FRATERS CMM m aga zine 2/21
| Barmhartigheid in Lembata | De archeoloog | Frater-architect Leston Situmorang | H. Jozef van Nazareth | St. Vincent de Paul School in Mosocho | Generositeit kent geen grenzen | Eerste tijdelijke geloften in tijden van corona | De roeping van Cyprian Mbashu |
Neem ook eens een kijkje op de website www.cmmbrothers.org
Inhoud
gesprek met de algemene overste
4
Barmhartigheid in Lembata
Mission statement
Colofon
Barmhartigheid is van alle tijden en plaatsen.
Fraters CMM is het drie keer per jaar verschijnende contactblad van de Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid. Een abonnement is gratis. Een vrijwillige bijdrage is welkom op IBAN: NL30INGB0001068517 (BIC: INGBNL2A). ISSN 1574-9193
Barmhartigheid staat centraal in alle wereldgodsdiensten: hindoeïsme, boeddhisme, jodendom, christendom en islam. De beweging van barmhartigheid heeft een spoor getrokken in de geschiedenis. De verschillende vormen waarin zij verschijnt, zijn uitdrukking van de samenleving waarin zij ontstond en van de spiritualiteit die haar draagt. De Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid is geworteld in de christelijke barmhartigheid.
Redactie: Nathalie Bastiaansen (hoofd- en eindredacteur), frater Edward Gresnigt, frater Ad de Kok, frater Benyamin T. Robiwala. Met bijdragen van: frater Lawrence Obiko, Nathalie Bastiaansen, frater Philipus Weredity, Anton van der Lee, frater Leston Situmorang, frater Leo van de Weijer en frater Justus Nyabera, frater Elijah Agilo, frater Edward Gresnigt, frater Richard Sure, frater Paskalis Wangga, frater Benyamin T. Robiwala, frater Cyprian Mbashu, frater Ad de Kok. Vertaling:
Nathalie Bastiaansen.
Ontwerp: Heldergroen (www.heldergroen.nl) Opmaak en druk: DekoVerdivas (www.DekoVerdivas.nl) Contact: Fraters CMM Gasthuisring 54 5041 DT Tilburg Tel.: 013 5432777 (Nathalie Bastiaansen) E-mail: magazine@cmmbrothers.nl Website: www.cmmbrothers.org Foto omslag voor: St. Vincent De Paul School in Mosocho, Kenia. Verloren zoon, Rembrandt. 2
Foto omslag achter: Friesland. Foto: frater Ad de Kok.
5
Verhalen van vroeger: De archeoloog
6
In de kijker:
8
Leston Situmorang
Van de redactie In deze uitgave van Fraters CMM ziet u op pagina 4 alvast een van de prachtige schilderijen van frater Lawrence Obiko. In de toekomst zal er een bundel verschijnen van de rubriek ‘Gesprek met de algemene overste’, waarin ook een selectie schilderijen gemaakt door frater Lawrence wordt opgenomen. De werktitel is ’Inspiratie’, en inspirerend zijn deze schilderijen zeker, dat kunnen we u alvast verklappen. Op pagina 5 kunt u lezen hoe de fraters in Lembata reageerden op de noodtoestand aldaar. In de rubriek ‘Verhalen van vroeger’ leest u een bijdrage van Anton van der Lee, die op 85-jarige leeftijd nog altijd actief is op heemkundig en archeologisch gebied, en hij kan daarover ook nog eens boeiend vertellen. De rubriek ‘In de kijker’ toont deze keer enkele fraaie ontwerpen van frater-architect Leston Situmorang. Op pagina 11 komen we even op adem met een bezinning op de H. Jozef van Nazareth, en daarna komen we terecht in de vrolijke bedrijvigheid van basisschool St. Vincent in Mosocho, Kenia. Op pagina 15 en 16 leest u over een cadeau dat de hele wereld rondreisde om uiteindelijk te eindigen in een mestput in Kenya, en dat is een mooiere bestemming dan u nu wellicht denkt. In Kenya en Indonesia vierden de fraters de eerste tijdelijke professie van een aantal jonge fraters. Vanwege Covid-19 gebeurde dat in kleine kring en met inachtneming van diverse voorzorgsmaatregelen, maar ondanks dat was het een feestelijke gebeurtenis. We sluiten dit nummer af met het verhaal van frater Cyprian Mbashu over zijn roeping tot het religieuze leven.
