EDITIE 9 | JAARGANG 26 | SEPTEMBER 2018 | € 6,95
HÉT ANT WO ORD OP AL JE TECH-VRAGEN
TEST
7X 27INCHMONITOREN
LAPTOPS
VOOR ONDERWEG WERKEN WAAR JE MAAR WILT
+ HANDIGE
ACCESSOIRES VOOR MOBIEL WERKEN
OVERAL
MAKKELIJK AAN DE SLAG
KOOPGIDS LAPTOPS
BENUT JE (REIS)TIJD EFFECTIEVER
KLAAR VOOR SCHOOL EN WERK
CHROMEBOOK ALS
GRATIS OFFICE-
ÉCHTE LAPTOP? JE KOMT EEN HEEL EIND MET DEZE APPS!
20x
PAKKETTEN
Snelle schermen met WQHD-resolutie TEST
10 GAMINGHEADSETS
WORKSHOP
AUTOMATISCH UPDATEN
Je pc of laptop altijd bijgewerkt! MASTERCLASS
REDDINGSKIT OP MAAT
Voor elk probleem de juiste usb-stick
INTERNET ONDERWEG
IS BETALEN NOG WEL NODIG?
VAN TAAL TOT KLUSSEN: LEER 'T MET APPS
ONLINE OP AL JE APPARATEN
Discover more at www.rogbenelux.nl
VOORWOORD
Voorwoord
Laptops voor onderweg Op deze plek heb ik al vaker gemeld dat ik mijn pc thuis amper meer gebruik. Een laptop is in de praktijk veel handiger. Ik gebruik hem nog het meest op de bank. Dan doe ik er af en toe iets nuttigs mee, maar ik kijk er ook vrij vaak films of tv op. De enige plek waar ik langdurig een pc gebruikte, was mijn werk. Was. Niet omdat ik een andere baan heb, anders had ik dit niet kunnen tikken, maar omdat ik eindelijk een werklaptop heb gekregen. Waarschijnlijk had ik al eerder kunnen overstappen, maar ik zag de noodzaak niet. Presenteren deed ik op mijn privélaptop en de desktop-pc deed het nog prima. Maar na acht jaar was hij uiteindelijk wel aan vervanging toe. Het mooie is, eigenlijk is er niet veel veranderd. ik kijk nog tegen dezelfde beeldschermen aan, gebruik dezelfde muis en tik op hetzelfde toetsenbord. Dat is mogelijk gemaakt door een simpel usb-dock waarop alle aansluitingen zitten. Eén usb3.0-stekker in mijn laptop en alles doet het. Wil ik de laptop los gebruiken, dan trek ik hem eruit en kan ik mobiel verder. Het enige waar ik van baal is de stroomadapter. Die moet ik steeds meeslepen als ik langer dan 3-4 uur wil werken. Mijn werklaptop heeft geen universele oplaadaansluiting zoals usb-c. Overigens verbaast het me dat de meeste laptops met een usb-c-aansluiting er niet via kunnen opladen! Mocht ik in de markt zijn voor een nieuwe laptop, dan zou dat een van de belangrijkste criteria zijn. Om je bij de keuze van een nieuwe laptop te helpen, hebben we op pagina 20 een handige koopgids. Plus, we besteden ruim aandacht aan mobiel werken en mobiel internet. Want op een smartphone of tablet kun je een hoop doen, écht mobiel werken doe je op een laptop. Laat die smartphone dan maar de internetverbinding verzorgen. Veel leesplezier!
Jeroen de Jager Hoofdredacteur jeroen@computertotaal.nl
SEPTEMBER 2018
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
3
NUMMER 9 2018
AAN DE SLAG WAAR JE MAAR WILT
OVERAL WERKEN Ben je vaak weg van huis? Dan is het fijn om ook buitenshuis makkelijk aan de slag te kunnen. Dat kan met de juiste apparatuur en programma’s. En als je vaak (en lang) onderweg bent, dan is het wel zo fijn om die reistijd eveneens nuttig te kunnen gebruiken. Dan houd je meer tijd over voor leuke dingen!
ENTER
6
BASISCURSUS De ultieme muziekquiz
Nieuws, gadgets, gear, apps, geruchten,
Ken je die quizzen op de radio waarbij de
cijfers, uitspraken én meningen. Uit alles
luisteraar na het beluisteren van een intro
wat langs is gekomen, viel dit ons het meest
een bepaald liedje moet raden? Dat spel
op. Is dát even lekker binnenkomen!
speel je met vrienden én maak je zelf!
