11
HÉ T A N T WO O RD O P A L J E T E CH -V R AGEN
ONLINE MUZIEK
TEST
BLUETOOTHSPEAKERS Voor een persoonlijker geluid
TEST
DE FIJNSTE MUIZEN
Voor diverse doeleinden BASISCURSUS
SLIMMER COMPRIMEREN
Kleinere bestanden zónder kwaliteitsverlies
STREAMEN & AFSPELEN
MASTERCLASS
OPSTARTPROBLEMEN VOORGOED DE BAAS
Laat UEFI soepel samenwerken TEST
KOOPGIDS
10 ONLINE MUZIEKDIENSTEN
DE BESTE
Wie verslaat Spotify?
BASISCURSUS
ONLINE SAMEN MUZIEK MAKEN
Coronaproof musiceren kan!
SMARTPHONES
BASISCURSUS
GEAVANCEERD OPMAKEN IN WORD
Tekststijlen, afbeeldingen, grafieken en meer
TOPPERS IN DRIE PRIJSKLASSEN 02011
15x
EENVOUDIG OUDE FOTO’S DIGITALISEREN
8 718226 106193 28e JAARGANG | NOVEMBER 2020
€ 7,50
GENIET VAN VEILIG INTERNET, SAMEN MET 110 MILJOEN GEBRUIKERS WERELDWIJD ESET.NL/BEGINMETONS
VOORWOORD
Voorwoord
Online muziek Sinds het vele thuiswerken luister ik meer muziek dan ooit. Op kantoor luister ik veel liever naar de gesprekken tussen collega’s, maar thuis is een muziekje erg welkom. Toen we de test van online muziekdiensten begonnen, ging ik ervan uit dat Spotify er met gemak het beste uit zou komen. Ik gebruik het zelf al jaren, maar sinds een tijdje heb ik ook de beschikking gekregen over Apple Music. Die laatste bevalt me eveneens prima, maar niet vanwege de reden die ik en waarschijnlijk ook jij, zou verwachten. De geluidskwaliteit en integratie in het Apple ecosysteem is top. Op mijn iPhone, iPad, MacBook en in de auto met CarPlay werkt het heerlijk. Maar zoeken en vinden wat ik eventueel leuk vind om naar te luisteren, vind ik te veel gedoe. Spotify helpt me daarbij veel beter, ik ontdek meer pareltjes en ben eerder naar iets van mijn gading aan het luisteren. Toch gebruik ik Apple Music graag, maar dan vooral omdat het goed werkt op de HomePod. Maar de belangrijkste reden is: Spotify en Apple Music (of een andere muziekdienst) kunnen naast elkaar worden gebruikt. Dus als zoonlief al op Spotify zit (bijna permanent), kan ik ongestoord verder op Apple Music. Nu bestaat er natuurlijk een familie-abonnement van Spotify, maar aangezien ik Spotify op dit moment gratis bij mijn internetverbinding krijg en dat niet kan omzetten naar de familievariant, werkt dit voor nu prima. Binnenkort ga ik kijken naar een andere oplossing. Vooral de, voor mij, verrassende uitkomst van de test van online muziekdiensten maakt me nieuwsgierig naar Deezer. De ultieme combinatie van een familie-abonnement mét de HiFi-geluidskwaliteit moeten ze nog maken, maar één HiFi-luisteraar en de rest van het gezin de ‘reguliere’ geluidskwaliteit zou voor mij al genoeg zijn. Hopelijk luistert Deezer naar onze wensen. Veel lees- en luisterplezier!
Jeroen de Jager Hoofdredacteur
|
NOVEMBER 2020
|
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
|
|
3 |
NUMMER 11 2020
We zijn meer thuis dan ooit. Soms prettig, maar af en toe ook best eenzaam. Een lekker muziekje is daarom belangrijker dan ooit. Gelukkig is goede muziek (digitaal) steeds makkelijker voorhanden. En ook samen muziek maken kan prima via de computer. Kortom, tijd voor meer harmonie in huis.
Muziek maestro! Luisteren én spelen in goede harmonie
ENTER
6
Nieuws, gadgets, gear, apps, geruchten, cijfers, uitspraken én meningen. Uit alles wat langs is gekomen, viel dit ons het meeste op. Is dát even lekker binnenkomen!