Reflectie: H. Jozef van Nazareth
11
ST. VINCENT Primary School
Generositeit kent geen grenzen
Eerste tijdelijke geloften
18
15
17
in tijden van corona
Korte berichten
12
Zie mijn mensen
19 3
gesprek
met de algemene overste
Elk jaar op de Vierde Zondag van Pasen viert de Rooms-Katholieke Kerk wereldwijd Roepingenzondag - in 2021 was dat op 25 april. Frater Lawrence maakte een schilderij met als thema 'het voeden van onze roeping', en in dit gesprek vertelt hij daar iets meer over. Op het levenspad weten we niet altijd wat ons te wachten staat, maar ons geloof vertelt ons wat we zullen vinden aan het eind van het pad. De persoon die we op dit schilderij zien, weet niet wat hij zal tegenkomen in het bos dat hij op het punt staat te betreden, maar hij ziet duidelijk de zon achter de bomen. Hoe zijn reis zal verlopen hangt ook af van wat er in zijn rugzak zit. Heeft hij de noodzakelijke zaken meegenomen, zoals verfrissend water en voedzame proviand? Of heeft hij nutteloze dingen bij zich, die hij beter had kunnen achterlaten? Een roeping is geen eenmalige gebeurtenis; zij maakt deel uit van onze levensreis. Het is belangrijk om onze roeping te koesteren en te voeden. Paus Franciscus zegt in zijn boodschap voor de Werelddag van de Roepingen op 25 april 2021: "Een roeping - net als het leven zelf - rijpt alleen door dagelijkse trouw." Het vermogen om onze roeping te voeden hangt ook in grote mate af van de steun die we daarin krijgen. Mijn ouders hebben me altijd aangemoedigd om mijn roeping te volgen. Mijn broers hebben allemaal een gezin gesticht, en ik kan zien dat het gelukkige gezinnen zijn. Maar nooit heb ik me door hen uitgedaagd gevoeld met vragen over het niet hebben van een vrouw en kinderen. Ik heb mijn eigen unieke plaats in ons gezin en dat geeft me een diep gevoel van wie ik ben. Een van de aspecten van het religieuze leven is de gelofte van religieuze kuisheid. Dit lijkt misschien moeilijk, omdat het voor de mens natuurlijk is om op zoek te gaan naar een partner en om kinderen te krijgen. In zijn boodschap voor de Wereldroepingendag stelde paus Franciscus Sint Jozef voor als een model voor roepingen: “God kijkt naar het hart, en in 4
Sint Jozef herkende hij het hart van een vader, in staat om leven te geven en te genereren te midden van de dagelijkse routines. Roepingen hebben ditzelfde doel: elke dag leven verwekken en vernieuwen.” Paus Franciscus ziet Sint Jozef als “de altijd actieve handen van de Vader, uitgestrekt naar zijn kinderen.” Voor mij wordt de betekenis van religieuze kuisheid nog duidelijker na de verrijzenis. In het hiernamaals zal ons niet gevraagd worden naar een echtgenote of kinderen of kleinkinderen; het gaat er alleen om met God verenigd te zijn. Het religieuze leven kan een prachtige uitdrukking en een voorproefje zijn van deze eenheid met God. Na de dood mogen wij Gods mysterie van eeuwig leven ervaren, dat verder gaat dan de menselijke voortplanting. frater Lawrence Obiko in gesprek met Nathalie Bastiaansen
INDONESIË
Barmhartigheid in Lembata, Indonesië Begin april 2021 veroorzaakte de cycloon Seroja zware overstromingen en aardverschuivingen in delen van Zuid-Indonesië en Oost-Timor. Dit incident deed zich voor op een moment dat christenen zich voorbereidden om het feest van de Verrijzenis van de Heer te vieren. De Fraters CMM in Lembata voelden zich geroepen om iets te doen.
Huizen, gebedshuizen, schoolgebouwen, overheidskantoren en landbouwlocaties van plaatselijke gemeenschappen werden door overstromingen en aardverschuivingen weggevaagd zonder dat er nog iets van overbleef. De meeste bewoners konden zichzelf en anderen nog redden. Er kwamen echter ook mensen om het leven. Frater Paulus Paji Keban was de eerste om een helpende hand te bieden. In de dagen rond Pasen zou frater Paulus de mensen van het gehucht Lewotolok assisteren. Op weg naar het gehucht hoorde hij dat er overstromingen waren. Hij evacueerde snel een aantal bewoners met de auto naar een veiliger plaats. Barmhartigheid en broederschap komen soms onverwacht van pas. Toen de fraters van de CMM-communiteit Stella Maris in Lembata en de leraren en het personeel van de Frater Don Bosco Middelbare School Lewoleba zagen hoe hartverscheurend de situatie was, voelden zij zich geroepen om iets te doen. Zij begonnen met het inzamelen van kleding en het uitdelen ervan aan het Regionaal Algemeen Ziekenhuis van Lembata, voor de lichamen van de slachtoffers van de overstroming en voor de bewoners die geëvacueerd waren. De volgende stap was het openen van het 'Lembata Crisiscentrum' in de school, om de harten van zo veel mogelijk mensen te bewegen om de slachtoffers in dit gebied te helpen.
Geleidelijk begon de hulp binnen te stromen, zowel van donateurs als van andere Frater Don Boscoscholen, in Manado, Tomohon, Banjarmasin en Tarakan. De fraters ontvingen kleding, huisraad, basisvoedsel en geld. Dit alles werd snel verdeeld onder vluchtelingenposten in Lewoleba en familiehuizen waar vluchtelingen waren ondergebracht. Een deel ging steeds ook naar verschillende omliggende dorpen die ook getroffen waren maar waar mensen niet in vluchtelingenkampen waren ondergebracht. De overstromingen en aardverschuivingen brachten diep verdriet. Een middelbare scholier raakte ernstig gewond, en twee leerlingen en een van de oudleerlingen zijn omgekomen. De fraters en enkele leraren en leerlingen waren getuige van het uitgraven van de lichamen van de twee leerlingen uit het puin van vuil en rotsen. Zij vergezelden hen naar hun laatste rustplaats. De beweging van barmhartigheid moet weerklank vinden, waar de Fraters CMM ook zijn. Veel mensen om ons heen hebben onze helpende hand nodig. Ze willen vriendelijk begroet worden, zacht aangeraakt worden, oprecht geholpen worden. Wees wereldwijd een ambassadeur van barmhartigheid, te beginnen bij het communiteitsleven, op het werk en overal waar we worden uitgezonden. Zoals onze Constituties (I, 10) zeggen: “Dien en verlicht, spreek een verlossend woord, wees een helpende hand.” Frater Yonas Paso CMM (Indonesië) 5
Verhalen van vroeger
Frater Waldemar, frater Gervasius, Anton van der Lee en frater Martini bij de opgravingen in Tilburg-Noord.
