DIGIFOTO Masterclass II 2012

LEREN VAN TOPFOTOGRAFEN

Review

NIKON D600 Fullframe wordt goedkoper

van fotograaf tot filmmaker

PAG.22

Review

RODE VIDEOMIC PRO Win een Samsung NX1000

FOTOWEDSTRIJD Technieken uitgelegd

Grote fotoprijzen

Prof worden?

VIDEOBEWERKING WINNAARS&ERVARINGEN MAAKDESTAP!

DIGIFOTO PRO MASTERCLASS

IS EEN UITGAVE VAN CLIPBOARD PUBLISHING

©ANP / Robin Utrecht

I AM THE NEWS

Turnen door de lens van Robin Utrecht Hard to get, hard to copy, hard to ignore - dat is waar ANP Foto altijd naar streeft. In een tijdperk waarin ‘iedereen een foto kan maken’, is het zaak dat professionele nieuwsfotografen zich onderscheiden. In creativiteit, in de keuze van invalshoeken, in de vakkundige beheersing van apparatuur, in de bewerking, et cetera. Zilveren Camera-winnaar Robin Utrecht is zo’n fotograaf die alles uit z’n camera en alles uit een onderwerp weet te halen. Zijn foto’s van het EK-turnen in de aanloop naar de Olympische Spelen zijn ruim geplaatst door de kranten, weekbladen, websites, tv-programma’s, iPad-magazines en al die andere media die ANP-foto’s publiceren. Dit beeld is er een uit een set.

Meer foto’s en verhalen op de I AM THE NEWS-app. (iphone en ipad-versie, nu verkrijgbaar in de APP-store).

Robin over zijn turnfoto: ’Ik wilde in Montpellier graag wat anders maken dan anders en ben daarom op de tribune gaan staan, achter hem, precies op de goede hoogte, zodat ik hem kon fotograferen met de witte achtergrond van het onderdeel vloer. Lekker strak, geen storende elementen. Moet wel met een snelle sluitertijd. Niet dat de ringenoefening zo snel gaat, maar de afsprong moet je echt maken met minimaal een 2000 ste, anders is het gezicht door de enorme kracht en snelheid bewogen. Je moet de camera ook beslist op highspeed zetten.’

anpfoto.nl | nikon.nl

Welkom,

Julian Huijbregts Hoofdredacteur

julian@clipboard-publishing.nl

Alle technologische ontwikkelingen ten spijt, is er sinds de uitvinding van de fotografie maar weinig veranderd aan het eindresultaat. Ja, we kunnen tegenwoordig uit de hand foto's maken bij maanlicht op iso 204.800. Er zijn instap-dslr's met 24 megapixels.

De kwaliteit van compacte (systeem)camera's evenaart die van hun grotere alternatieven. Toch blijft een foto een foto. Of je die nu maakt met een Afga Box uit de jaren vijftig van de vorige eeuw of met een gloednieuwe 36-megapixelspiegelreflex. Echte vernieuwing in de fotografie blijft uit. Er zijn wat pogingen gedaan met 3D-camera's, maar die kunnen we nauwelijks serieus nemen. Dat blijft een gimmick waar niemand op zit te wachten.

De grootste revolutie in cameraland heeft niks met fotografie te maken, maar met video. De komst van de filmfunctie naar de dslr deed flink wat stof opwaaien. De reacties waren verdeeld. Het conservatieve kamp vroeg zich af wat die filmfunctie moest op een fotocamera, anderen wisten wel raad met de nieuwe creatieve mogelijkheden. Dat heeft de afgelopen jaren een stortvloed aan video's opgeleverd. Nog steeds omarmt niet iedereen de nieuw verworven mogelijkheden. En eerlijk is eerlijk: fotografie en video zijn (en blijven wat ons betreft) elk een vak apart. Het scheidingsvlak daartussen is echter behoorlijk aan het vervagen. Met de uitgebreide digitale presentatiemogelijkheden zitten we niet meer vast aan statische foto's. Denk aan slideshows, time-lapse, 'cinematographs' of gooi het stilstaande beeld overboord en ga voor video. De mogelijkheden zijn er, waarom zou je er géén gebruik van maken?

Het is iets dat we ook hier op de redactie in de praktijk ervaren.

Neem de tweejaarlijkse Photokina. Een week lang struinen we de beurs af. Onze kerntaak is het brengen van het nieuws en achtergronden in woord en beeld. Het zou een gemiste kans zijn als we dat niet ondersteunen met video's, direct vanaf de beursvloer.

Bovendien hebben we onlangs onze eerste interactieve iPad-editie gelanceerd (gratis te downloaden in de App Store). Het klinkt cliché, maar in deze papieren editie die je hier voor je hebt liggen lopen we tegen grenzen aan. De samensmelting van stilstaand en bewegend is digitaal toch echt veel beter tot uiting te brengen.

Zoals gezegd, filmen is een vak apart. Een goede film uit je dslr toveren is helemaal geen eenvoudige opgave. Als fotograaf heb je echter al flink wat kennis over beeld in huis en dus een flinke voorsprong. Steek wat tijd en enthousiasme in het opdoen van nieuwe technieken en doe er je voordeel mee!

Julian Huijbregts

g

Blijf op de hoogte via Google+ www.digifotopro.nl/google+

f

Volg ons op Facebook www.facebook.com/DIGIFOTOPro

t

Leef met ons mee op Twitter www.twitter.com/dfpro

3

wie zijn wij?

Over ons DIGIFOTO Pro wordt gemaakt door een vast team van redacteuren. Daarnaast maken we gebruik van freelancers en hebben we een aantal partners die op regelmatige basis artikelen aanleveren voor het magazine. Even voorstellen: redactie Julian Huijbregts HOOFDREDACTEUR Als hoofdredacteur is Julian verantwoordelijk voor de inhoud van het magazine en de website. Naast het bepalen en uitzetten van de onderwerpen, het aansturen van de redactie en freelancers, kruipt hij ook regelmatig zelf in de pen. Dat levert meestal reviews van camera’s en objectieven op, maar voor een achtergrondartikel draait hij ook zijn hand niet om.

