ស
គមយ ុ វជនជន
តិ ើ ម
គតិ ចកម
Cambodi a Indi genousYouthAssoci ati on តិ ឹ ប
( CIYA)
ំីស
ទី ំ ៣
ចូ លរ ម ួ
ទស នវិ ស័ យស
កកមស ់ រ ើ អប់ រ ជន
គម៖
ណី ធន នធម
តិ
គតិ ច
ំ ២០១៣ ខ០៣
កម
និ សិ តជន តិើ ម គតិ ចបន រ សិ ក
ជន តិ ើ ម គតិ ចរ ង ំរ ង ឿ ុ ង និ ង ច រ រអតស
តិ ើ ម
មិ ថុ
ភំញ
ណ វ ប ធម៌ តិ និ ងសិ ទិ ។ ទំ ព័ រ
១.និ សិ តជន តិើ ម គតិ ចសិ ក
ភំញ. . . . . . . . . ១
២. វ តិ ភំ ះ មុ ំ (តពី ខមុ ន). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ៣ ៣.វ គបណ ះ ប
លសី ពីរ សរ រ ព័ ត៌ន. . . . . . . . . . . . . ៥
៤. រ ទ ីម ណី ជន តិើ ម គតិ ច កួ យ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ៦ ៥. បខ័ ណ តិក់ ទងនឹ ងសិ ទិ ដី ធី ជន តិើ ម គតិ ច. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ៨ ៦. តុ ផលធំ ៥
ង លនិ សិ ត វ ើរ ស័ចិ ត. . . ៩
៧.យុ វ ជនជន តិើ ម គតិ ច នចូ លរ មអី ួ ខះ កង រ ះ ត២០១៣. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ១០ ៧.ពនល់កគនឹ ះ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ១២
មនិ ុ សិ តជន តិើ ម គតិ ច លកំ ពុ ងសិ ក
ប់ ឧបសគ និ ង រ លំ ក
ន មិ ើ ន នរ ភិ លដូ ច
ើ ម ី ចទទួ ល
ន រ អប់ រ ខស់
ក៏ មនុ ស
ច នចំ ះដឹ ង ឧបតមពី
ក់ ឧតមសិ ក
មី ើ ប ញ
ពួ ក
អី នដូ ច ឯង រ សិ ន ើ ទទួ ល
រ អប់ រ ដូ ចមនុ ស ទូ ។
ង មទិ នន័ យ
២០១១
រ បស់ ស
តិ ើ ម គតិ ចកម
វ
ងៗ និ ងមួ យ ចំ នួ នទទួ ល
ទទួ ល
ទី ុ ងភំ ញ ន
ល
នប ប់ រ សិ ក
និ ង កំ ពុ ងបន រ សិ ក ល័ យ
វ ំល
រ ដនិ ង
ទូ
ម
គឺ គ
វ ទ
ន ើ
រ បករ ូ ណ៍ ពី អង រ
រ និ ង
ង ើ
ន រ
រ បករ ូ ណ៍
ឯកជនផង រ ។
ញ ើ
សិ ស ជន
តិ ើ ម គតិ ចគឺ ពិ កកង រ ទទួ
គមយុ វ ជនជន លស
និ ស ិ តជន តិ ើ ម គតិ ច ៤០ ក់ ល
ន
នឲ ដឹ ង
AS PE CA,
Donbos c o,CCI ,CI Y A និ ងពី សបរ ស
ះ និ ង នសមត ព ច ើ
ស គមយុ វ ជនជន តិើ ម គតិ ចកម
ភំញ (រ ប ព៖CI ូ Y A)
ន
គឺ យ
រ ូ បករ ណ ៍ ពីជរ ភិ
ប់ ក់ ម
វ ទ ល័ យ
រ លកខណ ត វ និ ស
រ សិ ក ខស់ ល
គ
ស់
នសិ ើ ស
ជន តិ ើ ម គតិ ចមិ ន ច កួ ត ងដ
ពិ ស
យ
ើ មយ កនិ ស
ះ ន
រ ក ជី វ ព និ ង
រ អប់ រ រ បស់ ពួ ក
ក់ ០១
រ ហូ បចុ ក មិ នសូ វ ន ប់ ន់ ,
តពី ទំ ព័ រ ១
. . . មូ ល
ន នក ិ ត ំ ង ក (
មិ នសូ វ ប
សិ ក មិ ន ន ក់ ប លពី រ ។ ម ងវ ញ ផល់ ស
ៀ ត
ង ើ
ញ ើ
រ ូ បករ ណ៍ រ បស់
នស
រ ើ ដំ ើ រ ,ខះលុ យ កង រ ចំ យ
ៀ ន ៀ ង ត់ និ ងកមវ ធី
ើរ សិ ក ,និ ង ពិ ស ក ង
)
ក់
រ
ចំ កបន ុ ស អ៊សុ
គឺ មិ ន
យ ើ
ល
ចទទួ លយក
រ ូ បករ ណ ៍ះ
មកពី
តកំ ពង់ ស ឺ និ ង និ ស ិ ត
ះ ក
ំ ឲ សិ ស ជន តិ ើ ម គតិ ចមិ ន
ល
ជន តិ ើ ម គតិ ចសួ យ
ប់ រ ក់ ហូ បចុ កនិ ង
រ ៈ សិ ក
មង។
រៀ បចំ ពិ ធី ន
ន
ណី មុ នៀ បចំ កមវ ធី អី មួ យ (រ ប ព៖CI ូ Y A)
គណ ិ តវ ទ
ក
កលវ ទ ល័ យ ភូ មិ ន
ភំ ញក៏ នប
ញពី រ លំ ក
