GETEST: NIEUWE SUPERREFLEXEN NIKON D500
EN CANON 80D
Extra dik
DUBBELNUMMER
FULL FRAME OF KLEINER
148
De zin en onzin van sensorformaten
pagina's!
Beheers je
contrast
DE WERELD IS JE STUDIO
Altijd alle partijen sprankelend en perfect belicht
Portretfoto's op locatie maken
ULTIEME BASISCURSUS: 12 PAGINA’S Geef je fotografie een kickstart!
Natuur
fotografie
Til je natuure-en foto’s naarau hoger nive De ideale r apparatuu Ontwikkel l je eigen stij n Stappenpla landschapsfotografie
IDEALE REISGEZEL: CAMERA-ACCESSOIRES GETEST TIJDENS HET WADLOPEN
€ 7,95 • JULI/AUGUSTUS 2016
OPENING
LOES DERKSEN (LOESJE2004) ISO 200 ∙ F 4,0 ∙ 1/8 SEC ∙ 200 MM
Natuur met stijl
↘
Natuurfotografie is de grootste categorie op Zoom.nl. Op de website staan schitterende natuurfoto’s en je kunt uren genieten door ze te bekijken. Het allermooiste vind ik natuurfoto’s die getuigen van een originele blik en eigen stijl van de maker. In dit nummer geven we enorm veel tips over hoe je de beste natuurfoto’s kunt maken, hoe je ze voorbereidt en welke apparatuur je ervoor nodig hebt. We hebben ook laten onderzoeken hoe je kunt werken aan een eigen stijl in je natuurfotografie. Zelf nam ik vorig jaar deel aan de cursus Boomkikkers fotograferen, waarvan in dit nummer een verslag staat. Dat waren mijn eerste schreden om het gebied van de macrofotografie en toen ik mijn foto’s na afloop vergeleek met die van de medecursisten, viel me op dat daar veel betere tussen zaten. Op die van mij stonden de kikkertjes er goed op en de obligate foto van een boomkikkertje op een braam zat er ook tussen. Dat waren geen bijzondere foto’s en ik heb ze zelf ook al honderden keren gezien. Op de foto’s van een van de andere cursisten, zag je een veel betere aanpak. Hij had zich geconcentreerd op één kikkertje. Dat had hij de hele dag gevolgd. Hij had zich toegelegd op het gedrag van het dier en dat leverde bijzondere foto’s op. Op één foto reikte hij bijvoorbeeld met een pootje naar een punt van een blad, waarbij alle beeldelementen schitterend in de compositie pasten. Op een andere foto zat hij met zijn achterste tegen het achterste van zijn soortgenoot. Altijd leuk. Doordat de fotograaf bewust had gewacht op fotogenieke situaties, ontstond er vanzelf een relatie tussen zijn beelden. Dat is volgens mij waar een eigen stijl ontstaat. Kijk goed, denk na, bezint eer ge begint, vertel een verhaal en het allerbelangrijkste: denk niet in enkele beelden, maar denk na over hoe je verband tussen je foto’s kunt aanbrengen. Dat verband kan in iets heel simpels zitten, bijvoorbeeld een project over jonge eendjes. Fotografeer bijvoorbeeld dagenlang alleen jonge eendjes, pik daar de tien mooiste uit en je kunt al gauw een expositie houden. ROBERT THEUNISSEN HOOFDREDACTEUR ZOOM.NL
4
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2016
5
Volg Zoom.nl op facebook! voor nog meer fototips, inspiratie en feedback.
Of download de Zoom.nl app! Download de app direct
voor Android of iOS.
INHOUD
TECHNIEK
50
8
Basiscursus Ultieme beginnerscursus
14
Flits
14
Hoe werkt de camera en wanneer gebruik je welke instellingen? In deze beginnerscursus helpen we je een eind op weg.
Canon Selphy CP1200
66
Cameragadget
Workshop contrast
80
ISO-invariantie
74
112
Wat is het best? De iso verhogen tijdens het fotograferen of met een lage iso foto’s in de nabewerking de belichting verhogen?
Stappenplan landschapsfotografie Door altijd deze stappen te doorlopen voordat je de ontspanknop indrukt, omzeil je flink wat beginnersfouten.
86
Zin en onzin van sensorformaten
96
We laten de verschillende sensortypes de revue passeren en praten je bij over de laatste ontwikkelingen.
We gingen met vier testers de wadden op met een aantal cameradraagsystemen.
92
NIK Color Efex Pro 4
Cameradraagriemen getest
106
50
Highspeed fotografie
Een van onze favoriete gratis NIK filters. Na het lezen van dit artikel weet je waarom.
Met extreem lange of korte sluitertijden kun je dingen fotograferen die met het blote oog niet zichtbaar zijn.
124
118
Alles over de extender
Zeevogelparadijzen
126
Samen met fotograaf Edwin Giesbers reizen we naar bijzondere vogeleilanden.
Gebruikersreview Fujifilm X-E2S
INSPIRATIE
128
Fotograferen in 3D 3D- of 360º-fotografie hoeft niet duur of ingewikkeld te zijn.
16 106
In the Picture Peter Reijners
16
138
Samen met macrospecialist Peter gaan we op zoek naar het oranjetipje.
Reviews Canon EOS 80D, Nikon D500, Pentax K-1, Canon PowerShot G7 X, Tokina AT-X 14-20 F2 PRO DX
40 GRATIS VIDEOZINE
PRAKTIJK 24
96
PAGINA 64
Hands on Portret
Wij geven je tips over wat je kunt fotograferen, hoe je dat doet en wat je daarvoor nodig hebt.
112
Ontwikkel je eigen stijl
36
Niet omdat je vreselijk ambitieus bent, maar gewoon, om meer plezier te beleven aan natuurfotografie.
