12
JAARGANG 22
DECEMBER 2019
AL 21 JAAR HET MEEST PRAKTISCHE COMPUTERBLAD!
VOOR ALS HET MISGAAT
JE BESTANDEN
VEILIG! BESTRIJD RAMPEN VOORAF
WERELDBEROEMD?
STREAM LIVE VIA YOUTUBE
VEILIG ONLINE MAAK JE EIGEN
VPN-SERVER
CHECKLIST
ORDE IN USB-CHAOS DE BESTE APPS VOOR
JE CHROMEBOOK
PS4 ALS
MEDIASPELER
MAAK ZELF
INFOGRAPHICS EDITIE 12 • DECEMBER 2019 • € 5,25
GENIET VAN VEILIG INTERNET, SAMEN MET 110 MILJOEN GEBRUIKERS WERELDWIJD ESET.NL/BEGINMETONS
REDACTIE Hoofdredactie: Dick van de Schraaf Eindredactie: José Pauty, Eelko Rol, Theske Slijkerman, Ed Wiggemans E-mail: redactie@tipsentrucs.nl MEDEWERKERS Robbert Brus, Toon van Daele, Mark Gamble, Martin Gijzemijter, Jurgen Nijhuis, Dirk Schoofs, Emke Slijkerman, Ap de Smits, Richard Veenstra, Sjef Weller VORMGEVING LEFT Graphic Design ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Michiel Kramer, Danny Thijssing en Raymond Ullers. Telefoon: +31 (0)23-5430000 MARKETING Joep Preijde en Marjolein Sturk (manager) PRODUCTIE Marco Verhoog TECHNISCHE REALISATIE EN DISTRIBUTIE Senefelder Misset, Doetinchem (druk); Betapress (distributie Nederland); Imapress (distributie België) EDITORIAL DIRECTOR Remco de Graaf CONTACT KLANTENSERVICE EN REDACTIE Telefoon: +31 (0)23-5364401 Adres: Richard Holkade 8, 2033 PZ, Haarlem ABONNEMENT TIPS & TRUCS Een jaarabonnement (12 edities print én digitaal) Tips & Trucs kost € 52,50 in Nederland. Een digitaal jaarabonnement kost € 42,50. Een los nummer kost € 5,25 en een dubbelnummer € 5,95. Voor verzending buiten Nederland worden extra kosten gerekend. Equrion Services B.V. verzorgt de financiële afhandeling voor Reshift Digital B.V. Na de eerste abonnementsperiode wordt het abonnement stilzwijgend voortgezet voor onbepaalde tijd en betaalt u de reguliere abonnementsprijs. Vanaf dat moment is het opzegbaar met inachtneming van een opzegtermijn van 1 maand. U kunt de Klantenservice bereiken via klantenservice@reshift.nl of op maandag t/m donderdag tussen 9 en 12 uur via +31 (0)23–5364401.
VERHUIZING, BEZORGKLACHTEN EN VRAGEN Ga hiervoor naar www.mijnreshift.nl, de digitale klantenservice van Reshift Digital, de uitgever van Tips & Trucs. Nadat u zich hebt geregistreerd, kunt u voortaan inloggen met uw e-mailadres en wachtwoord.
Te laat? Spreekwoorden en gezegden hoor je vandaag de dag niet zoveel meer. Ik vind dat jammer. Niet alleen omdat dergelijke uitdrukkingen een uiting zijn van de rijkdom van onze mooie Nederlandse taal, maar ook omdat veel van de spreekwoorden waarheden als koeien vertellen. In het kader van het hoofdartikel in deze editie moest ik spontaan denken aan de uitdrukking: als het kalf verdronken is, dempt men de put. Ofwel, men (jij, ik, zij) nemen pas maatregelen tegen een gevaarlijke situatie als het in feite al te laat is. De uitgebreide workshop van Richard Veenstra, die begint op pagina 8, geeft tal van tips en trucs hoe je kunt voorkomen dat een elektronisch noodgeval je digitaal de das omdoet. Veel van die tips en trucs zullen je enigszins bekend in de oren klinken, maar als je ze allemaal bij elkaar ziet staan, zorgen ze voor een gevoel van urgentie dat – mij in elk geval – ertoe aanzet om meteen maatregelen te nemen. Ben benieuwd of jij datzelfde ervaart. Overigens, volgens Onze Taal is het kalf pas in de zeventiende eeuw in het spreekwoord terechtgekomen. Daarvoor was het: “Als het kind verdronken is” enzovoort. Hoe dan ook: veel lees- en doeplezier.
