วารสาร ARTS ฉบับปฐมฤกษ สิงหาคม 2551
1
(ฉบับปฐมฤกษ)
Contents
สมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงพระราชสมภพ ในวันศุกรที่ 12 สิงหาคม พ.ศ.2475 ทรงเปน พระธิดา องคใหญ ใน พระวรวงศกรมหมื่น จันทบุรีสุรนาถ และ หมอมหลวงบัว กิติยากร สมเด็จพระนางเจาฯ พระบรมราชินีนาถ เมื่อทรงพระราชสมภพ ทรงมีฐานันดรศักดิ์เปน หมอมราชวงศ และ พระนาม “สิริกิติ์” ซึ่งมีความหมายวา “ยังความปลื้มปติ ยินดี และ เกียรติยศ มาสู ตระกูล กิติยากร” อันเปนพระนาม ซึ่งพระบาทสมเด็จพระปกเกลา เจาอยู หัวรัชกาลที่ 7 ทรงพระกรุณาโปรดเกลา ฯ พระราชทาน (ภาพวาดเสน โดย นายรุงศักดิ์ ดอกบัว ศิษยเกาคณะวิจิตรศิลป มหาวิทยาลัยเชียงใหม)
2• ถArt News อยแถลงขาวหอศิลป/ขาววิจิตรศิลป • โครงการนิทรรศการศิลปะภาพพิมพรวมสมัย “PRINTS AS PRINTS 2008” • Le Paradis des Fleurs ครั้งที่ 7
3• มายาการ Article และ ความจริง
5• เจดีArtFile ยชางลอมกับพระพุทธศาสนา ลังกาวงศในประเทศไทย • สรุปวงเสวนาสื่อใหม สิงคโปร • เปิดฝกอบรมศิลปะสีน้ำ • lปิดฝึกอบรมศิลปะสำหรับเด็ก
7 •Fine Arts News กราบครุปูจาสรวงสา อาจารยเจา • นิทรรศการภาพถาย เงาแหงกรุงเยรูซาเลม • โครงการแลกเปลี่ยนนักศึกษา
8 •Artist จรูญ บุญสวน
คณะผูจัดทำ
บรรณาธิการบริหาร: สมเกียรติ ตั้งนโม. กองบรรณาธิการฉบับปฐมฤกษ: วีระพันธ จันทรหอม, ศุภชัย ศาสตรสาระ, สุวิทย คิดการงาน. ฝายประสานงาน: สุวิทย คิดการงาน. ฝายการจัดการความรู: วีระพันธ จันทรหอม. ฝายศิลป: วรรณชัย วงษตะลา (ศิษยเกาวิจิตรศิลป มช.) ฝายเผยแพร: เลขานุการคณะ และพนักงานสายสนับสนุนสำนักงานคณะวิจิตรศิลป มหาวิทยาลัยเชียงใหม หนังสือพิมพขาวหอศิลป จัดทำขึ้นเพื่อเปนสื่อกลางระหวางกิจกรรมดานการศึกษาศิลปะ การวิจัย การบริการ และการทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม ของคณะวิจิตรศิลป กับบุคคลและสถาบันภายนอกที่สนใจเรื่องคุณคาทางศิลปะและสุนทรียภาพ. ขาวและเนื้อหาขอมูล บทความทุกชนิดที่ปรากฏบนหนังสือพิมพนี้ ยินยอมสละลิขสิทธิ์ใหกับ สังคมไทย เพื่อประโยชนทางวิชาการ
Art News ถอยแถลงขาวหอศิลป ขาววิจิตรศิลป ขาวหอศิลป/ขาววิจิตรศิลป (ฉบับปฐมฤกษ) นี้ ตั้งใจใหเปน สวนหนึ่งของนโยบายหอศิลปมีชีวิตและกระฉับกระเฉง (lively art museum) ซึ่งกอนหนานี้ลางผูคนมานาน กลาวคือ กิจกรรม และนิทรรศการ ศิลปะตางๆ ซึ่งจัดแสดงที่หอศิลป มหาวิทยาลัยเชียงใหมในหลายป ที่ผานมานั้น นับจากวันเปดงานนิทรรศการศิลปะแลว ก็แทบจะไมมีผูคน เขาชมผลงานอีกเลย ทำใหเกิดความสิ้นเปลือง และไมบรรลุวัตถุุประสงค ของการจัดตั้งหอศิลปเทาที่ควร ดวยเหตุนี้ คณะกรรมการหอศิลป ภายใต การเปลี่ยนแปลงมหาวิทยาลัยเชียงใหม เปนมหาวิทยาลัยในกำกับจึงมี ความคิดที่จะปรับปรุงเรื่องกายภาพ สภาพแวดลอม รวมทั้งเนื้อหาสาระ เกี่ยวกับหอศิลปใหมีพลวัตมากขึ้น ในแงกายภาพและสภาพแวดลอม จะจัดใหมีการแสดงผลงานศิลปะ และกิจกรรมตางๆ ที่เกี่ยวของ โดยเนนใหกิจกรรมและนิทรรศการของ หอศิลปสื่อสารกับผูคน เปนที่รับรูและเขาใจได ดวยการติดปายชื่อผลงาน พรอมคำอธิบายงานตามมาตรฐาน นอกจากนี้ ยังจัดใหมีการอภิปรายถึง ผลงานศิลปะที่จัดแสดงดวยทุกครั้ง พรอมติดตั้งเครื่องคอมพิวเตอรในการ ใหขอมูลเกี่ยวกับหอศิลป และนิทรรศการศิลปะตั้งแตอดีตจนถึงปจจุบัน ขณะเดียวกัน จะจัดใหมีภัณฑารักษอาสาสมัคร โดยคัดเลือกจาก นักศึกษาศิลปะปสุดทายจากสาขาจิตรกรรม ประติมากรรม ภาพพิมพ ศิลปไทย ออกแบบ และสื่อศิลปะ, นักศึกษาศิลปะระดับปริญญาโทของ คณะวิจิตรศิลป, ทำหนาที่ภัณฑารักษพิเศษเพื่อใหความรูและอธิบาย ผลงานใหกับผูเขาชมเปนหมูคณะ ระหวางวันเสารและอาทิตยอยาง สม่ำเสมอ บริเวณหอศิลป จะจัดใหมีหองสมุดศิลปะและหองฉายภาพยนตร เพื่อใหผูสนใจ นักเรียน นักศึกษา และประชาชนเขามาคนควาขอมูล เกี่ยวกับศิลปะและความรูเกี่ยวเนื่อง โดยจะติดตอกับสำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเชียงใหม เขามามีสวนรวมในการตระเตรียมหองสมุดเฉพาะ ทางดังกลาว รวมกับหองสมุดคณะวิจิตรศิลป เพื่อสรางบรรยากาศแหง การเรียนรูและบันเทิงการศึกษา(edutainment) มาเสริมบรรยากาศ คุณภาพชีวิต สวนหนึ่งของกลุมอาคารหอศิลป มหาวิทยาลัยเชียงใหม จะจัดให มีหองจำหนายหนังสือและโปสการดศิลปะ, ภาพผลงานศิลปะ (art gallery)ทุกแขนงของนักศึกษา คณาจารย ศิษยเกา และศิลปนโดยทั่วไป ทั้งนี้เพื่อการเผยแพรและชวยสนับสนุนการสรางสรรคผลงานของผูทำงาน ดานศิลปะ และทำใหผูผลิตผลงานทั้งหลายไดมีโอกาสพบปะแลกเปลี่ยน เรียนรู และตลาดงานศิลปะ เพื่อเปนสวนหนึ่งของการปฏิสัมพันธกับสังคม ในขณะเดียวกัน พื้นที่บางสวนของหอศิลปที่มีบรรยากาศรมรื่น ยังจะจัดใหมีศิลปะการแสดง อาทิเชน ดนตรีในหอศิลป ทั้งแนว ลานนารวมสมัย แจซ ดนตรีคลาสสิค และการแสดงนาฏกรรม หุนกระบอก รวมถึงการฉายภาพยนตร เพื่อใหหอศิลปที่เคยเนนเฉพาะ เรื่องของทัศนศิลป เขาประสานรวมตัวกับศิลปะแขนงอื่นๆ อยางครบถวน และเปนการเติมเต็มหอศิลปที่เคยเงียบเหงา เกิดสุมเสียงและสำเนียงแวว หวานเสริมบรรยากาศแหงหอศิลปที่มีชีวิตชีวา การอบรมศิลปะ ซึ่งกอนหนานี้คณะวิจิตรศิลปเคยดำเนินการแต เฉพาะภายในคณะในภาคฤดูรอน เชน การอบรมศิลปะเด็ก ในอนาคตอัน ใกล คณะกรรมการหอศิลปมีความประสงคที่จะจัดใหมีการฝกอบรมทาง ดานศิลปะทุกประเภทโดยจัดขึ้นที่บริเวณหอศิลป มหาวิทยาลัยเชียงใหม เพื่อตอบสนองตอความตองการใหกับประชาชน นักศึกษา และนัก วิชาการโดยทั่วไปที่สนใจสรางสรรคผลงานทางดานนี้มารวมใชเวลาฝกฝน กับกิจกรรมที่เสริมคุณภาพชีวิต ไมวาจะเปนการจัดอบรมสีน้ำ สีน้ำมัน การเขียนภาพเหมือน การเขียนภาพทิวทัศน การจัดดอกไม การทำความ เขาใจศิลปะอยางงาย และการฝกฝนดานดนตรี และการแสดงทุกประเภท ในสวนของการปรับปรุงดานเนื้อหาของหอศิลป มหาวิทยาลัย เชียงใหม คณะกรรมการไดตกลงรวมกันที่จะจัดใหมีกิจกรรมเสวนา ทางศิลปวัฒนธรรมและความรูเกี่ยวเนื่องเปนประจำ กลาวคือทุกๆ สอง สัปดาหจะจัดใหมีกิจกรรมดังกลาวขึ้นในบริเวณหอศิลป และโรงละคร สลับกันไป นอกจากนี้ยังไดมีการปรับปรุงเว็บไซตของหอศิลป ใหบรรจุ เรื่องราวเกี่ยวกับศิลปะ ประวัติศิลปน ขาวนิทรรศการศิลปะทั่วโลก และ ประวัติผลงานแสดงของหอศิลป เพื่อเผยแพรบนไซเบอรสเปซ สวนขาวหอศิลป / ขาววิจิตรศิลปฉบับนี้ ถือเปนสวนหนึ่งของ กิจกรรมขางตน โดยมีพันธกิจเพื่อสื่อสารกับผูคนในแวดวงมหาวิทยาลัย เชียงใหม สถาบันสอนศิลปะตางๆ ทั่วประเทศ ตลอดรวมถึงโรงเรียนใน กลุมเปาหมายและสื่อมวลชนทั้งสวนกลางและสวนภูมิภาค เพื่อใหทราบ ถึงกิจกรรมของหอศิลป, คณะวิจิตรศิลป, และมหาวิทยาลัยเชียงใหม ลาสุด คณะกรรมการหอศิลป มหาวิทยาลัยเชียงใหม ไดเปดให มีระบบสมาชิกหอศิลปขึ้น โดยมีวัตถุประสงคใหสมาชิกมีสวนรวมกับ กิจกรรมของหอศิลป ทั้งในแงของการใชบริการตางๆ ในอัตราพิเศษ เชน การอบรมทางดานศิลปะ การเขาชมการแสดงดนตรี ละคร ศิลปะ และ กิจกรรมอื่นๆ รวมถึงการรับขาวสารกอนคนอื่น โดยชำระคาสมาชิกเปน รายป ถนนนิมมานเหมินทร จังหวัดเชียงใหม ถือเปนเสนทางคมนาคม ที่สำคัญสำหรับนักทองเที่ยวที่เดินทางมาจากสวนกลาง ครึ่งของความ ยาวของถนนสายนี้ตั้งแตโรงแรมอมารีรินคำ จนถึงสามแยกหอประชุม มหาวิทยาลัยเชียงใหม ถือไดวาเปนถนนสายบันเทิงที่สำคัญของ เชียงใหม ซึ่งมีรานรวงตางๆ มากมายสำหรับการช็อปปง รานอาหาร และ รานกาแฟ สวนอีกครึ่งหนึ่งจากสามแยกหอประชุมฯ จนถึงสาธารณสุข กลับเงียบเหงา รางผูคน และบริเวณลานโลงของหอศิลป มหาวิทยาลัย เชียงใหมกลายเปนเพียงที่จอดรถ จากนี้ไป เราพยายามที่จะปรับปรุงให ชวงถนนสวนนี้เปนแหลงของคุณภาพชีวิต ควบคูไปกับบันเทิงการศึกษา ซึ่งหวังเปนอยางยิ่งวา ความคิดความฝนเหลานี้จะเปนจริงขึ้นมาได ก็ดวย การประสานความรวมมือกันทุกฝาย สมเกียรติ ตั้งนโม คณบดีคณะวิจิตรศิลป มหาวิทยาลัยเชียงใหม สิงหาคม 2551
www.finearts.cmu.ac.th www.finearts.cmu.ac.th/cmuartcenter 2 Arts Arts august august 2008 2008
อ ชัยวุฒิ
PRINTS AS PRINTS
2008
โครงการนิทรรศการศิลปะภาพพิมพรวมสมัย วันที่ 7 - 31 สิงหาคม 2551 ณ หอนิทรรศการศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม จ. เชียงใหม่ วันที่ 4 – 26 ธันวาคม 2551 ณ หอศิลปวัฒนธรรมภาคตะวันออก มหาวิทยาลัยบูรพา นิทรรศการศิลปะภาพพิมพรวมสมัย จัดขึ้นโดย อาจารย และ นักศึกษาคณะวิจิตรศิลป มหาวิทยาลัยเชียงใหม เนื่องในโอกาส ครบรอบ 25 ป คณะวิจิตรศิลป คณะวิจิตรศิลปไดเปดทำการสอน หลักสูตร ศิลปบัณฑิตขึ้นในป พ.ศ. 2526 สาขาวิชาภาพพิมพได เริ่มตนการเรียนการสอนเปนเพียงรูปของกลุมวิชาโท ตอมาเมื่อป พ.ศ. 2528 จึงไดรับอนุมัติใหเปดเปนสาขาวิชาภาพพิมพโดยตรง สวนหนึ่ง ในวัตถุประสงคของหลักสูตรวิชาเอกภาพพิมพในระดับปริญญาตรีนี้ คือ การผลิตบัณฑิตที่มีทัศนคติอันดีงาม มีความคิดริเริ่มสรางสรรค มีความคิดกาวหนาทันตอพัฒนาการของวิทยาการแขนงนี้ รูจักวิจารณ ถายทอดและเผยแพรความรูดานศิลปะ ดวยความรับผิดชอบตออาชีพ ตลอดจนสังคมสวนรวม นอกเหนือจากการอบรมสั่งสอน และการเรียนการสอนตาม หลักสูตรแลว สาขาวิชาภาพพิมพยังสนับสนุนและกระตุนใหนักศึกษา
ไดนำผลงานการสรางสรรคออกไปเผยแพรตอสาธารณชนดวย การนำผลงานไปจัดแสดงในรูปแบบของนิทรรศการ เปนการฝกฝน ประสบการณทางการแสดงออกสูสังคม ซึ่งถือเปนการบริการวิชาแก ชุมชน และการทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรมของชาติ การจัดทำโครงการแสดงนิทรรศการศิลปะภาพพิมพรวมสมัย “PRINTS AS PRINTS 2008” ของอาจารย และนักศึกษาคณะ วิจิตรศิลป มหาวิทยาลัยเชียงใหม หวังเปนอยางยิ่งวาการฝกฝน ประสบการณทางการแสดงออกสูสาธารณชนในครั้งนี้ จักได เปนประโยชนตอตัวนักศึกษากอนการกาวยางเขาสูวงการศิลปะ ในอนาคต นอกจากการแสดงนิทรรศการศิลปะแลว สาขาวิชา ภาพพิมพ ยังไดมีการจัดทำกิจกรรมทางวิชาการ ในการเรียนรูและ การฝกปฏิบัติจริง เพื่อการเผยแพรความรู ความเขาใจทางดาน ศิลปะภาพพิมพในกระบวนการตางๆ เชน ภาพพิมพแมพิมพพื้นฐาน ภาพพิมพแมพิมพไมและภาพพิมพอื่นๆ แกนักเรียน นักศึกษา และสถาบันการศึกษาที่สนใจในชวงการแสดงนิทรรศการ การ แสดงนิทรรศการและกิจกรรมวิชาการดังกลาวจะเปนเครื่องแสดง ใหประจักษวาสาขาวิชาภาพพิมพ คณะวิจิตรศิลป มหาวิทยาลัย เชียงใหม มีความมุงมั่นในการเผยแพร และทำนุบำรุงศิลป วัฒนธรรมของชาติสืบตอไป
นิทรรศการประจำเดือนสิงหาคม – กันยายน 2551 จัดแสดง ณ หอนิทรรศการศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม ระ เวลา
นิทรรศการ
พื้นที่
1
7 – 29 ส.ค.51
นิทรรศการกลุมคิดถึงบาน
ชั้น 2 ดานหนาและดานหลัง
2
8 – 31 ส.ค. 51
นิทรรศการศิลปะภาพพิมพรวมสมัย “Prints as Prints 2008”
ชั้น 1 ดานหลัง
3
9 – 10 ส.ค. 51
งานแสดงดนตรีและการแสดงชุด แมน้ำ
โรงละคร
4
14 - 29 ส.ค.51
นิทรรศการภาพถาย “เงาแหงกรุงเยรูซาเลม”
ชั้น 1 ดานหนา
5
22 – 23 ส.ค. 51
งาน นาฏยเปงใจ ครั้งที่ 2 นาฏยกรรมรวมสมัยแหงสองโลก
โรงละคร
6
24 ส.ค. 51
งาน The Duet Student Recital 2008
โรงละคร
7
31 ส.ค. 51
คอนเสิรต นักเรียนโรงเรียนปฤษฐาการดนตรี (เมโลดี้ เฮาส์)
โรงละคร
8
1 - 25 ก.ย. 51
ศิลปะของอาจารยและนักศึกษาสาขาวิชาศิลปศึกษา คณะศึกษาศาสตร์
ชั้น 1 ดานหนา
9
4 - 28 ก.ย. 51
วิทยานิพนธ ระดับบัณฑิตศึกษา
ชั้น 1 ดานหลัง หองเล็ก และชั้น 2 ทั้งหมด
10
12 ก.ย. 51
สัมมนาภาควิชาภาพพิมพ และเลี้ยงสง ผศ.สมพร รอดบุญ
โรงละคร และบริเวณสนามหญา
11
27- 28 ก.ย. 51
สัมมนาวิชาการ นักศึกษา ป.โท สาขาจิตรกรรม คณะวิจติ รศิลป์ มช.