Quickstart
46
132
Boomkikkers fotograferen
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2016
64
Community-nieuws
84
Expertcursus Natuur
In Vledder, komt een groep van veertien fotografen bijeen om boomkikkers en andere diersoorten te fotograferen.
Video’s vol inspiratie!
Feedback Portret op locatie
Portfolioreview daglicht portretten 24
Professioneel fotograaf Loulou Beavers beoordeelt abstracte natuurfoto’s.
7
EXPERTCURSUS
Natuurfotografie
De lokroep van de natuur
Natuurfotografie is populair. En met reden. In de frisse buitenlucht op zoek gaan naar mooie foto’s geeft een gevoel van vrijheid en is spannend en gezond. Na de eerste sessie ben je waarschijnlijk verslaafd! Wij geven je tips over wat je kunt fotograferen, hoe je dat doet en wat je daarvoor nodig hebt. TEKST ROLF HENDRIKS
24
MARTINA VAN RAAD (MANDM) ISO 640 ∙ F4 ∙ 1/1600 SEC ∙ 185 MM
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2016
25
IN THE PICTURE
Peter Reijners
Rustig bouwen aan de ideale macrofoto Fanatiek macrofotograaf Peter Reijners heeft zich ontwikkeld tot een echte specialist. We spreken af in een natuurgebied bij Roermond op zoek naar de befaamde oranjetipjes. TEKST JEROEN JAZET
Even voorstellen → Peter Reijners (48) is reparatietechnicus van
beroep, getrouwd en woont in het mooie Limburg, in Roermond. In 2009 begon hij met fotograferen van hoofdzakelijk insecten met zijn eerste Canon EOS 50D. In 2013 is hij overgestapt naar een fullframe camera, de Canon EOS 5D mark III en heeft onlangs de Big Stopper van Lee aangeschaft om te kijken of hij ook zijn landschapsfotografie naar een hoger niveau kan tillen. Vogels en mensen zijn ook weleens onderwerp van zijn fotografie geweest maar macro blijft zijn grootste passie.
PETERR.ZOOM.NL
16
2
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2016
21
FEEDBACK
Lezersfoto’s beoordeeld door een professional Veel fotografen helpen het zonlicht een handje met flitsers. Professioneel fotograaf Frank Doorhof beoordeelt vier foto’s die Zoom.nl-lezers maakten met flits. Verder geeft hij tips voor een flitsende locatieshoot. ONDER REDACTIE VAN SANNE RUHAAK MET DANK AAN FRANK DOORHOF
‘MOOIE COMPOSITIE, JE LAAT GENOEG VAN DE OMGEVING ZIEN’ 40
FEEDBACK
‘DAT HET MODEL NIET IN DE CAMERA KIJKT, MAAKT DE SFEER AANTREKKELIJKER’
Frank over zijn workshops → Frank: ‘Het is belangrijk dat
een fotograaf de techniek volledig beheerst om zich compleet te kunnen inleven in het verhaal en de sfeer van de foto. Aan de techniek van het licht besteed ik veel aandacht. Daarnaast komt ook het creatieve proces volop aan bod: expressies, werken met het model, poseren, storytelling en veel meer. In principe behandel ik alle vragen. Het materiaal verwerk ik in het praktijkdeel dat volgt. Dit maakt elke workshop weer uniek en anders. Bovendien sluit hij zo volledig aan bij wat de cursist wil leren. We werken in kleine groepjes en je mag zelf ook schieten. Behalve in de studio geef ik regelmatig workshops in kastelen, op urbex-locaties, etc. Wil je meer leren, op zoek naar inspiratie of wil je gewoon een fantastische workshop op een mooie locatie? Check dan de agenda op de website.’ WWW.FOTOGRAFIE-WORKSHOPS.NL
Feedback door Frank ← ‘De fotograaf heeft geen
gemakkelijk onderwerp gekozen, een spiegel. Toch heeft hij het mooi opgelost: de reflecties leiden niet direct af van de foto. De belichting, kleding en het haar; het past allemaal mooi bij de locatie. Dat het model niet in de camera kijkt, maakt de sfeer voor mij aantrekkelijker. De expressie van het model mag van mij wel anders, misschien wat strakker. Blijf continu coachen en praten met je model. Qua reflectie zou ik ook nog iets gespeeld hebben met bijvoorbeeld de gordijnen of de kroonluchter. Door een andere lens of positie te kiezen, kun je op dit punt nog flink wat winst behalen. Overall vind ik dit een zeer geslaagde foto.’
Over de foto ← Sakin Ozturk: ‘De foto is
gemaakt bij het Spaansche Hof in Den Haag. Ik heb gewerkt met een Godox RS600P studioflitser. Strobisme is een techniek die ik bijna altijd toepas in m’n foto’s. De spiegel geeft extra sfeer en zorgt wat mij betreft ook voor een mooie compositie.’ ‘MIRROR MIRROR’ SAKIN OZTURK (SAKIN) MODEL KIMBERLY VAN GRINSVEN ISO 200 · F 5,6 · 1/125 SEC · 50 MM
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2016
43
Nu in de winkel!
Of bestel ‘m nu eenvoudig online met korting!
shutr.photo
INQUICKSTART THE PICTURE
Lightroom Mobile
Swipen naar zwart-wit
VOOR
Snel even in Adobe Lightroom aan een foto sleutelen hoeft niet per se meer op de computer. Gebruik onderweg de gratis app en thuis merk je dat de bewerkingen zijn gesynchroniseerd met de desktopversie. Dankzij een mooie set voorinstellingen kom je met Lightroom Mobile snel tot prachtige zwart-witomzettingen die zich bovendien met enkele vingertikken laten finetunen.
