Strategisch Ruimtelijk Masterplan voor de Binnenstad van Paramaribo - Boek 7

BOEK 7

STADSPROJECT ANTWERPEN - PARAMARIBO 2008

GIS-ONDERZOEK

Bert Claes en Wim Debaene Masterproef aangeboden voor het behalen van het diploma van Master in de Stedenbouw en de Ruimtelijke Planning Academiejaar 2009-2010 promotoren:

Hendrik Van Geel Hardwin De Wever Heidi Vandenbroecke

Artesis Departement Ontwerpwetenschappen Opleiding Master in de Stedenbouw en de Ruimtelijke Planning Mutsaardstraat 31, 2000 Antwerpen

BOEK 7

STADSPROJECT ANTWERPEN - PARAMARIBO 2008

GIS-ONDERZOEK

Bert Claes en Wim Debaene Masterproef aangeboden voor het behalen van het diploma van Master in de Stedenbouw en de Ruimtelijke Planning Academiejaar 2009-2010 promotoren:

Hendrik Van Geel Hardwin De Wever Heidi Vandenbroecke

Artesis Departement Ontwerpwetenschappen Opleiding Master in de Stedenbouw en de Ruimtelijke Planning Mutsaardstraat 31, 2000 Antwerpen

4

LIJST MET KAARTEN kaart 2.1 | Percelen ingetekend op de oude kadasterkaart kaart 2.2 | Prioritaire woongebieden voor Weg naar Zee kaart 2.3 | GIS-onderzoek 2008, bouwmaterialen kaart 2.4 | Voorafgaand onderzoek gegeves Waterkant kaart 2.5 | GIS-onderzoek 2008, bouwmaterialen kaart 3.1 | Overzichtskaart, afbakening van de sectoren kaart 3.2 | Basiskaart, voorbeeld sector nummer 19 kaart 3.3 | Ingevulde basiskaart, voorbeeld boublok 9 kaart 3.4 | Open ruimte en samenhang

23 23 24 25 26 35 36 39 48

LIJST MET FIGUREN

INHOUDSTAFEL

figuur 0.1 | Boek 6 gepositioneerd binnen het onderzoekstraject figuur 3.1 | Stappenplan en fasen van het GIS-onderzoek figuur 3.2 | Invullijst figuur 3.3 | Attributentabel van het GIS-onderzoek

6 33 37 41

LIJST MET FOTO’S foto 1.1 | Waterkant,Vreedzaammarkt, standplaats bussen foto 2.1 | Waterkant,Vlaggenplein, Onafhankelijkheidsplein en Presidentieel paleis (achter) foto 2.2 | GIS-opleiding in de lokalen van GISsat, 2006 foto 3.1 | Domineestraat, hoek Jodenbreestraat, Dojo foto 3.2 | Beelden inventarisatie, controle foto 3.3 | Tonen van de resultaten, eindpresentatie, twee afzonderlijke schermen: visie (links) en GIS-kaarten (rechts) foto 4.1 | Nassylaan

8 16 21 28 39 43 50

INLEIDING

6

1 GEOGRAFISCH INFORMATIESYSTEEM

10

Wat is GIS? GIS in Suriname GeograďŹ sche data in Suriname

10 11 13

Bestaande geodata Ontbrekende geodata

13 13

Evolutie

15

2 GIS IN DE SAMENWERKING

18

Doelstellingen van GIS binnen de samenwerking GIS in de ambtelijke onderzoeken

18 20

GIS-opleiding in 2005 GIS-opleiding in 2006

GIS in de studentenonderzoeken

20 20

22

Studentenonderzoeken 2006

22

GIS in andere onderzoeken Resultaten van de onderzoeken

26 27

3 HET GIS-ONDERZOEK

30

Opdracht en opzet van het GIS-onderzoek Uitbesteding van veldonderzoek en data-invoer Methodiek van het GIS-onderzoek

30 32 33

Afbakenen van de probleemstelling en doelstelling Voorbereiding van het gegevensmodel Ontwerp van de gegevensbank Inventarisatie Data-invoer en -verwerking Analyse en conclusies Tonen van de resultaten aan de partners

34 34 36 38 40 42 43

Kwaliteit van de gegevens Evaluatie van het onderzoek Uitweiding: GIS als instrument voor het bouwen van scenario’s en simulatiemodellen

44 46 48

4 CONCLUSIE: DE KRACHT VAN GIS

52

De kracht van GIS binnen ruimtelijke planning in Suriname De kracht en mogelijkheden van GIS binnen dit onderzoek

52 52

5 BIBLIOGRAFIE

54

5

6

boek 2

DE BINNENSTAD VAN PARAMARIBO ANALYSE - Dynamieken

boek 3

ANALYSE - Pull- & pushfactoren - Lagen van de Binnenstad

boek 4 & 5

ONTWIKKELINGSSTRATEGIE (onderzoeksvraag 3)

STRATEGISCH RUIMTELIJK MASTERPLAN - Visie (onderzoeksvraag 1 & 2) - Programma’s & projecten (onderzoeksvraag 4)

boek 8

boek 1

CONCLUSIE (onderzoeksvraag 6)

OPDRACHT & AANPAK

boek 6

SAMENWERKINGSTRAJECT (onderzoeksvraag 5)

boek 7

INLEIDING

METHODIEK GIS-INSTRUMENT

OPDRACHT

ONDERZOEK

figuur 0.1 | Boek 6 gepositioneerd binnen het onderzoekstraject bron: eigen verwerking

CONCLUSIE

7

Inleiding Het doel van dit boek is om inzicht te verschaffen in het GIS-matig onderzoek dat werd uitgevoerd in functie van het voorliggende planningsproces. GIS (Geografisch Informatie Systeem) werd namelijk in het onderzoek gebruikt als één van de onderzoekmethoden (zie boek 1) om de data en kennis over de Binnenstad van Paramaribo grondig uit te breiden. Er wordt aanvullend ook kort ingegaan op de mogelijkheden en werking van het GIS-instrument.

Binnen ruimtelijke onderzoeken is GIS een vaak gebruikt analyse-instrument om tot betere inzichten van de werkelijkheid te komen. “Het is in feite een geautomatiseerd systeem dat behulpzaam kan zijn bij de ondersteuning van besluitvorming ten aanzien van ruimtelijke problemen” (Hendriks & Ottens, 1997: 2).

Het boek schetst de huidige situatie ten aanzien van het gebruik van GIS binnen de planning van Suriname en de beschikbaarheid van data. Hierbij is het GLIS-project (Grondregistratie en Land Informatie Systeem) van groot belang. Daarna wordt het gebruik van GIS binnen de samenwerking tussen Antwerpen en Paramaribo besproken.

Door de beschrijving van het gevoerde GIS-onderzoek met zowel de sterktes, opportuniteiten maar ook de moeilijkheden, onvolmaaktheden en valkuilen, wordt het belang van GIS en gegeorefereerde data zowel binnen de planning in Suriname, als binnen de samenwerking en dit onderzoek geduid.

Dit boek doet voor alle duidelijkheid geen analyse en koppeling van de inhoudelijke resultaten en het planningsproces. Hiervoor wordt verwezen naar het tweede boek omtrent de Binnenstad van Paramaribo. Waar dit boek enkel de onderzoeksmethodieken beschrijft, worden in het tweede boek de resultaten behandeld.