De archeoloog Als kind bezocht Anton van der Lee de lagere school St. Emilius in Loon op Zand, genoemd naar de excentrieke pastoor E. Muré die ervoor had gezorgd dat de vroegere openbare school in 1923 werd omgezet in een bijzondere school. Ze werd vanaf dat moment gerund door de Fraters van Tilburg. Een van die fraters legde bij Anton de kiem voor een bijzondere passie. Toen ik in de vijfde klas zat, kwam mijn klasgenoot Cor Abrahams op een dag aandragen met een gepolijst stenen bijltje van zo’n 5.000 jaar oud, dat hij had gevonden op de plaats waar nu de bootjesvijver van de Efteling ligt. Het was lichtgrijs van kleur en oudtijds doormidden gebroken, waarna de maker, wellicht na een prehistorische krachtterm, het ding weer wat had aangepast om het toch nog te kunnen gebruiken. Ik wist toen nog vrijwel niets van de prehistorie, maar ik ruilde het toch met de vinder voor drie appels. Voor de vijfde klas stond frater Realinus Donders, de sympathiekste onderwijzer die ik ooit heb gekend. Het was het laatste jaar voor zijn pensionering, maar het leven werd hem zuur gemaakt door een aantal rabauwen die zo vaak hadden gedoubleerd dat ze dat jaar al 14 werden en de school konden verlaten. Het werd teveel, de frater stopte al overspannen met Pasen en voor het laatste trimester kregen we een heel jeugdige invaller, frater Waldemar Melis, groot, donker, zware stem, indrukwekkend. We wisten niet dat hij 6
zijn akte nog niet eens gehaald had, maar hij straalde gezag uit. Frater Waldemar had al vlug aansluiting gevonden bij de twee amateurarcheologen die zich als eersten met de Loon op Zandse prehistorie bezig hielden: de plaatselijke melkboer Pieter van Beers en pater Rijkers van het Missiehuis in Kaatsheuvel, die in onze parochie assisteerde. Samen deden ze een opgraving bij het Plakkeven en vonden daar stenen werktuigen van 8.000 tot 7.000 v. Chr. Het levendige fraterke Lucidius Pijnenburg van de tweede klas, altijd in voor ludieke streken, maakte er in zijn jaarlijkse revue een prachtige persiflage op. Hij liet een drietal kinderen in hun rol een opgraving doen op het toneel van het patronaat, waarbij ten aanschouwe van de dorpsgemeenschap het hoofd van een vertoornde oude Germaan opdook, compleet met gehoornde helm, die de hevig geschrokken “amateurs” luidkeels verweet dat ze zijn grafrust verstoorden.
In die tijd ging ik ’s morgens naar de mis van half acht, wat door de fraters erg werd gestimuleerd. Omdat je toen nog nuchter moest zijn om ter communie te mogen gaan, nam ik mijn ontbijt dan mee en na de mis ging ik ermee naar de school, omdat er onvoldoende tijd was om eerst nog een half uur naar huis te lopen en weer terug, voordat om negen uur de lessen begonnen. Op school was er daarom een klaslokaal waar ik met mijn lotgenoten mijn boterham op kon eten en nog wat spelen. Er was daarbij altijd een frater die toezicht moest houden en heel dikwijls was dat frater Waldemar. Hij was vaak op de lessenaar met zijn vondsten bezig en ik ging dan belangstellend kijken en vragen stellen. Hij vertelde eens dat die spullen van “de Plakke” kwamen, toen voor mij nog onbekend gebied. Maar ik had een oom met een akker die hij ook “de Plakke” noemde en simpel als kind redenerend dacht ik dat ik daar dus moest gaan zoeken. Ik deed er al meteen vondsten, die er gewoon op te rapen waren en later bleek dat ik daarmee een heel nieuwe vindplaats had ontdekt, de rijkste die ik ooit heb gevonden en waar later helaas het watersport recreatiecentrum “Experience Island” van is gemaakt. Na mijn schooltijd bezocht ik frater Waldemar nog een aantal malen in het fraterhuis te Tilburg en ik kreeg zelfs een prachtig aandenken van hem uit zijn Loonse periode: een schitterende bladspits van ca. 3.500 v. Chr., die hij ooit in de buurt van het Plakkeven had gevonden. In 1963 vroeg hij me of ik hem mee zou willen helpen bij zijn opgraving op het nieuw aan te leggen industrieterrein “het Kraaiven” in Tilburg-Noord, de meest vondstrijke vindplaats uit de Midden-Steentijd
Frater Waldemar, frater Gervasius en frater Martini Rijkers bestuderen een vondst. van Nederland. Links en rechts stonden er al fabrieken, maar het gedeelte waar hij bezig was, naast Ruts Montage, werd alsmaar niet verkocht omdat het zo bultig was. Samen met Waldemar en frater Gervasius Dominicus heb ik er een aantal zaterdagen meegeholpen en daarvan heb ik nog enkele foto’s. Maar al tijdens de opgraving hadden we alle moeite om het lastige ambtenaartje Janssen er vanaf te laten blijven; hij liep ons steeds voor de voeten. Wij stopten met graven omdat de eerste Monumentenwet van 1961 dat niet meer toestond als er geen directe bedreiging was, maar het onaantrekkelijk stuk grond werd jarenlang niet verkocht en Janssen verzamelde er intussen honderdduizenden steentjes. Ook Ronald Peeters en ik deden er nog prachtige vondsten aan de oppervlakte. Ronald gaf er zelfs een boekje over uit. De collectie Janssen belandde uiteindelijk bij de provincie Noord-Brabant en nadat Waldemar de congregatie had verlaten bood hij zijn verzameling te koop aan bij de gemeente Tilburg voor het exorbitante bedrag van een kwart miljoen gulden. Die was echter niet bereid dat de belastingbetaler aan te doen. Toch kwam het nog goed, want de gepensioneerde directeur van het Gemeentemuseum, Ronald Peeters, vertelde me dat de collectie daar tenslotte terecht is gekomen. De heer Melis, die mijn nu al 72 jaar durende passie voor archeologie op de rails zette, is helaas jong overleden. Anton van der Lee
Frater Gervasius en Anton van der Lee aan het werk. 7
IN DE KIJKER
Architectuur in Indonesië Er zijn nogal wat fraters met een zeker creatief talent. Ze maken schilderijen, tekeningen, beeldhouwwerken of ander bijzonder vakwerk. Het geeft een andere, soms onbekende kijk op de makers. Deze rubriek presenteert steeds een selectie uit dit werk. Deel 11 van deze rubriek toont bouwontwerpen van frater Leston Situmorang uit Indonesië.
