05
JAARGANG 24
MEI
2021
AL 23 JAAR HET MEEST PRAKTISCHE COMPUTERBLAD!
HELP, MIJN NAS ZIT VOL! NOOIT MEER TE WEINIG OPSLAGRUIMTE
VERSNEL JE ROUTER!
VOORKOM BUFFERBLOAT
EXPERT-TIPS
WHATSAPP-FRAUDE
CHECKLIST FIETSNAVIGATIE
FILMS DEEL 2 MONTEREN ALS EEN PRO! WERKEN MET DAVINCI RESOLVE 17
ZET JE COMPUTER OP DIEET
EROPUIT! HANDIGE APPS
VOOR FLORA EN FAUNA
EDITIE 05 • MEI 2021 • € 5,75 02105
8 718226 106278
GENIET VAN VEILIG INTERNET, SAMEN MET 110 MILJOEN GEBRUIKERS WERELDWIJD ESET.NL/BEGINMETONS
REDACTIE Hoofdredactie: Jeroen de Jager Eindredactie: José Pauty, Eelko Rol, Emke Slijkerman, Theske Slijkerman, Ed Wiggemans E-mail: redactie@tipsentrucs.nl MEDEWERKERS Jeroen Boer, Robbert Brus, Toon van Daele, Maikel Dijkhuizen, Dennis Gandasoebrata, Kees Krick, Dirk Schoofs, Ap de Smits, Edmond Varwijk, Saskia van Weert VORMGEVING LEFT Graphic Design ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Michiel Kramer en Raymond Ullers. Telefoon: +31 (0)23-5430000 MARKETING Jim Colin, Joep Preijde en Marjolein Sturk (manager) PRODUCTIE Marco Verhoog TECHNISCHE REALISATIE EN DISTRIBUTIE Senefelder Misset, Doetinchem (druk); Betapress (distributie Nederland); AMP (distributie België) EDITORIAL DIRECTOR Remco de Graaf CONTACT KLANTENSERVICE EN REDACTIE Telefoon: +31 (0)23-5364401 Adres: Richard Holkade 8, 2033 PZ, Haarlem ABONNEMENT TIPS & TRUCS Een jaarabonnement (12 edities print én digitaal) Tips & Trucs kost € 59,95 in Nederland. Een digitaal jaarabonnement kost € 43,-. Een los nummer kost € 5,75 en een dubbelnummer € 7,95. Voor verzending buiten Nederland worden extra kosten gerekend. Equrion Services B.V. verzorgt de financiële afhandeling voor Reshift Digital B.V. Na de eerste abonnementsperiode wordt het abonnement stilzwijgend voortgezet voor onbepaalde tijd en betaalt u de reguliere abonnementsprijs. Vanaf dat moment is het opzegbaar met inachtneming van een opzegtermijn van 1 maand. U kunt de Klantenservice bereiken via klantenservice@reshift.nl of op maandag t/m donderdag tussen 9 en 12 uur via +31 (0)23–5364401.
VERHUIZING, BEZORGKLACHTEN EN VRAGEN Ga hiervoor naar www.mijnreshift.nl, de digitale klantenservice van Reshift Digital, de uitgever van Tips & Trucs. Nadat u zich hebt geregistreerd, kunt u voortaan inloggen met uw e-mailadres en wachtwoord.
PERSOONSGEGEVENS Wij nemen uw gegevens, zoals naam, adres en telefoonnummer op in een gegevensbestand. De verwerking van uw gegevens voeren wij uit conform de bepalingen in de Algemene Verordening gegevensbescherming. De gegevens worden gebruikt voor de uitvoering van afgesloten overeenkomsten, zoals de abonnementenadministratie en, indien u daar toestemming voor hebt gegeven, om u op de hoogte te houden van interessante informatie en/of aanbiedingen. U kunt uw persoonsgegevens opvragen om inzicht te krijgen in welke gegevens wij van u hebben, deze te corrigeren of, na beëindiging van de abonnee-overeenkomst, te laten verwijderen. Stuur hiertoe een kaartje aan Reshift Digital, afd. klantenservice, Richard Holkade 8, 2033 PZ Haarlem of een e-mail naar klantenservice@reshift.nl. Wanneer u boven een artikel de aanduiding #brandedcontent ziet staan, is dit gemaakt door de afdeling Branded Content van uitgeverij Reshift, die apart van de reguliere redacties opereert. Deze artikelen komen tot stand in overleg met commerciële partners. Reshift vindt het belangrijk dat deze artikelen duidelijk herkenbaar zijn, vandaar de speciale header #brandedcontent.
