DIGIFOTO.NL
NIKON Z 5
PANASONIC LUMIX S5
Harmonieus en verleidelijk
Fotograferen en filmen is een feest
NUMMER 4
2020
PRIJS €5,95
Interview
‘Laag water, weinig wind en hoge bewolking, dat zijn de ingrediënten die ik wil zien’ Karin de Bruin
De 10 mooiste fotolocaties in Nederland
Op reis in eigen land
Ellen van den Doel
Hoe kies je een statief?
Maarten van der Voorde Review
Review
Review
OM-D E-M10 Mark IV
28-200mm f/2.8-5.6 Di III RXD
EOS R5
Olympus
Prijs-kwaliteit stunter
Tamron
Alles-in-één zoomobjectief
Canon EOS Revisited
NUMMER 4/2020
DIGIFOTO IS EEN UITGAVE VAN CLIPBOARD MEDIA & CONTENT
Schokkende fotoreportage over ziekte en hoop
Gear
本体バッジ (S=1/1)
Welkom
Een uitgave van Clipboard Media & Content Delftweg 147 2289 BD Rijswijk, Nederland Tel: +31(0)15 7600.700 info@clipboardmedia.nl www.clipboardmedia.nl Uitgever Linda Oenema linda@clipboardmedia.nl Tel: +31(0)15-7600.700 Concept en idee Jascha Vink jascha@clipboardmedia.nl Tel: +31(0)15-7600.771 Redactie Christel de Wolff Dré de Man Johan Elzenga
Leuk dat je DIGIFOTO Magazine weer voor je hebt! Terwijl wij werkten aan deze editie liet de zomer in Nederland zich van haar beste - en warmste kant zien. Velen hebben de zomervakantie al achter de rug, maar vergis je niet, ook wanneer dit nummer is verschenen, kunnen we nog lekker nazomeren in de tuin of op het balkon. n deze periode vertrekken veel mensen die niet gebonden zijn aan de zomervakantie alsnog op reis. De camera wordt natuurlijk niet vergeten. Door de coronacrisis besloten veel mensen om op vakantie te gaan in eigen land. Aanvankelijk een flinke domper voor reislustige fotografen, maar ook zij komen er al snel achter dat je helemaal niet ver weg hoeft voor prachtige platen. Speciaal voor jou heeft Ellen van den Doel de tien mooiste fotolocaties van Nederland (en stiekem één in België) op een rij gezet. Ze vertelt er ook bij hoe je er het beste kunt fotograferen. Succes verzekerd dus! Landschapsfotografen zweren bovendien bij lange sluitertijden en het gebruik van filters. Ervaren landschapsfotograaf Martijn Kort neemt je mee in zijn workflow van de voorbereiding tot aan slimme rekentrucjes voor de mooiste resultaten. Daarnaast voorziet hij je van bruikbare adviezen over het kiezen van een statief, onmisbaar bij het fotograferen met lange sluitertijden. Ook gaan we in gesprek met Karin de Bruin, die ons wist te verrassen met haar prachtige pastelkleurige landschapsbeelden. Tegen het einde van dit jaar beloven er zich weer schitterende taferelen voor
de doen in de lucht. Binnenkort worden we getrakteerd op actieve meteorenzwermen, een feest om te fotograferen. Als de omstandigheden goed zijn, is het een kwestie van een donkere spot vinden en afwachten. Hoe je je het beste kunt voorbereiden op een nacht fotograferen lees je in deze editie. Ook de essentiële benodigdheden, accessoires en praktische tips komen aan bod. Als je terug komt van vakantie heb je waarschijnlijk vele geheugenkaarten vol met foto’s. Wanneer je er thuis achter komt dat foto’s net niet helemaal mooi zijn omdat de scherptediepte niet naar wens is, hebben we een mooie tutorial voor je. In een paar stappen legt Johan Elzenga uit hoe je de scherptediepte in een foto op een mooie en natuurlijke manier kunt bewerken. En voor wie graag een mooie (digitale) presentatie maakt van zijn of haar vakantiefoto’s hebben we ook een hele leuke tutorial waarin wordt uitgelegd hoe je gemakkelijk een mooie doorschijnende tekst in je foto’s kunt zetten. Als altijd staan er natuurlijk ook mooie reviews voor je klaar. We gingen op pad met de Panasonic LUMIX S5, de Nikon Z 5 en de Tamron 28-200 f/2.8-5.6 Di III RXD. Ook waren we erg onder de indruk van de Olympus OM-D E-M10 Mark IV, met een uitstekende prijs-kwaliteitsverhouding en testten we de Canon EOS R5. Verder vind je in deze editie natuurlijk ook weer onze vaste rubrieken zoals Leren met Wilmar, de boeken en agenda en natuurlijk zetten we weer een paar van jullie mooiste foto's in de spotlight. Geniet van deze mooie editie! Redactie DIGIFOTO
Medewerking van Martijn Kort Ellen van den Doel Wilmar Dik Met dank aan Erwin van Riesen Karin de Bruin Ferdi Çelik Maarten van der Voorde Justin Sinner Sjoerd Jan van der Pluijm Anita Evering Alexander van der Molen Marketing & PR marketing@clipboardmedia.nl +31(0)15-7600.700 Traffic traffic@clipboardmedia.nl Tel: +31(0)15-7600.700 Sales Bart Arkesteijn Jascha Vink sales@clipboardmedia.nl +31(0)15 7600.770 Data Analist Sven de Heer Vormgeving Leroy de Roo Ron de Vos Coverfoto Ivo Mostert Drukkerij Senefelder Misset, Doetinchem Distributie Benelux Betapress BV AMP Brussel ISSN 2468-869X Copyright © Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, gekopieerd of op andere wijze worden verspreid zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. DIGIFOTO IS POWERED BY
Abonnementen
Jaarabonnement Nederland (6 edities): € 29,75 Jaarabonnement Europa (6 edities): € 72,50 Losse edities: € 5,95
(prijswijzigingen voorbehouden) Telefoon: 015-7600700 E-mail: abo@clipboardmedia.nl
Het abonnement wordt automatisch verlengd. Opzeggen kan schriftelijk of per e-mail uiterlijk 2 maanden voor afloop van de abonnementsperiode.