Dick van de Schraaf Hoofdredacteur dvdschraaf@reshift.nl
PERSOONSGEGEVENS Wij nemen uw gegevens, zoals naam, adres en telefoonnummer op in een gegevensbestand. De verwerking van uw gegevens voeren wij uit conform de bepalingen in de Algemene Verordening gegevensbescherming. De gegevens worden gebruikt voor de uitvoering van afgesloten overeenkomsten, zoals de abonnementenadministratie en, indien u daar toestemming voor hebt gegeven, om u op de hoogte te houden van interessante informatie en/of aanbiedingen. U kunt uw persoonsgegevens opvragen om inzicht te krijgen in welke gegevens wij van u hebben, deze te corrigeren of, na beëindiging van de abonnee-overeenkomst, te laten verwijderen. Stuur hiertoe een kaartje aan Reshift Digital, afd. klantenservice, Richard Holkade 8, 2033 PZ Haarlem of een e-mail naar klantenservice@reshift.nl. Wanneer u boven een artikel het Partner-logo ziet, is dit gemaakt door de Partner-redactie van uitgeverij Reshift. Dit is een redactieteam dat apart van de reguliere redacties opereert. De artikelen met dit logo komen tot stand in overleg met commerciële partners. Reshift vindt het belangrijk dat deze artikelen duidelijk herkenbaar zijn, vandaar het Partner-logo.
DISCLAIMER Hoewel uiterste zorg is besteed aan Tips & Trucs, aanvaardt de redactie noch de uitgever enige aansprakelijkheid voor schade ontstaan door eventuele fouten en/of onvolkomenheden in het blad, online of enig andere digitale versie van Tips & Trucs. Alle in Tips & Trucs genoemde prijzen zijn onder voorbehoud (van wijzigingen en typfouten). Auteursrechten: © 2019 by Reshift Digital, Haarlem. Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen is alleen toegestaan na voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Tipniveaus! Niveau 1: erg eenvoudig Bijzonder eenvoudige tips waarbij geen enkele ervaring of computerkennis is vereist.
Niveau 2: gemakkelijk en snel Eenvoudige tips die iedere computergebruiker kan uitvoeren, ongeacht het kennisniveau.
Niveau 3: meer dan standaardhandelingen Tips die ‘iets verder gaan’ en waarbij dieper in de materie wordt gedoken.
Niveau 4: moeilijk maar begrijpelijk Tips waarin geavanceerde software-opties worden behandeld.
Niveau 5: voor de expert Tips voor wie het maximale uit de pc wil halen en niet terugdeinst voor complexe handelingen.
12 | 2019
3
Welk abonnement past bij jou? Misschien wil je wel een abonnement op Tips & Trucs, maar wil je je niet meteen vastleggen voor een heel jaar. Gelukkig hoeft dat niet: bij ons bepaal je zélf wat voor abonnement je neemt. Eén jaar, een half jaar of een maand: jij kiest wat het beste bij je past!
1
EEN JAAR LANG 12 edities Tips & Trucs voor maar (€ 4,38 per editie)
€ 52,50
2
VOORDELIGSTE KEUZE
EEN HALFJAAR LANG 6 edities Tips & Trucs voor maar
€ 28,50 (€ 4,75 per editie)
3
IEDERE MAAND Een editie Tips & Trucs voor maar per maand
€ 5,25
Meest flexibzeelgbeaaker) uze (maandelijks op
Regel het direct op
www.tipsentrucs.nl/abonneren
Inhoud
16 Je eigen vpn-server Bouw je eigen vpn-server om veilig toegang te hebben tot je eigen thuisnetwerk.
24 Video’s bewerken HitFilm Express is een krachtig alternatief voor Windows Movie Maker, met tal van mogelijkheden en effecten.
36 Infographics maken Cijfertjes kun je luchtiger en leuker presenteren met mooie infographics. Best makkelijk!
In geval van nood Wat als je harde schijf het begeeft? Heb jij een plan voor als je smartphone gestolen wordt? En wat moet je doen als je je tablet in bad laat vallen? Bereid je voor op een elektronisch noodgeval.
