Zoom boek Natuurlijk licht

ZOOM ACADEMY PRAKTIJKREEKS

EXPERIMENTEREN MET LICHT

NATUURLIJK LICHT

IN DIT DEEL VAN DE REEKS EXPERIMENTEREN MET LICHT

ZET HET LICHT NAAR JE HAND

VAN PORTRET TOT ARCHITECTUUR KRIJG CONTROLE OVER JE TECHNIEK

INCLUSIEF WORKFLOWS VOOR NABEWERKING

EXPERIMENTEREN MET LICHT

NATUURLIJK LICHT

Inhoud

5

9

Hoofdstuk 1: Over Natuurlijk licht

We vertellen je wat je in dit cursusboek allemaal gaat leren en hoe het boek is opgebouwd.

Hoofdstuk 2: Natuurlijk licht

Wil je natuurlijk licht kunnen gebruiken, dan is het belangrijk dat je het begrijpt. We leggen uit hoe je jezelf kunt trainen om het mooiste natuurlicht te vinden, waar je op moet letten en wat je aan apparatuur nodig hebt.

19

Hoofdstuk 3: Portretfotografie

Met natuurlijk licht kun je prachtige portretten maken. We kijken naar licht en schaduw bij portretten, maar ook naar de rol die de omgeving en omgevingslicht hierbij spelen. Ook leer je meer over de juiste camera-instellingen. Heel belangrijk, juist omdat je natuurlijk licht niet kunt sturen.

37

Hoofdstuk 4: Architectuurfotografie

Hoe leg je het vaak indrukwekkende vormen- en lijnenspel van architectuur vast? En hoe kun je natuurlijk licht gebruiken wanneer je een interieur wilt fotograferen?

53

Hoofdstuk 5: Macrofotografie

Natuurlijk licht en macro kan prachtige foto’s opleveren, denk maar eens aan fotografie van insecten of bloemen. Deze vorm van fotografie leent zich ook voor bijzondere, abstracte beelden, die bijna vervreemdend kunnen werken. Je leert technieken en je doet inspiratie op.

65

Hoofdstuk 6: Natuurfotografie

Of het nu gaat om landschappen, om foto’s die je maakt terwijl je onderweg of op reis bent, om alles wat met flora en fauna te maken heeft: vaak is natuurlijk licht hier de enige lichtbron die je hebt. Hoe je dat in zulke situaties optimaal inzet, leer je in dit onderdeel.

85 Nabewerking

Aan de hand van de bewerkingspakketten Lightroom en Capture One laat fotograaf en docent Jasper van Bladel zien hoe je portret-, architectuur-, macro- en natuurfoto’s nog krachtiger maakt. Je kunt oefenbestanden downloaden om alle stappen meteen te kunnen volgen.

82

Extra: Doe-opdrachten

Aan de hand van vijf uiteenlopende doe-opdrachten ga je het geleerde in praktijk brengen. Daarnaast zijn deze opdrachten bedoeld om je creativiteit te prikkelen en om je af en toe uit je comfortzone te laten stappen. Uitdagend dus, en dat is precies waar je als fotograaf van groeit!

Over Natuurlijk licht

Zoom Academy

Natuurlijk licht, het derde deel uit de reeks Experimenteren met Licht, hebben we uitgebracht samen met een online cursus op Zoom Academy. In dit deel leer je hoe je natuurlijk licht – een lichtbron die altijd beschikbaar is – zo goed mogelijk kunt gebruiken.

↘

Dt cursusboek is gemaakt in combinatie met de online cursus Natuurlijk licht op Zoom Academy. Daarnaast is deze cursus onderdeel van een uniek vierluik: Experimenteren met licht. In deze reeks leer je allerlei nieuwe technieken om te spelen met licht. De online cursus is altijd en overal toegankelijk: op je computer, maar ook op je tablet of smartphone.

Handig, want zo kun je ook onderweg naar je volgende shoot snel wat opzoeken! Heb je een vraag, dan kun je die direct stellen via het onderdeel ‘Stel een vraag’. De online cursus bevat naast de informatie uit dit boek nog diverse extra’s, zoals videotutorials, downloads en links naar oefenbestanden. Ga naar www.zoomacademy.nl om de online cursus te volgen.

Samen geven het boek en de bijbehorende online cursus je alle kennis en inspiratie om zelf de mooiste foto’s met natuurlijk licht te maken. Daarbij besteden we in het bijzonder aandacht aan vier specifieke fotografiegenres: portret, architectuur, macro en natuur. Welk onderwerp je ook bij natuurlijk licht wilt gaan fotograferen: met deze cursus lukt het je!