Van plicht naar passie Architectuur is een proces van bezinning, het proces van het scheppen van ruimten die plaats bieden aan de mens en zijn bewegingen. De gecreëerde ruimte moet de waarden Firmitas (sterkte), Utilitas (functionaliteit) en Venustas (esthetiek) bevatten. Aanvankelijk zag ik dit gewoon als een taak voor mij in de congregatie, maar inmiddels is het een passie geworden. Het begon in 2009, toen ik de opdracht kreeg om Bouwkunde te gaan studeren. De provinciale overste destijds zag dat de ontwikkeling van de congregatie in Indonesië in volle gang was en in de toekomst nog zou groeien. De congregatie betaalde een hoge prijs voor elk gebouwontwerp, dus wilde ze een frater opleiden om dat zelf te kunnen doen. Ik aanvaardde de opdracht en hoopte dat het een oplossing zou zijn voor de congregatie.
Het proces van ontwerpen In het ontwerpproces begin ik altijd met een studie van de gebruikers en hun activiteiten, de locatie, architectonische trends en bouwmaterialen. Deze zijn noodzakelijk om een ontwerpvisie te ontwikkelen. Daarna denk ik na over wat ik heb gevonden. Dit is een vrij lang en herhalend proces. Dan worden ideeën in een schets gegoten. Ik begin meestal met een schets op papier en zet die dan om in een 3-dimensionale schets op de computer. Het kan zijn dat er meerdere
Ontwerp voor een kerk in Pekanbaru. ontwerpen naar voren komen. Dan worden de schetsen gepresenteerd, besproken en zo nodig herzien. En zo verder tot de klant en ik het eens zijn over wat de beste optie is. Voor het bouwproces zet ik de 3-dimensionale schetsen om in 2-dimensionale technische en schaalbare tekeningen. Het is een veeleisend maar bevredigend proces. Het pseudo-beeld in mijn hoofd is iets echts geworden, dat is prachtig om te ervaren.
Dromen De congregatie heeft mij het ontwerp van enkele gebouwen toevertrouwd, en sommige zijn reeds uitgevoerd. Ik voel me gewaardeerd. Als zo'n opdracht komt, doe ik mijn uiterste best. Architect zijn is mijn roeping en mijn bijdrage aan de congregatie. Zo'n opdracht is er niet elke keer. Ik droom er nog steeds van om mijn carrière te ontwikkelen in een breder scala van opdrachten. In dat geval treed ik niet alleen op als ontwerper, maar ook als uitvoerder. En daar is een opleiding voor nodig. Ik wacht op die kans en hoop meer opdrachten te krijgen.
Ontwerp slaapzalen jongenskostschool in Lembata. 8
Frater Leston Situmorang CMM (Indonesië)
Interieurontwerp voor de kerk in Pekanbaru.
Postulantenhuis in Hera, Oost-Timor.
Het resultaat: een nieuw gebouw voor de postulanten in Hera, Oost-Timor.
Plattegrond van het postulantenhuis in Hera.
De binnenplaats van het postulantenhuis.
Inzegening van het nieuwe postulaat op 27 september 2019.
Ontwerp voor de nieuwe vleugel van de Frater Don Bosco Middelbare School in Manado. 9
IN DEBr KIJKER
De bouwwerkzaamheden in Manado zijn in volle gang.
Ontwerp voor een pand van de Zusters Dominicanessen in Dili, Oost-Timor.
Ontwerp voor de boekwinkel van de Fraters CMM in Balige.
De nieuwe boekwinkel in Balige was gereed in 2021.