Pagina 8
40 PlayStation 4 als mediaspeler Je kunt meer dan alleen gamen op je console! Gebruik hem als mediaspeler.
62 Digitale kerstkaarten We gaan op zoek naar de beste apps en websites voor je digitale kerstwensen.
66 Bijzondere weer-apps Het weerbericht kan leuker! Met deze apps klaart in elk geval je humeur nog een beetje op.
70 Uitzenden via YouTube We laten zien hoe je redelijk gemakkelijk zelf video kunt streamen via YouTube.
123: Snel resultaat in 3 stappen 15 21 35 49 74
Digitaal prikbord Padlet Klembordgeschiedenis Online accounts opheffen Acties in Outlook.com Mappen synchroniseren
3
Voorwoord/colofon
6
Lezerspost
22 Word abonnee! 44 Checklist: Usb 56 Freeware
Chromebook-apps Chromebooks hebben bewezen dat een degelijke laptop niet duur hoeft te zijn. Maar niet alle software die op Windows draait, is ook voor een Chromebook beschikbaar. Gelukkig zijn er inmiddels héél veel handige alternatieve apps.
Pagina 30
Familiestamboom maken Het heeft wel wat weg van detectivewerk: betrokkenen interviewen en rommelen in vaak stoffig bewijsmateriaal om uiteindelijk tot een heuse familiestamboom te komen. Family Tree Builder kan je een grote dienst bewijzen!
Pagina 50
12 | 2019
5
LEZERSPOST ONDER REDACTIE VAN MARK GAMBLE
Lezerspost Vragen en opmerkingen van lezers De afgelopen maand ontvingen we weer veel vragen. We kunnen de vragen helaas niet allemaal persoonlijk beantwoorden. De interessantste vragen selecteerden we en hebben we voorgelegd aan onze experts. Heb je zelf ook een vraag? Stuur hem naar redactie@tipsentrucs.nl. Vraag 01: Onwillige Windows-toets Na de laatste update van Windows 10 werkt mijn Windows-toets niet meer. Ik ben net helemaal gewend om telkens op de Windows-toets te drukken als ik iets zoek of wil openen. Wil Microsoft dat ik daarvoor ineens mijn muis ga gebruiken? Dat kan toch niet waar zijn. Op internet kan ik alleen oplossingen vinden als het hele startmenu niet opent, maar die doet het gewoon. Ook reageren sommige toetscombinaties niet, zoals de combinatie Windows-toets+R. Jan Verhoor
01 De toetsenborden van tegenwoordig bieden veel opties. Zo worden geavanceerde toetsenborden voorzien van een game-functie die de Windows-toets kan uitschakelen. Dat is misschien bij jou ook wel het geval. Vaak wordt deze optie via een toetscombinatie geactiveerd of zit er een speciale knop op het toetsenbord die de Windows-toets uitschakelt. Is dat niet het geval, probeer dan de gamemodus in Windows 10 uit te schakelen. Klik met de rechtermuisknop op de Windows-knop van de taakbalk en kies Instellingen. Ga naar Gaming en open Gamemodus. Schuif het knopje onder Gamemodus op Uit. Eventueel kun je ook de Gamebalk en onder Opnames de opnames in de achtergrond uitschakelen. Probeer ook de drivers van het toetsenbord te verversen. Vooral moderne gametoetsenborden krijgen speciale stuurprogramma’s mee waarmee de knoppen op het toetsenbord apart geconfigureerd kunnen worden. (RB)
Mail ons! Vraag 02: Haperende update Heb je een vraag of een opmerking? Mail hem naar redactie@tipsentrucs.nl. Voor vragen of opmerkingen over je abonnement of de bezorging van Tips & Trucs kun je contact opnemen met onze klantenservice (023-5364401). Iedere maand ontvangen we een mailbox vol vragen. Graag zouden we ze allemaal persoonlijk beantwoorden, maar we moeten noodgedwongen kiezen. Neem ook eens een kijkje op de uitgebreide website van ons zusterblad Computer!Totaal (www.computertotaal.nl). Daar kun je ook vragen stellen.