Als slot worden nog enkele krachtpunten en toekomstmogelijkheden van GIS binnen de samenwerking geformuleerd, waarbij het voorliggend GIS-onderzoek als voorbeeld kan dienen en inspirerend kan werken voor verder onderzoek.

foto 1.1 | Waterkant,Vreedzaammarkt, standplaats bussen

HOOFDSTUK 1

GEOGRAFISCH INFORMATIESYSTEEM

1

GEOGRAFISCH INFORMATIESYSTEEM

10

WAT IS GIS?

GIS staat voor Geografisch Informatie Systeem. Het is te omschrijven als “een computersysteem dat hulpmiddelen biedt om aan elkaar gekoppelde ruimtelijke en nietruimtelijke gegevens te structureren, op te slaan, te bewerken, te beheren, op te vragen, te analyseren en weer te geven, zodanig dat die gegevens nuttige informatie opleveren voor het beantwoorden van een gegeven beleids- of onderzoeksvraag” (Hendriks & Ottens, 1997: 9).

GIS kan onderverdeeld worden in twee componenten: informatie en geografie.

Deze worden aan elkaar gekoppeld aan de hand van georeferentie of een coördinatensysteem. Kaarten ontstaan door verschillende lagen op elkaar te plaatsen waaraan een database gekoppeld wordt.

GIS is ook niet eenduidig te bepalen, het is een verzameling van hard- en software, data, procedures en gebruikers ervan.

GIS wordt gebruikt voor verschillende beleidsdomeinen waaronder planologie, verkeer, milieu, militaire doeleinden, marketing, biologie en tal van andere toepassingen. In kader van dit onderzoek werd GIS gebruikt voor een ruimtelijke analyse van de Binnenstad van Paramaribo.

(GISsat, 2008).

GIS IN SURINAME

In Suriname wordt GIS steeds vaker ingezet, zowel binnen de private sector als binnen de overheid. Een aantal bedrijven en instanties, zoals Amazon Conservation Team, Staatsolie, Suma Lumber Company NV, Telesur, Uniqa, Stichting Bosbeheer en Toezicht, ABS, GISsat nv ... doen beroep op GIS omdat er duidelijke voordelen ontstaan door het gebruik van GIS, onder andere: meer efficiëntie, controle, kostenbesparing ... GIS wordt binnen al deze domeinen gebruikt om hun product of grondgebied beter te meten, analyseren en visualiseren (GISsat, 2008).

Toch zijn er naast deze inspanningen nog steeds instanties die geen gebruik maken van GIS zoals bijvoorbeeld het Ministerie van Handel en Industrie (GIS als instrument om hun afgeleverde vergunningen te beheren en in beeld te brengen als basis voor een functioneel onderzoek) (De Ridder & Heirman, 2009: 37) of Stichting Gebouwd Erfgoed Suriname (SGES) (GIS als instrument voor een efficiënter beheer van het UNESCO-gebied).

1 Zie ‘Http://www.glissuriname.org’ voor meer informatie over het GLIS-project:

Op dit ogenblik gebeurt de belangrijkste toepassing van GIS in Suriname in het zogenaamde GLIS-project1, of voluit het Grondregistratie en Landinformatie Systeem voor Suriname. Het doel van dit project is een uniforme basiskaart voor Suriname aan te maken, waarbij alle percelen in Suriname di-

11

1

GEOGRAFISCH INFORMATIESYSTEEM

12

gitaal in kaart worden gebracht met een koppeling van administratieve (rechthebbende) gegevens aan de percelen. Deze omvorming is noodzakelijk voor een meer efficiënte ruimtelijke ordening. Hierdoor ontstaat er een overzicht van de verdeling van gronden en grondgebruik en kunnen o.a. de belastingen daarop gebaseerd en geïnd worden.

Door het gebruik van één basiskaart door verschillende instanties kan er snel en accuraat de nodige informatie te voorschijn gehaald worden voor analyse en planning.

De belangrijkste partner tijdens dit onderzoek in verband met GIS, was het privé-bedrijf GISsat. Het bedrijf heeft een bijzondere GIS-expertise en promoot al jaren het gebruik van GIS in Suriname. GISsat was als lokale partner één van de directe partners tijdens het onderzoek. Het bedrijf had de opdracht had gekregen om in te staan voor ondersteuning (zie boek 6, hoofdstuk 2).

GEOGRAFISCHE DATA IN SURINAME

Bestaande geodata Door de jaren heen werden in Suriname al verschillende data en lagen in GIS geproduceerd. Dit is een goede zaak, maar veel van deze kaarten behandelen steeds een ander thema, een ander gebied, hebben als onderlegger een andere basiskaart... Deze beschikbare data betreffen onder andere: afbakening van ressorten en districten, waterlopen, eco-regions, digital elevation model, topografische kaart, stratenplannen...

Het grootste probleem is dat deze gegevens vaak verouderd zijn, elkaar overlappen of soms niet overeenkomen. Hierdoor zijn de bestaande en beschikbare data onbruikbaar om onderling uit te wisselen.

Ontbrekende geodata Voor alle bestaande geodata is een goede basiskaart onontbeerlijk. In de periode ’60’70 werd een topografische kaart opgemaakt, maar deze bleek onbruikbaar voor de doelstellingen van het GLIS-project. Daarom wordt in het kader van dit project onder meer een correcte basiskaart gemaakt op basis van nieuwe luchtfoto’s met een correct referentiestelsel. Het GLIS-project begon in 2003 en werd ondertussen verlengd tot 2010. Het richt zich niet enkel op de opmaak van een basiskaart, maar wordt ondertussen

13

1

GEOGRAFISCH INFORMATIESYSTEEM

14

ook ingezet voor tal van deelprojecten. Het project kan in twee grote groepen onderverdeeld worden: ▪ Grondregistratie: bijwerken van eigendomsgegevens op het domeinkantoor en hypotheekkantoor en het beveiligen van deze gegevens.

▪ Land Informatie: als extra dimensie van de grondregistratie. Het gaat om het in kaart brengen van het ruimtelijk gebruik op verschillende niveaus: wijk, regio, district, land ... gegevens over bestemming, gebruik, cultuurtoestand, gesteldheid van het terrein, bebouwing... door het aanmaken van orthofoto’s, het gebruik van een universeel referentiestelsel, het opstellen en beheren van GIS-hard- en software.

▪ Deze geodata zijn van onschatbare waarde voor het beheer en gebruik van ruimtelijke informatie, nodig voor het opmaken van de ontbrekende ruimtelijke beleidsplannen in Suriname, o.a. een structuurplan en bestemmingsplannen.

EVOLUTIE

GIS is de laatste jaren duidelijk geëvolueerd, maar tot op heden is een gedegen ruimtelijke analyse met behulp van het GIS-instrument als basis voor het ruimtelijk beleid in Suriname geen toegeëigende werkmethode.

Projecten als GLIS tonen daarentegen een kentering op dit gebied. Toch verdient dit onderwerp bijzondere aandacht in het onderzoek. Het is de bedoeling om via projectmatige werking de potenties en mogelijkheden van het instrument te exploreren, toe te passen en over te dragen. (De Wever, et al., 2008: 16) Door het uniformiseren van het gebruik van GIS tussen verschillende beleidsdomeinen, ontstaat er een efficiënter gebruik en kunnen de gegevens beschikbaar gemaakt worden voor diverse instellingen.

Opvallend is ook dat er steeds meer data en meer instanties bijkomen die met GIS werken. Een project zoals GLIS kan als een goed voorbeeld worden aangehaald. Het verbetert niet alleen de beschikbaarheid, maar ook de aangroei van compatibele data.

