Introduction
With its mystifying nature, Patmos, the small island at the northern edge of the Dodecanese, invites us on a unique pilgrimage in time and space.
The castle-like Monastery of St John the Theologian and the Cave of the Apocalypse, the winding cobblestone streets of Chora with its old mansions, the beaches with their crystal-clear waters, and the warm hospitality of the locals all compose a mosaic of images and experiences that fascinate the visitor.
The warmest welcome begins from the hospitable port of Skala, the economic and touristic centre of the island. Its central square and the Italian-style Governor’s building stand out. In the middle of the road that connects Skala to Chora stands the picturesque, all-white complex of the Apocalypse, a place of contemplation and worship for the Christian world.
Further up, Chora is the main attraction, with its white limestone houses, distinctive traditional architecture and impressive mansions built by captains and merchants between the 16th and 19th centuries. A point of reference is the Monastery of St. John the Theologian, which dominates the summit. From its establishment in 1088 until the 17th century, it has remained the region’s supreme and sole administrative, religious, and economic authority.
The Monastery, the settlement of Chora, and the Holy Cave of the Apocalypse are listed as UNESCO World Heritage Sites. The island’s two important religious sites are surrounded by other significant monasteries, Hermitages (Kathismata), and Retreats, which are essential for the place’s history.
If you find yourself in Patmos during Easter, you will have a remarkable experience as customs and rituals deeply rooted in time are preserved on the island. The “Washing of the Feet” ceremony on Great Thursday and the second Resurrection on Easter Sunday supplement, among other things, the grand celebration of Christianity.
The fame of Patmos, however, is not limited to its reverent aura, as it also has an outstanding coastline to demonstrate. Beaches and enchanting bays with clear blue waters offer the visitor their tranquil embrace in the dazzling light of the Aegean sun.
There are many reasons to love Patmos. The serenity, devotion, tranquillity, and hospitality are just some of the elements that will make us return to this small but majestic island again and again!
8 | H Πάτμος, το μικρό αυτό νησί στο βόρειο άκρο των Δωδεκανήσων, μας προσκαλεί με το μυσταγωγικό χαρακτήρα της, σε ένα μοναδικό προσκύνημα στον χώρο και τον χρόνο. Από το καστρομονάστηρο του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και το Σπήλαιο της Αποκάλυψης, τα λαβυρινθώδη καλντερίμια της Χώρας με τα παλιά αρχοντικά, μέχρι τις κρυστάλλινες παραλίες και τη ζεστή φιλοξενία των κατοίκων, όλα συνθέτουν ένα ψηφιδωτό εικόνων και εμπειριών που γοητεύει τον επισκέπτη. Το καλωσόρισμα ξεκινάει από το φιλόξενο λιμάνι της Σκάλας που αποτελεί το οικονομικό και τουριστικό κέντρο του νησιού, με την κεντρική πλατεία και το ιταλικής αρχιτεκτονικής Διοικητήριο να ξεχωρίζουν. Στη μέση του δρόμου που ανεβαίνει από τη Σκάλα στη Χώρα υψώνεται με τον λευκό γραφικό του όγκο το κτιριακό συγκρότημα της Αποκάλυψης, τόπος στοχασμού και λατρείας του χριστιανικού κόσμου. Πιο πάνω, η ολόλευκη Χώρα, με τη χαρακτηριστική παραδοσιακή αρχιτεκτονική και τα εντυπωσιακά αρχοντικά που έκτισαν καπετάνιοι κι έμποροι από τον 16ο μέχρι τον 19ο αιώνα, αποτελεί τον κυριότερο πόλο έλξης. Σημείο αναφοράς, η Ιερά Μονή του Θεολόγου που δεσπόζει