Concertgebouw Brugge magazine

MAGAZINE Jan — MAA 2013 driemaandelijks magazine jan.feb.maa 2013 jaargang 11, nummer 1 afgiftekantoor Gent X P 309460

Rotterdams Philharmonisch Orkest Briljante uitvoering van vermaarde werken —p4

Bach Academie Brugge 2013

Winterfestival rond Bach en het Thomascantoraat — p 10

Domein Mathilde Monnier

‘Er moet joie zijn.

Plezier.’

—p6

CONCERTGEBOUW 2012-2013

2

INHOUD FAMILIEVOORSTELLINGEN

03

CONTEXT

16

Benjamin Bagby

© Korneel Detailleur

04

ROTTERDAMS PHILHARMONISCH ORKEST

BENJAMIN BAGBY

18

METROPOLIS

Metropolis, Fritz Lang (1927) Rotterdams Philharmonisch Orkest © Hans van der Woerd

DOMEIN mathilde MONNIER

19

OPEN REPETITIES

06

© Tim Theo de Ceuninck

Mathilde Monnier © Marc Coudrais

09

ROSAS

Bartók / Mikrokosmos © Herman Sorgeloos

10

BACH ACADEMIE BRUGGE

20

SCOOP ON TOUR

ook in het concertgebouw

de invasie in het concertgebouw

22 23

Het Concertgebouw biedt z’n publiek een uitgebreid aanbod verdiepende contextactiviteiten. Op deze pagina alvast een voorsmaakje.

Focus Bartók Dit seizoen focust Concertgebouw Brugge op een van de belangrijkste componisten van de 20e eeuw.

De Hongaarse componist Béla Bartók (1881-1945) blijft tot op vandaag musici en publiek inspireren door de vitaliteit van zijn muziek, door de wilde onstuimigheid en brutale heftigheid ervan, maar ook door zijn emotionele diepgang en het muzikale vormgevoel, dat net als bij Beethoven feilloos was.

Ook de gelaagdheid en ambiguïteit van zijn muziek fascineert nog steeds: hij was zijn hele leven lang in de ban van de grote Weense traditie, maar zocht als Hongaars patriot zijn identiteit in de oppositie tegen het Habsburgse centrum. Hij probeerde zijn kunst met de hulp van folklore te moderniseren, maar wilde ook de oorspronkelijkheid van de Hongaarse boerenmuziek bewaren.

Kom meer te weten over Bartók als musicus en als persoon tijdens een van de volgende contextactiviteiten.

Bartók – de laatste grote romanticus aan het klavier Lecture-performance door Jan Michiels vr 01.03.13 / 20.00 / Kamermuziekzaal Pianist Jan Michiels verklaart Bartóks rol als een van de laatste grote romantici aan het klavier.

Patrick Tournebœuf – Tendence Floue Strook

24 agenda

Colofon Coördinatie en eindredactie Beatrice Henckaerts Redactie Jan De Moor, Albert Edelman, Samme Raeymaekers, Jeroen Vanacker, Bert Vanlaere Vormgeving Studio Jurgen Maelfeyt Druk Roularta Printing Coverfoto Patrick Tournebœuf – Tendence Floue Dit magazine is een uitgave van Concertgebouw Brugge vzw, ’t Zand 34, 8000 Brugge, +32 50 47 69 99 - V.U. Katrien Van Eeckhoutte

Het Concertgebouw verzamelt publieksgegevens bij het reserveren van tickets en het aanvragen van informatie. Die gegevens worden gebruikt om het publiek op de hoogte te houden van het programma en andere activiteiten. Ze kunnen in heel uitzonderlijke gevallen ook worden doorgegeven aan derden die ze kunnen gebruiken voor marketing- of wetenschappelijke doeleinden. Indien u dit niet wenst, brengt u ons daarvan het best op de hoogte. Het beheer van de adresgegevens gebeurt conform de wet van 8 december 1992 in verband met de bescherming van de persoonlijke levenssfeer.

Béla Bartók en de ontdekking van de volksmuziek Tentoonstelling door Johan Huys Tot vr 31.05.13 / Foyer Parterre Toegankelijk vanaf 1 uur voor aanvang van een voorstelling op vertoon van een ticket van die dag.

magazine jan — mAA

3

Familievoorstellingen Bezoek het Concertgebouw met het hele gezin en geniet van wonderbaarlijke concerten voor jong en oud.

Romantische sprookjes

Koningin van de nacht

zo 19.01.13 / 15.00 / Concertzaal € 12 / € 6 voor -26 j.

Vanaf 6 jaar

zo 10.02.13 / 16.00 / Concertzaal € 12 / € 6 voor -26 j.

Vanaf 7 jaar

Kijk eens hoe trots die leeuw voor de dieren uit marcheert.

Schildpadden, kom op, loop eens wat sneller! En wat is dat?

Dansende fossielen? In Carnaval des animaux kan het allemaal: zeurende ezels, uitgelaten kangoeroes, olifanten die een pirouetje maken en niet te vergeten de beroemde zwaan. Saint-Saëns’ geliefde dierenportretten voeren langs allerlei instrumentengroepen in het orkest, elk met hun eigen motief. Mussorgsky vertelt met zijn Schilderijententoonstelling een spannend verhaal, waarin een handvol nogal donkere sprookjes (naar echte schilderijen van bijvoorbeeld de heks Baba-Yaga) op muziek zijn gezet. Ze klinken vandaag in de briljante orkestversie van Maurice Ravel. Een ideale gelegenheid voor het hele gezin om eens kennis te komen maken met Brugges eigen ‘orkest in residentie’.

De zon kan niet zonder de maan. Licht kan niet zonder duisternis.

De dag bestaat bij de gratie van de nacht. Of is het andersom?

Eén ding is zeker: zon en maan, dag en nacht, licht en duisternis zijn er nooit tegelijk. Toch gaat de Koningin van de Nacht de strijd met het licht aan.

Deze familievoorstelling is gebaseerd op de populaire opera Die Zauberflöte van Mozart. Filmmaker Gust van den Berghe, bekend van Blue Bird, laat de figuur van de Koningin van de Nacht tot leven komen in de gedaante van stemkunstenares Greetje Bijma. Zij staat niet alleen op het podium. De Koningin van de Nacht heeft namelijk een nest vol kinderen. Dit zijn de nachtegalen uit het Kinderkoor van de Vlaamse Opera. Jan Van Outryve is het muzikale brein achter deze familievoorstelling, die Muziektheater Transparant en de Vlaamse Opera speciaal maakten voor tijdens de kerstvakantie. De Koningin van de Nacht en haar kroost gaan daarna op tournee door Vlaanderen.

Anima Eterna Brugge

Illustraties: © Korneel Detailleur

Vlaamse opera & Muziektheater Transparant

PARKING ‘T ZAND 1.300 plaatsen op de eerste rij

PARKING CENTRUM ‘T ZAND ‘t Zand I 8000 Brugge I www.interparking.be

Interparking België is een CO2 neutrale organisatie

OVERAL DICHTBIJ

CONCERTGEBOUW 2012-2013

Rotterdams Philharmonisch Orkest 12.01.13

Rotterdams Philharmonisch Orkest Š Hans van der Woerd

4

magazine jan — mAA

5

vaste voet op nederlandse bodem Op 12 januari hebben we onze Noorderburen te gast in Brugge. Het Rotterdams Philharmonisch Orkest, een van Nederlands meest prestigieuze orkesten, brengt een 20e-eeuws programma met onder meer Béla Bartóks bekende Concerto voor orkest. De Hongaarse componist koos voor deze paradoxale titel omdat hij elk orkestinstrument in een virtuoze solistenrol laat schitteren zonder het harmonieuze orkestsamenspel prijs te geven. Elke partij vormt een uitdaging, des te meer omdat ze van iedere uitvoerder vraagt zijn of haar unieke stempel erop te drukken als ‘solist’. Daarom ook dat elke uitvoering van Bartóks concerto toch weer een beetje anders klinkt.

Want een orkest, dat zijn veel verschillende persoonlijkheden bij elkaar ...

Bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest bijvoorbeeld zijn ze met meer dan honderd, waaronder muzikanten van Rusland over Amerika tot Japan. Maar het Nederlandse orkest trekt ook muzikanten van dichter bij huis aan, onder hen enkele Vlamingen die zich als een vis in het water lijken te voelen te midden van dit internationale gezelschap. Maar hoe voelt dat nu eigenlijk om als Vlaming in een Nederlands orkest te spelen? Wij vroegen het aan Jonathan Focquaert en Koen Plaetinck, respectievelijk contrabassist en slagwerker bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest, beide met roots in onze contreien.