TIPS & TRUCS Oude foto’s digitaliseren Oude foto’s zijn kwetsbaar, moeilijk te organiseren en lastig om te delen met anderen. Neem de tijd om deze dierbare herinnerin-
KOOPGIDS SMARTPHONES
voudig terug en kunnen ook vrienden of familie ze rustig thuis bekijken.
80
BASISCURSUS Geavanceerde opmaak in Word
Omdat er zo enorm veel smartphones van
Word is veel meer dan alleen een tekstver-
allerlei merken te krijgen zijn, zien velen
werker: je kunt er gelikte documenten mee
door de bomen het bos niet meer. In deze
maken, voorzien van kaders, afbeeldingen,
koopgids helpen we je met het maken van
grafieken enzovoort. We leiden je rond langs
de juiste keuze.
|
gen te digitaliseren. Zo vind je ze later een-
4 |
60
de vele opmaakfuncties van Word.
94
INHOUD
20
TEST ONLINE MUZIEKDIENSTEN
dere online muziekdiensten, en vertellen bij welke partij je als luisteraar momenteel het
TEST Muizen
beste af bent.
Slechte muizen bestaan er nauwelijks
We testen naast het populaire Spotify (bijna 140 miljoen betalende abonnees!) negen an-
meer. Toch zijn er wel degelijk nog zaken
28
waar je bij aanschaf op moet letten. We testen elf van de beste muizen van dit
TEST LUXE BLUETOOTHSPEAKERS
moment voor de meest voorkomende
De huidige generatie draagbare luidsprekers beperkt zich niet meer tot zomers gebruik; ze zijn
doeleinden.
70
vaak bestand tegen diverse weersinvloeden en bieden een lange accuduur. Wij luisterden naar twaalf nieuwe bluetoothspeakers met een prijs tussen de 129 en 494 euro.
36
BASISCURSUS SAMEN MUZIEK MAKEN
Muzikanten zijn hard getroffen door de coronacrisis omdat er geen, of slechts in beperkte vorm, concerten gehouden mogen worden. Een van de weinige opties om in deze tijden toch met elkaar muziek te kunnen maken, is online musiceren.
BASISCURSUS Bestanden comprimeren
QUICK FIX
Bestanden comprimeren heeft voordelen, Maar nadelen zijn er ook … We focussen ons op compressiemethodes voor databestanden en voor mediabestanden.
104
BETROUWBAAR BACK-UPPEN
78
IPHONE-FOTO’S OP WINDOWS
93
JE VERJAARDAG VERBERGEN OP FACEBOOK
101
JE IPHONE GOED LATEN VOORLEZEN
111
STEM staat voor Science, Technology, En-
BASISCURSUS Python deel 6
VRAAG & ANTWOORD
gineering en Math. In deze shortlist laten
126
in je programma’s, en dat doen we met functies en diverse (standaard)modules.
KIJKEN, KIEZEN, KOPEN Gameheadsets
112
MASTERCLASS Uefi versus bios gebruiken zijn behoorlijk streng en kunnen een succesvolle opstart zomaar in de weg zitten. Hoe los je die problemen op?
|
leuk voor volwassenen!
86
130
REVIEWS
De voorwaarden om bios-opvolger uefi te
NOVEMBER 2020
we je het gaafste STEM-speelgoed zien. Gericht op kinderen … maar ook heel
In deze zesde les brengen we wat structuur
|
SHORTLIST Programmeerkits voor kids
118
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
|
HARDWARE
46
SOFTWARE
51
APPS
56
GAMES
58
|
5 |
ENTER
Nieuws, gadgets, gear, apps, geruchten, cijfers, uitspraken én meningen. Uit alles wat langs is gekomen, viel ons dit het meest op. Is dát even lekker binnenkomen!
De beste nieuwe techproducten van het afgelopen jaar krijgen een Tech Award. Sinds 2017 geven de tech- en gamemerken van Reshift ook Tech Awards Hotlists aan een select aantal veelbelovende producten. Een product hoeft voor een Hotlist nog niet getest te zijn door de redactie, wat bij een Tech Award wel het geval is.