94
TIPS & TRUCS 25 apps om bij te leren Je smartphone tijdverspilling? Niet als je hem gebruikt om nieuwe dingen te leren! Deze twintig apps zijn wat dat betreft écht de moeite waard.
INFOGRAPHIC WACHTWOORDEN 52
100
WORKSHOP Altijd up-to-date Updaten is een saaie, maar belangrijke klus. We tonen je hoe je al je software
4
Wie jouw wachtwoord(en) kent, kan je soci-
(inclusief firmware en drivers) up-to-
aal, financieel en emotioneel ruïneren. Hoe
date houdt en hoe je updateprocessen
veilig zijn onze wachtwoorden eigenlijk?
automatiseert.
106
INHOUD
TEST 7 gamemonitoren
20 KOOPGIDS Nieuwe laptop
38 SHORTLIST Slimmer mobiel werken
We testen zeven schermen voor gaming
Wat is nu écht belangrijk als je een nieuwe
Deze handige accessoires mogen absoluut
(én andere werkzaamheden) met een
laptop nodig hebt? Tijd voor een overzicht
niet ontbreken in jouw tas. Dan kom je
schermdiagonaal van 27 inch, allemaal
van de laatste stand van zaken.
nooit voor verrassingen te staan!
Wide Quad HD. Daar zijn nogal wat ver-
26 BASISCURSUS Overal internetten
40 BASISCURSUS Chromebook als laptop
Houd je laptop, smartphone en tablet overal
Geef je Chromebook superkrachten met
verbonden met het internet.
deze onmisbare apps.
32 BASISCURSUS Mobiel werken
46 BASISCURSUS Gratis kantoorpakketten
Minstens zo be-
Met de juiste apparaten, apps en aanpak kun
Waarom geld betalen voor een dure
visuele
je je (reis)tijd effectiever benutten, zodat je
licentie op Microsoft Office terwijl het ook
kel van moderne
meer tijd overhoudt voor ontspanning.
prima gratis kan?
games is de geluids-
schillen tussen.
70
TEST 10 gameheadsets langrijk als het spekta-
beleving. Een goede headset maakt een goede game beter! We testen modellen tussen de 99 en 149 euro.
82
QUICK FIX SNEL JE GELD TERUG
VRAAG & ANTWOORD
103
126
SHORTLIST Usb-sticks In de Masterclass op pagina 116 leggen we uit hoe je een reddingskit maakt op een usb-stick. Welke usb-sticks
BASISCURSUS Audiostation met een tablet
zijn geschikt om hiervoor te gebruiken?
122
We knutselen met een tablet en een bluetoothspeaker zelf een compleet digitaal audiostation in elkaar! Dat hoeft niet duur te zijn.
112
REVIEWS
MASTERCLASS Usb-stick met reddingskit
HARDWARE
56
Stel een sleutelring samen met daarin usb-
KIJKEN, KIEZEN, KOPEN Drones
SOFTWARE
61
sticks die essentiële software bevatten om
Met drones maak je supermooie beelden,
APPS
66
pc-problemen te herstellen. Wij helpen je
maar ze zijn er van spotgoedkoop tot peper-
GAMES
68
vast een eind op weg!
SEPTEMBER 2018
116
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
duur. Vergelijk ze eerst!
130
5
ENTER
Nieuws, gadgets, gear, apps, geruchten, cijfers, uitspraken én meningen. Uit alles wat langs is gekomen, viel ons dit het meeste op. Is dát even lekker binnenkomen!
SMARTPHONES
Mechanische smartphone
Oppo Find X 2018 is tot dusver een treurig jaar als
is) lost Oppo dat op door een mechanisch
H A R DWA R E
MOEDERTJELIEF …
het op smartphones aankomt. Prijzen
middenstuk met (onder meer) de camera en
stijgen en de innovatie is beperkt. Intussen
luidspreker uit het toestel te laten schuiven.
ASUS H370 Mining Master
rollen de iPhone X-klonen, met schermin-
Volgens Oppo kan het mechaniek jarenlang
Sinds de komst van cryptogeld is er een
kepingen en zonder koptelefoonpoorten,
mee, maar we zijn benieuwd hoe het toestel
nieuwe doelgroep ontstaan voor hard-
van de lopende band. Innovatie komt van
reageert op een dagje strand. De Oppo Find
warecomponenten: miners. Om het minen
Chinese smartphonemerken, zoals Oppo,
X heeft helaas geen koptelefoonpoort. Ge-
van cryptogeld een beetje rendabel te maken,
dat voet aan Europese bodem wil zetten.