Dat wat hen samenbrengt, overstijgt natuurlijk deze nationaal gekleurde vragen: muziek is een universele taal die iedereen

(aan)spreekt. Dat zorgt al meteen voor een grote verbondenheid tussen alle muzikanten, van eender welke origine, zo getuigt ook Koen Plaetinck: ‘Voor mij staat er op musiceren geen nationaliteit.

Vaak hebben we het over de verschillen tussen musici van verschillende afkomst, maar het werkelijk interessante en wonderlijke zijn net de gelijkenissen!

Van hoever je ook komt, we delen dezelfde muziek, hebben een soortgelijke opleiding genoten en trachten ons op eenzelfde manier uit te drukken.’

‘Op musiceren staat geen nationaliteit.’

Toch helpt het natuurlijk als je ook in je praten over muziek op eenzelfde taal beroep kan doen, dat schept een extra band: ‘Als Belg kan je in Nederland meestal op enige sympathie rekenen. Hoewel je strikt genomen een buitenlander bent, is het Nederlands als moedertaal toch een heel erg bindende factor die je anders maakt dan de andere buitenlanders.

Anderzijds komen de meeste buitenlandse muzikanten allemaal van veel verder, en het merendeel van hen is dan ook naar Nederland verhuisd. Ik woon om verschillende redenen in Antwerpen, en in die zin ben ik dan weer het buiten­ beentje’, aldus Jonathan Focquaert.

Daarnaast wijzen beide muzikanten op belangrijke verschillen wat betreft de structuur en organisatie van een Nederlands tegenover een Belgisch orkest.

Veelal hebben Nederlandse orkesten een duidelijker profiel en nemen ze een specifieker repertoire voor hun rekening.

Bovendien is er ook het verschil tussen een projectorkest, waarvan ons land er verschillende telt, en een regulier orkest, zoals het Rotterdams Philharmonisch.

Koen Plaetinck speelt in beide en ziet verscheidene voordelen in zowel het ene als het andere: ‘Na het winnen van een typisch orkest proefspel heb ik een ongeschreven vertrouwen van alle collega’s gekregen waardoor ik nog intenser en vrijer (lees: beter) muziek kan maken. Bij een projectorkest leer ik steeds nieuwe mensen

kennen die me verrijken en motiveren.

Een regulier orkest heeft dan weer vaak als taak het grote repertoire te brengen, iets wat mij van begin af aan bij het muziek studeren heeft geboeid. Een projectorkest kan daarentegen vaak ‘buiten de lijntjes kleuren’ wat ook steeds interessant en stimulerend is.’ Kortom, voor Koen Plaetinck vormt een combinatie van beide de ideale situatie.

Maar een orkest is natuurlijk ook genesteld in een veel breder cultureel landschap.

De situatie in Nederland is momenteel niet bepaald rooskleurig, met ‘botte bijl’ werden de subsidies voor kunst en cultuur het voorbije jaar afgestompt. Dat voelen ook de Vlaamse muzikanten die hun kost verdienen in het buurland: ‘Toen ik in 2004 bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest begon, had niemand zich kunnen voorstellen hoe het orkestleven in Nederland er vandaag zou uitzien.

De manier waarop er op dit moment gesnoeid wordt in het cultureel leven is ronduit beangstigend’, aldus Jonathan Focquaert. Hij kan alleen maar hopen dat daar in België geen voorbeeld aan genomen zal worden.

Toch zijn beide muzikanten het unaniem met elkaar eens: het voelt goed en inspirerend om in Nederland te spelen bij zulk een prestigieus orkest. Dichtbij huis en toch in het buitenland, vertrouwd en toch een beetje exotisch. En bij te veel heimwee is er nog altijd het Belgische bier na de concerten – tegenwoordig blijkt dat zelfs in Nederland een vaste waarde te zijn geworden.

Pauline Driesen

Business Seats Vip-arrangement met: – Eersterangsticket met groepskorting – Persoonlijk onthaal en vestiaire – Programmaboekje van de voorstelling – Begeleiding van uw genodigden door hosts – Receptie met uniek uitzicht op Brugge Vanaf 30 personen / vanaf € 95 p.p. (excl. btw) Meer info of reserveren via evelyne.uleyn@concertgebouw.be of +32 50 47 69 99.

CONCERTGEBOUW 2012-2013

DOMEIN MATHILDE MONNIER 22.03.13 — 24.03.13

Iván Fischer

6

magazine jan — mAA

7

‘Geef me stilte om te denken en muziek om te dansen’ Persoonlijkheid is ... in de jaren tachtig een dure dansstudie volgen in New York en eenmaal terug thuis in Frankrijk je middelvinger opsteken richting Amerikaanse dans. Het was precies wat de Franse choreografe Mathilde Monnier deed, een dame die weet wat ze wil. Wat die wil precies inhoudt, maakt ze ons drie dagen lang duidelijk tijdens Domein Mathilde Monnier.

Ze werd ontzettend boos. Elke keer opnieuw. Elke keer een programmator haar vertelde dat haar nieuwe choreografie schitterend was maar ‘niet geschikt voor het publiek’. De Franse choreografe Mathilde Monnier (1959) had er genoeg van, dat hedendaagse dans steeds vaker als een synoniem werd genomen voor een gebrek aan kijkplezier. En dat programmatoren meteen in de plaats van ‘hun publiek’ beslisten dat een dansvoorstelling niet toegankelijk was.

‘In de jaren tachtig was de vraag hoe we het publiek kennis konden laten maken met alle aspecten van dans’, vertelt Mathilde Monnier. ‘Vandaag zijn we meer bezig met de vraag ‘hoe we dans moeten introduceren’. En meer nog met de angst dat het publiek niet van de voorstelling zal houden. Die angst verlamt op de duur niet alleen programmatoren, maar ook choreografen.’

Maar niet Mathilde Monnier. In haar werk zoekt ze naar verschillende manieren om op een toegankelijke manier artistieke vragen op te lossen. En als directrice van het Centre chorégraphique national de Montpellier Languedoc-Roussillon geeft ze die boodschap aan iedereen mee die het horen wil. ‘Er moet joie zijn. Plezier.’ En is die joie er te weinig naast het podium, dan wil ze het publiek daar op het podium aan herinneren.

Een boodschap die ze waarschijnlijk ook zal verkondigen tijdens het Domein Mathilde

Monnier, de driedaagse waarop het Concertgebouw Brugge zowel het podium als de micro aan de choreografe laat. Ze zal er in woord en daad duidelijk maken waarom muzikanten voor haar zo belangrijk zijn, hoe ze er toe kwam om na haar studies in New York de Amerikaanse dans de rug toe te keren en waarom dans voor haar ook een vorm van humor kan zijn.

Opwarmen doet ze alvast hier in het magazine, met een interview.

‘We hebben meer joie nodig, anders nemen we op den duur alles serieus.’

'Great minds think alike’. In welke mate geldt zoiets ook voor dansers en muzikanten?

Dansers en muzikanten hebben veel meer met elkaar gemeen dan je op het eerste gezicht zou denken. Zeker jazzmuzikanten en hedendaags geschoolde dansers zijn allebei in staat om een persoonlijke stempel op een compositie of choreografie te drukken. Ze zijn in hoge mate onafhankelijk en ze geven zichzelf de vrijheid om te improviseren. Ik apprecieer al die eigenschappen ontzettend. Net als het feit dat discipline de kern van hun metier uitmaakt. Zowel dansers als muzikanten werken gedisciplineerd en op regelmatige basis want ze moeten hun lichaam en hun techniek scherp houden. Dat is anders dan bijvoorbeeld bij acteurs of beeldend kunstenaars: zij hoeven niet zo nodig elke dag een paar uur te trainen of te oefenen.

U houdt van improvisatie maar toch is daar in uw choreografie Tempo 76 geen ruimte voor.

Tempo 76 is bijzonder: het is een voorstelling gemaakt volgens wat we in de muziek ‘unisono’ of ‘eenstemmigheid’ noemen. In de dans komt dat neer op gelijktijdigheid. De dansers die hieraan meededen, wisten dat ze met een zeer precieze partituur zouden werken en dus minder zouden improviseren. Ze hebben

Louis Sclavis © Christophe Alary

die uitdaging geaccepteerd. Ook voor mij was het trouwens niet vanzelfsprekend om het strakke ritme van de muziek van György Ligeti om te zetten in een choreografie.

Kortom: een choreograaf verlangt, net zoals elke mens, naar vrijheid?

Niet per se. Vrijheid wil weinig zeggen.

Er is in mijn ogen meer vrijheid als er strikte regels zijn. Ik hou er net van om gedirigeerd te worden, om een specifieke context of allerlei belemmeringen opgelegd te krijgen.

Ik merk dat trouwens ook bij de dansers: ze houden er niet van als ze alles zelf mogen beslissen. Dus ‘vrijheid’ is een foute notie, vind ik, omdat ze binnen een creatie niet bestaat. Er bestaan enkel afgebakende ideeën waarbinnen je naar artistieke oplossingen zoekt.