Met medewerking van: Alle redacteuren van Clipboard Publishing helpen een handje bij de totstandkoming van DIGIFOTO Pro.

julian@clipboard-publishing.nl

Jesse Kraal REDACTEUR

Specialiteit: Techniek

Jesse droomt minimaal drie keer per week over camera’s en andere fotoapparatuur. Niets is bij hem onbekend. Van analoge grootformaatcamera's tot de nieuwste fullframe-dslr’s, hij weet er alles van. Het is echter niet alleen techniek wat de klok slaat. Jesse beschikt ook over een grote dosis fotografiekennis. Kijk dus ook niet verbaasd op als je een interview of achtergrondartikel van zijn hand tegenkomt.

Raymond Luijbregts HOOFDREDACTEUR WINMAG Pro en Baaz

jesse@clipboard-publishing.nl Sanne Ruhaak REDACTEUR

Specialiteit: Interviews

Er gaan geruchten de rondte dat ze haar ondervragingstechnieken bij een niet nader te noemen geheim agentschap heeft opgedaan. Wij kunnen daar geen uitspraken over doen, maar we weten wel dat als we deze gretige reporter op pad sturen ze het onderste uit de kan haalt en terugkomt met een sterk interview.

sanne@clipboard-publishing.nl

Peter Guldenpfennig REDACTEUR

partners

EAGER

De Nieuwe Wildernis

DutchPhotoZone

Birdpix en Nederpix

Petra Oldengarm en Jessica van der Burg zijn de oprichters van EAGER, een platform voor inspirerende fotoseries. Voor elke editie schrijven ze een artikel om je te stimuleren om aan de slag te gaan met concepten en het beste uit je fotoseries te halen.

Natuurfotograaf Ruben Smit en filmmaker Martin Verkerk zijn begonnen aan een groots filmproject over De Oostvaardersplassen. Voor de natuurfilm wordt veel gebruikgemaakt van dslr's met filmfunctie. Wij gaan het project op de voet volgen en de makers houden je iedere editie op de hoogte van de vorderingen, met uniek materiaal vanaf de set.

Sinds 2008 werkt DIGIFOTO Pro samen met DutchPhotoZone (DPZ), hét forum voor de serieuze amateurfotograaf en (semi)professional. In elke editie tonen we je het werk van een van de DPZ-leden.

In elke editie presenteren we werk van één van de leden van Birdpix of Nederpix. Deze communities richten zich respectievelijk op vogelfotografie en natuurfotografie.

www.didyousayEAGER.com

www.denieuwewildernis.nl

4

www.dutchphotozone.com

www.birdpix.nl www.nederpix.nl

PASSIE

COMPROMISLOZE FOTOGRAFIE

© Patrick Bellair

DOOR PATRICK BELLAIR

“Hoe sneller de kaart, hoe sneller het bufferen gaat, en hoe sneller ik dus kan fotograferen. De SanDisk Extreme Pro® CompactFlash®-kaarten van 128 GB* geven me de snelheid en capaciteit om prachtige foto’s te maken.”

“Een middenformaat camera creëert hele grote bestanden en dus is opslagcapaciteit erg belangrijk. Ik wil niet dat ik midden in een shoot mijn kaart moet wisselen, dus een grote opslagcapaciteit is essentieel. Ook snelheid is belangrijk. Modellen laten het beste van zichzelf zien in de eerste paar minuten, en voor deze foto - in de warmte van de lampen en met het hoofd van het model omringd door vers gevangen oesters - had ik maar een paar minuten om de perfecte foto te maken, voordat het haar te veel zou worden.”

Patrick Bellair is lid van het SanDisk Extreme® Team, een selecte groep professionele fotografen met een visie die net zo compromisloos is als hun uitrusting.

Ga voor het hele verhaal, tips, video’s en portfolio’s naar onze Facebook-pagina: www.facebook.com/sandiskextremeteam * 1 gigabyte (GB) = 1 miljard bytes. Een deel van de capaciteit is niet beschikbaar voor de opslag van gegevens. SanDisk, het SanDisk-logo, CompactFlash, SanDisk Extreme en SanDisk Extreme Pro zijn handelsmerken van SanDisk Corporation, geregistreerd in de Verenigde Staten en andere landen. Het SDXC-logo is een handelsmerk van SD-3C, LLC. © 2012 SanDisk Corporation. Alle rechten voorbehouden.

Foto: Patrick Bellair. Make-up: Natsuki Oneyama. Model: Masha Korableva.

awards

Over onze reviews Elke editie testen we diverse camera’s, objectieven en accessoires. Maar hoe testen we deze producten precies en hoe beoordelen we ze? Op deze pagina geven we je een overzicht van onze criteria en testmethoden.

Onder snelheid valt het autofocussysteem, maar ook de tijd die de camera nodig heeft om foto’s weg te schrijven.

Behuizing

Bij de beoordeling van de behuizing kijken we naar de bouwkwaliteit, maar ook het lcd en de zoeker nemen we in beschouwing.

spiegelreflexcamera’s (dslr)

GOUD

PR O • TO

PLATINA

Brons

Een product dat doet wat het moet doen, maar niet echt uitblinkt krijgt een bronzen award.

Zilver

Producten die een goede indruk op ons achterlaten krijgen een zilveren award.

Goud

Weet een product ons echt te overtuigen, dan belonen we het met een gouden award.

Platina

Voor de echt uitblinkende producten is er de platina award. Een product moet ons volledig weten te overtuigen willen we deze award toekennen.

Compacte systeemcamera’s (CSC)  Instap  Geavanceerd  High-end

De beoordeling van objectieven lijkt op die van camera's, maar we gebruiken hiervoor een aantal andere criteria.

Scherpte

Autofocus

Alle objectieven testen we op scherpte. Bij zoomobjectieven kijken we naar diverse brandpuntsafstanden.

We kijken niet alleen naar de snelheid van de autofocus, ook de geluidsproductie en de nauwkeurigheid nemen we mee in de beoordeling.

Vervormingen

Steekt het objectief degelijk in elkaar, zijn er bijvoorbeeld stof- en regenafdichtingen?

6

PR O • TO

 Instap  Geavanceerd  Professioneel

Objectieven

Onder vervormingen rekenen we zaken zoals chromatische aberratie, vignettering, vertekening en flare. Een hoge score betekent dat het objectief weinig vervor­mingen heeft.

ZILVER

ARD AW

Snelheid

Camera’s delen we in onderstaande (sub) categorieën in. De scores en de awards zijn alleen onderling te vergelijken bij camera’s in dezelfde subcategorie. Krijgt een compactcamera van ons een Goud Award, dan wil dat niet zeggen dat deze camera evengoed presteert als een spiegelreflex met diezelfde award.