SMART HOME
TECH AWARDS HOTLIST
Ring Alarm Als je je huis wilt beveiligen met domotica, kun je
(85 decibel) bij ongepland bezoek. Niet meteen, maar na
sinds kort ook kiezen voor de (Amazon) Ring Alarm.
een minuut, zodat je de tijd hebt om bij thuiskomst je pin-
Deze beveiligingsstarterskit kost 299 euro en bestaat uit
|
code in te voeren op het bedieningspaneel.
een basisstation, een bedieningspaneel, een signaalver-
Ring Alarm werkt goed samen met andere Ring-
sterker, een setje contactsensoren en een bewegingssen-
producten (de beveiligingscamera’s en videodeurbellen)
sor. Met deze set kun je één ruimte en bijvoorbeeld de
en Amazon Echo-domotica. Optioneel kun je een abon-
voordeur beveiligen. Extra contact- en bewegingssenso-
nement nemen op Ring Protect, een maandelijkse dienst
ren zijn los te koop (35 en 50 euro). Afhankelijk van de
van tien euro met diverse extra’s. Zo word je automatisch
grootte van je huis en de ruimtes die je wilt beveiligen, kun
gebeld als Ring Alarm beweging opmerkt, kun je video’s
je het systeem dus naar eigen wens samenstellen. Ring
tot dertig dagen terugkijken en activeert het basisstation
Alarm werkt via modi (thuis, uitgeschakeld en weg) en
zijn geheime hotspotfunctie als je wifinetwerk uitvalt,
waarschuwt je via de app en een sirene in het basisstation
zodat het systeem blijft werken.
6 |
ENTER
COMPUTER
NVIDIA IMPONEERT MET RTX 3000-VIDEOKAARTEN
Nieuw van Nvidia COMPUTER
ZEN-BOOK DE HERFST IN ASUS heeft een reeks nieuwe laptops
Nvidia beloofde in aanloop naar
pci-e 4.0. De videokaarten hebben ook
een online evenement de ‘grootste
een nieuwe generatie gpu voor raytra-
doorbraak in pc-gaming sinds 1999’, wat
cing, voor nog fraaiere games. De 3090
hoge verwachtingen wekte. De fabri-
is het topmodel en heeft onder andere
kant kwam vervolgens met zijn nieuw-
meer vram, Cuda-cores, geheugensnel-
ste GeForce RTX-videokaarten, name-
heid en -bandbreedte dan de twee an-
lijk de 3070, 3080 en 3090. De
dere kaarten. Volgens Nvidia is de kaart
videokaarten volgen de RTX 2000-serie
geschikt voor 8K-gaming. De 3080 zou
van augustus vorig jaar op.
op zijn beurt tot twee keer zo snel zijn
Verbeteringen zitten ’m onder meer
aangekondigd voor verschillende doel-
in de ondersteuning voor hdmi 2.1 en
groepen. Alle laptops zijn relatief licht en dun,
als de 2080, terwijl de 3070 sneller moet zijn dan de 2080 Ti. Nvidia
en zetten in op het beeldscherm. Denk aan de
verkoopt de 3070 voor
ZenBook S (UX393). Dit model weegt 1,35 kilo
519 euro, de 3080 voor
en heeft een 13,9inch-scherm met een vier-
719 euro en de 3090
kante 3:2-verhouding. Door deze verhouding
voor 1.549 euro. Merken
zie je meer verticale content, wat handig is als
als
MSI,
je documenten bewerkt of artikelen leest. De
Zotac, ASUS, Inno3D,
laptop heeft twee thunderbolt 4 usb-c-poor-
Gigabyte en Gainward
ten, laadt op via usb-c en zou tot twaalf uur
gaan eveneens eigen
mee moeten gaan op een acculading.
GeForce RTX-kaarten aanbieden, zowel los
ASUS komt ook met een nieuwe ZenBook
als in computers.