NA
TEKST DIRK SCHOOFS FOTO THOM KUIPERS (TJBKUIPERS)
2 Presets 1 Tijdens het uitsnijden zet je de afbeelding perfect recht.
1 Compositie → Open de foto in Lightroom Mobile en zorg dat je eerst helemaal tevreden bent over de compositie. In dit geval vinden we het gebruikte vierkante formaat, 1x1, ongelukkig. Om dit aan te passen tik je onderaan op de knop Crop. In het vak Aspect wijzig je het standaardformaat van de afbeelding. Met behulp van de optie Aspect Locked houd je het bij de veilige standaardinstellingen. Wij selecteren het formaat 16x9 en ondertussen merken we dat de horizon een beetje scheef staat. Wanneer je het rotatiewieltje vastpakt, verschijnt er een raster om de foto perfect recht te zetten. Bevestig met het vinkje rechts onderaan.
36
→ Tik met twee vingers op het scherm om het histogram te zien. Zie je in het histogram dat het witpunt en het zwartpunt niet aan het begin en het einde van de curve zitten, dan loont het meestal de moeite dit met autocorrectie te corrigeren. Tik op de Adjustment tool. Aan de linkerkant ga je via de diafragmaknop naar de optie Basic. Op die manier kom je onderaan bij de functie Auto tone om de belichting en het contrast op de automatische piloot te corrigeren. Onder de knop Presets zit een aantal interessante voorinstellingen. In de groep B&W vind je bijvoorbeeld elf Lightroom-instellingen voor zwart-witconversie. Tik één voor één op de voorstellingen en je ziet meteen het effect. Bevestig de gekozen preset.
2 Wij kiezen hier de heldere Film 1-voorinstelling.
3 Corrigeer de helderheid op basis van de oorspronkelijke kleurinformatie.
3 Finetunen → Voor een intiemere sfeer voeg je vignettering toe, verkleuring aan de randen. Bij de knop Effect bepaal je hoeveel: licht, medium of donker. Vergelijken met de oorspronkelijke foto doe je door met drie vingers op het scherm te tikken. Om kleuren- en zwart-witkiekjes te finetunen, tik je opnieuw op Adjustment. Zo kom je via de diafragmaknop bij de functie Color, B&W. Zorg dat het vakje B&W op ON staat. In die instelling zoekt Lightroom zelf naar de beste waarden voor helderheid op basis van de oorspronkelijke kleurinformatie. Je kunt ook de kleurstippen aantikken en verschuiven om de helderheid op basis van de oorspronkelijke tinten te corrigeren. Wil je de huidskleur lichter? Sleep dan de helderheid van de rode en oranje bol iets naar rechts.
INSPIRATIE
Boomkikkers fotograferen
Gekwaak tussen de
bramenstruiken Diep in de Drentse bossen, in het plaatsje Vledder, komt een groep van veertien fotografen bijeen om boomkikkers en andere diersoorten te fotograferen. Veldbioloog en natuurfotograaf Edo van Uchelen nodigde Zoom.nl uit om verslag uit te brengen. TEKST DANIEL LAAN
Wie is Edo van Uchelen? → Edo van Uchelen (1964) is bioloog en (all-
round)natuurfotograaf. Hij deelt zijn kennis en enthousiasme graag met anderen. Edo vertelt je de geheimen die andere natuurfotografen voor zichzelf houden. Hij inspireert, motiveert en laat je zien hoe jij je als fotograaf verder kunt ontwikkelen. Als natuurfotograaf is Edo veelzijdig met een voorkeur voor close-up fotografie, wildlife, vogels en het vastleggen van unieke (actie) momenten. Hij woont in Drenthe aan de rand van het Nationaal Park Drents Friese Wold. Hier heeft hij een privĂŠ natuurterrein gerealiseerd. Door uitgekiend beheer is er een klein natuurparadijs ontstaan, met veel bijzondere soorten. Edo organiseert hier workshops en verhuurt fotohutten. WWW.WILDERNISTREK.NL
46
1 Een boomkikker op een
braam. Dan zie je echt hoe klein deze diertjes zijn. EMMY BREURE EXIF ONBEKEND
2 Edo’s werkveld is compleet
ingericht voor fotografie.
DE MACROLENS VERRAADT HET GENOT IN HUN OGEN
De boomkikker → De boomkikker is een grasgroen kikkertje, dat anders dan de gewone kikker kan lopen en klimmen en zich graag ophoudt in bramenstruiken. Hij kan net als een kameleon van kleur veranderen van grasgroen naar bruin. Zijn grasgroene tooi maakt ‘m heel fotogeniek, maar hij is moeilijk voor de lens te krijgen. Om te beginnen vanwege zijn kleine formaat (zo’n 4,5 cm) en verder is hij in Nederland uiterst zeldzaam. De boomkikker komt alleen voor op een paar geïsoleerde plaatsen, voornamelijk in het oosten en zuiden van het land.
1
↘
Edo heeft zijn eigen terrein van vier hectare zelf geschikt gemaakt voor allerlei diersoorten. Sommige dieren komen op eigen gelegenheid, andere zijn uitgezet. De zeldzame boomkikker valt onder de laatste categorie. Omdat hij zo klein is, is hij lastig te vinden. En boomkikkers veranderen ook van kleur. ‘Ze veranderen niet zo snel als een kameleon’, weet Edo, die ons gedurende de dag meer wetenswaardigheden vertelt dan we kunnen onthouden. We komen te weten waar de kikkers zich bevinden en maken kennis met tientallen andere dier- en plantensoorten.