6
12 | 2019
Regelmatig krijg ik de melding dat mijn computer moet updaten en nu krijg ik ook een rood kruis te zien, waarmee wordt aangegeven dat ik achterloop met updates. Het probleem is echter dat als ik naar updates ga, deze niet worden binnengehaald. Ik heb mijn computer al meerdere malen een nachtje door laten lopen, maar als ik dan de volgende ochtend kijk, is het geen steek verder gekomen. Ik heb nog voldoende geheugen, dus daar kan het zeker niet aan liggen. R.B. Veerman
Vraag 01 Veel moderne toetsenborden beschikken over een knop om hem in gamemodus te zetten, waarmee je de functie van de Windows-toets uitschakelt.
LEZERSPOST
Vraag 02 Gebruik het hulpprogramma DISM (Deployment Image Servicing and Management) om het updateprobleem op te lossen.
02 Als een update niet wil installeren, probeer dan eerst externe hardware af te koppelen, zoals een usb-stick. Dat kan op sommige computers nog weleens voor problemen zorgen. Mocht dat niet helpen, controleer dan of de stuurprogramma’s voor al je apparaten, zoals de chipsets, het moederbord, de videokaart of de bluetooth-receiver up-to-date zijn. Een update die niet doorloopt kan ook veroorzaakt worden door te weinig ruimte op de schijf. Probeer minimaal 20 GB vrij te houden om er zeker van te zijn dat er genoeg ruimte is. Ook kan de virusscanner voor problemen zorgen. Schakel deze dan tijdelijk uit. Blijven de problemen terugkomen, controleer dan of er geen fouten op de harde schijf aanwezig zijn. Start opdrachtprompt als administrator, geef de opdracht chkdsk /f C: en start indien nodig het systeem opnieuw op. Soms wil het ook helpen om de systeembestanden te herstellen. Om de systeembestanden te herstellen, geef je in opdrachtprompt de opdracht: DISM.exe /Online /Cleanup-image / Restorehealth. (RB)
Vraag 03: Twee pc’s besturen
gebruikt. Wil je meer functionaliteit, zoals ondersteuning voor extra schermen of onderling gegevens kopiëren en plakken, dan kun je kiezen voor de betaalde Standaard- of Professional-versie. (RB)
Vraag 04: Permanente cookies Tijdens het surfen kreeg ik van mijn virusscanner een waarschuwing over een permanente cookie. Ik ben me rot geschrokken en dacht dat de website een virus op mijn pc wilde installeren. Ik heb direct mijn pc laten scannen en er zijn een hoop van deze cookies verwijderd. Ik scan nu elke dag en telkens zitten ze er weer tussen. Hoe kom ik van deze cookies af? Levi Berkema 04 Er zijn vele redenen om cookies op je pc te bewaren. Zo kan een website zien of je al eens eerder op bezoek bent geweest en kan de pagina daar eventueel op worden aangepast, bijvoorbeeld om de inhoud van je winkelwagentje te tonen. Andere cookies worden gebruikt voor analyses. Hoe vaak kom je op de website, hoelang blijf je en welke pagina’s bezoek je; dat zijn allemaal gegevens die in een cookie worden opgeslagen. Het vervelende zit ’m vooral in de cookies die voor marketingdoeleinden worden gebruikt en ook worden gedeeld. Daardoor krijg je gerichte advertenties te zien op basis van je surfgedrag. Tijdelijke cookies zijn cookies die na je sessie (wanneer je je browser sluit) weer verwijderd worden en permanente cookies blijven (zoals de naam al zegt) bewaard. Op zich kunnen deze cookies niet veel kwaad. Het kan wel gebeuren dat je pc trager wordt tijdens het surfen als je ze lange tijd bewaart. Via de browser kun je de cookies gemakkelijk verwijderen, maar met een programma als CCleaner gaat het nog eenvoudiger en grondiger. (RB)
Vraag 04 Met CCleaner kun je cookies verwijderen en gemakkelijk tijdelijke bestanden verwijderen.
Ik heb thuis twee pc’s met elk een eigen monitor. Ik zou deze pc’s graag willen besturen vanaf een muis en toetsenbord. Hoe zou ik dat kunnen laten werken? Graag jullie advies. B. Loof 03 Met de gratis versie van het programma Share Mouse kun je twee computers met elk één scherm koppelen aan een muis en toetsenbord. Het programma werkt kinderlijk eenvoudig. Zodra de software op beide pc’s is geïnstalleerd, zal automatisch de melding verschijnen dat er nog een computer is gevonden met het programma Share Mouse en wordt gevraagd de muis door te schuiven naar het andere scherm, net alsof je een dualmonitor-setup
12 | 2019
7
ELEKTRONISCHE NOODGEVALLEN DOOR: RICHARD VEENSTRA
In geval van nood Heb jij je vooraf goed voorbereid? We denken er allemaal veel te weinig over na: wat als je harde schijf het opeens begeeft, heb je een plan voor als je smartphone gestolen wordt en weet je wat je moet doen als je je tablet in bad laat vallen? In dit artikel geven we je tips hoe je je het beste kunt voorbereiden op een elektronisch noodgeval.