D I GI F O

Bij de bediening beoordelen we niet alleen de ergonomie, maar ook de menustructuur van de camera.

Categorieën

PR O • TO

ARD AW

Bediening

Komen de prestaties van de camera ook overeen met wat je op basis van de prijs mag verwachten?

D I GI F O

De score voor de beeldkwaliteit beoordelen we aan de hand van de ruisprestaties, het dynamisch bereik en de kleurweergave van de camera.

Prijs/kwaliteit

BRONS

ARD AW

Beeldkwaliteit

PR O • TO

ARD AW

Bij onze camera-reviews geven we scores voor vijf verschillende criteria. We beoordelen camera's per categorie, de scores van een compactcamera kun je dus niet direct met die van een spiegelreflex vergelijken. Ook zijn beoordelingen tijdsgebonden. Je kunt camera's van nu immers moeilijk vergelijken met camera's van een paar jaar geleden.

Wij kunnen niet bepalen hoeveel waarde jij hecht aan bepaalde eigenschappen van een objectief of camera, de ene persoon zal bijvoorbeeld snelheid belangrijker vinden dan de andere persoon. Daarom geven we scores voor de afzonderlijke criteria. Wel vellen we een eindoordeel in de vorm van één van onderstaande awards.

D I GI F O

Camera's

Awards

D I GI F O

We testen de producten grotendeels in de praktijk. Een objectief of camera gebruiken we op dezelfde manier zoals we ook onze eigen apparatuur gebruiken. Daardoor lopen we tegen praktische bezwaren of voordelen op, die minstens zo belangrijk zijn als alleen de droge cijfers en testresultaten. Daarnaast kijken we ook onder gecontroleerde omstandigheden naar de belangrijke aspecten.

Behuizing

Prijs/kwaliteit Komen de prestaties van het objectief ook overeen met wat je op basis van de prijs mag verwachten?

Onderscheidingen

Sommige producten hebben een opvallende eigenschap, zeer goede prijs-kwaliteitverhouding of steken boven de rest uit dankzij hun ontwerp. Hiervoor delen we de volgende onderscheidingen uit. Deze kunnen ook gecombineerd worden met een award.

Innovatief

INNOVATIEF

BUDGET

Heeft een fabrikant lef en komen ze met nieuwe technieken of toepassingen? Dan kan het een innovatie-award verwachten!

Budget Is het product vriendelijk voor je portemonnee, dan krijgt het een budget-award mee.

Design

DESIGN

Niets zo persoonlijk als smaak, maar voor een bovengemiddelde aandacht aan het ontwerp kennen we een design-award toe.

46

Praktijktest Sony NEX-FS700 Slow-motion in de Oostvaardersplassen

26

Masterclass Videobewerking Technieken uitgelegd en verschillende programma's onder de loep

72

54

Nikon D600 Budget-fullframe met ambitie

10

Masterclass Van fotograaf tot filmmaker Wat heb je nodig en wat moet je weten?

8

Grote prijzen winnen Wat betekent een belangrijke prijs voor fotografen?

86

Van amateur naar professional Maak zelf de stap, tips en praktijkervaringen

inhoud

Inspiratie

24

oris Godfroid B Van natuurfotograaf tot filmmaker

36 40

J urgen Willocx Filmmaker in opleiding ime-lapse en stop-motion T Tussen fotografie en video

Wedstrijden

82

otowedstrijd: Zelfportret F V贸贸r de camera in plaats van erachter

Software

Reviews

30 32

19 62 68

22

ony Movie Studio Platinum S Basispakket voor dslr-filmmakers aVinci Resolve 9 Lite D Gratis Hollywood-waardige software

Rode VideoMic Pro Compacte monorichtmicrofoon

60

Panasonic 1235mm f/2.8 OIS High-end 24-70mm equivalent voor micro four thirds

64

anParte Videorig L Compleet met follow-focus amyang 35mm T1.5 S Lichtsterk objectief voor filmers anasonic Lumix LX7 P Kleinere sensor, grotere prestaties

Videowedstrijd: 1 minuut Breng DIGIFOTO Pro in beeld

98

Van begin tot eindresultaat: Tricking Vechtkunst spectaculair in beeld gebracht

9

filmen met je dslr

24 of 25 bps?

De keuze voor een bepaalde framerate hangt ook af van het stroomnet. In Europa heeft het elektriciteitsnetwerk een frequentie van 50 Hz. Film je in kunstlicht, dan kun je het beste 25bps of 50 bps gebruiken, omdat je opname dan 'synchroon' loopt met het elektriciteitsnet. Doe je dit niet, dan kun je flikkeringen in beeld krijgen van het kunstlicht. In de VS en andere delen van de wereld ligt de frequentie op 60 Hz, daar kies je voor 30 of 60 bps. Ook 24 bps geeft hierbij betere resultaten (60/24=2,5) dan 25 bps. Ga je naar het buitenland en ben je van plan om te gaan filmen? Kijk dan welke frequentie het plaatselijke stroomnetwerk gebruikt om flikkeringen in je video's te voorkomen.

Masterclass

Van fotograaf tot filmmaker Filmen, bijna elke spiegelreflex- of compacte systeemcamera kan het tegenwoordig. In feite is het niet veel anders dan fotograferen. Je maakt simpelweg een heleboel foto's per seconde. Veel van de technieken die je als fotograaf eigen bent, kun je dan ook toepassen op video. Er zijn echter ook zaken die fundamenteel anders werken en aspecten waar je bij fotografie niet mee te maken krijgt.

Tekst Jesse Kraal en Julian Huijbregts

Reverie | Vincent Laforet Canon liet Vincent Laforet een video maken met een pre-productiemodel van de 5D Mark II. Niet alleen werd de video ruim twee miljoen keer bekeken in de eerste week, het filmpje luidde ook het tijdperk in van de filmende dslr. www.digifotopro.nl/reverie

Als het gaat over filmende dslr's wordt al snel gedacht aan de Canon 5D Mark II. Niet heel gek, want deze in 2008 gepresenteerde fullframe-camera was de eerste in zijn soort die full hd-video kon opnemen. Het is echter niet de eerste filmende spiegelreflexcamera, die eer valt ten deel aan de Nikon D90 die in 720p-formaat kan filmen en net iets eerder op de markt was dan de Canon. Tegenwoordig hebben bijna alle dslr's en csc's een filmfunctie. Hoewel een fotocamera minder toegespitst is op filmen dan een ĂŠchte filmcamera, hebben ze toch een zeker aantrekkingskracht. Dat heeft vooral te maken met de mogelijkheid om verschillende objectieven te gebruiken en te spelen met scherptediepte.