DIGIFOTO
Eerder verschenen edities zijn na te bestellen via digifotopro.nl/nabestellen of door een e-mail te versturen naar abo@clipboardmedia.nl
3
Over onze reviews
OVER ONZE REVIEWS Elke editie testen we diverse camera’s, objectieven en accessoires. Maar hoe testen we deze producten precies en hoe beoordelen we ze? Op deze pagina geven we je een overzicht van onze criteria en testmethoden. We testen de producten grotendeels in de praktijk. Een objectief of camera gebruiken we op dezelfde manier waarop we ook onze eigen apparatuur gebruiken. Daardoor lopen we tegen praktische bezwaren of voordelen aan die minstens zo belangrijk zijn als alleen de droge cijfers en testresultaten. Daarnaast kijken we onder gecontroleerde omstandigheden naar de belangrijke aspecten. Tekst Redactie
AWARDS Wij kunnen niet bepalen hoeveel waarde jij hecht aan bepaalde eigenschappen van een objectief of camera. De een zal bijvoorbeeld snelheid belangrijker vinden dan de ander. Daarom geven we scores voor de afzonderlijke criteria. Wel vellen we een eindoordeel in de vorm van één van onderstaande awards.
Brons DIGI FFOTO
BRO ONS
AW AR D 2020
Een product dat doet wat het moet doen, maar niet echt uitblinkt krijgt een bronzen award.
MOEILIJKHEIDSGRAAD Aan praktische artikelen in dit magazine geven we een moeilijkheidsgraad mee, zodat je in een oogopslag kunt zien hoeveel kennis je nodig hebt om met de informatie aan de slag te gaan. Laat je niet direct ontmoedigen door een hogere moeilijkheidsgraad, ook van deze artikelen kan iedereen - met of zonder ervaring - wat opsteken. We verdelen de artikelen in drie niveaus:
Zilver DIGI FFOTO
ZILV VER
AW AR D 2020
SKILL LEVEL 1
Producten die een goede indruk op ons achterlaten krijgen een zilveren award.
Voor artikelen in deze categorie heb je geen kennis nodig van het onderwerp. In deze artikelen leggen we stap voor stap de basis uit en helpen we je op weg.
Goud
SKILL LEVEL 2
SKILL LEVEL 3
Zie je deze afbeelding bij een artikel staan, dan maken we wat vaker gebruik van de gebruikelijke basistermen. Het is handig als je die onder de knie hebt.
Voor artikelen met dit niveau heb je enige basiskennis nodig, zoals het instellen van een camera of de toepassingen van bewerkingsprogramma's.
DIGI FFOTO
GOUD
AW AR D 2020
Weet een product ons echt te overtuigen, dan belonen we het met een gouden award.
Platina
DIGI FFOTO
PLATTINA AW AR D 2020
Voor de echt uitblinkende producten is er de platina award. Een product moet ons volledig weten te overtuigen willen we deze award toekennen.