lukkig is er ook de Vivo Nex S aangekon-
is heel veel rekenkracht nodig van videokaar-
Oppo doet zijn best om een zo groot moge-
digd. Deze Chinese smartphone heeft die
ten. Dit drukt enorm op de verkrijgbaarheid
lijk scherm aan de voorkant te plaatsen,
wel, aangevuld met een mechanische front-
en stuwt de prijzen van krachtige componen-
zonder gebruik te hoeven maken van een
camera én een vingerafdrukscanner in het
ten. Wat weer als gevolg heeft dat bijvoor-
inkeping voor de frontcamera, luidspreker
scherm. Die Vivo Nex S gaat 520 euro kos-
beeld high-end-gaming een dure hobby is ge-
en andere sensoren. In de Find X
ten, maar of hij naar Nederland komt, dat is
worden. Gelukkig beginnen fabrikanten zich
(die vanaf september voor
nog de vraag.
te realiseren dat componenten specifiek voor
1.000 euro in Neder-
miners best wel eens een goudmijn kunnen
land verkrijgbaar
zijn. Daarom brengt ASUS een mining-variant van een van zijn krachtige moederborden: ASUS H370 Mining Master. Als miner kun je niet genoeg videokaarten hebben. Daarom kunnen er op de H370 Mining Master een twintigtal videokaarten worden aangesloten. Ja, dat las je goed. Twintig. Ook heeft ASUS ervoor gezorgd dat de mijnwerkers precies kunnen zien hoe de aangesloten gpu’s hun werk doen en de ‘grafische’ kaarten zo foutloos mogelijk te werk kunnen gaan. Over de prijs en beschikbaarheid liet ASUS vooralsnog weinig los, maar verwacht wordt dat het moederbord zo’n 400 euro gaat kosten en in het derde kwartaal van dit jaar beschikbaar komt.
6
ENTER
WEARABLES
AAN DE LOPENDE BAND
XIAOMI MI BAND 3 Voor een fitnessarmband met hartslagmeter betaal je al gauw rond de honderd
euro. De Mi Band van Xiaomi is daar een uitzondering op. Toegegeven, de apps en de hartslagmeter van de Mi Bands kunnen niet tippen aan die van Fitbit of de Apple Watch. Maar voor een prijs rond de 25 euro voor het bandje valt daar prima mee te leven. Het is niet gek ook dat er van de Mi Band 2 miljoenen zijn verkocht. Z’n opvolger, de Xiaomi Mi Band 3, behoudt zijn lage prijs en de hartslagmeter. Het bandje is uitgerust met een 128 bij 80 oledscherm en een grotere batterij. Hierdoor kan er meer informatie worden weergeven, zoals meldingen, en hoef je je bandje minder vaak op te laden. Ook is de Mi Band 3 waterdicht, waardoor je bandje niet kapot gaat als je er per ongeluk mee onder de douche stapt. Sterker nog, je kunt er zelfs mee zwemmen.
NETWERKEN
ROLLATOR, OUWE! Hotspot in rollators
De groei van de vr-markt valt tegen. SEPTEMBER 2018
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
Hoe krijg je ouderen en jongeren
hotspotrollators, wist dat er grote be-
dichter bij elkaar? Het antwoord
hoefte is aan openbare wifi en merkte
ligt meer voor de hand dan je dacht:
op dat een rollator hier multifunctioneel
door ouderen uit te rusten met een
voor ingezet kan worden om een posi-
draadloze hotspot! De Haarlemse orga-
tief maatschappelijk neveneffect te ge-
nisatie 023DOEN heeft speciale rolla-
nereren. Een try-out wees uit dat er
tors ontwikkeld met ingebouwde 4G-
prima twintig mensen tegelijkertijd
hotspots, met als doel beide groepen
kunnen verbinden met een rollator. De
dichter bij elkaar te brengen. Rocco
rollators worden tot eind september uit-
Verduit, die met het idee kwam voor de
voerig uitgetest.
ECHT GEZEGD
Ondanks dat Sony de meeste vr-sets verkoopt, valt de groei van de markt Sony tegen, stelt PlayStation-baas John Kodera
7
ENTER
GADGETS
Zet daar je tanden maar in
GoCube Er zijn twee soorten mensen op de
snelst? Of ben je snel genoeg voor het
wereld: degenen die een Rubiks
online topklassement? Verder biedt de
kubus kunnen oplossen, en degenen die
app ook uitdagingen en spelletjes die je
dat niet kunnen. Voor beide is de GoCu-
leren hoe je een Rubiks kubus kunt op-
be verzonnen, een Rubiks kubus met
lossen of bepaalde patronen kunt
bluetooth. Ja, dat las je goed. Bluetooth.
maken. De GoCube wordt via crowd-
De GoCube staat in verbinding met een
funding gefinancierd. Er is blijkbaar
smartphone-app en toont onder andere
veel vraag naar, want er is intussen al
PROFESSIONELE POKÉMONVANGER
hoeveel rotaties je gedaan hebt, en hoe-
meer dan 300.000 euro opgehaald. Prij-
ASUS is niet de eerste die een smartphone voor ga-
lang je over de puzzel doet. Je kunt ook
zen starten vanaf 69 dollar; vanaf maart
online je vrienden uitdagen: wie is het
2019 wordt de kubus geleverd.