Camcorders hebben een veel kleinere sensor dan een dslr of csc en daardoor kun je vrijwel niet meer spelen met scherptediepte-effecten.

Resolutie De resolutie van de video wordt meestal uitgedrukt in het aantal pixels aan de korte zijde: 720p of 1080p. De volledige resoluties bedragen respectievelijk 1280 x 720 pixels en 1920 x 1080 pixels. De eerste resolutie staat bekend als

Geschiedenis van de hdslr

Filmende mijlpalen In de tweede helft van 2008 verschijnen twee belangrijke dslr's op de markt. De Nikon D90 en Canon 5D Mark II luiden het begin in van het tijdperk van filmende dslr's.

We zetten de belangrijkste en meest opvallende camera's met filmfunctie van de afgelopen jaren op een rij.

10

AUGUSTUS 2008

SEPTEMBER 2008

NIKON D90

CANON EOS 5D MARK II

's Werelds eerste dslr met filmfunctie. De D90 filmt in 720p met 24 bps. Een externe microfoon aansluiten is niet mogelijk, je zult het met de ingebouwde monomicrofoon moeten doen.

De eerste fullframe-camera met filmfunctie en ook de eerste dslr die in 1080p kan filmen. Ook doet de microfooningang zijn intrede. Aanvankelijk filmt de camera alleen met 30 bps. In maart 2010 volgt een firmware-update waarmee 24 bps mogelijk wordt en je handmatige controle over de audio krijgt.

hd of 'hd ready', de tweede variant is fullhd. De eerste dslr's filmden alleen in 720p, tegenwoordig is 1080p de standaard.

Professionele filmcamera's en de Canon EOS 1D C filmen in nog hogere resolutie, 4K of 5K genoemd. Verwarrend genoeg gaat het dan over het aantal pixels aan de lange zijde, in het geval van 4K zijn dat er ongeveer 4000. Ongeveer, want er zijn verschillende 4K-resoluties: 3840 x 2160 pixels voor quad-hdtv's en de 4K-cinema-resolutie van 4096 x 2160 pixels voor professionele camera's.

Progressive en Interlaced De 'P' in 1080p staat overigens niet voor 'pixels', maar voor 'progressive'. Daarnaast bestaat de 1080i-variant: interlaced. Film je interlaced, dan slaat je camera niet een volledig beeldje op, maar worden om en om alleen alle even of oneven lijnen uitgelezen.

Speel je deze snel achter elkaar af, dan zie je ook bewegend beeld. Een voordeel van de interlaced-methode is dat snelle bewegingen vloeiender weergegeven worden. De algehele kwaliteit van de video is echter minder, de voorkeur gaat uit naar opname in progressive-formaat. Hierbij wordt elk beeld volledig opgeslagen.

Sommige fabrikanten maken het wat ingewikkeld, zo lees je in de specificaties van sommige Panasonic-camera's dat ze filmen in 1080 50i, met de toevoeging 'from 25p sensor output'. De sensor filmt dus in 25p, maar het beeld wordt opgeslagen in een 50i 'omhulsel'. Je kunt deze bestanden echter probleemloos als 25p gebruiken.

Meer is niet altijd beter Video is dus eigenlijk niets meer dan een grote hoeveelheid foto's die snel achter elkaar worden opgeslagen of worden afgespeeld. De snelheid waarmee een camera dit doet (framerate) wordt uitgedrukt in

MAART 2009

PANASONIC LUMIX GH1 De eerste csc met een sterke focus op de filmfunctie. De camera filmt in 1080p met 24 bps en is voorzien van een microfooningang.

Een firmwarehack maakt de filmbeelden nog gedetailleerder dankzij hogere bitrates.

De verschillen tussen 4K, 1080p, 720p en 480p-resolutie.

beelden seconde (bps). Een camera die in 1080p met 30 bps filmt, slaat dus dertig keer per seconde een afzonderlijk beeld van 1920 x 1080 pixels op. De meest voorkomende snelheden voor video zijn 24, 25 en 30 bps. Hoe meer beelden per seconde, hoe vloeiender het beeld. Toch heeft 24 of 25 bps de voorkeur boven 30 bps. Die

Joy Ride | Sandro Nikon strikte regisseur Sandro voor de video Joy Ride, die de filmcapaciteiten van de Nikon D800 laat zien.

Hoewel niet zo vaak bekeken als Reverie, is de video cinematografisch gezien minstens zo interessant. www.digifotopro.nl/joyride

SEPTEMBER 2009

SEPTEMBER 2010

CANON EOS 7D

NIKON D7000

Canon's eerste aps-c-dslr met volwaardige hdfilmfunctie. Naast 1080p met 30, 25 of 24 bps kun je filmen in 720p met 60 of 50 bps. Dezelfde sensor en filmmogelijkheden zien we later terug in de 550D, 600D, 650D, 60D en EOS M.

Een jaar na Canon komt ook Nikon met een 1080p-dslr. De D7000 filmt met 24 bps, of 30/25/24 bps in 720p. Deze specificaties verschijnen later ook in de goedkopere D5100 met uitklapscherm.

11

filmen met je dslr

Hama Variabel Grijsfilter ND 2-400 Een variabel grijsfilter is een van de belangrijkste accessoires voor het filmen met je dslr. Dit filter van Hama is traploos verstelbaar en kan 1 tot 8 stops licht tegenhouden. Het filter is in diverse maten verkrijgbaar. De prijs loopt op bij grotere formaten, maar blijft binnen de perken. Zo is er een 77mm-variant voor 70,49 euro.

Prijs â‚Ź45,99 (58mm filter) Info www.hama.com/nl

laatste framerate wordt geassocieerd met de video's die uit camcorders komt, terwijl 24 bps een meer 'filmisch' beeld geeft. Dit komt omdat bioscoopfilms al decennialang met deze snelheid worden opgenomen. Het iets vertraagde beeld associĂŤren we dus met bioscoopkwaliteit.