U danst zelf niet mee in Tempo 76.

Waarom?

In groepschoreografieën dans ik meestal niet mee. Tempo 76 is ook te ingewikkeld voor me: er is te veel om te doen en te onthouden. Ik denk niet dat ik dat nog kan.

In Les signes extérieurs, een choreografie voor drie dansers, doe ik wel mee. Veel heeft ook met de muziek te maken omdat die de bewegingstaal zo sterk beïnvloedt.

CONCERTGEBOUW 2012-2013

8

Bij Ligeti is de dans veel preciezer: de blikken, het lichaam, de details zijn nauwgezet bepaald door het strakke ritme van de muziek. Je hebt er geen seconde de ruimte om af te wijken. Bij Publique werkte ik dan weer met de muziek van PJ Harvey.

In haar muziek gaat het veeleer over intimiteit en dus ook de persoonlijke verhalen van elke danser. Dat maakt het vrijer.

U hecht veel belang aan muziek.

Maar wat met de stilte?

Ik ben geschoold volgens de regels van de Amerikaanse dans, onder meer bij Merce Cunningham, en daar was altijd veel aandacht voor stilte en voor minimalisme.

Maar zelf zie ik het eerder zo: stilte is nodig om te denken, muziek is nodig om te dansen.

Sommigen noemen Cunningham’s werk ‘koud’. Is het misschien vanuit een tegenreactie dat u de voorkeur geeft aan muziek, omdat het vaak als warmer en genereuzer ervaren wordt?

Hoewel ik begrijp dat mensen zoiets zeggen, heb ik Cunningham nooit als koud ervaren. We mogen niet vergeten hoe innovatief hij was in zijn relatie als choreograaf met de muziek van John Cage.

Ze zweerden bij het toeval: dans en muziek werden apart gecreëerd en kwamen pas tijdens de première voor het eerst samen.

De momenten die daar ontstonden waren magisch en boven alles menselijk. In die zin vond ik zijn werk allesbehalve koud.

In Les signes extérieurs speelt u ook met ‘koud’ en ‘warm’. Enerzijds gebruikt u ‘koude’ autocue-beeldschermen, anderzijds baseer u zich choreografie op erg herkenbare en menselijke situaties.

Ik breng op de scène inderdaad fragmenten uit films, documentaires, politieke speeches of series. Die fragmenten zijn gekozen op basis van de lichaamstaal van de mensen die erin te zien zijn. Denk bijvoorbeeld aan de actrice Gena Rowlands, de vrouw van de filmmaker John Cassavetes. Haar rollen waren steeds die van depressieve, gekke of alcoholverslaafde vrouwen en dat leverde een zeer extreme en eigenzinnige bewegingstaal op. Je zou haast zeggen dat haar acteerwerk gechoreografeerd was.

Daar werken wij in Les signes extérieurs op verder, samen met de Franse jazzklarinettist Louis Sclavis.

Tempo 76 © Marc Coudrais

Dat klinkt erg dramatisch.

Voor veel mensen zit mijn werk op de scheidingslijn van dans en theater. Soms door het subtiele drama maar vaak ook door de humor die ik er met een knipoog hier en daar in verwerk. Die knipoog vind ik trouwens ontzettend belangrijk, niet alleen in mijn eigen voorstellingen maar zelfs in dans in het algemeen. Dans wordt vaak als iets saais en serieus gezien. Ik weet niet waarom, om eerlijk te zijn. Waarschijnlijk omdat de dansers niet bepaald moeite doen om grappig te lijken? We zien hen vaak als mensen die opgesloten zitten in een eigen wereld. Als choreograaf moet je dat durven doorbreken. Daar heeft iedereen baat bij.

We hebben meer joie nodig, anders nemen we op de duur alles serieus.

Soms denk ik nochtans: mag het serieuzer? Dans lijkt als kunstvorm vaak het verst van de actualiteit af te staan …

Ondanks het feit dat dans een taal is, is het niet vanzelfsprekend om over de wereld buiten de zaal te spreken. Vaak is dans juist een heel persoonlijke taal omdat je die met je eigen lichaam brengt. Een choreografie is daarbij een structuur die er vaak slechts op een zeer algemeen niveau in slaagt om iets over de tijd te zeggen, vaak omdat ze de tijd net overstijgt. Je zou natuurlijk ook op de scène kunnen praten. Zelf doe ik dat graag maar ik merk toch dat in de context van een dansvoorstelling de kracht van het

woord minder sterk is dan de kracht van het lichaam of van de bewegingstaal. Los daarvan vind ik dat dansers en choreografen niet genoeg praten. Er ontbreekt ons te vaak de moed om het buiten de zaal over politiek of economie te hebben.

Veel mensen zullen het waarschijnlijk niet geloven omdat we ons dagelijks blootgeven op reusachtige podia, maar we als persoonlijkheden zijn we te timide.

Sarah Vankersschaever vr

zo

22.03.13 / 20.00 / Concertzaal / € 20 Tempo 76 Mathilde Monnier 24.03.13 / 20.00 / Concertzaal / € 20 Les signes extérieurs Mathilde Monnier & Louis Sclavis

CONTEXT Workshop dans met Mathilde Monnier Za 23.03.13 / 14.00 / Studio 1 U hoeft geen dansopleiding te hebben gevolgd, want ook niet-professionele dansers zijn welkom.

Max. 20 deelnemers / € 5 (geen korting)

Interview met Mathilde Monnier en documentaires Zo 24.03.13 / 15.30 / Kamermuziekzaal Gratis met een ticket voor het Domein Mathilde Monnier (anders € 5)

magazine jan — mAA

9

Bartók / Mikrokosmos Als losgeslagen noten op een wankele notenbalk Bartók/Mikrokosmos (1987) is de laatste in de rij van de heropvoeringen van Anne Teresa De Keersmaekers Early Works, naast Fase, Four movements to the music of Steve Reich (1982), Rosas dans Rosas (1983) en Elena’s Aria (1984).

Die werken, beweert Anne Teresa De Keersmaeker, blijven na dertig jaar nog steeds hun verfrissende karakter behouden. Zeven jaar na haar eerste dansvoorstelling Asch (1980), de confrontatie met de Amerikaanse postmoderne dansscene en het beklemmende subsidiesysteem in Vlaanderen, creëerde De Keersmaeker Bartók/ Mikrokosmos. Dat op een moment waarop haar persoonlijke danstaal zich volop aan het ontwikkelen was tot een herkenbaar lichamelijk discours. Een fysiek bewegingssysteem, gekenmerkt door de subtiele maar zelfzekere versmelting van het logisch mathematische met het alledaagse. Dans als de expressie voor het falen van de woordenschat. Of zoals De Keersmaeker het zelf verwoordt: ‘Dans onthult dingen op een heel concrete manier, dingen die ik niet kan benoemen.’

De opvoering bestaat uit drie delen: Mikrokosmos, Seven pieces for two piano’s, Monument/ Selbstporträt mit Reich und Riley (und Chopin ist auch dabei) / im zart

Rosas & Ictus 09.02.13

Bartók / Mikrokosmos © Herman Sorgeloos

fliessender Bewegung en Quator nr. 4. Het eerste deel is van groot belang in De Keersmaekers oeuvre, aangezien ze hier voor het eerst een mannelijke danser de scène op stuurt. In Monument ontwikkelt zich een abstract gesprek tussen twee piano’s. De dansers dienen geen ander doel dan de organisatie van de partituren. Een staaltje minimalistische muziek van de hand van György Ligeti, geïnspireerd op de Amerikaanse Steve Reich en Terry Riley, waarbij geschipperd wordt tussen korte, herhalende frasen en het veelvuldig simplistisch bespelen van de piano (dat veel weg heeft van de lieflijke geste van het kietelen). Die conceptuele muziek sluit overigens nauw aan bij het bewegingsvocabularium van De Keersmaeker, die zoals die componisten, een virtuoos spel speelt met het repetitieve, het afwezige en het mathematische. Bij Quator nr. 4 ten slotte worden diezelfde piano’s aan de kant geschoven om plaats te maken voor

een strijkkwartet, waarvan de harmonische uitvoering fundamenteel contrasteert met de muziek van Reich en Riley. Vier danseressen smelten afwisselend samen tot één collectief lichaam, terwijl ze op andere momenten de variatie in zich toelaten om de kracht van het individu op Bartóks muziek te laten spreken.

Het spanningspaar inspanning-ontspanning is duidelijk voelbaar. Contractie wordt afgelost door de berekende val terwijl het speelse oogcontact in combinatie met het kinderlijke bewegen het triviale in de verf zet. Verwachtingen worden gecreëerd terwijl het inlossen ervan rebels wordt geweerd.