ชั้น 1 ดานหนาและโรงละคร
12
1 – 31 ต.ค.51
รักษสิ่งแวดลอมความพอเพียง
ชั้น 1 ดานหลัง
Le Paradis des Fleurs ครั้งที่ 7 คณะวิจิตรศิลป มหาวิทยาลัยเชียงใหม จะจัดงาน Le Paradis des Fleurs ครั้งที่ 7 ระหวางวันศุกรที่ 5 - วันอาทิตยที่ 7 กันยายน 2551 ณ ลานกิจกรรม ชั้น G ศูนยการคาเซ็นทรัลพลาซา เชียงใหม แอรพอรต การจัดงานครั้งนี้เปนการจัดแสดงประติมากรรมดอกไมขนาดใหญ โดยมีผูชวยศาสตราจารยสุนันทา รัตนาวะดี เปนประธานการจัดงาน ทั้งนี้ภายในงาน ทานจะไดรับชมผลงานของนักศึกษาปจจุบันและศิษยเกาที่มีผลงานเปนที่ยอมรับของสังคม อาทิ ผลงานการออกแบบแฟชั่น SOCIETEA STORY โดยคุณสุกฤษฏิ์ แกวดำ ผลงานการออกแบบแฟชั่น NOPPARAT CHARAPOK โดย คุณนพรัตน ชราพก ซึ่งเปน Fashion Young Designer ของ ELLE ตลอดจน การสาธิตการจัดดอกไมประเภทตางๆ อาทิ การประดิษฐตุก ตาจากดอกบัว การประดิษฐตุก ตาหงสจากดอกรัก การสาธิตและอบรมการจัดดอกไมจากศิษยเกาวิทยากรมืออาชีพ คุณสุนสิ า ศรีวงศ จากราน Iris และคุณดนัย วรพิศาล การสาธิตการแตงหนา Floral Make up Creation จากทีมงานศิษยเกา คณะวิจิตรศิลป โดยคุณสุทธิพันธ เหรา ประกวดชุด สวยดวยดอกไมสดผสมวัสดุประดิษฐและการแขงขันจัดดอกไมชิงรางวัลมากมาย
Article จุดประสงคของงานศิลปะ จะตองเปดเผยคำถาม ซึ่งไดซอนเรนคำตอบตางๆ เอาไว James Baldwin ฟสิกสคือรูปแบบหนึ่งของความเขาใจอยางแจมแจง ดังนั้นมันจึงเปนรูปแบบหนึ่งของศิลปะ David Bohm
ILLUSION / REALITY
มายาการ และ ความจริง มายาการ และ ความจริง ศิลปะและฟสิกส คูที่แปลกหนาตอกัน ศิลปะและฟสิกสคือคูที่คอนขางจะแปลกหนาตอกัน ในสาขาวิชา ตางๆ มากมายของมนุษยนั้น สามารถจะแบงเปนเพียงสองวิชานี้ไดไหม ที่ ดูเหมือนจะเบนออกจากกันอยูตลอดเวลา กลาวคือศิลปนใชจินตนาภาพ และวิธีการอุปมาอุปมัย สวนนักฟสิกสใชตัวเลขและสมการ ศิลปะตีวงอยูรอบๆ อาณาเขตแหงจินตนาการของคุณภาพเชิง สุนทรีย เปนเรื่องของอารมณความรูสึกที่ดึงออกมา สวนฟสิกสดำรงอยู ในโลกของความสัมพันธตางๆ ทางคณิตศาสตรที่โอบลอมเปนละลอก ทามกลางคุณสมบัติตางๆ ฟสิกสเปนวิทยาศาสตรที่แนนอน มีความนา เชื่อถือ โดยทั่วไปแลว ผูที่ใหการสนับสนุนแตละกลุม (ศิลปะและฟสิกส) คอนขางมีทัศนคติที่ตายตัวและมีความเห็นตรงขามกันคนละขั้วเลยทีเดียว ในมหาวิทยาลัย นักศึกษาศิลปะซึ่งมีความรูและความคิดกาวหนา โดยปกติ พวกเขาจะไมผสมปนเปกับคูเหมือนของเขาในวิชาฟสิกส, ดวย การเทียบเคียงกันโดยบังเอิญ (ศิลปะและฟสิกสใหความสนใจในเรื่องแสง สี รูปทรง และอื่นๆ คลายกัน) แตอยางไรก็ตามความรูทั้งสองสาขานี้ในเชิงการ ศึกษา ดูเหมือนวาจะมีบางสิ่งบางอยางรวมกันนอยมาก มีไมมากนัก หากจะ มีการอางอิงบางในเชิงศิลปะกับตำรามาตรฐานบางเลมของวิชาฟสิกส สวน นักประวัติศาสตรศิลปทั้งหลายก็แทบจะไมเคยตีความผลงานของศิลปนคน หนึ่งคนใดที่ทำงานเกี่ยวกับเรื่องแสง ในแนวทางความคิดที่อยูในกรอบโครง ของวิชาฟสิกสเลย แมวา ทั้งๆ ที่สิ่งที่ปรากฏออกมานั้นจะดูเหมือนวามีความแตกตางกัน จนไมอาจปรองดองกันได แตก็ยังมีลักษณะเบื้องตนบางอยางที่เกี่ยวโยงกัน อยางเปนรูปธรรมในสาขาวิชาเหลานี้ ศิลปะในเชิงปฏิวัติ (Revolutionary art ) และฟสิกสเกี่ยวกับภาพทางสายตา (visionary physics) ทั้งสองวิชานี้ เปนเรื่องของการสืบสวนเขาไปหาธรรมชาติของความเปนจริงดวยกันทั้งคู Roy Lihtenstein, ศิลปน Pop art ของทศวรรษ 1960 เคยประกาศ เอาไววา “การรวมเอาความรับรู คือสิ่งที่ศิลปะไปเกี่ยวของทั้งหมด สวน Sir lssac Newton อาจจะพูดขึ้นมาในทำนองนี้เชนเดียวกันเกี่ยวกับฟสิกส พวกเขาไดถูกนำเขาไปเกี่ยวของกับการรับรูที่เปนองคระบบดวยเหมือนกัน ในขณะที่ระเบียบวิธีของทั้งสองศาสตรนั้นแตกตางกันอยางถึงรากทีเดียว ศิลปนและนักฟสิกสตางก็มีสวนในความปรารถนาที่จะคนหาหนทางที่เปน ชิ้นสวนซึ่งประสานกันอยางแนบแนนของความจริง อันนี้คือพื้นฐานที่มี อยูรวมกัน ซึ่งทำใหศาสตรทั้งสองมาบรรจบกัน Paul Gauguin เคยพูดเอาไวครั้งหนึ่งวา “ศิลปนนั้น มีอยูเพียง สองประเภทเทานั้น กลาวคือ ประเภทแรกเปนพวกที่ชอบปฏิวัติ และ ประเภทที่สอง เปนพวกที่ชอบคัดลอกผลงานของคนอื่น มาเปนของ ตน (plagiarists)” ศิลปะประเภทที่จะนำมาพูดคุยในบทความชิ้นนี้ จัด เปนพวกปฏิวัติทั้งหลาย ทั้งนี้เพราะมันเปนผลงานของคนที่นำเอาความ เปลี่ยนแปลงอยางสำคัญมาสูโลกทรรศนของอารยธรรม และในหนทางที่ ขนานกัน แมวาพัฒนาการของฟสิกส บอยครั้งมักจะขึ้นอยูกับการสนับสนุน ตางๆ มากมายของผูทำงานที่เปนคนซึ่งมีความคิดริเริ่มและเปนผูที่อุทิศตน อยางมาก แตก็มีโอกาสอันนอยนิดเทานั้นของประวัติศาสตรที่นักฟสิกสคน หนึ่ง จะมีความเขาใจที่อยูเหนือโลกแหงเหตุผล (transcendent insight) ใน ฐานะที่เปน “เพลิงขนาดใหญของความแจมแจง” (conflagration of clarity) ซึ่งไดยอมใหศิลปนและนักฟสิกสบางคนไดเห็นในสิ่งที่ไมเคยมีใครเห็นมา กอนหรือจินตนาการไปถึง และเปนพวกเขานั่นแหละ – ศิลปนนักปฏิวัติและ นักฟสิกสที่เกี่ยวกับภาพทางสายตา – ผูซึ่งไดรับการจับคูกันในหนาประวัติ ศาสตร นักฟสกิ ส ก็คลายกับนักวิทยาศาสตรอืน่ ๆ คือเริม่ ตนดวยการแบงแยก “ธรรมชาติ” ออกเปนสวนๆ ที่แตกตางของความเปนจริงมาวางเคียงกันและ สังเคราะหมันเขาดวยกัน ดังนั้นจึงอยูบนกระบวนการ การทำใหสมบูรณ (Completion), ผลงานทั้งหมด นั้นเปนสิ่งที่ยิ่งใหญกวาผลบวกของสวนตางๆ เขาดวยกัน มันคอนขางจะเปนการตัดกันในเรื่องของเทคนิคที่นำมาใชโดย ศาสตรทั้งสองนี้ นักเขียนนวนิยาย Vladimir Nabokov เขียนเอาไววา “มัน ไมมีวิทยาศาสตรที่ปราศจากจินตนาการ-ความคิดฝน และมันไมมีศิลปะที่ ปราศจากความจริง” จุดเริ่มตนของวิทยาศาสตรตางๆ ภายใตขอบเขตเรื่องราวของวิทยาศาสตร สำหรับในบทความนี้จะให ความสนใจเกี่ยวกับเรื่องของฟสิกส ซึ่งไดพัฒนามาในชวงระหวางไมกี่รอยๆ ป แตอยางไรก็ตาม ผูอานจะตองไมลืมวา นักฟสิกสในปจจุบันไดสวมใส เสื้อคลุมตัวหนึ่งที่ไดรับการสงทอด ลงมาจากยุคสมัยตางๆ บรรดานักฟสิกส ก็คือตัวแทนยุคใหมของขนบประเพณีที่แตกตางและโดดเดนอันหนึ่ง ซึ่ง ยอนกลับไปสูนักวิทยาศาสตรคนแรกๆ ที่เปนพวกนักเทววิทยาคริสเตียน, นัก ปรัชญาธรรมชาติ, บรรดาพระนอกรีต, และหมอผีในยุคหินเกา, บุคคลพิเศษ เหลานี้ไดมีสวนชวยสรางหรือใหการสนับสนุนตอการเติมแตงแผนภาพอัน ไมมีขอบเขตจำกัดของธรรมชาติ นักฟสิกสคนแรกนาจะเปนคนหนึ่งที่คนพบ วา เขาจะสรางไฟขึ้นมาไดอยางไร ?
ขาพเจาเลือกฟสิกสขึ้นมาโดยเฉพาะก็เพราะวา ใน ศตวรรษนี้วิทยาศาสตรเชิงวัตถุทั้งหมดตางเรียนรูวา พวกมัน ทอดสมอหรือยึดเหนี่ยวอยูกับหินกอนนี้ สวนวิชาเคมีก็เริ่มตนขึ้น มาโดยการพยายามที่จะพิสูจนและจำแนกธาตุแทตางๆ, และมัน ไดกลับกลายไปเปนการถูกละลายสูกฎที่เกี่ยวเนื่องกับเรื่องของ อะตอม สวนดาราศาสตรเริ่มตนขึ้นในฐานะที่เปนความหลงใหล อันหนึ่งในความเคลื่อนไหวของสรวงสวรรค (ทองฟา) และกาวหนาไปสูการสืบสวนเขาไปในเรื่องราวของ การจัดระบบสุรยิ จักรวาล ทุกวันนีใน ้ การศึกษาเกีย่ วกับกาแลกซี่ ตางๆ นักดาราศาสตรฟสิกสไดมีการพูดถึงกฎตางๆ ที่ควบคุม พลังและวัตถุ จากการถือกำเนิดขึ้นของมันในศาสตรของการ แบงแยกประเภทของพวกอริสโตเทเลี่ยน สำหรับชีววิทยา ได วิวัฒนไปสูการศึกษาเกี่ยวกับการปฏิสัมพันธกันทางฟสิกสของ อะตอมในชีววิทยาโมเลกุล, (molecularbiology), วิชาฟสิกส ใน ระยะเริ่มตนเปนสาขาหนึ่งทามกลางสรรพศาสตรจำนวนมาก แตสำหรับใน ศตวรรษนี้ มันไดกลายมาเปนศาสตรที่ไดรับการยกยองอยูบนบันลังค ใน ฐานะกษัตริยแหงวิทยาศาสตร (king of the sciences) ทัศนศิลป แรกทีเดียวเกิดขึ้นกอนภาษาและคำอธิบาย ในกรณีของทัศนศิลป นอกเหนือจากความจริงอันกระจางแจง ความจริงที่เลียนแบบและความจริงในทางการตีความแลว ก็ยังมีศิลปน อยูไมมากนัก ที่ไดสรางสรรคภาษาหนึ่งซึ่งเกี่ยวกับสัญลักษณสำหรับสิ่ง ตางๆ เทียบเคียงกับ Sigmund Freud ใน Civilization and its Discontents
(อารยธรรม และความไมพอใจ) ไดเปรียบเทียบความกาวหนาของผูคน ทั้งหมดในอารยธรรมหนึ่งกับการพัฒนาของปจเจกชน ขาพเจาเสนอวา นวัตกรรมใหมอยางถึงรากของศิลปะปรากฏเปนรูปรางในขั้นตอนกอนที่จะ เปนคำพูดเกี่ยวกับแนวความคิดใหม ซึ่งในทายที่สุดแลว จะเปลี่ยนแปลง ไปสูหนทางใหมๆ ที่จะคิดเกี่ยวกับความจริงวา เริ่มตนขึ้นดวยการดูดซับจาก ภาพตางๆ ที่ไมคุนเคย, การตรวจทานอันนี้นำไปสูความคิดที่เปนนามธรรม ตางๆ ซึ่งตอมาภายหลังจึงใหกำเนิดในเรื่องของ”ภาษา”และ”คำอธิบาย”
อันนี้มากเทาๆ กันกับพวกผูใหญ พวกเรามักจะไมใครทราบวา เมื่อ เราเขาไปผูกมัดกับความคิดที่เปนนามธรรม เรามิไดคิดในหนทางของความ เปนภาพแตอยางใด แนวความคิดตางๆ อยางเชน “ความยุติธรรม”, “เสรีภาพ”, หรือ “เศรษฐศาสตร” อาจถูกนำมาคิดอยางถี่ถวนในใจโดย ปราศจากการพึ่งพาอาศัยภาพในใจใดๆ (mental picture) ขณะที่มันไมเคย มีการลงมติกันอยางถึงที่สุดระหวางคำพูดและภาพ เราเปนสิ่งที่มีชีวิต เผาพันธุหนึ่งที่ตองขึ้นอยูกับความเปนนามธรรมของภาษา และสวนใหญ แลวในทายที่สุด คำพูดก็จะเขามาแทนที่ภาพตางๆ เมื่อเราครุนคิด ไตรตรอง หวนรำลึก รำพึงรำพัน และจินตนาการ โดย ทั่วไปแลวเรากลับคืนสูวิธีการที่เปนเรื่องภาพ (ซึ่งมองเห็นไดในใจ) แตเพื่อที่ จะดำเนินการใหบรรลุผลสำเร็จในหนาที่อันสูงสุดของสมอง ความคิดที่เปน นามธรรม เราไดละทิ้งประโยชนของภาพลักษณตางๆ ไป และสามารถที่จะ ดำเนินการโดยปราศจากการพึ่งพาอาศัยพวกมันอีก ดวยความถูกตอง เรา เรียกแบบฉบับนี้ทางความคิดวาความเปน “นามธรรม” (abstract) อันนี้ เปนความมีอำนาจและการกดขี่หรือความเปนเผด็จการของภาษา เพื่อที่ จะติดปายชื่ออันหนึ่งกับบางสิ่งบางอยาง และนี่คือการเริ่มตนเกี่ยวกับการ ควบคุมเหนือสิ่งนั้น
พระผูเปนเจาทรงสอนอดัมเพียง อยางเดียว คือ การตั้งชื่อ, คำพูดไดกลายเปนอาวุธตางๆ ที่มนุษยไดนำมาใชเพื่อทำให ธรรมชาติเชื่องลง และถูกกดขม ยกตัวอยางเชน ลองสังเกตเด็กทารกบางคนที่เอาชนะสภาพแวดลอม ตางๆ ของพวกเขายาวนานกอนที่จะมีคำพูดเกิดขึ้นมา เด็กเล็กๆ ไดพัฒนา ความสัมพันธระหวางภาพลักษณของขวดนมใบหนึ่งกับความรูสึกพึงพอ ใจ อยางคอยเปนคอยไป เด็กเล็กๆ ไดสะสมภาพลักษณของขวดนมตางๆ อยางหลากหลาย อันนี้เปนความสามารถที่นางงงวยเกี่ยวกับวา ขวดนมใบ หนึ่งเมื่อมองจากมุมมองที่ตางกัน มันจะเปลี่ยนแปลงรูปรางไปอยางนาทึ่ง ทีเดียว จากรูปทรงกระบอก สูรูปไข และสูรูปทรงกลม ในการสังเคราะห ภาพตางๆ เหลานี้ ความสามารถทั้งหลายเชิงมโนคติ (concept) ที่เกิดขึ้น ของเด็กไดประดิษฐภาพนามธรรมขึ้นมาภาพหนึ่ง ซึ่งโอบลอมความคิดหรือ ไอเดียเกี่ยวกับกลุมกอนทั้งหมดของวัตถุตางๆ เอาไว ที่เขาหรือเธอจะจดจำ มันไดตอไปภายภาคหนาวาเปนขวดนม ขั้นตอนอันนี้ในความเปนนามธรรม ไดยอมใหเด็กทารกเขาใจความนึกคิดเกี่ยวกับความเปนขวดนม ซึ่งยังคง ไมมีภาษา, แตเด็กทารกสามารถมีความปรารถนาในเชิงสัญลักษณอยางมี เจตจำนงได คำพูดเขามาแทนที่ภาพ ตอจากนั้น สวนของสมองที่เรียกวา Broca’s area ไดมีการเชื่อม ตอกันระหวางแกนประสาทตางๆ ซึ่งไดบรรลุถึงการวิเคราะหทางดาน ตัวเลข มันไดเปดสวิทชอยางรวดเร็วใหสวางขึ้นโดยทันใดดวยพลังอันวิเศษ ของภาษา โรงงานผลิตคำอันนี้ มันดังชึกชักตลอด (คลายเสียงเครื่องจักร) ใหกำเนิดเสียงตางๆ ซึ่งจะแทนที่และเขามาบดบังภาพทั้งหลายในชวงตนๆ ในทันทีที่เด็กๆ เริ่มเชื่อมโยง “ภาพลักษณของขวดนม” กับคำวา “ขวดนม” คำๆ นั้นก็จะเริ่มบดบังหรือปกคลุมภาพนั้น