BASISBEGRIPPEN Wil je meer leren over basisbegrippen zoals diafragma, sluitertijd en iso-waarde, of even je geheugen opfrissen? Kijk dan op onze website. Hier hebben we een verzameling leerzame artikelen voor je klaarstaan. Bovendien voegen we regelmatig nieuwe artikelen toe. www.digifotostarter.nl/de-basis
4
DIGIFOTO
30 PUBLICATIONS 14 COUNTRIES 10 LANGUAGES
Since 1991, the TIPA World Awards logos have shown which are the best photographic, video and imaging products each year. For over 25 years, the TIPA World Awards have been judged on quality, performance and value, making them the independent photo and imaging awards you can trust. In cooperation with the Camera Journal Press Club of Japan. www.tipa.com
Inhoud
50
‘LAAG WATER, WEINIG WIND EN HOGE BEWOLKING’ In gesprek met Karin de Bruin
Foto: Karin de Bruin
INSPIRATIE
GEAR
10 MAXIMALE CREATIEVE VRIJHEID
25 STERWAARDIGE APPARATUUR
Fotograferen met ND-filters
Astrofotografie must-haves
18 HET REGENT STERREN!
28 HOE KIES JE EEN STATIEF?
Praktische tips om meteoren te fotograferen
Licht en compact of robuust en stevig?
38 OP REIS IN EIGEN LAND
86 ALLES OVER AUTOFOCUS
De 10 mooiste fotolocaties in Nederland
Van DSLR tot spiegelloos
INTERVIEWS
74 SCHOKKENDE REPORTAGE OVER ZIEKTE EN VERLIES, DANKBAARHEID EN HOOP
6
Fujifilm-ambassadeur Maarten van der Voorde
DIGIFOTO
64
REVIEWS
46 EOS REVISITED
70
Canon EOS R5
70 HARMONIEUS EN VERLEIDELIJK
Nikon Z 5
82 ALLES-IN-ÉÉN ZOOMOBJECTIEF
Tamron 28-200mm f/2.8-5.6 Di III RXD
Foto: Johan Elzenga
94
TUTORIALS
64 SCHERPTEDIEPTE VERKLEINEN
Verbeter je vakantiefoto’s!
94 FOTOGRAFEREN EN FILMEN IS EEN FEEST
104 PHOTOSHOP TUTORIAL
Een tekst van glas
Panasonic LUMIX S5
100 PRIJS-KWALITEIT STUNTER
Olympus OM-D E-M10 Mark IV
EN MEER…
8 NIEUWS
116 BOEKEN
110 LEREN MET WILMAR
118 FOTOGRAFIE-AGENDA
De hoogtepunten verzameld
Jouw foto’s beoordeeld door een pro
Informatieve en inspirerende fotoboeken
Alle evenementen op een rij
7
Nieuws
HET BESTE NIEUWS VAN DE AFGELOPEN TIJD De cameramerken en -fabrikanten hebben de afgelopen tijd weer niet stilgezeten. Op de redactie werden wij overspoeld door berichten over nieuwe producten. De belangrijkste nieuwsberichten zetten wij hier voor jou op een rij.
SUPER TINY
Tekst Christel de Wolff
Samyang kondigt met de AF 35mm f/1.8FE voor Sony E-mount een nieuwe aanvulling op de Tiny Serie objectieven range aan. Door het compacte formaat en het geringe gewicht van dit nieuwe AF 35mm f/1.8 FE-objectief is het universeel inzetbaar voor het fotograferen van een breed scala aan onderwerpen, zoals alledaagse situaties zowel binnen als buiten. Dit nieuwe Samyang groothoekobjectief biedt een uitstekende hoek-tot-hoek beeldscherpte en een hoge lichtsterkte van f/1.8. Hoewel het objectief is bedoeld voor full-frame camera’s, maakt het kleine formaat het ook geschikt voor APS-C Sony E-mount camera's en biedt dan een brandpuntsafstand van 52,5mm. De stille autofocus en krachtige continu AF-prestaties maken het een geweldige keuze voor zowel foto's als filmopnamen, maar ook zeer goed inzetbaar bij straatfotografie. Het 35mmobjectief heeft een brandpuntsafstand dat in het algemeen beschouwd wordt als het beste voor straatfotografie. De Samyang AF 35mm f/1.8 FE heeft tevens een weerbestendige constructie tegen het binnendringen van stof, lichte regen en sneeuw. Het maakt het hierdoor mogelijkheid om ook prachtige opnamen te maken in minder dan perfecte weersomstandigheden. Je kunt zo genieten van de vrijheid van fotografische expressie, met ondersteuning van de modernste camerafuncties.
KLEIN, KLEINER, KLEINST!
SAMYANG AF 35MM F/1.8FE
Samyang's unieke technologie heeft het mogelijk gemaakt om een optisch ontwerp te realiseren waarbij alle elementen als; vorm, kleur ruimte, randscherpte en chromatische aberratie in ogenschouw is genomen. Hierdoor ervaar je een prachtige bokeh. Dankzij de nieuw ontworpen en ontwikkelde Samyang Linear STM (Stepping Motor) kan een grotere en zwaardere scherpstellensgroep stiller en nauwkeuriger worden afgeregeld, wat een uitstekende beeldkwaliteit oplevert bij zowel foto's als video's.
