Patmos
A journey to the Holy Monasteries of the island
Ένα ταξίδι στις Ιερές Μονές του νησιού
2
Patmos
A
journey to the Holy Monasteries of the island
Ένα ταξίδι στις Ιερές Μονές του νησιού
3
-
| Editorial - Artistic editing
| Elias Koutoumanos Φωτογραφίσεις | Photography Λουκάς
| Loukas Hapsis, Elias Koutoumanos
| Proofreading
| Areti Breska
| Text translation
| Aphroditi Mavrogonatou
| Digital image processing
| Myrto Tzanopoulou
| Artistic editing
| Eleni Kourkounaki
| Cover Design
| Vicky Bora
ISBN: 978-618-87223-3-0
No part of this publication may be reproduced, registered, republished or stored partially or totally by any means, electronic, mechanical, photocopying or other, without the prior written permission of the publisher.
Εκδοτική
Καλλιτεχνική επιμέλεια
Ηλίας Κουτουμάνος
Χαψής, Ηλίας Κουτουμάνος
Επιμέλεια κειμένων
Aρετή Μπρέσκα
Mετάφραση κειμένων
Αφροδίτη Μαυρογονάτου
Ψηφιακή επεξεργασία εικόνων
Μυρτώ Τζανοπούλου
Καλλιτεχνική επιμέλεια
Eλένη Κουρκουνάκη
Σχεδιασμός εξωφύλλου
Bίκυ Μπόρα
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή, καταχώριση, αναδημοσίευση ή αποθήκευση μέρους ή συνόλου της έκδοσης με ηλεκτρονικό, μηχανικό, φωτοτυπικό ή οποιοδήποτε άλλο τρόπο χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη.
2024 © https://eshop.cloudprint.gr
Welcoming address by the Kathegoumenos and Patriarchal Exarch of Patmos
Dear
Mr. Elias Koutoumanos, Athens
Your new publishing project, "Patmos: A Journey to the Holy Monasteries of the Island," is captivating and sensational!
After meticulously reviewing the texts and abundant photographic material, I congratulate you on your outstanding portrayal of the sacred institutions of our Holy Island.
Pilgrims and visitors to our home often testify that when they set foot on its sacred grounds, they experience a unique inner peace, a spiritual warmth, and they feel a certain breeze, an "aura,” as they call it.
This is nothing other than the "Grace" of the Sacred Cave of the Apocalypse that disseminates throughout the island. Let us not forget the words of Saint Christodoulos: "If I compare Patmos with Mount Sinai, I consider the island superior to it, and even more, I give it precedence, deeming grace preferable to the darkness of shadows.”
I am confident the project will meet the expectations of its readers. With warm wishes.
The Holy, Royal, Patriarchal, Stavropegic and Coenobiac Monastery of Saint John the Theologian on May, 21st 2024, Kathegoumenos and Patriarchal Exarch of Patmos
Χαιρετισμός Καθηγουμένου και Πατριαρχικού Εξάρχου Πάτμου
Σαγηνευτική καί προκλητική ταυτόχρονα ἡ νέα σου ἐκδοτική ἐργασία μέ τόν τίτλο: «Πάτμος, ἕνα ταξίδι στίς Ἱερές Μονές τοῦ Νησιοῦ»! Διεξῆλθα μέ πολλή προσοχή καί τά κείμενα καί τό πλούσιο φωτογραφικό ὑλικό καί σέ συγχαίρω γιά τήν ἐξαιρετική, ἀπό κάθε ἄποψη, παρουσίαση τῶν Ἱερῶν Καθιδρυμάτων τοῦ Ἱεροῦ Νησιοῦ μας. Εἶναι κοινή ἡ ὁμολογία τῶν προσκυνητῶν καί ἐπισκεπτῶν τοῦ Τόπου μας, ὅτι μόλις πατήσουν τό πόδι τους στά ἁγιασμένα Χώματά του, τούς καταλαμβάνει μιά ἰδιαίτερη ἐσωτερική γαλήνη, μιά ξεχωριστή πνευματικὴ θαλπωρή, τούς δροσίζει μιά «αὔρα», ὅπως τήν ἀποκαλοῦν, πού δέν εἶναι τίποτε ἄλλο, παρά ἡ «Χάρις» τοῦ Ἱεροῦ Σπηλαίου τῆς Ἀποκάλυψης ἡ ὁποία διαχέεται σέ ὅλο τό Νησί. Ἂς μή μᾶς διεφεύγει ὁ Λόγος τοῦ Ὁσίου Χριστοδούλου, ὅτι: «παραβάλλων τήν Πάτμον πρός τό ὄρος Σινᾶ, ἐθεώρουν ταύτην ἀνωτέρα ἐκείνου, ἀποδίδων εἰς ταύτην τό πρωτεῖον κατά τοσοῦτον μᾶλλον, καθ' ὅσον γνωρίζω προτιμοτέραν τήν Χάριν ἀπό τήν σκιάν...» Εἶμαι βέβαιος ὅτι τό ἔργο αὐτό θά ἀνταποκριθεῖ στίς προσδοκίες τῶν ἀναγνωστῶν του. Μέ θερμές εὐχές Ἱερά, Βασιλική, Πατριαρχική, Σταυροπηγιακή καί Κοινοβιακή Μονή Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου Πάτμου, 21 Μαΐου 2024 Ὁ Καθηγούμενος καί Πατριαρχικός Ἔξαρχος Πάτμου