พระผูเปนเจาทรงสอนอดัมเพียงอยางเดียว คือ การตั้งชื่อ หลังจากที่พระผูเปนเจาไดสรางสรรคอดัมขึ้นมา แลว ภาระหนาที่ประการแรกสุดของพระองคก็คือ จะ ตองสั่งสอนอดัมใหทำการเรียกชื่อบรรดาสัตวทั้งหมด พระผูเปนเจาทรงสอนอดัมจนเขาไดบรรลุถึงความ ชำนาญและความคลองแคลวอันนี้ และอดัมก็บรรลุถึง อำนาจการครอบงำเหนือสัตวปาทั้งปวง รวมทั้งสัตวปก ทั้งหมด ขอใหหมายเหตุลงไปดวยวา พระผูเปนเจามิได สั่งสอนอะไรแกอดัมเลยที่เหมาะสมและเปนประโยชน ดังเชนเรื่องจะสรางไฟขึ้นมาไดอยางไร หรือวิธีการ ประดิษฐคิดสรางหอก หรือหลาวขึ้นมาสักอันหนึ่ง? พระองคทรงสอนเขาใหเอยชื่อแทน, คำพูดตางๆ ยิ่งกวา ความเขมแข็งหรือความเร็ว คำพูดไดกลายเปนอาวุธ ตางๆ ที่มนุษยไดนำมาใชเพื่อทำใหธรรมชาติเชื่องลง และถูกกดขม
ใครคือผูสรางสรรคจินตนาการที่มากอนภาษา หรือคำอธิบาย เปนเพราะวากระบวนการกัดเซาะเกี่ยวกับภาพตางๆ โดยคำพูด นั้น เกิดขึ้นมานับตั้งแตยุคตนๆ เลยทีเดียว พวกเราลืมไปวาเพื่อที่จะเรียนรู บางสิ่งใหมๆ อยางถึงราก อันดับแรกเราตองการที่จะจินตนาการถึงมัน. คำ วา “จินตนาการ” อันที่จริงหมายถึง “การสรางภาพ” (make an image) พยานหลักฐานของการแสดงออกตางๆ ที่พวกเราใช ถูกใชเมื่อตองตอสูกับ ไอเดียหรือความคิดใหมอันหนึ่ง เชน “ขาพเจาไมสามารถสรางภาพมันขึ้นมา ได”, “ขอใหขาพเจาสรางตุกตา (แบบจำลอง) ในใจขึ้นมาอันหนึ่ง, และ “ขาพเจาพยายามที่จะหลับตานึกถึงมัน” ถา, ดั่งที่ขาพเจานำเสนอ, ภาระ หนาที่อันนี้เกี่ยวกับการจินตนาการ, คอนจะเปนการชี้ขาดตอพัฒนาการ ของเด็กทารกคนหนึ่ง และยังปรากฏอยูในอารยธรรมสวนใหญดวย ถัดจาก นั้นใครกันเลาที่สรางสรรคจินตภาพใหมๆ ที่มากอนไอเดียหรือความคิด นามธรรมและภาษาที่ใชในการอธิบาย ? เขาผูนั้นก็คือ “ศิลปน” นั่นเอง ในลำดับถัดไป ขาพเจาจะแสดงใหเห็นถึงวาทำอยางไร ศิลปะที่มี ลักษณะของการปฏิวัติ (revolutionary art) สามารถที่จะเขาใจไดในฐานะที่ เปนขั้นตอนกอนที่จะมีคำพูด (preverbal stage) ของอารยธรรมหนึ่ง ซึ่งใน ตอนแรกตองแขงขันตอสูกับความเปลี่ยนแปลงครั้งใหญในการรับรูเกี่ยวกับ โลก เพื่อที่จะเพิ่มเติมในรายละเอียดเกี่ยวกับบทสรุปนี้, ขาพเจาจะตรวจสอบ งานศิลปะ ไมเพียงในแงของสุนทรีภาพเทานั้น ที่สามารถสรางความพึง พอใจใหกับสายตาของเรา แตจะตรวจคนในแงที่มันเปนระบบหนึ่งซึ่งคอย ตักเตือนเรามาแตเนิ่นๆ เกี่ยวกับความคิดที่รวบรวมกันขึ้นมาของสังคมหนึ่ง
Arts august 2008
3
Article ศิลปะที่ปรากฏตอสายตา (visionary art) หรือทัศนศิลป มัน ปลุกเราสมาชิกคนอื่นๆ ใหตื่นตัวอยูเสมอวา การเปลี่ยนแปลงทางแนวคิด นั้น เปนเรื่องที่เกี่ยวกับสิ่งที่เกิดขึ้นในระบบความคิดที่ใชในการรับรูโลก. John Russell นักวิจารณศิลปะคนหนึ่งใหความเห็นวา “มันมีพลังของ การรูเห็นและเขาใจอันพิเศษ (clairvoyance ตาทิพย) อยูในงานศิลปะ ซึ่งพลังอำนาจอันนั้นเรายังไมคนพบชื่อ, และยังคงใหคำอธิบายมันได นอยมาก” ศิลปนล้ำหนามากอนนักฟสิกส ทั้งๆ ที่แตละสาขาวิชาจะมีภาระความรับผิดชอบคลายๆ กัน แตใน การมองเห็นของศิลปนนั้น มีลักษณะเหมือนกับจะเห็นเหตุการณลวงหนา พิเศษ ซึ่งนำหนามากอนสมการตางๆ ของนักฟสิกส ศิลปนนั้นไดหลอม รวมอยางลึกลับเขาไปสูผลงานตางๆ ของพวกเขา อันเปนรูปลักษณตางๆ ของการอธิบายในเชิงฟสิกสที่เกี่ยวกับโลก ซึ่งวิทยาศาสตรไดคนพบตอมา ภายหลัง ศิลปน ดวยความรับรูแตเพียงเล็กนอย หรือไมเคยรูเลยเกี่ยวกับสิ่งที่ กำลังดำเนินไปในสาขาฟสกิ ส เขาไดจัดการใหภาพลักษณและอุปมาอุปมัย ตางๆ ที่เพอฝนใหปรากฏตัวขึ้นมา ซึ่งมันเหมาะเจาะอยางนาตะลึง เมื่อมัน เขาไปเพิ่มเติมแกโครงรางความคิดในการปรับปรุงแกไขตอมาของบรรดา นักฟสิกสทั้งหลาย เกี่ยวกับไอเดียความคิดตางๆ ของเราในเรื่องของความ เปนจริงทางดานฟสิกส ซ้ำอีกครั้งที่วาตลอดประวัติศาสตร ศิลปนเปนผู ที่นำเสนอสัญลักษณตางๆ และภาพวาด ซึ่งในการหวนรำลึกไดพิสูจนถึง ความเปนกองหนาอันหนึ่ง (an avant-garde) สำหรับแบบแผนโดยตลอด ของยุควิทยาศาสตรที่ยังคงไมเกิดขึ้น นักประวัติศาสตรศิลปจำนวนเล็กนอย ไดสนทนากันถึงภาระหนาที่อันเปนปริศนาอันนี้ของศิลปะในเชิงลึก. Robert Hughes นักวิจารณศิลปะอีกคนหนึ่ง ไดอธิบายวา ทำไมมันถึงถูกมองขาม กันอยูบอยๆ ดังนี้… “สาระสำคัญของการสรรคสรางที่ล้ำหนา (avant-garde myth) ก็ คือ ศิลปนนั้นเปรียบเสมือนทหารกองหนาคนหนึ่ง ผลงานศิลปะที่มีความ สำคัญอยางแทจริง คือสิ่งหนึ่งที่เตรียมการถึงอนาคต จุดศูนยรวมของขนบ ธรรมเนียมประเพณีทางดานวัฒนธรรม. ในอีกดานหนึ่ง มีแนวโนมที่จะ พิจารณาศิลปนปจจุบัน (ศิลปนที่มีชีวิตอยู) ในฐานะการบรรลุถึงจุดสุดยอด ของอดีตดวย” บอยมากเชนกัน เมื่อเวลาที่ไดอานเรื่องราวเกี่ยวกับผลงานของ ศิลปนที่พิเศษบางคน พวกเรามักจะไดรับการบอกเลาเกี่ยวกับสไตลตางๆ ของอดีตที่ผานมา ที่ใหอิทธิพลกับผลงานของพวกเขา, เชื้อสายวงศวาน ของพวกเขา มีรองรอยยอนกลับไปสูบรรดาศิลปนที่มีมากอนทั้งหลาย, และ ผลงานของพวกเขา แทบจะไมไดรับการอธิบายในแนวที่เกี่ยวกับการที่เขา เหลานั้นไดคาดการณลวงหนาถึงอนาคตเลย ชิ้นสวนขนาดใหญอันหนึ่งของสังคมปจจุบัน ไมอาจที่จะเขาใจ วิสัยทัศนของศิลปะ (art’s vision) และไมไดใหการพิจารณาถึงความสำคัญ ของศิลปะแตประการใด. Marshall Mcluhan, ในผลงานที่ทรงอิทธิพลของ เขาเรื่อง “Understanding Media” ไดตั้งคำถามวา: “ถามนุษยสามารถจะถูกทำใหเชื่อมั่นไดวา ศิลปะคือความรูที่ ล้ำหนาอยางถูกตองเกี่ยวกับการจัดการสิ่งที่จะตามมาในเชิงสังคม และ จิตวิทยาของเทคโนโลยีในโอกาสตอไป, พวกเขาจะกลายเปนศิลปนไดไหม? หรือพวกเขาจะเริ่มตนแปรรูปแบบใหมๆ ของศิลปะอยางระมัดระวัง ไปสู แผนภูมินำรองของสังคมไดไหม? ขาพเจากระหายที่จะรูถึงสิ่งที่จะเกิดขึ้น ถาหากวาศิลปะไดรับการมองเห็นอยางฉับพลันวามันคืออะไร กลาวคือ มันเปนขาวสารที่แนนอนเกี่ยวกับวาจะปรับปรุงจิตวิญญาณของคนๆ หนึ่ง อยางไร เพื่อที่จะคาดการณลวงหนาถึงเหตุการณรุนแรงครั้งตอไปจากความ สามารถตางๆ ที่ขยายกวางออกไปของตัวเรา...” ศิลปะที่มีลักษณะปฏิวัติ (revolutionary art) ในทุกยุคทุกสมัยไดรับ ใชภารกิจนี้เกี่ยวกับการเตรียมการถึงอนาคต ทั้งศิลปะและฟสกิ สตางๆ ก็ มีรูปแบบพิเศษเฉพาะเกี่ยวกับภาษาแตละอยาง และตางก็มีศัพทเฉพาะ พิเศษเกี่ยวกับสัญลักษณทั้งหลาย ซึ่งไดถูกนำมาใชในการสรางประโยค ที่แตกตางกัน บริบททั้งมวล ที่มีลักษณะเฉพาะและแตกตางไปมากของ ทั้งสองวิชานี้ ทำใหการเชื่อมตอของมันกับภาษาในชีวิตประจำวันคอนขาง สับสนเทาๆ กัน แตอยางไรก็ตาม นาเอาใจใสที่วา บอยมากแคไหนที่ศัพท ตางๆ ของวิชาหนึ่ง สามารถจะถูกนำมาใชไดกับแนวความคิดตางๆ ของอีก วิชาหนึ่ง ศัพทแสงที่ใชรวมกันในวิชาฟสิกส และศิลปะ ศัพทคำวา “ Volume” (ปริมาตร) “space” (ระวางเนื้อที่วาง-พื้น ที่-อวกาศ) “mass” (มวล) “force” (กำลัง) “light” (แสง) “color” (สี) “ten sion” (แรงดึง) “relationship” (ความสัมพันธ) และ “density” (ความหนา แนนมีปริมาตร) คือคำอธิบายตางๆ เหลานี้ ยังปรากฏอยูบนกระดานดำของ การบรรยายในชั้นเรียนแกนักศึกษาใหมสาขาวิชาฟสิกส. คำที่มาสนับสนุน ความพยายามอันหลายหลากของทั้งสองวิชานี้ ซึ่งไดชวยเพิ่มเติมอารมณ เกี่ยวกับความงดงามนี้ ไดแก ศัพทคำวา “symmetry” (ความสมมาตร) “beauty” (ความงาม) และ “aesthetics” (สุนทรียศาสตร) เครื่องหมายหรือสัญลักษณที่เทาเทียมกันในรูปที่เกี่ยวกับสูตรตางๆ ของนักฟสิกส เปนอุปมาอุปมัยพื้นฐานอันหนึ่งที่ถูกนำมาใชโดยบรรดา ศิลปนเปนจำนวนมาก ในขณะที่พวกนักฟสิกสแสดงใหเห็นวา A เทากับ B หรือ X หรือเปนอยางเดียวกับ Y, บรรดาศิลปนก็มักจะเลือกเอาเครื่องหมาย, สัญลักษณตางๆ, และการเปรียบเทียบถึงความเทากันของภาพงาน จิตรกรรมชิ้นหนึ่งกับลักษณะหนึ่งของประสบการณ. เทคนิคของทั้งสองวิชา นี้ ไดเผยใหเห็นถึงความสัมพันธที่ซอนเรนที่มีอยูกอนแลวอันนั้น Niels Bohr ผูกอตั้งในวิชาควอนตัมฟสิกส, ไดรับความประหลาดใจ มาก โดยความสัมพันธกันระหวางฟสิกสกับภาษา และไดใหขอสังเกตวา… “หนึ่งในขอสมมุติฐานพื้นฐานของวิทยาศาสตรที่วา เราพูดถึงเรื่อง เกี่ยวกับการวัดคาตางๆ ในภาษาหนึ่ง ที่โดยพื้นฐานแลวเปนโครงสราง อยางเดียวกันกับสิ่งที่เราพูดถึงประสบการณในชีวิตประจำวัน พวกเรา ไดเรียนรูวา ภาษาอันนี้ยังไมเหมาะสมหรือสมบูรณมากพอที่จะใชในการ สื่อสารและสรางความเขาใจ แตอยางไรก็ตาม มันเปนการสมมุติของ วิทยาศาสตรทั้งปวง... สำหรับเรา ถาตองการที่จะพูดถึงบางสิ่งบางอยาง ที่เกี่ยวกับธรรมชาติทั้งหมด และอะไรที่วิทยาศาสตรพยายามที่จะทำ ดวย เหตุผลบางประการ เราจักตองผานจากสิ่งที่เปนคณิตศาสตรสูภาษาในชีวิต ประจำวัน.” Vincent van Gogh ไดพูดถึงความเกี่ยวพันในทำนองเดียวกันนี้ เมื่อ อยูในอารมณที่ผิดหวัง เขาไดเขียนถึงนองชายของเขา Theo เกี่ยวกับสิ่งที่ เขาไมสามารถที่จะพูดมันออกมาไดอยางชัดเจนถึงความรูสึกดวยภาษาพูด
4
Arts august 2008 2008
“แนนอน, เราสามารถจะพูดไดก็เพียงแตโดยผานงานจิตรกรรมตางๆ ของ ของเราเทานั้น” ศิลปะที่มีลักษณะของการปฏิวัติ (revolutionary art) และฟสิกส เกี่ยวกับภาพทางสายตา (visionary physics) พยายามที่จะพูดถึงสสาร ตางๆ ที่ยังไมอาจมีคำพูดได นั่นคือเหตุผลที่วาทำไม ภาษาเหลานั้นจึงถูก เขาใจไดอยางคอนขางยากเย็นเอามากๆ โดยผูคนที่อยูนอกขอบของวิชาการ เหลานี้ ทั้งนี้เพราะทั้งคูไดพูดถึงสิ่งที่จะมาถึงอยางแนนอน แตอยางไรก็ตาม มันเปนภารกิจของเราก็จะเรียนรูเพื่อทำความเขาใจมัน ในนิยายปรับปราโบราณเกี่ยวกับหอสูงแหงบาเบล (Tower of Babe l) (8), มนุษยชาติในชวงตนๆ พยายามที่จะรวมมือกันครั้งใหญเพื่อบากบั่น สรางหอสูงอันจะนำไปสูสรวงสวรรค. Yahweh (องคพระผูเปนเจา), ทรง ทอดพระเนตรลงมาจากหมูเมฆ, พระองคทรงพิโรธมากกับการที่มนุษย ซึ่งตองตายมาแตแรก คิดวาพวกเขาสามารถที่จะบรรลุถึงความสำเร็จดุจ พระเจาองคหนึ่ง. โดยสรุป พระองคทรงบิดเบือนคำพูดของคนทำงานทุกคน ใหผสมปนเปและสับสน และทำใหสิ่งกอสรางนั้นหยุดชะงักลง ประวัติศาสตรไดบันทึกเอาไว เกี่ยวกับการเริ่มตนใหมดวยการ ตอสูดิ้นรนอยางสุดความสามารถ และเปนความพยายามอยางชาๆ ที่จะ เอาชนะเพื่อนำพาไปสูความสำเร็จอยางคอยเปนคอยไป ความสงสัยแครง ใจและความสับสน ไดรับการสนับสนุนโดยจำนวนภาษาทองถิ่นตางๆ ที่มี อยูมากมาย. ปจจุบันงานนี้ยังคงดำเนินตอไป เปนการสรางสรรคเกี่ยวกับ เครือขายโลก ดวยการติดตอสื่อสารที่ขยายออกไปทั่วพิภพของบรรดา ศิลปนตางๆ และนักวิทยาศาสตร ซึ่งถือวาเปนแถวหนาของการประสานกัน ที่ไดใหการรับรูตางๆ เกี่ยวกับความจริงที่จะทำหนาที่ลบรอยพรมแดนแหง ความเปนชาติและภาษาตางๆ ใหจางลง การประนีประนอมเกี่ยวกับความ แตกตางกันอยางเดนชัดระหวางภาษาของมนุษยที่มีลักษณะเฉพาะพิเศษ ของทั้งสองเหลานี้ (หมายถึง”ศิลปะ”และ”ฟสิกส”) คือกาวที่สำคัญอันดับ ตอไปในการพัฒนาหอคอยแหงบาเบลเดียวกัน เรารูจักโลกนี้กันอยางไร ? เพื่อทำความเขาใจใหดีขึ้นถึงความสัมพันธเชื่อมตอระหวาง”ศิลป” กับ”ฟสิกส” พวกเราจักตองตั้งคำถามขึ้นมาแตตนวา “พวกเรารูจักโลกนี้กัน อยางไร?” Plato ในงานเรื่อง Republic หรือ”อุตมรัฐ” ไดมีการเปรียบเทียบ