στην κορυφή. Από την ίδρυσή της (1088) μέχρι τον 17ο αι. παρέμενε η ανώτερη κι η μόνη διοικητική, θρησκευτική και οικονομική Αρχή του τόπου. Η Μονή, ο οικισμός της Χώρας και το Ιερό Σπήλαιο της Αποκάλυψης, έχουν ενταχθεί στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco. Τα δύο αυτά σπουδαία θρησκευτικά κέντρα του νησιού πλαισιώνονται και από άλλα, σημαντικά για την ιστορία του τόπου, μοναστήρια, Καθίσματα και Ησυχαστήρια. Αν βρεθείτε το Πάσχα στην Πάτμο, θα βιώσετε μια ξεχωριστή εμπειρία, καθώς εδώ διατηρούνται τελετές και έθιμα που έχουν βαθιά τις ρίζες τους στον χρόνο. Η τελετή του «Νιπτήρα» τη Μεγάλη Πέμπτη και η Δεύτερη Ανάσταση την Κυριακή του Πάσχα πλαισιώνουν μεταξύ άλλων τη μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης. Η φήμη της Πάτμου, όμως, δεν περιορίζεται στη θρησκευτική της ατμόσφαιρα, αφού το νησί έχει να επιδείξει και μια εντυπωσιακή ακτογραμμή. Παραλίες και μαγευτικοί κόλποι με καταγάλανα δροσερά νερά προσφέρουν στον επισκέπτη τη γαλήνια αγκαλιά τους μέσα στο θαμπωτικό φως του αιγαιοπελαγίτικου ήλιου. Η Πάτμος έχει πολλούς λόγους για να την αγαπήσουμε. Η ηρεμία κι η κατάνυξη, η γαλήνη κι η φιλοξενία είναι μερικά μόνο από τα στοιχεία που θα μας κάνουν να ερχόμαστε ξανά και ξανά σε ένα νησί τόσο μικρό αλλά και τόσο μεγαλοπρεπές ταυτόχρονα!
Εισαγωγή
22 |
της Χώρας
Σοκάκια
/ Alleys of Chora
| 23
/ View of the inner courtyard of the Monastery
2.
/ The chapel of Saint Christodoulos
/ The main entrance of the Monastery 4.
View from the roof and belfries of the Monastery
The Chapel of Saint Christodoulos, in the southwestern corner of the Catholicon, was built right after the translation of the relics of the monastery’s founder from Evia (1094).
Inside the monastery, there are also five post - Byzantine Chapels (Basil of Caesarea, Saint Nicholas, All Saints, Holy Cross, and Honorable Forerunner), a more recent one (Saints Constantine and Helen, on the second floor of the Museum) and another post - Byzantine one at the entrance of the monastery (Saint Apostles).
/ Detail from the courtyard decoration 6.
/ The exonarthex of the Catholicon
34 | Το παρεκκλήσιο του Οσίου Χριστόδουλου, στη νοτιοδυτική γωνία του Καθολικού, οικοδομήθηκε αμέσως μετά την ανακομιδή των λειψάνων του ιδρυτή της μονής από την Εύβοια (1094). Εντός της μονής βρίσκονται και πέντε μεταβυζαντινά παρεκκλήσια (Μ. Βασιλείου, Αγίου Νικολάου, Αγίων Πάντων, Τιμίου Σταυρού και Τιμίου Προδρόμου), ένα νεότερο (Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, Β΄ όροφος Μουσείου) και ένα ακόμη μεταβυζαντινό στην είσοδο της Μονής (Άγιοι Απόστολοι).
1., 7. Άποψη της εσωτερικής αυλής της Μονής
Το παρεκκλήσιο του Οσίου Χριστόδουλου
3. Η κύρια είσοδος της Μονής
Άποψη από την επιστέγαση και τα κωδωνοστάσια της Μονής /
Λεπτομέρεια από τη διακόσμηση της αυλής
Ο εξωνάρθηκας του Καθολικού
8. Η σκάφη, από κορμό δέντρου, που ζύμωναν παλαιότερα το ψωμί
a
1 2
5.
/ The kneading-trough, made of
tree trunk, used to knead the bread
| 35 5 6 8 7 3 4
1.
The Second Coming, around 1500. Esonarthex
2.
The Vision of Apocalypse (contemporary replica)
/
/
3.
From the interior of the Catholicon
4.
The interior from the Chapel of the Virgin Mary
5.
The icon of Saint John the Theologian, 12th century 6.
/ The dome of the Catholicon
The
36 |
Η Δευτέρα Παρουσία, γύρω στα 1500. Εσωνάρθηκας
Το όραμα της Αποκάλυψης (σύγχρονο αντίγραφο)
Λεπτομέρεια από το Καθολικό
/
Το εσωτερικό από το παρεκκλήσιο της Παναγίας
/
Η εικόνα του Αγ. Ιωάννου του Θεολόγου, 12ος αι.
