9
HÉ T A N T WO O RD O P A L J E T E CH -V R AGEN
MESHWIFI
WIFI 5 & WIFI 6
SUPERSNEL ÉN STABIEL
VOOR THUIS TEST EN TUNE JE WIFI-DEKKING OVERAL IN HUIS OPTIMALE VERBINDING
VEILIGER INLOGGEN
MET EN ZONDER WACHTWOORDEN
ALTERNATIEVE ROUTERFIRMWARE
OPENWRT: BAAS OVER EIGEN NETWERK + INSTALLEREN & CONFIGUREREN
KOOPGIDS
MONITOREN
Kies jouw beste beeldscherm BASISCURSUS
POWERPOINT
Dia’s bewerken en opmaken BASISCURSUS
REKENEN IN EXCEL
Gebruik handige formules en berekeningen
MEGATEST
2Y3STMEEMSEHNS
GETEST!
SHORTLIST
BETER GELUID OP JE (THUIS)WERKPLEK
Speakers, koptelefoons en draadloos luistergenot
02009
20 EXPERTTIPS VOOR NOG MEER SPOTIFY
8 718226 106193 28e JAARGANG | SEPTEMBER 2020
€ 7,50
Shimano E-bike Systems
Switch to freedom mode Fietsen moet een koud kunstje zijn. Geen strijd. Of je nu door de stad laveert, graag het platteland wil verkennen of op onverharde wegen je grenzen verlegd. Ons high-end e-bikesysteem ondersteunt je bij iedere trap. Het is gebasseerd op een eeuw van succesvolle technische innovaties door ‘s werelds nummer één in de fietsindustrie en wordt gemonteerd op een ruim aanbod fietsen van diverse fietsmerken, check onze website welke merken. Het nieuwe SHIMANO STEPS e-bikesysteem - Ben jij klaar om de overstap te maken?
shimano-steps.com
VOORWOORD
Voorwoord
Wifi in het hele huis Ik lijk wel een kapotte langspeelplaat, maar mijn adagium ‘Je thuisnetwerk is nooit af’ blijft gelden. Ben benieuwd of hij net zo lang meegaat als de Wet van Moore, maar voorlopig zie ik hem nog niet sneuvelen. Met het vele thuiswerken van de laatste maanden, werd het ook voor veel collega’s en kennissen duidelijk dat hun thuisnetwerk nog wel wat verbetering kan gebruiken. Want de tot dan toe prima werkende wifi in huis, voldeed niet meer. Niet zo gek ook; videobellen is immers tweerichtingsverkeer en als het even wat langer duurt voordat de informatie binnen is, hoor of zie je dat meteen. En omdat iedereen thuis moest werken of lessen moest volgen, werd er veel vaker langdurig tegelijkertijd van internet gebruikgemaakt. De wifi moest het op alle verdiepingen in huis heel goed doen, wilde je geen haperingen ondervinden. Mede daarom hebben we in dit nummer vrijwel alle bestaande mesh-wifisystemen getest. Want in de praktijk is mesh-wifi moeilijk te overtreffen. Met of zonder netwerkkabel als ‘ruggengraat’ voor de onderlinge communicatie tussen de satellieten. Een volgende stap is OpenWrt, want de afgelopen periode heb ik een pijnlijke tekortkoming aan mijn Fritz!Box-router ontdekt. We werken online en daarbij synchroniseren we regelmatig bestanden met elkaar via OwnCloud. Zet ik een nieuwe synchronisatie op, dan vult die mijn hele glasvezelverbinding en dat vindt mijn gamende zoon wat minder grappig. Ik kan de synchronisatie-client wel terugschroeven, maar ik vind dat de regelaar van mijn thuisnetwerk, de router, dat moet regelen. De Fritz!Box kan alleen uitgaand verkeer reguleren en doet geen ‘inbound QoS’. OpenWrt schijnt het wél te kunnen, maar het installeren ervan is vrij pittig. Daarom een dubbelartikel om je te helpen bij de installatie en het gebruik van OpenWrt. Mijn thuisnetwerk is nooit af ... heerlijk. Veel lees- en knutselplezier!
Jeroen de Jager Hoofdredacteur jeroen@computertotaal.nl
|
SEPTEMBER 2020
|
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
|
|
3 |
NUMMER 9 2020
Meshwifi
Goede dekking én snelheid Zeker in deze tijden van thuiswerken is een goede dekking en fijne snelheid van je draadloze netwerk essentieel. In dit nummer daarom veel aandacht voor wifi-mesh-systemen, want die zijn de beste optie als je gaat voor een optimaal functionerend draadloos netwerk.