DISCLAIMER Hoewel uiterste zorg is besteed aan Tips & Trucs, aanvaardt de redactie noch de uitgever enige aansprakelijkheid voor schade ontstaan door eventuele fouten en/of onvolkomenheden in het blad, online of enig andere digitale versie van Tips & Trucs. Alle in Tips & Trucs genoemde prijzen zijn onder voorbehoud (van wijzigingen en typfouten). Auteursrechten: © 2021 by Reshift Digital, Haarlem. Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen is alleen toegestaan na voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Volle NAS Een NAS die (bijna) vol zit, heb ik gelukkig maar één keer meegemaakt. Om dat weer goed te krijgen, heeft me aardig wat uurtjes gekost. Mede doordat ik geen losse (externe) schijven had om de boel tijdelijk naartoe te verhuizen. Want die waren toen nog erg duur. Tegenwoordig kost een externe schijf van één of meerdere terabyte maar een paar tientjes. Het is sowieso een tip om een paar van dat soort schijfjes in huis te hebben. Ze zijn ideaal als back-up van belangrijke en niet al te vaak veranderende bestanden en mappen. Leg er een thuis in de kluis of beter nog: bij vrienden of familie. Bij calamiteiten waardoor je niet meer bij je NAS of andere schijven kunt, ben je echt blij met die externe back-up. En nogmaals, voor de kosten hoef je het niet meer te laten. Bijkomend voordeel is dat je zulke externe schijven ook prima kunt gebruiken om de interne schijf van je computer of laptop te verlichten. Hoeveel bestanden moet je altijd voor het grijpen hebben? Terug naar mijn volle NAS-verhaal, uiteindelijk heb ik mijn gedigitaliseerde dvd-collectie maar opgegeven en de NAS op een betere manier ingericht. Nooit spijt van gehad, omdat ik films in de praktijk zelden terugkijk. Plus voor minder dan Full HD en 4K doe ik het nu niet meer. Digitaal ontspullen heeft ook zo zijn voordelen. Veel leesplezier!
Jeroen de Jager Hoofdredacteur jdejager@reshift.nl
Tipniveaus! Niveau 1: erg eenvoudig Bijzonder eenvoudige tips waarbij geen enkele ervaring of computerkennis is vereist.
Niveau 2: gemakkelijk en snel Eenvoudige tips die iedere computergebruiker kan uitvoeren, ongeacht het kennisniveau.
Niveau 3: meer dan standaardhandelingen Tips die ‘iets verder gaan’ en waarbij dieper in de materie wordt gedoken.
Niveau 4: moeilijk maar begrijpelijk Tips waarin geavanceerde software-opties worden behandeld.
Niveau 5: voor de expert Tips voor wie het maximale uit de pc wil halen en niet terugdeinst voor complexe handelingen.
05 | 2021
3
Maak ook professionele documenten, scripties en cv’s
.
Volg de cursus Word voor gevorderden en ga daarna aan de slag met alle mogelijkheden die Word te bieden heeft.
€ 69,90 voor
€ 39,95
Cursusbundel: Word voor gevorderden
Bestel op techacademy.id.nl Interactieve online cursus
Inclusief cursusboek
Direct zelf aan de slag
Inhoud 24 Computer op dieet Merk je dat je harde schijf langzaamaan dichtslibt? Nu de lente begonnen is, is het – ook voor je pc – weer tijd voor de grote voorjaarsschoonmaak.
36 Bufferbloat Kom erachter of je last hebt van bufferbloat; dat je router niet slim genoeg is om al het verkeer tegelijkertijd in goede banen te leiden.
50 WhatsApp-fraude
NAS vol? De NAS is al jarenlang een betrouwbare oplossing om je bestanden en back-ups op te bewaren. Toch raakt ook de opslag van een NAS ooit vol. Wat kun je doen om weer vrije opslagcapaciteit te krijgen?