De dansers spreken hun eigen geheim­ zinnige taal geconstrueerd op lichamelijk contact, circulerend rond de zeggingskracht van de blik. De dansers lijken, door hun frivole dynamiek, losgeslagen noten op een wankele notenbalk.

Sophie Doutreligne bron: www.cuttingedge.be

10

BACH ACADEMIE BRUGGE 2013 25.01.13 — 27.01.13

Patrick Tourneboeuf – Tendence Floue

magazine jan — mAA

11

Les Passions de l’Âme Vijf componisten met de voornaam ‘Johann’ 27.01.13 5 x Johann

Les Passions de l’Ame © Guillaume Perret

Bij barokorkest Les Passions de l’Âme gaat niks zomaar vlug-vlug. Liever niet zelfs, want violiste en artistiek leider Meret Lüthi werkt graag vanuit het hart en dat kost tijd.

Dat haar ensemble daarmee een buitenbeentje is, beseft ze heel goed: ‘Ik zoek hard naar een optimale werkomgeving en dan zijn creatieve keuzes soms de beste. Een geslaagd programma begint met een verhaal, voor het publiek uiteraard, maar net zo goed voor iedereen op het podium. Om met z’n allen een leuke werkweek te hebben, maak ik dus altijd volop ruimte voor context, want een

goede werksfeer versterkt het eindresultaat. Sterke emoties maken betere muzikanten.’

In die aanpak past ook de regel dat het orkest tijdens de repetities niet op hotel gaat, maar ondergebracht wordt in een echt huis. ‘In Bern beschikken we over een uitgebreid netwerk van gastgezinnen voor onze musici.

Op die manier krijgen zelfs onze buitenlandse collega’s een directe band met het publiek.’

Het Zwitserse orkest bestaat vijf jaar.

Voor het eerste lustrum koos Lüthi enkele prachtige momenten uit die vijf jaar die nu onder de noemer 5 x Johann ideaal samenkomen. ‘Ons programma staat bol

van de contrasten, zoals het hoort bij barokmuziek. Johann Christoph Bach en zijn neefje Johann Sebastian bijvoorbeeld staan zowel muzikaal als in geloof ver uit elkaar: vroeg- tegenover laat-barok, en een persoonlijk zondenbesef tegenover het beschuldigende vingertje. Dan hebben we nóg een Bach, Johann Ludwig, van wie ‘J.S.’ een geweldige fan was, en de ‘Johanns’ Pachelbel en Kuhnau, respectievelijk een huisvriend van het gezin en een voorganger als Thomascantor. Met die vijf Johanns samen schetsen we een groepsportret.’

Contratenor Christopher Ainslie trad al vaker op met Les Passions de l’Âme en is volgens Lüthi ‘een ontzettend eerlijke zanger’. Tegelijk stelt ze een speciale gast voor: Shunske Sato, die haar zal vervangen terwijl ze uitrust na de geboorte van haar eerste kind. ‘Shunske is een fantastische violist. Het is een grote eer dat hij voor mijn orkest zal zorgen!’

Albert Edelman

CONCERTGEBOUW 2012-2013

12

Barok en muziek uit de 20e eeuw verenigd 27.01.13

Patrick Beuckels

Tijdens de Bach Academie Brugge is het voor de programmeurs een sport om parallellen te vinden tussen de barok en muziek uit de 20e eeuw. Vorig seizoen maakten bijvoorbeeld Britten en Stravinsky hun opwachting, terwijl meesterpianist PierreLaurent Aimard deze editie werk van Kurtág toevoegt aan de mix. Fluitist Patrick Beuckels en organistklavecinist Maude Gratton komen af met een minstens even verrassende combinatie: Bachs Musikalisches Opfer en Stockhausens Tierkreis.

Met Stéphanie Paulet (viool) en Claire Gratton (cello) bouwden de spelers uit Collegium Vocale Gent een programma waarbij de twee componisten, ‘twee reuzen’ aldus Beuckels, naast elkaar staan en nu en dan zelfs in elkaar overvloeien.

Toch wil hij niet insisteren op een directe vergelijking tussen Stockhausen en Bach.

‘Van de Thomascantor kunnen we het genie inmiddels wel bevestigen, terwijl diezelfde vraag voor zijn Keulse collega in elk geval voor mij voorlopig onbeantwoord moet blijven. Het zijn twee paden die elkaar in ons concept kruisen: Bach is een avenue, Stockhausen eerder een landweggetje.’

Bachs Musikalisch Opfer is een onovertroffen studie in contrapunt, de kunst van het slim combineren van complexe thema’s die het muzikale leven in de renaissance en barok beheerste.

Stockhausen is daarnaast een spiegel van eenvoud: hij schreef de dierenriemmelodietjes in eerste instante voor

muziekdoosjes en had dus maar een minimum aan middelen ter beschikking.

Die verstilling vertaalt zich gemakkelijk naar barokensemble. ‘Bach is in essentie ook zeer eenvoudig, of toch in elk geval het thema dat aan de hele cyclus ten grondslag ligt. Tierkreis is eigenlijk net zo enigmatisch door de nadruk op getallenreeksen van het serialisme. Onze taak is om instrumentale kleuren te kiezen (de componisten hebben de bezetting immers vrij gelaten) en de delen uit beide werken optimaal te combineren. Mijn mooiste moment is als de cello en de viool van een Bach-duet vloeiend overschakelen op Stockhausen.

Zie het als Monthy Python: ‘And now for something completely different’, dat houdt uitvoerders en luisteraars fris.’

Albert Edelman

13

Johann Hermann Schein: een Italiaanse ambassadeur in Leipzig Toen Johann Sebastian Bach in 1723 als Thomascantor in Leipzig werd aangesteld, zette hij een illustere traditie voort van bijna twee eeuwen Thomascantoraat. Toen Leipzig in de eerste helft van de 16e eeuw een bolwerk werd van het protestantisme, werd de abdij, verbonden aan de Thomaskerk, omgevormd tot een school. De cantor was verantwoordelijk voor de muziek, maar was tevens verplicht onderricht te geven in andere vakken (zoals Latijn), een opdracht die sommige cantors blijkbaar niet erg konden waarderen. Dit leidde geregeld tot conflicten, onder meer met Bach, maar ook met een van zijn meest getalenteerde voorgangers, Johann Hermann Schein.

Schein vervulde het ambt van 1615 tot 1630, het jaar dat hij vroegtijdig overleed op de leeftijd van 44 jaar.

Samen met Samuel Scheidt en Heinrich Schütz vormde hij het beroemde triumviraat van Duitse componisten uit de eerste helft van de 17e eeuw. Van de drie was hij ongetwijfeld de meest veelzijdige: hij schreef niet alleen religieuze werken, maar ook heel wat wereldlijke liederen en een verzameling instrumentale muziek. Samen met Schütz introduceerde hij als een van de eersten in Duitsland de vernieuwingen

Thomaskirche

van de Italiaanse vroegbarok, zoals de basso continuo als instrumentale basis, de monodische stijl en de extreem retorische aanpak van sterk emotionele geladen teksten.

Tot Scheins meesterwerken behoort zonder enige twijfel de verzameling die in 1623 verscheen onder de opmerkelijke titel Fontana d’Israel, Israelis Brünlein, auserlesener Krafft-Sprüchlin altes und newes Testaments auf einer Italian madrigalische Manier. Samengevat: korte, treffende Bijbelteksten uit ‘de bron van Israel’, namelijk het Oude en het Nieuwe Testament, op muziek gezet naar het model van het Italiaanse madrigaal. Hierin verzamelde Schein een dertigtal geestelijke madrigalen, overwegend op Bijbelteksten.

Al vanaf de eerste helft van de 16e eeuw was het Italiaanse madrigaal hét genre bij uitstek om poëtische teksten te verklanken in sterk emotionele of retorische zettingen, aanvankelijk op profane poëzie (vooral van Petrarca), later ook van geestelijke, Bijbelse of vrij gedichte teksten. Voor de componisten uit de vroeg-17e eeuw golden als model vooral de madrigalen van Claudio Monteverdi. Hij ontwikkelde een hoogst

persoonlijke muzikale taal, die vooral gericht was op een optimale weergave van de emotionele nuances van de tekst.

Deze aanpak viel onmiddellijk in goede aarde bij de protestantse componisten uit Duitsland, die er de mogelijkheden van onderkenden om de Bijbelse boodschap idealiter over te brengen. Scheins vijfen zesstemmige geestelijke madrigalen zijn grandioze parels, die schitteren door de subtiele weergave van elke tekstueel detail. Opmerkelijk is vooral dat Schein erin slaagt om daarbij de traditie van de uit de Nederlandse polyfonie overgeleverde ‘geleerde’ stijl, gestoeld op het contrapunt, te verzoenen met de zeggingskracht eigen aan het madrigaal.