ៀ ង ះ រ យបន ន ទី ុ ងគឺ ឲ ដឹ ង យ មិ ន នអក រ ហូ បចុ កមិ នស ូ វ ន ប់ ន់ , ះ បី ពី មួ យ ំ មួ យ ំចំ នួ ន ឧបតមពី ង យ ើ ឲ រ សិ ក ដំ ើ រ , ខះ លុ យ ចំ យ ើ និ ស ិ តជន តិ ើ ម គតិ ច ន រ រ ើ រ បស់ បន ន់ ជួ ប រលំ ក ល រ សិ ក និ ង ពិ សក ង ក់ ន ើ ើ ងក៏ យ ក៏ ើ ងស ត ើ ញ ឲ បន វ ើ ស ចចិ ត រ ក រ រ មង។ ចំ នួ ន ះ ចំ នួ ន បបំ ផុ ត ើ លយប់ សនិ សុ ខរ បស់ ុ មហ៊ ុ ច ំ ក ប ន ស ុ អ ៊ សុ ជ ន ើ ៀ ប ៀ ប នឹ ងចំ នួ នយុ វ ជនជន ន ម មផះ ។ ម គតិ ចសួ យ មកពី តកំ ពង់ តិ ើ ម គតិ ច ល នប ប់ ក់ តិ ើ បន ី គី សុ ញ ជន តិ ិ កួ យ មក សឺ និ ង និ ស ិ តគណ ិ តវ ទ ទី ១២។ ពី ត ះ ក៏ នប ញពី រ លំ ន
យ។ ើ
រ បស ់ បនកង រ សិ ក
ក ះ រ ប
យ បន ើ
ក៏ នឲ ដឹ ី ង
សនិ សុ ខសុ វ តិ ព
និ ង រ
មិ នសូ វ ល់ ច ស់ ពី ទី ុ ងក៏ ប រ បស់ បនផង រ ។ តកងឳ ស
ះ សិ ស និ ស ិ ត
ជន តិ ើ ម គតិ ចសូ មអំ វ វ ដូ ច ត
៖
១. ជូ នចំ ះ ជរ ភិ ល
ត រ
តិ ើ ម គតិ ច
ចំ នួ ន
យកចិ តទុ ក ក់ ផល់ ល
យកំ ណ ត់ ពី កូ
វ ផល់ កង១ ំ ៗ
សូ ម ជួ យ បូ ករ ម ួ
ម រ ពិ ក
ជន តិ ើ ម គតិ ច រ សិ ក
ម
ល់ រ ងនិ ស ិ ត មប ល
វ ទ ល័ យ
ងភំ ញ និ ុ ងបុ គលិ កស
ជនជន តិ ើ ម គតិ ច ប
ើ
រ ចំ យ
ក់ , ទឹ ក,
ម៉ ង ុ
រ
បង់
នបន
(រ ប ពCI ូ YA)
ំ
ក់ ស
គមយុ វ ញ ើ
ំ
ងនិ ើ ង
ប់ៀ ន
ចំ ះអក ល
ន នអកឧបតម ស ទីមិ
ក លំ ករ បស់ ពួ ក កង រ សិ
នដូ ច
កបណ ិ ត
រ ៈ សិ ក
ងត ំ
រ ហូ បចុ ក ស
ៀ ន
មនិ ុ ស ិ តថតរ ប នុ ូ ស វ រ យ៍ មួ យ
រ រ ូ បករ ណ៍ ដល់ ជន
និ ង
។ល។
ើ យ
ណ៍ រ ូ បករ
រ ក់
រ ៈ រ សិ ក រ
ដំ ើ ើ រ
ម ើ
២. ជូ នចំ ះ អង រ សងមសុ វ ី ល ើ ង
ត
រ ំ
ើរ អប់ រ ទូ
និ ងប ម
ំ ងធន នថវ និ ងស
រ ៈ ស
ប់ រ អប់ រ ដល់ ជន តិ ើ ម គតិ ច។
៣.ជូ នចំ ះ អក នលទ ព ល នស
នចិ ត
ល ជន តិ ើ ម គតិ ច។ ុ យជន ូដល់ ឪពុ ក យ ជន តិ ឹ ងមកពី តរ តនគិ រ ន ៤. ចង
មី ង
ម។ ើ
ករ ណី បន ុ ស ស៊ យ ុ ក ើ
ង រ ើ
ប
រ បស់ បនកង រ សិ ក
និ ត
លំ កបំ ផុ ត ទី ុ ងគឺ
តិ រ ឬបរ ស
ចង់ ជួ យ
និ ង
ង
ល
ជន
ករ កកង រ ជំ រ ុ ញ
រ អប់ រ រ បស់
មី ជន តិ ើ ម គតិ ចខនឯង វ ើ ខិ តខំ ឹ ង
ចទទួ ល
ងជួ យ ខនឯង
មី ើ
រ អប់ រ ខង់ ខស់ កងសងម។
០២
ទី ស
មុ ំ
វ តិ ភំ ះ
. . . តពី ខមុ ន
រ បូ
កំ ើ ពូ ល ភំ ះ មុ ំ
ើ ភំ
សនៈ ើ មរ បស់ កវ ញ
រង ំ ទសវ ត
ំ៨០
យពី
រ ដួ លរ លំ រ បប រ ហម។ «
គ
ះ ុ ផំឬ ភំ ះ មុ » ះ ំ
យ ើ
ត់ ទុ កភំនិ ងបរ ណ
វ នរ ភិ ល កម
មក
ភំ ះ ទី ក ងស ងបន
ពល រ ដ
ើ នរ បប
ង ើ
រ បូ ស ល
ប់ ប
ន ើ មកំ
ត ជន តិ ើ ើ មពង និ ងជន តិ
រ ដ
ដី ទី ម
ៀ ត លមករ ស់ រ ម
ះ ។
រ គួ រ ឲ
ក
រ ភិ ល
ន
រ
រ ក
យ
ស
ើ ទឹ ក
ើ ះ បី
ផវ រ
តនភ័ ណ វ ប ធម៌ តិ ង ន ើ មកំ ើភំ ះ ក៏ យ ដី បរ ណ រ ពបូ ដំ ើ រឿ ង ងរ បស់ បងបនជន តិត ជន តិ ពង កងសម័ យ ល យ ចំ នួ ន វ ន ត់ បង់ យ រ ពង ើ ង ល នភូ មិ កំ ើ ត កនងមក ើ លឹ យ ងរ បស់ រ មួ គល មួ យ ចំ នួ ន នរ ុ ក ន យ ម រ ើ ងភំ ះដ៏ យូ រ ល ង់ មក ះ ុ ផំឬអក ភំ ះ មុ ំះ ពុ ំ ន់បុ ស ច ប់ ។ ះ ង ក៏ យ ះ នឲ ដឹ ើ ង រ រ ពបូ ន សិ ទី ឬប ើ ត រ បសំ ូ ន ខុ យ រ ភិ ល នទប់ ត់ ចំ ះ រ ុ ះ ផំ ះ វ នជី ដូលកណ ៈ ដូ ចមនុ ស ះ គឺ ន ត គណ ៈ កម នជី រ បស ់ ត់ រ ព ើ ើ ង យកដុ ំ ថមក ើ ដំ ង ប៉ ុ ះ ប ន់ យ នប ើ . . .