Het is belangrijk dat je als gebruiker van WhatsApp de gevaren herkent die je via deze dienst besluipen, zodat je veiligheid niet in het geding komt.
Pagina 8
60 E-book maken
Actief de natuur in
Heb je altijd al je eigen boek willen schrijven én uitgeven? Wat houdt je tegen? Wij leggen stapsgewijs uit hoe dit in zijn werk gaat.
66 DaVinci Resolve (deel 2) Door een aantal filmopnamen aan elkaar te plakken en bij te snijden, maak je een kort en boeiend filmpje met daarin alleen het allerbeste en spannendste beeldmateriaal.
72 Getagd op Facebook
Corona heeft misschien één klein voordeel: we trekken wat vaker de natuur in. Met deze slimme apps en sites leer je al snel veel te benoemen en te ontdekken.
Pagina 16
Word jij door iemand op Facebook getagd? Zorg dan dat je hiervan een melding krijgt en bepaal zelf of deze foto op je tijdlijn mag verschijnen.
123: Snel resultaat in 3 stappen 14 Printer hernoemen
Familieaccount maken
34 Tijdelijke bestanden verwijderen 42 Vergeet geen enkele verjaardag meer
3
Voorwoord/colofon
6
Lezerspost
28 Checklist: Fietsnavigatie 44 Word abonnee!
Als hoofd van een gezin met kinderen wil je waarschijnlijk graag voorkomen dat het jonge kroost toegang heeft tot bepaalde apps of websites. De oplossing: een familieaccount.
Pagina 46
54 Freeware 05 | 2021
5
LEZERSPOST ONDER REDACTIE VAN MARK GAMBLE
Lezerspost Vragen en opmerkingen van lezers De afgelopen maand ontvingen we weer veel vragen. We kunnen de vragen helaas niet allemaal persoonlijk beantwoorden. De interessantste vragen selecteerden we en hebben we voorgelegd aan onze experts. Heb je zelf ook een vraag? Stuur hem naar redactie@tipsentrucs.nl. Vraag 01 Pc sneller maken Ik heb eens gelezen dat je de pc sneller kunt maken door bepaalde grafische onderdelen in Windows uit te schakelen. Ik weet niet of dat voor Windows 10 geldt en kan er ook niks meer over vinden op het internet. Weten jullie misschien waar ik deze instellingen kan vinden? De pc is een originele Intel Core 2 Quad-processor met 8 GB geheugen en een ssd met de laatste versie van Windows 10 geïnstalleerd. Bas Vrolijk
01 Bij het wijzigen van instellingen wordt de pc zelf natuurlijk niet sneller. Door sommige visuele effecten in Windows 10 uit te schakelen, kan de processor efficiënter aan de slag met andere taken en lijkt het alsof de computer sneller is geworden. Druk op Windows-toets+R en voer de volgende opdracht in: systempropertiesperformance. Druk op OK en selecteer op het tabblad Visuele effecten de optie Aangepast. Schakel de overbodige visuele effecten uit en druk op Toepassen. Open vervolgens het tabblad Geavanceerd en selecteer onder Gebruik optimaliseren voor de optie Programma’s. Klik op OK en de visuele effecten zijn uitgeschakeld.
Vraag 02 Vaak mijn muis kwijt Op mijn nieuwe laptop ben ik geregeld mijn muis kwijt. Ik had hier op mijn vorige laptop geen last van, maar deze laptop heeft een grotere resolutie en een helderder scherm. De letters en pictogrammen heb ik al groter kunnen maken, maar ik kan geen oplossing vinden voor de muis. Weten jullie misschien een trucje waarmee ik de aanwijzer groter kan maken? Tristan Zeeman
Mail ons! Heb je een vraag of een opmerking? Mail hem naar redactie@tipsentrucs.nl. Voor vragen of opmerkingen over je abonnement of de bezorging van Tips & Trucs kun je contact opnemen met onze klantenservice (023-5364401). Iedere maand ontvangen we een mailbox vol vragen. Graag zouden we ze allemaal persoonlijk beantwoorden, maar we moeten noodgedwongen kiezen. Neem ook eens een kijkje op de uitgebreide website van ons zusterblad Computer!Totaal (www.computertotaal.nl). Daar kun je ook vragen stellen.