14 (UX435EA/EG) van 1,19 kilo en de ZenBook Pro 15 (UX535). Die heeft een 15,6inch 4Koledscherm, een grote 96Wh-accu en een gewicht van 1,8 kilo. Er verschijnt ook een ZenBook Flip S (UX371) met kantelbaar display, een ZenBook 14 Ultralight (UX435EAL/ EGL) van 980 gram en een ExpertBook B9, een 14inch-laptop van 880 gram. Dit model is gericht op het bedrijfsleven. De fabrikant heeft op het moment van schrijven nog geen verkoopdata en -prijzen bekendgemaakt.
ECHT GEZEGD
or te d
–
La ura Po itrra as / Praxis Films
Zeven jaar geleden, toen de media verklaarden dat ik werd aangeklaagd als een crimineel omdat ik de waarheid sprak, had ik nooit kunnen denken dat ik zou leven om te zien dat onze rechtbanken de NSAactiviteiten onwettig veroordelen en mij de credits geven voor het ontmaskeren ervan. CA ©C
|
NOVEMBER 2020
|
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
|
3.0
Un
p
Twittert Edward Snowden nadat een rechter in de VS oordeelde dat de NSA nooit op grote schaal telefoongegevens van Amerikanen had mogen verzamelen. Snowden meldde dit en vluchtte naar Rusland uit angst voor een oneerlijk proces.
|
7 |
ENTER
TIJDLIJN
EPISCH GEVECHT TEGEN GOOGLE EN APPLE Het razend populaire Fortnite is niet meer
ontwikkelaar van Fortnite, een eigen betaalsys-
Het bedrijf verdient miljoenen euro’s per dag (!)
zomaar te spelen op de iPhone en iPad en
teem in de game introduceerde om onder de
aan Fortnite en vindt het oneerlijk dat er zo veel
Android-toestellen. Apple en Google hebben de
verplichte betaalsystemen van Apple en Google
naar Apple en Google vloeit. Epic Games’ hande-
game uit hun app-stores verwijderd, waardoor
uit te komen. De techreuzen eisen namelijk der-
len staat niet op zichzelf; er zijn meer grote ont-
nieuwe spelers in de problemen komen. De
tig procent van alle in-app-aankopen op als com-
wikkelaars opgestaan tegen de hoogte van de
reden
missie en daar was Epic Games wel klaar mee.
commissie. Computer!Totaal praat je bij.
hiervoor
13 AUGUSTUS GOOGLE (PLAY STORE) EN APPLE (APP STORE) VERWIJDEREN FORTNITE UIT HUN APP-STORES OMDAT EPIC GAMES EEN EIGEN BETAALSYSTEEM INTRODUCEERT IN DE GAME.
is
dat
Epic
13 AUGUSTUS EPIC GAMES KLAAGT APPLE EN GOOGLE AAN VANWEGE HET MONOPOLIE OP HUN APP-STORES EN DE BEPERKINGEN VOOR ONTWIKKELAARS. DE ONTWIKKELAAR WIL ANDERE VOORWAARDEN.
Games,
de
13 AUGUSTUS SPOTIFY EN TINDER SLUITEN ZICH AAN BIJ EPIC GAMES’ STRIJD TEGEN APPLE EN GOOGLE, NADAT ZE IN JUNI AL AANGAVEN DE COMMISSIE TE HOOG TE VINDEN.
24 AUGUSTUS APPLE WIL HET UNREAL ENGINEONTWIKKELAARSACCOUNT VAN EPIC GAMES SLUITEN, MAAR WORDT TERUGGEFLOTEN DOOR DE AMERIKAANSE RECHTER. HET SLUITEN ZOU GROTE GEVOLGEN HEBBEN VOOR ALLERLEI GAME-ONTWIKKELAARS.
26 AUGUSTUS FORTNITE CHAPTER 2: SEASON 4 KOMT NIET BESCHIKBAAR VOOR APPLE-APPARATEN OMDAT APPLE DE UPDATE BLOKKEERT.
26 AUGUSTUS EPIC GAMES MAAKT BEKEND DAT FORTNITESPELERS OP EEN APPLE-APPARAAT NIET MEER AAN CROSS PLAY KUNNEN DOEN, EN DUS GEEN GEBRUIK KUNNEN MAKEN VAN DE NIEUWE FUNCTIES DIE WEL WERKEN OP ANDERE PLATFORMEN.