Slow-motion Tegenwoordig kun je met veel dslr's en compacte systeemcamera's ook in hogere snelheden opnemen, zoals 50 en 60 bps.

Dit kun je gebruiken om snelle bewegingen, zoals sport, vloeiend vast te leggen, maar ook kun je deze bestanden vertraagd afspelen om een licht slow-motion-effect te verkrijgen. Vertraag je video's gemaakt op 50 bps naar 25 bps, dan vertraag je het beeld exact twee keer. De grootste vertraging haal je door met 60 bps te filmen en deze bestanden met 24 bps af te spelen (2,5x vertraging).

De 'juiste' sluitertijd Fotografen gebruiken ND-filters om overdag (extreem) lange sluitertijden te verkrijgen.

Niet bepaald een filter dat je standaard op

je camera hebt zitten dus. Om te filmen met je spiegelreflex is een ND-filter eigenlijk een must. Waarom? Sluitertijden. Bij het fotograferen passen we de sluitertijd op het diafragma aan. Wil je met veel licht een foto maken op f/1.4, dan zet je de sluitertijd op 1/4000e seconde. Ook als je gaat filmen met je spiegelreflex is dat mogelijk, maar je zult zien dat bewegingen in beeld er dan erg onnatuurlijk uit gaan zien. Je krijgt als het ware een soort stroboscoopeffect. Om bewegingen natuurlijk weer te geven in je video's moet je een sluitertijd gebruiken die dubbel zo hoog is als de framerate. Film je met 24 of 25 bps, dan is dat dus 1/50e seconde. Met zo'n sluitertijd overdag een video maken met grote diafragmaopening is onmogelijk, je krijgt dan een fiks overbelicht beeld. Op een zonnige dag zul je bij iso 100 het diafragma naar f/22 moeten knijpen om een goede belichting te krijgen.

Funest als je een kleine scherptediepte wil gebruiken. Daar komt het ND-filter dus om de hoek kijken. Er zijn twee soort ND-filters, de variant die een vaste hoeveelheid licht tegenhoudt en de variabele variant, die je kun instellen. Die laatste is het handigst als je gaat filmen met je dslr, zo kun je de hoeveelheid licht die tegengehouden wordt traploos instellen. Deze filters hebben meestal een bereik van '2-400', wat overeenkomt met 1 tot 8 stops. In het genoemde voorbeeld (f/22, 1/50, iso 100) kun je met zo'n filter op f/1.4 filmen.

Genesis | Philip Bloom Terwijl Canon en Nikon elkaar proberen af te troeven met hun filmende fullframe-camera's, heeft Panasonic ondertussen niet stilgezeten. De fabrikant liet Philip Bloom, een van de bekendste dslr-filmers, een video maken met de nieuwe GH3. Dit is het resultaat. www.digifotopro.nl/genesis

SEPTEMBER 2010

PANASONIC LUMIX GH2

De opvolger van de GH1. Ook de hack wordt

opgevolgd en mede daarom groeit de GH2 uit tot een populaire filmcamera. Zeer hoge bitrates zijn mogelijk, de detailweergave van de 1080p-video's uit de GH2 is onovertroffen.

12

AUGUSTUS 2010

OKTOBER 2011

SONY SLT-A55

SONY SLT-A77 EN A65

Sony's eerste SLT-camera met halftransparante spiegel. De techniek maakt snelle fasedetectieautofocus tijdens het filmen mogelijk. De A55 filmt in 1080p met 30/25 bps, maar met een vrij lage bitrate van 17Mbps.

Sony voert het aantal beelden per seconden op, in 1080p filmen deze camera's met 60/50 bps. Een primeur in de hdslr-wereld. Later vindt deze mogelijkheid ook zijn weg naar de Sony A37 en A57.

Alles zit veilig in de cloud.

En ik heb altijd toegang.

Henk Koster, fotograaf Klant van Strato, www.henkkoster-foto.nl

HiDrive 100

van € 6,90

De veilige online harde schijf

voor

Als je een schat aan materiaal hebt, zoals (tennis-)fotograaf Henk Koster, wil je die veilig bewaren én kunnen delen met anderen. Zijn tip: Strato HiDrive, de veilige online harde schijf. Of het nu documenten, foto’s of video’s zijn, je kunt ze kwijt op

€5

,-

/mnd.

je HiDrive. Betrouwbaar en veilig, maar ook makkelijk te gebruiken en altijd en overal toegankelijk. Ook via je smartphone.

Extra backups en veilige dataoverdracht beschermen jouw bestanden. Meer nodig dan 100 GB? Er is zelfs een HiDrive 5000.

Kijk op

strato.nl/hidrive of bel ons gratis: 0800 265 8909 Actie t/m 30-11-2012. HiDrive 100 GB voor € 5,- per maand in de eerste contractduur van 6 maanden, daarna € 6,90 per maand.

Minimale contractduur van 6 maanden. Alle prijzen excl. btw.

filmen met je dslr

BlackMagic Cinema Camera De Cinema Camera van BlackMagic is momenteel de enige videocamera die in raw-formaat schiet voor de prijs van een high-end-dslr. Deze magische zwarte doos heeft een sensor met cropfactor van 2,3x aan boord en filmt in 2,5K-resolutie met 13 stops aan dynamisch bereik. Er is een versie met Canon EOS-vatting en een variant met MFT-vatting volgt rond de jaarwisseling.

Prijs ca. €3000,Info www.blackmagicdesign.com

Oude handmatige objectieven zijn uitstekend te gebruiken voor het filmen met je dslr of csc. Autofocus heb je immers niet nodig. Dergelijke objectieven en bijbehorende adapters zijn voor een paar tientjes te scoren op veilingsites.

Compressie De kwaliteit van de video is niet alleen afhankelijk van de resolutie en het aantal beelden per seconde. De informatie die de sensor produceert moet worden opgeslagen in een videobestand. Voor foto's heb je de keuze uit raw of jpg, de eerste is niet gecomprimeerd terwijl jpg's dat wel zijn. Er wordt daarbij informatie 'weggegooid' ten behoeve van een kleiner bestandsformaat.