/
Ο τρούλος του Καθολικού
7., 8. Το επιχρυσωμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο του Καθολικού /
Catholicon 1 5 2 3 4
gilded wood-carved iconostasis of the
6 7 8
dependency of the Monastery and was developed in the form of new residential cores (Aporthiana, Niochori) located outside the original settlement, Alloteina. The construction of the houses, which follows the terrain’s configuration, is characterized by their exterior with a fortified form since the arrangement of the outer walls created a form of defensive wall with few openings. As the settlement expanded, its defensive system was updated, surpassing the previous fortified form so that the mansions appeared impressive in size and appearance.
The first mansions were built in the 16th and 17th centuries out of the original settlement by captains and merchants who expanded their economic activities to the East and West. These wealthy Patmians tried to imitate the rulers of the places they visited in every aspect. Economic prosperity and the need for promotion and integration into the new norms dictated the formation of numerous one-room houses and mansions with the necessary equipment. The wealthier people brought furniture unknown to the island: wood-carved furniture, china cabinets, mirrors, paintings, and chests. The most recent mansions in the area of Aporthiana on the south side of the Monastery of St John the Theologian were built during the urbanization in the 18th century, while in the 19th century, the younger ship owners and rich merchants constructed houses overlooking Skala to watch their ships. Indeed, during this period, Patmos was greatly influenced by neoclassicism, which is reflected in the architectural style of the houses both on the northern side of the settlement of Chora below the Monastery and in Skala, whose settlement is just beginning to develop around the harbour.
78 | Νιοχώρι) έξω από τον αρχικό οικισμό –τα Αλλοτεινά. Η οικοδόμηση των σπιτιών, που ακολουθεί τη διαμόρφωση του εδάφους, προσδίδει στην εξωτερική τους όψη οχυρωμένη μορφή, αφού η διευθέτηση των εξωτερικών τοίχων δημιούργησε ένα είδος αμυντικού τείχους με ελάχιστα ανοίγματα. Καθώς ο οικισμός επεκτείνεται, το αμυντικό του σύστημα ανανεώνεται υπερβαίνοντας την προηγούμενη οχυρωματική μορφή, με αποτέλεσμα τα αρχοντικά να προβάλλουν εντυπωσιακά σε όγκο και εμφάνιση. Τα πρώτα αρχοντικά οικοδομήθηκαν τον 16ο - 17ο αιώνα έξω από τον αρχικό οικισμό από καπεταναίους κι εμπόρους που επέκτειναν τις οικονομικές τους δραστηριότητές σε Ανατολή και Δύση. Οι πλούσιοι αυτοί Πάτμιοι προσπάθησαν να μιμηθούν σε όλα τους άρχοντες των τόπων που επισκέπτονταν. Οικονομική άνεση, ανάγκες προβολής κι ένταξης στους νέους τύπους επιβάλλουν τον σχηματισμό πολλών μονόσπιτων σε σπίτια κι αρχοντικά με τον ανάλογο εξοπλισμό. Οι πλουσιότεροι φέρνουν έπιπλα πρωτόφαντα για τον βίο του νησιού: ξυλόγλυπτα έπιπλα, σκρίνια, καθρέπτες, πίνακες, κασέλες. Τα νεότερα αρχοντικά στην περιοχή Απορθιανά, στη νότια πλευρά της Μονής του Θεολόγου, οικοδομήθηκαν κατά τη διάρκεια της αστικοποίησης τον 18ο αιώνα, ενώ τον 19ο οι νεότεροι καραβοκύρηδες και πλούσιοι έμποροι έκτισαν κατοικίες με θέα προς τη Σκάλα ώστε να παρακολουθούν τα πλοία τους. Μάλιστα, την περίοδο αυτή η Πάτμος δέχεται σημαντικές επιρροές από τον νεοκλασικισμό, οι οποίες αποτυπώνονται στην αρχιτεκτονική όψη των σπιτιών τόσο στη βόρεια πλευρά του οικισμού της Χώρας κάτω από το μοναστήρι όσο και στη Σκάλα, ο οικισμός της οποίας μόλις αρχίζει να αναπτύσσεται γύρω από το λιμάνι.