15

foto 2.1 | Waterkant,Vlaggenplein, Onafhankelijkheidsplein en Presidentieel paleis (achter)

HOOFDSTUK 2

GIS IN DE SAMENWERKING

2

GIS IN DE SAMENWERKING

18

DOELSTELLINGEN VAN GIS BINNEN DE SAMENWERKING

GIS werd binnen de samenwerking tussen Antwerpen en Paramaribo opgenomen als ondersteunend onderzoeksinstrument. Er werden een aantal algemene doelstellingen gesteld: ▪ Het uitwisselen van kennis omtrent GISonderzoeken en de meerwaarde ervan in het beleid en de planningswereld aantonen met als doel het gebruik van GIS te promoten door bijvoorbeeld opleidingen en GIS-demo’s te organiseren.

▪ Door inventarisatie en analyse nieuwe data en gegevens bekomen, die uitgewisseld en gebruikt kunnen worden voor dit onderzoek en andere onderzoeken.

▪ GIS als instrument voor inventarisatie, analyse en aanknoping voor de ontwikkeling van visies die noodzakelijk zijn voor een degelijke ruimtelijke planning in Suriname.

Capaciteitsoverdracht is mogelijk op verschillende vlakken. Voor GIS werden er al twee methoden aangereikt tijdens de samenwerking. In de missie van 2006 werden GISopleidingen voor Surinaamse studenten en publieke partners (personeel, vertegenwoordigers en ambtenaren) georganiseerd door de stad Antwerpen (i.s.m. GISsat). In de missie van 2008 werd er eerder voor gekozen om in te zetten op bijkomend onderzoek en om via een degelijke inventarisatie nieuwe

data te genereren en de mogelijkheden te tonen aan een groot publiek. Door middel van een GIS-demonstratie werden tijdens de presentatie van de eindresultaten van het masterplan zowel private als publieke partners bereikt (zie boek 6, hoofdstuk 3).

19

2

GIS IN DE SAMENWERKING

20

GIS IN DE AMBTELIJKE ONDERZOEKEN

GIS-opleiding in 2005 Begin 2005 werd na de verkennende missie in 2004 gekozen voor twee pilootprojecten.

Er werd een intentieovereenkomst opgemaakt tussen de stad Antwerpen, Stichting Planbureau Suriname (SPS) en Ministerie van Openbare Werken (MOW). In 2005 werd een GIS-opleiding georganiseerd voor ambtenaren van SPS en MOW, waardoor er aan capaciteitsoverdracht voor de lokale actoren werd gedaan. Door dit participatief traject werd het gebruik van GIS als neutraal ruimtelijk instrument, om een planningsproces te voeden met onderbouwde argumenten, aangetoond. Deze methodiek werd door de partners als zeer bruikbaar beschouwd.

Naast deze inhoudelijke inbreng was er ook een ďŹ nanciering door de stad Antwerpen om Arcgis-software aan te kopen voor het Planbureau en MOW.

GIS-opleiding in 2006 In 2005 werd de samenwerking uitgebreid met de Hogeschool Antwerpen (nu Artesis Hogeschool). Er werd voor de tweede maal een GIS-opleiding georganiseerd voor SPS, MOW ĂŠn studenten van de Hogeschool (zie studentenonderzoeken).

21

foto 2.2 | GIS-opleiding in de lokalen van GISsat, 2006

bron: Adams, Kooyman, 2006: 78

2

GIS IN DE SAMENWERKING

22

GIS IN DE STUDENTENONDERZOEKEN

Studentenonderzoeken 2006 Van juli tot oktober 2006 werden er vier studenten aangesteld om een ruimtelijk onderzoek te voeren in Paramaribo. Het objectief voor beide projecten was de toepassing van de planningsmethodiek en het gebruik van GIS als kapstok en instrument, met als doel het debat rond stadsontwikkeling op te starten. In deze periode deden Bram Adams en Sara Kooyman een onderzoek naar de ‘Binnenstad en de Rivieroever’ van Paramaribo.

Sigrid Heirman en Iggino Stuyck behandelden het project ‘Weg naar Zee’. (Heirman, Claes & Kooyman, 2009: 344)

Case centrum & rivieroever Voor de opmaak van het onderzoek Centrum & Rivieroever werd GIS voornamelijk gebruikt als instrument om data te visualiseren en als analyse-instrument. Er werden ook nieuwe data in GIS omgezet met onder andere de oude kadasterkaart. (Adams & Kooyman, 2007: 97)

Case Weg naar Zee Voor het onderzoek Weg naar Zee werd GIS breed ingezet als instrument om te inventariseren en te analyseren, om de ruimtelijke concepten te projecteren op de ruimte, om de meest gunstige woongebieden in het ressort te selecteren en om ontwerpend onderzoek te voeden.

Er werd een afwegingsmatrix opgesteld die de prioritair te ontwikkelen woonuitbreidingen aanduidde. Op basis van een multicriteria-analyse en door gebruik te maken van GIS werd een instrument ontwikkeld om woongebieden aan te duiden in de sterk uitspreidende rand van Paramaribo. (Heirman & Stuyck, 2007: 64) ������������ ����� ������������

����������� ������������

������������

kaart 2.1 | Percelen ingetekend op de oude kadasterkaart bron: Adams, Kooyman, 2006: 82

kaart 2.2 | Prioritaire woongebieden voor Weg naar Zee bron: Heirman, Stuyck, 2006: 139, 140

23

24

Studentenonderzoek 2008 verzameld en ingegeven in het GIS-systeem, geeft een onderbouwd zicht op de lagen ‘bebouwing’ en ‘gebruik’ van de Binnenstad. Er kan gesteld worden dat door onder andere het GIS-onderzoek de basis legde voor de analyse en daarop voortbouwend de visie.

2

GIS IN DE SAMENWERKING

Onderzoek strategisch ruimtelijk masterplan Binnenstad Voor het voorliggend onderzoek werd GIS breed ingezet als instrument om te inventariseren en te analyseren. Door het uitbesteden van onder andere de veldinventarisatie en de input van gegevens kwam meer tijd vrij voor het eigen onderzoek. Er werd een GIS-databank ontwikkeld die gebaseerd was op het model voor de GLIS-projecten. De opgeleverde data die op korte termijn werd

kaart 2.3 | GIS-onderzoek 2008, bouwmaterialen

bron: eigen verwerking, GIS-onderzoek 2008

Voorafgaand onderzoek gegevens Waterkant Voorafgaand aan voorliggend onderzoek werd de Waterkant onderzocht op landgebruik, bebouwde percelen en eigenaars aan de rivieroever. Deze gegevens zouden als basis dienen voor de opmaak van een inrichtingsschets voo de Waterkant. Omdat bij de start van het onderzoek de focus veranderde naar de opmaak van een strategisch ruimtelijk masterplan voor de Binnenstad in plaats van een inrichtingsschets voor de Waterkant, waren deze gegevens niet meer bruikbaar voor dit onderzoek. Bovendien gaf enkel de kaart landgebruik een goed beeld van de

kaart 2.4 | Voorafgaand onderzoek gegeves Waterkant

functieverdeling langs de rivieroever. Voor de twee andere kaarten, namelijk ‘bebouwde percelen’ en ‘eigenaars rivieroever’, was het niet echt duidelijk wat hun meerwaarde voor het onderzoek zou zijn. De achterliggende gedetailleerde data van de eigenaars van de percelen langs de Waterkant blijven daarentegen nog steeds zeer bruikbaar voor verder onderzoek, maar zijn in dit stadium nog niet aan de orde (zie boek 5).