Πρός τόν Ἀξιότιμο Κύριο Ἠλία Κουτουμᾶνο Ἀθήνα
5
Contents
Welcoming address by the Kathegoumenos and Patriarchal Exarch of Patmos Εισαγωγή
Introduction
Holy Monastery of Saint John the Theologian
Holy Cave of the Apocalypse Ιερά
Holy Monastery “Annunciation of the Beloved Mother”
Holy Monastery of the Life-Giving Spring (Zoodochos Pigi)
Holy Monastery the "Holy of Holies”
(the Presentation of the Virgin Mary)
Pilgrimage Church of Virgin Mary "Diasozousa"
Holy Hermitage (Kathisma) of Virgin Mary "Koumana" (All Saints)
Holy Hermitage (Kathisma) of Saint Joseph the Mnistor, Kouvari
Holy Hermitage (Kathisma) of Parthenios, Livadi of Kalogiri
Hermitage (Kathisma) of the Virgin Mary of Grava
Holy Hermitage (Kathisma) of the Virgin Mary "Kykkos", Kipi
Holy Hermitage (Kathisma) of the Virgin Mary “Mandalakis”, Kipi
Church of Saint Paraskevi, Skala
Holy Hermitage (Kathisma) of Prophet Elias
Holy Hermitage (Kathisma) of Apollos
Holy Hermitage (Kathisma) of Holy Unmercenaries, Kipi
Holy Hermitage of Saint Nektarios, Loukakia
Holy Hermitage (Kathisma) of Saint Christodoulos, Alikes
Hermitage of Petra
The Dormition of Virgin Mary on August 15
Easter in Patmos
Holy Hermitage (Kathisma) of the Transfiguration of Christ and the Mother of God "Axion Esti", Kalamoti
Περιεχόμενα
Χαιρετισμός Καθηγουμένου και Πατριαρχικού Εξάρχου Πάτμου 5
7
Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου 11
Ιερό Σπήλαιο Αποκάλυψης 30
Μονή «Ευαγγελισμός Μητρός Ηγαπημένου» 39
Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής 49
Μονή Άγια των Αγίων (Εισοδίων της Θεοτόκου) 57
Ιερά
Προσκυνηματικός Ναός Παναγίας Διασώζουσας 60
Ιερό Κάθισμα Παναγίας Κουμάνας (Αγίων Πάντων) 62
Ιερό Κάθισμα Αγίου Ιωσήφ του Μνήστορος, Κουβάρι 66
Ιερό Κάθισμα Παρθενίου, Λιβάδι Καλογήρων 72
Ιερό Κάθισμα Μεταμορφώσεως και Παναγίας «Άξιον Εστί», Καλαμωτή 77
Ιερό Κάθισμα Παναγίας του Γραβά 79
Ιερό Κάθισμα Παναγίας του Κύκκου, Κήποι 85
Ιερό Κάθισμα Παναγίας του Μανταλάκη, Κήποι 91
Nαός Αγίας Παρασκευής, Σκάλα 94
Ιερό Κάθισμα Προφήτη Ηλία 96
Ιερό Κάθισμα Απολλού 98
Ιερό Κάθισμα Αγ. Αναργύρων, Κήποι 103
Ιερό Ησυχαστήριο Αγίου Νεκταρίου, Λουκάκια 104
Ιερό Κάθισμα Οσίου Χριστόδουλου, Αλυκές 106
Ερημητήριο της Πέτρας 108
Δεκαπενταύγουστος 111
Πάσχα στην Πάτμο 115
6
We welcome you on a photographic journey to Patmos, the Lady of the Dodecanese, a sacred island of incomparalable natural beauty. Patmos, the preserver of Byzantine tradition and Orthodoxy, is designated by state law as a Holy Island for its significant religious centres, closely linked to Christian tradition.
Explore the Cave of the Apocalypse, where St John the Theologian wrote the Book of Revelation, the Holy Monastery of St John the Theologian, a landmark of faith and culture, and delve into the island's rich history and spirituality as you visit the various small and big monasteries, Hermitages (Kathismata), and retreats: nine centuries full of history, art, and devotion.
The following photographs capture the nobility of the monasteries and Hermitages of Patmos. They invite you to experience their pious essence and the natural serenity of this unique place, which aims to amaze, inspire, comfort, and educate.