Video kun je zien als een grote verzameling jpg's: er wordt compressie gebruikt om het bestandsformaat binnen de perken te houden. Net als bij jpg's geldt dan ook: hoe sterker de compressie, hoe minder de kwaliteit en hoe kleiner het bestand. Compressie van video wordt uitgedrukt in een bitrate, de hoeveelheid data die per seconde wordt gegenereerd. Een veelvoorkomende bitrate is bijvoorbeeld 24Mbps. Het gaat hier om Megabits, niet om Megabytes. Er gaan acht bits in een byte, dus een camera met bitrate van 24Mbps slaat per seconde 3 Megabyte aan video op. Tien minuten opnemen resulteert dan in 3 x 60 x 10 = 1800 MB aan video, bijna 1,8 GB. Geavanceerde dslr's met filmfunctie maken gebruik van hogere bitrates, zo gaat de Canon 5D Mark III tot 90Mbps en de Panasonic GH3 tot 72Mbps.

Hoe hoger de bitrate, hoe meer speelruimte je hebt om achteraf correcties uit te voeren op de videobeelden. Voor dergelijke bitrates heb je echter ook een flinke en snelle geheugenkaart nodig.

Is er ook een videovariant van raw? Ja, maar deze wordt alleen in de professionele filmindustrie gebruikt. Er zijn maar enkele camera's die krachtig genoeg zijn om zoveel data per seconde te verwerken. Voor dergelijke camera's betaal je dan ook de hoofdprijs. Er is één uitzondering: de BlackMagic Cinema Camera. Met prijskaartje van zo'n 3000 euro valt deze camera in dezelfde prijsklasse als een high-end-spiegelreflex.

JANUARI 2012

Vergeet echter niet de kosten voor de opslag van de raw-video's en voor een computer die snel genoeg is om de enorme hoeveelheden data te verwerken.

Externe recorder Met sommige camera's kun je de interne compressie omzeilen door het ruwe signaal van de hdmi-uitgang op te nemen.

Je gebruikt daarvoor een externe recorder, een kastje met meestal een ssd-schijf dat je aansluit op de hdmi-uitgang van je camera.

Veel camera's hebben zo'n uitgang, maar vaak krijg je via dit signaal ook de interface te zien. Zou je dat opnemen, dan zie je ook bijvoorbeeld de focuspunten in de video.

De Nikon D800, D600, D4 en de Sony A99 hebben een 'schoon' hdmi-signaal en zijn dus geschikt voor een externe recorder.

Helemaal raw is deze data overigens niet. Je bent nog altijd afhankelijk van de kleurinformatie die de hdmi-poort uitstuurt. Met de genoemde camera's blijft het signaal op 8-bit steken. Wel kun je in veel hogere bitrates opnemen.

Nadelen van een fotosensor Met de filmfunctie van je dslr kun je prachtige filmbeelden maken. Dslr's zijn echter niet perfect. Niet alleen de vorm van de camera, ook de sensor in een spiegelreflex is met name afgestemd op fotografie. Veel megapixels zijn handig voor foto's, maar een nadeel voor video. De benodigde resolutie voor 1080p-video is net iets meer dan twee megapixels. De camera moet het enorme aantal pixels van de sensor dus verkleinen. De manier waarop dat gebeurt is essentieel voor de beeldkwaliteit en helaas gaan de meeste dslr's hier de mist in. Veel dslr's maken gebruik van 'line skipping', ofwel het overslaan van lijnen. Hoe werkt dat? Een voorbeeld: een camera 24-megapixelsensor produceert beelden met 6000 x

MAART 2012

APRIL 2012

NIKON D4

CANON EOS 5D MARK III

CANON EOS 1D C

Nikon's eerste fullframe-dslr met 1080p-filmfunctie en de eerste dslr die ongecomprimeerde hdmi-output geeft. Met een externe recorder kun je zo in hogere kwaliteit opnemen. Ook de koptelefoonuitgang is een primeur. De Nikon D800 krijgt later dezelfde eigenschappen.

Niet zo revolutionair als zijn voorganger, maar de filmfunctie is aanzienlijk verbeterd. Vooral bij hoge iso-waarden is het verschil enorm. Een koptelefoonuitgang doet zijn intrede en de bitrate is flink verhoogd.

De eerste dslr die in 4K filmt, al wordt daar niet de hele sensor voor gebruikt maar een aps-h-crop. Ondanks de aankondiging in april is het toestel nog niet verkrijgbaar op moment van schrijven.

14

ADVERTENTIE

4000 pixels in 3:2-verhouding. Filmen in 16:9-verhouding levert 6000 x 3375 pixels op. In een ideaal geval zouden al deze pixels gebruikt worden voor video, maar de datastroom die dat oplevert kan de beeldprocessor niet aan. De resolutie wordt dus teruggebracht naar 1920 x 1080 pixels. Zou de camera de hele sensor uitlezen en de 3375 horizontale pixelrijen vervolgens verkleinen naar 1080 pixels, dan zou dat een haarscherp beeld opleveren. Dit 24 keer per seconde doen kost echter ook veel rekenkracht. Bij line skipping wordt een kleiner aantal horizontale pixelrijen uitgelezen. In dit voorbeeld zou de camera bijvoorbeeld elke derde rij kunnen uitlezen, wat neerkomt op 1125 beeldlijnen. Dat resulteert in een beeld van 6000 x 1125 pixels, dat vervolgens geschaald wordt naar 1920 x 1080 pixels om weer de juiste verhouding te krijgen.

Minder scherp Omdat niet alle beeldinformatie gebruikt wordt zijn videobeelden uit een dslr aanzienlijk minder scherp dan foto's die je verkleint van de volledige resolutie naar 1920 x 1080 pixels. Bovendien levert deze methode nog een aantal andere problemen op, waaronder moiré.

Omdat de camera in dit voorbeeld maar één op de drie horizontale lijnen uitleest, gaat twee derde van de informatie verloren. Film je fijne patronen of structuren, dan levert dat storingen in je beeld op. Stel je een lap stof voor met dunne horizontale zwarte en witte banen.