ឯ
ើម វ តិ រ បស់ អក
នតំ ើ ណ មនុ ស មក ះ
កង បន
យ ។ ចំ ក ។[ ើ . . . ]
« អក ភំ ះ មុ »វ ំ ញ
ប នឹ ើ ង នដឹ ង និ ង នឮកងរ ង
ចុ ងទសវ ត
៥០ ំ
ពលរ ដ ល
មរ យៈ បងបន
រ រ ពបូ ចំ ះ អក
ះ មុ ។ ំ
ក៏ ដូ ច
និ ងអភិ វ ឌ ន៍ ភំ
ះបី ស ិ តកងស
រ រ ក ខម ស នៈ រ បស ់ អក
វ នលុ បបំ ត់ និ ង
ង់
នខះ មនសិ
ះ បង់ ល
ប
ពរ
ក៏ យ
ភបំ ក៏
ំ ល ទី ស រ បូ មួ មួ យ ភំ ះ មុ រ បស់ ើ ង នសិ ត គង់ វ ង ប ើ រ រ ម ីជរ ភិ ល ល សកម ង ើ ពិ ស យគត់ ង តសនឹ ង បដណ ប់ ើ ត ះ កង ល ល ះ តមណ លគិ រ វ នរ បប រ ហ និ ចំ នួ ន ង១០០ហិ ក ស ប់ ទុ ក ច កម ង ន និ ើ ងកំ ពុ ងព ឹ ង ម ប ប់ ំ ង ុ ង ើ មទសវ ត ដី ន រ បស់ ើ ង ន ើ នូ វ ះ ជ លន យរ បស ់ ំ៧០ យ ើ ពលរ ដក៏ ដូ ច ឲ បងបនកូ ង រ ពបូ រ ហូ ត ៀ ង ។ ស ចឪ ើ ងស ំ អភិ វ ឌ ភូ មិម ី រ ភិ ល ំ ងអស់ ំ ងបងបន ញ និ ភំ ះ មុ ំវ ន ស ផវ រ គឦ ន។ ជន តិ ើ ម គតិ ច ក៏ ដូ ច ជន តិ រ ល
នមករ ស់
និ ង
ំ ង
ុ ងកងរ បត់ វ តិ
ប់ ំ ងពី ចុ ងទសវ ត ៥០ រ ហូ ត ពលរ ដ រ ទូ
មកដល់ បចប ន ះរ បសំ ករ ូ បស់ហម អក ភំ ះ មុ ំនិ ងខម ល សនៈ រ បស់ អក
ើ ងគង់
ញឹ កញ យ ដង
័ យ
រ ប ព ូ
វន
និ ង ស់ បរ ទី ក ង
យ ចំ ណ ង់
អំ ចជ ើ
ញពី ទី ះ ឲ ក
ល
ស ប
រ ស់
យ បងបន
ើ ល
ស
ប់ រ រ ក ទុ កទឹ កដី ភំ ះ
ត
ណ តិ រ បស ់ កម ល ពី ទី ញឲ នភ័ មក ំ២០០៤ យពី ុ ក ះ ២៣
យពី ទី ក ងអក គង់
នអក
ចំ ណ លចិ តឬ រ មូ ល មតិ រ បស់ បង អំ វ វ ឲ
វ នពួ ក រ
អី ើ យ។
ើ ង នស ុ ំ បួ ងស ួ ង
លឹ ងអក មកគង់
នចំ រ រ បស់ ស
ចុ ី ះ ទី១៤
មក
ច យករ ដម ំ២០០៤
មី ើ រ ក ទុ ក« ភំ ះ មុ » ំ
បងបនជន តិ ើ ម គតិ ច។
រ បស់ ០៣
គ ុ ះ ផំ ឬភំ ះ មុ ំ និ ងជំឿ រ បស់ បងបនជន តិើ ម គតិ ចពូ នង វ តិម ឿ ង ងនិន
រ បស់ កូ ន មុ ។ ំ ថី តិ ត
នូ វ ស
កំ ណ ត់ រ
ព ប់ រ ហ័ ស
ជំ នូ ន ប់ ក៏ ពិ ត ន
ក់ ប ញ
យពី រ រ ក
រ យៈ លពី
សី ដណ ឹ ងរ ហូ តដល់ ៀ ប រ គឺ រ យៈ លមួ យ ដ៏ យូ រ ជិ ត ឬ ងមួ យ ប
ឯ ំ
ស់ ស
ប់ ស ងម
តពូ នង
ៀ ត
លប
ប់ បឺ ត
បី
និ ង
នត
ះ និ ងឪ
រ បស់ នត
រ រ បស់ ជន
រ ំ ង
ក
ឿ អល
ង
ះ
រ ដ
លរ បស់ រ បរ ំ ងអស់ ះ ពិ
កនឹ ងរ ក ន
ប់ ៗ។
ះ
ះ ំ មកជូ ន ងកូ ន
មុ ំ ះ ក៏ សុ ទ
ស
ះ
រ លកូ នក
ពុ ក យកូ នក
នដូ ច
ស់ ចដល់
ខ
ស់ កងរ យៈ ល
យ. . . . . ០៤
វគបណ ះ ប
លសី ពី មូ ល
ន
ះ ឹ សរ
រ ព័ ត៌ ន
សហគមន៍ លពួ ករ ស់ ។ ដូ ច ះ ស
កម
គមយុ វ ជនជន តិ ើ ម គតិ ច នចង ង ុ មអក
ស ហ គមន៍ ល
ត
យុ វ ជនជន តិ
ម គ តិ ើ ច ើ មី ឲ ពួ ក
រព័ ត៌ ននិ ង
អំ ពី ករ ណី រ ើ ត
ើ ង
ះ យ
ះ ចង ងព័ ត៌ ន
ភបំ ន
ងៗ ល
កងតំ បន់ រ បស ់ ពួ ក
មី ើ ប ញ ដល់ ស ងម ង ន
យ
សិ ក
យ
ង ចប៊ ំ
គមយុ វ ជនជន តិផ យ
ស (HBS )ស
ម គតិ ើ ចកម
វ គបណ ះ ប
(CI YA) ន ើ ក
តសហគម ល
ព ឹ ងសមត ពអក