Σας καλωσορίζουμε σε ένα φωτογραφικό ταξίδι στην Πάτμο, την αρχόντισσα της Δωδεκανήσου, ένα νησί προικισμένο με απαράμιλλη φυσική ομορφιά, τόπο ευλογημένο. Αναγνωρισμένη ως «Ιερά Νήσος» με νόμο του ελληνικού κράτους, χάρη στα σπουδαία θρησκευτικά της κέντρα, άρρηκτα συνδεδεμένα με τη χριστιανική παράδοση, η Πάτμος, αποτελεί θεματοφύλακα της βυζαντινής παράδοσης και θησαυροφυλάκιο της Ορθοδοξίας. Εξερευνήστε το Σπήλαιο της Αποκάλυψης, όπου ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος έγραψε την Αποκάλυψη, την Ιερά Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, ορόσημο πίστης και πολιτισμού, αλλά και τα άλλα μεγάλα ή μικρά, μα πλούσια σε ιστορία και πνευματικότητα, Μοναστήρια, Καθίσματα και Ησυχαστήρια του τόπου. Εννιά αιώνες ιστορίας, τέχνης και λατρείας. Οι φωτογραφίες που ακολουθούν αποτυπώνουν την αρχοντιά των μονών και των Καθισμάτων της Πάτμου, προσκαλώντας σας να βιώσετε την κατανυκτική ιερότητα και τη φυσική γαλήνη αυτού του μοναδικού τόπου που ξαφνιάζει, θέλγει, ξεκουράζει και διδάσκει.
Εισαγωγή
7
Introduction
38
Holy Monastery
“Annunciation of the Beloved Mother”
The Convent of the Annunciation of the Beloved Mother”is in the southwestern area of Chora, Kipi, and is built as a fortress on steep cliffs.
The existence of an old Hermitage (Kathisma) of the Church of Annunciation is attested as early as the late 16th century.
In 1613, the hieromonk, former Kathegoumenos of the Monastery of St John the Theologian and later Metropolitan of Laodicea, Nikiforos Hartofylakas of Crete, built an additional church
Η Ιερά γυναικεία Κοινοβιακή Μονή «Ευαγγελισμός Μητρός Ηγαπημένου» βρίσκεται πάνω από την περιοχή των Κήπων, στη νοτιοδυτική πλευρά της Χώρας κι είναι χτισμένη με φρουριακή μορφή πάνω σε απόκρημνους βράχους. Η ύπαρξη παλαιού Καθίσματος της Ευαγγελίστριας μαρτυρείται ήδη από τα τέλη του 16ου αιώνα. Το 1613 ο ιερομόναχος, πρώην Καθηγούμενος της Μονής του Θεολόγου και μετέπειτα Μητροπολίτης Λαοδικείας, Ιερά Μονή «Ευαγγελισμός Μητρός Ηγαπημένου»
39
84
Holy Hermitage (Kathisma) of the Virgin Mary "Kykkos", Kipi
It is located in the Kipi area, beneath the Monastery of the Annunciation of the Virgin Mary, the Holy Hermitage of the Virgin Mary ''Kykkos'' comprised of a single naved barrel-vaulted church with dimensions 4.20x2.80 meters, narthex, and cells. The miraculous icon of the Virgin Mary, the Merciful of ''Kykkos'', is a replica of the icon of the same name in the Kykkos Monastery in Cyprus.
Βρίσκεται στην περιοχή των «Κήπων», κάτω από τη Μονή «Ευαγγελισμός». Αποτελείται από μονόχωρο καμαροσκέπαστο ναό διαστάσεων 4,20x2,80μ., με νάρθηκα και κελιά. Εδώ φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της «Παναγίας Ελεούσας του Κύκκου», αντίγραφο της ομώνυμης εικόνας που βρίσκεται στη Μονή Κύκκου της Κύπρου. Ιερό Κάθισμα Παναγίας του Κύκκου, Κήποι
85
110
The Dormition of Virgin Mary on August 15
On the eve of the Dormition of the Virgin Mary, the Epitaph of the Church of the Great Virgin is carried around Chora by the clergy of the Holy Monastery of Saint John the Theologian, together with hundreds of devotees. The procession stops at every square, and the priests chant the Eulogies of the Dormition. The same evening, the pilgrimage church of the Virgin Mary "Diasozousa" is celebrated in Chora.
Την παραμονή της εορτής της Κοίμησης της Θεοτόκου περιφέρεται στη Χώρα από τον κλήρο της Ιεράς Μονής του Θεολόγου μαζί με δεκάδες πιστούς ο Επιτάφιος του Ναού της Μεγάλης Παναγίας. Σε κάθε πλατεία η πομπή σταματά και ψάλλονται από τους ιερείς τα Εγκώμια της Κοιμήσεως, ενώ το ίδιο βράδυ στη Χώρα πανηγυρίζει ο Προσκυνηματικός Ναός της Παναγίας της Διασώζουσας.
Δεκαπενταύγουστος
111
118
119
Scan for 360 o view