SONY KONDIGT ZEER COMPACTE ALPHA 7C FULL-FRAME CAMERA AAN Sinds de komst van spiegelloze systemen is het niet meer nodig om grote body's te fabriceren. Professionele fotocamera's kunnen nu net zo goed compact en licht zijn en toch voorzien zijn van de laatste en meest geavanceerde technologieën. De Sony Alpha 7C is daar het gloednieuwe bewijs van. Het model is uitgerust met geavanceerde autofocus, biedt 4K-videomogelijkheden met hoge resolutie en meer innovatieve functies. De nieuwe Alpha 7C combineert Sony's full-frame beeldkwaliteit, geavanceerde AF-functies en veelzijdige video-opnamefuncties in een licht en compact ontwerp. De camera is voorzien van een 24,2 MP 35mm fullframe Exmor R CMOS-back-illuminated full-frame beeldsensor en BIONZ X-beeldverwerkingsprocessor. Deze sensor met een hoge gevoeligheid heeft een breed dynamisch bereik van 15+ stops. De Alpha 7C kon compact ontworpen worden dankzij een nieuw 5-assig in-body-stabilisatiesysteem, verbeterde sluiters onder de lens en het gebruik van een monocoqueconstructie die vaak wordt gebruikt in de carrosserieën van auto's en vliegtuigen. Met behulp van artificial intelligence zorgt de “Real-time Tracking” van de Alpha 7C voor een nauwkeurige scherpstelling. Tevens kan het beoogde object eenvoudig worden geselecteerd door het op het scherm aan te raken wanneer "Touch Tracking" is ingeschakeld. De AF-functies van de Alpha 7C zijn bieden realtime Eye-autofocus voor zowel mens als dier. De Alpha 7C is uitermate geschikt als videocamera en biedt 4K-video-opnamen over de hele breedte van de full-frame beeldsensor. Tegelijkertijd met deze nieuwe Alpha-camera heeft Sony ook de zeer compacte en lichte FE 28-60mm f/4-5.6 aangekondigd wat de perfecte allround partner is voor de A7C. En tot slot biedt de nieuwe HVLF28RM-flitser een compacte oplossing en een intelligent systeem voor lichtintensiteitscontrole gekoppeld aan gezichtsherkenning van de camera. PRIJS EN BESCHIKBAARHEID
8
BESCHIKBAARHEID EN PRIJS
De Samyang AF 35mm f/1.8 FE zal medio oktober beschikbaar zijn. De adviesverkoopprijs bedraagt € 399,-
De nieuwe Alpha 7C compacte full-frame camera is vanaf oktober 2020 verkrijgbaar in de Benelux voor € 2.100. Een kitversie met de FE 28-60mm f/45.6 zoomlens is beschikbaar voor € 2.400. De HVL-F28RM flitser is vanaf deze winter verkrijgbaar in de Benelux voor € 280.
INFO: WWW.SAMYANGBENELUX.COM
INFO: SONY.NL
DIGIFOTO
BIJZONDERE UITBREIDING CANON EOS R-SYSTEEM
VIER NIEUWE CANON EOS RF-OBJECTIEVEN Tegelijkertijd met de Canon EOS R5 en R6camera's heeft Canon ook drie (super)teleobjectieven, een portretobjectief en twee extenders aangekondigd. Daarmee worden de mogelijkheden voor het EOS R-systeem flink uitgebreid. De RF 85mm f/2 MACRO IS STM is een objectief voor portret- en macroliefhebbers. Het objectief met afgeronde diafragmabladen beschikt over beeldstabilisatie tot 5 stops en macromogelijkheden tot 1:2. De RF 100-500mm f/4.5-7.1L IS USM is een kleine en veelzijdige telezoom uit de L-serie. Ook dit objectief beschikt over 5 stops beeldstabilisatie en heeft een snelle autofocusmotor en weerbestendige afdichting, wat het objectief goed in te zetten maakt voor allround wildlife- en sportfotografie.De RF 600mm f/11 IS STM
en RF 800mm f/11 IS STM hebben allereerst zeer bijzondere maximale diafragmaopeningen. De teleobjectieven hebben namelijk f/11 als grootste opening. Voorheen was het niet mogelijk om met deze kleine opening te beschikken over autofocus, maar met de EOS R5 en R6-camera's lukt dat nu wel. Doordat ze niet lichtsterk zijn, kunnen de objectieven uiterst compact en licht gemaakt worden. Dit biedt fotografen die niet in staat zijn om met grote en zware objectieven te slepen, nu ook de mogelijkheid om met extreme teles te fotograferen. De twee extenders hebben een vergroting van 1.4x en 2x en zijn bedoeld om de brandpuntsafstanden van de nieuwe objectieven nog verder te vergroten. Op de 800mm, kom je dan uit op maar liefst 1600mm!.