ញ ុ ន៍ ជន តិ ើ ម គតិ ចមកពី ៨ ត រ
ប
ល
ះ ើ ើ ង
គមយ ុ វ ជនជន
តិ ើ ម គតិ ចកម ។
មិ ថុ ២០១៣
ចំ នួ ន៩ ក់ ល
យ
ងៗ ម
ករ ម
វ គបណ ះ ។ ទី៨៩
ះគឺ
បណ ះ ប
កមួ យ
រ អភិ វ ឌវ ស័ យ
រ ព
រ ប
ត
ង, ះ វ រ ,
ះ ,រ តនគិ រ
និ ងមណ លគិ រ ។
ល បំ ណ ងចំ បង
បណ ះ ប ញមូ ល
ល
ល
វ គបណ ះ ប
ស
កង
រ ព័ ត៌ ន និ ង
ញមតិ កម
នតួ ទី ស ំ ន់ ស ់ កង រ
នពី អី ល
ើ ត
យ
ើ ងពិ ត
ពិ ស
ង
ល
ះពិ ត
អកចូ លរ ម ួ
វ គបណ ះ ប
ន
ប់ អកចូ លរ ម ួ
ល
រ ៈ ស ំ ន់ ស ់
នផល់ ជំ ញមូ ល
យ
នស
ប់ សរ រ ព័ ត៌ នដំ បូ ង
រ វ គ ះ ប់ អក
ល
ច
អនុ វ ត នកង រ សរ រ ពី អី ល
រ ចូ លរ ួ មជំ
យ ផ ពផ យព័ ត៌ ន នអកចូ លរ ម ជួ ួ
ុ មអក
ន។
ក នប ម រ យុ វ ជនពិ ត
បស់ ពួ ក សហគមន៍ មកពី តកំ ពង់ ធំ ,កំ ពង់ ស ឺសងមរ ,សឹ ង
ច ើ
ំ សំ ងជន តិ ពងមក
ក់ នឲ ដឹ ង
មម ី កមវ ធី ទំ ក់
គ ះ នឲ ដឹ ង និ ង វ
ពី រ សី ពី រ សរ រ ព័ ត៌ ន
ល័ ស
ម ព័ នផ ពផ យ
នង និ ង នរ យៈ ល ទំ
លមួ យ
រ
ះ
សិ ទ ព។
ពី តសឹ ង
ង និ ងជួ យ ផ ពផ យបនប ន រ ឧបតមពី មូ ល និ ធី នដឹ
យ (Mc Kni ght )និ ង
រ ក រ ើរ តស៊ ូ មតិ កប
យុ វ ជន
មមកពី តំ ង ត ំ ង៨ (រ ប ពៈCI ូ YA)
និ ង
ន ើ ត
ះ បី
ង ើ
តំ បន់ រ បស់ ពួ ក ។
ងស ើ
ត
ញ ើ
ះ នរ យៈ លខី ក៏ ពិ ត ន
ផល់ នូ វ
ៀ នលៗ
វ គ ន
ន រ ើ ម ំ ួ ងជួ យ
ព ឹ ងតួ ទី និ ង មសី ល ធម៌ រ បស់
អកសរ រ ព័ ត៌ ន ល នវ ជី វ ៈ រ ព័ ត៌ និ ង ំ ខះៗពី ច ប់ ល កង ក់ ទងនឹ ង រ រ សរ រ ព័ ត៌ ន។
រ ើ កវ គ
ះ គឺ ើ មី ព ឹ ងជំ
ន ឹ ះ កង រ សរ រ ព័ ត៌
នដល់ ុ ម យ លសុ ី
រ ព័ ត៌ ន ក់ ត
នប ើ ត
បំ ណង ើ ម ី ករ ក, ន ឬប
ងៗ
មសហគមន៍
ើ ងកង ល
ល
មូ ល ព័ ត៌ ត ន ើ
ពិ សសហ
គមន៍ ជន តិ ើ ម គតិ ចឲ អក
ង
សកម ព
កងវ គបណ ះ ប
ល (រ ប ព៖CI ូ YA) ០៥
រ
ទ ីម
ណី ជន តិើ ម គតិ ចកួ យ
សកម ព
សកម
ជន ន
កង រ
ស
ទឹ ក
យ កង ើ
នឧបករ ណ៍
ើ នស
បន់ ខុ សៗ ។ យ
នជ័ យ
ឃុ ំ
រ
ត ះ វ រ ន
ទំ ៀ មទ ប់ ងឲ
ទ ី មួ យ
ើ ញ ពី គុ ណត
តិ បតិ រ រ
ក ុ
ង
ពិ ស ជួ យរ ក ល
ស
ប
រ
រ រ រ ប
ើ និ យ ពី ជន តិ ើ ម គតិ ច
នទំ ៀ មទ ប់ ស
ល
១. រ ជុ ំ កងភូ មិ ើ មី កំ ណ ត់
ទី ំ ងនិ ង ល មុ ននឹ ង បំ ពុ ល ី ស់ ទុ ភូ ំ មិឬ
ណី បរ ញ់ សត និ ង
ងឲ
ទ
ើ ញ ពី គុ ណត
ខ ះ ើ ងសូ ម
ះ
ៀ ង នឹ ង
ើ កយក
ស
ត
ណី
ងរ ំ បរ រ កសុ ី
និ ង រ រ ស់
ល
ើ ញ
រ
ទ ម
គ ើ ន
បំ ពុ ល។
នជ
សឹ ង,
ន
នរ ៀ ើ ប ប៉ ុ
ប ញជូ នគឺ
រ
តិ ើ ម គតិ ច
កយក មួ ើ យវ ធី
រ បំ ពុ ល
យកមក ើ រ បំ ពុ ល ម ើ
ើើ ង
ើ ន ៀ ត ល ចម៍ រ
ល មុ ខ
ន
ទ ី នដូ ចត
ប៉ ុ
ស ើ
កដមុ ន
ចំ ះ ក ងបំ ពុ ល នក ងដូ ើ ច
ងំឬបឹ ង
ះ មក
ន
និ ង ន ើ ម យក
ន ើ ម
ំ
ើ
ះ
ើ
ើើ ងរ ច ូ
ដំ ើ ើ រ ម ួ
ងសូ ើ ម ដូ ច
ី យ
ះ
ល
អូ រ ,
នទឹ ក
ប ប់ ពី ន
រ ង ុ
យ
បិ ំ ត មុ ង និ ងស
នស
រ ៈ
ើក ក
រ ៈ ំ ច់