Interieur van de nieuwe boekwinkel. 10
REFLECTIE
H. Jozef van Nazareth Paus Franciscus plaatste het jaar 2020-2021 onder de bescherming van de H. Jozef. Hij schreef bij deze gelegenheid een Apostolische Brief, getiteld 'Patris Corde' (met het hart van een vader). In deze brief noemt paus Franciscus 7 kenmerken van de H. Jozef:
1. Een geliefde vader
7. Een vader in de schaduw
Meer dan veertig jaar lang reciteerde paus Franciscus elke woensdag het volgende gebed: "Glorierijke patriarch Sint Jozef, wiens kracht het onmogelijke mogelijk maakt, kom mij te hulp in deze tijden van angst en moeilijkheden. Neem de ernstige en zorgwekkende situaties die ik u toevertrouw onder uw bescherming. Laat het niet gezegd worden dat ik u tevergeefs heb aangeroepen en aangezien u alles kunt doen, met Jezus en Maria, toon mij dat uw goedheid even groot is als uw macht. Amen."
"In zekere zin zijn wij als Jozef: een schaduw van de hemelse Vader, die zijn zon doet opgaan over het kwade en het goede, die regen zendt over de rechtvaardigen en de onrechtvaardigen, en als een schaduw die zijn Zoon volgt."
2. Een liefdevolle vader "De H. Jozef leert ons dat we te midden van de stormen van het leven nooit bang moeten zijn om de Heer onze koers te laten bepalen. Soms willen we alles onder controle hebben, maar God ziet altijd het grotere geheel."
St. Jozef bouwt een boot. Detail van een altaarstuk in de kerk van de Heilige Geest in Salamanca, Spanje.
3. Een toegewijde vader
De stille Jozef
"In elke situatie sprak Jozef zijn eigen "Ja" uit, zoals Maria bij de Annunciatie en Jezus in de Hof van Gethsemane."
Jozef was omringd door een aura van stilte en diepe contemplatie. Hij was altijd in vereniging met God; noch de dagelijkse arbeid noch de slaap leidden hem af. Hij herinnert ons aan het belang van het innerlijke leven.
4. Een aanvaardende vader "Hij zocht geen uitwegen, maar zag de realiteit met open ogen onder ogen en aanvaardde de persoonlijke verantwoordelijkheid ervoor."
5. Een moedige vader "Ik beschouw St. Jozef als de speciale patroon van allen die hun geboorteland hebben moeten verlaten vanwege oorlog, haat, vervolging en armoede."
6. Een werkende vader "Laten we de H. Jozef de Arbeider smeken dat geen enkele jongere, geen enkel mens, geen enkel gezin zonder werk mag zitten!"
Wij stellen ons de H. Jozef voor als een stille werker, die ook in stilte leed. Hij klaagde niet, hij werd niet boos op God en vroeg niet: "Waarom moeten we vluchten naar Egypte?" Wij kunnen ons afvragen: "Heb ik wel genoeg stilte in mijn leven? Besteed ik genoeg tijd aan gebed? Gebruik ik mijn spraak om te liegen, te roddelen of te lasteren? Of volg ik werkelijk de heilige Jozef, door een man van integriteit en stilte te zijn?" Samenvatting recollectiedag 16 mei 2021 in Kenia, voorbereid door frater Leo van de Weijer CMM en frater Justus Nyabera CMM.
11
APOSTOLAAT IN BEELD
Schoolgebouw met klaslokalen.
St. Vincent de Paul Primary School De congregatie wordt wereldwijd geconfronteerd met allerlei vormen van materiële en geestelijke noden. In hun apostolaat proberen fraters deze samen met anderen te verlichten. In de achttiende aflevering van deze rubriek nemen we een kijkje bij de lagere school St. Vincent de Paul in Mosocho, Kenia. St. Vincent de Paul Boys' Mosocho is een kostschool voor basisonderwijs in Kisii County in Kenia. De school is in 2011 opgericht door de Fraters CMM, met als doel te voorzien in de behoefte aan goed onderwijs in OostAfrika. Momenteel telt de school 530 leerlingen in klas vier t/m klas 8.
Onderwijssysteem Kenia Het onderwijssysteem in Kenia staat bekend als 8-4-4, d.w.z. acht jaar basisonderwijs, vier jaar middelbare school en vier jaar vervolgopleiding. Dit systeem is grotendeels examen-georiënteerd; de kwaliteit ervan wordt geëvalueerd aan de hand van het aantal leerlingen dat slaagt voor de nationale examens. In het lager onderwijs is het nationale examen het Kenya Certificate of Primary Education (KCPE). Het is het eindexamen dat aan leerlingen in de achtste klas wordt afgenomen om hun plaatsing op de middelbare school te bepalen.
Resultaten KCPE 2020 In KCPE 2020 scoorde onze school een gemiddelde van 380 op 500. Dit was hoger dan in 2019, toen de school een gemiddelde van 366 noteerde. Dit mooie resultaat is mede te danken aan de goede samenwerking tussen de schoolleiding, onderwijzers, ouders, en leerlingen. Men is toegewijd; er zijn regelmatig 12
personeelsvergaderingen, en er is een sterke onderlinge verbondenheid. Hierdoor waren de leraren in staat om het onderwijs- en leerproces te verbeteren. Ook de discipline en hardwerkende houding van de leerlingen speelde een cruciale rol in dit resultaat. De school staat nu op de vierde plaats in Kisii County, waar 966 basisscholen zijn.