DATUM 28 AUGUSTUS 20XX TEKST TEKST APPLE SLUIT HET EN NOG MEER APP STORE-ONTTEKST. WIKKELAARSACCOUNT VAN EPIC GAMES, WAARDOOR HET GEEN NIEUWE APPS OF GAMES KAN UITBRENGEN EN BESTAANDE APPS EN GAMES NIET KAN UPDATEN.
28 SEPTEMBER EEN VOORLOPIGE ZITTING BEPAALT OF APPLE EPIC GAMES OP DE HUIDIGE MANIER MAG BLIJVEN WEREN, IN AFWACHTING VAN EEN (LANGLOPENDE) RECHTSZAAK.
SMARTPHONE
SAMSUNG GALAXY A42 5G
5G(oedkoper) 5G-smartphones worden in rap tempo goedkoper. C I J F E R TJ E
4,5 MILJOEN
Samsung doet hieraan mee en brengt begin november de Galaxy A42 5G uit, een Android-smartphone van 379 euro. Er is nu een handvol 5G-telefoons in deze prijsklasse te koop. De A42 5G is een grotere en betere variant van de A41 met 4G (239 euro), die verkrijgbaar blijft. De 5G-uitvoering
Nederlanders maken actief gebruik van TikTok, meldt de ontwikkelaar aan Emerce. In het afgelopen kwartaal zijn er liefst één miljoen gebruikers bijgekomen. 35 procent van de Nederlandse TikTok-gebruikers is tussen de 18 en 25 jaar.
|
8 |
beschikt over een 6,6inch-oledscherm, vier camera’s op de achterkant en een forse 5000mAh-accu met usb-c-poort. Samsung zal nog voor de release meer specificaties delen. 5G is sinds de zomer beschikbaar en biedt de komende twee jaar iets sneller internet ten opzichte van 4G.
ENTER
JEROEN DE JAGER PLEIT VOOR MINDER TRANSPARANTIE
Zo vernieuwend is Xiaomi niet, want ze gebruiken een paneel van LG. Los daarvan, een transparante tv biedt mogelijkheden voor plaatsing op andere plekken. Maar de meeste tv’s hangen nu eenmaal (noodzakelijkerwijs) aan of staan voor een muur, en dan is transparantie niet heel zinvol. Relatief gezien is de prijs scherp, maar 6.100 euro voor een 55inchscherm met een kwalitatief minder beeld is mij veel te gortig.
JEROEN BOER HEEFT EEN ANDER TOEKOMSTBEELD
De transparante tv’s die ik gezien heb van LG en Panasonic hadden zeker de coolfactor, en dat geldt natuurlijk ook voor Xiaomi die het nu daadwerkelijk verkoopt, want wat is er meer scifi dan een ruit die beelden projecteert? Maar of het nu als tv echt een ideaal product voor de huiskamer is ... Oké, je hoeft niet tegen een zwart vlak aan te kijken als de tv uitstaat, maar daar staat tegenover dat je beeldkwaliteit logischerwijs veel minder goed is.
LORENZO JEPMA DRAAIT ZIJN DUBBELTJE DRIE KEER OM
Mocht mijn huidige televisie het begeven, dan kies ik ge-
XIAOMI MI TV LUX OLED TRANSPARANT EDITION
De toekomst? Het Chinese techconcern Xiaomi vierde onlangs zijn tiende verjaardag door een transparante televisie aan te kondigen. De Mi TV Lux Oled Transparant Edition valt vooral op omdat hij geen zichtbare kathode achter het scherm heeft, waardoor het oledscherm nagenoeg transparant is als het uitstaat. Je kijkt dan als het ware dóór de 55inch-tv heen. Dat is ook te danken aan de voet, die bijna alle hardware bevat. Xiaomi’s tv is waarschijnlijk gebaseerd op een eerder aangekondigd LG-paneel, dat vorig jaar beperkt beschikbaar kwam en in tests minder goed scoorde dan een regulier oleddisplay. Xiaomi gaat zijn transparante tv op grotere schaal fabriceren en verkoopt ’m in China voor omgerekend 6.100 euro. Wat vinden de redacteuren van Computer!Totaal van deze vernieuwende tv?
|
NOVEMBER 2020
|
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
|
heid voor een oleddisplay. Ik zie echter geen probleem in het feit dat het grote scherm dan zichtbaar is in mijn woonkamer. Voor mij draagt dat ook bij aan de charme van het apparaat. Liever een regulier oledscherm met de best mogelijke specificaties dan een minder goed model van Xiaomi, ook al is dat dan transparant. En al helemaal als de adviesprijs van het toestel op meer dan 6.000 euro komt te liggen. Daar kun je vijf prima oledtelevisies voor halen.