De kaarten die resulteerden uit dit voorafgaand onderzoek werden enkel getoond bij de startworkshop (zie boek 6), maar werden nadien niet meer gebruikt

bron: eigen verwerking, GIS-onderzoek 2008

25

GIS IN ANDERE ONDERZOEKEN

GIS maakt het ook mogelijk om gegevens en data uit te wisselen met andere onderzoeken buiten de samenwerking Antwerpen-Paramaribo. Zo heeft bijvoorbeeld het onderzoek van TU Delft in de historische Binnenstad (zie bijlage: context) een analyse gedaan naar publiek-privaat, monumenten, typologie en bebouwde toestand in de Binnenstad. Deze gegevens kunnen worden ingeladen in GIS, waardoor ze bruikbaar worden voor andere onderzoeken.

2

GIS IN DE SAMENWERKING

26

kaart 2.5 | GIS-onderzoek 2008, bouwmaterialen

bron: bron: Aarsen et al., 2008: 13 + eigen bewerking, GIS-onderzoek 2008

RESULTATEN VAN DE ONDERZOEKEN

In het algemeen kan voor de verschillende studentenonderzoeken vastgesteld worden dat GIS in de eerste plaats gebruikt wordt als neutraal ruimtelijk instrument om het planningsproces te voeden met onderbouwde argumenten. GIS legt met andere woorden het fundament voor de verschillende onderzoeken. In het geval van het onderzoek van 2008 diende het als instrument voor analyse en visievorming.

Door het verder uitwerken van eerder opgeleverde data, kan de link worden gelegd tussen de verschillende onderzoeken. Dankzij het gebruik van GIS kunnen alle data beheerd en nieuwe data toegevoegd worden.

Het is wel van belang dat steeds hetzelfde GIS-model gehanteerd wordt, waardoor er steeds gewerkt wordt op dezelfde basis. Het model dat ontwikkeld werd voor het GLISproject is hiervoor een goede basis en zorgt voor een standaardisatie, waardoor er niet alleen uitwisselingsmogelijkheden ontstaan binnen de samenwerking tussen Antwerpen en Paramaribo, maar ook buiten de directe samenwerking naar zowel geïnteresseerde publieke en private partijen.1

1 Dit geeft een grote troef in het opwekken van interesse van partners, wat namelijk één van de doelstellingen was van de opdracht. In ‘Boek 6: Samenwerking’ wordt er een concreet voorbeeld gegeven van een indirecte partner (Kersten Holding) die interesse toonde voor het GIS-onderzoek.

27

foto 3.1 | Domineestraat, hoek Jodenbreestraat, Dojo

HOOFDSTUK 3

HET GIS-ONDERZOEK

3

HET GIS-ONDERZOEK

30

OPDRACHT EN OPZET VAN HET GIS-ONDERZOEK

Het doel van het onderzoek is identiek als dat van het onderzoek uit 2006: naast het inzetten van strategische planning en het voeren van een planningsproces door middel van samenwerking, is de toepassing van GIS als onderzoeksinstrument één van de pijlers en methodieken van het onderzoek.

Het toe te passen GIS-onderzoek en de specifieke opdracht zijn tot stand gekomen in drie fasen: het GIS-onderzoek werd omschreven in de projectdefinitie, deze werd dan weer bijgesteld door de onderzoekers in de ambitienota en bij de startworkshop (zie boek 6, hoofdstuk 3) werd de effectieve methodiek van het te voeren onderzoek en GIS-onderzoek meegedeeld.

De projectdefinitie (zie bijlage) geeft mee dat “GIS zijn waarde heeft als systeem om een veelheid aan data samen te brengen, te integreren en ze snel beschikbaar te maken voor een grote groep van gebruikers. De inzet van GIS als analyse- en planningsinstrument reikt echter verder dan het louter aanmaken van data, het cartografisch voorstellen van gegevens en het gebruik als een instrument voor consultatie en beheer. Via het beheer en de exploitatie van databestanden die de ruimtelijke omgeving beschrijven en door GIS als analyse- en planningsinstrument te gebruiken zijn, kan sociaal-ruimtelijk onderzoek en planning in het beleidsdomein van de stadsontwikkeling worden gerealiseerd.

GIS wordt ingezet om specifieke analyses en onderzoek uit te voeren voor strategische projecten binnen een gebiedsgerichte aanpak en levert op die manier een belangrijke meerwaarde om dit planningsproces te sturen en te ondersteunen.” (De Wever, et al., 2008: 12). De doelstelling van het GISonderzoek is dan ook afgebakend als het ontwikkelen van een aantal thematische GISdatalagen die voor een deel gekoppeld zijn aan de basisdata van GLIS (bv. leegstand, kenmerken van de bebouwde omgeving, verwevenheid van functies, voorzieningen ...)

partners een zicht op de geïnventariseerde data en het voorafgaande onderzoek over de Waterkant. Op die manier werd het gebruik en de meerwaarde van GIS in het onderzoek aangetoond. De methodiek van het te voeren GIS-onderzoek werd meegegeven aan de hand van de onderverdeling van de Binnenstad in sectoren, een voorbeeld van een sector en de gegevens die gevraagd werden op de invullijst.

In de ambitienota (zie bijlage) werd nogmaals duidelijk bevestigd dat de potenties van het GIS-instrument benut dienen te worden.

Het Geografisch Informatie Systeem wordt benoemd tot een hoeksteen van het ganse onderzoek. “Er zal gebruik worden gemaakt van GIS als analysetechniek in de eerste en tweede fase van het onderzoek, waardoor de visie op de Binnenstad wordt onderbouwd.

In de laatste fase zal bij de presentatie van de eindresultaten een GIS-demo worden gegeven op basis van alle GIS-analyses uitgevoerd in het kader van het onderzoek. Deze simulatie heeft tot doel de verschillende partners inzicht te geven in de mogelijkheden van het instrument.” (Claes & Debaene, 2008: 2, 9)

▪ GIS toepassen als analyse- en onderzoeksinstrument ▪ GIS-analyse inzetten bij de visievorming ▪ ontwikkelen van een GIS-databank die uitwisseling met het GLIS-project en andere onderzoeken mogelijk maakt ▪ via een GIS-demonstratie de verschillende partners inzicht geven in de mogelijkheden en meerwaarde van het instrument

Op de startworkshop kregen de aanwezige

De doelstellingen van het GIS-onderzoek kunnen dus als volgt samengevat worden:

31

3

HET GIS-ONDERZOEK

32

UITBESTEDING VAN VELDONDERZOEK EN DATAINVOER

Bij aanvang werd ingeschat dat het GIS-onderzoek slechts een aantal weken zou duren.

Na een aantal dagen bleek echter dat het GIS-onderzoek meer tijd in beslag zou nemen, tijd die op voorhand niet voorzien was in de planning van het onderzoek. In samenspraak met de directe partners op afstand en de plaatselijke coรถrdinatoren werd ervoor gekozen om twee externe veldonderzoekers in te schakelen voor de terreininventarisatie in de Binnenstad. De veldonderzoekers bleken geen ervaring te hebben met terreininventarisatie. Er werd in de voorbereidingsfase dan ook voldoende aandacht besteed aan het informeren en meegeven van het opzet en methodiek van het onderzoek.