เกี่ยวกับภาพเงาบนผนังถ้ำอันมีชื่อเสียงของเขา โดยเสนอวา พวกเรา ทั้งหมดคลายดั่งนักโทษที่ถูกพันธนาการอยูกับผนังเตี้ยๆ ในถ้ำแหงหนึ่ง ไม สามารถที่จะพลิกตัวหรือหมุนตัวได และพวกเขาตางเปนพยานที่เห็นถึง กิจกรรมทั้งหลายของมนุษย ซึ่งมีพฤติกรรมเกี่ยวกับการดำรงอยูของพวกเขา ตอหนาไฟกองใหญ. เนื่องจากการถูกคุมขังโดยโซตรวน พวกเราจึงเห็น เพียงแครูปเงาที่สะทอนจากแสงไฟของตัวเองเทานั้น ผสมปนเปกัน ซึ่งได ฉายเงามาทาทาบลงบนผนังดานตรงขาม. อุปกรณหรือเครื่องไมเครื่องมือ ในการรับรูของเราบีบบังคับเราใหเชื่อถือภาพของสิ่งตางๆ และผูคนซึ่ง โบกสะบัดไหวๆ ไปมาเหลานี้วาเปนความจริง และมันเปนเพียงสิ่งที่มาจาก ขอมูลขั้นที่สองที่พวกเราสามารถจะอนุมานถึงธรรมชาติของความเปนจริง เทานั้น สองพันปตอมาหลังจาก Plato, Rene Descartes ไดกลาวซ้ำอีก ครั้งหนึ่งถึงความแตกตางกันอันนี้ระหวางดวงตาภายในของจินตนาการ (In ner eye of imagination) กับโลกภายนอกของสิง่ ตางๆ (external of things) เขา ไดแบงแยกจิตใจบริสุทธิ์ “ในที่นี้” เกี่ยวกับความสำนึกของเรา (res cogitan s) จากโลกวัตถุวิสัย (objective world) ซึ่ง“อยูขางนอกนั้น” (out there) (re s extensa) และประกาศวา ขอบเขตหรืออาณาจักรของทั้งสองนี้ (โลกภายในและโลกภายนอก) แบงแยกออกจากกันอยางไมอาจฝาฝนได อะไรคือความจริง ความจริงคืออะไร ? ในคริสตศตวรรษที่ 18, Immanuel Kant ไดสนับสนุนทรรศนะของ Plato และ Decartes เพิ่มขึ้นในงานเรื่อง Critique of Pure Reason. Kant ไดอางถึงวา พวกเราทั้งหมดจักตองมองออกไปยังความจริงโดยผานรอยราว แคบๆ เกี่ยวกับความรูสึกของเรา, การขาดความสามารถของเราที่จะรูจัก โลกอยางตรงไปตรงมา เปนหนึ่งในศูนยกลางของภาวะที่กลืนไมเขาคายไม ออกมากขึ้นซึ่งดำรงอยู อันนี้เขาสังเกตเห็นในเงื่อนไขของมนุษย. ในงานที่ ถือเปนอนุสาวรียอีกชิ้นหนึ่งซึ่งตั้งชื่อไววา The World as Will and Repres entation (โลกในฐานะที่เปนเจตจำนงและภาพแทน) Arthur Schopenha uer ไดสรุปความคิดเห็นเกี่ยวกับปรัชญาอันนี้ในประโยคที่เปดกวางอยาง แหลมคมวา “โลกนี้ก็คือความคิดของขาพเจา” (The world is my idea). ความสามารถที่เรานำมาใชในการยึดฉวยธรรมชาติของ “สิ่ง
ภายนอก” (Out there) ก็คือจินตนาการของเรานั่นเอง. บางที่มันจะอยู ในเนื้อเยื่อของสมองเรา ซึ่งเราสรางความจริงที่แบงแยกกันอันหนึ่ง ถูก สรางสรรคโดยความสำนึกที่ไมปรากฏเปนรูปราง หรือในทางความคิด. ความจริงภายในอันนี้มิไดเชื่อมโยงกับพื้นที่ภายนอก และดำรงอยูนอกเหนือ จากลำดับการของเวลา. เมื่อเราหวนรำลึกถึงวันเวลาครั้งหนึ่งที่ริมชายหาด เราไดถักทอเอาสวนประกอบตางๆ ของวันนั้นเขาดวยกัน ซึ่งมิไดดำรง อยู “อยางแทจริง” อีกแลว. เราสามารถที่จะวิ่งไปสูเหตุการณขางหนาและ ยอนหลังไดโดยงาย พรอมกับแกไขปรับปรุงดวยการสลับปรับเปลี่ยนความ เปนไปไดตางๆ ในสิ่งที่เราเชื่อวามันไดเกิดขึ้น. มันเปนทั้งสิ่งที่ผิดพลาดและ ลดทอนการรับรูของปจเจกชน ซึ่งความจริงทางดาน “ภววิสัย” ถูกมองเห็น โดยผานแวนกรองหรือฟลเตอรของอารมณความรูสึกของแตละบุคคล ในเรื่องเลาคลาสสิคของชาวญี่ปุนที่ชื่อวา Rashomon (ราโชมอน) แตละคนในเรื่องตางๆ ก็เชื่อมั่นเกี่ยวกับความจริงในเรื่องเลาของตนและ ความสำนึก, ถาไมเปนเนื้อหาที่คลายคลึงกัน ก็เปนแถวยาวของขบวนมด ที่กำลังทำงาน ซึ่งจักตองเคลื่อนยายชิ้นสวนของโลกภายนอกทีละชิ้นอยาง ยากลำบาก โดยผานโพรงใตดินของความรูสึกตางๆ ถัดจากนั้นก็สรางมัน ขึ้นมาในใหมในบาน ทัศนภาพที่คลายกับภูตพรายภาย ิ ในอันนี้ ไดเพิ่มเติม “ความคิดเห็นทางจิต” (mental opinion) รวมกันเปนหนึ่ง สูการรับรูของ ปจเจกแตละคนเกี่ยวกับวา “โลกนี้มันทำงานกันอยางไร?” จาก ”ฉันทามติ” สู ”กระบวนทัศน” (ความจริงที่เปลี่ยนไป) เมื่อมวลหมูผูคนที่มีลักษณะของการวิพากษวิจารณยอมรับขอ คิดเห็นอันหนึ่งแลว เราเรียกขอตกลงที่เห็นดวยอันนั้นวา “ความคิดเห็น สวนใหญที่สอดคลองกัน” (consensus - ฉันทามติ) กลุมความคิดเห็นที่ สอดคลองกันในบริบทของสังคม ไดนำเราไปสูการสรางพรรคการเมืองตางๆ ขึ้น หรือลัทธิความเชื่อทางศาสนา และระบบทางเศรษฐกิจตางๆ หุนจำลอง แตละอยางไดรับการวางรากฐานลงบนระบบความเชื่อที่ยอมรับกัน เมื่อ อารยธรรมหนึ่งไดเคลื่อนคลอยมาถึงความคิดเห็นที่รวมกันเกี่ยวกับวา “ โลกของเรานี้ทำงานอยางไร?”, ระบบความเชื่อก็จะไดรับการยกระดับขึ้น สูสถานะอันสูงสุดใหเปน “กระบวนทัศน” (paradigm), หลักฐานหรือขอ สนับสนุนของพวกเขาจะปรากฏเปนความแนนอนที่ชัดเจนมาก ซึ่งจะไมมี ใครพิสูจนมันอีกตอไป ไมมีการตั้งคำถามอีกอยางเด็ดขาด, ขอสมมุติตางๆ เกี่ยวกับกระบวนทัศนหรือ paradigm นั้นจะกลายเปนหลักการพื้นฐานที่มา กอน เชน สองบวกสองมักจะเปนสี่ และมุมฉากทุกมุมมักจะเทากันเสมอ สำหรับผูที่มีความเชื่อทั้งหลาย. สมมุติฐานอันนี้ไดสรางฐานอันแนนหนา หรือหมอนหินที่เกี่ยวของ “ความจริง” ขึ้น “ความจริง” (truth) ไดรับการนิยามโดย Alfred North Whitehead วา “คือความสอดคลองของปรากฏการณกับความจริง” สิ่งที่ทำใหฐานหิน อันมั่นคงของความจริงตางๆ ลื่นไถลก็คือทุกยุคทุกสมัย และทุกวัฒนธรรม ไดนิยามความหมายขอยืนยันอันนี้ในวิถีทางของมันเอง. เมื่อกาลเวลา เปลี่ยนแปลงไป กระบวนทัศน หรือ paradigm หนึ่ง - ก็ละทิ้งฐานหินอัน มั่นคงของความจริง และก็รับเอาฐานหินอีกอันหนึ่งมาใช – “ศิลปน”และ”นัก ฟสิกส”นาจะเปนบุคคลที่อยูแถวหนาสุดสำหรับกิจกรรมนี้ การประกบคูระหวาง”ศิลป”กับ”ฟสิกส คนบางคนอาจจะคัดคานที่จะประกบคูระหวาง”ศิลป”กับ”ฟสิกส” , นับแตการที่ศิลปนนั้น ไมเพียงที่จะเกี่ยวของกับความจริงภายนอกเทา นั้น แตยังเกี่ยวของกับอาณาจักรภายในของอารมณความรูสึก, ความฝน, ปกรณัมโบราณ, มายาคติ, และเรื่องของจิตวิญญาณดวย. สวนวิชาฟสิกส พยายามหลีกเลี่ยงอยางระมัดระวังคำพูดใดๆ ที่เกี่ยวกับความคิดภายในซึ่ง สัมพันธเชื่อมตอกับโลกภายนอก วิชาฟสิกสผูกพันตัวของมันเองกับสังเวียน ที่เปนภววิสัยของความเคลื่อนไหว, สิ่งตางๆ (วัตถุ), และพลังงาน ความ แตกตางที่ดูตรงขามกันนี้ระหวาง”ศิลป”กับ”ฟสิกส” มันพรามัวในแสงสวาง ของการเผยตัว ซึ่งถูกนำเสนอโดยนักควอนตัมฟสิกสที่ปรากฏขึ้นมาจากการ ละลายของรูปการตางๆ ของแสงที่ขัดแยงหรือตรงกันขามกัน ในป ค.ศ. 1905 Albert Einstein เสนอวา แสงสามารถดำรงอยู ไดในรูปทรงของอนุภาคอันหนึ่ง, นั่นคือ, เปนชิ้นสวนเล็กๆ ของบางสิ่งที่ เรียกวาโปรตอน, สำหรับตลอดระยะเวลาสองรอยป แสงไดรับการพิสูจนโดย การทดลองวาเปนคลื่น, ขอเสนอของ Einstein มีนัยยะวาแสงมีธรรมชาติ ภายนอกที่ดูจะแตกตางกันสองอยาง กลาวคือ มีแงมุมที่ดูเหมือนกับคลื่น (wavelike) และอีกแงมุมหนึ่งเหมือนกับอนุภาค (particlelike). เมื่อเวลา หมุนเวียนเปลี่ยนไปเปนศตวรรษ, สิ่งที่เปนรูปลักษณซึ่งนาประหลาดใจของ ความจริงเกี่ยวกับควอนตัมก็ไดเพิ่มพูนไปสูบทกวีโกอานของเซน (Zenko an) เงื่อนปมของจิตใจ (mind-knot) อันนี้ดูเหมือนวาไมอาจที่จะแกไขได ทั้งนี้เพราะกฎเกณฑตางๆ ของตรรกวิทยาแบบประเพณีไมสามารถนำมา ประยุกตใชกับมันไดนั่นเอง Theory of Complementarity ในความเคลื่อนไหวอยางกลาหาญกาวหนึ่ง Niels Bohr ได สังเคราะหแงมุมตางๆ ที่กลับคาหรือตรงขามกันเหลานี้ของแสง ในงานที่ วาดวยทฤษฎีเกี่ยวกับการเติมเต็มคูตรงขามใหสมบูรณ (theory of com plementarity) ป 1926 เริ่มตนขึ้นดวยคำพูดงายๆ ธรรมดา. Bohr กลาว วา แสงนั้นไมใชเปนคลื่นหรืออนุภาคอยางใดอยางหนึ่ง แตมันเปนทั้งคลื่น และอนุภาคในเวลาเดียวกัน ความรูเกี่ยวกับแงมุมทั้งคูที่แตกตางกันอยาง แทจริงเหลานี้ คือสิ่งจำเปนสำหรับการอธิบายที่สมบูรณเกี่ยวกับแสง หาก ปราศจากสิ่งหนึ่งสิ่งใด อีกสิ่งก็จะไมสมบูรณ ดั่งที่ปรากฏ แสงจะเผยใหเห็นธรรมชาติของมันเพียงดานหนึ่งเทานั้น ในครั้งหนึ่งๆ เมื่อไรก็ตามที่นักวิทยาศาสตรไดเตรียมการทดลองเพื่อที่จะวัด คลื่นแสง การกระทำที่เปนอัตวิสัยในการตัดสินใจเลือกเกี่ยวกับแผนการที่ จะทำการวัด โดยการใชวิธีการบางอยาง จะมีผลกระทบตอผลลัพธที่ตามมา และแสงก็จะตอบสนองโดยแสดงออกมาในรูปแบบของคลื่น, ปรากฏการณ อยางเดียวกันจะเกิดขึ้นกับ เมื่อไรก็ตามที่นักวิทยาศาสตรไดเตรียมการ ที่จะวัดแสงออกมาในรูปของอนุภาคดวยเชนกัน, ดังนั้น “อัตวิสัย” (sub jective) ซึ่งไดถูกประณามจากวิทยาศาสตรทั้งปวง (แตมันเปนบอน้ำพุ อันอุดมสมบูรณของการสรางสรรคงานศิลปะ) จึงไดถูกยอมรับเขาไปสู ปอมปราการที่คอยพิทักษอยางระมัดระวังของวิชาฟสิกสแบบคลาสสิค โลกแบบทวินิยมไมเหมาะสมอีกตอไปแลว Werner Heisenberg ซึ่งเปนเพื่อนรวมงานที่ใกลชิดของ Boh r กลาวสนับสนุนเกี่ยวกับความคิดเห็นที่แปลกประหลาดอันนี้วา การแบง แยกโลกออกเปนทวิลักษณ อัตวิสัยและภววิสัย (subject and object) โลกภายในและโลกภายนอก (Inner world and outer world) รางกายและ
อานตอหนา 6
Research
ArtFile Fine Arts News เจดียชางลอมกับพระพุทธศาสนา ลังกาวงศในประเทศไทย ศ. สุรพล ดำริหกุล การวิจัยครั้งนี้ไดทำการศึกษาในรายละเอียดที่เกี่ยวกับเรื่องราวและแบบ แผนทางศิลปะสถาปตยกรรมของเจดียชางลอมที่ปรากฏอยูตามเมืองตางๆ ของ ประเทศไทยจำนวนทั้งสิ้น ๒๙ แหง ไดแก เมืองสุโขทัย ๕ แหง เมืองศรีสัชนาลัย ๓ แหง เมืองกำแพงเพชร ๓ แหง เมืองพิษณุโลก ๑ แหง เมืองเชียงใหม ๕ แหง เวียงกุมกามในเขตจังหวัดเชียงใหม ๒ แหง เมืองเชียงแสน ๒ แหง เมืองนาน ๑ แหง เมืองแพร ๑ แหง กรุงศรีอยุธยา ๓ แหง เมืองนครศรีธรรมราช ๑ แหง เมือง สทิงพระ ในเขตจังหวัดสงขลา ๑ แหง และเมืองสวี ในเขตจังหวัดชุมพร ๑ แหง การศึกษาทำใหทราบวา เจดียชางลอมนั้นเปนสัญลักษณอยางหนึ่งที่แสดงถึง การตั้งมั่นของพระพุทธศาสนานิกายเถรวาทแบบลังกาวงศ และรูปแบบของเจดีย ชางลอมนั้นมีความสัมพันธเกี่ยวของกับพระพุทธศาสนาลังกาวงศในแตละสำนัก ที่แพรหลายเขามาอยูหลายๆ ครั้ง โดยพบวารูปแบบทางศิลปะสถาปตยกรรม ของเจดียชางลอมเหลานั้นมีอยู ๕ รูปแบบ คือ ๑. เจดียทรงกลมที่ตั้งอยูบนฐาน ประทักษิณชางลอม ๒. เจดียทรงปราสาทยอดเจดียที่ตั้งอยูบนฐานประทักษิณ ชางลอม ๓. เจดียชางลอมทรงกลมแบบลังกา ๔. เจดียชางลอมทรงกลมแบบทรง สูง ๕. เจดียชางลอมแบบมีซุมทิศ ชวงเวลาของการปรากฏขึ้นของเจดียชางลอม อยูในระหวางพุทธศตวรรษที่ ๑๘ - ๒๑ ซึ่งจะสอดคลองกับการเผยแพรเขามาของ พระพุทธศาสนาลังกาวงศอยูหลายครั้ง รูปแบบทางศิลปกรรมและสถาปตยกรรม ของเจดียชางลอมจะมีความสัมพันธเกี่ยวของกับเหตุการณของการแขงขันกัน ระหวางสำนักพระพุทธศาสนาลังกาวงศสายสีหลและสายรามัญที่เผยแพรเขาไปยัง เมืองตางๆ ในดินแดนประเทศไทย ดวยเหตุนี้เจดียชางลอมจึงมิไดเปนเพียงพระ เจดียที่สรางขึ้นเพื่อสมมุติหมายใหเปนสัญลักษณของพระพุทธองค แตยังเปน เครื่องหมายของสำนักพระพุทธศาสนาลังกาวงศสายตางๆ ที่แขงขันกันเพื่อให ไดรับการสนับสนุนและยอมรับนับถือ การศึกษาครั้งนี้ทำใหไดทราบถึงเรื่องราว ของพระพุทธศาสนาลังกาวงศที่แพรหลายเขามายังดินแดนประเทศไทย แบบแผน ทางศิลปะสถาปตยกรรมและพัฒนาการดานรูปแบบของเจดียชางลอมที่ปรากฏขึ้น