ENTER
6
Nieuws, gadgets, gear, apps, geruchten, cijfers, uitspraken én meningen. Uit alles wat langs is gekomen, viel dit ons het meeste op. Is dát even lekker binnenkomen!
BASISCURSUS PowerPoint We laten je zien hoe je inhoud in dia’s plaatst, hoe je tekst, foto’s en tabellen kunt gebruiken, en hoe je die precies zo kunt
TIPS VOOR SPOTIFY
88
BASISCURSUS Python deel 4
Van groepssessies tot downloaden en van
In dit vierde deel bespreken we allerlei ma-
sneltoetsen tot hitlijsten: 20 slimme tips
nieren om de uitvoer aan te passen en gaan
voor de populairste muziekstreamingdienst
we nog dieper in op hoe je door de elemen-
van dit moment.
|
vormgeven als jij wilt.
4 |
82
ten van een lijst of dictionary loopt.
104
INHOUD
18
28
BASISCURSUS WIFI-DEKKING TESTEN EN TUNEN
KOOPGIDS Monitoren
Het aanbod aan wifi-mesh-systemen is in-
Hoe zorg je in je hele huis voor een goede
Een goede monitor is goud waard, zeker
middels overweldigend. We vergelijken
dekking en hoe kom je er snel achter wat de
in deze tijden. Maar wat maakt een
er maar liefst 23, zodat je precies kunt zien
oorzaak is van eventuele wifi-problemen?
scherm een goed scherm en waar moet
TEST MESH-SYSTEMEN
welk systeem het meest geschikt is voor
je specifiek op letten als je de juiste keuze
jouw thuissituatie.
wilt maken uit de letterlijk duizenden modellen die er te koop zijn?
34
40
Met OpenWrt breid je de functionaliteit
Na de installatie gaan we OpenWrt gebrui-
van je router sterk uit. Het installeren van
ken en tonen we de vele mogelijkheden die
deze firmware is een delicate operatie, maar
deze alternatieve routerfirmware te bieden
absoluut de moeite waard.
heeft.
BASISCURSUS Rekenen in Excel
GOOGLE ARTS & CULTURE
MASTERCLASS OPENWRT DEEL 1
MASTERCLASS OPENWRT DEEL 2
QUICK FIX
Excel is natuurlijk vooral een rekenprogramma. Hoe je berekeningen en formules gebruikt in Excel, leer je in deze cursus. 110
80 95
EEN REKENBLAD VOORBEREIDEN DOOR WILLEKEURIGE DATA TE GENEREREN
109
Muziek kan tijdens het thuiswerken
117
gen op zoek naar de beste alternatieven
FOTO’S AAN ELKAAR RIJGEN MET STITCHER 125
MASTERCLASS Beveiligd aanmelden Inloggen met alleen een wachtwoord of met tweefactorauthenticatie? Misschien kan het binnenkort wel helemaal zonder wachtwoord ... Welke manieren zijn er zoal om je
|
SEPTEMBER 2020
|
118
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
|
SHORTLIST Thuiswerken met optimaal luisterplezier
EXCEL-TABS GROEPEREN EN SIMULTAAN BEWERKEN
TOETSENBORDINSTELLINGEN HERSTELLEN
veilig aan te melden?
68
voor een goede focus zorgen. Wij ginvoor de meestal maar matig presterende geïntegreerde speakertjes in laptops en monitoren.
VRAAG & ANTWOORD
126
KIJKEN, KIEZEN, KOPEN Tablets
130
96
REVIEWS HARDWARE
52
SOFTWARE
57
APPS
62
GAMES
64
|
5 |
ENTER
Nieuws, gadgets, gear, apps, geruchten, cijfers, uitspraken én meningen. Uit alles wat langs is gekomen, viel ons dit het meest op. Is dát even lekker binnenkomen!