SMARTPHONES
ASUS ROG-smartphone
mers maakt. Sony probeerde het de Xperia Play, zonder succes. Recentelijk bracht Razer een game-smartphone uit, maar daar waren we in onze eerdere review allerminst kapot van. Intussen lijkt het erop dat gamen op een smartphone steeds populairder wordt en er wel degelijk een doelgroep ontstaat. ASUS probeert het daarom ook, met de ROG-smartphone (Republic of Gamers). De smartphone heeft een scherm met hoge verversingssnel-
AUDIO
GELUID DAT JE TELEVISIE KAN BEAMEN
SONOS BEAM
heid en ijzersterke specificaties zoals een snelle processor, 6.000 mAh accucapaciteit, 8 GB werkgeheugen en liefst 512 GB opslag. Ook heeft het toestel luchtkoeling, voor wanneer zware games hun tol eisen. Maar je betaalt er wel
Sonos heeft de Sonos Beam aan-
met een tweeter en vier drivers, waar-
1.000 euro voor. Eventueel koop je er accessoires voor,
gekondigd: een compacte sound-
mee een driekanaals geluidsbeeld ge-
zodat je bijvoorbeeld een controller van je toestel maakt of
bar voor je televisie die, naast de app,
genereerd kan worden: links, midden
je toestel aansluit op je televisie. Wanneer de ROG-smart-
dankzij vijf microfoons ook kan wor-
en rechts. Desgewenst kun je dit met
phone in Nederland verschijnt is nog niet bekend.
den bediend met stembediening. De
Sonos One-speakers uitbreiden tot
Beam ondersteunt 49 verschillende
surroundinstelling. De Sonos Beam is
muziekdiensten en Amazons Alexa,
sinds 17 juli verkrijgbaar voor 449
dat nog altijd niet in Nederland be-
euro, in de kleuren zwart en wit. In
schikbaar is. De Sonos Beam is 65 cen-
diezelfde maand werd de Beam, even-
timeter breed en is bedoeld om voor je
als enkele andere Sonos-speakers, via
televisie te plaatsen. De soundbar is
een software-update voorzien van
voorzien van een hdmi-arc-ingang en
AirPlay 2, waardoor gebruikers van
een ethernetpoort. Voor het produce-
iOS direct muziek van hun apparaten
ren van geluid is de Beam uitgerust
kunnen streamen naar een speaker.
C I J F E R TJ E
2,4 MILJOEN KEER VERGETEN Het recht om vergeten te worden uit de Googlezoekmachine is (op last van de rechter) sinds 2014 van kracht en al meer dan 2 miljoen keer toegepast.
8
ENTER
E E R ST E R E A C T I E VA N D E R E D A C T I E
EERSTE INDRUK Joris Peterse m’n laptop is al smerig genoeg zonder vingerafdrukken
Windows 8 en 10, de Touch Bar op MacBooks, een smartphone als touchpad op Razer-laptops … En nu ZenBooks met touchscreen in plaats van een touchpad. Ik ben allerminst overtuigd van alle touchbediening op laptops. Ik zie het als een gimmick, een zoektocht naar een manier om een oudere productgroep te vernieuwen. Voor mij voelt het als een cassettedeck met bluetoothverbinding: je vernieuwt er in theorie helemaal niets mee.
Daan Doedens wilde altijd al dj worden
Toen Apple zijn Touch Bar in de nieuwste MacBook stopte, was mijn eerste gedachte: leuke gimmick. Bij ASUS’ ZenBook had ik dat ook een paar tellen, tot ik de interessantste toepassing bedacht. Zo’n touchpad met scherm lijkt me namelijk ideaal om Spotify op neer te zetten. Supersnel wisselen tussen playlists of nummers zonder dat je de hele app tevoorschijn hoeft te halen. Ik zou er geen
MUIZEN MET TOUCHSCREEN
ZenBooks met ScreenPad
ZenBook voor kopen, maar als ik dat wel doe, ga ik het touchscreen vast en zeker gebruiken.