De inzet van enkele psalmverzen op de tekst ‘Die mit Tränen säen, werden mit Freuden ernten’ spreekt in dit verband boekdelen: gespannen chromatische lijnen geven de droefheid weer, de kronkelende melodie op säen illustreert de beweging van het zaaien, de aansluitende dansante beweging is ingegeven door de vreugde van de oogst. En bij de manier waarop Schein het verdriet van Jozef bij de dood van zijn vader Jakob in ‘Da Jakob vollendet hatte die Gebot’ vertolkt, past maar één reactie: een krop in de keel …

Ignace Bossuyt

CONCERTGEBOUW 2012-2013

AGENDA vr 25.01.13 20.00 Concertzaal / € 40 32 24 16 Collegium Vocale Gent / Schein. Israelis Brünnlein 22.15 Kamermuziekzaal / € 10 Paolo Pandolfo & Markus Hünniger / Bach. Sonates & Suite za 26.01.13 13.30 Kerk O.L.V.-ter-Potterie (Potterielei 79B) / € 15 Bl!Ndman [Sax] / 32 Foot / Sweelinck-Bach 16.00 Kapel O.L.V. van Blindekens (Kreupelenstraat 8-10) / € 15 Ton Koopman / Bachs bronnen 17.30 Concertzaal / € 15 Collegium Vocale Gent / Bach. Vioolconcerti 20.00 Concertzaal / € 30 25 20 15 Pierre-Laurent Aimard / Bach & Kurtág 22.30 Kamermuziekzaal / € 10 Pablo Valetti & Céline Frisch / Bach. Vioolsonates zo 27.01.13 14.00 Kapel O.L.V. van Blindekens (Kreupelenstraat 8-10) / € 15 Ton Koopman / Bachs bronnen 14.00 Studio 1 / Gratis met concertticket binnen Bach Academie Brugge 2013* Bach de Thomascantor / Lezing door Christoph Wolff 15.30 Concertzaal / € 15 Les Passions de l’Âme / 5 x Johann 17.00 Kamermuziekzaal / € 15 Patrick Beuckels, Stéphanie Paulet, Claire & Maude Gratton / Bach & Stockhausen 20.00 Concertzaal / € 40 32 24 16 Collegium Vocale Gent / Bach. Cantates *Inschrijven noodzakelijk bij In&Uit Brugge of op +32 70 22 33 02 PASSEN Zaterdagpas € 62 (ticket 1e rang) Zondagpas € 62 (ticket 1e rang) Weekendpas € 150 140 130 Korting met Discoverypas (- 26j.)

50% op tickets boven € 10 en op dag- en weekendpassen Korting voor senioren (+65j.) en groepen (15+) 15 % op tickets vanaf € 10 € 10 op dag- en weekendpassen

Festivalsponsor Ga na het concert met de Avondlijn naar huis.

De avondbussen vertrekken op regelmatige tijdstippen van o.a. ’t Zand. Voor info en dienstregeling: +32 70 22 02 00 of www.delijn.be

14

magazine jan — mAA

CONTEXT Bach en het Thomascantoraat Luistercursus door Ignace Bossuyt in samenwerking met Universiteit Vrije Tijd Davidsfonds Bach en het Thomascantoraat za 12.01 en za 19.01.2013 / 10.00-12.30 & 14.00-16.00 / Concertgebouw

15

Bachkoren Zet zelf uw tanden in enkele van Bachs mooiste koorwerken tijdens een project voor gevorderde amateurzangers van het Sint-Jacobshuys onder leiding van Ignace Thevelein en Ludo Claesens. Geen complete cantates, maar een selectie openingskoren en koralen staat op het programma.

Meer info op www.sint-jacobshuys.be Toonmoment: zondag 27.01.2013 / 11.00 /

—

Sint-Jacobskerk (hoek Sint-Jacobsstraat en Moerstraat – op wandelafstand van het Concertgebouw) / € 15

Open repetities Collegium Vocale Gent Onvergetelijke concerten worden steevast voorafgegaan door intense repetities.

Collegium Vocale Gent en Philippe Herreweghe delen dit artistieke groeiproces graag met hun publiek. di 22.01.2013 / 16.00-19.00 / Concertzaal / Bach wo 23.01.2013 / 16.00-19.00 / Concertzaal / Bach do 24.01.2013 / 15.00-18.00 / Concertzaal / Schein

—

Gratis met een concertticket binnen Bach Academie Brugge 2013. Doorlopend tijdens het festival.

Gratis met een concertticket binnen

Beiaardconcerten Frank Deleu, stadsbeiaardier van Brugge, speelt op het 18e-eeuwse carillon van het Belfort een voorproefje van het festivalprogramma, waaronder Bachs Cellosuite nr. 1 en delen uit Stockhausens Tierkreis. wo 23.01.2013 / 11.00-12.00 za 26.01.2013 / 11.00-12.00 zo 27.01.2013 / 11.00-12.00

Bach Academie Brugge 2013 (anders € 5).

Gratis toegang

—

—

Bach de Thomascantor Lezing met muziekfragmenten door Christoph Wolff (Engels gesproken) zo 27.01.2013 / 14.00 / Studio 1 Gratis met een concertticket binnen Bach Academie

Tentoonstelling: Bach de Thomascantor Vaste prik voor wie wat verdieping zoekt: de Bach-tentoonstelling van Johan Huys, dit jaar uitgebreid met een luik rond het Thomascantoraat.

Brugge 2013. Inschrijven noodzakelijk bij In&Uit

Gratis met een concertticket binnen Bach Academie

Brugge of op +32 70 22 33 02.

Brugge 2013. Doorlopend tijdens het festival.

—

—

Christoph Wolff © Rollins College

Bach in beeld Dit jaar biedt Bach Academie Brugge een selectie uit de zesdelige serie Bach Cantates (1997) van Ger Poppelaars, met achtergronden en telkens een integrale uitvoering van een cantate door Ton Koopman en zijn Amsterdam Baroque Orchestra. Daarnaast kunt u genieten van de legendarische film Chronik der Anna Magdalena Bach (1968) met o.a. Gustav Leonhardt, waarmee we de 80e verjaardag vieren van Jean-Marie Straub van het regisseursduo Straub-Huillet.

Janet Cardiffs The Forty Part Motet nog niet kunnen bezoeken? Grijp uw kans.

De klankinstallatie staat nog tot zo 27.01.2013 opgesteld in het Sint-Janshospitaal Canadese geluidskunstenares Janet Cardiff maakt het onzichtbare zichtbaar.

Een cirkel van veertig luidsprekers nodigt uit om de sculpturale kern te betreden van Thomas Tallis’ sublieme motet Spem in alium en het persoonlijk te ervaren. Veertig individueel opgenomen jongensen mannenstemmen weerklinken onder de balken van het Sint-Janshospitaal. In deze kaleidoscoop van polyfonie raakt u overspoeld door de harmonieen.

CONCERTGEBOUW 2012-2013

03.02.13

16

magazine jan — mAA

17

Een verre wereld diep van binnen Sequentia zingt in Brugge twee epische reconstructies In het eerste weekend van februari komen in Brugge Beowulf en Edda opnieuw tot leven. De middeleeuwse epen werden gereconstrueerd door de Amerikaanse specialist Benjamin Bagby, die met zijn ensemble Sequentia nog altijd aan het front staat van de vernieuwing. Door de kaart van de verbeelding te trekken, wint hij het publiek onherroepelijk voor zich.

Middeleeuwse muziek was voor mij nooit een roeping of een uitdaging: ik werd en word gedreven door pure nieuwsgierigheid. Die ontwaakte op mijn zestiende, toen ik een concert met Franse middeleeuwse muziek meemaakte. Met enkele medestudenten vormden we een ensemble uit liefde, en op die weg ging ik voort. Met de oprichting van Sequentia in 1977 wilden Barbara Thornton en ik de middeleeuwse muziek een professioneel platform geven en vanuit Keulen het repertoire in de mainstream brengen. Het idee om een epos muzikaal te reconstrueren kwam begin jaren tachtig. Ik zette me aan magnifieke teksten als Beowulf en Edda, poëzie die zonder muziek is overgeleverd, maar waarvan we weten dat ze gezongen werden voorgedragen, soms met instrumentale begeleiding. Daarbij maakte ik al die tijd trouwens dankbaar gebruik van specialisten in musicologie, filologie en instrumentenbouw, want we moesten álles zelf her-denken.