De eerste kikkers Na de presentatie worden we losgelaten. Iedereen schiet een richting op. De helft van de groep verdwijnt in het struikgewas. ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2016
Sommigen weten waar ze het moeten zoeken; aan de noordkant van het natuurterrein. Want, weet Edo met smaak te vertellen, de zon schijnt vanaf het zuiden pal op deze bramenstruiken. En al dat verdampende water vinden de boomkikkers heerlijk! Edo’s werkveld is compleet ingericht voor fotografie. Strategisch geplaatste dakpannen, matten en hopen maaisel zijn het huis voor een heel scala aan dier- en insectsoorten. Niet alleen beesten om met de macrolens te fotograferen, maar ook reeën, dassen en enkele tientallen bijzondere vogels keren regelmatig terug naar deze rijke biotoop. Daarom heeft Edo ook een vogelhut neergezet, compleet met spiegelend glas. Binnen de groep zijn er drie fotografen die zich dat geen twee
2
47
BASISCURSUS
be innneresrs eggin b
Ultieme beginnerscursus
Klaar voor een
vliegende start Als je voor het eerst fotografeert met een spiegelreflex of systeemcamera komt er veel tegelijk op je af. Hoe werkt de camera, hoe maak je de mooiste foto’s en wanneer gebruik je welke instellingen? Het kan allemaal wat overweldigend zijn. In deze beginnerscursus helpen we je een eind op weg. TEKST KEES KRICK
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2016
51
BASISCURSUS
beginners optische zoeker
lampjes, sensoren en microfoons
ontspanknop
draaiknop
lensvergrendeling
scherm
flitser en flitsvoet
scherptedieptecontrole
↘
Eindelijk is het zover: je eerste spiegelreflex of systeemcamera. Je opent de doos, pakt het toestel er voorzichtig uit en bekijkt hem van alle kanten. Dat ziet er toch wel indrukwekkend uit, met al die knopjes en draaiwieltjes. Je hebt online gezien dat er enorm mooie foto’s mee te maken zijn, maar hoe pak je dat aan? In het begin kan het een beetje overweldigend zijn, maar gelukkig zijn moderne camera’s zeer eenvoudig te bedienen. In het begin kun je alles nog even aan de camera overlaten, zodat je de meeste knoppen met rust kunt laten en direct fraaie foto’s maakt. Stap voor stap kun je daarna
1
Programmeerbare knoppen → Naarmate een camera meer
knoppen heeft, hoef je minder vaak je in het menu te duiken om instellingen te veranderen. Zo kun je lekker snel reageren op wat er om je heen gebeurt en mis je geen fotomoment. Van sommige knoppen kun je zelf bepalen wat ze doen. Handig, want dan kun je nog sneller en makkelijker met jouw camera werken. Zet de functies die je het vaakst nodig hebt daarom onder de programmeerbare functieknoppen.
JE DRUKT DE ONTSPANKNOP ALTIJD EERST HALF IN, DAT IS EVEN WENNEN instellingen aanpassen, zodat je steeds meer invloed hebt op hoe je foto’s worden.
Camerastanden Een spiegelreflex of systeemcamera heeft bovenop een draaiknop met allerlei letters en symbolen. Het ziet er misschien wat ingewikkeld uit, maar dat valt reuze mee. Met deze knop kies je de camerastand: je geeft aan wat de camera automatisch voor jou regelt en wat je liever zelf doet. In de Auto-stand wordt alles volledig automatisch voor je geregeld. Fotograferen gaat dan net zo makkelijk als met een smartphone. Andere camerastanden die je tegenkomt zijn P, Av, Tv en M. Bij sommige cameramerken heten ze P, A, S en M. Wat deze camera-standen doen, komt straks aan bod.
Scènes en filters Daarnaast vind je op de draaiknop een pictogram waarmee je de motiefprogramma’s of scènestanden activeert. Door de camera met een knopje op bijvoorbeeld portret, landschap, macro, vuurwerk of sport te zetten, vertel je de camera welk onderwerp je fotografeert. Vervolgens kiest het toestel de optimale instellingen voor dat specifieke onderwerp. Het zijn dus speciale varianten van de Auto-stand. Steeds vaker
52
COMMUNITY NIEUWS
ONDER REDACTIE VAN HANS KLUPPEL
Gratis Videozine
Zoom.nl Bootcamp → Ben jij die energieke en enthousiaste fotograaf die het uiterste uit zichzelf wil halen? Wil jij jezelf ook in één dag verder ontwikkelen als fotograaf? Haal dan je camera van de automaat en doe mee met de Zoom.nl Bootcamp! Geen theorie maar actie! In één dag volg je op actieve wijze een serie masterclasses op een fotogenieke industriële locatie. Laat je uitdagen en inspireren door de diverse disciplines en de eindeloze mogelijkheden van dit industriële erfgoed. Aan het einde van de dag zit je boordevol nieuwe kennis en inspiratie die je toe kunt passen in jouw fotografie. Laat deze unieke kans niet aan je voorbij gaan en noteer de Zoom.nl Bootcamp alvast in je agenda: zaterdag 3 en zondag 4 september 2016, DRU Industriepark in Ulft. Zoom.nl Bootcamp is een vernieuwend en kwalitatief fotoevent. Daarom zijn er per dag maximaal 60 plekken beschikbaar. Wil je zeker zijn van deelname? Volg Zoom.nl op facebook of kijk op www.zoom.nl/ bootcamp voor het laatste nieuws. WWW.ZOOM.NL/BOOTCAMP
64
Het Zoom.nl Videozine ontvangen abonnees bij iedere editie van Zoom.nl. Een interactief magazine vol praktische video’s, tips en mooie beelden, dat je heerlijk kunt lezen op computer, tablet of smartphone. Ben je nog geen abonnee, dan kun je nu kennis maken met het videozine dat bij deze editie voor iedereen gratis te bekijken is. Daarin kun je meer leren over hoe je de mooiste dierenfoto’s maakt in de dierentuin. Ga daarvoor snel naar www.zoom.nl/videozine of via de Zoom.nl magazine app.