6
05 | 2021
Vraag 02 Met een paar handige trucjes kun je de muisaanwijzer een stuk sneller vinden.
LEZERSPOST
02 Helaas ben je niet de enige met dit probleem, maar er zijn wat handige trucjes om de muisaanwijzer sneller te spotten. Druk op Windows-toets+R en geef de opdracht main.cpl. Open in het geopende venster het tabblad Opties voor de aanwijzer. De eerste mogelijkheid die je hebt is een Aanwijzerspoor weergeven. Door deze optie te selecteren, wordt de aanwijzer wat langer als je hem beweegt, zodat je hem al veel sneller ziet. De tweede mogelijkheid is de locatie van de aanwijzer weergeven als je op de Ctrltoets drukt. Wil je je aanwijzer iets groter maken, dan kies je op het tabblad Aanwijzers voor een schema met een vergrote of extra grote aanwijzer. Natuurlijk kun je beide trucjes ook combineren.
Vraag 03 Geen toegang Via een van de magazines heb ik een cursus gevolgd om van mijn oude laptop een Chromebook te maken. Dit voor onze dochter die thuis moet werken voor school. De gehele installatie liep eigenlijk vlekkeloos … tot ik moest inloggen. Google geeft aan dat haar account beheerd wordt door Family Link en dat er eerst een update moet worden uitgevoerd. Om die reden heb ik eerst zelf ingelogd, maar alle updates lijken gewoon geïnstalleerd te zijn. Via de optie Een gebruiker toevoegen krijg ik dezelfde foutmelding. Wat kan ik doen om haar toch toegang te geven? R. Roelofsen 03 Helaas heeft Google het API-eindpunt voor Family Link alleen beschikbaar gesteld voor officiële Google-builds. Daardoor kunnen andere Chromiumbuilds op dit moment geen accounts gebruiken die onder toezicht staan. In december vorig jaar heeft Google het bedrijf Neverware overgenomen. Dit zijn de makers van CloudReady. Het team werkt nu samen met het team van Google Chrome OS en ze geven aan dat CloudReady op de lange termijn een officiële Google Chrome OS-build zal worden. Hoe snel dat zal gaan en of dan ook gebruikers die onder ouderlijk toezicht staan kunnen inloggen, weten we helaas niet. Meer informatie kun je vinden in de veelgestelde vragen via www.tiny.cc/cloudready.
Vraag 04 Hoelang gaat het mee? We bewaren thuis graag onze gebruikte spullen. Op zolder heb ik zelfs mijn eerste IBM nog staan, wat eerste mobieltjes, een paar oude spelcomputers en wat oude laptops. Misschien een rare eigenschap, maar de spullen geven zo’n heerlijk nostalgisch
Vraag 03 Met CloudReady tover je een normale pc of laptop om tot een Chromebook.
gevoel. Nu was ik laatst de zolder aan het opruimen en vond ik het leuk om de oude IBM 5150 weer eens aan te zetten, maar helaas bleek hij niet meer te werken. Zelfde geldt voor de oude Sega. Tussen de dozen vond ik ook een berg oude back-ups op diskette en heel oude Philips-cd-r. Nu is de vraag of de gegevens mogelijk nog wel werken, want de data zijn voor mij het belangrijkste. Hoe kan ik deze gegevens eventueel overdragen naar een moderne computer? Piet Bakker 04 Het is heel moeilijk te voorspellen hoelang elektronica mee gaat. Vaak gaan de condensatoren als eerste lekken waardoor de elektrolyt over de printplaat gaat lopen en schade aan de rest van de onderdelen aanbrengt. De levensduur van een condensator hangt af van de omstandigheden, zoals de temperatuur en luchtvochtigheid, waarin hij bewaard wordt. Sommige condensatoren gaan al na twee jaar kapot (vaak de oorzaak van een defecte televisie), andere gaan gemakkelijk 25 jaar mee. Wie op tijd een opgeblazen condensator ontdekt, kan deze vervangen en zo de levensduur van elektronica enorm verlengen. Helaas is geen elektronisch apparaat een oneindig leven geschonken, daarom zijn enthousiaste hobbyisten begonnen met het MiSTer-project. Hier wordt de hardware via een FPGA (een herprogrammeerbare chip) nagebootst en kan de software op dezelfde manier worden gebruikt (www.tiny.cc/miswiki). Over het algemeen geldt dat een floppy of diskette zo’n vijf tot tien jaar meegaat. De levensduur van een cd is sterk afhankelijk van de opslagomstandigheden en kwaliteit van het productieproces. Een zelfgebrande cd gaat maar zo’n 10 jaar mee. Werkende diskettes kunnen zelfs nog in Windows 10 gebruikt worden. Net als cd- en dvd-stations zijn er ook diskettestations te vinden die via usb aangesloten kunnen worden (www. tiny.cc/usbflop). De gegevens kunnen vervolgens opgeslagen worden op een moderne harde schijf, in de cloud of op een usb-stick.