De beste nieuwe techproducten van het afgelopen jaar krijgen een Tech Award. Sinds 2017 geven de tech- en gamemerken van Reshift ook Tech Awards Hotlists aan een select aantal veelbelovende producten. Een
GAMING
TECH AWARDS HOTLIST
Sony PlayStation 5 Een paar nummers geleden bespraken we de Xbox Series X als Tech Awards Hotlist. Microsoft had de console toen net gepresenteerd en over de PlayStation 5 van Sony was nog maar weinig bekend. Daar kwam medio juni opeens verandering in. Sony onthulde het uiterlijk van de PS5 en verraste door een versie mét en een zonder optische schijflade aan te kondigen. Die laatste, de PS5 Digital Edition, is smaller en wordt (vermoedelijk) goedkoper, maar kan geen fysieke games en blu-rays afspelen. De console krijgt een volledig nieuwe gebruikersinterface ten opzichte van de PlayStation 4, komt met een vernieuwde DualShock-controller en moet qua snelheid en grafische prestaties concurreren met de Xbox Series X. Sony maakte in juni ook bekend dat games als Returnal, Godfall, Cyberpunk 2077, Kena: Bridge of Spirits en Deathloop voor de PS5 uitkomen, al dan niet in verbeterde vorm ten opzichte van de PS4. Het lijkt er tot dusver op dat de PS5 een uitstekend alternatief wordt voor de Xbox Series X. Welke de beste wordt, is nog niet te zeggen en sowieso vrij subjectief. Overigens hebben zowel Sony als Microsoft nog niet bekendgemaakt wat hun next-genconsoles gaan kosten. Ze verschijnen allebei vlak voor de feestdagen.
|
6 |
product hoeft voor een Hotlist nog niet getest te zijn door de redactie, wat bij een Tech Award wel het geval is.
ENTER
SMARTPHONE
FIETS EN PHONES
NIEUWE XIAOMI-SMARTPHONES EN DOMOTICA
BEVEILIGING
Het Chinese technologieconcern Xiaomi
FOX-IT OP DE SCHOP NA COUPPOGING
zette vorig jaar officieel voet op Neder-
Coup in de soep
landse bodem, maar startte bescheiden met een handvol smartphones. Het portfolio is onlangs uitgebreid met drie smartphones en op korte termijn komt er ook domotica beschikbaar.
Het van oorsprong Nederlandse
voor 100 miljoen terug in Nederlandse
telefoons met grote accu’s, een infraroodsen-
cybersecuritybedrijf Fox-IT wordt
handen te brengen. NCC Group kreeg
sor en Android 10. De adviesprijzen zijn res-
geïntegreerd binnen de NCC Group. Het
lucht van de zaak en stelde het drietal
pectievelijk 199 en 269 euro. Het derde model
Britse bedrijf kocht Fox-IT in 2015 voor
op non-actief, schreef de Volkskrant
is de Mi 10 Lite 5G van 349 euro, dat daarmee
135 miljoen euro, maar moest tot dusver
als eerste. Het bedrijf liet twee weken
het goedkoopste 5G-toestel is dat je nu in Ne-
30 miljoen afboeken op de aankoop.
later aan Computable weten dat de
derland kunt kopen. De smartphone heeft een
Toen de directie van Fox-IT te horen
drie directieleden ‘vertrokken’ zijn en
snelle Snapdragon 765G-processor, 6 GB werk-
kreeg dat het beveiligingsbedrijf com-
dat Fox-IT nu opgaat in de NCC Group.
geheugen en laadt sneller op dan de iPhone 11.
merciëler moest worden, bereidden drie
De nieuwe Redmi Note 9 en Note 9 Pro zijn
Xiaomi komt ook met een ventilator die je
directieleden
een
overnamepoging
Het de
is
nog
integratie
niet
duidelijk
betekent
wat
voor
de
kunt bedienen via een app, Google Assistent
voor. De algemeen directeur, directeur
werkzaamheden van Fox-IT. Dochter-
en Amazon Alexa (60 euro), een opvouwbare
crypto en chief operating officer waren
onderneming Fox Crypto beveiligt
elektrische fiets (999 euro) en een luchtzuive-
bang dat de Nederlandse identiteit van
staatsgeheimen voor de Nederlandse
raar met HEPA-filter, oled-aanraakscherm en
Fox-IT verloren zou gaan.
overheid en heeft daarom een ‘strate-
ondersteuning voor de Mi Home-app, Google
De drie hadden een Nederlandse in-
Assistent en Amazon Alexa (199 euro).
vesteerder bereid gevonden om Fox-IT
gische samenwerking’ met het ministerie van Defensie.
ECHT GEZEGD Het is tijd voor Washington of Brussel om een gesprek te voeren over de app-winkels, de regels die er zijn, de prijzen die gevraagd worden en of dit allemaal mag vanuit het perspectief van eerlijke concurrentie. © Microsoft
|
SEPTEMBER 2020
|
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
|
Zegt Microsoft-topman Brad Smith in een interview over Apples eisen voor de App Store. Ontwikkelaars moeten tussen de 15 en 30 procent van hun omzet afstaan als gebruikers een betaling via de App Store doen.
|
7 |
ENTER
TIJDLIJN
FABRIKANTEN LIEGEN OVER SMR Meerdere fabrikanten van harde schij-
de opslagcapaciteit, maar benadeelt de snel-
(WD) prezen sommige van hun harde schijven
ven hebben een tijdlang gelogen over het
heidsprestaties bij veel random write-acties.
aan zonder SMR te vermelden. Dat kwam
gebruik van SMR in harde schijven. SMR staat
Dat gebeurt onder meer bij het gebruik van
natuurlijk uit en leverde interessante vervolg-
voor Shingled Magnetic Recording en vergroot
een nas. Seagate, Toshiba en Western Digital
acties op.