Die epen zijn echo’s uit een ver verleden, maar toch voel ik in mijn uitvoeringen dat ik niets hoef te moderniseren aangezien mensen zijn gebouwd voor verhalen. Toen ik ongeveer veertien jaar oud was, zag ik de uitvoering van het middeleeuwse Japanse Verhaal van de Heike, door de legendarische Kinshi Tsuruta die zichzelf begeleide op de biwa, een soort luit. Ik begreep heel weinig van het verhaal en uiteraard nog minder van de taal – die is

zelfs voor een moderne Japanner moeilijk te volgen – maar toch was haar uitvoering betoverend. Een onbewust en oeroud deel van mijn brein ‘begreep’ onmiddellijk waar het over ging. Zulke verhalen met muziek als motor overstijgen het niveau van simpele informatie: luisteraars begrijpen de essentie ook zonder dat ze woordelijk kunnen volgen. Die verre wereld zit diep in ons allemaal, en ik vertrouw op zijn kracht en zijn schoonheid.

‘Luisteraars begrijpen de essentie ook zonder woordelijk te kunnen volgen.’

Dat gaat echter niet vanzelf. Je spendeert eindeloos veel tijd aan het lezen van alle bronnen om die vervolgens op maat te snijden van een 21e-eeuws concertprogramma. Je zoekt naar de essentie en naar manieren om die in een dramaturgie te gieten die het origineel geen geweld aandoet. Dan beginnen de repetities, waarbij je moet kiezen tussen wel of geen instrumenten, welke uitspraak, welke ritmes, wie krijgt welke rol, een organisch proces dat je nauwelijks vantevoren kunt plannen omdat een partituur ontbreekt.

En soms is zo’n proces oneindig. Neem bijvoorbeeld Beowulf. Het Festival Oude Muziek Utrecht nodigde me in 1990 uit met nauwelijks vijf maanden voorbereiding, wat natuurlijk veel te weinig was, zeker om een vol uur tekst uit het hoofd te leren.

Inmiddels zijn we oude vrienden geworden, de tekst en ik. Dat is het punt waarop ik de luisteraar optimaal kan meenemen in mijn verbeelding. Als verhalenverteller zal de tekst steeds je vertrekpunt zijn, maar ik gun mezelf ondertussen de vrijheid om te improviseren. Steeds probeer ik me daarbij voor te stellen wat een bard zou hebben gedaan om de aandacht vast te houden.

Het moet passen binnen wat we weten van de orale tradities. Beowulf heb ik zo de afgelopen jaren verrijkt met ‘vreemde’

geluiden door niet alleen te zingen maar ook te fluisteren, te spreken, te schreeuwen, te roepen.

Maar kan ik pretenderen dat ik de wijsheid in pacht heb? Absoluut niet. Er blijft een groot verschil tussen onze kennis van middeleeuwse muziek en de manier waarop die werd uitgevoerd, en hoe het daadwerkelijk klinkt. Ik geloof er niet in dat we maar genoeg informatie moeten absorberen om zo vanzelf dé perfecte ‘historisch geïnformeerde’ uitvoering te reproduceren. Als het zou kunnen, zou ik een tijdreis niet weigeren om het originele geluid te horen en te zien hoe de meesters van de orale tradities te werk gingen.

Maar wat als ik na maanden studie bij die middeleeuwer terugkeer naar onze tijd en met dat dogma van ‘zo klonken de middeleeuwen’ afkom? Blijft er dan nog ruimte voor onze verbeelding, de drijfveer van alles wat we doen? Dogma en muziek gaan zelden samen, en trouwens: in de middeleeuwen waren er waarschijnlijk evenveel muzikale waarheden als muzikale tradities.

Benjamin Bagby vertaling en bewerking: Albert Edelman met dank aan Katarina Šter, Radovljica Early Music Festival (Slovenië)

CONTEXT Beowulf / Gezangen uit de mist der tijden Cursus door Katharina Haemers, in samenwerking met Amarant zo 03.02.2013 / 10.30-13.00 / Hof van Watervliet, Oude Burg 27, Brugge Info en reserveringen: www.amarant.be +32 70 23 30 48

CONCERTGEBOUW 2012-2013

18

Metropolis, een filmisch Gesammtkunstwerk In 2008 werd in Argentinië een belangrijke vondst gedaan.

In het archief van het Museo del Cine dook een kopie op van de verloren gewaande complete versie van Metropolis van Fritz Lang (1890-1976), een van de mijlpalen uit de filmgeschiedenis. Drie maanden na de première in 1927 werd Metropolis drastisch ingekort, waardoor verschillende scenes van dit meesterwerk van de stille film meer dan een halve eeuw lang verloren leken. Restaurateurs van de Friedrich Murnau Stiftung, een organisatie die gespecialiseerd is in films van voor de jaren zestig, hebben al het beschikbare materiaal bewerkt tot een complete, gerestaureerde versie, die in 2010 tijdens het filmfestival van Berlijn in première ging.

Deze versie van Metropolis is eind maart in Concertgebouw Brugge te zien. Brussels Philharmonic voert live de originele soundtrack voor groot symfonisch orkest uit.

Metropolis is de duurste en beroemdste Duitse film aller tijden: voor deze vroege sciencefictionfilm waren 36.000 figuranten en 500 miniatuurwolkenkrabbers nodig. Het stadsbeeld van Metropolis baseerde Lang op New York, waar hij in 1924 op bezoek was geweest. Regisseurs van films als Blade Runner, Batman en Star Wars lieten zich inspireren door het meesterwerk van Lang.

De stomme film vertelt het verhaal van een futuristische stad in het jaar 2026, waarin de mensen zijn opgedeeld in ‘denkers’ die in luxe boven de grond leven en ‘werkers’ die als slaven zwoegen in de

29.03.13

Metropolis, Fritz Lang (1927)

mijnen. Johann Fredersen is het ‘brein’ achter dit utopische, maar onrechtvaardige Metropolis. Zijn zoon, Freder, is getuige van de onmenselijke werkomstandigheden en rebelleert tegen zijn despotische vader. In de catacomben van de stad ontdekt hij een spirituele gemeenschap: Maria, een jonge vrouw, preekt er de deugden van liefde en verzoening. Maar ook vader Fredersen ontdekt Maria en broedt op een sinister plan. Hij vraagt de wetenschapper Rotwang een robot te ontwikkelen die er net als Maria uitziet. Met deze robot wil hij invloed over de werkers krijgen. Het plan werkt, maar Freder en Maria kunnen de catastrofe op het laatste ogenblik verijdelen. Freder en Maria vormen een nieuwe broederlijke klassengemeenschap. Het motto ervan is: ‘de bemiddelaar tussen de hand en het brein moet het hart zijn’.

Fritz Lang haalde zijn inspiratie uit de tweedeling tussen arm en rijk die hij in de jaren twintig in de Duitse samenleving meende te zien. Over de diepere, politieke of filosofische betekenis van de film werd vaak gediscussieerd. Het is een typisch product van de verwarrende jaren voor de definitieve doorbraak van het nazisme, jaren waarin heel uiteenlopende utopische groeperingen inspeelden op het heersende gevoel van onzekerheid en crisis.

Nazikopstuk Goebbels vroeg Lang in 1933 om voor de nazi’s te komen werken, maar

dat weigerde de filmmaker. Hij zette zijn carrière voort in de Verenigde Staten, waar hij in Beverly Hills stierf. Hij maakte er onder meer anti-nazifilms. Na meer dan tachtig jaar wordt Fritz lang nog steeds geroemd om het technisch vernuft, de vooruitziende blik en creativiteit die uit zijn Metropolis spreken.

Bij de nieuw gerestaureerde versie speelt Brussels Philharmonic in het Concertgebouw live de originele muziek van Gottfried Huppertz (1887-1937), die zich, zoals zoveel filmcomponisten uit die tijd, vooral liet inspireren door de muziek van Richard Wagner, Gustav Mahler en Richard Strauss.

Voor de muziek van de arbeidersstad zet Hupperts meer modernistische middelen in, terwijl hij voor de apocalyptische scenes, net als Berlioz in zijn Symphonie fantastique of Liszt in zijn Totentanz, het middeleeuwse gregoriaanse Dies-Iraethema gebruikt. Huppertz muziek speelde al tijdens de filmopnames een belangrijke rol. Bij het inblikken van de belangrijkste scenes begeleidde Huppertz zelf aan de piano om de gewenste effecten bij de acteurs te verkrijgen. Een live-uitvoering van deze rijke orkestpartituur legt meteen de link bloot tussen Fritz Langs visueel verbluffende Metropolis en de traditie van het Wagneriaanse Gesammtkunstwerk.

Jan Vandenhouwe

magazine jan — mAA

19

JONGEREN OP DE HEKSENSABBAT De Open Repetities in Concertgebouw Brugge kenden begin oktober een blitse – maar ook macabere - start.

Twaalf- en dertienjarigen van het Technisch Instituut Heilige Familie in Brugge werden twee uur lang ondergedompeld in de wereld van heksen en duivels. Niks Halloween, docent Sterre de Raedt liet deze jongeren gewoon kennismaken met een van de muzikale thema’s uit Nacht op de Kale Berg van Mussorgsky, een symfonisch werk dat bevolkt wordt door figuren uit de onderwereld.

