NIEUW! ZOOM.NL FOTOCURSUS OP VIDEO VERBETERD EN UITGEBREID
PE
D
MER • S
IT
DIK N A U R 100 ’S A PAGINT ME 100% SLEZER’S FOTO
M
IE • EX T
€ 5,99 • APRIL 2014
CIA LE E
Maak de beste foto’s in eigen land
Fotogeniek
Nederland • 22 TOPLOCATIES IN NEDERLAND • WILDLIFE IN DE BIESBOSCH • MAAK MEESTERLIJKE LANDSCHAPSFOTO’S • STRAATFOTOGRAFIE VAN GRONINGEN TOT MAASTRICHT • MACROFOTOGRAFIE IN JE ACHTERTUIN
Inspiratie nodig?
Deze 5 opdrachten helpen je op weg
Alienskin
voor Photoshop
Professionele portretten in een paar muisklikken Praktijktest
4 INSTAP REFLEXEN
Getest op de Zaanse Schans
Getest: Sigma 18-200mm Objectief voor alle onderwerpen
OPENING
Fotogeniek Nederland
↘
Ooit las ik een interview met de Chinese kunstschilder Li Pong, die in Nederland was komen wonen vanwege de Hollandse luchten. “Jullie wolkenluchten zijn adembenemend en ze inspireerden mij zo, dat ik hier wel móest komen wonen”, zei hij. Ikzelf vond Nederland nooit een mooi land. Het tot op het bot verkavelde landschap staat vol met stroomopwekkers, ja-knikkers en Vinex-wijken en de voornaamste drijfveer van architecten lijkt bij ons kostenbesparing in plaats van schoonheidsvergroting. Li Pong opende echter mijn ogen voor de schoonheid van Nederland. In het interview vervolgde hij: “Het prachtige vlakke land dat ritmisch doorsneden wordt door in de avondzon glinsterende slootjes, vormt voor mijn wolkenlandschappen de beste ondergrond.” Als buitenlanders het zeggen, valt het wel mee met de lelijkheid van ons land. Dat kun je ook zien op Zoom. nl, waar de mooiste foto’s van de mooiste plekken in Nederland staan. Het paard van Marken staat er bijvoorbeeld vele malen op en heeft in winterkleed zelfs al eens de omslag gesierd. Als je op de site naar dit onderwerp zoekt, zie je hoeveel verschillende mogelijkheden er zijn om dit onderwerp mooi in beeld te brengen. Een van de meest succesvolle is deze foto van John Leeninga, die een grijsfilter (Lee Pro Glass 0,9 ND) en een hard grijsverloop filter (0,9ND GH) heel subtiel inzette voor een overweldigend effect. Op de Facebookpagina van Zoom.nl kreeg deze foto het astronomische aantal van 651 vind-ik-leuks. Dit nummer is een ode aan de schoonheid van ons land en we willen je ermee inspireren om fotografisch het onderste uit de Hollandse kan te halen. We geven je tips voor macrofotografie in je eigen achtertuin, voor het fotograferen van iets groter wild en gevogelte in de Biesbosch, bespreken de mogelijkheden voor straatfotografie van Groningen tot Maastricht, leren je meesterfoto’s te maken van het Nederlands landschap, tonen je de 22 mooiste fotolocaties van Nederland en vertellen hoe je daar de mooiste foto’s kunt maken. Met deze mogelijkheden is er geen reden meer om de komende vakantie niet thuis te blijven. ROBERT THEUNISSEN HOOFDREDACTEUR ZOOM.NL
6
John Leeninga (john9999) ISO 100 路 F 18 路 3 SEC 路 12 MM
ZOOM.NL april 2014
7
INHOUD
TECHNIEK
44
10
Flits
15
Cameragadget
22
Brinno TLC200 Pro
56
Multitest instapspiegelreflexcamera’s Waar let je op als je voor het eerst een spiegelreflexcamera koopt? Wij gingen met die vraag naar de Zaanse Schans om vier camera’s te testen.
66
Gebruikersreview Canon PowerShot G16
15
INSPIRATIE 16
56
In the Picture Henny van Egdom Natuurlijk is Henny natuurliefhebber maar het gaat hem bovenal om de mooie foto’s. ‘Ik ga alleen op pad als ik weet dat ik ergens een mooie foto kan maken.’