PRIJS EN BESCHIKBAARHEID
De RF 600mm en de RF 800mm zijn verkrijgbaar voor € 819,99 en € 1069,99. De RF 100-500mm koop je voor € 3149,99. In oktober zal de RF 85mm beschikbaar zijn voor € 719,99. De RF 1.4x en RF 2x extenders zijn te koop voor € 609,99 en € 769,99. INFO WWW.CANON.NL
LEES VERDER DIGIFOTOPRO.NL/NIEUWS-CANON-R-SYSTEEM
NIKON KONDIGT UITBREIDING Z-OBJECTIEVEN AAN
MET LICHTSTERKE 50MM F/1.2 EN 14-24MM F/2.8 De NIKKOR Z 50mm f/1.2 S neemt een speciale plaats in binnen het assortiment objectieven voor Nikon Z. Met de consistente autofocus en de esthetische controle voldoet dit prime objectief aan professionele standaarden. Professionele fotografen zullen meer diepte en detail aan de klassieke brandpuntsafstand van 50mm kunnen realiseren, van mooie bokeh tot fijn gedetailleerde puntlichtbronnen, ongeacht of ze foto's maken of video opnemen. Dit objectief maakt optimaal gebruik van de grote hoeveelheid licht die de Z-vatting van Nikon opvangt en het maximale diafragma van f/1.2 maakt uitgebreide controle over de scherptediepte mogelijk. De NIKKOR Z 14-24mm f/2.8 S onderscheidt zich met zijn uitmuntende beeldreproductie en compacte constructie van andere objectieven.. De grote Z-vatting en het constante diafragma van f/2.8 zorgen voor uitzonderlijke prestaties die zich kunnen meten met die van vast-brandpunt-objectieven. De lichtafval aan de randen wordt effectief voorkomen, zelfs wanneer opnamen worden gemaakt met een groot diafragma. Beeldschaduwen en lichtvlekken worden tegengegaan voor een verbluffende helderheid.
BELANGRIJKE KENMERKEN VAN DE NIKKOR Z 50MM F/1.2 S
Professioneel f/1.2-vast-brandpunt-objectief. Adembenemende bokeh. Fijn gedetailleerde puntlichtbronnen. Scherp van rand tot rand. Geavanceerde optische constructie. Met 17 lenselementen in 15 groepen, waaronder twee elementen van ED-glas en drie asferische elementen. Consistente autofocus. Autofocus is snel, vloeiend en stil. Je scherpstelveld wordt scherp weergegeven, zelfs bij opnamen op korte afstand of met een kleine scherptediepte. Heldere beelden. Nikon’s anti-reflecterende Nano Crystal Coat en ARNEO Coat gaan beeldschaduwen en lichtvlekken tegen, zelfs in tegenlicht. Filmische video-opnamen. Het grote maximale diafragma biedt een grote controle over de scherptediepte. Focus breathing is vrijwel onzichtbaar. Professionele instelmogelijkheden. De instelring is geluidloos en de Fn-knop kan worden aangepast. Op het OLED-informatiescherm kun je belangrijke opnamegegevens snel en eenvoudig controleren. Weerbestendig. Elk beweegbaar deel van de objectiefcilinder is afgedicht en de metalen objectiefvatting heeft rondom een rubberen afdichting.
BELANGRIJKE KENMERKEN VAN DE NIKKOR Z 14-24MM F/2.8 S
Superieure optische prestaties. De scherpte van rand tot rand is uitzonderlijk. Nikon’s Nano Crystal Coat en ARNEO Coat verminderen beeldschaduwen en lichtvlekken drastisch. Professioneel f/2.8-ultragroothoekzoomobjectief. De grote Z-vatting en het constante diafragma van f/2.8 maken buitengewone prestaties mogelijk. Robuust en betrouwbaar. Uitgebreide afdichting rond alle bewegende delen van de objectiefcilinder houdt stof en vocht buiten. Een vatting van aluminiumlegering vermindert het gewicht en verhoogt de duurzaamheid. Gereed voor video. De autofocus is vloeiend en geluidloos met vrijwel geen focus breathing of focus-shift tijdens het zoomen. Je krijgt vanuit het objectief de nauwkeurige controle over de scherptediepte. Geschikt voor filters. Je kunt opschroefbare filters van 112 mm samen met de meegeleverde zonnekap gebruiken. In de filtersleuf aan de achterzijde kun je gelkleurfilters plaatsen. BESCHIKBAARHEID EN PRIJS
De NIKKOR Z 50mm f/1.2 S heeft een adviesprijs van €2499,-. De NIKKOR Z 14-24mm f/2.8 S heeft een adviesprijs van €2699,-.
DIGIFOTO
INFO NIKON.NL
9
Inspiratie Fotograferen met ND-filters
Dit is een foto die ik al heel lang wilde maken, maar ik kreeg maar niet de lucht die ik wilde. Na een aantal fikse onweersbuien bleef een deel van de bewolking hangen wat mij eindelijk de lucht gaf die ik zocht. Ik maakte de foto met een 3 stops ND en 3 stops med GND-filter.