ในชวงเวลาที่แตกตางกัน รูปแบบ ของเจดียชางลอมนั้นมีความสัมพันธ เกี่ยวของกับการเผยแผเขามาหลายๆ ครั้งของสำนักพระพุทธศาสนาลังกา วงศสายสีหลที่มาจากเกาะลังกาและ สายรามัญจากเมืองพันหรือเมืองมะ ตะบัน ซึ่งไดนำเอาแบบแผนทางศิลป วัฒนธรรมเขามาดวย แมวาการ วิจัยครั้งนี้จะเปนการศึกษาในสวนที่ เกี่ยวของกับรูปแบบทางศิลปกรรม และสถาปตยกรรมของเจดียชางลอม ตลอดจนเรื่องราวที่เกี่ยวของกับประวัติ ของพระพุทธศาสนาที่เผยแผเขามาสู ดินแดนประเทศไทย แตความรูที่ไดรับ ที่เกี่ยวกับประวัติศาสตรบานเมืองทั้ง ในทางการเมือง สังคม และวัฒนธรรม นั้น นาจะชวยเสริมใหเรื่องราวทาง ประวัติศาสตรของชาติบานเมืองมี ความสมบูรณมากยิ่งขึ้น รายงานการวิจัยฉบับนี้ ขณะนี้ สำนักพิมพแหงจุฬาลงกรณ มหาวิทยาลัย กำลังดำเนินการจัดพิมพ เพื่อเผยแพรตอไป คาดวาการจัดพิมพ จะแลวเสร็จภายในปลายป 2551 นี้
ศิลปะสีน้ำ เปดฝกอบรม
ในหอศิลป์ฯ มหาวิทยาลัยเชียงใหม
หอนิทรรศการศิลปวัฒธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม จัดกิจกรรม อบรมการวาดภาพหุนนิ่ง ทิวทัศน และทฤษฏีศิลปขั้นพื้นฐาน ดวยเทคนิคสีน้ำ เหมาะสำหรับผูเริ่มตน นักเรียน นักศึกษา และบุคคลทั่วไป ระหวางวันที่ 6 กันยายน – 5 ตุลาคม 2551 ทุกวันเสาร – อาทิตย เวลา 9.00-12.00 จำนวน 10 ครั้ง คาอบรม 2,500 บาท รวมอุปกรณ วิทยาการ คณาจารยคณะวิจิตรศิลป มหาวิทยาลัยเชียงใหม และ ศิลปนรับเชิญ รับสมัคร ตั้งแต บัดนี้ เปนตนไป ถึง 10 ตุลาคม 2551 (รับจำนวนจำกัด) ขอรับ ใบสมัครและ สอบถาม รายละเอียด ไดที่ สำนักงาน เลขานุการ คณะ วิจิตรศิลป มหาวิทยาลัย เชียงใหม โทรศัพท/ โทรสาร 053-944805, 053-211724, 081-6811421, 086-1900699 ใน วัน และ เวลา ราชการ Download ใบสมัคร ไดที่ www.finearts.cmu.ac.th
สรุปวงเสวนาสื่อใหม (new media) สิงคโปร วีระพันธ จันทรหอม
ความเปนมา ISEA (International Symposium on Electronic Art) เปนการ ประชุมสัมมนาวิชาการนานาชาติเกี่ยวกับ “ศิลปะอิเล็กทรอนิกส” (Electronic Arts) เริ่มจัดขึ้นตั้งแตป ค.ศ.1988 ในยุคเริ่มตนของการเปลี่ยน ถายสูการเปนสังคม “โลกาภิวัตน”. สื่อใหม (New Media) ในฐานะสื่อ อิเล็กทรอนิกส ดิจิตอล และเครือขายอินเทอรเน็ตไดถูกปรับใชกับศาสตร วิชาการดานตางๆ ไมเวนแมกระทั่ง ในบริบทของวงการศิลปะ ซึ่งไดรับการ นำมาใชเปนเครื่องมือสำหรับการวิพากษ วิจารณ อภิปรายแลกเปลี่ยนความ คิดเห็น และ ตั้งคำถามเกี่ยวกับสังคม ISEA2008 ครั้งลาสุด จัดขึ้นมาเมื่อวันที่ 25 กรกฎาคม – 3 สิงหาคม 2551 ที่ผานมา ณ National University of Singapore (NUS), Singapore Management University (SMU), Nanyang Technological University (NTU) และ National Museum of Singapore ประเทศสิงคโปร ถือเปนครั้ง ที่ 2 ในเอเชียซึ่งประกอบดวยเนื้อหา 3 สวนหลักดังนี้ • การนำเสนอผลงานวิจัยดานสื่อศิลปะ • การนำเสนอนิทรรศการสื่อศิลปะ และ • กิจกรรมดานสื่อศิลปะอื่นๆ
ปนี้ ISEA ไดเชิญนักวิจัยทางดานการศึกษา การออกแบบ การคนควาทดลองทางศิลปะทั่วโลก มาประชุมกัน ซึ่งคนเหลานี้ตาง พยายามทำความเขาใจปญหาและแนวทางความเปนไปได เกี่ยวกับ เทคโนโลยีในภาพกวาง ตลอดรวมถึงการทำงานที่เกี่ยวของกับความ ซับซอนทางประวัติศาสตร ศิลปวัฒนธรรม สังคมการเมือง และบริบท ทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบตอพื้นที่การปฏิสัมพันธในดานเทคโนโลยี ตอ ประเด็นขางตนและผลลัพธที่ออกมาหลังการประชุม เทาที่สังเกตนับได วาเปนไปอยางนาพอใจ ทั้งในเชิงวิพากษวิจารณ การไดรับรูขอเท็จจริง และความกาวหนาในดานความรวมมือกันมากขึ้นในอนาคต สวนของสาขาวิชาสื่อศิลปะและการออกแบบ (Media Arts and Design) ซึ่งเปนหลักสูตรรวมระหวาง คณะวิจิตรศิลป, คณะ วิศวกรรมศาสตร, คณะสื่อสารมวลชน, และวิทยาลัยศิลปะ สื่อ และ เทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเชียงใหม ซึ่งไดจัดตั้งขึ้นเปนแหงแรกในประเทศ ไทย ในปนี้พวกเราในฐานะคณาจารยสาขาสื่อศิลปะและการออกแบบ ในสวนของคณะวิจิตรศิลป รวมถึงผูบริหารหลักสูตรซึ่งเปนตัวแทนจาก คณะสื่อสารมวลชน คณะวิจิตรศิลป และวิทยาลัยศิลปะฯ ไดรับเชิญให เขารวมสังเกตการณ และนำเสนอผลงานวิชาการนานาชาติ ISEA 2008 โดยเฉพาะในสวนที่ไดเขารวมบนเวทีวิชาการฯ ครั้งนี้ ไดนำเสนอประเด็น หัวขอที่นาสนใจ 2 เรื่องคือ
1. Media Arts and Design - New Space for Thinking (Thailand) สรุปสาระสำคัญการนำเสนอ: Media Arts ในประเทศไทยเริ่มตนจาก งานศิลปะ “เชียงใหมจัดวางสังคม” เมื่อกวาสิบปที่แลว ซึ่งจัดขึ้นโดย คณาจารยคณะวิจิตรศิลป รวมกับศิลปนจากทองถิ่น สวนกลางและ นานาชาติ ถือไดวาเปนความเคลื่อนไหวของวงการศิลปะที่มีแนวความคิด จุดประกาย ใหกับคนทำงานศิลปะวา ศิลปะสามารถอยูไดทุกที่ มิใชสิ่งประดิษฐที่อยูแตเฉพาะใน หอศิลป หรือสถาบันทางศิลปะเทานั้น ดวยเหตุนี้ศิลปะจึงเปนสวนหนึ่งและอยูรวมกัน กับสังคมได ไมแปลกแยกแตกตางไปจากชีวิตธรรมดา จากจุดนี้เองจึงเกิด พื้นทีใหม ่ สำหรับการคิดใหมๆ ทางศิลปะ ประจวบกับ เทคโนโลยีสมัยใหม โดยเฉพาะทางดานดิจิตอลไดเขามามี บทบาทตอวิถีชีวิตประจำวัน ศิลปน จึงนำเทคโนโลยีเหลานี้มาเปนเครื่องมือสำหรับ สรางสรรคงานศิลปะเพื่อตั้งคำถาม วิพากษ วิจารณปรากฏการณในสังคม รวมทั้ง ผลิตศิลปกรรมที่มีคุณคาความงามอยางใหม และนี่คือแนวคิดใหมและเปนจุดเริ่มตน ของการเกิดหลักสูตรสาขาวิชาสื่อศิลปะและการออกแบบ (Media Arts and Design) ในประเทศไทยขึ้นเปนครั้งแรก จากนั้นเปนการนำเสนอผลงานวิจัยและผลงานศิลปะ ของคณาจารย และนักศึกษาที่สอดคลองกับแนวทางดังกลาวโดยภาพรวม 2. What Can We Learn From Street Scenario สรุปสาระสำคัญการนำเสนอ: มีการเสนอผลงานวิจัยศิลปะ โดยอุปมาอุปมัย ศิลปนไทยเสมือนสุนัขขางถนนในเวทีศิลปะนานาชาติ ที่บางครั้งไมมีความสำคัญใดๆ ในสายตาเวทีโลก แตศิลปนไทยก็มีความสามารถ ถาเมื่อไหรที่ศิลปนไทยลุกขึ้นมาทำ ผลงานศิลปะ ซึ่งมีความแปลกใหม แตกตาง ก็สามารถเปลี่ยนกระบวนทัศนทางดาน ศิลปะโลกได ศิลปนไทยก็จะไดรับการยอมรับและไดรับการหยุดดูเชนกัน เหมือนกับ สุนัขขางถนนซึ่งถาเมื่อไหรมันลุกขึ้นและขามถนน รถที่วิ่งไปมาก็ตองหยุดรอจนกวา มันจะขามไป นอกจากนี้ยังจำลองใหเห็นถึงความเปนมาของศิลปนไทยตั้งแตอดีต จนถึงปจจุบัน และแนวโนมบทบาทของศิลปนไทยในอนาคต รวมถึงความเปนไปได ตางๆ หากไดรับการสนับสนุน และศิลปนทั้งหลายทำงานหนักอยางเพียงพอ นอกจากนั้นยังมีหัวของานวิจัย และการบรรยายที่นาสนใจอีกกวา 500 หัวขอ ในการนำเสนอครั้งนี้โดยกระจายจัดไปยังมหาวิทยาลัยชั้นนำในสิงคโปรอันไดแก National University of Singapore (NUS), Singapore Management University (SMU) และ Nanyang Technological University นอกจาก ISEA จะจัดใหนำเสนอผลงานวิจัยทางดานสื่อศิลปะแลว ยังคัดเลือก ผลงานสื่อศิลปะจากศิลปนทั่วโลกจัดแสดงใน National Museum of Singapore มีผล ศิลปะที่สรางผลงานจากสื่อใหม เชน สื่อภาพและเสียง สื่ออิเล็กทรอนิกส สื่อดิจิตอล สื่อประสม (ภาพ เสียง กลิ่น) และสื่อเชิงโตตอบ มากมาย สวนกิจกรรมอื่นๆที่นักศึกษาจากสาขาสื่อศิลปะและการออกแบบ นายทวี พัฒน แพรเงิน ไดรับการคัดเลือกเปนตัวแทนประเทศไทยใหเขารวมกิจกรรม โดย คัดเลือกจาก 16 ประเทศทั่วโลก ชื่อโครงการ 6th Asia-Europe Art Camp Ludic Times: The Art of Gaming ตั้งแตวันที่ 22-29 กรกฎาคม 2551
สำหรับหัวขอในการจัดสัมมนาวิชาการ ISEA2008 ครั้งนี้ เนนไป 1. Media Arts and Design - New Space for Thinking (Thailand) ที่ปรากฏการณของความเหลื่อมล้ำไมเทาเทียมกัน ของการกระจายและ (สือ่ ศิลปะและการออกแบบ – พืน้ ทีใหม ่ ทางความคิด (ประเทศไทย) การเพิ่มจำนวนอยางรวดเร็วของขอมูลขาวสารในยุคโลกาภิวัตน จากการ ปรากฏตัวของเทคโนโลยีที่ทันสมัยซึ่งกอใหเกิดความแตกตางและโครงสราง 2. What Can We Learn From Street Scenario ที่มีความสลับซับซอน การแพรกระจายของขอมูลขาวสารไปทั่วโลก แต (อะไรที่เราสามารถเรียนรูได จากบนทองถนน) อยางไรก็ตาม สิ่งเหลานี้ไมไดเกิดขึ้นอยางเทาเทียมกัน การสรางเทคโนโลยีใหมีความแปลกใหม บางครั้งก็ทำใหเกิดการ แบงแยกระหวางเทคโนโลยีเกาและใหมที่มีอิทธิพลตอการใชชีวิตและ ความคิดสรางสรรค ในความแตกตางทางดานสถานการณของโลก วาดวย ขอสังเกตทางเทคโนโลยีไมวาเกาหรือใหมนั้น ถือเปนประเด็นที่ลวนแลวแต มีความเกี่ยวของทางประวัติศาสตร การเมือง เศรษฐกิจ และบริบททาง ดานศิลปวัฒนธรรม ดังนั้นเทคโนโลยีดังกลาวจึงมีความเกี่ยวของอยาง สลับซับซอน ทั้งประโยชนและโทษกับสังคม และนับเปนตัวแปรหนึ่งของ สังคมที่ไมอาจมองขามได เฉพาะในสวนของโลกศิลปะ ปญหาเกี่ยวกับการใชเทคโนโลยี เปนที่ถกเถียงกันมาก วาจะมี หลักการในการประเมินการ ใชเทคโนโลยีเชิงสรางสรรคได เพื่อสงเสริมใหเยาวชนไดใชเวลาวางใหเปนประโยชน อยางไร และทำอยางไรจึงจะ และเพิ่มพูนทักษะดานศิลปะแขนงตางๆ เปดรับสมัคร ทำใหคนสามารถใชเทคโนโลยี นักเรียนที่มีอายุระหวาง 5-12 ป ชั้นอนุบาล 3 ถึง ไดอยางพินิจวิเคราะห. ISEA ชั้นประถมปที่ 6 รับสมัครตั้งแตบัดนี้เปนตนไป ถือเปนเวทีของการถกเถียง ถึง 10 ตุลาคม 2551 (รับจำนวนจำกัด) ประเด็นปญหาดังกลาวและ คณะ วิ จ ต ิ รศิ ล ป มหาวิ ท ยาลั ย เชี ย งใหม หาความเปนไปไดในการใช ขอรับใบสมัครและสอบถามรายละเอียดไดที่ จัดโครงการฝกอบรมศิลปะสำหรับเด็ก ชวงปดภาคเรียน เทคโนโลยีในยุคปจจุบันเวที สำนั กงานเลขานุการคณะวิจิตรศิลป มหาวิทยาลัย ระหวางวันที่ 13-24 ตุลาคม 2551 (ไมเวนวันหยุดราชการ) หนึ่ง และประเด็นที่ถูกกลาวขาน เชี ย งใหม โทรศัพท/โทรสาร 053-944805, รวม 11 วัน เวลา 9.00-12.00 น. เกี่ยวกับเทคโนโลยีอยางมากก็คือ 053-211724, 081-6811421, 086-1900699 ณ หอนิทรรศการศิลปวัฒธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม มันไดเปลี่ยนแปลงแนวคิด และ ในวันและเวลาราชการ Download ใบสมัครไดที่ ขอสังเกตเกี่ยวกับศิลปวัฒนธรรม ถ.นิมมานเหมินทร ต.สุเทพ อ.เมือง จ.เชียงใหม www.finearts.cmu.ac.th คาสมัครพรอมอุปกรณและ เดิมๆ ของพื้นที่ทางเทคโนโลยีไป (ตรงขามตลาดพะยอม) อาหารวาง 1,000 บาท อยางไร
ศิลปะสำหรับเด็ก เปดฝกอบรม
Artsaugust august2008 2008 Arts
5
Article ตอจากหนา 4
แตละสวน, (หนวย), พยายามที่จะสืบเสาะรองรอยยอนประสบการณทั้งหมด กลับไปยังธาตุแทดั้งเดิมอันหนึ่ง, ในชวงราวๆ 580 ปกอนคริสตศักราช, Thal es แหง Miletus (624 BC–ca. 546 BC) นักปรัชญาคนแรก, ประกาศวาธาตุ แทขั้นปฐมของสรรพสิ่งทั้งหมดก็คือ “น้ำ”. สวน Heraclitus เกือบจะโดยทันที ที่แสดงความไมเห็นดวย, เขาประกาศวาธาตุแทดั่งเดิมที่สุดนั้นคือ “ไฟ”. และ ตอมาไมนาน เสียงของนักปราชญคนอื่นๆ ไดแสดงความเห็นของตนวาคือ “ อากาศ” และ”ดิน” ตามลำดับ Empedocles หนึ่งในผูทำการสังเคราะหคนแรกเกี่ยวกับวิทยาศาสตร ที่ยิ่งใหญ (ซึ่งอันนี้ ขาพเจาใครจะเพิ่มเติมวา เปนคนแรกที่รูจักการ ประนีประนอมดวย) ไดเสนอวา บางทีมันอาจจะไมมีธาตุแทอยางหนึ่งอยางใด โดดๆ ที่เปนตนกำเนิดของสรรพสิ่งหรือจักรวาล แตธาตุแททั้งสี่อยางนั่นแหละ คือธาตุแทของสรรพสิ่ง (ดิน น้ำ ลม ไฟ) ถาหากวารากเหงาของความจริงคือ เนื้อแทที่แตกตางกันทั้งสี่ ดังนั้นสิ่งที่ดำรงอยูทั้งหมดก็สามารถที่จะไดรับการ อธิบายในฐานะที่เปนการรวมกันบางอยางของแบบหรือบล็อกของสิ่งสราง พื้นฐาน (basic building blocks) อันไดแก ดิน, น้ำ, ลม, ไฟ. ความคิดนี้ดูเหมือนวาจะสอดคลองตองตรงกับกลุมของนักปรัชญา ทั้งหลายในยุคตนๆ บางทีอาจเปนเพราะวาหมายเลข 4 มันปลุกเราความรูสึก อันหนึ่งเกี่ยวกับการสรางรากฐาน. ไมก็เปนเพราะวาเลข 4 มันเปนจุดบน เสนรอบวง, 4 มุมของพื้นที่สี่เหลี่ยม, หรือ 4 ขาของโตะ, ซึ่งถือเปนจำนวน ตัวเลขพื้นฐานสำคัญ ที่เปนความคาดหวังเกี่ยวกับความสมบูรณเบื้องตน นั่นเอง หนึ่งรอยปตอมาหลังจาก Empedocles, อยางไรก็ตาม Aristotle มิได พึงพอใจทีเดียวนักกับโครงสรางหรือแบบแผนอันนี้ เขาสังเกตเห็นวา สรรพสิ่ง ที่อยูบนโลกดำรงอยูในภาวะตางๆ ที่แปรผันของความเปลี่ยนแปลงอยูเสมอ และถกเถียงวาบางสิ่งบางอยางมัน ไดสูญสลายหายไป โดยอิทธิพลของ แนวคิด Plato เกี่ยวกับอุดมคติอัน หนึ่งที่เปนนิรันดร. Aristotle ไดตั้ง สมมุติฐานวา นอกจากธาตุแททั้ง 4 ที่นำเสนอโดย Empedocles มันจัก ตองมีเนื้อแทที่ 5 หรือ quintessence นั่นคือธาตุที่คงที่และไมมีการ เปลี่ยนแปลง และดวยเหตุใดเหตุ หนึ่งมันเกี่ยวโยงกับธาตุอื่นๆ ทั้ง 4