05 | 2021
7
OPSLAG DOOR: EDMOND VARWIJK
Help, mijn NAS zit vol! Opslagruimte vrijmaken op je NAS Zoek je een betrouwbare en betaalbare oplossing om al je bestanden en back-ups op te bewaren, dan is de NAS al jaren een goede keuze. Met een paar schijven geeft een NAS bovendien een bijna oneindige opslagcapaciteit. Toch raakt ook de opslag van een NAS ooit vol. Wat kun je doen om weer wat meer vrije ruimte te creëren?
Wat gaan we doen?
We laten je diverse opties zien om ruimte op een NAS vrij te maken. Hoe krijg je inzicht in de opgeslagen data, hoe is de opslagcapaciteit opgebouwd en wat moet je doen als je die wilt uitbreiden?
8
05 | 2021
Tip 01: Laat je niet verrassen Het moment dat de opslagcapaciteit van een NAS helemaal vol zit, moet vooral niet als een verrassing komen. Stel daarom een limiet in op de opslagcapaciteit met een daaraan gekoppelde waarschuwing per e-mail of sms. Log hiervoor eerst in op de webinterface van de NAS. Bij een Synology-NAS kies je Configuratiescherm / Melding. Schakel dan op het tabblad E-mail de e-mailmelding in en geef je eigen e-mailadres als ontvangstadres. Configureer daarna de mailserver van de internetprovider als smtp-server. Klik dan op Geavanceerd en zet bij Interne Opslag een drempel van 20% en 10% vrije ruimte. Bij QNAP heeft elk volume standaard al een drempelwaarde bij 80% vol en hoef je alleen de melding nog te configureren via Configuratiescherm / Meldingencentrum / Regels voor waarschuwingen. Kies bij Koppeling van service-account en apparaat / E-mail voor de gewenste manier van verzenden. Wil je gewoon je eigen mailprovider gebruiken, kies dan Aanpassen en voer de benodigde gegevens in, zoals de smtp-server en eventueel gebruikersnaam en wachtwoord. Klik op Maken en verstuur daarna een testmail door op het pictogram van het papieren vliegtuigje te klikken. Ga dan naar Regels voor systeemmeldingen en kies Regel maken / Opslag en snapshots. Selecteer de beschikbare opties en configureer het mailadres van de ontvanger.
Tip 02: Enkele controles Voordat je bestanden van je NAS gaat verwijderen
Tip 01 Stel een waarschuwing in zodat je niet verrast wordt als je NAS vol zit.
OPSLAG
Tip 03 Synology biedt met Opslaganalyser een heel handig stuk gereedschap om het gebruik van de NAS te analyseren.
Tip 02 Controleer eerst de systeemmeldingen en logboeken.
omdat de opslagcapaciteit vol is, is het belangrijk enkele zaken te controleren. Log daarom in op de webinterface van de Synology-NAS en open het onderdeel Meldingen. Kijk welke berichten er staan en of er behalve de melding over de opslagcapaciteit, ook andere meldingen zijn, zoals een defecte schijf of ander hardwareprobleem. Open ook via het hoofdmenu van de Synology-NAS (de knop met de blokjes linksboven) het onderdeel Log Center en onderzoek de status van het systeem. Doe hetzelfde op een QNAP-NAS via Laatste meldingen en Meldingscentrum / De systeemlogboeken. Zijn er andere meldingen dan die over het tekort aan opslagruimte en betreft het meldingen over defecte schijven of andere hardware, los dan eerst die problemen op. Maak zo mogelijk wel eerst een back-up van de gegevens op de NAS. Pas wanneer je zeker weet dat de NAS stabiel is en er geen verdere hardwareproblemen zijn, kun je met het oplossen van je capaciteitsprobleem aan de slag.