ងៗ ៀ ត។ ២. រ ប់ ើ ើ ង ម ើ
ស បំ ពុ ល ខុ
ដល ់ រ ចុ ះ
យ សហគមន៍ ើ
ងអ ុ តក
រ
ើើ ងគឺ ន់
បនិ ច
គឺ ល់ ម។ ដំ ក់ចំ ំ ើ
៖
និ ង
រ តិ បតិកំ ណ ត់ទី ក ងក ំ ង ទី ំ ង ល
ណី ។
ទ ី រ បស់ ជន
កងភូ មិ
ំ ច់ វ
ណី មួ យរ បស់ ជន តិ ើ ម គតិ ច នឹ ងមិ នសូ វ ហូ រ ំ ង។
ច ក់ដូ
ងជំ ឿ ំ
ះ
មី ើ មក ជុ កំ ំ ណ ត់ ល
ម ក ង ល ើ
ក តិ ុ ។ សម ករ ក តិ ល ុ តុ ល ប៉ ះ ល ់សម ករ
ដល់ រ រ ស់ រ បស់ មនុ ស ។ សកម
កង
ី (រ ប ព៖CI ូ YA)
ើ និ ង ើ ច រ វ ល អកដឹ ក ំ ភូ មិ ន
យ មកប ញឲ ដឹ ងពី ណ ីកួ
ព មុ ខរ បរ និ ងជី វ តរ ក តិសត ុ
ប
ៗខន។
យ ដល់ រ កួ
ំ
ើ ើ
មតំ លស
កសហគមន៍ ជន តិ ើ ម
គតិ ចកួ យ
លស
ប
ប់ រ
ើ ង
ប់ រ បំ ពុ ល
យធន នធម តិ
ល កណ ៈ ំ ញ ជុ ើ
ះ រ
ទ វ នប ើ ត
យ ផល ័
ងៗ
ប និ ង ពិ ស
ទ ីំ ងទឹ ក
ើើ ងស
ម គតិ ចពឹ ង កនិ ង ញ ជន តិ ើ ើ
ត
ើ វ ធី
សសម ក
នសឹ កនិ ងសម ក
ចង់ ើ ឲ
ើើ ង។
យ
ប់ សម ក
មុ នសិ ន ើ ើ ញ ម ើ
ៀ ង ើ ម អងត់ ល ួ ល ើ
ញជ័ រ ហមគឺ ០៦
ក ននូ វ រ ពម និ ងគុ ណ រ ករ ក ី គ.រ ពទឹ កកង រ ទបន ះ រ ក ស់ ើ ប៉ ះ ក ង ើ យ យពី ស ហគមន៍ ន ក ប់ បំ ពុ ល ម ើើ ង មិ ន ច ឲ ើ រ ក កដូ ច ើ ងអ ឹ ង រ ។ រ ី ច ពួ ួ ក ត់ ន មូ ល ី ឈ ប់ ី ពង ឬ ប់ ី ំ ងដូ ច ើ ដូ ច ះ ល យក ឬ ស វ ំ ងអស់ ើ មីក ម ចំ កៗ ឧបករ ណ៍ ឆក់ ី យ ឥទិ ើ ពល យ័ តកុ ឲ ប៉ ំ ះ ក។ រ ប់ ើ ម ល ី ស់ ៗ នតួ ទី ង ក រ បស់ក៏ មិ នយូ រ រមិ នយូ រ ប៉ ុ នទឹ ក ើើ ង គឺ វ ប់ ើ ម ល ី ើ ៗ ប៉ នៗ ុ ះ អកខះមិ ន នឹ ង យដូ ច ើ ម។ លម ច ស ន ឹ មប៉ នក ឬក ុ នជួ យ ប់ ី ក៏ យ ពួ ក ឃ. រ ក នគុ ណ ព ី នន័ យ ង។ ុ ើ សៗ ន តួ ទី អក ន ជួ យ ស លកងដំ ើ រ រ ះ ីល ើ ងបំ ពុ ល មិ នប៉ ះ ល់ រ ប់ ើ ើ យ រ ៗ អក ើ រជ ន រ ដូ ច អក ំ ស រអក ំ ក ង និ ង ដល់ អកបរ គ ។ មូ ល ើើ ង ល ុ ស ៗ ប់អករ កប ម។ ើ យកមកគរ ទុ កស ប់ យ កសម កទុ ក ើ ម
ះគឺ ន
បំ ពុ ល
មួ យ
ទី ៤.សិ ល ៈ
។ ចំ ក ស់ ី ៗ ពួ ក ត់
ប់ គូ
នឹ ង
តិ កម
សសម ក
បិ ំ ត
ើ រ ួ ច
ើ យ
ើើ ង
ក់ លចង ប់ នឹ ង ើ ម ញ
មកៗរ ហូ ត
ល ់ ដល ់ ច់ រ ងពិ ក
ស
ឈ ប់ ។
៣.វ ធី
រ បំ ពុ ល នឹ ង
ទី ១៖មុ នដំ បូ ង ល
ើ ប
ើើ ង
ដល់ ក ងអូ រ
(អនង់ ) រ ៗ ប់ ើ ម ើ ះឬសំ រ ះ ម ី ង ក់ ើ មុ ង ឬសំ ញ់
ង
ើ និ ង ង
ម
ប ុ ងនឹ ងបំ ពុ ល ី
ទ
ើ យ អងយ
ល ពុ ល
ទី ២៖
អនង់ ល
ំ ប់
ច់ ។
ជ័ រ
ស ៗ ប់ ើ ុ មយក
រ
រ បំ ពុ ល ីម
លកណ ៈ
ទ ប
វ នទទួ ល
ណី
ណ ី ះ គួ រ
ល់ និ ង
ើ កត ើ ង
យរ ដអំ ចអំ ពី រ ស ំ ន់
ះ
ើើ ង ១.រ ក ននូ វ វ ប ធម៌ ករ ករ ង ជួ យរ ក ទំ ក់ ទំ នងរ ង ី និ ងទឹ ក ល ន ស ក់ កង រ ុ ង អូ ស ជនកងសហគមន៍ ខន និ ងអក យមិ ន នប៉ ះ ល់ គុ ណ ពទឹ ក វ ត់ ច់ ើ មី ឲ ើើ ង ជិ ត ង ល និ ច ល ល និ ងពូ ជ ី ើ យ។ យ សកម ព ើ ញ តិ ពុ ល ល ១ ង ស ហគមន៍ មួ យ នគ ង រ បស់ ស ហគមន៍ ៀ ត តក៏ ប ក់