ACADEMY

Dit ga je leren

Fotograferen bij natuurlijk licht lijkt makkelijk, maar er komt meer

bij kijken dan je denkt. Omdat je natuurlijk licht niet kunt sturen, is het belangrijk dat je precies weet wat je als fotograaf doet en hoe je natuurlijk licht het best kunt gebruiken. Dat leer je in deze cursus.

Natuurlijk licht is het summum in de fotografie. De complexiteit van deze foto’s zit verstopt in de eenvoud. Bij daglicht een perfecte foto maken: het klinkt zo makkelijk, maar dat is het niet. In deze cursus leer je deze onuitputtelijke lichtbron optimaal benutten!

De basis

We beginnen bij de basis en leren je om natuurlijk licht te begrijpen. We kijken naar camera-instellingen en naar apparatuur. Ook leggen we uit hoe je natuurlijk licht kunt simuleren.

Verdieping

Daarna behandelen we vier verschillende specifieke fotografiegenres: portretten, architectuur, macro en natuur. We leren je hoe je per situatie natuurlijk licht het best kunt inzetten. Bij portretten kun je bijvoorbeeld spelen met schaduwen in het gezicht, terwijl je het licht bij architectuurfoto’s kunt gebruiken om vormen en lijnenspel

extra te benadrukken. Ook macro en natuur hebben natuurlijk hun eigen bijzonderheden.

Nabewerking

Naast theorie en inspiratie biedt deze cursus uiteraard ook een praktische component. Je leert hoe je je foto’s kunt bewerken om ze

nóg krachtiger te maken. Dat laten we zien in zowel Adobe Lightroom als in Capture One. Bovendien kun je een aantal voorbeeld-rawbestanden downloaden, zodat je de nabewerkingen meteen kunt oefenen. Daarna kun je deze workflows gemakkelijk toepassen op je eigen foto’s.

Een lichtsterk objectief zorgt voor bijzondere beelden. JACQUELINE UITERLOO, JACQUELINEUITERLOO.ZOOM.NL CANON 5D

Wat heb je nodig?

Om alle stappen uit deze cursus te kunnen volgen, heb je een paar dingen nodig: een camera, software en een computer. In het kort lopen we de ‘eisen’ (wees gerust, die zijn niet al te hoog) met je door.

Camera

Je hoeft helemaal geen peperdure camera te hebben om met de informatie uit deze cursus aan de slag te gaan. Wel is het handig als je de sluitertijd, het diafragma en de iso-waarde op de camera zelf kunt instellen. We vertellen namelijk op diverse plekken hoe je de camera het best kunt instellen, en je leest bij de voorbeeldfoto’s bovendien met welke instellingen die zijn

gemaakt. Idealiter gebruik je dus een camera:

Waarbij je zelf de belichtingsinstellingen kunt aanpassen, waaronder het diafragma, zodat je controle hebt over de hoeveelheid licht en de scherptediepte van je beeld.

Waarbij je de mogelijkheid hebt om veel informatie al tijdens het

fotograferen op het scherm te bekijken, zoals een histogram, compositielijnen (een raster) en de instellingen die je gekozen hebt.

Pc met software

Voor het laatste onderdeel uit deze cursus – de nabewerking – heb je een computer met geschikte software nodig. We gebruiken voor de nabewerking in deze cursus twee verschillende pakketten: Adobe Lightroom en Capture One. Ben je nog niet bekend met dat laatste pakket? Op www.captureone.com/ en/download-trial kun je de software downloaden en dertig dagen gratis uitproberen. Heb je nog geen Lightroom? Tegenwoordig biedt Adobe de software Lightroom

Classic CC en Photoshop CC aan binnen het zogenaamde

fotografielidmaatschap van iets meer dan 12 euro per maand. Dan krijg je automatisch ook toegang tot de nieuwste versie van Adobe Lightroom CC én de beschikking over 20 GB cloudopslag.

Natuurlijk licht

Wat is natuurlijk licht?

Fotografie draait voor een heel groot gedeelte om het vinden en het gebruiken van het mooiste licht. Voor veel fotografen is dat natuurlijk licht. Maar wat verstaan we daar precies onder en hoe kun je er het best gebruik van maken?

In de fotografie maken we onderscheid tussen verschillende soorten licht. Meer precies gaat het dan om waar dat licht vandaan komt, dus wat de bron van dat licht is. Zo heb je natuurlijk licht en kunstmatig licht , ook wel artificieel licht genoemd. Natuurlijk licht is het licht dat de zon je geeft, dus het licht dat tijdens de uren dat de zon schijnt onze wereld verlicht. Niets meer en niets minder. Dat natuurlijke licht is gelukkig vaak ideaal om mee te werken, al brengt het tegelijkertijd soms ook uitdagingen met zich mee. Natuurlijk licht is namelijk onvoorspelbaar en veranderlijk. Als fotograaf moet je daarop voorbereid zijn en de ervaring en kennis hebben om die uitdagingen het hoofd te bieden.