EELKO ROL KIJKT OVERAL DWARS DOORHEEN
Ik heb wat techvideo’s van deze televisie bekeken, en hoewel het idee natuurlijk spectaculair is, ben ik nogal underwhelmed door de beeldkwaliteit. Ik vraag me dan ook af wat beter is: een hagelwitte muur achter deze tv, of juist een pikzwarte – wat zorgt voor meer contrast? Je zet ’m in elk geval niet zomaar midden in een kamer, want dan zie je bij bepaalde scènes alles áchter de tv dwars door het scherm heen, omdat de beelddichtheid niet hoog genoeg is om dat te verhullen – zeker niet bij daglicht.
|
9 |
ENTER
GOUWE OUWE LORENZO JEPMA, ZIT SNOR MET MARIO BROS.
Ter gelegenheid van het 35-jarig bestaan van Super Mario Bros. brengt Nintendo deze retro Game & Watch uit. Op het kleine
Techproblemen vragen een tech-oplossing! En in ons dagelijks techleven komen we vaak leuke nieuwe initiatieven tegen. En de prijs? Die maakt niet zo veel uit als het een geniaal idee is.
apparaat zijn drie klassieke Mario-games te spelen die ik als klein kind werkelijk waar heb verslonden. Ik ben van plan om precies dat weer te gaan doen! www.nintendo.nl
CARPLAY ZONDER DRAADJE JEROEN DE JAGER, DOET LINK IN DE AUTO
Mijn nieuwe auto heeft ondersteuning CarPlay en Android Auto, alleen moet je daarvoor steeds je telefoon met een kabel verbinden. Voor ritjes onder een uur vind ik dat gedoe. De oplossing is een draadloze CarPlay-adapter. Ze worden niet officieel ondersteund, maar het werkt wel! Er is ook een versie voor Android Auto. https://carlinkeasy.nl.aliexpress.com
OPGERUIMD STAAT NETJES
DAAR GÁÁT MIJN VRIJE TIJD
JEROEN BOER, IS IN ZIJN NOPJES
EELKO ROL, KENT DE FAKIE BIGSPIN HEELFLIP
Kratten vol LEGO heb ik niet meer, maar stiekem zijn de bekende bouwblokjes nog
Terwijl ik dit schrijf, duurt het nog maar
altijd leuk. IKEA’s samen met LEGO ont-
elf uur voordat de langverwachte remaster
worpen BYGGLEK-opbergdozen zijn niet
van Tony Hawk’s Pro Skater 1 + 2 uitkomt.
alleen handig om onder andere LEGO op
De originele games op de PSX heb ik
te bergen, je kunt er ook direct op en mee
destijds (1999) he-le-maal grijs gespeeld, en
bouwen. De dozen zijn verkrijgbaar in vier
ik ben bang dat ook deze indrukwekkende
afmetingen vanaf 9,99 euro.
reboot me voorlopig niet zal loslaten.
www.ikea.nl
www.tiny.cc/thps
UNI(EK)CORN(Y)-HOESJE JORIS PETERSE, BERIJDT ZIJN STOKPAARDJE
Elke keer dat ik op vakantie ben, wil ik mijn verzameling unicorn-gadgets uitbreiden – tot grote hilariteit van mijn collega’s. Deze keer viel mijn oog op dit fantastische hoesje voor de iPhone 11. Dan ga je als verstokte Android-gebruiker toch twijfelen over een overstap ... Wel even een dongeltje regelen voor mijn unicorn-oordopjes met 3,5mm-aansluiting. www.tiny.cc/eenhoorn
|
10 |