Wat gaan we doen?
We hopen natuurlijk dat je de problemen bespaard blijven, maar in dit artikel lees je hoe je een back-upstrategie maakt, hoe je een gestolen apparaat terugvindt en hoe je het nodige onderhoud pleegt zodat je apparaten langer meegaan.
8
12 | 2019
Tip 01: Reservekopie Misschien wel het belangrijkste en daarom geven we het meteen als eerste tip mee: zorg dat je van je documenten een reservekopie hebt! Ondanks dat iedereen het wel weet, hebben maar weinig mensen daadwerkelijk een recente kopie van hun bestanden en foto’s. Vreemd, want zo moeilijk hoeft het helemaal niet te zijn. Een ongeluk zit in een klein hoekje en een harde schijf of ssd kan het helaas weleens begeven. Concreet moet je ervoor zorgen dat je van al je belangrijke documenten minstens één kopie hebt. Dit kan gewoon een externe harde schijf zijn die je elke week even aan je pc hangt en waarnaar je een kopie van de bestanden maakt waaraan je gewerkt hebt. Uiteraard moet je ervoor zorgen dat je de back-upschijf niet naast de pc legt, want in geval van inbraak of brand, dan is de externe schijf waarschijnlijk ook weg of stuk. Wil je meer zekerheid, zorg dan dat je twee kopieën van je data hebt, het liefst op verschillende locaties. Een goede optie is om één kopie in de cloud op te slaan. Tegenwoordig is online schijfruimte zo goedkoop dat je het vanwege het geld niet hoeft te laten. Google biedt je 15 gigabyte gratis, Microsoft levert 5 gigabyte
Tip 01 Sla je documenten veilig op in de cloud: Dropbox Plus biedt 2 TB voor 12 euro per maand.
ELEKTRONISCHE NOODGEVALLEN
Tip 03 Als je niet al te grote bestanden wilt krijgen, zorg dan dat de resolutie bij het inscannen niet te hoog is.
gratis bij een OneDriveaccount, maar voor 2 euro per maand heb je al 50 gigabyte online ruimte. Wil je echt een complete kopie van al je documenten hebben, dan heb je bijvoorbeeld voor 12 euro per maand een Dropbox Plus-account met maar liefst 2 TB ruimte. Jaarabonnement zijn uiteraard voordeliger. Tip 02 Je
Tip 02: Foto’s in de cloud
Android-toestel kan automatisch foto’s naar de cloud uploaden.
Als we het dan toch over de cloud hebben, bedenk dan ook meteen of je automatisch al je foto’s in de cloud wilt opslaan. Zowel in iOS als in Android is dit mogelijk. Op een iPhone krijg je 5 GB gratis ruimte die je kunt gebruiken om foto’s in iCloud op te slaan. Het enige wat je hoeft te doen, is je op je iPhone aanmelden met je iCloud-account door bij Instellingen op je accountnaam te tikken en naar iCloud / Foto’s te gaan. Zet de schuif achter iCloud-fotobibliotheek aan. Elke foto die je vanaf dat moment maakt, wordt automatisch naar je eigen iCloud gestuurd. Op elk Apple-apparaat heb je nu toegang tot deze foto’s. Heb je meer ruimte nodig, dan kun je dit gemakkelijk bijkopen. In Android doe je hetzelfde met Google Foto’s. Open de app Foto’s en tik op de drie streepjes. Ga naar Instellingen en
tik op Back-up en synchronisatie. Zet de schuif achter Back-up en synchronisatie aan. Eronder kun je nog aangeven of foto’s ook mogen worden geüpload als je een mobiele dataverbinding gebruikt en of je de functie wilt gebruiken tijdens roaming (als je je in een ander land bevindt). Wij raden dit echter niet aan, het is meestal voldoende om alleen te synchroniseren als je verbinding met een wifinetwerk hebt.