10
CAMERA SONY A7RIII BRANDPUNT 18MM DIAFRAGMA F/11 SLUITERTIJD 6 SEC ISO 50
3 STOPS ND
3 STOPS MED GND
DIGIFOTO
MAXIMALE CREATIEVE VRIJHEID
FOTOGRAFEREN MET ND-FILTERS
Lange sluitertijden fotografie en het gebruik van ND filters is iets wat steeds meer fotografen oppakken. Het vergroot je creatieve mogelijkheden en het stelt je in staat om in lastige lichtsituaties meteen in-camera goede beelden te maken. Het lijkt soms lastig om mee te beginnen maar niets is minder waar. Zodra je de basis onder de knie hebt kan de pret beginnen! In dit artikel helpen we je op weg! Tekst en fotografie Martijn Kort
DIGIFOTO
11
Inspiratie Fotograferen met ND-filters
ilters geven je verschillende mogelijkheden, je kunt met behulp van een gradiënt filter de lucht donkerder maken om ervoor te zorgen dat de lucht en de voorgrond beide goed belicht zijn. Dit komt het meest tot zijn recht tijdens zonsopkomst en ondergang. De lucht is in die gevallen vaak een stuk lichter dan de voorgrond. Dit houd in dat je met dit filter dus geen uitgebeten luchten meer hoeven te hebben in je foto’s. Met behulp van het ND filter, ook wel grijsfilter genoemd, kun je de hoeveelheid licht die door de lens valt verminderen. Zie het als een donkere zonnebril. Dit geeft je twee verschillende opties. Enerzijds kun je zelfs met heel veel daglicht nog steeds wijd open schieten (laag f-getal) wat ideaal is voor portretten en anderzijds kun je de sluitertijd verlengen. Met het verlengen van de sluitertijd kun je beweging laten zien in je foto’s. Wolkenluchten die bewegen, een waterval als een zachte massa weergeven of zoals in de foto van Amsterdam, een boot door het beeld laten varen en deze vastleggen als een wazige streep. Kortom, je kunt zo creatief zijn als je zelf wil!
‘JE GEBRUIKT FILTERS NIET OM EEN SLECHTE FOTO TE REDDEN’
WAT HEB JE NODIG?
Kies allereerst een filterhouder die geschikt is voor jouw type objectief. Er zijn drie soorten filtersystemen: 75mm, 100mm en 150mm filters. Dit getal staat voor de grootte van het filter, welke je dient te gebruiken hangt af van het formaat filterschroefdraad van het objectief dat je gebruikt. Tot 67mm filterschroefdraad gebruik je 75mm filters en van 67mm tot 82mm filterdraad gebruik je de 100mm filters. De 150mm filters worden gebruikt op objectieven die speciale adapters nodig hebben en dat zijn vaak extreme groothoeken zoals 1018mm of 12-24mm. Alle merken houden deze standaard aan en daarom kunnen ze ook gerust door elkaar gebruikt worden. De dichtheid van de filters wordt gemeten in ‘stops’. Hoeveel stops je nodig hebt hangt af van het uiteindelijke doel en de omstandigheden.
12
CAMERA LEICA Q2 | BRANDPUNT 28MM | DIAFRAGMA F/11 | SLUITERTIJD 36 SEC | ISO 200 Ik maakte gebruik van een 3 stops ND filter en 3 stops med GND filter
DIGIFOTO
DIGIFOTO
13
Inspiratie Fotograferen met ND-filters
CAMERA SONY A7RII | BRANDPUNT 18MM | DIAFRAGMA F/8 | SLUITERTIJD 90 SEC | ISO 100
Bij deze foto combineerde ik een 10 stops med GND met een 3 stops med GND en een CPL (polarisatie) filter.
‘DRAAI NOOIT HET DIAFRAGMA HELEMAAL DICHT NAAR F/22 OM DE HOEVEELHEID LICHT TE BEPERKEN’ Je pakt niet zomaar een 10 stops filter, past de sluitertijd daarop aan en bent vervolgens tevreden over je foto. Je moet het juist omdraaien! Vraag jezelf af wat je wil bereiken en hoe lang je daarvoor moet belichten. Dat bepaalt hoeveel stops je moet reduceren en dus welke ND-filter je nodig hebt.
FILTERS ZIJN GEEN WONDERMIDDEL
Zoals altijd is het belangrijk dat de basis van je foto goed is. Je gebruikt filters niet om een slechte foto te redden. De eerste stap is het maken van een goede foto zonder filters. Ga dus bewust om met je standpunt en compositie. Voeg eventueel een gradiënt filter toe om de belichting voor zowel de voorgrond als de lucht correct te maken. Met deze instellingen die je nu hebt voor de foto kun je de sluitertijden uitrekenen die je zou krijgen met de verschillende ND filters.