Tip 03: Analyse Synology Is de NAS stabiel en de melding over de krappe opslagcapaciteit de enige waarschuwing, dan is het belangrijk de bestanden op de NAS te analyseren. Wat staat er allemaal op? Wat is het dat al die opslagcapaciteit heeft opgeslokt? Synology heeft
daarvoor een handig hulpje: open het hoofdmenu en kies Opslag-analyser. Kies Rapport / Rapport genereren. Zie je de Opslag-analyzer niet, dan moet je hem eerst nog installeren. Open Package Center en selecteer en installeer deze package. Start hem daarna op en configureer de belangrijkste opties in de wizard. Zet uiteindelijk een vinkje bij Nu rapporten genereren. Klik dan onderaan op Dagelijks rapport en open het via het pijltje naar rechts. Opslag-analyser laat nu het laatste rapport zien. Je kunt er eenvoudig in filteren, bijvoorbeeld op Bestandstype of Grootte. Via Gebruikersquota kun je zien hoeveel ruimte de andere gebruikers van de NAS gebruiken. Ook Minst recent geopend is een goede om te bekijken. Samen geven ze een goede indruk van mogelijke bestanden die je zou kunnen verwijderen om opslagruimte vrij te maken.
Voorkom gegevensverlies en maak een back-up van de data op je NAS Tip 04: Andere tools De Opslag-analyser van Synology is helaas de enige in zijn soort, zelfs naaste concurrent QNAP heeft geen vergelijkbare oplossing. De package QSirch dat QNAP aanprijst voor opslaganalyse is maar heel beperkt en hier ook eigenlijk niet voor gemaakt. Om toch enig inzicht te krijgen in de opslag op de NAS
05 | 2021
9
OPSLAG
Tip 04 Met een programma als WinDirStat kom je een heel eind bij de analyse van de bestanden op de NAS.
zul je een alternatieve methode moeten gebruiken. Met een programma als TreeSize of WinDirStart kun je de bestanden en hun omvang analyseren in een als netwerkschijf gekoppelde gedeelde map op de NAS. Beide programma’s zijn gratis en snel gevonden. Download een van beide en installeer het op de computer. Start het programma en wijs de netwerkschijf op de NAS aan als te inspecteren schijf. Bevestig met OK en wacht in geval van WinDirStat tot de analyse is afgerond. Dit kan best even duren. Daarna bekijk je in de grafische weergave van de bestanden en mappen de analyse van de NAS. Door een bestand of map te selecteren of een map te openen, graaf je dieper in de lagen. Bedenk wel, dit is maar een analyse van één gedeelde map op de NAS. Voor een compleet beeld moet dit voor alle gedeelde mappen herhaald worden én voor alle gebruikers van de NAS. Via Eén map en
dan het volledige netwerkpad kun je ook verborgen gedeelde mappen analyseren.
Tip 05: Handmatig opschonen De eerste actie (nadat de back-up is gemaakt), is het vrijmaken van schijfruimte op de NAS. Voor het verwijderen van bestanden op de NAS gebruik je FileStation op een Synology-NAS of een andere bestandsverkenner op andere merken, of blader je met Windows Verkenner door de bestanden en mappen. Selecteer de onderdelen die weg mogen en verwijder ze. Het opschonen stopt niet bij de bestanden, ook de software die op de NAS is geïnstalleerd kan veel ruimte gebruiken. Deze verwijderen gaat via programma’s als Package Center of App-store. Sluit de applicatie wel eerst af voordat je hem verwijdert. Ook gebruikersprofielen kunnen veel ruimte innemen.
Tip 05 Schoon naast de bestanden op de NAS ook de gebruikersprofielen en applicaties op.
10
05 | 2021