17 APRIL WD, SEAGATE EN TOSHIBA WORDEN ONTMASKERD DOOR EXTERNE ONDERZOEKERS.
21 APRIL SEAGATE VERKLAART DAT HET GEEN SMR GEBRUIKT IN ZIJN NAS-SCHIJVEN.
24 APRIL WD VERDUIDELIJKT IN MARKETINGMATERIAAL EN OP ZIJN WEBSITE WELKE SCHIJVEN SMR GEBRUIKEN.
29 APRIL TOSHIBA VERDUIDELIJKT OP ZIJN WEBSITE WELKE HARDE SCHIJVEN SMR TOEPASSEN.
31 MEI EEN ADVOCATENKANTOOR KLAAGT WD AAN VANWEGE HET VERZWIJGEN VAN HET GEBRUIK VAN SMR.
8 JUNI SYNOLOGY NOEMT WD REDSCHIJVEN MET SMR NU INCOMPATIBEL MET ZIJN NAS’EN.
24 JUNI WD GAAT SCHIJVEN MET SMR VOORTAAN IN EEN ANDERE LINE-UP UITBRENGEN OM VERWARRING TE VOORKOMEN.
AUDIO
Skullcandy Skullcandy’s Draadloze oordopjes AIRPODS-CONCURRENTEN Skullcandy heeft vier setjes draadloze bluetoothoordopjes uitgebracht met prijzen tussen de 79 en 130 euro. Alle modellen hebben geïntegreerde Tile-techniek, wat betekent dat je de oordopjes kunt registreren in C I J F E R TJ E
3151 EURO
de Tile-app. Als je ze kwijt bent, kun je in de Tile-app de locatie opvragen of ze geluid laten maken om de dopjes terug te vinden. De Push Ultra zijn speciale sportoordopjes, terwijl de Indy Evo en Indy Fuel meer concurreren met modellen als de Apple AirPods. Zo kun je het opbergdoosje van de Fuel
Per minuut – dat verdient Epic Games aan het spel Fortnite: Battle Royale. Fortnite levert hiermee meer geld op dan concurrerende games als League of Legends (2625 euro) en Apex Legends (929 euro).
|
8 |
draadloos opladen en zijn de oordopjes water-, zweet- en stofbestendig (IP55). De Sesh Evo zijn de goedkoopste oordopjes, en dat is terug te zien aan de kortste accuduur van drie uur per sessie.
ENTER
JEROEN DE JAGER HOUDT NIET VAN CONCESSIES
Ik kan me wel voorstellen dat er een markt voor is, maar ik vind Chrome OS én zo’n hybride apparaat niet bruikbaar. De iPad (Pro) is qua tablet en robuustheid voor mij nog steeds onovertroffen bij het consumeren van content, en voor het echte werk gebruik ik liever een laptop of pc. Bij apparaten die zowel tablet als laptop willen zijn, moet ik te veel concessies doen op gemak en comfort. Daar houd ik niet zo van.
JEROEN BOER FAN VAN CHROME OS
De Android-tablet lijkt vanuit Google niet meer zoveel aandacht en liefde te krijgen, waardoor een goeie goedkope tablet lastig te vinden is. Chrome OS is echter volop in ontwikkeling én heeft Android tegenwoordig ingebakken. Deze
CHROME OS-TABLET MET TOETSENBORD
Lenovo IdeaPad Duet Chromebook De hoogtijdagen van de tabletmarkt liggen alweer meer dan zes jaar achter ons, maar de tablet is zeker niet dood. Hij evolueert rustig door. Kijk maar naar Apples iPad-serie, betaalbare Androidtablets en de relatief nieuwe Chrome OS-tablets. Lenovo trok onze aandacht met de nieuwe IdeaPad Duet Chromebook. Dit is een 10,1inch-tablet met Chrome OS en een meegeleverde toetsenbordhoes. Zo verander je de tablet eenvoudig in een handzame Chromebook van 920 gram. De verkoopprijs is met 299 euro schappelijk en vijf tientjes lager dan de goedkoopste iPad. Die komt bovendien zonder toetsenbord. Lenovo voorziet zijn 2-in-1-machine van een full-hd-display, 64 GB opslaggeheugen en één usb-c-poort. De Chrome OS-software komt met de Google Play Store en krijgt jarenlang updates. Is dit hét alternatief voor de iPad en compacte Windows-convertibles als de Surface Go (vanaf 459 euro)?
|
SEPTEMBER 2020
|
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
|
IdeaPad Duet lijkt me dan ook een ideaal apparaatje voor erbij. Zeker omdat je voor 299 euro de toetsenbordhoes erbij krijgt. In Chrome OS kun je indien nodig gewoon desktopwerk doen, terwijl je hem ook als tablet voor entertainment kunt gebruiken.