មក
នឹ ំ ង ញ
ល
តិ ជ័ រ ។ ១
ង
លុ ះ
ច ី
ី តូ ចៗ
ល
ឆញ ី
២
ឲ ើ
តូ ី ចៗ ដូ ច
ី ះ ី ញ់ និ ង ប់ ី ធំ ៗដូ ច
អ
ង
ី រ ីំ ងនិ ង ី
២
៣
ង ើ បពុ ល
ង ៀ តលុ ះ
តខន
ម
ធំ ៗខះ ត លចូ លរ ន
ំ
ង ំ
យ ើ
មួ យ ពួ ក
ប់ ដល់ ស ហគមន៍ ជិ ត ង ប
ក់ ឲ
ទ ំ ងអស់ ។
ង
ឲ
ញ ពី ើ ត
ម ីកង រ មគី រ ង ើ
ះ សរ
ងពី រ ប់ ើ ំ ម
ញ ពី រ មិ ើ នគិ ត ផល ដល់ ប ប់ ។
ជន៍ ល់ ខន ល
ល
ត់ មិ ន ន
មិ ជន កងភូ
បំ ពុ ល
រ ី ហូ ត
ស ពី ះ ក៏ ើ ប ញ
នដល់ពី រ ចូ លរ ម ប់ ួ ស
ស
ព
រ ត់ បង់ ទឹ កដី ក ក់ មគី រ យ ល ់ ម មុ ននិ ង រ ជួ យ
ីរ ហូ ត ត់ បង់ អតស ទ រ បស់ ខន ើ យ។
យ
នជន តិ ំ ងពី ដំ បូ ង ៉ ះ ៕
ល ២. រ ក ននូ វ ចំ ណ ង មគី ព ន ើ រ ងសហគមន៍ ងកងនិ ង ង
យ ើ
ក៏ ន។ ើ
ទក ង
ង
ងៗ ៀ ត ប់ នឹ ង តិ កម
ពុ ល មុ ន ។ស ធំ ៗ
យ
ើើ ង ន ប់ ើ ម តិ កម
មួ យ ទឹ ក
ប
គុ ណត
ីកង រ ជួ យ
វ ញ
មក ល
ន សនឬទុ កធុ រ ៈ អី មួ យ។
០៧
បខ័ ណ ច ប់តិក់ ទងនឹ ងសិ ទិ ើ ដី ធី រ បស់ ជន តិើ ម គតិ ច . . . តពី ខមុ ន
រ ប ពតំ ង(AI ូ PP)
២.កមស ិ ទិ ដី ស មូ ហ
ព
កម
០៨
ច ើំ ត់ក់ដី ល
កមវ តទទល ួ
ពិ ស។
រ ណៈ រ បស់ រ ដ
ននវ ូរររ
បំ ញ ង
តពកិ ចបង់ ពន
នអនុ ត មជំ ពូ កទី ៣
ច ប់ ះ ។ យ
ងៗ
ក ើ
រ អនុ ត ះ មន ិ ច
កមសិ ទភ ិណ ក ិ
ជន៍
ដល់ អក ន់ប់ព ង ំ ះ ន យ ើ ។
ពសមតិ
ត់ បង់ ផល
វ តប ់ ល
រ ណៈ រ បស់ រ ដ ជន៍
ល
រ ណៈ ច
ពសមតិ ឯកជនរ បស់
រ ដ មរ យៈ ច បអ ់នប ុ
គ។
នត
ខ
យ. . .
តុ ផលធំ ៥ ង លនិ សិ ត វ ើរ ស័ចិ ត អក ងរ ក រ រ ំ ង យគួ រ ប់ យកឳ ស ះ ម ើប ីទពិ ធនខ ៍ន ឯងឲ នលកណ ៈ ម ញឹ កនង ឹ រ រ យខនឯងឬ មយ ួអកដ ។ ក៏ ល ល វ ើរ ដកពិ ធន៍ ល នលកណ ៈ អវ ជ ន និ ង រ ផល់ នូ វ តុ ល ពត រ រ ន ៀ តផង។ ទី ២- រ ប ើ ត ព័ នប ញ ុ ម ររ ៖ ល ះ នង ឹប មឲអក ន់ ញ ើ ច ស់ នង ិ ន ើចំ ះ ក រ រ ងៗ ។ ទ៣ ី- ន ពធម រ បស់ ស ងម៖ ម ុយុ វ ជនយុ វរ ជន តិម ើ គតច ិចល ូរ ម ួ ររ ស័ចត ិ មយ ួ UN( រ ប ូ ព៖CI YA) ល មួ យ នឲ អក ន រ បជុ ំ រ រ កងសងម មួ យ នឹ ង យ។ យ ក ររ ស័ចត ិ ជួ ពម ីយ ួ មយ ួ នមនស ុ ន ើ ុមនស ុ ថី មត ិថី កប យស ឲ អកទទួ ល ននូ វ រ អភិ ម ស់លកព ំង ុ ងរ ក រ រ ើ យផល់ នព ុល ព នង ិ ច តប ់នយ ននវ ូ ឌ សមត នសូ មី ពួ ក ។ ពិ ស ះ ញ ើ ន ម ុ វ នផង រ ។ និ ស ិ ត នក ិ តសិ ក ន់ ខស់ ក៏ ពឯ មនុ ស រ ក រ រ ើ យពុ ំ ចង់ ន ទ៤ ីជំញថ៖ ី អក ចនង ឹ វន ក់ ឬ កឈ ់ លសូ មីបនច ិក៏ យ។ ត វ ឲ នជំ ញពិ សអី មួ យ ីដំ ក់ល តរ ក ររ៖ ើ ន ន ើ រ ។ ះ បីប ើរ រ ទ១ ់ ត ិ ពន ័ ប់ង ឬគំង ល មយ ួស ប់ើរ ស់ស បក មអង រ មន ិរ ក កច ់ំ ញ នង ិ ីយ ួ។ ខនឯង មយ ួអកដ ។ ដូះ ក អម អង រ សបរ សធមក ៌៏ យ កអ ៏ក ង ំ បរ ទ៥ ីបំញនវ ូ ពខះ ច ះឬ ព ួ ពិរ ល ើ គ ើរ ួ យក ះ វ ចល ូ ររ ស័ចត ិ ដប ំង ូ អកគរ ខះ ត កង វ តរ ិ ប ូខន៖ ះ ល ជនព ៍ីរ ប ើរ ះឬកអ ៏ត។ ់ ផង រ ះបី អក នជំ ញ ក៏ ០៩