1. In de Kamermuziekzaal liet Sterre de studenten ritmisch bewegen op het muzikale thema. De groep maakte ook kennis met het leven van de componist Mussorgsky. Ook de samenstelling van een orkest werd onder de loupe genomen.

2. De hoornist Anthony en de fluitiste Caroline kwamen aan het einde van de sessie het thema begeleiden.

3. In de Concertzaal namen de studenten plaats op de scène, middenin het orkest.

Opnieuw maakten ze kennis met het muzikale thema, nu door Symfonieorkest Vlaanderen gespeeld. Een unieke belevenis voor de groep om dirigent Seikyo Kim aan het werk te zien met zijn muzikanten.

4. Na de repetitie was er een boeiend nagesprek met de dirigent. Zelfs de obligate signeersessie mocht niet ontbreken.

Open repetities voor families De Open Repetities voor scholen zijn zo goed als volzet. Maar het Concertgebouw plande er ook een voor families, tijdens de krokusvakantie.

En daar zijn wel nog plaatsen vrij. vr 15.02.13/ 9.30-11.30 / € 3 Symfonieorkest Vlaanderen repeteert werk van Rimsky-Korsakov, Ravel en de Falla Info & tickets +32 70 22 33 02 (tijdens werkdagen tussen 16.00 en 18.30 In&Uit ’t Zand 34 Brugge

2

1

4

3

Beelden: © Tim Theo de Ceuninck

CONCERTGEBOUW 2012-2013

20

SCOOP ON TOUR gaat van start Kamermuziekensemble Revue Blanche trapt op 25 januari in Blankenberge de SCOOP ON TOUR-reeks af met een programma dat op zoek gaat naar kleuren, schoonheid en emoties over de grenzen van de stijlperiodes heen.

Revue Blanche © Matthias Schellens

Met SCOOP ON TOUR profileert Concertgebouw Brugge zich duidelijk als ondersteuner van jong, muzikaal talent.

Na het kick-offconcert in de Kamermuziekzaal van het Concertgebouw krijgen de ensem­bles de kans om, indien mogelijk, een be­scheid­en SCOOP ON TOUR-reeks door WestVlaanderen te maken. Dit met de steun van ons Provinciebestuur dat al decennialang de muzieksector in West-Vlaanderen onder­steunt.

SCOOP ON TOUR is dit seizoen aan zijn vierde editie toe. De voorbije jaren nodigden verschillende organisatoren een SCOOPensemble uit. Gemeentebesturen, culturele centra, muziekacademies, serviceclubs, socioculturele verenigingen en bedrijven zetten hun schouders onder het project. Steeds met een schitterend concert van vele jonge, ambitieuze muzikanten als resultaat.

Volgende SCOOP ON TOUR-concerten staan nu al vast. En daar komen er ongetwijfeld nog bij.

Pianoduo Mephisto brengt een romantisch programma met werk van Liszt, Wagner, Albéniz en Ravel. CC Knokke-Heist inviteert op dinsdag 13 augustus 2013 (20.00 uur) en Michel Devos op donderdag 25 april (20.00 uur) in het kusttheater Colisée in Blankenberge.

Op 25 januari (20.00 uur) in de SintAmanduskerk van Blankenberge en op 12 mei (11.00 uur) in de Abdijhoeve van Koksijde: het kwartet Revue Blanche met Folk Songs, een mix van een 20eeeuws en een hedendaags programma.

Telkens een organisatie van CC Blankenberge en CC Koksijde.

Trio Khaldei kiest met de componisten Shostakovich en Tchaikovsky voor Russische romantiek. CC Koksijde organiseert.

Speeldatum is zondag 17 maart om 11.00 uur in de Abdijhoeve van Koksijde.

Niels Hap (klarinet) en Ivo Delaere (piano) balanceren met werk van Berg, Schumann, Brahms en Frederik Neyrinck tussen melan­cholie en vernieuwing.

Op zaterdag 13 april (20.00 uur) speelt het duo bij piano’s Maene in Ruiselede.

Piano’s Maene is overigens sponsor van het hele SCOOP-project.

Ook interesse om een SCOOP-concert in uw gemeente te organiseren?

Stuur een mail naar rik.de.jonghe@concertgebouw.be.

Bezoek Opéra de Lille In het kader van het grensoverschrijdende project MuzeMuse neemt Concertgebouw Brugge u op donderdag 31 januari 2013 mee naar de opera Jenufa in Opéra de Lille.

Leos Janácˇek mag voortaan stevig verankerd zitten in het repertoire van de operahuizen, toch is het de eerste keer dat een van zijn opera’s in Rijsel wordt opgevoerd. Met Jenufa bevestigt de Tsjechische componist op schitterende wijze zijn belangrijke rol in de geschiedenis van het genre. Hij ontwikkelt er inderdaad een dergelijke emotionele kracht dat de banale wreedheid van een fait divers tot de rang van verheven tragedie wordt opgetild.

Praktisch Deze uitstap is inclusief busreis heenen-terug. Vertrek is voorzien om 17.00 uur aan de hoofdingang van het Concertgebouw. Bij aankomst in Opéra de Lille brengt u een bezoekje achter de schermen en geniet u nog een lichte snack. Om 20.00 uur start de voorstelling; deze duurt 3 uur met een pauze. Na afloop brengt de bus u terug naar het Concertgebouw (aankomst voorzien rond 00.30 uur).

Er zijn een beperkt aantal plaatsen beschik­baar voor dit unieke uitwisselings­ project. Tickets kosten in rang 1 € 53,50 en in rang 2 € 37,50. Inschrijven kan via Callcenter Concertgebouw (ma – vr 16.00 tot 18.30 uur) of via In&Uit Brugge.

© Frédéric Iovino

Mis deze unieke kans niet!

magazine jan — mAA

21

CONCERT GEBOUW SERVIES CONCE RT GEBOU W SERVIE S

Gezellig tafelen voor of na een voorstelling met een verrassing op vertoon van het concertticket. scan deze QR-code met uw smartphone en bekijk online alle info

Alle info over de 17 deelnemende restaurants op concertgebouw.be

© David Samyn

© sightways

concertgebouwcafé wifi access

free press

wo — za vanaf 11 uur Op dagen met een voorstelling een uur voor aanvang open

info & reservaties cafe@concertgebouw.be of +32 50 47 69 81 ‘t zand 34, 8000 brugge www.concertgebouw.be

OOK IN HET CONCERTGEBOUW zo 03.02.13 / 20.00 / Concertzaal / Wiener Johann Strauss Konzert-Gala Info en tickets: In&Uit Brugge (www.inenuitbrugge.be) / Sherpa 070 25 20 20 / www.dacapo.at / www.ticketsbrugge.be Organisatie: Da Capo Austria wo 13.02.13 / 20.00 / Concertzaal / La Traviata / Timisoara Roemenië Info en tickets: In&Uit Brugge (www.inenuitbrugge.be) / Verdi 050 34 42 43 / www.verdi.be / www.ticketsbrugge.be Organisatie: La Traviata Bvba za 09.03.13 / 20.00 / Concertzaal / Rob De Nijs / Van Alle Tijden Info en tickets: In&Uit Brugge (www.inenuitbrugge.be) / 0479 31 84 55 elke werkdag tussen 13.30 en 17.00 / www.concertevents.be / www.ticketsbrugge.be Organisatie: Concertevents bvba zo 31.03.13 / 13.00 & 15.15 / Concertzaal / Piet Piraat / Expeditie Noordpool Info en tickets: 070 344 555 / www.studio100.be Organisatie: Studio 100 Deze informatie is onder voorbehoud en valt onder de verantwoordelijkheid van de respectieve organisatoren. / * In&Uit: ’t Zand 34, 8000 Brugge (ma-za van 10 tot 17 uur / zo van 10 tot 14 uur) – www.ticketsbrugge.be

In het Concertgebouwcafé kunt u een cd kiezen en met de koptelefoon genieten van een privéconcert tijdens uw lunch.

De cd’s van de maand worden aan een voordeeltarief verkocht. In samenwerking met Rombaux. januari

februari

Johann Hermann Schein : Israelsbrünnlein. Dresder Kammerchor & Hans-Christoph Rademann (Carus) Tip R Collegium Vocale Gent / Schein. Israelis Brünnlein (25.01.13)

Adriaen Willaerts: Vespro della beata vergine.

Capilla Flamenca & Dirk Snellings (Ricercar) Tip R Huelgas Ensemble / Alla Battaglia!