Tegenwoordig is online schijfruimte zo goedkoop dat je het vanwege het geld niet hoeft te laten Tip 03: Foto’s digitaliseren Niet alleen van nieuwe foto’s is het handig om een kopie te hebben, ook van je oude analoge foto’s is het slim een back-up te hebben. Een scanner is hierbij een handig hulpmiddel, want dan kun je de foto’s op een hoge resolutie inscannen en opslaan als jpg-bestand. Heb je een alles-in-een printer staan, dan is er een grote kans dat deze al over een scanner beschikt. Leg een foto of document op de glasplaat en geef de scanopdracht vanaf je pc. Let bij het scannen goed op dat je voor de juiste resolutie kiest. Een resolutie van 1200 x 1200 dpi is mooi voor foto’s die je daarna nog wilt bewerken
12 | 2019
9
ELEKTRONISCHE NOODGEVALLEN
met Photoshop, maar voor een gescand diploma is 200 x 200 dpi meer dan genoeg. Ook kun je kiezen voor grijstinten in plaats van kleur om ruimte op je schijf te bewaren. Helemaal handig is het als je dit draadloos kunt doen. Je meldt je printer dan aan op je wifi-netwerk en met een speciaal programmaatje van de printerfabrikant kun je op afstand bestanden inscannen. Heb je geen scanner, dan kun je ook via je smartphonecamera documenten en foto’s inscannen, bijvoorbeeld met een app als CamScanner. Vanuit de app neem je een foto van een document en bepaal je waar de hoeken zich bevinden. De app trekt je opname vervolgens recht en maakt van je foto een pdf-document of jpg-afbeelding. Tip 04 Veel eenvoudiger kan
Tip 04: Smartphone-kopie
het maken van een automatische kopie van je smartphone niet.
We keren nog eventjes terug naar de reservekopieën. Wist je dat je van je smartphone automatisch backups kunt laten maken? Op je iPhone kun je dit doen door naar Instellingen te gaan, op je naam te tikken en bij iCloud / iCloudreservekopie de schuif aan te zetten. Elke dag wordt nu een kopie van je systeem naar iCloud verzonden, vooropgesteld dat je op een wifi-netwerk bent aangemeld. Let op, het gaat hier om de instellingen en informatie over je apps die op je toestel staan, foto’s moet je back-uppen via de optie die we in tip 2 lieten zien. Van je Android-smartphone kun je ook automatisch een reservekopie maken. Hiervoor ga je naar Instellingen en navigeer je helemaal naar beneden. Tik op Systeem, vervolgens op Back-up en zet de schuif achter Backup maken op Google aan.
Tip 05: Systeemherstel Niet alleen je foto’s en documenten moeten veilig zijn als je harde schijf het ineens begeeft, het is ook slim om van je besturingssysteem een kopie te hebben. Het minste wat je kunt doen, is dat je af en toe in Windows 10 een systeemherstelpunt aanmaakt. Dit doe je door in Windows naar
10
12 | 2019
het Configuratiescherm te gaan en op de optie Systeem en beveiliging te klikken. Kies voor Systeem en klik links op Systeembeveiliging . Achter Nu een herstelpunt maken voor de stations waarvoor systeembeveiliging is ingeschakeld klik je op Maken. Voor instellingen, zoals welke stations worden meegenomen in een herstelpunt, klik je erboven op Configureren . Herstelpunten zijn handig om te maken voordat je een grote update doorvoert van een programma. Mocht er namelijk iets niet goed werken, dan kun je altijd weer terug naar dat vorige herstelpunt. Een andere mogelijkheid is om een kloon of image van je harde schijf te maken. Een kloon is een identieke kopie van je schijf die je als back-up kunt bewaren (ook de lege ruimte wordt meegenomen). Gaat je harde schijf stuk, dan zet je de gekloonde versie terug op een nieuwe schijf en kun je snel weer doorwerken. Bij een image worden alleen de data van een schijf weggeschreven naar een bestand, waarbij er ook extra compressie kan worden toegepast. Het voordeel van een image is dat het een veel kleiner bestand oplevert. Voor beide oplossingen, kloon of image, zijn goede programma’s te vinden, enkele bekende opties zijn Macrium Reflect, Acronis Backup en EaseUS Todo Backup.
Tip 05 Maak op gezette tijden een herstelpunt van je Windows-systeem.