ក បល ូ ៉ វ ត ូដ តបន ៖« រ ប់ដប ំង ូ ម។ លខះ ពក ួ ក៏ ល ង នង ិ រ ស់ឿ ន កង ក កប យស នព ុលកង រ បំញ វ រ ជួ យ ំ ើ យ ស ប់ រ ើ រ រ ស័ ចិ ត ម រ ឲ នវ ធី ដំ រ នវ ូវ តរ ិ ប ូស បខន មយ ួ នង ឹជំ ញ ើ នត ់ប ំន់ ច់ លដច ូ ន ើស ប់ម ុ ណជ ិកម។ ឬបទពិ ធន៍ ច ះ លខនឯង រយ យ ើ រ ទក ឹ ន ើុ ម រ រ ស័ ចិ តមិ ន ញ ឬ សជៈ នខះ តកនងមក មួ យ នឹ ងមុ ខជំសិ ម ើ។ ង ើ ឿ ញចត ិជំញ ប់ង ះ ពក ួ ញថៗ ី ៀ ត។ ក ះ អង រ ល ចជួ យ ចទទួ លយក រ រ ប ម ស ត ើ ញប អង រ ះ យឲ ម ុ ររ ស័ចត ិរ បស់ ន។ រ ចង់ននវ ូ ជំញ មយ ួ អក នឲ អក ។ ើ ច មនស ុ មក ើ រ មយ ួ នង ឹ ះ មន ិ ន រយ ល ួ យ ើ កបូ ៉ វ ត ូដ ត នប ម ៖« សូ មី ជំញ ងៗ ។ រ រ ស័ចត ិ ររ ស័ចត ិ វរ រៀ ប ប់ ប អក ប់ង កង ម ុ ទ ររ លះ បង់ ល រ បស់។ . . . មួ យ
ើ ល
ខនឥត
ើ ញ វ នល កណ ៈ
ជន៍ ន ើ នង ិមន ិ នរ ច
់ន់ នង ិ នលកណ ៈហ៊ ងកង ពទនភ ន ុជំញ
ះ ើម ទូ យ»។ សិ ន ើរ រ ស័ចត ិ នអង
ះ ក៏ប់ម ើ ញពីរ
រ និ ង រ ទទួ ល ខុ ស វ ញពី រ រ » ះ ក់ស័ ចិ ត ះ រ។ កបល ូ ៉វ ត ូដ ត ល ័នង ឹ រ ចំ យ ើ ដ ើំ រ ើ ះ រ សបរ សធម៌ស៊ ូ ើ នអះ ង ពន វ កទ ់ងនង ឹ រ ល័ យក ល ះ ។ សមន ័ ម ឹ វ យ ើ។
ដក ងព ់ី
យុ វ ជនជន តិ ើ ម គតិ ច នចូ លរ ួ មអី ខះ កង រ ះ រ ះ
ត តិ សកល
តភំញបស ុ ៉ ញផ យ សុ ទ១ ី០ ឧស
ំ ២០១៣
ត២០១៣ ះ
យ
រនង ិយុ តធ ិម៌ ដំ រ ើរ មយ ួកង
ចំ
មដំ ើ រ រ
ធប ិ យ កង
ងពភ ិព ឲ
ក។
សនម ីយ ួៗទូំ
រ ះ តស ង
ញ ើពីឆនៈ រ បស់ ពលរ ដ ល
ំ អកដឹ ក ំ
ពិ សស ងឲ
រ បស់ ពលរ ដ នយ ័
លខន ញចិ ត ញ ើ
ល
ពអ ីំ ច
ើមនយ ិម
ធប ិ យ គអ ឺំ ចសិ ត
ើ
ពលរ ដ
អកប ឲ ើ
រ បស់ ។
ើ ន ល ទិ
ង
ើ យ អកដឹ ក ំ ន់ ពលរ ដ មឆនៈ
ពលរ ដ គ មញ ិ
ន ើ បុ ៉
ះ
ើង ើ កមក ល ើ
ំ ១៩៩៣,១៩៩៨,២០០៣ នង ិ ចំ កឯយុ វ ជន ំ ងអស់ ក៏ កំ ពុ ង ២០០៨ យ ើ ំ ២០១៣ កក ៀ មខនរ ួ ច ច ើ ម ី ចូ លរ ួ ម យ រ និ ងយុ តិ ធម៌ វ ញ កង ទ២ ី៨ ងមន ុ ះ ះ ត រ ះ ត តិះ រ កង ះ ម ុ សកម គឺ ង ើ ប ើ ទទល ួឥទព ិល តិណ តទ ិ៥ ី សកម ល យុ វ ជនជន តិម ើ គតច ិ លកព ំង ុ ពី ស ក ងលិ ច ើ មទស ជនទូង ំ ស កព ំង ុ ទនង ឹ បន រ សិ ក ទីង ុភំញ កម ៏ន ិ វ ត ៩០ បុ ៉ ះគដ ឺប ំង ូ ១ ំ៩៩៣ ង់ំ ះ ត កដ ៏ច ូ គណ បក ខស ុអព ីយ ីជ ុន រ រ លពក ួ យល់ ល នគណ បក ន ើចល ូរ ម ួ កត ួ រ ន យ ំ ងអស ់ កំ ពុ ង ខិ តខំ ន់ច ស់ ពត ី រ ចល ូរ ម ួ ះ ង ម ើឲ ី ពលរ ដ ះ ត ំ ស ះ ត មតប ំន់ ត ះ យពក ួ នចល ូ រ ម ួ ម ។ ង ំពី ះ សកម នឆង ទូង ំ ស។ រ យៈ រ ក់កស័ចត ិកង ើអក រ ះ ត៤ ណ តរ ិ ច ួមក យ ើ គឺ ពី វ តិ
រ ះ ត តិ សកល
១០
ន
ស ត រ ះ ត ម រ រ ល័ យភម ូឃ ិរ ំ ុ បស់ ៀ ងៗខន។
ន
ត វ ទ