De ingewonnen gegevens en data uit het veldonderzoek werden nadien ingevoerd (gedigitaliseerd en gekoppeld) door werknemers van het bedrijf GISsat, die een ruime GIS-kennis en -expertise hebben.

Deze uitbesteding van het veldonderzoek en data-invoer was strategisch en gebeurde volledig onder controle van de onderzoekers en de projectoรถrdinatoren. Door de samenwerking met derden was het nodig om een duidelijk onderzoeksmodel op te bouwen en zo het overzicht te behouden en te bewaken.

Daarnaast was het eveneens aan de onderzoekers om de taken te verdelen, mogelijke problemen te detecteren en op te lossen.

METHODIEK VAN HET GISONDERZOEK

Het GIS-onderzoek heeft een bepaalde methodiek doorlopen die na een terugblik uiteengezet kan worden in een aantal stappen. Hierdoor wordt het duidelijk hoe het ruimtelijk GIS-onderzoek tot stand is gekomen. Deze verschillende stappen in het GISonderzoek worden behandeld in elk feitelijk ruimtelijk onderzoek met GIS (Hendriks & Otten, 1997: 19).

� � � � � � �

��������� ��� �� ���������������� �� ������������ ������� ��� ��� ������������� ������������� ��� ��� ������������� ��������� ��� �� ��������� ������������� ������� ��� �� ������������ ��� ������� ������������� ������������������ ��������������� ����������� �� ����������� ��������� ��� �� ���������� ������� �� ������������� ������� �� ��������� ��� �� �������� ������������ �� �������� �� �� ������������������� ����� ��� �� ���������� ��� �� ��������

figuur 3.1 | Stappenplan en fasen van het GIS-onderzoek bron: eigen verwerking + gebaseerd op Hendriks & Otten, 1997: 19

33

3

HET GIS-ONDERZOEK

34

Afbakenen van de probleemstelling en doelstelling

Voorbereiding van het gegevensmodel

Deze eerste fase had betrekking op het bepalen van de redenen waarom GIS ingeschakeld werd (Hendriks & Otten, 1997: 19). De bestaande beschikbare data voor de Binnenstad bleken ontoereikend (gebrek aan gegevens of weinig gedetailleerd). Het GISonderzoek moest de onderzoekers in staat stellen om op basis van de bijkomende data nieuwe inzichten te krijgen in de werking van de Binnenstad, waardoor het mogelijk werd om op een gefundeerde methode een visie voor de Binnenstad te ontwikkelen.

In de tweede fase werden voorbereidingen getroffen om tot een gegevensmodel te komen waardoor het mogelijk moet worden om de vraagstelling te beantwoorden. (Hendriks & Otten, 1997: 19). Bij deze overgang was het noodzakelijk om de werkelijkheid (Binnenstad van Paramaribo) om te zetten en te modeleren tot een werkbaar geheel.

Het model beschrijft in dit geval enkel dat wat voor de context van toepassing is.

Het GIS-onderzoek werd ingezet in op twee van de vijf lagen van de Binnenstad: namelijk ‘bebouwing’ en ‘gebruik’ (zie boek 2). Uiteraard kan er in de toekomst nog bijkomend onderzoek gevoerd worden naar de overige drie lagen (grondgebied, stadsplattegrond en openbare ruimte), maar dit was binnen het tijdsbestek van het onderzoek niet mogelijk.

Naast het GIS-onderzoek werd er simultaan een analyse op basis van eigen interpretatie gevoerd die de onderzoekers in staat moest stellen om een zekere voortgang in het onderzoeksproces te kunnen halen. Deze werd op regelmatige basis vergeleken met de tussentijdse resultaten van het GIS-onderzoek.

Een overzichtskaart van de Binnenstad (figuur 3.1) met een afbakening in onderzoekssectoren had tot doel de ruimtelijke werkelijkheid van de Binnenstad te kunnen begrijpen en te beheersen. In totaal werden 57 sectoren onderscheiden als werkbare gehelen, waardoor het projectgebied overzichtelijk werd en er in de volgende fasen gericht te werk kon worden gegaan.

1 De luchtfoto en GIS-laag met straten en straatnamen werden ter beschikking gesteld door het bedrijf GISsat.

2 Deze foutmarge is eigen aan het werken met verschillende kaartlagen in GIS en komt niet alleen in Suriname voor.

Voor het ontwikkelen van de overzichtskaart werd bestaande informatie, oftewel secundaire informatie, gebruikt. De kaart werd samengesteld door de combinatie van de luchtfoto van Paramaribo en een stratenkaart1 met daarop een projectie van een oude kadasterkaart. Deze kadasterkaart met de afbakening van percelen werd in het onderzoek van 2006 door de onderzoekers gedigitaliseerd in GIS. Hoewel de laag zeer bruikbaar was voor het onderzoek, kwamen de contouren vaak niet meer overeen met de

kaart 3.1 | Overzichtskaart, afbakening van de sectoren

gegevens op de luchtfoto. Deze foutmarge is eigen aan het systeem van GIS2. Het verbeteren van deze kadasterkaart met de huidige en correcte perceelsaanduiding was dan ook ĂŠĂŠn van de nodige acties binnen het onderzoek. Doordat de overzichtskaart informatie bevatte van de straten in het onderzoeksgebied, werd het mogelijk om de link te leggen naar de volgende fase voor het ontwikkelen van een gegevensmodel: het ontwerp van de gegevensbank.

bron:TALgraphics, 1994

35

Voor elk van de 57 sectoren werd een basiskaart ontwikkeld waarop duidelijk de luchtfoto, percelenkaart en straatnamen staan aangeduid. Door deze voorbereiding in een overzichtskaart en basiskaarten werd het mogelijk om de werkelijkheid, namelijk het geheel van de Binnenstad, te vertalen tot een conceptueel gegevensmodel.

Ontwerp van de gegevensbank In de derde fase werd een logisch gegevensmodel ontwikkeld voor de dataverzameling in de vierde fase. Deze standaard invullijst moest het mogelijk maken om alle sectoren, percelen en gebouwen in de Binnenstad te inventariseren. Per gebouw werden volgende onderdelen en gegevens gevraagd:

3

HET GIS-ONDERZOEK

36

kaart 3.2 | Basiskaart, voorbeeld sector nummer 19

bron: eigen verwerking GIS-onderzoek, luchtfoto GLIS

Situering van het pand of het perceel: straat en huisnummer De kenmerken van bebouwing: 1 aantal bouwlagen (inclusief gelijkvloers) 2 materiaalgebruik: hout, baksteen, beton, hout/baksteen, hout/beton, andere...

3 aantal autogarage(s) aan en/of naast het pand: ja/neen 4 achterliggende bebouwing: ja/neen

figuur 3.2 | Invullijst

Functie per verdieping: leegstand, publiek/privaat, onbebouwd perceel, bouwwerf, parking en/of garageboxen + het geschat aantal parkeerplaatsen, wonen, winkel, kleinhandel, groothandel, horeca, soort bedrijf (ambachtelijk, administratief, industrieel), soort dienst (financiële, ontspanning, sociale, onderwijs, andere)

bron: eigen verwerking

37

38

Inventarisatie

3

HET GIS-ONDERZOEK

De vierde fase omvatte alle handelingen die nodig waren om relevant geachte gegevens te verwerven en in het gegevensmodel in te voeren (Hendriks & Otten, 1997: 20). De door de gebruiker verzamelde informatie heet primaire informatie. Veldinventarisatie en veldmeting zijn een voor de hand liggende manier om primaire thematische informatie te verzamelen (Hendriks & Otten, 1997: 76).