Jeroen de Jager wil dit graag in de praktijk proberen
In de praktijk vind ik de Touch Bar van de MacBook niet heel veel toevoegen. Grote kans dat dit ook met de ScreenPad het geval is. Toch wil ik het graag uitproberen. Ik ben
Op de Computex-beurs in Taiwan presenteerde ASUS de nieuwe ZenBook Prolaptoplijn. Opvallend aan deze nieuwe laptops is dat ze in plaats van een touchpad over een 5,5 inch groot full-hd-touchscreen beschikken. Hiermee kun je natuurlijk de muiscursor besturen, maar er kan meer mee: je kunt een wallpaper instellen en enkele functies draaien, zoals een calculator om snel berekeningen te maken, een tekenveld oproepen, de kalender tonen, bedieningsknoppen voor media laten zien, opmaakknoppen voor Word instellen en meer. Daarmee doet het denken aan de Touch Bar op MacBooks, maar dan ook met de mogelijkheid om het hoofdscherm te dupliceren.
zo benieuwd hoe er op een natuurlijke manier wordt geswitcht van invoer bedoeld voor het echte scherm en invoer op de Screenpad zelf. Windows 10 blinkt al niet uit in gebruiksgemak met zijn regelmatige updates en andere (vaak voor mij nutteloze) mededelingen op momenten dat ik echt iets anders op die computer wil doen. Gaat de ScreenPad dat verslechteren of juist verbeteren?
Lub Snoek koopt ‘m graag als bundel
Ik hoop dat deze laptop geleverd wordt met een tegoedbon voor de fysiotherapeut. Het lijkt me namelijk totaal niet ergonomisch om telkens naar het gebied onder je toetsenbord te moeten kijken om gebruik te maken van een dergelijk handigheidje. Daarnaast is het nog maar de vraag of en wanneer merken als Spotify een handige widget bouwen om te tonen op het schermpje. Dat is namelijk het enige scenario waarbij dit me handig lijkt.
SEPTEMBER 2018
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
9
ENTER
spotlight
MOBIEL TWEEDE SCHERM Lub Snoek, houdt niet van half werk Doordat ik op werk twee monitoren heb, moet ik altijd wennen aan het gebrek aan werkruimte bij m’n laptop. Gelukkig is daar
Techproblemen vragen een techoplossing! En in ons dagelijks techleven komen we vaak leuke nieuwe initiatieven tegen. En de prijs? Die maakt niet zoveel uit als het een geniaal idee is.
DUO, een uitschuifbaar 12,5inch-scherm dat je op de achterkant van je laptopscherm plakt. Op het moment dat je meer ruimte nodig hebt, schuif je simpelweg het scherm uit. www.tiny.cc/duosch
WONDERBRIL Eelko Rol, is een echte vr-noob Op het gebied van virtual reality ben ik zo groen als gras. Ik heb thuis geen monster-pc en alleen zo’n Google Cardboard-ding, maar daar was ik snel op uitgekeken. Wat dat betreft is de nieuwe HTC Vive Focus dé oplossing: een betaalbare standalone vr-headset met indrukwekkende specs. www.vive.com
STUITERSMARTPHONE Daan Doedens, heeft het eindelijk voor elkaar
UITSCHUIFCAMERA
lijk hier: ik heb mijn smartphone laten val-
Joris Peterse, hap niet zo in m’n scherm!
len. Het scherm leeft nog, maar de glazen
Smartphonemakers die blind Apple nadoen
achterkant is volledig naar z’n grootje. Tijd
heb ik het niet zo op. Daarom valt de Vivo
voor een hoesje dus. En dan maar meteen
Nex S me erg op. Een krachtige smart-
deze ‘Handy-airbag’, want als ik dan nog een
phone, gewoon met koptelefoonpoort, groot
keer mijn telefoon laat stuiteren, stuitert hij
scherm en geen scherminkeping omdat de
tenminste weer omhoog.
frontcamera … uit het toestel schuift!
De dag die je wist dat zou komen is einde-
www.tiny.cc/stuiter
www.vivo.com
FLEXIBEL HOESJE Jeroen de Jager, had dit al veel eerder moeten weten Ik ben erg tevreden over het gebruiksgemak en de geluidskwaliteit van mijn AirPods. Alleen zijn mijn oren echt te groot. Tijdens het lopen of fietsen moet ik ze regelmatig ‘bijdrukken’. Dankzij de EarBuddyz is mijn pasprobleem met een simpel siliconenhoesje om de Airpods opgelost. www.earbuddyz.com
10