ក ុកំ ត ើ
ះ កព ំង ុ សិ ក ភំញ ក កសិ កម នង ិអភវ ិ ឌនជ ៍នបទ កលវ ទ ល័ យ មរ ៈ នស ង ពី រ យល់ ើ ញ ជុ ំ វ ញ រ ះ ត តិងមខ ុ ៖« រ ះ ត ស ើ សអកដឹ ក ំដូ ច រ ើ ស ស កនុ នសុ គ ម ី ស បស លគ ង ះ ត(រ ប ព៖CI ូ YA) រ អ ង ឹ រ ដច ូ ះ ង ើ វ បស ់ ក ះ រ ើ រ តួ ទី សំ ះ ត ើ មី ឲ ស តិរ នក ់ង រ ពនល់នង ិ ផពផ យពី នរ ៀ បៀ បរ យ នង ិ រ អភវ ិ ឌ» ។ រ រ ះ តដល់ បងបនជន ើ យ យុ វ តី នបន ៀ ត រ ះ ដំ ើ តិ ម ើ គតច ិ ម ើឲ ី ពក ួ តស ់ ច ត ន រ ៈ សំ ន់ ស់ ដល់ ិ ន ម ឹ វ កង រ ស ើ សអកតំ ស តិ ពិ សស ប់ ីជន ចត ងរ បស់ ខនស ប់រ អភវ ិ ឌសហ ជន តិម ើ គតច ិ។ ៍ បស់ ពក ួ ។ ស គមយុ វ ជនជន តិម ើ គតិ ច គមនរ
ន ហុ ន ិ ជន តិង ឹ ន ប់ រ ះ ត ណ តិ ៏ព ំង ុ អនវ ុ តគ ង ស ក ុកំ ត ើ តរ តនគរ ិ នង ិ កម បចប នកក ី ះ កស ត ញ ើ ន ួសី ពី « ង ំអស់ ម ើប ី ន ើ រ ចូ ទ៥ នស ិត ិ កលវ ទ ល័ យ តិប់មយ វ ជនជន តិ ើ ម គតិ ច ើ ន ួ មរ បស់ ជន តិ ើ ម គតិ ចកងដំយុ ង(NUM) កពត ័៌នវ ទ នង ិអករ លរ ើ សុ ំ កង រ ើ អក ើ រ រ ះ ត តិ ំ ២០១៣» ន ក់ ក អង់ស វ ទ នសហ តិ ស័ ចិ ត កងដំ ើ រ រ ើតចន ំន ួ៤ ស ត រ បតិរ អនរ ត( ិ CI CI ) នប ញពីរ លគ ង ះ ើ ុ ះ ។ ះ ននយ ័ ដច ូ ត កព ំងស ់ឺ ះ វ ររ តនគរ ិ ះ ត ងមខ យល់ ញ ើជវ ំ ុ ញ រ ះ ត ពក ួ ន់យល់ ពី រ ៈ ជន៍ ិ មណ លគរ ិ ។ ក នន ុ សុ គ ងមខ ុ ៖ « យុ វ ជនជន តិម ើ គ នង ចល ូរ ម ួ។ ក ន ំើ ដល់ ី បស លគ ង ះ រ តច ិ ង ំអស់ ក៏ន តពកច ិដច ូយុ វ ជន ល ម ស ពលរ ដ ពិ សជន តិម ើ ឹ ជន តិម ើ គតច ិក៏ ររ កង រ ះ តឲ ន យុ នឲដង គតច ិ ល ប់យុ ះ ត វ ដ រ រ ដូះ ពក ួ តក ់៏វ ន បព ់១ ី៨ ំ ង ើ » ។ យ ើ ហុ ន ិ ពលរ ះ ត ះ ល សំន់ ិកង រ ចល ូរ ម ួ ះ ត ះ ក៏នប ញពី រ ៈ ជន៍ រ តពកច ល ពលរ ដស ច គ ស ើ ក នឲដង ឹ គ ង ចល ូរ ម ួ ះ ត ម ើច ីល ូរ ម ួកង រ ើ រ យ រ បស់ ខន មរ យៈ រ ើ ស សអក ស សអកតំ ងដ៏ ល ក់ និ ង ើ មី ដក ឹ ំ លខន ញចិ ត និ ង ច អភវ ិ ឌ ស តផ ិង រ ។ ហុ ន ិ ក៏ ជួ យ អភិ វ ឌ ភូ មិឃុ ំ ស តិ ឲ ន ប់ បននឹ ង ចូ លរ ួ ម ះ រ កច
ត យ ើ ើអកស័ចត ិស ត រ ណ៍ះ ត ម ើីៀ នសូពដ ីំ ើ រ រ ះ ត នង ិ ម ើជ ីយ ួ ល ើ នង ិ ជួ យ យ ផង រ ។
រ ពី ន ព
ះ
ននិ ើ ង ន
រ ព។
ត
មតិ បល់ ំ ង
យ
ល
ន
រៀ ប ៀ ង ល់ រ បស់ អកនិ ពនសុ ទ
ក ើ
ង ើ
ទី ះ
ធនិ ងមិ ន នឆះ ប
ង ំ
ពី ទស នៈ រ បស់ ស់ ជំ នួ យ អស់ ើ យ។ T heopi ni onse x pr es s edher ei na r et hos eoft hea ut hor sa nddonotnec es s a r y r eec tt hev i ewsofa l l donor s . ១១
ពនល់ក ក់ ទងនឹ ងជន តិើ ម គតិ ច ដក
ង់ ពី លន
យសី ពី រ ចុ ះ ប ី ដី និ ងសិ ទិ ើ ស់ ដី សហគមន៍ ជន តិើ ម គតិ ច
កម
ឧបតម រ ះ ពុ ម យ៖
មូ លនិ ធី ក
យ
មូ លនិ ធិ ហុ នរ ិ ចបូ ល HBS ១២