Vanaf een afstandje kan zo'n stof grijs lijken, je kunt de dunne banen niet meer afzonderlijk onderscheiden. Bij het filmen kan het zo zijn dat de camera alleen de zwarte banen in de stof ziet, omdat die precies gelijk vallen met de pixelrijen die worden uitgelezen. Dat de stof ook witte banen heeft, 'ziet' de sensor niet. Bij de minste of geringste beweging kan het echter zo zijn dat je camera niet alleen de zwarte, maar juist alleen de witte banen registreert, omdat die toevallig gelijk vallen met de uitgelezen pixels. Deze wisseling vindt vele malen per seconde plaats wat in de uiteindelijke video voor storende moiré-patronen zorgt. Vrijwel elke dslr met filmfunctie heeft last van dit probleem, met name bij het filmen van bakstenen, stoffen en andere kleine structuren De Panasonic GH2 is een zeldzame uitzondering. Hoe de sensor precies uitgelezen wordt is niet bekend, maar de scherpte van het beeld ligt aanzienlijk hoger dan bij andere dslr's en moiré is vrijwel niet te bekennen. Moiré treedt vooral op bij scènes met een grote scherptediepte en dus veel detail. Ook de Canon 5D Mark III heeft weinig last van moiré, omdat er geen line skipping wordt toegepast. Het beeld uit de nieuwe Canon is echter wat minder scherp dan zijn voorganger.

Een ander probleem doet zich voor als je filmt bij hoge iso-waarden. Vaak presteren camera's tijdens het filmen minder goed bij weinig licht dan wanneer je foto's maakt. Ook dat komt door het overslaan van lijnen.

Maak je een foto op een hoge iso-waarde en verklein je deze naar 1080p-resolutie, dan ziet het resultaat er waarschijnlijk goed uit omdat je alle beeldinformatie hebt gebruikt en de ruis als het ware verkleint. In de filmstand worden minder lijnen gebruikt en wordt het beeld niet of nauwelijks verkleind, waardoor je in feite naar een honderd procent weergave van de pixels kijkt, met meer ruis als gevolg.

ACCU’S • OPLADERS • GEHEUGEN • EN MEER…

EASYCOVER CAMERA COVERS

DE BESTE MANIER OM JE CAMERA TE BESCHERMEN?

NIEUW: Camera covers voor diverse Canon en Nikon camera’s. De ideale protectie voor je dure camera! Als je je camera goed wilt beschermen, maar ook overal bij wilt kunnen. Accu, geheugenkaart en flitser blijven toegankelijk.

EASYCOVER SILICONEN COVERS CANON & NIKON Voor diverse Canon en Nikon camera’s hebben we de easyCover siliconen covers! Inclusief een harde en zachte LCD-cover en microvezeldoekje. Leverbaar voor: Nikon: D40, D40x, D60, D90, D3100, D3200, D5100, D7000, J1, V1 Canon: EOS 5D MarkII, EOS 5D MarkIII, EOS 7D, EOS 60D, EOS 550D, EOS 600D, EOS 1100D €29,95

Kijk op www.saake-shop.nl voor meer informatie!

Afhalen in Haarlem op afspraak • info@saake-shop.nl T: 0900-SAAKESHOP (0900-7225374 | 10 ct/min)

filmen met je dslr

Externe geluidsrecorder Heeft je camera geen microfooningang, dan kun je een externe geluidsrecorder gebruiken en later het geluid aan je videotrack toevoegen. De stereorecorders van Zoom zijn populair onder dslr-filmers. Ze beschikken ook over een koptelefoonuitgang, zodat je tijdens de opname het geluid kunt monitoren. Het geluid wordt opgeslagen op een micro-sd-kaartje.

Zoom H1 Prijs: ca €100,Info: www.zoom.co.jp

Objectieven Hoewel het optisch ontwerp van een objectief voor video of voor fotografie niet hoeft te verschillen, is het ene objectief wel degelijk beter geschikt voor video dan het andere. Alle technologische vooruitgang ten spijt, de mooiste resultaten krijg je als je handmatig scherpstelt.

Nu hebben vrijwel alle autofocusobjectieven de mogelijkheid om ook handmatig scherp te stellen, maar de scherpstelring van objectief zonder autofocus is vaak groter en daardoor nauwkeuriger te bedienen. Niet voor niets is er de laatste jaren weer een toenemende vraag naar oude objectieven op de tweedehandsmarkt. Er zijn ook speciale objectieven voor video. Deze hebben vaak geen rubberen laag, maar tandjes op de scherpstelring.

Die grijpen in het tandwiel van een follow-focus. Het diafragma is bij video-objectieven vaak traploos instelbaar en is in sommige gevallen voorzien van meer diafragmabladen dan bij vergelijkbare foto-objectieven.

Een voorbeeld van zo'n specifiek video-objectief is de Samyang 35mm T1.5 (zie pagina 52). Onder andere Canon, Carl Zeiss en Schneider-Kreuznach hebben dergelijke objectieven in het assortiment.

Geluid Een van de belangrijke aspecten die video onderscheidt van fotografie is de toevoeging van geluid. Er wordt zelfs gezegd dat het geluid belangrijker is dan het beeld. De reden? Mensen blijken een video met slecht beeld en goed geluid beter te accepteren dan een video met goed beeld en slecht geluid. We hebben eerder al even aangestipt dat het geluid van de ingebouwde microfoon vaak

Glaswerk afstemmen Het karakter van je videobeelden is grotendeels afhankelijk van het gebruikte objectief. Gebruik je veel verschillende objectieven door elkaar (bijvoorbeeld moderne en oude objectieven), dan kan dit opvallen in het eindresultaat. Ben je van plan om een set handmatige objectieven aan te schaffen om mee te filmen, probeer dan binnen één merk te blijven om het beeld op elkaar af te stemmen.

SEPTEMBER 2012

te wensen overlaat. Ga je serieus aan de slag met de filmfunctie van je camera, dan is de aanschaf van een externe microfoon geen overbodige luxe. Veel geavanceerdere toestellen hebben een ingang waar je een microfoon op kunt aansluiten. Net als camera's zijn microfoons er in alle soorten en maten en in alle prijsklassen.

Voor een eenvoudig maar kwalitatief goed instapmodel beginnen de prijzen bij zo'n honderd euro.

De belangrijkste keuze is die voor stereo of mono. Stereo is mooi als je veel omgevingsgeluid wilt registreren of als je registraties maakt van muziek. Voor interviews zijn monomicrofoon's vaak de betere keuze, deze nemen met name het geluid recht voor de microfoon op.

Ze worden dan ook wel richtmicrofoons genoemd. Hierdoor kun je beter specifieke geluidsbronnen opnemen, zonder storende achtergrondgeluiden.