De impact van de Covid-19 pandemie Net als andere scholen in de wereld, waar het coronavirus het leren verstoorde, werd ook onze school getroffen. Het was een hele uitdaging, vooral voor de kandidaat-klassen die dat jaar hun eindexamen wilden afleggen. Gelukkig konden onze leerkrachten veel leerlingen bereiken en hen begeleiden via online middelen zoals Zoom of WhatsApp. Bij de terugkomst op school organiseerde de school psychosociale ondersteuningsprogramma's voor de leerlingen. Ondertussen hadden ook de leerkrachten een training gevolgd ter voorbereiding op de heropening van de school. Waar nodig werden ook deskundigen ingeschakeld om een helpende hand te bieden. Uiteindelijk konden onze jongens terug naar school en kon het lesprogramma van start gaan. Het eindresultaat was uitstekend! Frater Elijah Agilo CMM (Kenia)
De kernwaarden van de school staan geschreven op de muur.
Woningen van leraren en hun familie.
De school heeft een eigen moestuin.
Er zijn ook enkele melkkoeien.
Ingang van het hostel.
Klaslokaal.
13
APOSTOLAAT IN BEELD
De keuken.
De jongens helpen mee met dagelijkse klusjes.
Tijdens de les.
De schone was hangt te drogen.
Pauze!
14
Groepsfoto in sporttenue.
CALIFORNIË NEDERLAND - KENIA
GENEROSITEIT KENT GEEN GRENZEN Op 29 augustus 2020 was frater Edward Gresnigt een van de gelukkige fraters die hun 60-jarig kloosterjubileum vierden. Naast de gebruikelijke brieven, kaarten en e-mails met hartverwarmende felicitaties ontving hij bij die gelegenheid een onverwacht cadeau uit de Verenigde Staten: een cheque van 3.210 Amerikaanse Dollars, bijeengebracht door alumni en andere oud-bekenden verbonden aan de Santa Clara High School in Oxnard, Californië.
We gaan even terug in de tijd. In 1965 werd frater Edward door het toenmalig hoofdbestuur uitgezonden naar Oxnard, Californië. Na enkele jaren studeren werd hij in 1967 aangesteld als onderwijzer godsdienst en geschiedenis aan de Santa Clara High School in Oxnard. Hij was toen 25 jaar oud, en zou 35 jaren verbonden blijven aan deze school. In 2002 keerde hij terug naar Nederland. Aanvankelijk zou hij van daaruit naar Sigona, Kenia gaan, om een bijdrage te leveren aan het noviciaat van de fraters aldaar. Hij keek ernaar uit, maar het liep anders. De generale kapittels van 2002 en 2008 kozen frater Edward als lid van het hoofdbestuur. In 2014 bleef hij in Nederland, waar hij nog steeds werkzaam is op het Generalaat. Inmiddels niet meer als bestuurslid, wel als steun en toeverlaat voor velen.
Zangbundels, een paar wandelschoenen, en… Na al die jaren zijn de oud-studenten ‘hun’ frater Edward nog niet vergeten, daarvan getuigt dit cadeau voor zijn kloosterjubileum. Een deel van de gift werd gebruikt om 12 Glory & Praise gezangboeken aan te schaffen voor gebruik in de kapel van de internationale communiteit in het Generalaat. “In Oxnard leerde ik heel wat nieuwe liederen die in de liturgie werden gebruikt, en deze liederen, zoals ‘Here I am Lord’ , en ‘Morning has broken’ brengen nog steeds goede herinneringen naar boven,” aldus frater Edward. Daarnaast trakteerde hij zichzelf op een paar stevige wandelschoenen met goede grip. Na een valpartij in februari van dit jaar op de met sneeuw en ijs bedekte stoep voor het Generalaat beslist geen overbodige luxe.
Vóór: de buitenkeuken op houtvuur. Maar ook zag hij zijn kans schoon om alsnog, zij het vele jaren later, iets concreets bij te dragen aan het noviciaat in Kenia. Hij besloot, uiteraard met instemming van de algemene overste, het grootste deel van het geld te gebruiken ter verbetering van de communiteit in Sigona. Hij nam contact op om eens te polsen of er specifieke behoeften waren, en inderdaad, er was wel het een en ander voor verbetering vatbaar.
15
CALIFORNIË Br - KENIA NEDERLAND
Zonne-energie en biogas Ten eerste waren daar de hoge energierekeningen. Energie-experts hadden al aangeraden om een zonnepaneel te plaatsen, dat zou een stabiele stroomtoevoer kunnen leveren voor verlichting en ook voor de online lessen van de novicen, want zonder stroom geen WIFI. Een extra laptop ten behoeve van deze online lessen stond ook op het verlanglijstje. Het budget van de fraters in Kenia liet echter geen ruimte voor de aanschaf van zonnepanelen of een extra laptop. Een derde wens was een biogasinstallatie. De maaltijd werd tot dan toe bereid boven een houtvuur. Er was wel een kooktoestel op gas, maar gastanks zijn duur in aanschaf dus dit werd bijna niet gebruikt. Koken op hout is echter ook niet ideaal: het is schadelijk voor de gezondheid, tijdrovend en slecht voor het milieu. Een eigen biogasinstallatie zou de oplossing zijn, vooral omdat de communiteit al drie koeien had die de mest voor de biogasinstallatie konden leveren.
Bouw van de biogasinstallatie.