JORIS PETERSE IS GEEN TABLETMAN
Wil ik even ontspannen, dan haal ik mijn smartphone uit mijn broekzak. Wil ik aan het werk, dan pak ik mijn laptop met Windows 10. Een tablet, of dat nu een Chromebook, Android-tablet of iPad Pro is, valt voor mij een beetje tussen wal en schip. Ongeschikt voor serieuze zaken, minder handzaam dan een smartphone. Hoewel ik vernieuwende concepten zoals deze IdeaPad toejuich, zou hij bij mij thuis in praktijk vooral stof vangen.
DAAN DOEDENS VERANDERT GRAAG VAN MENING
Als tablet-atheïst ben ik geneigd Joris de hand te schudden, maar de thuiswerksituatie heeft me een klein duwtje in de andere richting gegeven. Een extra scherm bij de hand is altijd fijn en als er ook nog een toetsenbord aan vast zit, is het helemaal handig. De combinatie Chrome OS-Android is fantastisch, het apparaat ziet er prima uit en 299 euro is precies zo’n prijs voor een impulsaankoop. Misschien moet ik mijn oeroude mening toch een klein beetje bijstellen.
|
9 |
ENTER
ROADIE 3 DAAN DOEDENS, RAAKT EEN GEVOELIGE SNAAR
Aaah, vals! Zelfs op mijn campingniveau is een goede gitaarstemming belangrijk, en de Roadie 3 doet het helemaal zelf. Zet ’m op het
Techproblemen vragen een tech-oplossing! En in ons dagelijks tech-leven komen we vaak leuke nieuwe initiatieven tegen. En de prijs? Die maakt niet zo veel uit als het een geniaal idee is.
stemmechaniek, sla je snaar aan en de trillingen doen de rest. Back ’m op Kickstarter voor 89 euro, dan ga ik vast op zoek naar een nieuw excuus voor mijn wanstaltige spel. www.roadiemusic.com
NEXT-GEN GAMING EELKO ROL, SPEELT MET VUUR
Tja, als oud-gameredacteur kan ik niet anders dan hier even iets over de onlangs officieel aangekondigde PlayStation 5 melden. Ik ben er nog niet helemaal over uit of ik de console en de nieuwe controllers echt mooi vind, maar de techdemo’s zijn veelbelovend. Ik ga het thuisfront maar vast voorzichtig voorbereiden op de komst van wéér een nieuw apparaat … www.playstation.com
WELCOME BACK COMMANDER
SAMSUNG ODYSSEY G9
JEROEN BOER, KIEST DE BESTE STRATEGIE
JORIS PETERSE, LIGT AAN DE MONITOR
Command & Conquer en opvolger Red Alert zijn voor mij de perfecte rts-spellen waar ik
49 inch, 1440p-resolutie, 240 hertz, 1000
25 jaar geleden heel wat tijd in heb gestopt.
cd/m² ... dat staat voor groot, scherp, helder
De basis voor lekkere actie is aanwezig,
en fel. Precies wat je wilt van een monitor.
zonder storende (micromanagement) rand-
Kortom, een heerlijk beeld om in de werk-
zaken. Beide spellen uit de jaren negentig
kamer Left4Dead2 op te spelen. Uh ... Ik be-
zijn nu prachtig geremastered in 4K. Genie-
doel natuurlijk te multitasken met Word en
ten (zeker van de cheesy filmpjes)!
Excel op één scherm. Alleen dat prijskaartje van 1499 euro. Poe.
www.tiny.cc/ccr
CYBER CLEAN JEROEN DE JAGER, ZIET ZIJN KANS SCHOON
Ik heb het kneedspul waar mijn zoon vroeger zo gek op was (en waar ik van gruwelde) herontdekt als ideaal schoonmaakmiddel. Je kunt het op diverse plekken kopen onder aansprekende namen als Super Clean of, in mijn geval (want cyber), Cyber Clean. Ideaal om mijn toetsenbord, muis en de rest van mijn thuiswerkplek schoon en stofvrij te houden. www.cyberclean.net
|
10 |