92
Reviews Canon EOS 1200D, Olympus OM-D E-M10, Nikon Coolpix S32, Sony Cyber-shot DSC-H400, Sigma 18-200mm F3,5-6,3
30
22 Fotolocaties in Nederland
PRAKTIJK 22
Basiscursus Hollandse landschappen
Ons land zit vol met prachtige fotolocaties! Wij zetten er een aantal op een rij met handige fotografietips als je er zelf naar toe gaat.
80
52
Veel grote Hollandse schilders werden geïnspireerd door het Nederlandse landschap. We leren je een prachtige landschapsfoto te maken in de traditie van deze bekende schilders.
Portfolioreview Henk de Jager
68
Geen inspiratie?
41
Deze vijf opdrachten van Zoom.nl lezer Léon Goossens helpen je op gang.
Quickstart
44
84
Expertcursus Macro in je achtertuin
Workshop Alien Skin Photo Bundle
Community-nieuws
84
Voor tot de verbeelding sprekende macrofoto’s hoef je geen verre reizen te maken. We leggen uit hoe je op ontdekking in je eigen achtertuin de prachtigste foto’s maakt.
72
78
Gallery De mooiste foto’s uit Nederland van Zoom.nl. 30
10
80
Op safari in de Biesbosch Natuurfotograaf Marcel van Balkom kent het natuurgebied de Biesbosch als z’n broekzak. Hij deelt graag z’n kennis over dit unieke natuurgebied en geeft fototips. ZOOM.NL APRIL 2014
9
Hollandse
Vroeg in de ochtend of net na zonsondergang heb je het mooiste licht voor dit soort oer-Hollandse foto's. STEPHAN NEVEN (STEPHANNEVEN) ISO 100 路 F 5,6 路 1/80 SEC 路 18 MM
landschappen Kijk de kunst af van de oude meesters
Fotograferen lijkt op schilderen. Hoe laat je de lijnen lopen, wat zet je waar in beeld en hoe vang je dat beroemde Nederlandse licht op een plat vlak? We leggen je uit hoe je het Nederlands landschap op zijn mooist vastlegt. TEKST ROLF HENDRIKS.
ZOOM.NL April 2014
23
1
2
24
↘
Als beginnende landschapsfotograaf in Nederland heb je geluk. De Nederlandse kunsthistorie staat bol van de geweldige landschappen. De schilderkunst is sinds mensenheugenis geïnspireerd door het typisch Nederlandse decor. Logisch: bij gebrek aan heuvels en bergen zijn we gewend te focussen op lucht en licht. De Nederlandse landschapsschilders vormen wereldwijd het neusje van de zalm met hun krachtige composities, fenomenale lichtstudies en subtiel gevoel voor vlakverdeling en lijnvoering. Als fotograaf kun je hiervan leren. In dit artikel laten we zien hoe je Nederlandse landschappen krachtig en creatief vangt in je foto’s, en hoe je je door de rijke vaderlandse schildertraditie kunt laten inspireren. Het enige dat je hoeft te doen, is af en toe buiten de kaders te denken en dingen uit te proberen als je in het veld fotografeert!
Standpunt We beginnen bij het begin: wat ga je fotograferen? Het landschap in Nederland is vanwege z’n diversiteit bij uitstek geschikt voor landschapsfotografie. Op een klein oppervlak hebben we alles in huis. Zee,
EEN stEvig statiEF HEb jE voor HEt lEvEN duinen, rivieren, meren, bos, heide, steden en in Limburg en langs de oostgrens glooiend terrein. Elk gebied is anders en vereist een iets andere aanpak, maar de basis is dezelfde. Begin als een schilder: met een leeg canvas. Wil je bijvoorbeeld een rivierenlandschap fotograferen? Begin dan niet in het wilde weg te schieten, maar probeer de gewenste foto vooraf te visualiseren. Zoek op internet naar foto’s van locaties die je aanspreken. Of loop op de locatie even door de plaatselijke VVV of boekwinkel op zoek naar mooie ansichtkaarten van het gebied. Als je je exacte locatie hebt bepaald, laat je statief en camera eerst even rusten en loop je een half uurtje door de omgeving op zoek naar de mooiste standpunten. Je zult zien dat een paar stappen naar links of rechts een wereld van verschil maken voor je compositie. Net als een hoger of lager standpunt. Ga dus eens door de knieën of plat op je buik voor een intiem kikkerperspectief. Maar beklim ook de lokale kerktoren, een dijk of een hoge ZOOM.NL April 2014
3