TIP
HENK LAVERMAN (HENK-LAVERMAN) ISO 320 ∙ F 6,3 ∙ 1/4000 SEC ∙ 500 MM
Nat pak
Alle foto’s in Zoom.nl magazine zijn gemaakt door onze lezers. Op de website zoekt de redactie de mooiste beelden bij elkaar om de artikelen mee aan te kleden. Bij het aanvragen, vragen we ook altijd even hoe een foto gemaakt is. Toen ontvingen we deze foto van Henk Laverman. Eerst dachten we dat hij door het ijs was gezakt, maar al snel hadden we door dit de bedoeling was. Henk schreef ons dat hij op deze manier het makkelijkst op ooghoogte kan fotograferen. Bedankt voor de leuke foto Henk!
1
DE GROOTSTE FOTOTAART IS OP GEGAAN
2
Clubdagen tijdens Fotofair ↘
Met z’n allen hebben we het inmiddels voor elkaar: de grootste fototaart van Nederland is op, en hij smaakte heerlijk! Ook hebben we veel nieuwe en bekende Zoomers ontmoet, in het zonnetje gezet en hebben we vooral samen kunnen genieten van inspirerende masterclasses en portfolioreviews. “Wat een reusachtig ding is dat in het echt!”, zegt Robert Theunissen (hoofdredacteur Zoom.nl) enigszins verbaasd als hij oog in oog staat met de immense fototaart van bijna 2 bij 2 meter in de Zoom.nl tent. Zo’n 600(!) stukken taart hebben we er uiteindelijk uit kunnen halen voor alle Zoomers (en nietZoomers die langskwamen). Het hart van Zoom.nl bestaat uit jullie, de Zoomers, die elkaar constant inspireren met fantastische foto’s, blogs en meer. Tijd dus om enkele bijzondere Zoomers in het zonnetje te zetten en om van elkaar te leren. Bekende Zoomers en Zoom.nl bloggers vertelden met passie over hun
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2016
3
1 De grootste fototaart van Nederland! FOTO: FRANS PETRIJ (FRANSPETRIJ)
werk, waarbij bijvoorbeeld Daan de Vos uitleg gaf over macrofotografie, Marcel van Balkom over landschapsfotografie en Maaike Schauer of haar kinderportretten. Ook waren twee professioneel fotografen en vrienden van Zoom.nl langsgekomen om masterclasses gegeven, Laura Vink en Richard Terborg, die tevens in de jury zaten bij de portfolioreviews. Voor sommigen was het in eerste instantie best eng, om je portfolio te laten beoordelen door een vakjury, maar de portfolio’s zagen er fantastisch uit en leverden veel nuttige tips op. Uit alle prachtige portfolio’s werden uiteindelijk twee dagwinnaars gekozen: Lory van de Neut en Ruben van der Sande. Van harte gefeliciteerd! In dit social media tijdperk is het aantrekkelijk om al je foto’s digitaal te delen met de wereld, maar vergeet niet de professionele indruk die een mooi afgedrukte foto kan hebben. Albelli was daarom aanwezig met een aantal gratis seminars om te laten
2 Richard Terborg begint zijn masterclass met een energieke selfie. 3 Lory van de Neut is een van de twee winnaars van de portfolioreviews. 4 Alle aandacht heeft Maaike als ze vertelt over haar prachtige kinderportretten.
zien wat er op dit gebied allemaal mogelijk is, van fotoboeken tot wanddecoratie en de verschillende papiersoorten. We kijken met veel plezier terug op twee geslaagde dagen, waarbij er veel leuke ontmoetingen plaatsvonden en we veel inspiratie hebben gehaald uit jullie verhalen en foto’s. Daarvoor willen we jullie dan ook graag bedanken! Om nog even na te genieten hebben we een korte sfeerimpressie gefilmd van de Zoom.nl Clubdagen en de Fotofair 2016. Die kun je bekijken op www.zoom.nl/fotofair2016.
4
65
Bij een sluitertijd van bijna twee minuten is een draadontspanner niet langer optioneel. Zonder kun je de foto simpelweg niet maken. WIM DENIJS (WIMDENIJS) ISO 200 • F 6,3 • 105 SEC • 16 MM
Bezint 74
voor
PRAKTIJK
5 ontspant stappen voor elke landschapsfotograaf
ge
Je camera op een mooi landschap richten en afdrukken, daar is geen kunst aan. Maar dat landschap transformeren in een adembenemend mooie foto vereist flink wat oefening en kennis van compositie en techniek. Door altijd deze stappen te doorlopen voordat je de ontspanknop indrukt, omzeil je flink wat beginnersfouten. TEKST MARIJN HEUTS
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2016
75
WORKSHOP
Contrastbewerkingen in Lightroom
Spelen
met contrast Onze zintuigen reageren sterk op contrast. Het valt dan ook meteen op als het ineens stil wordt of een dieselgenerator aanspringt. Zo werkt het ook met beeld. Contrast prikkelt onze waarneming. Hoe maak je daar optimaal gebruik van in je foto’s met behulp van Lightroom? TEKST KEES KRICK
01 Met een hoger contrast laat je het onderwerp er extra uitspringen. ALEKSANDRA STRIAPUNINA (STRIAPUNINA)
02 Een laag contrast, zoals hier, past goed bij mistfoto’s.
66
Contrast beheersen → Door het contrast te verhogen, vergroot je onderlinge verschillen tussen delen van de foto. Daarmee kun je iets extra benadrukken. Of je gebruikt een lager contrast om dingen juist meer te laten samenvloeien tot niets er echt uitspringt. Je kunt op veel verschillende manier spelen met contrast. Allereerst via de inhoud van de foto. Door iets ouds en nieuws in beeld te nemen, iets groots en iets kleins, iets lelijks en iets moois. Daarnaast kan het met scherpte en onscherpte en via licht- en kleurgebruik.