วิญญาณ (body and soul) ไมอาจที่จะเหมาะสมหรือทำไดอีกตอไปแลว... วิทยาศาสตรธรรมชาติไมอาจที่จะพูดถึงหรืออธิบายธรรมชาติกันอยางงายๆ ได มันเปนเรื่องของการมีบทบาทรวมกันระหวาง”ธรรมชาติ”และ”ตัวของเรา เอง” ตามที่ฟสิกสสมัยใหม ที่ทำการสังเกตและตรวจสอบอยางใดอยางหนึ่ง ไดถูกทำใหเชื่อมโยงกัน. อาณาเขตภายในของความคิดในเชิงอัตวิสัย (subj ective thought) ปรากฏออกมาเปนการเชื่อมตอกันอยางใกลชิดกับขอบเขต ของโลกภายนอกของความเปนจริงตางๆ ทางภววิสัย (objective facts) John Wheeler หนึ่งในนักศึกษาของ Bohr ภายหลังตอมาได อธิบายความเปนทวินิยม (duality) ของ Bohr และเสนอเรื่อง “จิตใจ”และ” จักรวาล” (Mind and Universe) เหมือนกับ”คลื่น”และ”อนุภาค”, ไดสรางคู ประกอบที่เสริมกันใหสมบูรณขึ้นมาอีกคูหนึ่ง ทฤษฎีของ Wheeler เสนอถึง ความเชื่อมโยงกันระหวาง”อาณาเขตภายในของความสำนึก (Mind)” และ “ ความสัมพันธกันของมันกับโลกภายนอกของผัสสะ (Universe) ตามทฤษฎี ของ Wheeler “จิตใจ”และ”จักรวาล” (Mind and Universe) ไดถูกหลอม รวมเปนกอนเดียวกันอยางแยกไมออก จิตใจและจักรวาล : ศิลปะและฟสิกส ในคัมภีร Talmud (ธรรมนูญศาสนาโบราณของชาวยิว) ไดแสดง ถึงความสัมพันธที่ละเอียดออนอันนี้ในพระคัมภีรเกาทางศาสนาเรื่องหนึ่ง เกี่ยวกับการสนทนากันระหวางพระผูเปนเจากับอับราฮัม. พระผูเปนเจา ทรงเริ่มตนขึ้นดวยการตรัสตำหนิอับราฮัมวา “ถามันไมใชสำหรับฉันแลว ละก็, เจาก็จะไมมีอยู” หลังจากชั่วขณะของการสะทอนออกทางความคิด. อับราฮัมไดตอบออกมาอยางสุภาพออนโยนวา “ใชขอรับ, องคพระผู ประเสริฐ, และสำหรับอันนั้น ขาพระองคจึงรูสึกซาบซึ้งเปนยิ่งนัก และรูสึก ขอบพระคุณเหนือเกลา แตอยางไรก็ตาม ถามันไมใชเพราะตัวขาพระองค แลวละก็ พระองคผูสูงสุดก็จะไมเปนที่รูจัก” ดวยเหตุใดเหตุหนึ่ง ในความลึกลับที่ยิ่งใหญของจักรวาล ความ สำนึกของมนุษยสามารถที่จะตั้งคำถามตอธรรมชาติ และคำตอบนั้นจะ ยอนกลับมาเปนสิ่งที่สามารถเขาใจไดจริงๆ บางที ดั่งที่ Wheeler เสนอ แนะ ทั้งสองคือ”จิตใจ”และ”จักรวาล” (Mind and Universe) เปนแงมุม ธรรมดางายๆ ของระบบที่เปนคู (binary system). “ศิลป”และ”ฟสิกส” อาจ ถูกมองวาเปนกามปูคูหนึ่ง “จิตใจ” (the Mind) สามารถนำมาใชยึดฉวย ธรรมชาติเกี่ยวกับภาพลักษณที่เสริมกันใหสมบูรณของ Wheeler ได, นั่นคือ “จักรวาล” (Universe) Principle of Synchronicity ในเวลาเดียวกัน นักฟสิกสควอนตัมก็เริ่มที่จะดิ้นรนปลุกปล้ำกับ ทฤษฎีเกี่ยวกับการเสริมเติมเต็มใหสมบูรณ (theory of complementarily ) ของ Bohr ซึ่งไมไดเปนไปในลักษณะของวิทยาศาสตรแบบคลาสสิค และ ดูเหมือนวาจะมีพรมแดนที่ติดตอกับเรื่องของจิตวิญญาณ. นักจิตวิทยาชาว สวิสส Carl Jung ไดประกาศและทำการเผยแพรทฤษฎีของเขาเกี่ยวกับ ความสอดคลองที่เปนจังหวะเดียวกัน (theory of synchronicity) ซึ่ง เปนผลที่ตามมาภายในประสบการณของมนุษย ที่คลายคลึงกับความคิด เรื่องควอนตัมของ Bohr, Jung ไมยอมรับคำสอนแบบจารีตเกี่ยวกับความ สัมพันธของเหตุและผล เขาไดเสนอวา เหตุการณของมนุษยทั้งหมดมันผสมผสานกันบน ผืนระนาบเดียวกัน ซึ่งพวกเรามิไดมีความเปนสวนตัวอยางแจมชัด ดัง นั้น นอกเหนือจากเหตุและผล (cause and effect) ที่ธรรมดานาเบื่อนี้ แลว เหตุการณของมนุษยไดถูกนำไปรวมกับมิติหนึ่งที่สูงขึ้นไป. หลักการ เกี่ยวกับความสอดคลองที่เปนจังหวะเดียวกัน (principle of synchronicit y) และการเสริมเติมเต็มใหสมบูรณ (complementarity) เปนการเชื่อมตอ กันระหวางดินแดนตางๆ ที่แยกออกจากกันอยางแทจริงของ”โลกทางจิต” กับ”โลกทางกายภาพ” (psyche and physical world) ซึ่งไดนำมาใชกับการ เชื่อมโยงกันระหวาง”ศิลป”กับ”ฟสิกส”ดวย Zeitgeist - the spirit of the time ในภาษาเยอรมันไดหุมหอไอเดียหรือความคิดนี้เขาไวในคำวา Zeit geist ซึ่งโชคไมดีที่ไมมีคำในภาษาอังกฤษโดดๆ ที่มีความหมายเทากัน แต ความหมายของมันก็คือ “จิตวิญญาณของหวงเวลานั้น” (the spirit of the t ime) (the mind of the time) เมื่อการคนพบตางๆ ในขอบเขตที่ไมสัมพันธ กันเริ่มตนปรากฏขึ้นในเวลาเดียวกันนั้น ราวกับวามันไดถูกทำใหเชื่อมโยง กัน, แตสายใยที่ผูกโยงมันตางๆ มิไดเปนไปตามเหตุปจจัยอยางชัดเจน, ถัดจากนั้น ผูแสดงความคิดเห็นตางๆ ไดอาศัยคำประกาศเกี่ยวกับการมีอยู ของ a zeitgeist (the spirit of the time - จิตวิญญาณของหวงเวลานั้น) เดิมที ไดมีการใชทฤษฎีเกี่ยวกับการเสริมเติมเต็มกันใหสมบูรณ ( theory of complementarily) เพื่อรวมเอาแงมุมที่ตรงขามและขอสรุปที่ ดูเหมือนจะขัดแยงของแสงเขาไวดวยกัน. Bohr ไดดำเนินการสูหลักการ ในทางปรัชญาของเขาใหกวางขวางออกไป เพื่อรวมคูตรงขามอื่นๆ ดวย. บทความชิ้นนี้เปนเรื่องที่เกี่ยวกับการเสริมเติมเต็มกันใหสมบูรณของ”ศิลป” กับ”ฟสิกส” (the complementarity of art and physics) และหนทางที่ ขอบเขตของความรูทั้งสองนี้เกี่ยวพันกันอยางแนบชิด เพื่อกอรูปโครงราง ตาขายบนสิ่งซึ่งพวกเราทั้งหมดสามารถที่จะปนใหสูงขึ้นไปอีกนิด เพื่อที่จะ สรางภาพหรือทรรศนะของเราเกี่ยวกับความจริงเพิ่มมากขึ้น. การทำความ เขาใจการเชื่อมโยงกันอันนี้ จะยกระดับความซาบซึ้งของเราในเรื่องที่ เกี่ยวกับความสำคัญมากๆ ของศิลปะ และลึกลงไปในความรูสึกของเรา เกี่ยวกับความประหวั่นพรั่นพรึง ตอหนาความคิดตางๆ ของฟสิกสสมัยใหม “ศิลป”และ”ฟสิกส”, คลายกับ”คลื่น”และ”อนุภาค” ตางก็คือทวิ นิยมที่หลอมรวมกันเปนกอนๆ หนึ่ง มันเปนความแตกตางกันธรรมดาสอง อยาง แตก็เปนดานที่เสริมเติมเต็มใหกันอยางสมบูรณในคำอธิบายเกี่ยวกับ โลก การหลอมรวมกันเปนหนึ่งของศิลปะและฟสิกสจะใหกำเนิดหรือคลอด ความรูสึกรูทราบมากขึ้นในเชิงสังเคราะห ซึ่งเริ่มตนดวยความสงสัย แต จบลงดวยความมีสติปญญา ศิลปะนำหนามากอนการคนพบทางดานฟสิกส ความสัมพันธกันระหวางศิลปะของยุคสมัยหนึ่ง และวิชาฟสิกส ที่มาทีหลัง กลายเปนสิ่งที่ชัดเจนมากขึ้น เมื่อเราตรวจสอบยอนหลัง ขอให เราลองหวนมองกลับไปยังสมัยคลาสิคกรีกทั้งหมด บางครั้ง ยุคสมัยอัน เชื่องชาดำรงอยูหลายรอยป สวนยุคอื่นๆ อาจดำรงอยูเพียงแคไมกี่ทศวรรษ เทานั้น. ในศตวรรษนี้ เหตุการณทั้งหลายบังเกิดขึ้นพรอมๆ กันระหวาง ศิลปะและฟสิกส ซึ่งอันนี้มันเกิดขึ้นมาตั้งแตเริ่มตนทศวรรษแรกเลยทีเดียว ขอบเขตของความรูทั้งสองไดระเบิดออกและแพรกระจายเขาไปสูทิศทาง ใหมๆ อยางมากมาย
6
Arts august 2008
ลักษณะของการปฏิวัติในศิลปะ และผลงาน ในวิชาฟสิกส จะดูเหมือนแยกออกจากกัน โดยเฉพาะ Picasso และ Einstein โดยทั่วไปแลว ศิลปะนั้นจะลวงหนามากอนการปรับปรุงแกไขตางๆ ทางดานวิทยาศาสตรเกี่ยวกับเรื่องราวของความจริง. โดยปกติ ภายหลัง จากการพัฒนาปรับปรุงเหลานี้แลว มันจะถูกนำเสนอในนิตยสารตางๆ ทางวิชาการเกี่ยวกับฟสิกส ศิลปนจะสรางสรรคจินตภาพตางๆ ตอไปซึ่ง จะสอดคลองกับความเขาใจอยางถองแทเหลานี้ แตอยางไรก็ตาม จาก การสืบคนชีวประวัติบุคคลจากจดหมายหลายฉบับของศิลปน คำวิจารณ และขอคิดเห็น, การสนทนา, ไดเผยใหเห็นวาบรรดาศิลปนทั้งหมดไมเคย รับรูเกี่ยวกับผลงานของพวกเขาเลยวา สามารถจะไดรับการนำไปตีความ และใหความสวางแกความเขาใจอันลึกซึ้งของวิทยาศาสตรใหมๆ ได ใน เรื่องธรรมชาติของความจริง. บรรดาศิลปนยังคงสรางงานกันตอไป อยางตอเนื่องโดยลำพังดวยอัจฉริยภาพของพวกเขา และไดคลอดเอา สัญลักษณตางๆ ออกมา ซึ่งไดชวยพวกที่เหลืออยางพวกเรา(คือบรรดานัก วิทยาศาสตรทั้งหลาย) ไดยึดจับความหมายเกี่ยวกับแนวความคิดใหมๆ พวกนั้น แมศิลปน อาจไมไดบัญญัติสูตร หรือกำหนดอะไรขึ้นมาเปนระบบ ในเชิงสติปญญาเลยก็ตาม หลักการเดียวกันนี้ถือวาเปนจริงดวยในทางกลับกัน ในการคนพบ ของนักฟสิกส โดยปกติแลวพวกเขาไมใครรูอะไรเกี่ยวกับภาพเขียนตางๆ ที่ทำมากอนลวงหนาโดยศิลปนทั้งหลาย แทบจะไมเคยมีนักฟสิกสคน ใด สนทนาถึงการกาวหนาอยางสำคัญยิ่งในวิทยาศาสตรของพวกเขา โดยยอมรับศิลปนคนหนึ่งคนใดวามีอิทธิพล ซึ่งลวงหนามากอนพวกเขา. ถึงอยางไรก็ตาม มิตรภาพตางๆ อยางลึกซึ้งเปนจำนวนมากตลอดมาใน ชวงเวลาประวัติศาสตรระหวาง ”ศิลปน” และ “นักวิทยาศาสตร”, ลักษณะ ของการปฏิวัติในศิลปะ และผลงานในวิชาฟสิกส จะดูเหมือนแยกออกจาก กันโดยเฉพาะ Picasso และ Einstein ผูซึ่งขาพเจาจะแสดงใหเห็นถึงการ มีสวนในทัศนภาพรวมกัน(ในบทความชิ้นตอไป) ทั้งคูไมเคยพบปะกันเลย หรือ แมแตจะแสดงใหเห็นวาสนใจในงานของกันและกันแตประการใด งานศิลปะของอารยธรรมตะวันตก ผลงานทางดานทัศนศิลปนั้น ไมไดดำรงอยูอยางเปนอิสระจาก ดนตรี, การละคร, กวีนิพนธ, วรรณคดี, ปรัชญา, และสถาปตยกรรม, ขาพเจาจะถักทอเสนใยเหลานี้เขาไปในสิ่งทอหรือโครงสรางของ thesis (ขอสรุป) นี้อยางเหมาะสม แตอยางไรก็ตาม สายใยทางความคิดที่เปน แกนกลางในที่นี้คือ งานทางดานทัศนศิลปของอารยธรรมตะวันตกถือเปน ฉากหลังของวิชาฟสิกส. กลุมดายที่พันกันอันนี้สามารถไดรับการคลี่คลาย ออกมา เพื่อตามแกะรอยยอนกลับไปได โดยผานยุคสมัยยุคเมโสโปเตเมีย โบราณ, อียิปต, กรีก, และถัดจากนั้นคือโรม ตามลำดับ สายใยทางความคิดนี้ ดูเหมือนจะถูกทำใหแตกออกในชวงระหวาง ภาวะการแตกตัวของยุคมืด (Dark Ages) แตในยุคแหงค่ำคืนนั้น มัน ยังคงมีการปนดายหรือเสนใยเหลานี้ตอมา ซึ่งเราไมไดสังเกตเห็นสวน ใหญในยุโรป และไดปรากฏตัวออกมาอีกครั้งในยุคกลาง (Middle Ages) จนกระทั่ง, คลายกับการเกิดขึ้นของนกฟนิคซ (phoenix คือ นกขนาดใหญ ที่สวยงามในตำนาน มีอายุ 500-600 ป มันเผาตัวเองใหตาย และจากเถา ถานนั้นมันจะกลับฟนคืนชีวิตไดอีก), มันไดปรากฏขึ้นมาใหมอีกครั้งดวย ความรุงโรจนในสมัยเรอเนสซองค วัฒนธรรมที่พวกเราเรียกวาประเพณี แบบตะวันตก ตอจากนั้น ไดแพรกระจายคลายตาขายออกไปครอบคลุม พื้นที่ตางๆ อยางกวางขวาง จนกระทั่งโอบลอมทั่วทั้งหมดของทวีปยุโรป และอเมริกา ธาตุแทของสรรพสิ่งในจักรวาล เพื่อที่จะสรางสรรคบริบทหนึ่งอันจะนำมาซึ่งการสนทนากันถึง ผลงานสวนตัวของศิลปนและสืบคนดูวาผลงานเหลานี้ มันสัมพันธกัน อยางไรกับทฤษฎีตางๆ ทางดานฟสิกส เราจะตองเริ่มตนขึ้นโดยยอนกลับ ไปยังยุคกรีกโบราณ, ณ ที่แหงนี้ ขอสนับสนุนตางๆ เปนจำนวนมาก เกี่ยวกับคุณคาของเราในปจจุบันและระบบความคิดไดกอกำเนิดขึ้น อันนี้ ไมเหมือนกับผูกอตั้งที่ยิ่งใหญทางดานศาสนาสำคัญๆ ของโลก, บรรดา นักคิดชาวกรีกในยุคแรกๆ นั้น เริ่มตนการสืบสวนของพวกเขาโดยตั้ง สมมุติฐานวา “สิ่งทั้งมวล”(universe) อันประจักษแจงและหลากหลายนั้น เกิดขึ้นมาจากหลักการเดียวของจักรวาล (cosmic) ที่ไมอาจแบงแยกได.