En zo reisde de gulle gift van alumni van de Santa Clara High School in Oxnard, Californië, via het Generalaat in Tilburg, Nederland, naar het CMMnoviciaat in Sigona, Kenia. Het zaadje voor deze gift werd geplant in 1967, en in maart 2021 kreeg frater Edward bericht uit Sigona: Het zonnepaneel is inmiddels geïnstalleerd en de elektriciteitsrekening is vele malen lager dan voorheen. In plaats van hout sprokkelen kunnen de novicen zich nu volop richten op hun online cursussen, met een nieuwe laptop, en zònder stroomuitval. De biogasinstallatie is gereed en deze werkt naar behoren: de fraters en novicen koken nu op ‘groene energie’. Een nieuwe generatie fraters is in aantocht. Nathalie Bastiaansen en frater Edward Gresnigt CMM (Nederland)
Na: Klaar om een heerlijke maaltijd te koken op biogas.
16
KENIA
Eerste tijdelijke geloften in tijden van corona In Kenia legden de tweedejaars novicen hun eerste tijdelijke geloften af op 1 mei 2021, midden in de Covid-19 pandemie. De vier tweedejaars novicen waren goed voorbereid en stonden te popelen om hun eerste geloften in het religieuze leven af te leggen. Er was enige spanning over hoe deze dag te vieren, aangezien het aantal positief geteste mensen in Kenia bleef toenemen. Alle communiteitsleden moesten een coronatest doen, en één van ons testte positief, dus moest hij in isolatie. Het was een opluchting toen een andere medebroeder die in het ziekenhuis lag werd ontslagen, en de rest van de fraters in quarantaine goed herstelden. Toen het moment daar was, verliep alles gelukkig volgens plan.
De fraters die hun eerste geloften aflegden en hun novicenmeester: Prosper Chungu, Michael Kabwe, Joseph Masereka, Victor Oyieko, en novicenmeester frater Richard Sure. De katholieke kerk wijdt 1 mei aan St. Jozef de arbeider, patroonheilige van alle arbeiders. De seculiere wereld is niet achtergebleven en viert deze dag als dag van de arbeid voor alle arbeiders. De Fraters CMM in Kenia vieren deze dag als dag van intrede van kandidaten (postulanten) in het noviciaat, en eerste tijdelijke professies van de tweedejaars novicen. Op de dag van de eerste professie beloven zij de Constituties te volgen, te leven volgens de drie geloften, ons leven in gemeenschap te delen en zich in dienst te stellen van onze naaste. 1 mei 2021 was een unieke en bijzondere dag gezien de gevolgen van de uitbraak van Covid-19. In de communiteit Sigona durfden we de missie van de congregatie binnen de kerk voort te zetten door ons aan te passen aan 'het nieuwe normaal'. We hielden ons aan protocollen en voorzorgsmaatregelen zoals voorgeschreven door het ministerie van volksgezondheid.
De mis werd opgedragen door pastor Paul Wachira Muiga. Hij vroeg de jonge fraters, keurig gekleed in witte toog, wat zij zoeken in de Kerk. “Een focus op Jezus Christus, onze Barmhartige Broeder,” was hun antwoord. Na de homilie trad provinciaal bestuurslid frater Patrick Munyua op als afgevaardigde van de algemene overste en nodigde de vier fraters uit om hun geloften af te leggen. De fraters Richard Sure en Linus Schoutsen waren de getuigen, samen met pastor Paul. Op dezelfde dag begonnen twee van de eerstejaars novicen aan hun tweede jaar in het noviciaat; frater Joackim Muhindu en frater Boniface Ogari waren vastberaden en vervuld van de geest van broederschap en barmhartigheid. Dank aan God dat zij zich, zelfs in deze tijd van Covid-19, geroepen voelen om barmhartige broeders te zijn, en zich blij en moedig te begeven in de wereld van vandaag. Wij danken God voor alles, want zelfs in deze moeilijke tijden van corona gaat Zijn werk door. Frater Richard Sure CMM (Kenia)
17
KORTE BERICHTEN
Eerste professies en nieuwe novicen in Indonesië Op 24 april 2021 legden vijf novicen in Pematangsiantar hun eerste tijdelijke geloften af. De eucharistieviering werd voorgegaan door pastor Leopold Purba, OFM Cap. Vanwege het Covid-19 gezondheidsprotocol waren er slechts enkele aanwezigen. Anderen konden de gebeurtenissen volgen via livestream. Het thema van de viering was afgeleid van Psalm 118: “God is mijn kracht; Ik prijs U, omdat U mij heeft geantwoord. Want U heeft me gered.”
Mgr. Benedictus Estephanus Rolly Untu, MSC, bijgestaan door pastor Maxi Ignatius Manewus Pr. De nieuwe novicen zijn Agustinus Lafau, Agustinus Naisoko, Abel Alexander Gary en Yunorius Saunoah. Later dit jaar zullen nog eens vijf nieuwe novicen uit Oost-Timor zich bij hen aansluiten: Marcelino Martins, Natalino Martins Babo, Cipriano Soares, Avelino Maia Soares en Felis Benevides Tilman. Ondertussen volgen zij het novicen-programma online vanuit Oost-Timor.
Januario Sani Quehi, Benyamin Pati, Emanuel Barreto Amaral, Gabriel Fatima Soares en Wilhelmus Mendröfa legden hun eerste geloften af in de handen van frater Alfons Seran, lid van het provinciale bestuur. De fraters Paskalis Wangga en Bosco Wuarmanuk waren getuigen. Pastor Leopold benadrukte dat de jonge fraters Gods roeping mochten ervaren en voelen; ‘geloof, en mopper niet’, zoals Jezus zei (naar Johannes 6:60-69). Op 8 mei 2021 was er in het noviciaat in Tomohon een toelatingsceremonie voor eerstejaars novicen, Provinciaal overste frater Martinus Mangundap verwelkomde hen. De eucharistieviering werd voorgegaan door de bisschop van Manado,
De ‘vers-geprofeste’ fraters met hun Novicenmeester frater Paskalis Wangga.