De dataverzameling werd hoofdzakelijk uitbesteed aan twee externe veldonderzoekers3.

Ze kregen de opdracht een inventarisatie te doen van alle visueel waarneembare elementen vanaf de straatkant (de percelen en gebouwen werden voor alle duidelijkheid niet betreden). Aan de hand van de basiskaart en de invullijst werd elk perceel (inclusief de niet-bebouwde percelen) geĂŻnventariseerd.

Per perceel werden de gegevens genoteerd op de invullijst. Door het inschatten van de grenzen van het desbetreffende perceel en gebouw, kon door middel van het zetten van lijnen op de basiskaart, de perceelsgrenzen aangeduid worden. Het doel hierbij was om in de volgende fase de grenzen van de oude kadasterkaart te verbeteren aan de hand van de zichtbare gegevens vanaf de straat. De percelen op de kaart kregen een uniek nummer. Hiervoor werden de huisnummers van

de gebouwen gebruikt. Indien dit niet mogelijk was, mocht er ander nummer gekozen worden. Door de corresponderende invullijst hetzelfde nummer toe te kennen, konden beide aan elkaar gelinkt worden.

In de voorbereidingsfase werd voor elk van deze 57 sectoren een basiskaart ontwikkeld.

Deze basiskaarten kregen elk een nummer toegewezen, zoals vermeld op de overzichtskaart. Per sector, die te vergelijken was met de grootte van een bouwblok, werd een envelop4 voorbereid met daarin invullijsten en ĂŠĂŠn basiskaart. Door de combinatie van de overzichtskaart en de basiskaarten werd de inventarisatiefase vergemakkelijkt en werd het mogelijk om controle te houden op de voortgang van het onderzoek en om tussentijdse resultaten op een bevattelijke manier te overschouwen.

3 Veldonderzoekers: studenten Kathleen en Marcia 4 Deze envelop hield alle invullijsten van dezelfde sector samen, wat van belang was voor het bundelen van de inventarisatie en de verwerking nadien.

39

kaart 3.3 | Ingevulde basiskaart, voorbeeld boublok 9

foto 3.2 | Beelden inventarisatie, controle

bron: eigen verwerking GIS-onderzoek, luchtfoto GLIS

40

Data-invoer en -verwerking

3

HET GIS-ONDERZOEK

De vijfde fase omvatte de data-invoer van de gegevens uit de veldinventarisatie en de verwerking ervan. “Er worden drie stappen onderscheiden bij de invoer van gegevens voor een GIS-onderzoek: invoer van geometrische informatie, invoer van de thematische informatie en koppeling van beide.”

(Hendriks & Otten, 1997: 68).

Invoer van geometrische informatie “Voor de invoer van geometrische informatie is GIS-software vereist. In een geometrisch bestand worden de locatie en vorm van de ruimtelijke objecten vastgelegd, alsmede de relaties tussen die objecten.

Elk geometrisch bestand bevat een objectaanduiding.” (Hendriks & Otten, 1997: 6769). Tijdens de veldinventarisatie werden aanpassingen opgetekend op de basiskaart (analoge kaart). Deze aantekeningen werden nu ingegeven en/of aangepast op de oude percelenkaart in GIS (digitale kaart) en aan de bestaande data van luchtfoto en straten gekoppeld.

Invoer van de thematische informatie Voor de invoer van thematische gegevens werd gebruik gemaakt van het database- en spreadsheetprogramma Access. Dit programma is immers beter uitgerust dan GIS voor het opbouwen en bijhouden van the-

matische bestanden. De gegevens uit de invullijsten werden via een aangepast model in Access ingegeven. Per invullijst werd een code gevormd door de combinatie van de straatnaam en het huisnummer, wat van belang was voor het ingeven van de data en koppeling van de gegevens.

In een thematisch bestand worden de nietruimtelijke kenmerken van de objecten vastgelegd. Deze kenmerken worden ook wel de attributen genoemd en een thematisch bestand ook wel een attribuutbestand (Hendriks & Otten, 1997: 67).

Deze gegevensbank van het GIS-onderzoek werd opgebouwd conform de ruimtelijke database die werd ontwikkeld in kader van het GLIS-project. Dit om de uitwisseling van gegevens en de latere overdraagbaarheid van de databank te waarborgen. In totaal werden 1415 percelen in de Binnenstad geïnventariseerd, die allemaal ingegeven werden in de attributentabel van het GIS-onderzoek. Elke geïnventariseerd perceel telt in totaal 32 at

ObjectID

2751

Straatnaam

Watermolenstraat

Huisno

21W

AdresCode

WATM21W

Aantal_bouwlagen

3

Materiaal

hout/beton

Autogarage

0

Achterbouw

1

Aantal_parkeerplaatsen

<Null>

GV_type GV_functie

Winkel

GV_bedrijfSoort GV_dienstenSoort V1_type V1_functie

Wonen

V1_bedrijfSoort V1_diestenSoort V2_type V2_functie

Wonen

V2_bedrijfSoort V2_dienstenSoort V3_type V3_functie V3_bedrijfSoort V3_dienstenSoort

Koppeling van geometrische informatie en thematische informatie De data-invoer en koppeling van geometrische en thematische gegevens werden volledig uitbesteed5. Deze koppeling vereiste een tussenstap in de vorm van adreskoppeling (‘adress matching’). “Adress matching is het proces waarbij een adresaanduiding in een thematisch bestand een bijpassende, dus vaak niet eenduidige, locatie-aanduiding in het geometrische bestand wordt gezocht.

Een gangbaar voorbeeld is de koppeling van adressen (straatnaam en huisnummer) uit een thematisch bestand met informatie over de locatie (coördinaten) van straten in een geometrisch straatsegmentenbestand.”

(Hendriks & Otten, 1997: 74) De informatie van het perceel voor bijvoorbeeld Watermolenstraat, nr. 21 (WATM21W) werd via GIS gekoppeld aan de unieke code die gegeorefereerd is binnen GIS (OBJECTID 2751). Deze code (OBJECTID) komt overeen met het perceel dat ingetekend is in GIS.

V4enRest_type V4enRest_functie V4enRest_bedrijfSoort V4enRest_dienstenSoort Opmerkingen

Boetiek Joan Glenn

Datum

20/07/2008

NaamVeldwerker

Kathleen

figuur 3.3 | Attributentabel van het GIS-onderzoek

5 De koppeling werd uitgevoerd door GISsat bron: eigen verwerking

41

42

Analyse en conclusies

3

HET GIS-ONDERZOEK

“Deze fase concentreert de aandacht op kaarten, het medium bij uitstek om de inhoud van ruimtelijke ideeën weer te geven. Het bekijkt kaarten zowel op hun visualisatie- als hun interactie-aspecten. Hierbij worden antwoorden geformuleerd op de probleemstellingen en het bereiken van de doelstellingen.”

(Hendriks & Otten, 1997: 20).

▪ ▪ ▪ ▪ ▪

onbebouwde percelen bouwhoogtes architecturale uitstraling en materialen leegstand per verdieping functies per verdieping

De analyse en bijhorende conclusies konden pas kort voor het einde van het onderzoek opgeleverd worden. Dit had als enige reden dat het onderzoek veel langer heeft geduurd dan initieel gepland. Omdat er gelijklopend met het GIS-onderzoek ook werd ingezet op een analyse op basis van eigen interpretatie, konden de resultaten uit beide onderzoeksmethodieken vergeleken worden. Hierbij bleek dat beide methodieken grotendeels tot dezelfde uitkomsten kwamen, weliswaar met een meer gedetailleerde en preciezere meting van het GIS-onderzoek. De visie die werd ontwikkeld op basis van de eigen analyse kreeg hierdoor een onderbouwing vanuit het GIS-onderzoek. In totaal zijn er vijf kaarten die werden gegenereerd in GIS als deel van de analyse op de Binnenstad.6

.