14
LANGE SLUITERTIJDEN
Het fotograferen met lange sluitertijden is een relatief begrip. Het gaat niet altijd om minuten lange exposures maar ook vaak over bijvoorbeeld opnames van drie seconden. De term geeft eigenlijk alleen aan dat je beweging ziet in het beeld. Hoe lang je moet belichten hangt van het onderwerp en het gewenste eindresultaat af. Wil je bijvoorbeeld op het strand het terugtrekkende water fotograferen dan zit je meestal rond een halve tot één seconde. Wil je diezelfde zee helemaal rustig hebben in je beeld dan moet je denken aan twee minuten belichten. Bij een waterval is het ongeveer hetzelfde. Wil je een beetje bewegingsonscherpte, maar nog steeds wel zien dat het water valt? Dan wil je een halve tot twee seconden belichten. Wil je diezelfde waterval als een mooie zachte waas? Dan moet je eerder aan twee tot drie
DIGIFOTO
Voorbeeldberekening
In IJsland fotografeer ik de bekende waterval bij Kirkjufell. De settings zonder filter zijn: f/11 - 1/80s - ISO 100. Ik wil het water helemaal zacht hebben en dus richt ik me op op een belichting van twee minuten. Mijn kit bestaat uit een 3 en 10 stops ND filter (zie advies) en een 3 stops GND. Met 10 stops kom ik er niet, zelfs niet met het verlagen van de ISO naar 50. Als ik echter beide ND filters gebruikt (dus in totaal 13 stops) kom ik al aardig in de richting. Verlaag je de ISO ook nog eens naar 80 dan kom ik uit op een sluitertijd van twee minuten en acht seconden, precies wat ik voor ogen had!
CAMERA SONY A7RIII | BRANDPUNT 25MM | DIAFRAGMA F/9 | SLUITERTIJD 121 SEC | ISO 100
‘VRAAG JEZELF AF WAT JE WIL BEREIKEN EN HOE LANG JE DAARVOOR MOET BELICHTEN’ minuten denken. Zoals je ziet moet je eerst beslissen wat je wil laten zien. Daar komt een gewenste sluitertijd uit en vanuit daar bepaal je wat je nodig hebt.
SLUITERTIJD BEREKENEN
Het berekenen van de sluitertijden gaat het gemakkelijkste met een app. Er zijn er veel te vinden in de App Store, zoek maar eens op ND calculator. Zelf gebruik ik PhotoPills. Wat je nodig hebt zijn de instellingen zonder filters en het te gebruiken ND filter of je gewenste sluitertijd met filters. Uiteindelijk is het gewoon veel doen en er een gevoel voor krijgen wat voor welk type beeld de ‘juiste’ sluitertijd is. Het gaat er om wat jij mooi vind om te maken. Experimenteer vooral met
verschillende sluitertijden en zie het effect. Zo krijg je vanzelf een goed beeld van de mogelijkheden.
WELKE FILTERS MOET IK AANSCHAFFEN?
Vraag je je af wat je moet kopen wanneer je wil beginnen met lange sluitertijd fotografie? Los van alle merk specifieke voor en nadelen is het belangrijkste dat je van te voren weet wat je gaat fotograferen. Wat je gaat doen bepaalt namelijk welke ND-filters je moet aanschaffen. In de basis zou ik beginnen met een 3 en een 10 stops ND-filter. Daarnaast is een 3 stops medium of zacht GND filter een echte must have. Het helpt je de lucht te beheersen en een correcte belichting te krijgen over het
DIGIFOTO
15
Inspiratie Fotograferen met ND-filters
CAMERA: SONY A7RII | BRANDPUNT 18MM | DIAFRAGMA F/8 | SLUITERTIJD 1,5 SEC | ISO 100
Voor deze foto heb ik een 3 stop ND met een 3 stop med GND-filter gecombineerd.
gehele frame. De set waarmee ik mijn landschap, architectuur en fine-art foto’s maak bestaat uit: NiSi 3, 6 en 10 stops ND filters, 3 stops medium GND filter, CPL filter en een Natural Night filter. Dit is een vrij basic set maar ik kan hiermee in 95 procent van de gevallen het gewenste beeld maken.
Tot slot nog een paar tips voor als je aan de slag gaat met ND filters: • F ocus voor je de filters plaatst en zet je objectief daarna op manual focus • Blijf de ISO zo laag mogelijk houden • Gebruik zo veel mogelijk de sweet spot van de lens (meestal f/8 - f/11)
•G ebruik een GND filter voor een correcte belichting tussen lucht en voorgrond • Voor sluitertijden langer dan 30 sec; gebruik een remote
Let er vooral ook op dat je rond zonsondergang niet met extreem lange sluitertijden gaat werken. Het licht verandert snel en je wil geen mooi moment missen terwijl je bezig bent met een exposure van vier minuten. Juist met zonsondergang is het altijd lastig te voorspellen wat het beste moment is. Je wilt de tijd optimaal benutten om zoveel mogelijk foto’s te kunnen maken in de beschikbare tijd.