boom voor een weids vogelperspectief. Wees niet te snel tevreden, maar zoek naar een plaatje dat je echt voldoening geeft en dat een wow-reactie oproept. Bedenk ook dat een compositie die jij zelf als middelmatig ervaart, die uitwerking zeker zal hebben op de kijker. Maak een paar foto’s en zoek vervolgens naar een betere fotoplek. Je zult merken dat je binnen een paar uur al snel vijf tot zes betere locaties vindt dan de eerste. Een van de problemen met landschapsfoto’s is dat je resultaten snel platter en minder aansprekend lijken dan toen je de foto maakte. Logisch, want je probeert een driedimensionale situatie in een tweedimensionaal plaatje te proppen. Alle indrukken die je als fotograaf ervaart – lichtval, diepte, het gevoel van ruimte, geluiden, de wind, subtiele kleurnuances – zijn vrijwel niet op die manier te vangen. Je zult dus een beetje magie moeten gebruiken om wat pit aan je foto’s te geven. Net als landschapsschilders suggereren landschapsfotografen diepte in hun werk
S
1 Hier gebruikte de
fotograaf een lange sluitertijd om de golven in een witte waas te veranderen. Let ook op hoe het stuk touw op de voorgrond de compositie lading geeft. ArjAN KEErS (KEErS4) ISO 100 ∙ F 9,5 ∙ 30 SEC ∙ 17 MM
LEZERSTIp
achterom
Kijk vooral met regelmaat achterom, en je zult versteld staan welke verrassende landschappen je altijd de rug hebt toegekeerd. Bovendien wordt je landschapsbeleving twee keer zo groot. JOS EINMAHL (JEINMAHL)
2 Bouw je landschap op uit laagjes om een gevoel van diepte te creëren. INgrId LEEgTE (INgrIdSPICSONTHENET) ISO 250 ∙ F 6,3 ∙ 1/800 SEC ∙ 400 MM
3 Licht is van groot belang in je landschapsfoto’s. In dit geval geeft het directe tegenlicht de compositie een prachtige gloed. Het versterkt het patronen en structuren. Door de foto te converteren naar zwart-wit ontstaat zelfs een nog krachtiger beeld. jOS EINmAHL (jEINmAHL) ISO 100 ∙ F 14 ∙ 1/320 SEC ∙ 68 MM
door de nadruk te leggen op voor- midden- en achtergrond. Het Nederlandse landschap leent zich daar uitstekend voor, want dat kenmerkt zich vaak door coulissen: uit laagjes opgebouwde vergezichten. In het geval van de rivier vormt de zilveren waterloop je hoofdonderwerp en bouw je de rivierfoto op met een gelaagde voor- en achtergrond. Een interessante voorgrond kan bijvoorbeeld bestaan uit een aangemeerde boot, spelende kinderen aan de oever of een fotogenieke steiger.
25
Horizon → Regels zijn er om te breken. Maar
1
EéN rEgEl is HEilig: dE HorizoN is WatErpas Daarachter kun je een wuivende rietkraag plaatsen om je compositie een mooie warme gele tint te geven. Als achtergrond kun je een rij bomen, een weiland met koeien of een dorpje met pittoreske kerktoren kiezen. Een immense luchtpartij met grote wattenwolken met een zorgvuldig geplaatste vlucht ganzen maakt het Hollandse beeld meesterlijk af.
Compositie Als je naar de schilderijen van meesters als Rembrandt, Jacob van Ruisdael en Jan van Goyen kijkt, valt hun oog voor compositie op. Over elke millimeter van het beeld is nagedacht. De beeldelementen sluiten zo perfect op elkaar aan dat ze elkaar versterken en daarmee de impact van het geheel vergroten. Uiteraard kunnen schilders zelf bepalen hoe hun beeld eruit zal zien en moeten fotografen het doen met de landschapselementen die ze voor hun lens krijgen. Maar de regels voor compositie, vlakverdeling en lijnvoering zijn feitelijk hetzelfde als in de schilderkunst. Dus laat je camera eens een middag thuis en creëer je eigen workshop in het museum. Kijk letterlijk de kunst af en analyseer de werkwijze van de Hollandse meesters. Kruip in hun huid en probeer te ontdekken welke keuzes ze maakten om een bepaald effect te bereiken. Hoe bouwden ze hun schilderijen op? Welke compositie maakt indruk op je? Welke rol speelt het licht? Let bijvoorbeeld eens op ‘de regel van derden’. Dat is een beeldverdelingsmethode waarbij je het zoekerbeeld opdeelt in een raster met negen gelijkwaardige blokken. Sommige camera’s hebben zelfs
26