6 Zie ‘Boek 2: Binnenstad van Paramaribo’ voor de bespreking van elk van deze kaarten uit het GIS-onderzoek.

Tonen van de resultaten aan de partners Op de eindpresentatie van het masterplan (zie boek 6, hoofdstuk 3) werd er gewerkt met twee afzonderlijke projecties. Het ene scherm toonde de analyse op basis van eigen interpretatie, de concepten en de visie. Op het andere scherm werden deze met behulp van het GIS-model onderbouwd. Omdat de GIS-kaarten live werden gedemonstreerd7 , konden de aanwezige partners overtuigd worden van de meerwaarde en het gebruiksgemak van GIS in het algemeen en binnen het onderzoek.

In totaal werden ongeveer 1415 percelen geïnventariseerd. Het onderzoek leverde een actuele percelenkaart op met informa-

tie over de lagen ‘bebouwing’ en ‘gebruik’.

Deze kaart werd gekoppeld aan reeds beschikbare data (secundaire informatie), namelijk de luchtfoto en het stratenplan van Paramaribo.

Zoals reeds aangehaald heeft het GIS-onderzoek en de bijhorende analyse de visie ondersteund. Ook binnen de samenwerking tussen Antwerpen en Paramaribo kunnen de opgeleverde data verder gebruikt en/of verfijnd worden. Daarnaast is er ook de mogelijkheid tot uitwisseling van data met andere onderzoeken. Het is dan wel van belang dat eenzelfde basismodel wordt gehanteerd, namelijk het GLIS-model.

7 De techniek en totstandkoming van GIS werden getoond door het ter plaatse genereren van de kaarten. Dhr. De Ridder van GISsat stond in voor deze demonstratie.

foto 3.3 | Tonen van de resultaten, eindpresentatie, twee afzonderlijke schermen: visie (links) en GIS-kaarten (rechts)

43

3

HET GIS-ONDERZOEK

44

KWALITEIT VAN DE GEGEVENS

â&#x20AC;&#x153;Geen ruimtelijk informatiebestand is zonder fouten. Fouten kunnen hun intrede doen bij het invoeren, voorbereiden en analyseren van gegevens.â&#x20AC;? (Hendriks & Otten, 1997: 68) Vaak liggen de fouten zelfs al besloten in de primaire bron, in dit geval de luchtfoto en kadasterkaart.

Door de hoeveelheid aan stappen in het onderzoek en de vele bewerkingen is het meer dan waarschijnlijk dat er fouten in het GISonderzoek voorkomen. Ook door het noodzakelijk uitbesteden van onderdelen zoals het veldonderzoek en de data-invoer werden de onderzoekers overgelaten aan de deskundigheid van de personen die hieraan mee werkten. Om de foutmarge te verkleinen werden een aantal controlemomenten ingevoerd.

Zo werd de ingeleverde veldinventarisatie van de belangrijkste bouwblokken (historisch centrum) op het terrein gecontroleerd.

Op basis van de opmerkingen werden werkzaamheden van de externe veldmedewerkers bijgestuurd.

Bij het beoordelen en overnemen van de gegevens uit dit onderzoek, moet er rekening worden gehouden met deze opeenvolging van moeilijk traceerbare, vaak menselijke fouten.

45

3

HET GIS-ONDERZOEK

46

EVALUATIE VAN HET ONDERZOEK

8 Zo was het bijvoorbeeld heel moeilijk om functies te achterhalen als er geen duidelijke aanduiding op het gebouw aanwezig was. Er werd dan meestal vanuit gegaan dat het om een woning ging, maar het zou evengoed een kantoor geweest kunnen zijn.

In plaats van de oorspronkelijk geschatte drie weken, duurde het GIS-onderzoek uiteindelijk drie maanden. Het te onderzoeken projectgebied was ook redelijk groot, de 57 sectoren en 1415 percelen waren redelijk omvangrijk om te behandelen. In de toekomst zou het tijdsaspect beter ingeschat moeten worden. De kennis over het gevoerde proces kan hierbij helpen.

Door de vele doorlopen stappen is het mogelijk dat er fouten in het onderzoek geslopen zijn. Deze fouten zijn ook te wijten aan het feit dat veel gegevens deel uitmaken van de interpretatie van de bestaande situatie (enkel waarnemingen vanaf de straat mogelijk). De onderzoekers hebben zelf tijdens de controles van de inventarisatie ondervonden dat het soms moeilijk is om de invullijst correct in te vullen. Er zijn namelijk verschillende interpretaties mogelijk8. Achteraf bekeken was het ook beter geweest om in de voorbereidingsfase samen met de externe veldonderzoekers een eerste inventarisatieronde te doorlopen en mee te inventariseren om de moeilijkheden en vragen te kunnen beantwoorden. Dit had veel onduidelijkheden en vragen tijdens het veldonderzoek kunnen vermijden. Bij het intekenen op de basiskaart waren er ook moeilijkheden. Omdat de externe veldonderzoekers die werden ingeschakeld voor de inventarisatie niet vertrouwd waren met het lezen van luchtfo-

toâ&#x20AC;&#x2122;s, werden soms perceelsgrenzen foutief aangeduid. Deze fouten werden nadien zo goed mogelijk gecorrigeerd, door zelf op het terrein gegevens te gaan controleren.

Daarnaast zou een koppeling van de databank met bijvoorbeeld statistische informatie en gegevens over handelsvergunningen de foutmarge gevoelig omlaag kunnen halen.

Desondanks kan gesteld worden dat het gevoerde GIS-onderzoek zeer bruikbaar materiaal heeft opgeleverd, maar dat het geen 100% objectief onderzoek betreft.

Belangrijk om mee te geven is dat bij de opmaak van de kaarten voor bebouwing en functies vertrokken werd van een percelenkaart in plaats van de afzonderlijke gebouwen. Door de gegevens over de bebouwing (zoals het aantal bouwlagen, de bouwtechnische kenmerken ...) te koppelen aan het perceel en niet aan het gebouw, levert dit een apart beeld op. Hiermee moet rekening gehouden moet worden bij de interpretatie van het kaartmateriaal.

Er kan gesteld worden dat het doel van het GIS-onderzoek zeker gehaald werd. Niet enkel de resultaten met waardevolle data gaven een degelijke kijk op de huidige toestand van bebouwing en functies in de Binnenstad, ook bij de GIS-demonstratie op de presentatie van de eindresultaten bleek dat GIS een werkbaar instrument is. De demonstratie

kon dan ook op veel bijval rekenen.

Het is ook van groot belang dat de opgeleverde data de mogelijkheid geven om gebruikt en ingezet te worden in volgende ruimtelijke onderzoeken (zie model GLISproject). Door het uitwisselen en uitbouwen van data, ontstaat er een uitgebreide analyse van de stad en kan er in de toekomst beter ingezet worden op een degelijke ruimtelijke planning in Paramaribo en Suriname.