Bonustip: Draai nooit het diafragma helemaal dicht naar f/22 om de hoeveelheid licht te beperken. Dit zorgt er alleen maar voor dat je beeldkwaliteit door diffractie achteruit gaat. Gebruik liever sterkere ND filters en blijf met het diafragma rond de sweetspot van je objectief.
DEEL JOUW FOTO’S IN DE GALLERY
Ben jij aan de slag gegaan met filters? Deel je foto's met ons in de lezersgallery en wie weet spreken we je binnenkort voor een spotlight interview!
WWW.DIGIFOTOPRO.NL/GALLERY
16
DIGIFOTO
CAMERA LEICA Q2 | BRANDPUNT 28MM | DIAFRAGMA F/13 SLUITERTIJD 3 SEC | ISO 50
Ik maakte gebruik van een 3 stops ND filter en 3 stops med GND filter
26 & 27 SEPTEMBER 2020 OP LANDGOED DUYNENWATER fotofair.nl
WORKSHOPS MASTERCLASSES FOTOMOMENTEN EDUCATIEVEÂ LEZINGEN
FotoFair 2020 NIEUWE LOCATIE Landgoed Duynenwater Buivensedreef 10 5521 RN Eersel NL
Verkoop Partner:
Media Partner:
Fotocredit: Josefien Hoekstra
Achtergrond Meteoren fotograferen
FOTOGRAAF MARTIJN KORT CAMERA SONY A7RIII BRANDPUNT 17MM DIAFRAGMA F/2.8 SLUITERTIJD 20 SEC ISO 3200
Een mooi voorbeeld van een ultra groothoek foto waar de perseïden gecombineerd zijn met een interessante voorgrond. Je kunt duidelijk de verschillende sterrenbeelden herkennen. Ook is Mars goed zichtbaar, net als de Andromeda nevel. Dit zijn 7 foto’s die in Photoshop zijn samengevoegd tot één beeld.
18
DIGIFOTO
HET REGENT STERREN!
PRAKTISCHE TIPS OM EEN METEORENZWERM TE FOTOGRAFEREN Liggend in het gras, kijkend naar de ene na de andere meteoriet die oplicht terwijl je camera rustig bezig is dit schouwspel vast te leggen. Het is voor mij echt genieten om er op uit te zijn tijdens een van de passerende zwermen. Het blijft iets magisch hebben om stukken steen en puin uit de ruimte te zien verbranden in onze atmosfeer. Tekst M a r t i j n K o r t
DIGIFOTO
19
Achtergrond Meteoren fotograferen
alf augustus kon je de Perseïden weer zien maar in december komen er nog twee veel actievere meteorenzwermen langs. Alleen nog een heldere nacht en je hebt zeer goede omstandigheden om deze meteorieten te kunnen fotograferen. Of je dit nu voor de eerste keer doet of al vaker hebt gedaan, het blijft een mooie ervaring om de vuurballen door de lucht te zien schieten. Om je optimaal voor te bereiden hebben we een aantal tips voor je op een rij gezet zodat je goed voorbereid op pad kunt.
WAAR EN WANNEER GEBEURT HET?
Allereerst, wanneer moet je klaar zitten? Daarvoor kun je het beste de kalender van hemel.waarnemingen.com in de gaten houden. Voor de rest van 2020 ziet de kalender er als volgt uit:
Geminiden Quadrantids
DATUM PIEK METEORIETEN/ UUR MAAN
4 - 17 dec 14 dec (02:20)
28 dec - 12 jan 4 jan (06:57)
141,6 77,3 0,6% 60,1%
VOORBEREIDING
Zoals je op de kalender kan zien hebben we eind dit jaar nog twee mooie zwermen die te zien zijn. De condities voor de Quadrantids zijn iets minder goed vanwege de maanstand, maar het is wel een goede mogelijkheid om juist de omgeving goed mee te nemen in de foto. Uiteindelijk zijn de meteorieten goed zichtbaar, alleen de Melkweg zal wat minder sterk zichtbaar zijn door de maan. Laat je er zeker niet door weerhouden! Afhankelijk van hoe hoog het radiant zit heb je eigenlijk niet zo veel last van de lichtvervuiling aan de horizon, wat alweer scheelt in de locatie planning. Een zo donker mogelijke plek helpt natuurlijk wel om ook de minder heldere meteorieten te zien en vast te leggen. Op de website darksitefinder.com kun je in één oogopslag zien waar het donker is bij jou in de buurt. Je moet in ieder geval van te voren al nadenken over de compositie van je beeld en kijken of dat mogelijk is op de locatie die je voor ogen hebt. Overdag de locatie scouten is geen overbodige luxe.
20
FOTOGRAAF SEAN PIERCE
DIGIFOTO
21