(23.02.13)

Fatal Attraction dinsdag 29 januari 2013. 20u R. Wagner. Prelude und Liebestod uit

‘Tristan und Isolde’ H. Berlioz. La mort de Cléopâtre J. Brahms. Symfonie nr. 3 Dirigent. Seikyo Kim Soliste. Christianne Stotijn. mezzosopraan

Les Apaches dinsdag 19 februari 2013. 20u N. Rimsky-Korsakov. Capriccio espagnol M. Ravel. Pianoconcerto voor de linkerhand M. Ravel. Alborada del gracioso M. de Falla. El sombrero de tres picos Dirigent. Michel Tilkin Solist. Jean-Philippe Collard. piano Emperor Beethoven dinsdag 12 maart 2013. 20u L. Van Beethoven. Ouverture uit ‘Die Geschöpfe

des Prometheus’ L. Van Beethoven. Pianoconcerto nr. 5 L. Van Beethoven. Symfonie nr. 5 Dirigent. Seikyo Kim Solist. Keisuke Toyama. piano

Keisuke Toyama © Yuji Hori

Info en tickets.

050 84 05 87 www.symfonieorkest.be In&Uit Brugge Organisatie.

Symfonieorkest Vlaanderen vzw

maart Béla Bartók & Paul Hindemith. Zehetmair Quartett (ECM New Series) Tip R Zehetmair Quartett / Schubert, Schumann & Hindemith (12.03.13)

Onstuimige strijkers. zondag 10 februari 2013, 11 uur Kamermuziekzaal, Concertgebouw Brugge Vurige confrontatie tussen ingenieuze Mozart en geestdriftige Bartók G. Holst. St. Paul’s Suite W.A. Mozart. Vioolconcerto nr. 4 B. Bartók. Divertimento voor strijkorkest Het Kamerorkest Barnabás Kelemen (viool) Info & tickets.

050 81 66 18 www.hetkamerorkest.be In&Uit Brugge Organisatie.

Het Kamerorkest Brugge vzw

magazine jan — mAA

23

De Invasie in het Concertgebouw Strook: Metropolis De Invasie – het platform voor jong ontwerp talent – zet zijn strijd in het Concertgebouw Brugge voort. Strook strijkt nu, na Heidewinne, neer als kunstenaar-ontwerper in het gebouw.

Strook is een – Brugse – graphic artist. In zijn werk staan creativiteit en experiment centraal. Strook heeft een echte ‘signature stijl’: een snelle opvolging van lijnen en figuren, die doet denken aan automatic drawing. Hij vertrekt van een basisfiguur en creëert binnen die vorm verschillende dimensies. Honderden verhaallijnen, die allemaal vechten om de aandacht van de

Strook

toeschouwer. En toch zie je in zijn werk telkens een groter verhaal.

Het werk van Strook scheert hoge toppen.

Zo tekende hij in de luchthaven van Oostende een werk van 70 m2, en ging zijn reverse art (een werk dat hij maakte door een bemoste muur schoon te maken) de wereld digitaal rond.

Voor zijn tekening in het Concertgebouw inspireert Strook zich op Metropolis, een film uit 1927. Metropolis vertelt het verhaal van een futuristische stad in het jaar 2026, waarin de mensen zijn opgedeeld in 'denkers' die in luxe boven de grond leven en 'werkers' die zwoegen in de mijnen.

Brussels Philharmonic zal op 29 maart live de originele muziek van Gottfried Huppertz spelen bij de nieuwe gerestaureerde versie.

Strook tekent op het grootste raam van het concertgebouw, met Brugge op de achtergrond, een werk. Het typische leitmotiv uit zijn eigen werk vermengt hij hiervoor met de wel heel hedendaagse problematiek die ook Metropolis 85 jaar geleden naar voren schoof. Het werk heeft veel gezichten en zal op elk moment en op iedere dag anders uit zien. Zo beïnvloedt het zowel de toevallige passant en de bezoeker van het Concertgebouw.

Strook tekende van 3 tot 6 december aan dit werk. Het werk blijft zeker tot eind maart te bezichtigen.

Meer informatie over Strook op http://deinvasie.be of http://strook.eu/.

Januari zo 06.01.13 15.00 Nationaal Orkest van België / Weens nieuwjaarsconcert vr

€ 55 45 35 25*

11.01.13 20.00 Il Giardino Armonico / Händels Concerti grossi

€ 40 32 24 16

za 12.01.13 20.00 Rotterdams Philharmonisch Orkest / Debussy, Berlioz & Bartók

€ 50 39 28 17

do 17.01.13 20.00 Mark Padmore & Kristian Bezuidenhout / Schubert. Die schöne Müllerin

€ 20

za 19.01.13 15.00 Anima Eterna Brugge / Romantische sprookjes / familievoorstelling

€ 12 / € 6 voor -26j.

za 19.01.13 20.00 Anima Eterna Brugge / Romantische sprookjes 25.01.13 — 27.01.13

€ 40 32 24 16

BACH ACADEMIE BRUGGE 2013

zie p.10

Februari za 02.02.13 20.00 Sequentia / Edda. De vloek van het Rijngoud

€ 20

zo 03.02.13 15.00 Beowulf / Benjamin Bagby

€ 20

do 07.02.13 20.00 Daan Vandewalle / Iberia

€ 20

za

09.02.13 20.00 Bartók / Mikrokosmos / Rosas & Ictus

€ 30 25 20 15

zo 10.02.13 16.00 Koningin van de nacht / De Toverfluit voor families / familievoorstelling zo 10.02.13 14.30

€ 12**

HERMESensemble / Toonmoment The Times they are a-changin’

€ 10 / 6 voor -26j.

za 16.02.13 20.00 Barokksolistene / The Early Joke / An Alehouse Session

€ 30 25 20 15

za 23.02.13 20.00 Huelgas Ensemble / Alla Battaglia!

€ 30 25 20 15

zo 24.02.13 15.00 Trio Khaldei / Een Russisch in memoriam

€ 15

Maart vr

01.03.13 20.00 Bartók – de laatste grote romanticus aan het klavier / Lecture-performance door Jan Michiels

Toegang gratis**

za 02.03.13 20.00 Apocrifu / Sidi Larbi Cherkaoui & A Filetta (i.s.m. CULTUURCENTRUM BRUGGE)

€ 30 25 20 15***

zo 03.03.13 11.00 Lees meer!

€7

do 07.03.13 20.00 Jan Michiels / Janácˇek & Bartók

€ 20

vr 08.03.13 20.00 Cole Porter / C’est Magnifique ! / Wilfried Van den Brande & Jos Machtel Quartet

€ 20

di 12.03.13 20.00 Zehetmair Quartett / Schubert, Schumann & Hindemith

€ 20

vr 15.03.13 20.00 Emanon ensemble / Petra Vermote & Wolfgang Rihm

€ 20

za 16.03.13 20.00 B’Rock & Alexander Melnikov / Mozart als ‘Jeunehomme’

€ 30 25 20 15

di 19.03.13 20.00 Collegium Vocale Gent / Generale repetitie Mattheuspassie (eerste deel)

€ 7,5

wo 20.03.13 20.00 Collegium Vocale Gent / Mattheuspassie 22.03.13 — 24.03.13

€ 50 39 28 17

Domein Mathilde Monnier

zie p. 6

do 28.03.13 20.00 Niels Hap & Ivo Delaere / Tussen melancholie en vernieuwing

€ 15

vr 29.03.13 20.00 Metropolis / Brussels Philharmonic

€ 30 25 20 15

* Inclusief toegang tot de aansluitende nieuwjaarsdrink. ** Gratis toegang met een concertticket voor 07.03.2013 (anders € 5). *** Seniorenkorting vanaf 60 jaar.

scoop on tour vr

25.01.13 20:00 Revue Blanche / Folk Songs

Sint-Amanduskerk Blankenberge

zo 17.03.13 11:00 Trio Khaldei

Abdijhoeve Koksijde

Op zoek naar een muzikale geschenktip?

Maak iemand blij met een Concertgebouw-geschenkbon (waarde naar keuze).

Verkrijgbaar bij In&Uit Brugge of via +32 70 22 33 02

Word fan van het Concertgebouw op facebook en veneem als eerste alle nieuwtjes www.facebook.com/ concertgebouwbrugge

Nieuwe openingsuren In&Uit ma-za: 10.00 – 17.00 uur zon- en feestdagen: 10.00 – 14.00 uur

YDISCOVER TIPS voor jongeren

Ontdek ons aanbod voor jongeren

JAN-MA

2013

Concertgebouw Brugge maakt deel uit van MuzeMuse, het grensoverschrijdend netwerk voor klassieke en hedendaagse klassieke muziek in West-Vlaanderen en Nord-Pas de Calais. Ontdek het aanbod op www.muzemuse.eu!

1300 parkeerplaatsen ‘eerste rang’

tickets ook verkrijgbaar via