Histogram → In deze workshop pakken we het contrast aan in Lightroom. We beginnen met het optimaliseren van de belichting. Hoe weet je hoe het met het lichtcontrast is gesteld? Veel is af te lezen aan het histogram. Zitten de pieken voornamelijk op één plek opgehoopt, ongeacht of dat links, rechts of in het midden is? Dan is er sprake van laag contrast. Wordt de volle breedte van de grafiek gebruikt of zijn er aan weerszijden hoge bergen te zien, dan is er een hoog contrast.
Contrast
03
→ Een eenvoudige manier om het contrast te verhogen, is door de schuifregelaar Contrast naar rechts te bewegen. Als je op het histogram let, zie je dat de grafiek hier flink mee wordt opgerekt. Als pieken zich eerst meer rond het midden bevinden, schuiven ze daardoor een stuk op richting de uiteinden. Dit gebeurt alleen wel aan beide zijden tegelijk, waardoor het contrast soms te hoog wordt als je iets te scheutig bent met de schuifregelaar. Mooi meegenomen is dat clipping (volledig zwart of wit, geen detail meer) netjes voorkomen wordt.
Via de schuifregelaar Contrast voeg je eenvoudig contrast toe.
04
Witte en zwarte tinten → In plaats daarvan kun je de schuifregelaar Witte tinten naar rechts bewegen en de schuifregelaar Zwarte tinten naar links. Op die manier doe je ongeveer hetzelfde als met de schuifregelaar Contrast, maar ditmaal schuif je de lichte tonen volledig onafhankelijk van de donkere tonen richting het uiteinde. Je kunt dan meer of minder doen van het een of het ander, waarmee je een te sterk contrast voorkomt. Let op dat je met deze schuifregelaars wel last kunt hebben van clipping.
Je hebt meer mogelijkheden door Witte tinten en Zwarte tinten te gebruiken.
05
Clipping → Voor of tijdens het optimaliseren van het contrast kan er clipping optreden. Er ontstaan dan uitgebeten hooglichten of dichtgelopen schaduwen. Dit is in het histogram te zien aan een opeenhoping van pieken bij de uiteinden. Als je sneltoets J gebruikt zie je in rood (hooglichten) en blauw (schaduwen) aangegeven om welke gebieden het gaat. Met de schuifregelaars Hooglichten en Schaduwen kun je vervolgens deze specifieke fotodelen verbeteren. Overigens is een beetje clipping niet altijd erg.
Je mag ook in het histogram slepen.
06
Slepen → Met Witte tinten, Zwarte tinten, Hooglichten en Schaduwen kun je de belichting heel precies aanpassen, waarmee je optimaal gebruik maakt van het contrast. In plaats van met de schuifregelaars kun je dat ook via het histogram aanpassen. Laat de muis boven het aan te passen deel van de grafiek zweven. Linksonder het histogram zie je de naam van het gebied verschijnen, bijvoorbeeld Zwarte tinten. Klik en sleep horizontaal met de muis om het aan te passen. De schuifregelaar beweegt automatisch mee.
Het programmavenster is onderverdeeld in de browser, de viewer en de tooltabs. GOVAERT STEVEN (STEVEN1966)
07 Dankzij microcontrast oogt een foto veel scherper en gedetailleerder. LEON JAEKEN (LEIKE01)
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2016
Microcontrast
Contrast kun je ook aanbrengen via kleurgebruik
→ Met de schuifregelaar Helderheid pas je niet de belichting aan, maar worden kleine details in de foto benadrukt. Door dit microcontrast aan te passen, springen randen en fijne details er beter uit en lijkt de foto een stuk scherper. Overmatig gebruik van deze schuifregelaar geeft wel een onnatuurlijk effect, dus zoals altijd kun je dit het beste met mate gebruiken. Je kunt een foto ook minder contrastrijk maken door de schuif naar links te bewegen. De foto oogt dan vager en zachter.
67
TECHNIEK
Sensormaat
groter Is
altijd beter?
Is een grotere formaat sensor altijd beter? Vroeger was het antwoord ondubbelzinnig ja. Maar nu hangt dat vooral van jou als fotograaf af. Schiet je vooral veel op straat of richt je je camera op verre vogels? Wil je megagrote prints van je beelden? Of zoek je die mooie achtergrondonscherpte? We bespreken verschillende sensortypes en praten je bij over de laatste ontwikkelingen. TEKST EN FOTO’S CEES DE JONGE
86
TECHNIEK XXX
gigantisch verbeterd. De beeldprocessoren die de opnames verwerken hebben betere algoritmes en snellere chips, wat ten goede kwam aan de opnamesnelheid en de ruisniveaus. Sensoren werden naast groter en beter ook steeds betaalbaarder. Was tien jaar geleden een fullframe body alleen voor de echte pro, tegenwoordig koop je er al een voor nog geen duizend euro.
Marketinghype De megapixelrace is sinds het ontstaan van de digitale fotografie slim ingezet. Vooral in het begin was meer megapixel een belangrijk verkoopargument. Feitelijk verbeterde de scherpte daarmee in eerste instantie nauwelijks. Meer pixels betekende vooral minder ruimte per pixel. Bij de kleinste sensoren leverde dit niet altijd scherpere beelden op. Pas later, toen de technologie van de beeldsensoren een vlucht nam, werd het mogelijk om zonder al teveel in te leveren op scherpte en ruisniveau, het aantal megapixels te verhogen. Vooral de nieuwe backlit cmos-sensoren bieden enorme voordelen. Doordat de elektronica en de bedrading zich achter de chip bevinden, is de lichtgevoelige cel zelf veel groter geworden. Daardoor wordt per pixel veel meer licht opgevangen, zijn de beelden scherper met minder ruis. Bij de meeste moderne sensoren zijn bovendien de anti-aliasfilters weggelaten, voor nóg meer scherpte.
Groter, groter, grootst De geboorte van de aps-c-sensor was in eerste instantie nodig om reflexen betaalbaar te maken. Grote fullframe beeldsensoren waren toen nog veel te duur voor een consumentenversie. De beslissing van de fabrikanten om een kleinere sensor in een reflex te bouwen bracht een hele
nieuwe reeks objectieven met zich mee. Doordat de aps-c-sensor een kleinere diameter heeft waren objectieven met een kleinere beeldcirkel dan fullframe een logisch antwoord. Ze zijn lichter, compacter en ook compacter dan fullframe objectieven en daardoor ook nog eens goedkoper in aanschaf. Je kunt ze helaas niet hergebruiken als je later overstapt naar een fullframe body. Fullframe sensoren zijn de grote trend voor de komende jaren. De resolutie van deze sensoren stijgt terwijl zowel de contrastweergave als de ruisniveaus enorm verbeteren. En de prijzen dalen alleen maar met de jaren.
MM Medium format 0.50x
32,9
Is groter altijd beter? Nee, niet altijd. Er zijn een paar optische en fysieke wetmatigheden die voor jou een kleine of juist een grote sensor erg aantrekkelijk maken. We zetten ze allemaal even voor je op een rijtje. Kleinere sensoren zitten in compacte body’s, ze zijn handzaam tijdens het fotograferen en handig voor op reis als je nog extra objectieven wilt meenemen. Kleinere body’s zijn daarbij minder opvallend tijdens straatfotografie, een enorm voordeel. Kleine sensoren gebruiken kleinere objectieven. Om een relatief kleine sensor uit te lichten is de diameter van het objectief kleiner. Door de ‘cropfactor’ kunnen de objectieven ook veel korter worden gebouwd. Daarom zijn die objectieven lichter, korter en vaak veel goedkoper. De scherptediepte, het gedeelte in je opname dat scherp is, hangt sterk af van het gebruikte diafragma. Bij diafragma 1,4 heb je een kleine scherptediepte, bij diafragma F 22 veel. Maar ook het sensorformaat is van belang. Bij
FULLFRAME IS DE GROTE TREND
88
→ Er verschijnen steeds meer compactcamera’s met grotere sensoren zoals de Sony RX100 reeks.
Fullframe 1x
24
15,7
APS-C (Nikon DX, Pentax, Sony) 1.5x APS-C (Canon) 1.6x Micro Four Thirds 2x
14,19 13
1 inch
8,8
13,2
17,3
2.7x
22,3
23,6
36
43,8
MM
↑ Een overzicht van de verschillende sensorformaten.
een twee keer zo grote sensor is de scherptediepte twee stoppen minder groot dan bij de kleine sensor. Een mftsensor met een 45 mm-objectief met F 1,8 zal dezelfde scherptediepte opleveren als een fullframe camera met een 90
ABONNEREN
Luxe cameratas Case Logic SLRC-206 t.w.v. € 95,bij een jaarabonnement op Zoom.nl
Op = op!
→ Luxe cameratas van hoge kwaliteit → Véél praktische opbergruimte → Veelzijdig dankzij uitneembare indeling → Compact: 43.2 x 20.3 x 31.7 cm → Licht: slechts 1.22 kg
! l .n o Zo nmnee Al abonnee? aboordeel Bestel deze tas voor € 69,vo Ga naar www.zoom.nl/abonneevoordeel*
→ Ontvang 10 nummers van Zoom.nl magazine thuis op je mat. → Zoom.nl VideoZine bij iedere uitgave op je computer, laptop en smartphone. → Onbeperkte foto-opslag op www.zoom.nl. → Abonneevoordeel op events en foto-accessoires. → Bovendien lees je alle nummers ook digitaal.
Nu voor maar
€ 79.- *
(i.p.v. € 160,-)
+ Ga naar www.zoom.nl/rugzak word abonnee en ontvang die fototas! * excl. € 6,95 verzendkosten
PRAKTIJK
Highspeed-fotografie
Met extreem lange of korte sluitertijden kun je dingen fotograferen die met het blote oog niet zichtbaar zijn. Wij focussen ons deze keer op de extreem korte sluitertijden: highspeed-fotografie. TEKST VAANS RUIJTEN
↘
1
1 De kunst bij highspeedfotografie is gebeurtenissen vast te leggen die zó snel zijn dat ze met het bloge oog niet zijn waar te nemen. PAOLO TESTA (HAWKELITE) ISO 100 ∙ F 8 ∙ 1/250 SEC ∙ 50 MM
2 Een langwerpige ballon gevuld met water stukgeschoten door een luchtdrukpistool in een donkere ruimte. De flitser gaat af op basis van geluid. JEROEN HOGEMA (JHH) ISO 200 ∙ F 6,3 ∙ 2 SEC ∙ 90 MM
106
Bij highspeed-fotografie leg je onderwerpen vast die heel snel bewegen. Dat kan een hele uitdaging zijn. Niet alleen om het onderwerp te bevriezen, maar ook om op het juiste moment de foto te maken. Wij leggen je uit hoe je jouw camera, flitser en andere hulpmiddelen gebruikt voor deze tak van sport. En we geven je natuurlijk een aantal voorbeelden om jouw fantasie te prikkelen. Kortom: genoeg om er zelf eens mee aan de slag te gaan.
Bevriezen Naast de kunst van op het juiste moment de opname maken, is het bij heel snel bewegende onderwerpen ook belangrijk om de actie te bevriezen. Soms kan een bewogen onderwerp spannend zijn in een foto, maar bij highspeed-fotografie gaat het met name om het bevriezen van een snelle actie. Het eerste waar je misschien aan denkt, is een heel korte sluitertijd. Immers: hoe korter de sluitertijd, hoe sneller een bewegend onderwerp bevroren is. Bij een heel korte sluitertijd loop je al snel tegen de beperkingen aan. Er is te weinig licht of de camera kan gewoon niet sneller.
2
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2016
111
INSPIRATIE
Een eigen stijl ontwikkelen als natuurfotograaf
Wat is jouw
signatuur?
Misschien herken je het wel. Je bent enthousiast natuurfotograaf en fotografeert al een tijdje. Je foto’s zijn best goed. Maar tussen de massa vallen ze nauwelijks op. Je hebt het gevoel dat je niet verder komt. Er ontbreekt nog iets, maar je komt er niet achter wat dat is. Kortom: je hebt behoefte aan een eigen stijl of ‘handtekening’. TEKST EDO VAN UCHELEN
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2016
113
INSPIRATIE
2
3
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2016
115
REVIEWS
Uiterst lichtsterk groothoekzoomen
Tokina
AT-X 14-20 F2 PRO DX Als liefhebber van groothoekzoom heb je niet al te veel keus als je met een aps-c-camera bij Nikon en Canon zelf lichtsterk wilt shoppen. Tokina stapte al een tijd geleden, met wisselend succes, in dat gat en heeft nu maar liefst zeven exemplaren in deze range. TEKST CEES DE JONGE
GOUD
Objectief PLUSPUNTEN
∙ lichtsterke groothoekzoom voor Nikon en Canon aps-c-body’s
MINPUNTEN
∙ snelheid autofocus ∙ geluid autofocusmotor ∙ klein zoombereik
BEOORDELING ergonomie 15% functies 25% snelheid 15% beeldkwaliteit 30% prijs/kwaliteit 15%
score
7,9
VOOR HOGE LICHTSTERKTE BETAAL JE EEN PRIJS, OOK IN GEWICHT
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2016
SPECIFICATIES
↘
Met de nieuwe Tokina AT-X 14-20 F2 PRO DX wil Tokina een uiterst lichtsterk en hoogwaardig alternatief bieden voor de gevestigde merken. Het objectief voelt solide en goed gebouwd aan. Al zal niet iedere aps-c body bezitter de 725 gram een plezier vinden, hoge lichtsterktes komen nu eenmaal met een ‘hogere prijs’ in gewicht, omvang en euro’s. Deze groothoekzoom zal veel landschap- en straatfotografen aanspreken. In ongeveer 50 graden zoom je van 14 naar 20 mm, wat omgerekend naar fullframe een beeldhoek oplevert van 21-30 mm. Bij landschappen ligt dan een geringe scherptediepte, ondanks het korte brandpunt, in je bereik. Terwijl bij straatfotografie vooral de mogelijkheid om met weinig licht toch nog uit de hand te kunnen schieten een belangrijk argument is.
→ model Tokina AT-X 14-20 F2 PRO DX → prijs € 998,→ leverancier TSE Imaging BV, tel. 036-8450340, www.tse-imaging.nl → brandpuntafstand 14-20 mm, 1,4x optische zoom; beeldhoek op aps-c: 21-30 mm → lichtsterkte F 2,0 → aantal diafragmalamellen 9 → objectiefconstructie 13 elementen in 11 groepen → maximale reproductiemaatstaf 0,12 → optische beeldstabilisatie nee → scherpstellen handmatig en autofocus → scherpstelafstand 28 cm tot oneindig → filtermaat 82 mm → gemaakt voor sensormaat aps-c → beschikbare vattingen Nikon, Canon → gewicht/afmetingen objectief 725 gram/8,9x10,6 cm
Tokina gebruikt ook bij dit objectief het ‘clutch’-principe om van AF naar handmatig scherpstellen te switchen. Je duwt de scherpstelring naar voren of naar achteren om te schakelen tussen de twee scherpstelmethodes. De scherpstelring van deze Tokina draait in ongeveer 90 graden van 28 cm naar oneindig en dat doet dat lekker soepel. Toch gaat zo handmatig scherpstellen minder comfortabel dan bij Nikon en Canon. Daar kun je in de volautomatische stand vaak handmatig finetunen door gewoon aan de scherpstelring te draaien. De autofocus van het objectief is niet razendsnel en evenmin opvallend stil. En dat is wel iets om over na te denken als je onopvallend of heel snel wil fotograferen.
Beeldkwaliteit Met één asferische en twee laagdispersieglaselementen en meervoudige coatings hebben de ontwerpers de scherpte geoptimaliseerd en chromatische aberratie grotendeels voorkomen. Flare was vroeger nog weleens een euvel bij Tokina objectieven. Maar nu zagen we het zelfs bij frontaal tegenlicht niet of nauwelijks in onze testopnames. Scherpte is in het centrum in het volle zoombereik uitstekend, ook al bij volle opening! Al blijven de randen vooral in de 14 mm-stand iets achter. Chromatische aberratie was bij volle opening bij hoge contrasten heel licht zichtbaar, maar dat verdween bij het verder diafragmeren. Vignettering aan de randen is bij volle opening ongeveer 1 stop, maar ook dat verdwijnt al na twee stoppen diafragmeren. LEES DE VOLLEDIGE REVIEW OP WWW.ZOOM.NL
145