Simantiri Mansion
Built in 1625, it is part of one of Chora’s oldest mansion houses. Its architecture, interior courtyards, decoration, heirlooms, and European-manufactured furniture are impressive. The mansion is open to the public and offers visitors a glimpse into the interior of an urban residence of Chora in the past centuries.
Nikolaidis Mansion
In this building, which is a museum today constructed in sections during the 17th-18th centuries, the visitor is guided through a town house of Patmos with a hearth, cisterns, chapel, bedrooms, living room and upper courtyards. The house hosts an exhibition of archaeological finds and information material on the history of Patmos from prehistoric to modern times.
| 79
Αρχοντικό Σημαντήρη Κτισμένο το 1625, αποτελεί τμήμα ενός από τα παλαιότερα αρχοντικά σπίτια της Χώρας. Η αρχιτεκτονική του, οι εσωτερικές αυλές, η διακόσμηση, τα κειμήλια και τα ευρωπαϊκής κατασκευής έπιπλα εντυπωσιάζουν. Το αρχοντικό είναι επισκέψιμο στο κοινό και προσφέρει στον επισκέπτη την εικόνα του εσωτερικού μιας αστικής κατοικίας της Χώρας των περασμένων αιώνων. Αρχοντικό Νικολαΐδη Στο κτίριο αυτό, που οικοδομήθηκε τμηματικά τον 17ο - 18ο αιώνα και αποτελεί μουσειακό χώρο, ο επισκέπτης περιηγείται σε ένα αστικό σπίτι της Πάτμου με το φουρναριό, τις στέρνες, το παρεκκλήσι, τις κρεβατοκάμαρες, τη σάλα και τις επάνω αυλές. Εδώ φιλοξενείται έκθεση αρχαιολογικών ευρημάτων και πληροφοριακό υλικό για την ιστορία της Πάτμου από τους προϊστορικούς έως τους νεότερους χρόνους.
Παραλία Πέτρα, παραλία Γροίκος / Petra
beach, Grikos beach
Hospitality - Traditions
Most of the traditions of Patmos have a strong connection with the religion, and every year mesmerize the visitors. Many of these traditions derive from the daily life of Byzantines.
Kafedismata
After Vespers or the Divine Liturgy, the so-called “kafedisma” follows, where Greek coffee and snacks are offered. These are various traditional delicacies of the island: toulomotiri cheese with biscuits, “patiniotiki” cheese pie, sweets such as fyllo filled with honeyed nuts (poughia), pear-shaped confections (apidakia) and fried dough strips (xerotigana or diples), schinopita and schinopsomo pies.
“Kafedisma” is usually provided by the devotee or devotees, who also organise the Liturgy during religious festivals, name days, memorial services, or funerals. “Kafedisma” is one of the earliest forms of local community bonding.
108 |
Οι περισσότερες παραδόσεις της Πάτμου έχουν άμεση σχέση με τη θρησκεία και κάθε χρόνο «μαγνητίζουν» τους επισκέπτες. Πολλές από τις παραδόσεις αυτές έλκουν την καταγωγή τους από τα χρόνια της καθημερινής ζωής των Βυζαντινών. Καφεδίσματα Μετά το τέλος του Eσπερινού ή της Θείας Λειτουργίας, ακολουθεί το «καφέδισμα», προσφέρονται δηλαδή ελληνικός καφές και κεράσματα. Πρόκειται για διάφορα παραδοσιακά εδέσματα του νησιού: τουλουμοτύρι με κουλουράκια, πατινιώτικη τυρόπιτα, γλυκά όπως πουγκιά, απιδάκια και ξεροτήγανα (δίπλες), σχινόπιτα και σχινόψωμο. Την προσφορά του καφεδίσματος αναλαμβάνει συνήθως ο πιστός ή οι πιστοί που οργανώνουν και την τελετή με αφορμή θρησκευτικές πανηγύρεις, ονομαστικές εορτές, μνημόσυνα ή τάματα. Το καφέδισμα αποτελεί έναν από τους πιο παλιούς τρόπους για να δεθεί η τοπική κοινότητα. Φιλοξενία – Παραδόσεις
The island’s uniqueness does not stop at architectural beauty and religious pilgrimages. It also extends to traditional flavours and habits that connect piety with relishing food.
Patmos is blessed with savours and aromas and relies on its local products: goats, gardens with vegetables, local honey, and fresh fish.