Licht aan het einde van de tunnel Zoals op alle plekken op onze aarde waar mensen wonen is ook de coronapandemie niet voorbijgegaan aan de communiteit Joannes Zwijsen in Nederland, waar onze bejaarde en zieke medebroeders verblijven. De eerste golf van dit virus heeft een enorme impact gehad op deze communiteit. De fraters André de Veer, Joop van Dooremaal, Louis Mommers, en Harrie van Geene overleden binnen een tijdsbestek van amper twee maanden. Frater Wim Verschuren van de Eleousa communiteit in Vught volgde een aantal maanden later. Door de strenge maatregelen rond de coronapandemie kon er maar één frater bij hun laatste uren aanwezig zijn. Dertig mensen mochten de uitvaartdiensten bijwonen en de andere fraters moesten het doen met een livestream. 18
Na deze zware tijd die nog lang in het geheugen van de medebroeders gegrift zal blijven kwam er een tweede en derde golf van de pandemie. De fraters mochten lange tijd hun kamer niet verlaten, maar eindelijk kwam er weer versoepeling. Men kon weer samen bidden in de kapel, elkaar weer spreken in de huiskamer en samen eten in de refter. En, het mag als een wonder beschouwd worden, in deze periode is niemand van de fraters van Joannes Zwijsen besmet geraakt. Het communiteitsleven kwam stapje voor stapje, met nog enkele beperkingen, weer op gang. Ook voor fraterhuis Joannes Zwijsen komt er eindelijk weer licht aan het einde van de tunnel.
‘Zie mijn mensen’
De roeping van frater Cyprian Barmhartigheid en broederschap zijn de twee kernbegrippen in het charisma van de Fraters CMM. Mooie woorden. Maar wat komt daarvan tot uitdrukking in het gewone dagelijks leven van fraters? Dat wordt belicht in deze rubriek ‘Zie mijn mensen’. Frater Cyprian Mbashu bij de aanvang van zijn noviciaat in Oyugis, 1994. Ik ben geboren en getogen in een katholiek gezin. Mijn vader wilde eigenlijk priester worden, maar mijn grootouders stonden dat niet toe omdat hij hun hoop was op nakomelingen. Toen ik op de lagere school zat, vroeg onze onderwijzer ons eens: wat zouden jullie later willen worden? Mijn antwoord veroorzaakte geroezemoes onder de leerlingen. Ik zei dat ik een broeder wilde worden. Dat was blijkbaar een vreemd verlangen. Toen ik een bezoek bracht aan mijn grootouders en zij mij hoorden praten over mijn toekomstplannen, dachten zij aanvankelijk dat ze mij op andere gedachten konden brengen. Maar ik bleef bij mijn besluit en uiteindelijk kreeg ik hun zegen. Eén vraag bleef: bij welke congregatie zou ik mij aansluiten? Mijn vraag werd beantwoord toen ik ging studeren in een catechetisch instituut dat geleid werd door de Consolata Missionarissen. Daar ontmoette ik een van de Fraters CMM. Hij sprak over de zending van de Fraters CMM in de wereld, over het charisma van broederschap en barmhartigheid en bovenal was hij zelf barmhartig. Mijn verlangen om tot deze congregatie toe te treden groeide vanaf dat moment met de dag. In 1994 trad ik in het noviciaat. Daar werd ik aangetrokken door een bijzondere Bijbeltekst naast het tabernakel: "Gij hebt het aan mij gedaan" Matteüs 25,40.
Het vers wijst naar het laatste oordeel, met een zesvoudige opdracht voor ons: de hongerigen voeden, de dorstigen te drinken geven, de naakten kleden, de vreemdeling verwelkomen, de zieken verzorgen en de gevangenen bezoeken. Ik ben gaan beseffen dat deze tekst over de werken van barmhartigheid de kern vormt van de zending van de fraters. Ik vond het opmerkelijk dat ook zonder dat er veel geld mee gemoeid is deze diensten gemakkelijk uit te voeren zijn; je hebt er alleen inzet, toewijding en barmhartigheid voor nodig. In het noviciaat kregen we de taak om schoon water aan onze buren te verstrekken en medicijnen te brengen naar de zieken. Ik ben mij zeer bewust van de uitdagingen in het leven. We krijgen allemaal wel eens te maken met tegenslagen, als gevolg van politieke of etnische spanningen, geestelijke uitdagingen, moeilijke relaties met vrienden en familieleden, ziekte of armoede. In de verwoestende Covid-19 pandemie, met zijn ongekende gevolgen, verlies van levens en uit elkaar spattende dromen, zijn wij allen meer dan ooit geroepen tot de zending van barmhartigheid. Ik herinner me dat Vincent de Paul, onze patroonheilige, in zijn tijd sprak over oorlog, pest en hongersnood. Wat een toeval. Als verantwoordelijke burgers en als toegewijde christenen kunnen we een verschil maken als we er nù iets aan doen. Denk maar aan de werken van barmhartigheid. Frater Cyprian Mbashu CMM (Kenia) 19
Wij hebben tijd van rust, van recreatie en ontspanning nodig om nieuwe krachten op te doen en afstand te nemen van ons werk. (uit de leefregel van de Fraters CMM)
Blad van de Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid
