IJZERWAREN
DUURTEST
4K-ACTIECAMERA CAMERA’S
SLIMME WIFI-CAMERA
JUNI 2019
Het beste beeld voor buitenactiviteiten
Full-hd-bewakingscamera met breed zicht
VOOROP IN TECH ZO GA JE VEILIG EN ANONIEM ONLINE
ZO GA JE VEILIG EN ANONIEM ONLINE 10X TECH
TECH VOOR EEN DUURZAMER HUIS
GROEPSTEST VPN-DIENSTEN: GOEDKOOP NET ZO GOED ALS DUUR!
Zit je er straks ook nog warmpjes bij?
IS EEN GRATIS VPN BETER DAN GEEN VPN? VOOROORDELEN OVER TOR
PRIVACYMEETLAT
GROEPSTEST
COOLBLUE USB-CADAPTERS onrechtmatige Bezorgt alles, ook
VERSLEUTEL JE DNS-VERKEER WWW.PCMWEB.NL
REVIEW ASUS XG-U2008 10gigabit-ethernetswitch 001_PCM0619 (MO) (JP).indd 1
trackingcookies
Sluit randapparaten aan via usb-c
PCM
nummer 6
juni 2019
€ 6,75
PC
BP
07-05-19 10:49
Verbeter je game.
SUMMON YOUR STRENGTH • Windows 10 Home • NVIDIA® GeForce® GTX 2070 8GB GDDR6 • Predator Sense Control
Naamloos-1 1 1 Naamloos-1
14-11-2018 11:00:54 15-3-2019 12:29:36
VOORWOORD
VEILIG ANONIEM DOOR HET GROOTSCHALIGE MISBRUIK VAN PERSOONSGEGEVENS, DATALEKKEN EN TAL VAN PRIVACYSCHANDALEN HEEFT HET ENTHOUSIASME WAARMEE INTERNET AANVANKELIJK WERD ONTHAALD PLAATSGEMAAKT VOOR HET BESEF DAT INTERNET, VEILIGHEID EN ANONIMITEIT LASTIG VERENIGBAAR ZIJN.
Wie volledig anoniem wil zijn,
snelheid is een van de grootste
hee online niets te zoeken. Maar
ergernissen reCAPTCHA.
helemaal offline gaan is wel heel
Tot vervelens toe mag ik etalage-
drastisch en het helpt bovendien
ruiten, verkeerslichten en bussen
niet tegen bewakingscamera’s of
aanklikken. Als ik ze allemaal
tegen vrienden die je foto onge-
tien keer heb gehad, wil de
vraagd op Instagram ze en. De
datahongerige AI graag dat ik
gulden middenweg is waarschijn-
het opnieuw probeer. Easy on
lijk met gepaste voorzichtigheid
Humans, Hard on Bots, heet dat
online.
bij Google.
Die voorzichtigheid hee wel een
Wie hecht aan zijn online privacy
prijs, zo ervaar ik vrijwel dagelijks.
en er wat voor over hee , komt
Firefox staat bij mij standaard in
behoorlijk aan z’n trekken in deze
de privĂŠnavigatiemodus, wat on-
PCM. Een groepstest van tien
der andere betekent dat cookies
vpn’s gee een mooi overzicht
van derden worden geweerd.
van wat er nu zoal op de markt
Dat maakt een heleboel websites
is. En is een gratis vpn aan te
stuk, waardoor ik bijvoorbeeld
raden? De experts zijn verdeeld.
de video’s van Nu.nl niet meer
Vertrouw je echt niemand, lees
kan bekijken. En van wat er nog
dan vooral het artikel over Tor.
wel werkt, wordt een deel alsnog
Rond dit anonimiseringsnetwerk
gesloopt door uBlock Origin,
bestaan namelijk nogal wat
waardoor ik bijvoorbeeld niet
misverstanden. En heb je in het
meer kan scrollen op Buienradar.
verleden (of misschien nog wel)
nl. Irritant, dat zeker. Maar je
toch gegevens achtergelaten bij
moet wat over hebben voor je
de grote internetbedrijven, dan
privacy.
kun je die opvragen. PCM test of
Vanzelfsprekend maak ik ook
de AVG wordt nageleefd en hoe
een masterclass dns-versleuteling en een
veelvuldig gebruik van vpn’s, die
dat in de praktijk gaat.
firewall met OPNsense. Zeker die laatste is
soms juist een omgekeerd effect
Tot slot vergeten we ook de vei-
onversneden hogeschool-netwerkbeheer.
hebben. Zo kon ik vorig jaar van-
ligheid van je eigen netwerk niet.
Internet, veiligheid en anonimiteit blijven nu
uit Shanghai, dankzij de vpn op
Want als je gegevens ongemerkt
eenmaal lastig verenigbaar.
mijn Netgear Orbi-router thuis,
lekken, schiet je met boven-
al browsend gewoon bij Google
staande maatregelen natuurlijk
komen. Maar ook vpn’s hebben
helemaal niets op. Daarom voor
Martijn Overman
nadelen. Behalve een lagere
doorgewinterde codekloppers
moverman@reshi .nl
NR. 06 - JUNI 2019
PCM06_p003-003_Voorwoord (JN).indd 3
WWW.PCMWEB.NL
3
07/05/2019 08:35
INHOUD
DOSSIER VEILIG EN ANONIEM ONLINE
17 IS HET NOG MOGELIJK OM VEILIG EN ANONIEM GEBRUIK TE MAKEN VAN INTERNET? OF IS HET WILLEN BEWAREN VAN JE ONLINE PRIVACY BIJ VOORBAAT EEN ILLUSIE? ZIJN ER GENOEG TECHNISCHE VERDEDIGINGSMIDDELEN?
18
36
DE STAAT VAN … VEILIG EN ANONIEM ONLINE
MASTERCLASS: VERSLEUTELD DNS-VERKEER
Anoniem op internet ... hoe dan?! Je wordt van
Het dns-protocol is het ‘telefoonboek van
alle kanten gevolgd, maar wie houdt er toezicht?
internet’, maar standaard is het onversleuteld.
En wie controleert de toezichthouders ... ?
Wél versleutelen hee z’n voor- en nadelen.
20
42
GROEPSTEST: VPN-DIENSTEN
MASTERCLASS: AVG-INZAGEVERZOEKEN
Is een dure vpn-dienst beter dan een goed-
Een jaar na de invoering van de AVG kijken
kope? Hier moet je op le en als je een abon-
we hoe (en hoe snel) bedrijven reageren op
nement afsluit. Wij testen 10 vpn-diensten.
ons recht om onze gegevens te bekijken.
31
48
HET TOR-PROJECT EN WAAROM MENSEN HET GEBRUIKEN
MASTERCLASS: FIREWALL MET OPNSENSE
Het overgrote deel van de gebruikers hee
Wie een ‘verantwoordelijke huisvader’ wil zijn
Tor voor ‘goede’ doelen nodig. Voor hen is ano-
voor zijn thuisnetwerk, zet achter de router
niem surfen geen luxe, maar bi ere noodzaak!
van de provider zelf een firewall op.
4
PCM06_p004-005_Inhoud (ER).indd 4
07/05/2019 14:14
INHOUD
56
70
89
GROEPSTEST
ON THE MOVE
4-IN-1 WORKSHOP
Usb-c-adapters
TomTom en de toekomst
Android en veiligheid
Op steeds meer laptops worden dankzij usb-c
De ‘TomTom’ stond ooit synoniem voor
Er is een hoop onduidelijkheid rondom de
oude invoer- en uitvoerpoorten vervangen
‘navigatiesysteem’. Nu worstelt het merk met
veiligheid van Android. Hoe kwetsbaar is het
door één kleine multifunctionele poort. Maar
de toegenomen gratis concurrentie, maar ziet
mobiele besturingssysteem? Wij leggen uit
dan heb je wel een adapter of hub nodig.
het kansen in de markt voor zelfrijdende auto’s.
hoe je de beveiliging van je Android-apparaat het best kunt aanpakken. 90 De basis Android-beveiliging
62
72
DUURTEST
10X TECH
D-Link DCS-8300LH Wi-Fi Camera
Tech voor een duurzamer huis
Deze full-hd-camera is een compacte bewa-
Om de ambitieuze doelstellingen van het
kingscamera met groothoeklens voor gebruik
concept-klimaatakkoord te halen, is het in de
binnenshuis die beelden naar keuze op een
komende jaren belangrijk om zoveel mogelijk
geheugenkaartje of in de cloud bewaart. Wij
woningen duurzamer te maken. Fabrikanten
MASTERCLASS
tes en de D-Link DCS-8300LH langer dan
bedenken allerlei slimme oplossingen om
Docker en Portainer
drie maanden.
huiseigenaren daarbij te helpen. Denk aan
De containerso ware Docker biedt een ideale
elektrische warmtepompen, zonneceldak-
omgeving om snel toepassingen te installeren
pannen, zonneboilers en thuisaccu’s.
en configureren. Je kunt het via de opdracht-
92 Gebruik je Android-apparaat via vpn 94 Aan de slag met LineageOS 96 Beveiligingsmythes ontrafeld
100 regel gebruiken, maar een mooie beheerinterface zoals Portainer is nog beter. We
84
laten stap voor stap zien hoe je het gebruikt.
MASTERCLASS
EaseUS ToDo Backup Er bestaan heel wat tools waarmee je data kunt back-uppen en er zijn ook diverse programma’s waarmee je een image of kloon van een complete schijf(partitie) maakt. Het programma EaseUS Todo Backup combineert deze drie handelingen (back-uppen, images
66
maken en klonen) in één gebruiksvriendelijke interface. De kans is bovendien groot dat je prima uit de voeten kunt met de gratis versie.
IJZERWAREN
4K-actiecamera’s Combineer een handzame weerbestendige behuizing met een groothoeklens en actieve-
EN VERDER ...
lingen kunnen hun avonturen haarfijn vastleggen. In deze rubriek bespreken we zeven interessante modellen.
6
BOOTSECTOR Geruchten en nieuwe producten
10 DE STANDAARD FreeSync
12 PRIVACYMEETLAT Coolblue
14 STROOMDIAGRAM E-readers
30 STELLING ‘Een gratis vpn is beter dan geen vpn’
78 DRAADBREUK Netwerknieuws en -tips
82 CHEATSHEET Sneltoetsen, codes en opdrachtregels
106 COLOFON Lezersservice en abonnementen
15 TECHHELDEN Guy Kawasaki
NR. 06 - JUNI 2019
PCM06_p004-005_Inhoud (ER).indd 5
WWW.PCMWEB.NL
5
07/05/2019 14:14
BOOTSECTOR
BOOTSECTOR AAN NIEUWS, GERUCHTEN, UITGLIJDERS EN NIEUWE PRODUCTEN IS ELKE MAAND GEEN GEBREK. IN BOOTSECTOR LEES JE DE DINGEN DIE ONS HET MEEST OPVIELEN.
#FAIL
OPVOUWBARE SAMSUNG GALAXY FOLD BREEKT Haastige spoed is zelden goed. Dat weet Samsung ook, want in 2016 bracht het bedrijf zijn Galaxy Note 7-smartphone te snel uit om grote concurrent Apple voor te zijn. Tientallen Note 7-exemplaren va en vlam door een slechte accu, wat resulteerde in een miljardenstrop en flinke imagoschade. Toch lijkt de fabrikant niet geleerd te hebben van zijn fout. Er is namelijk opnieuw een debacle met een Samsung-toestel. De Galaxy Fold van 2020 euro
POLDERTECH
is de eerste opvouwbare smartphone en hij zou eind april in de verkoop gaan. Vlak voor de release
RASPBERRY PI-COMPETITIE
konden internationale media al aan de slag met de telefoon/tablet. Bij vier reviewers bars e het vouw-
Half april vond in de
nenklimaatmeter voor
Binnen de categorie haal-
bare display. Samsung besloot daarom al snel om de
Johan Cruijff Arena
scholen en een zichzelf
baarheid won het team
wereldwijde lancering tot nader order uit te stellen
de eerste Nederlandse
verschonende bodem
van de Bredero Mavo
en het gaat zijn peperdure toestel beter testen.
finale plaats van de PA’s
voor een vogelkooi, tot
uit Amsterdam met
Op moment van schrijven is het nog niet bekend
Raspberry Pi Competitie
een navigatiesysteem
een systeem waarmee
wanneer de Galaxy Fold uitkomt. Onze zustertitel
2019, in aanwezigheid
voor Alzheimerpatiën-
patiënten op tijd hun
Computer!Totaal kon in april ook een eerste indruk
van staatssecretaris van
ten en een robot tegen
medicijnen krijgen. Het
opdoen van het vouwbare apparaat. Lees de hands-
Economische Zaken en
eenzaamheid. Er werden
MBO College Amstelland
on via www.tiny.cc/ctfold.
Klimaat Mona Keizer.
prijzen uitgereikt voor de
uit Amstelveen won in
De van oorsprong Britse
vindingen met de meeste
de categorie creativiteit
competitie is naar Neder-
impact, de beste haal-
met een systeem dat de
land overgewaaid. Sinds
baarheid en de grootste
verzorging van planten
september vorig jaar heb-
creativiteit.
automatiseert.
ben teams van vmbo-,
De winnende uitvinding
De competitie wordt
havo- en mbo-scholieren
binnen de categorie
georganiseerd door het
uit heel Nederland
impact was van MBO
adviesbureau PA Consul-
gewerkt aan uitvindin-
College Zuidoost uit Am-
ting en House of Ditigal,
gen met de Raspberry
sterdam en bestond uit
een samenwerkingsver-
Pi, binnen het thema
producten die zorgverle-
band om het ict-onder-
welzijn. De vindingen
ners van zwaar gehan-
wijs beter af te stemmen
varieerden van een bin-
dicapten ondersteunen.
op de arbeidsmarkt.
6
PCM06_p006-009_Bootsector (JP).indd 6
01/05/2019 16:23
BOOTSECTOR
THE GOOD, THE BAD AND THE UGLY ELKE MAAND ZIJN ER WEL BEDRIJVEN OF INSTELLINGEN DIE POSITIEF OF JUIST (ONBEDOELD) NEGATIEF IN HET NIEUWS KOMEN. WIE VIELEN ONS DEZE MAAND OP?
GOOD
BAD PERIODIEK WINDOWSWACHTWOORD VERANDEREN NIET MEER VERPLICHT Microso vindt het niet
UGLY PLAY STORE BRON VAN SCHADELIJKE APPS De Google Play Store is de appwinkel van Android en bevat miljoenen apps.
FACEBOOK- EN INSTAGRAMWACHTWOORDEN ONVEILIG OPGESLAGEN Net zoals de Google Play
langer nodig om zakelijke Windows-
Daar zi en handige apps en fraaie
Store (per ongeluk) een verzamelplaats
gebruikers te verplichten om periodiek
games tussen, ook maar malafide
blij voor malafide apps, blij Facebook
hun wachtwoord te veranderen. Dat
programma’s. Uit onderzoek van anti-
slecht omgaan met de gegevens van
schrij het bedrijf in een nieuw beleid
virusmaker Avast blijkt dat er in april
zijn honderden miljoenen gebruikers.
voor Windows 10 (May 2019 Update).
opnieuw tientallen schadelijke apps
In maart maakte het bedrijf bekend
Volgens Microso is het op geze e
in de digitale winkel te downloaden wa-
dat miljoenen Facebook-wachtwoor-
tijden aanpassen van een wachtwoord
ren. Totaal zijn de apps dertig miljoen
den sinds 2012 onversleuteld werden
‘verouderd’. Een wachtwoord dat niet
keer geïnstalleerd. Het ging vooral om
opgeslagen en inzichtelijk waren voor
wordt gestolen, hoe namelijk niet
games en fotobewerkings-apps. De
tweeduizend Facebook-medewerkers.
te worden aangepast. En mocht je
so ware toonde onder andere beeld-
In april werd het persbericht op de
wachtwoord worden buitgemaakt,
vullende reclames, drong de installatie
site stilletjes geüpdatet, zo merkte
dan kun je het beter direct veranderen
van andere apps op en liet steeds meer
Techcrunch op. Volgens Facebook zijn
in plaats van wachten tot Windows
reclame zien. Daarnaast vertraagden
in de afgelopen jaren ook miljoenen In-
dat verplicht, redeneert het bedrijf.
de apps de smartphone en hadden ze
stagram-wachtwoorden in plaintext be-
Microso verlegt de focus naar het
een negatieve invloed op de accuduur.
waard. Om hoeveel gebruikers het gaat,
aanraden van langere en unieke
Google hee de apps inmiddels uit de
wil het bedrijf niet zeggen. Wel meldt
wachtwoorden die zo moeilijker te kra-
Play Store verwijderd. In maart meldde
het dat getroffen gebruikers op de
ken zijn. Organisaties die een zakelijke
beveiligingsfirma Check Point dat er
hoogte zijn gesteld. Beveiligingsdeskun-
Windows-versie gebruiken, zijn straks
ruim tweehonderd gevaarlijke apps in
digen spreken schande over de blunder
vrij om eigen regels in te stellen voor
de winkel stonden. Die zijn ook door
van Facebook en raden alle Facebook-
hun medewerkers. Kenners vroegen
Google verwijderd.
en Instagram-gebruikers aan om hun
Microso al jaren om de verplichte,
wachtwoord te wijzigen. Daarnaast kun
‘onzinnige’ wachtwoordwijziging te
je tweestapsverificatie inschakelen om
schrappen.
je account beter te beveiligen.
NR. 06 - JUNI 2019
PCM06_p006-009_Bootsector (JP).indd 7
WWW.PCMWEB.NL
7
01/05/2019 16:23
BOOTSECTOR
MODEMSLAG AANJAGER
VEILIG ALTERNATIEF VOOR WETRANSFER
SCHIKKING APPLE EN QUALCOMM IS MOKERSLAG VOOR INTEL Techreus Intel hee een ingrijpend
ontwikkeling van 5G-modems voor
besluit genomen: het stopt met de
smartphones. De beslissing volgde
Er zijn veel gratis en betaalde diensten om (grote) bestanden met anderen te delen. Van WeTransfer en Sko y tot Firefox Send en ProtonMail: de keuze is reu-
TIJDLIJN INTEL 5G-MODEMS
ze. Over reuzen gesproken: techgigant KPN stapt ook in deze markt. Het test op dit moment KPN Secure File Transfer, een gratis dienst die werkt via de browser. Je kunt bestanden tot maximaal 4 GB versturen, wat meer is dan bij bijvoorbeeld WeTransfer (2 GB). Tot de mogelijkheden behoren onder meer instellen hoelang de
Apple en Qual-
2017:
20 DECEMBER 2018:
14 FEBRUARI 2019:
comm star en de
Intel schaart zich
Apple moet het
eerste rechtsza-
openlijk achter
Intel-modem in
bestanden te downloaden zijn en de link delen via een
ken tegen elkaar,
Apple en zegt dat
Duitse iPhones
qr-code. KPN beloo end-to-end-encryptie, waardoor
onder andere van-
Qualcomm slecht
vervangen door
de data versleuteld worden verstuurd en niet inzichte-
wege oneerlijke
bezig is voor de
een Qualcomm-
lijk zijn voor de provider of een andere partij. Volgens
concurrentie.
consument.
exemplaar.
KPN worden er geen gebruikersgegevens opgeslagen en zijn er nu geen plannen om geld te verdienen aan de data.
NIEUWE RENO-SERIE
8K IS HET NIEUWE 4K
OPPO-SMARTPHONES MET UITSCHUIFBARE SELFIECAMERA
DE EERSTE OFFICIËLE INFO OVER DE PLAYSTATION 5
Het Chinese Oppo brengt twee
9.0 (Pie) met de ingrijpende
Gamers kijken al jaren reikhal-
dus niet per se nieuwe games te
nieuwe Reno-smartphones uit in
Coloros 6.0-schil van Oppo. De
zend uit naar de Sony PlayStation
kopen. Volgens Cerny kan de PS5
Nederland. Het gaat om de Reno
goedkopere Reno gebruikt een
5. De PS4 werd immers eind
games in 8K-resolutie afspelen.
en Reno 10x Zoom, die 499 en 799
48megapixel-camera met een
2013 op de markt gebracht, dus
Dat is bijzonder omdat bestaan-
euro gaan kosten. In Zwitser-
5megapixel-dieptesensor. Op de
wanneer komt de opvolger? Sony
de consoles dat niet kunnen en
land verschijnt ook een duurder
dure uitvoering vind je naast de
liet eerder weten dat de console
er nog maar weinig 8K-tv’s te
model met 5G. De Reno’s hebben
48megapixel-hoofdcamera een
niet eerder dan 2021 verschijnt,
koop zijn. Die kosten bovendien
een groot oled-display met full-
groothoeklens en een periscoop-
maar de fabrikant deelt nu wel
vijfduizend euro of meer. De PS5
hd-resolutie, zonder notch voor
camera.
alvast de eerste officiële informa-
werkt met de bestaande Play-
de selfiecamera. Die zit namelijk
Op deze
tie over de PS5. Hardwareont-
Station vr-headset en krijgt een
in een schuifmechanisme op de
manier
werper Mark Cerny vertelt
ingebouwde ssd. Games moeten
bovenkant van het toestel. Als je
beloo de
in gesprek met Wired dat
sneller opstarten dan op huidige
een selfie wilt maken, komt de
smart-
de console overweg kan
consoles met een harde schijf,
camerabalk automatisch schuin
phone tien
met PS4-games. Je hoe
beloo de Sony-medewerker. Een
omhoog. Bij het sluiten van de
keer hybri-
andere interessante vernieuwing
camera-app verdwijnt de balk
de zoom:
is dat de spelcomputer een AMD
weer in de behuizing. Volgens
inzoo-
Ryzen-processor met Radeon
Oppo gaat dit mechanisme
men met
Navi-gpu krijgt. De gpu onder-
meer dan 200 duizend keer mee.
minimaal
steunt raytracing, een techniek
Beide Reno-toestellen beschik-
kwaliteits-
die licht op een meer realistische
ken over een royale 256 GB
verlies.
wijze toont. Filmmakers maken
opslaggeheugen, een vingeraf-
Huawei
al langer gebruik van raytracing.
drukscanner achter het scherm
verkoopt
Wanneer de PlayStation 5 precies
en een 20W-oplaadtechniek via
met de P30 Pro (999
uitkomt en wat hij gaat kosten, is
usb-c. Ze draaien op Android
euro) ook zo’n toestel.
nog onduidelijk.
8
PCM06_p006-009_Bootsector (JP).indd 8
07/05/2019 08:37
BOOTSECTOR
slechts enkele uren nadat
maakten van Intel-modems.
modems gebruiken. Omdat
dere grote klanten hee voor
Apple en Qualcomm bekend-
Ook de iPhones die later dit
Qualcomm begin volgend jaar
smartphone-modems, maakte
maakten dat toekomstige iPho-
jaar uitkomen, krijgen een
met zijn tweede generatie
het bedrijf al snel bekend dat
nes een Qualcomm-modem
4G-modem van Intel. Volgend
5G-modems komt, is het te
het uit die markt stapt. Intel
krijgen. Apple en Qualcomm
jaar komt daar verandering
verwachten dat in het najaar
blij wel 5G-modems maken
waren jarenlang verwikkeld
in. Apple hee zijn ruzie met
van 2020 de eerste 5G-iPhone
voor andere apparatuur.
in internationale rechtszaken,
Qualcomm bijgelegd en gaat
uitkomt. Intel vist dus achter
waardoor iPhones gebruik-
zes jaar lang Qualcomm-
het net. Omdat Intel geen an-
25 APRIL 2019:
26 APRIL 2019:
NAJAAR 2019:
2020:
Qualcomm en Apple
Intel maakt bekend te
De iPhones die dit
Alle iPhones krijgen
laten weten alle rechts-
stoppen met de ontwik-
najaar verschijnen, zijn
een Qualcomm-modem,
zaken te schikken en
keling van 5G-modems
naar verwachting de
mogelijk met 5G-onder-
sluiten een zesjarige
voor smartphones.
laatste met een (4G)
steuning.
overeenkomst.
Intel-modem.
5G-EDOE
DAISY
KPN VOORLOPIG IN ZEE MET HUAWEI VOOR 5G
APPLE-ROBOT RECYCLET IPHONES BIJ KPN
Na eerdere geruchten is het
geven over wat Huawei wel en
Apple en KPN gaan in
staat in het Amerikaanse
officieel: KPN hee een voorlo-
niet mag doen. KPN houdt er naar
Nederland samenwerken om
Austin. Volgens Apple kan de
pige overeenkomst gesloten met
eigen zeggen serieus rekening
gebruikte iPhones een tweede
Daisy-robot tot tweehonderd
Huawei voor de aanleg van het
mee dat Huawei compleet wordt
leven te geven. Voortaan kun
iPhones per uur demonteren
5G-netwerk. Huawei mag alleen
buitengesloten. In dat geval moet
je bij KPN-winkels je oude
en de materialen scheiden.
het basisnetwerk faciliteren. Het
de provider een andere netwerkle-
iPhone inleveren voor korting,
Deze worden hergebruikt
‘core-netwerk’ wordt uitbesteed
verancier zoeken. VodafoneZiggo
iets wat al mogelijk was bij
voor de productie van nieuwe
aan een ‘westerse leverancier’, zegt
en T-Mobile hebben nog niet laten
Apple Stores. De inruilwaar-
Apple-producten. Tin en
KPN. Welk bedrijf dit wordt, is nog
weten welke netwerkleverancier
de hangt af van het model
aluminium van oude iPhones
onbekend, maar het kan om Nokia
zij op het oog hebben voor hun
iPhone en de staat waarin
vind je bijvoorbeeld terug
of Ericsson gaan. KPN benadrukt
5G-netwerken. T-Mobile wil eind
hij verkeert. Apple en KPN
in een nieuwe MacBook Air.
dat de overeenkomst met Huawei
2020 als eerste provider landelijk
bekijken vervolgens of het
Apple en KPN zijn niet de
kan worden teruggedraaid als
5G aanbieden.
toestel opgeknapt kan worden
enige partijen die inze en op
het kabinet besluit
voor een tweede
refurbished iPhones en het
dat Huawei geweerd
verkoopronde. Als
recyclen van grondstoffen:
moet worden van
dat niet het geval is,
andere commerciële partijen
de aanleg van 5G
wordt de smartpho-
in binnen- en buitenland doen
in Nederland. Een
ne uit elkaar gehaald
dit ook. Een paar maan-
Kamermeerderheid
met de speciale
den geleden is er zelfs een
pleit daarvoor. Op
Daisy-robot van
Nederlands keurmerk voor
moment van schrij-
Apple, die al langer
refurbished iPhones gelan-
ven is het wachten
in Nederland staat.
ceerd. Consumenten moeten
op de Chinastrategie
Best bijzonder, want
zo beter geïnformeerd worden
van het kabinet, die
er zijn er slechts
over de conditie van het
duidelijkheid moet
twee. De andere
toestel.
NR. 06 - JUNI 2019
PCM06_p006-009_Bootsector (JP).indd 9
WWW.PCMWEB.NL
9
07/05/2019 08:37
DE STANDAARD
DE STANDAARD AMD FREESYNC ( VESA ADAPTIVE-SYNC )
JEROEN BOER
‘ADAPTIVE-SYNC’ MOET EEN EINDE MAKEN AAN STOTTERENDE BEELDEN DOOR DE GRAFISCHE KAART EN MONITOR TE LATEN SAMENWERKEN. NVIDIA EN AMD HEBBEN MET RESPECTIEVELIJK G-SYNC EN FREESYNC CONCURRERENDE STANDAARDEN. AMD’S FREESYNC IS GEBASEERD OP OPEN STANDAARDEN EN GOEDKOPER TE IMPLEMENTEREN. BEGIN DIT JAAR GEBEURDE HET ONDENKBARE: NVIDIA GAAT OOK FREESYNC ONDERSTEUNEN, WAARMEE DEZE STANDAARD NOG DOMINANTER WORDT.
Normaliter hee een monitor
er altijd precies 60 frames per seconde bere-
seconde berekend wordt als er op
een vaste verversingsfrequentie,
kend kunnen worden. Sommige scènes zullen
het beeldscherm getoond kunnen
vaak 60 Hz. Wanneer de pc in
lichter zijn om te berekenen, waardoor er meer
worden, kun je last krijgen van
staat is om die verversingsfre-
dan 60 frames per seconde zijn, terwijl scènes
‘tearing’. Hierbij worden frames
quentie netjes te halen, dan zul
met bijvoorbeeld buitengebieden en veel
door elkaar getoond met dui-
je een vloeiend beeld ervaren. Bij
vijanden weer zwaarder zijn om te berekenen,
delijke horizontale scheuren in
desktoptoepassingen is dat geen
waardoor er minder frames per seconde zijn.
het beeld. Een oplossing voor dit
probleem. Anders is het bij spel-
probleem is v-sync. Hierbij wordt
len. Het is lastig om een grafisch
TEARING
gewacht met het versturen van
ingewikkeld spel zo te maken dat
Wanneer niet hetzelfde aantal frames per
het beeld totdat er een compleet
10
PCM06_p010-011_Standaard - Freesync (JP).indd 10
01/05/2019 16:14