Stuffed pumpkin flowers, stuffed peppers with rice and pine nuts, chickpea soup, and lamb with lemon sauce are just some of the dishes the locals cook.
Local cheese products play a substantial role in Patmian cuisine: touloumotiri, the soft, grainy, spicy and peppery goat cheese which ripens in “touloumi”
118 |
Η μοναδικότητα του νησιού δεν σταματά στην αρχιτεκτονική ομορφιά και στα θρησκευτικά προσκυνήματα. Επεκτείνεται και στις παραδοσιακές γεύσεις και συνήθειες που συνδέουν τη θρησκευτικότητα με την απόλαυση της τροφής. Η Πάτμος είναι ένας τόπος ευλογημένος από γεύσεις και αρώματα και βασίζεται στα τοπικά προϊόντα της. Κατσικάκια, μποστάνια με ζαρζαβατικά, μέλι ντόπιο και φρέσκα ψάρια. Γεμιστοί κολοκυθοανθοί, γεμιστές πιπεριές με ρύζι και κουκουνάρια, ρεβυθάδα, λεμονάτο κατσικάκι είναι μερικά μόνο από τα φαγητά που μαγειρεύουν οι κάτοικοι του νησιού. Σημαντικό ρόλο στην πατινιώτικη κουζίνα παίζουν τα ντόπια τυροκομικά προϊόντα: το τουλουμοτύρι, το μαλακό, κοκκώδες, πικάντικο και πιπεράτο κατσικίσιο τυρί Γαστρονομία
Gastronomy
(goat skin), the Kalathoto, dry “myzithra”, and “xinomyzithra”. The cheese is also the basis for the famous “Patiniotiki” cheese pie, which is baked in the oven and served sprinkled with cinnamon. Another aromatic pie is “schinopita,” which contains ingredients such as juice from boiled lentisks and raisins.
The island’s well-known sweets are “pougkia”, fyllo filled with honeyed ground walnuts and almonds sprinkled with icing sugar, “apidakia” (pear-shaped confections), “amigdalota” (marzipan cookies), “diples” (fried dough strips), and “sviggi” (fried batter puffs). A fantastic beverage is “dasogalo”, made from almonds and rose water.
Patmian delicacies are excellent side dishes to the island’s wines, particularly the magnificent white Muscat of Alexandria and the “Fokiano” red grape variety, which produces slightly sweet wines. For many years, viticulture and winemaking were not intended for production. However, in recent years, biodynamic vine cultivation has been operating with the intention of reviving the viticulture that produces white “Assyrtiko” and red “Mavrothiriko” varieties.
| 119 που ωριμάζει μέσα σε «τουλούμι» (δέρμα κατσίκας), το Καλαθωτό, η ξερή μυζήθρα και η ξινομυζήθρα. Τα τυριά είναι και η βάση για τη διάσημη πατινιώτικη τυρόπιτα που ψήνεται στον φούρνο και σερβίρεται πασπαλισμένη με κανέλα. Μια άλλη αρωματική πίτα είναι η σχινόπιτα με βασικά υλικά το υγρό από το βρασμένο σχίνο και τις σταφίδες. Ονομαστά γλυκά του νησιού είναι τα πουγκιά, με φύλλο και γέμιση σιροπιασμένης καρυδόψιχας και αμυγδαλόψιχας, πασπαλισμένα με ζάχαρη άχνη, τα απιδάκια, τα αμυγδαλωτά, οι δίπλες και οι σβίγκοι (λουκουμάδες). Ενώ κορυφαίο ρόφημα είναι το δασόγαλο από αμύγδαλα και ανθόνερο. Τα πατινιώτικα εδέσματα συνοδεύουν άριστα τα κρασιά που παράγει το νησί και συγκεκριμένα, το εξαιρετικό λευκό μοσχάτο Αλεξανδρείας και την ερυθρή ποικιλία Φωκιανό που δίνει ελαφρώς γλυκά κρασιά. Για πολλά χρόνια η καλλιέργεια της αμπέλου και η οινοποίηση ήταν ερασιτεχνική. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια λειτουργεί ένα κτήμα βιοδυναμικής καλλιέργειας αμπέλων με στόχο την αναβίωση της αμπελουργίας που παράγει ασύρτικο λευκό και μαυροθήρυκο κόκκινο.
scan for 360o view