นับตั้งแตตำแหนงของกลุมดาวบนฟากฟา ดูเหมือนวามันไมเคยเปลี่ยนแปลง ไปเลยในเสนทางอันผันแปรของดวงดาวที่เดินทางขามขอบฟา, เขาเสนอ วาธาตุ quintessence (ธาตุที่ 5) ไดรับการกอตัวเปนปจจัยหรือเนื้อแทของ ดวงดาราตางๆ
กาล อวกาศ พลังงาน และสสาร + แสง ถึงแมวาพวกเราจะทอดทิ้งความคิดเห็นที่ประหลาดตางๆ ของ กรีกในยุคตนนี้ไปแลวก็ตาม แตในชวงครึ่งหลังของคริสตศตวรรษที่ 20 แบบแผนของโบราณอันนี้ยังคงถูกเก็บรักษาเอาไวเปนความคุนเคยที่ลึกลับ อันหนึ่ง ในกระบวนทัศนปจจุบันของเรา พวกเรายังคงยอมรับโครงสราง พื้นฐานทั้งสี่ของความจริงกันอยู: นั่นคือ อวกาศ (space พื้นที่, ที่วาง), กาล(เวลา) (time), พลังงาน (energy), และวัตถุสสาร (matter) ในการเฝาดูแสงสวางจากดวงดาวทั้งหลาย, การคาดการณของ Aristotle นั้นใกลเคียงกับความจริงของวิชาฟสิกสในคริสตวรรษที่ 20, ธาตุ ที่ 5 (quintessence) ทีเรา ่ ไดเรียนรู มิใชดวงดาวตางๆ แตคอนขางที่จะ เปน”แสง” อันนี้ดูเหมาะสมเหลือเกิน มันยากที่จะอธิบายและเปนปริศนาอัน ลึกลับ. ธาตุที่ 5 นี้ทำใหเกิดความมหัศจรรยและยำเกรงกันมาตลอดประวัติ ศาสตร, ไมก็มันเปนความนาอัศจรรยของไฟ หรือเปนรังสีที่ไดรับการบำรุง หลอเลี้ยงมาจากดวงอาทิตย แสงสวางในตัวของมันเอง และเกี่ยวกับตัวมัน มักจะเปนธาตุแทที่ดูลึกลับมากที่สุด มันไดถูกทำใหสอดคลองและประสานกันไปกับตำแหนงอันสำคัญ ในทุกๆ ศาสนาของโลก และการคนพบตางๆ ในวิชาฟสิกสสมัยใหมได เผยใหเห็นวา มันเปนธรรมชาติที่เฉพาะพิเศษของ”แสง” ที่ถือกุญแจเพื่อ ไขปริศนาอันลึกลับเกี่ยวกับธาตุอื่นๆ อีก 4 อยาง, ขอบเขตความรูเกี่ยวกับ กลศาสตรควอนตัมและทฤษฎีสัมพันธภาพ ทั้งคูเกิดขึ้นมาจากคำถามที่ ไมมีขอยุติเกี่ยวกับธรรมชาติของแสง. ยิ่งไปกวานั้น Einstein ยังไดคนพบ วาความเร็วของแสงนั้นมีคาตัวเลขที่คงที่และไมเปลี่ยนแปลง. ในหนทางที่ นาประหลาดบางอยาง แสงคือสิ่งที่เชื่อมโยงเกี่ยวของกับอวกาศ (space), กาล (time), พลังงาน (energy), และวัตถุ (matter), สัญลักษณสำหรับ ความเร็วของแสงในวิชาฟสิกสคือ, c, ซึ่งไดแสดงบทบาทที่สำคัญอันหนึ่งใน การเปนกุญแจสมการที่เกี่ยวของกับธาตุอื่นๆ ทั้ง 4
Fine Arts News
พิธีไหวครูคณะวิจิตรศิลป มหาวิทยาลัยเชียงใหม
“กราบครุปูจาสรวงสา อาจารยเจา” คณะวิจิตรศิลป มหาวิทยาลัยเชียงใหม จัดพิธีไหวครูคณะวิจิตรศิลป มหาวิทยาลัยเชียงใหม “กราบครุปูจาสรวงสาอาจารยเจา” (ART GURU OFFERING CEREMONY) วันพฤหัสบดีที่ 3 กรกฎาคม พ.ศ. 2551 เวลา 9.00 – 12.00 น. ณ ลานสักหนาศาลาธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม ถนนหวยแกว อ.เมือง จ.เชียงใหม
พิธีไหวครูในแบบลานนาโบราณของคณะวิจิตรศิลป ไดจัดขึ้น เปนประจำทุกๆ ปและถือเปนประเพณีที่สำคัญ โดยคณะวิจิตรศิลป ซึ่งเปน ผูนำทางดานงานศิลปะและการอนุรักษหรือสืบทอดวัฒนธรรมประเพณีที่ ดีงามของชาวลานนาไทย พิธีไหวครูก็ถือเปนประเพณีที่ชาวลานนาใหความ สำคัญเพราะเปนประเพณีการเคารพกราบไหวครูบาอาจารย ภายในงานพบ กับประเพณีการไหวครูแบบโบราณ ประกอบดวยริ้วขบวนแหเครื่องสักการะ ขบวนแหเครื่องเซนไหวครู โดยนักศึกษา 5 สาขาวิชาคือสาขาวิชาศิลปะไทย สาขาประติมากรรม สาขาจิตรกรรม สาขาภาพพิมพและสาขาการออกแบบ ที่แสดงถึงการเคารพธรรมชาติและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ โดยมีขบวนแหเสลี่ยงหลวง นางแกว การบรรเลงดนตรีพื้นเมือง พรอมนางรำในเครื่องแตงกายที่สวยงาม ตระการตามการแตงกายที่สวยงาม พรอมทั้งชมพิธีฮองขวัญและผูกขอมือ นักศึกษาใหม ซึ่งเปนการไหวครูของคณะวิจิตรศิลปที่ไดปฏิบัติยึดถือกันมา ตั้งแตรุนแรก จนถึงรุนปจจุบัน พิธไหว ี ครูในแบบลานนาโบราณของคณะวิจติ รศิลป ไดจัดขึน้ เปนประจำ ทุกๆ ปและถือเปนประเพณีที่สำคัญ เพราะคณะวิจิตรศิลปไดกอตั้งขึ้นมา ภายใตอุดมการณอยางหนึ่งที่วา จะเปนผูนำทางดานงานศิลปะและการ อนุรักษหรือสืบทอดวัฒนธรรมประเพณีที่ดีงามของชาวลานนาไทยเอาไว
นิทรรศการภาพถาย
“เงาแหงกรุงเยรูซาเลม” The Shadow of Jerusalem นิทรรศการระหวางวันที่ 14 - 29 สิงหาคม 2551
พิธีไหวครูก็ถือเปนประเพณีที่ชาวลานนาใหความสำคัญเพราะเปน ประเพณีการเคารพกราบไหวครูบาอาจารย โดยเฉพาะความเปนครูใน เชิงชางและทางศิลปะนั้นจะถือวาสำคัญยิ่ง ซึ่งนักเรียนหรือลูกศิษยลูก หาทุกคนพึงตองปฏิบัติ ดังนั้นคณะวิจิตรศิลปจึงไดถือเอาวา กอนเริ่มการ ศึกษาทางศิลปะควรจะมีพิธีการเคารพกราบไหวบวงสรวงครูบาอาจารย ทั้งในปจจุบันและในธรรมชาติ ตลอดจนเทพาอารักษตามความเชื่อทั้ง ของชาวพุทธและชาวฮินดูเราตางก็ถือเปนครูแทบทั้งสิ้น ซึ่งเปนครูนี้มี ผลอยางมากตอการสรางสรรคผลงานและกอใหเกิดแรงบันดาลใจใหกับ เหลาศิลปนทั่วไปในลานนา อีกประการจะไดเปนการปลูกฝงสิ่งที่ดีงาม หรือการรูจักเคารพครูบาอาจารยตามแบบวัฒนธรรมไทย ใหกับนักศึกษา นองใหมที่จะเขามาศึกษาในคณะวิจิตรศิลป มหาวิทยาลัยเชียงใหม พิธีการจะเริ่มตั้งแต วันกอนเริ่มงานจริงเราเรียกวาวันแตงดา หมายถึงวันตระเตรียมขาวของสำหรับการเซนไหวครูอาจารยตามแบบ ประเพณีลานนา ซึ่งประกอบไปดวยเครื่องเซนไหวครู 5 สาขาวิชาคือ สาขาวิชาศิลปะไทย สาขาประติมากรรม สาขาจิตรกรรม สาขาภาพพิมพ และสาขาการออกแบบ นอกจากนี้ยังมีเครื่องเซนไหวสำคัญที่แสดงถึง การเคารพธรรมชาติและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ในสากลโลกที่นักศึกษาทางศิลปะ พึงปฏิบัติ คือขันเทวดาอันประกอบไปดวย หัวหมู ไกตม อาหารคาวหวาน หมากเมี่ยงผลไม ตลอดจนดอกไมหอมที่ประดับประดาอยางงดงาม และ ในวันแตงดาเดียวกันนี้ทางนักศึกษาไดจัดพิธีสำคัญ คือพิธีเลือกตัวแทน นักศึกษาหญิงเพื่อที่จะอัญเชิญขันบายศรีและสิ่งมงคลเขาสูพิธีการ ไหวครูและเรียกขวัญนักศึกษานองใหม ก็คือการเลือกนางแกว นางแกวตามคัมภีรภาคเหนือโบราณหมายถึง นางอิตถีรัตนะ คือ นางผูวิเศษที่มีความเพียบพรอมดีงาม เปนนางแกวของจักรพรรดิ และ หากออกเรือนแลวจะกลายเปนแมศรีเรือนที่ทรงคาที่สุดของชายซึ่งมักจะ เรียกวา “เมียนางชางแกว” นอกจากนางแกวจะเปนผูเชิญขันบายศรีขึ้น บนเสลี่ยงหลวงอันงดงามแลวระหวางทางที่ขบวนแหเครื่องเซนไหว และ นางแกวผานคือสันเขื่อนอางแกวขบวนจะหยุดพัก ใหนางแกวไดลงจาก เสลี่ยงเพื่อตักน้ำอันเปนมงคลจากอางแกวคือพิธีรับน้ำ “สุคนธศรี สินธุธารา สุเทพาธาตุ” หมายถึงน้ำที่หลั่งไหลมาจาก ยอดดอยอันศักดิสิทธิ์ของชาวเชียงใหมคือดอยสุเทพ ประเพณีนำนักศึกษาใหมขึ้นนมัสการพระบรมธาตุดอยสุเทพ ประจำป 2551 วันเสารที่ 5 กรกฎาคม 2551 สโมสรนักศึกษาคณะ วิจิตรศิลป มหาวิทยาลัยเชียงใหม ไดเขารวมจัดงานรับนองใหมเดินขึ้น ดอยสุเทพ เพื่อนมัสการพระบรมธาตุดอยสุเทพ ซึ่งเปนประเพณีของ มหาวิทยาลัยเชียงใหมจัดขึ้นทุกๆป นับเปนประเพณีที่ดีงามที่นักศึกษา มหาวิทยาลัยเชียงใหม รวมกันจัดขึ้นเปนประจำทุกป ตั้งแตเริ่มกอตั้ง มหาวิทยาลัยเชียงใหมในป พ.ศ.2507 เปนตนมา เพื่อความเปนสิริมงคล เสริมสรางพลานามัย สรางความสามัคคีใหแกนักศึกษานองใหม นักศึกษารุนพี่ นักศึกษาเกา และคณาจารย ตลอดจนเปนการสืบสาน ประเพณีอันดีงามของมหาวิทยาลัยเชียงใหมใหคงอยูตอไป ขบวนเดินขึ้นดอยสุเทพ ประกอบดวย ขบวนปาย ขบวนผูบริหาร และคณะกรรมการสมาคมนักศึกษาเกา ธงมหาวิทยาลัยและธงคณะ ขบวนชางฟอนและนักดนตรีพื้นเมือง ขบวนเครื่องสักการะ และขบวน นักศึกษา 21 คณะ จากประตูหนามหาวิทยาลัยเชียงใหม สูถนนหวย แกว ประกอบพิธีสักการะอนุสาวรียครูบาศรีวิชัย แลวจึงมุงหนาเดินทาง ไปนมัสการพระบรมธาตุดอยสุเทพ ซึ่งผูรวมขบวนตางพรอมใจสวมชุด พื้นเมือง เพื่อสงเสริมและอนุรักษอันงดงามของวัฒนธรรมลานนา และ เมื่อถึงจุดหมายแลว จะมีการแสดงของนักศึกษานองใหม พรอมรวมกัน ประกอบพิธีสักการะพระบรมธาตุดอยสุเทพ รับโอวาทจากพระเถระ ผูใหญ ปฏิญาณตนเปนนักศึกษาที่ดี และเปนพลเมืองดีของประเทศ แลวจึงเดินทางกลับสูมหาวิทยาลัยเชียงใหม
หอนิทรรศการศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัย เชียงใหม รวมกับ สถานเอกอัครราชทูตอิสราเอล จัดนิทรรศการภาพถาย เงาแหงกรุงเยรูซาเลม (The Shadow of Jerusalem) โดยศิลปนชาวอิสราเอลคุณเลโอนิด พาดรูว ( Mr. Leonid Padrul) ผลงาน ในนิทรรศการ ไดถายทอดเอกลักษณของ ประเทศอิสราเอลอันมีเสนห และสะทอนใหเห็นมุมมองสวนตัวของชางภาพที่ มีตอภูมิทัศน โดยเลโอนิด พาดรูวไดพิชิตยอดเขา และเก็บภาพความงดงาม ตระการตาของทะเลสาบเดดซี มาใหเราไดชม ซึ่งในพระคัมภีรคับบาลาห ทะเลสาบเดดซีมีอีกชื่อวา “เงาแหงกรุงเยรูซาเลม” ผลงานของเขาไดบันทึกวิถีชีวิตทองถิ่นอันเรียบงาย เผยความลับ แหงการสรางสรรคซึ่งมีมานานกวารอยป กลาวไดวา พาดรูว ไดรังสรรคผลงาน ระดับชั้นเลิศที่สามารถผสมผสานกวีนิพนธ และมุมมองของปราชญไวไดอยาง กลมกลืน ภาพถายทั้งสิ้น กวา 41 ภาพ ทีปรากฏ ่ ในนิทรรศการชุดนี้ไมไดผาน การตกแตงเทคนิคทางคอมพิวเตอรแตอยางใด
ขอเชิญผูที่สนใจรวมชมนิทรรศการ และเขารวมพิธีเปด นิทรรศการในวันพฤหัสบดีที่ 14 สิงหาคม 2551 เวลา 18.00 น. ณ หองแสดงงานนิทรรศการชั้น 1 หอนิทรรศการ ศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัย เชียงใหม นิทรรศการแสดงใหชม ไปจนถึงวันที่ 29 สิงหาคม 2551 เปดทำการวันอังคาร - อาทิตย เวลา 9.00 – 17.00 น. (ปดวันจันทรและวันนักขัตฤกษ) เขาชมโดยไมเสียคาใชจายใดๆ