een optie waarbij je die blokken kunt zien. Door het hoofdonderwerp in je foto (een kerktoren, de rivier of een karakteristieke boom) op één van de snijpunten van dat raster te plaatsen, geef je dat element extra aandacht. Daarmee krijg je vrijwel automatisch een sterker en evenwichtiger beeld. Waarom? Het menselijk oog is door de eeuwen heen getraind om extra op die snijpunten te letten. De regel van derden geeft je compositie dus balans en samenhang. Vlakverdeling is een andere manier om je compositie te bepalen. Je deelt de foto op in vlakken die elkaar aanvullen of versterken. Denk aan groene weilanden met een donkere rij bomen langs de lichte rivier. Of contrasterende kleuren in een vergezicht met bollenvelden in de polder. Voor een sterke vlakverdeling moet je in kleurvlakken leren kijken. Een handig trucje is je ogen een beetje dichtknijpen en door je oogharen naar de scène voor je turen. Zo verwijder je storende details en zie je alleen het grote geheel. Meesters van de vlakverdeling zijn Van Gogh, Mondriaan en Escher. Bekijk hun werk eens ter inspiratie! Een derde compositietruc is lijnvoering. Mensen letten op lijnen in landschappen. Lijnen gaan namelijk ergens heen en leiden het oog subtiel, maar gedecideerd door de foto. Zoek dus altijd actief naar lijnen in je compositie die de kijker naar het hoofdonderwerp in je foto leiden. Denk aan de horizon, maar ook aan rijen bomen, rivieren, wegen, hoogspanningskabels, wieken van molens of hekken rond weilanden. Nu we het toch over de horizon hebben: plaats deze nooit pal in het midden.
één regel in de landschapsfotografie is heilig: de horizon is waterpas. Zo niet, dan is je foto in 99% van de gevallen mislukt. Achteraf op je foto zie je het meteen als de horizon scheef staat. Maar in het veld valt dat een stuk minder op wanneer je door de zoeker van je camera tuurt. Kun je een lijnenstructuur in je zoekerbeeld (of in live view) projecteren? Doe dat dan! Zo fotografeer je gemakkelijker waterpas. Een andere optie is je horizon rechtzetten in de nabewerking. Maar dat is wel een stuk bewerkelijker en heeft als nadeel dat je de foto moet bijsnijden.
Meestal is dat de doodsteek voor elke dynamiek in je foto. Is de wolkenhemel interessant met veel detail? Plaats de horizon dan laag in beeld en leg de nadruk op de weidsheid van de hemel. Is de hemel saai egaal blauw of grijs, maar heb je een interessante voorgrond? Breng de horizon dan naar boven en leg de nadruk op de voorgrond. Een horizon in het midden van je foto werkt wél als je de twee helften van je compositie wilt laten spiegelen. Denk aan de reflectie in het spiegelgladde water van een rij bomen langs een rivier of een sliert schaatsers op spiegelend ijs.
Licht
1 Soms is de lucht alleen voldoende voor een sprekende foto. Plaats bij een spectaculaire lucht de horizon laag in beeld. ONdrEj gErENdA (ONdrEj) ISO 100 ∙ F 1 ∙ 1/125 SEC ∙ 21 MM
2 Stadsgezichten zijn vaak net zo inspirerend als natuurlijke landschappen. Bovendien hebben ze vaak veel details. mArCEL VAN OOSTrOm (mVO2012) ISO 100 ∙ F 8 ∙ 1/125 SEC ∙ 17 MM
Licht is minstens zo belangrijk als een goede compositie en een goed standpunt. Het mooiste licht vind je vlak voor zonsopkomst tot twee uur erna en twee uur voor zonsondergang tot er net na. Het licht in de vroege ochtend en late middag vermindert de contrastverschillen tussen lucht en landschap. Het maakt schaduwen minder zwaar en geeft een aangenaam warme gele, oranje en rode gloed. Ook op minder heldere dagen kun je trouwens prima fotograferen. Regenbuien worden vaak afgewisseld met fotogenieke zonneharpen, dreigende donderwolken en regenbogen. Op mistige of bewolkte dagen is het contrast helemaal minimaal en kun je je fantasie de vrije loop laten met contouren, pasteltinten en geheimzinnige mistbanken. Ook sneeuwen ijslandschappen hebben hun charme. Houd wel je belichting in de gaten! De belichtingsmeter in je camera zal de witte scène als te licht beoordelen en de foto één tot twee stops onderbelichten. Gevolg: donkere foto’s met grijze sneeuw. Kijk in de handleiding van je camera hoe je de belichting handmatig corrigeert