Creatief

De natuur biedt je als fotograaf dus al een prachtige en veelzijdige lichtbron die – mits je hem goed

weet in te zetten – garant staat voor de meest prachtige beelden. Overigens betekent dat niet dat je niet creatief kunt omgaan met dat natuurlijk aanwezige licht, of dat je het niet kunt sturen of richten.

Daar zijn namelijk allerlei mogelijkheden voor die je als fotograaf handvatten geven om het fraaie natuurlijke licht op een optimale manier in te zetten voor de allermooiste foto’s.

Natuurlijk licht kan bijzonder fraai zijn, zoals je op deze foto duidelijk ziet. ELKE BRAET, ALLNATUREPHOTOGRAPHY.ZOOM.NL

Hoe zet je natuurlijk licht in?

Natuurlijk licht is een veelzijdige en krachtige lichtbron. Zoals bij elke vorm van licht is het belangrijk dat je de eigenschappen en de werking ervan begrijpt, zodat je er in de praktijk goed voorbereid mee aan de slag kunt gaan.

Sterkte

Belangrijk bij fotograferen met natuurlijk licht is het feit dat je in principe niets aan de sterkte van het licht kunt veranderen. Aan de zon zit nu eenmaal geen knop om de sterkte te regelen, zoals dat wel het geval is bij een flitser of lamp. Wil je dat het beeld qua belichting een andere uitstraling krijgt, dan zul je aan de slag moeten met de instellingen van je camera. Alleen daarmee kun je die verandering in gang zetten. Dat vereist kennis en kunde, want je moet immers weten hoe de instellingen van bijvoorbeeld je diafragma, sluitertijd en iso-waarde de belichting beïnvloeden.

Kleurtemperatuur

Zoals je weet kan licht kil of juist warm van kleur zijn. Dat wordt aangeduid met een aantal graden Kelvin. Een lage waarde, bijvoorbeeld 1500-1850 K (kaarslicht), is warm van kleur. Een hoge waarde, bijvoorbeeld 12000 K, is blauwig en kil van kleur. Daglicht valt daar tussenin, zo rond de 5500 / 6000 K. De vuistregel is: hoe lager de K, hoe warmer de kleur. Kleurtemperatuur is een belangrijk element voor het bepalen van de juiste witbalans in je foto, maar daarnaast is het ook een duidelijke sfeermaker of -breker. Goed om te weten: de witbalans en kleurtemperatuur van je beeld kun je achteraf nog bijwerken of corrigeren – tenminste, als je in raw werkt.

Schaduwen

De schaduwen die ontstaan door een bepaald gebruik van licht zijn minstens zo belangrijk als het licht zelf. Schaduw geeft vorm en daarmee diepte aan je beeld.

Daarnaast krijgt het licht in je beeld ook richting. Ga maar na: een ronde kolom die je frontaal bekijkt, lijkt zonder licht of schaduw een rechthoek. Pas als er licht en schaduw in het spel zijn, zie je dat de kolom eigenlijk rond is. Zoek in je beelden dus altijd naar interessant licht én naar de juiste schaduwen en schaduwwerking.

KIJK WAT LICHT

PRECIES MET DE ONDERWERPEN IN JE BEELD DOET

Reflecties

Licht en de onderwerpen waar dat licht op valt: dat is een samenspel. Afhankelijk van de materialen en de kijkhoek vormen zich reflecties en spiegelingen. Deze ‘indirecte’ gevolgen van invallend licht kun je als fotograaf benutten om je beeld sterker te maken. Let dus niet alleen op het algemene licht, maar kijk ook wat dat licht precies met de onderwerpen in je beeld doet. Ook is het goed om te weten dat jouw eigen standpunt én de instellingen van je camera hierbij een rol spelen. Door daarmee te experimenteren, kom je er vanzelf achter hoe je het best kunt fotograferen.

Het licht is hier heel natuurlijk en heerlijk fris ingezet. Let ook op de reflecties op het tafelblad. LUCIA DE DYCKER, LUCIADEDYCKER.ZOOM.NL

Natuurlijk licht: leren kijken

Fotografie is kijken. Het is daarom van groot belang dat je goed leert observeren en dat je weet hoe licht, donker, contrasten en schaduwen (samen)werken. Pas dan kun je goed beeld maken en leren anticiperen op bepaalde lichtsituaties.

↘

Goed kijken naar licht is bij werken met natuurlijk licht van groot belang, want je kunt het licht weliswaar een beetje sturen of richten, maar echt veranderen kun je het niet. Je zult het dus met het aanwezige licht moeten doen en hoe beter je kijkt, hoe beter je beelden zullen worden.