โครงการ
แลกเปลี่ยนนักศึกษา จากการดำเนินการที่ผานมา คณะวิจิตรศิลป มหาวิทยาลัยเชียงใหม ไดสนับสนุน ใหนักศึกษาไดมีประสบการณในการทำงานรวมกับ สถาบันการศึกษาตางประเทศ ดังตอไปนี้ โครงการแลกเปลี่ยนนักศึกษาระหวางคณะวิจิตรศิลป และ Kungl. Konsthogskolan (Royal University College of Fine Arts) ประเทศสวีเดน ดำเนินการภายใตโครงการ Exchange Program (Linnaeus-Palme) โดยไดรับการสนับสนุนทุนจาก The Swedish state organization Sida ทุนดังกลาวจะสนับสนุนคาใชจายในการเดินทาง คา ที่พัก เบี้ยเลี้ยง และคาวัสดุในการทำงาน กำหนดใหนักศึกษาเขารวม โครงการ ณ ประเทศสวีเดนระยะเวลา 1 ภาคการศึกษา (4 เดือน) ในป 2551 มีนักศึกษาไดรับการคัดเลือกเขารวมโครงการ ณ ประเทศสวีเดน โครงการแลกเปลี่ยนนักศึกษากับ The Australian National University ประเทศออสเตรเลีย ป 2551 มีนักศึกษาไดรับทุน Australian Government Scholarship ซึ่งเปนทุนรัฐบาลออสเตรเลีย สำหรับโครงการแลกเปลี่ยนนักศึกษา สนับสนุนคาเดินทางและคาครองชีพ นักศึกษาไดเขารวมโครงการแลกเปลี่ยน ณ ประเทศออสเตรเลีย ระยะเวลา 1 ภาคการศึกษา (3 เดือน) โครงการแลกเปลี่ยนนักศึกษากับ Hue College of Arts, Hue University ประเทศเวียดนาม เปนทุนที่สนับสนุนโดยคณะวิจิตรศิลป เปนคาเดินทาง คาที่พัก และเบี้ยเลี้ยงใหแกนักศึกษาเพื่อเขารวมโครงการ ณ ประเทศเวียดนาม ป 2551
รายละเอียดเพิ่มเติม ติดตอ คุณกุณฑีรา โทร. 02- 02-204-9237
Arts august 2008
7
Artist จรูญ บูญสวน กองบรรณาธิการ ประวัติศิลปน คณะวิจิตรศิลป มหาวิทยาลัยเชียงใหม
อ. จรูญ บุญสวน อดีตอาจารยสาขาจิตรกรรม คณะวิจิตรศิลป มหาวิทยาลัยเชียงใหม ซึ่งไมมียศตำแหนงทางวิชาการใดๆ แต เปนศิลปนนามกระเดื่องของสังคม ซึ่งมีผูสะสมภาพเขียนของทาน จำนวนมาก ดังปรากฏในหอศิลปในหลายสถาบัน ตลอดรวมถึง หองตอนรับแขกบานแขกเมืองในทำเนียบรัฐบาล(สมัย นายกฯ ชวน หลีกภัย) ความเปนศิลปนที่อยูใกลชิดกับธรรมชาติ นับจากวัยเด็ก จนกระทั่งลวงเขาปจฉิมวัย ทำใหจรูญ บุญสวน สรางสรรคผลงาน จิตรกรรมทิวทัศนธรรมชาติไดอยางโดดเดน นุมนวล รุมรวยดวยสีสรร งดงาม แมสิ่งเหลานี้จะผุดขึ้นมาจากหลอดสีเพียงไมกี่หลอดในจำนวน พันที่อุตสาหกรรมศิลปะไดผลิตขึ้น อาจารยบอกวา สีสรรที่ดูสุกปลั่ง อวดความเปนธรรมชาติและความอุดมของสี มาจากการเรียนรูอยาง ชาๆ (slow knowledge) ดวยการปฏิบัติ การมีวินัย ความขยัน และ ความใสใจไมนอยกวา 30 ป นับจากเริ่มเรียนศิลปะที่โรงเรียนศิลป ศึกษา(วิทยาลัยชางศิลป) จวบจนปจจุบัน จรูญ บุญสวน เริ่มเขียนรูปมาตั้งแตวัยเด็ก นับจากบานเกิด ที่สิงหบุรี และผูกพันอยูกับการเขียนภาพมาโดยตลอด ทานเลาใหฟงวา เมื่อโตแลวกลับไปเยี่ยมบาน ผูใหญทานหนึ่งบอกวา เคยเห็นทานอุมนอง แลวใชเทาเขียนรูปบนพื้นทรายมาตั้งแตเยาววัย ดวยครอบครัวที่มาจาก ฐานเกษตรกรรม ซึ่งมีลูก 9 คน จรูญเปนบุตรชายคนโตจึงรับภาระหนาที่ ชวยผอนแรงของบุพการีดวยการเลี้ยง นองๆ ทุกคน แมกระทั่งหลังจบ การศึกษาแลวที่มหาวิทยาลัยศิลปากร ขณะ ที่เรียนอยูที่โรงเรียนศิลปศึกษา ทานไดพบกับคุณชวน หลีก ภัย ซึ่งขณะนั้นเปนนักเรียนรุนนองในสถาบันเดียวกัน ทั้งสองมักพบปะ พูดคุยกันเสมอ อาจารยจรูญเลาเกร็ดประวัติเล็กๆ นอยๆ ใหฟงวา คุณ ชวนมีบุคลิกที่แตกตางไปจากนักเรียนศิลปะโดยทั่วไป และพูดคุยเรื่อง ที่แตกตางไปจากคนอื่นๆ แตทั้งคูก็ชอบสนทนากันเสมอ จนคุณชวนไป เรียนตอที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร สวนตัวทานไดเขาศึกษาตอที่คณะ จิตรกรรมฯ มหาวิทยาลัยศิลปากร อาจารย เลาวา… ผมเขาเรียนศิลปากรเมื่อป 2501 คนแถวบาน เขาคิดวาผมไปเรียนเลนโขน ผมยังเคยพูดเลนกับพวกเขาวา ผมเลนเปน พระราม เพราะถาบอกวาไปเรียนเขียนรูป พวกเขาจะไมเขาใจวาเรียน ไปทำไมจึงไมอยากอธิบาย การที่ผมเขาเรียนศิลปากรได นาจะเปน เพราะอาจารยอรุณ โลหะชาละ ทานเคยเลาใหฟงวา อาจารยศิลป พีระ ศรี (ชาวอิตาเลียน หนึ่งในผูกอตั้ง มหาวิทยาลัยศิลปากร) เรียกทาน ไปถามวา นายจรูญ คะแนนสอบคาบลูกคาบดอก ในฐานะที่เคยเปน อาจารยใหญโรงเรียนศิลปศึกษา จึงขอความเห็นจากอาจารยอรุณ วาจะ ใหสอบไดหรือสอบตก อาจารยอรุณ รับรองผมวานาจะเรียนได ผมจึงไดเขาเรียนคณะ จิตรกรรมฯ ทั้งๆ ที่ผมเคยเปนคนที่ทำใหทานตองออกจากการเปน
อาจารยใหญที่โรงเรียนศิลป ศึกษา กรรมอันนี้หมดไปแลว เพราะเมื่อผม จบจากมหาวิทยาลัยศิลปากร และไปสอนหนังสืออยูที่วิทยาลัยเทคนิค โคราช ผมก็เคยถูกนักศึกษาเดินขบวนขับเหมือนกัน ตอคำถามเรื่องเกี่ยวกับการ เขียนรูปทิวทัศนขนาดใหญ ซึ่งหลาย รูปมีขนาดยาวถึง 3 เมตร ดวยพูกันเบอร 4 เพียงดามเดียว (ขนาดของ พูกันเบอร 4 มีความกวางนอยกวา 1 เซนติเมตร) จนแทบจะหากรอบใส รูปไมไดในประเทศไทย อาจารยจรูญตอบวา… คุณโกวิทย อเนกชัย ทาน เคยบวชเปนพระ ทานเคยธุดงคผานโคราช, อาจารยสุวิช สถิตยวิทยา นันทไปเยี่ยมทานและถามวาจะเดินธุดงคไปไหน? ทานตอบวาจะไปอุดร อาจารยสุวิชถามวาจะไปถึงเมื่อไร ทานโกวิทยตอบดีมาก ทานบอกวา ทานไมกำหนดวันที่จะไปถึง ทานตั้งใจแตจะไปอุดร จะถึงเมื่อไรก็ได. ผม
8
Arts august 2008
จำเรื่องนี้ได ไมคิดวาจะมีโอกาสนำมาใชกับการเขียนรูป ขอเพียงตั้งใจ เขียนแลวมันก็เสร็จเอง ผมเชื่อวาการเขียนรูปขนาดใหญ ก็คือการเขียน รูปเล็กๆ หลายๆ รูปมาตอกัน ไมใชเอารูปเล็กมาขยายใหญ คุณ ชวน หลีกภัย ทานยังเคยเปรยวา “บานพี่จรูญคงมี สวนดอกไมใหญมาก เห็นเขียนรูปมีดงดอกไมมากมาย” อาจารยจรูญ ตอบวา “มีสวนอยูนิดเดียว แตผมไปซื้อดอกไมมาเปนกระถาง แลวใช
ความโดดเดนในภาพทิวทัศน สมัยที่เรียนอยูชั้นป 4 อาจารยศิลปยังอยู อาจารยจรูญมักจะไดคะแนนวิชาจิตรกรรม หัวขอ Nude, Portrait, Figure ไมดี. วันหนึ่งอาจารยศิลป เรียกอาจารยเขาไปในหองแลวบอกวา “จรูญ ตอไปนี้นายไมตองเขียน Nude, Portrait, และ Figure อีกแลว ให เขียนภาพหุนนิ่ง(Still life) และทิวทัศน(Landscape) มาแทน”. อาจารย ศิลป ทานเปนคนพิเศษ รูวาใครทำอะไรได ทำอะไรไมได ทานมองอนาคต ของลูกศิษยออก ทุกวันนี้อาจารยจรูญจึง เขียนรูปเฉพาะ”ภาพทิวทัศน”และ”หุนนิ่ง” เทานั้น กับ เสนสายและรอยแตมสี จำนวนลาน ที่เปนตนกำเนิดของการผุด พรายของระยับสีบนผาใบที่ลงพื้นดวย สีเหลืองสุก ภาพเขียนของอาจารยจรูญ บุญสวน ในหัวขอเกี่ยวกับทุงดอกไมและ ดอกไมกระถางสีสดสวย ไดถือกำเนิด ขึ้นในวงการศิลปะอยางเดนตระหงาน รอยแปลงเหลานั้นดุจดังอณูพื้นฐานของ สรรพสิ่ง ที่ประกอบสรางเปนวัตถุนับลานอยาง แตสำหรับงานจิตรกรรม ของอาจารยจรูญ บุญสวน อณูพื้นฐานเหลานั้น โดยเจตจำนงค อันเปนอัตวิสัยของตัวศิลปน ทาน เลือกที่จะใหกำเนิดจักรวาลแหง บุพชาติ ที่คอยทำหนาที่เพิ่มเติมเสริมแตงธรรมชาติและสนามกายภาพ ของสิ่งแวดลอม ใหงดงามอยูในตึกใหญอันไรรางลมหายใจ กลับกอปร ไปดวยชีวิตและความอบอุนชุมชื่น ภาพเขียนของอาจารยจรูญ จึงเขา เพิ่มเติมลมหายใจใหอิฐสรางและรูปทรงคอนกรีตอมนุษยใน ตัวอาคารที่ สถาปนิกปรับแตงประยุกตมาจากถ้ำ ใหบงบอกถึงการมีมนุษยอาศัย ทุกวันนี้ อาจารยจรูญ ยังคงเขียนรูปที่ตนเองรักอยูและบริหารงาน หอศิลปสวนตัวรวมกันกับภรรยา ที่มีอยูถึงสองหลังในเขตตัวบาน ซึ่ง สรางขึ้นสำหรับใหคนลำพูนและละแวกใกลเคียงไดเขามาใชประโยชน ทางการ ศึกษาศิลปะ แมวัยจะลวงเขาปที่ 70 แลวก็ตาม อาจารยยังคง เขียนรูปอยางมีวินัยและกระฉับกระเฉงทุกวัน เปนที่ปรึกษาอาจารยสอน ศิลปะในหลายสถาบัน และไดรับเชิญใหเปนอาจารยพิเศษไปบรรยาย ตามสถาบันนอุดมศึกษาตางๆ ทั่วประเทศ ในบั้นปลายชีวิต อาจารยตั้งใจที่จะแสดงภาพเขียนผลงาน จิตรกรรมภาพทิวทัศนใหกับบุพการีทั้ง สองทาน และทุกวันนี้อาจารย จรูญ ยังระลึกถึงครูบาอาจารยทุกคน โดยเฉพาะ ศ.ศิลป พีระศรี ซึ่งเปนผู ใหกำเนิดตัวตนที่สองของความเปนศิลปน สำหรับ นักศึกษา ประชาชน หรือผูสนใจเทปอัตชีวิประวัติ ปากเปลา ของ อ.จรูญ บุญสวน ซึ่งพูดถึงชีวิตในชวงวัยเด็กจนถึงวัยชรา และประสบการณทำงานทางดานศิลปะมาอยางยาวนาน ทั้งในฐานะครู สอนศิลปะ และการเปนศิลปนมืออาชีพ สามารถหยิบยืมไดที่หองสมุด คณะวิจิตรศิลป มหาวิทยาลัยเชียงใหม
จากภาพเขียนบนพื้นทราย ถึงจิตรกรรมในทำเนียบ
วิธียายไปเรื่อยๆ ผมไดความคิดนี้มาจากอาจารยทวี นันทขวาง (อดีต อาจารยสอนที่คณะจิตรกรรมฯ มหาวิทยาลัยศิลปากร) เพราะทานเคยได รับคำถามทำนองเดียวกันวา “รูปดอกบัว”(ปจจุบันอยูที่พิพิธภัณฑศิลป พีระศรีอนุสรณ) ที่ทานเขียนคงใชดอกบัวเปนจำนวนมาก ทานบอกวา ทานมีดอกบัวแคสองหอ นักศึกษาซื้อมาฝาก ทานใชวิธียายไปเรื่อยๆ จนไดเปนรูปขนาดใหญ. วิธีการนี้ยอดเยี่ยมจริงๆ ทุกวันนี้ผมก็ใชวิธีการนี้ ในการเขียนรูป หาก พิจารณาผลงานจิตรกรรมของ อ.จรูญ บุญสวน นับจาก เริ่มตนจวบจนปจจุบัน จะเห็นถึงขอเดนและขอดอยที่ปรากฎขึ้นมาใน เสนทางสายยาวไกลของความเปน ศิลปน อ.จรูญ ไมมีความถนัดใน การเขียนภาพเหมือนตัวบุคคล(portrait) และภาพเปลือย(nude) แตมี
อ.จรูญ บุญสวน เกิด: ๒ กรกฎาคม ๒๔๘๑ การศึกษา: ศิลปมหาบัณฑิต (จิตรกรรม) มหาวิทยาลัยศิลปากร ที่อยู: ๓๓/๒ หมู ๑๐ ตำบลเหมืองงำ อำเภอเมือง จังหวัดลำพูน ๕๑๐๐๐
Faculty of Fine Arts