47

UITWEIDING: GIS ALS INSTRUMENT VOOR HET BOUWEN VAN SCENARIO’S EN SIMULATIEMODELLEN

Binnen dit onderzoek werd GIS enkel ingezet als analyse-instrument, maar het is even goed mogelijk om scenario’s en simulatiemodellen uit te werken. Zo toont bijvoorbeeld het GIS-onderzoek dat werd gevoerd voor de strategische ruimte Groene Singel in Antwerpen de mogelijkheden van GIS (AG Stadsplanning, 2009: 14-15). In kader van de studie werd een GIS-model gebouwd voor de opname van een functioneel onderzoek en een tekortenanalyse voor wat betreft lokale publieke voorzieningen. Het onderzoek geeft inzicht in het potentieel van de Groene Singelruimte om de bestaande groentekorten weg te werken.

3

HET GIS-ONDERZOEK

48

kaart 3.4 | Open ruimte en samenhang

bron: eigen verwerking, GIS-onderzoek 2008

Voor toekomstig onderzoek in Paramaribo is het denkbaar om gelijkaardige simulaties op te starten. Om dit aan te tonen, werd het kort aangeraakt binnen het voorliggend onderzoek. Zo werd in een oefening, de samenhang van de openbare ruimte in GIS aangetoond tijdens de visiefase van het GIS-onderzoek. Uit de analyse blijkt dat het ‘Uitgaans’- en het ‘Winkelkerngebied’ twee gebieden zijn in de Binnenstad die weinig of geen verbinding met elkaar hebben. De aanwezige groene/openbare ruimten tussen deze twee zones en de Van Sommelsdijcksekreek werden geselecteerd. In een tweede stap werden deze gebieden aangeduid met een buffer van 75 meter waarbij de kaart van groengebieden (zie boek 2, hoofdstuk 2) in de Binnenstad als basis diende.

De kaart toont de bereikbaarheid en de verbindende rol van de aanwezige openbare en groene ruimten in de Binnenstad. De buffergebieden (75 m) raken en overlappen elkaar, wat de samenhang van openbare ruimte (pleinen) bevestigt. Het geeft aan dat de twee zones, namelijk ‘Uitgaans’- en ‘Winkelkerngebied’, doorheen het historisch centrum met elkaar in verbinding gebracht kunnen worden door middel van het uitbouwen van de aanwezige open groene ruimten.

49

foto 4.1 | Nassylaan

CONCLUSIE: DE KRACHT VAN GIS

4

CONCLUSIE: DE KRACHT VAN GIS

52

DE KRACHT VAN GIS BINNEN RUIMTELIJKE PLANNING IN SURINAME

GIS kan ingezet worden als ondersteunend instrument om aan ruimtelijke planning onderzoek te doen. De resultaten die uit het GIS-onderzoek komen zijn namelijk onderbouwd en zeer bruikbaar voor diverse onderzoeken. Een bijkomend voordeel is dat de gegevens gegeorefereerd zijn, waardoor uitwisselbaarheid gewaarborgd kan worden.

Hierdoor gaat een onderzoek niet verloren, maar kan integendeel verder gebruikt en vernieuwd worden. Door de dataset te koppelen aan het planningsproces, bracht het onderzoek een reeks nieuwe inzichten.

Hierdoor tonen de onderzoeksresultaten de kracht en de mogelijkheden van GIS en GISanalyses binnen de ruimtelijke planning in Suriname.

DE KRACHT EN MOGELIJKHEDEN VAN GIS BINNEN DIT ONDERZOEK

Sinds de vorige onderzoeken zijn er dus heel wat nieuwe data verzameld. Hierdoor ligt er nu een uitgebouwde dataset voor de Binnenstad op tafel, die zich leent voor ruimtelijke analyses. Er moet evenwel kritisch worden omgegaan met de opgeleverde data. Enerzijds gebeurde de veldinventarisatie op basis van visuele analyses en werd ze niet geveriďŹ eerd met bijvoorbeeld de grondrechtelijke staat van het perceel of de vergunning wat betreft de waargenomen activiteiten (met uitzondering van de Waterkant). Onder andere door deze visuele inventarisatie zijn

53

er fouten, onvolkomenheden en hiaten geslopen in de aangeleverde data. Anderzijds bestaan er reeds data zoals de statistische data van ABS of de recentelijk vergaarde informatie (na oktober 2008) van het GLIS project die nog niet in deze dataset werden verwerkt. Het verkrijgen van de data van Stichting Algemeen Bureau voor de Statistiek (ABS) vormt al langer een probleem binnen de samenwerking.

Op basis van deze vaststellingen kunnen we concluderen dat de dataset sterk uitge-

breid werd en dat het gebruik van GIS een belangrijke meerwaarde aantoont, zowel in het voorliggende onderzoek als binnen de ruimtelijke planning in het algemeen. Net als alle digitale dataverzameling in Suriname, is ook de uitbouw van deze dataset een constant proces. De dataset behoeft op sommige punten zeker bijsturing en aanvulling.

Er wordt aanbevolen om in verdere onderzoeken in te zetten op de uitbouw van de dataset en het gebruik ervan voor analyses ten behoeve van het planningsproces.

54

BOEKEN AG Stadsplanning, (2009). Durven dromen van een groene rivier. De visie van de stad op de ontwikkeling van de strategische ruimte groene singel. Antwerpen: drukkerij Impressa.

Hendriks, P. en Ottens, H. (1997). Geografische Informatie Systemen in ruimtelijke onderzoeken. Assen: Van Gorcum.

Heirman, H., Claes, B., Kooyman, S., (2009). Antwerpen-Paramaribo: samen dromen of samenwerken? In: Bouma, G., Filius, F., Leinfelder, H., Waterhout, B. (2009). Tussen droom en werkelijkheid. Delft: Stichting Planologische studiedagen.

ONGEPUBLICEERDE WERKEN Adams, B., Kooyman, S. (2007). Ontwikkelingsstrategie voor de rivieroever van Paramaribo.

Antwerpen: ongepubliceerde masterproef.

Debaene, W., Claes, B., (2008). Paramaribo missie 2008. Ambitieniveau masteronderzoekers.

Antwerpen: ongepubliceerde nota.

5

BIBLIOGRAFIE

De Ridder, S., Heirman, S. (2009). Transponeerbaarheid Planningsmethodiek: Strategisch geïntegreerde gebiedsgerichte planning, case Antwerpen – Paramaribo. Antwerpen: ongepubliceerd academisch onderzoek.

De Wever, H., Heirman, S., Vandenbroecke, H., Van Geel, H. (2008). Projectdefinitie bij het begeleidingstraject stadsontwikkeling in het kader van Fase II Antwerpen-Paramaribo. Antwerpen: ongepubliceerde nota.

55

GISsat, (2008). GISDay 2008: “Meten is Weten!”. Paramaribo: ongepubliceerde presentatie voor eendaagse conferentie ‘GISday 2008’.

Heirman, S., Stuyck, I. (2007). Ontwikkelingsstrategie voor Weg naar Zee, gelegen in de stedelijke rand van Paramaribo. Antwerpen: ongepubliceerde masterproef.

FOTO’S Alle fotos zijn eigen materiaal en werden gemaakt tijdens het onderzoek (juli-september 2008)

BOEK 7

BOEK 2

BOEK 3

BOEK 4

BOEK 5

BOEK 6

BOEK 7

BOEK 8

Stel zelf de luchtfoto van de grootstad Paramaribo samen door de kaften van de boeken, volgens dit schema, naast elkaar open te leggen. bron: luchtfoto GLIS 2005-2008

GIS-ONDERZOEK

BOEK 1