Enkele geavanceerde nieuwe toestellen, zoals de Canon 5D Mark III en de Nikon D800, hebben ook een koptelefoonuitgang. Zo kun je tijdens het filmen het geluid wat de microfoon produceert controleren. Meestal hebben zulke camera's ook de mogelijkheid om het volume van de microfoon tijdens het filmen aan te passen.

Er zijn ook microfoons die een koptelefoonuitgang hebben, handig als je camera dat niet heeft.

Oude handmatige objectieven zijn uitstekend te gebruiken voor het filmen met je dslr of csc. Autofocus heb je immers niet nodig. Dergelijke objectieven en bijbehorende adapters zijn voor een paar tientjes te scoren op veilingsites.

SEPTEMBER 2012

SEPTEMBER 2012

SONY SLT-A99

PANASONIC LUMIX GH3

LEICA M (TYP 240)

Sony's eerste fullframe-hdslr. In tegenstelling tot de concurrentie filmt de A99 in 1080p met maximaal 60 bps. Een microfooningang, koptelefoon uitgang en schone hdmi-output zijn aanwezig. Uniek is de sensorstabilisatie die ook tijdens het filmen werkt.

Met een groter dynamisch bereik moet de GH3 de GH2 overtreffen. De snelheid is opgeschroefd naar maximaal 60 bps in 1080p. Panasonic heeft geleerd van de hack en geeft de GH3 standaard een veel hogere bitrate mee. Ook is een koptelefoonuitgang toegevoegd.

Voor het eerst is de meetzoeker van Leica uitgerust met een filmfunctie. De door het Belgische CMOSIS ontwikkelde fullframesensor filmt in 1080p met 25 of 24 bps.

16

van fotograaf tot filmmaker

Hack je camera

Waarschuwing

Het gebruik van een firmware-hack is volledig op eigen risico. De makers en wij aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid. Het installeren van software die niet door de fabrikant ondersteund wordt kan bovendien de garantie op je camera doen vervallen. Installeren ĂŠn de-installeren is betrekkelijk eenvoudig, maar lees je goed in en wees op de hoogte van de risico's.

Niet alleen de camerafabrikanten hebben bijgedragen aan het populair worden van de filmende dslr's. Voor diverse camera's zijn door derden aangepaste firmwareversies ontwikkeld, die nieuwe mogelijkheden brengen. Het bekendst is Magic Lantern, waarmee je Canon-dslr's kunt voorzien van slimme hulpmiddelen zoals focuspeaking en meer controle over de geluidsopname.

Info: www.personal-view.com/faqs/

Canon: Magic Lantern Niet alleen de bekendste, maar ook de meest uitgebreide firmware-hack is Magic Lantern. De software vond zijn oorsprong in de Canon Hack Development Kit (CHDK), waarmee je oudere compactcamera's van Canon bijvoorbeeld in raw kan laten fotograferen. De code bleek ook een goede basis om software te schrijven voor de dslr's van Canon. Jaren later zijn we

Zebra's zijn een van de vele mogelijkheden van Magic Lantern die met name filmen makkelijker maken.

Info: www.magiclantern.wikia.com

Panasonic: PTool PTool is een softwareprogramma, geschreven door Vitaly Kiselev, waarmee je de firmware van diverse Panasonic-camera's kunt aanpassen om de filmkwaliteit flink te verbeteren. De hack werd ontworpen voor de GH1 en later de GH2.

Ook diverse andere csc-camera's uit de G, GF en GX-serie van Panasonic worden ondersteund.

De hack verwijderd een aantal limieten tijdens het filmen. Zo kun je met de GH2 de iso-waarde opschroeven tot 12.800. De extra mogelijkheden die de hack biedt zijn verder beperkt, maar de beeldkwaliteit kun je met de aangepaste firmware flink verbeteren. De bitrate kan flink opgehoogd worden zodat je video's veel meer data (en detail) bevatten. Met PTool zelf laad je de originele firmware en kun je de settings aanpassen. Diverse partijen brengen settings uit die je in kunt laden. Sommigen gericht op extreem hoge bitrates, anderen op betere beeldkwaliteit bij veel beweging. De keuze is enorm en je zult je even in moeten lezen om de juiste keuze te maken voor jouw doeleinden.

aanbeland bij Magic Lantern Unified, de beste en meest stabiele versie van de hack tot nu toe.

De hack zorgt niet direct voor betere beeldkwaliteit, maar voegt veel hulpmiddelen toe die het filmen makkelijker maken.

Zo kun je met focuspeaking nauwkeurig handmatig scherpstellen. Op basis van contrast verschijnen er gekleurde randen rondom objecten die scherp in beeld zijn.

Ook kun je de audiokanalen nauwlettend in de gaten houden. Met de nieuwste dslr's kan dat al 'af fabriek', bij de 5D Mark II niet, Magic Lantern biedt dan uitkomst.

Ook vergroot Magic Lantern de keuze in sluitertijden. Zo kun kiezen voor 1/48 als je met 24 bps filmt. Met behulp van zebra-strepen in het beeld kun je tijdens het filmen zien welke delen van het beeld dichtlopen of overbelicht raken.

Magic Lantern heeft zoveel extra mogelijkheden ten opzichte van een standaard Canon 5D Mark II dat er een compleet nieuw menu is gemaakt. Dat telt ongeveer net zo veel keuzes als het standaardmenu van Canon, dus ga maar na. Gelukkig is er ook een helpfunctie ingebouwd, een druk

Sony: werk in uitvoering Momenteel wordt er hard gewerkt aan een firmware-hack voor de Sony NEX en Alpha-camera's. Online wordt geld ingezameld om camera's te kunnen kopen waarmee geĂŤxperimenteerd kan worden. De hack is nu enkele maanden in ontwikkeling, maar er zijn nog geen concrete resultaten die het filmen met je Sony-camera verbeteren.

Het is voorlopig dus afwachten wat de toekomst zal brengen.

Info: www.nex-hack.com

op de info-knop roept een handleiding op die uitlegt geeft over alle opties.

Zelf hebben we Magic Lantern Unified sinds augustus probleemloos op een 5D Mark II draaien. Alleen de accu lijkt soms iets sneller leeg te lopen. Unified draait ook op de EOS 500D, 550D, 600D, 50D en 60D. De functionaliteit die de firmware biedt verschilt per model. Een hack voor de EOS 7D en 5D Mark III is nog in ontwikkeling.

17