Oefenen

Het mooie is: natuurlijk licht is erg makkelijk te vinden en oefenen met kijken hoe het licht zich gedraagt is dan ook helemaal niet moeilijk. Je hoeft er ook niet per se voor naar een geschikte locatie, want overal is mooi en interessant licht te vinden. Kijk nu bijvoorbeeld eens om je heen. Of je nu aan een bureau, in je keuken of op zolder zit: overal is wel iets interessants te ontdekken. Zoek bijvoorbeeld naar materialen en kijk hoe het licht die materialen raakt. Verbaas je over spiegelingen en reflecties. Of zoek naar spel van donker en licht, of naar schaduw en

Op het eerste gezicht denk je: o, een jurk aan een hangertje. Maar als je beter kijkt, zie je hoe prachtig van kwaliteit het licht op deze jurk is.

ANGELINE VAN DE KERKHOF, ANGELINEVDK.ZOOM.NL NIKON D810 · ISO 100 · F 2,8 ·

Natuurlijk licht verandert de hele dag door. Wat op het ene moment licht van opzij is, is een volgend moment tegenlicht.

HOE LANGER JE KIJKT, HOE MEER JE OOK BLIJFT ONTDEKKEN

bedoeld om je het licht te laten zíen en ook om in te schatten of het licht goed genoeg is voor een foto. Kijk ook eens naar hoe het licht verandert gedurende de dag en wat er gebeurt als de weersomstandigheden veranderen. Het licht is altijd in beweging en je zult ontdekken dat natuurlijk licht op het ene moment fraaier is dan op het andere moment.

Automatisch

Leren kijken is een interessant proces, maar het kost ook tijd. Zoals met alles in het leven is het ook zo dat goed kijken je niet van de ene op de andere dag gegeven is. Zelfs topfotografen leren nog elke dag bij. Op den duur gaat het natuurlijk vanzelf en daarom moeten we je wel even waarschuwen: je komt er nooit meer vanaf. Als je eenmaal als een echte fotograaf kijkt en ziet hoe licht werkt, dan blijf je alles op die manier bekijken. Maar is dat erg? Nee toch...?

kijk hoe het licht die schaduw cree ert. Hoewel het misschien iets is waar je normaal aan voorbij loopt, zul je zien dat je binnen de kortste keren gebiologeerd raakt door de fraaie eigenschappen van licht.

Veranderlijk

Waarschijnlijk zijn de onderwerpen die je net in je omgeving bekeken hebt niet meteen onderwerpen voor een goede foto. Dat hoeft ook niet: deze oefening is vooral

Oefening baart kunst, en dat geldt dus ook voor kijken. Hoe meer je kijkt, hoe meer je ontdekt en hoe langer je kijkt, hoe meer je ook blijft ontdekken. Goed kijken is de basis van fotografie en daarom kun je er niet vroeg genoeg mee beginnen.

JISCA KUIJPERS, JISCAFOTOGRAFIE.ZOOM.NL. MODEL: MATHILDE DEN DRAAK NIKON

De juiste apparatuur

Natuurlijk licht kun je in principe met elke camera en met elk objectief vastleggen. Natuurlijk licht is echter onvoorspelbaar en veranderlijk, wat de nodige uitdagingen met zich mee kan brengen. Welke apparatuur kun je het best gebruiken?

↘ Werken met natuurlijk licht is een laagdrempelige manier van fotograferen: je hebt er niet per se veel of kostbare apparatuur voor nodig. Wel is het verstandig om met veelzijdige apparatuur op pad te gaan: natuurlijk licht is immers onvoorspelbaar en veranderlijk. Op die manier kun je optimaal inspelen op omstandigheden die het licht in combinatie met het onderwerp je ter plekke geeft.

Wat veelzijdigheid inhoudt, verschilt. Ga je op pad in de schemering, dan geeft een lichtsterk objectief je veel mogelijkheden, maar als je op een zonnige dag architectuur wilt fotograferen, dan heb je veel meer aan een degelijk zoom-objectief om in te spelen op de perspectieven en ruimtes die je gaat vinden.

Lichtsterkte

In het kader van die veelzijdigheid is het goed om met lichtsterke

MARIEKE JONGSMA, MIEPMUIS.ZOOM.NL

NIKON D610 · ISO 320 · F 2 · 1/1600 SEC · 105 MM

objectieven te werken. Een lichtsterk objectief ‘vangt’ veel licht doordat de diafragma-opening

groot tot erg groot is. Op die manier kun je ook als er weinig natuurlijk licht aanwezig is fotograferen. Een

Hier is een (lichte) tele gebruikt om het model fraai te isoleren van de achtergrond.