The Knowledge vol.20 ฉบับที่ 21 | มกราคม - กุมภาพันธ์ 2564

CONTENTS

46 9

22

16 04 5IVE

16 EXPLAINED

38 ความรู้กินได้

08 TALK TO ZINE

22 DIGITONOMY

40 INSIDE OKMD

09 DECODE

26 THE KNOWLEDGE

42 INSIDE OKMD : NKC

14 ONE OF A KIND

32 NEXTPERT

46 NEXT

5 ร้านหนังสื ออิสระ : มากกว่าร้านหนังสื อ คือแหล่งเรียนรูเ้ ฉพาะทาง

“สื่ อ” ส� ำคัญ เท่ากับ “สาร”

ไอร์แลนด์พลิกเมืองหลวง เป็นแลนด์มาร์กส� ำคัญ ด้วยวรรณกรรม

A-Z Cultivation of Reading

เส้ นทางประวัติศ าสตร์ ของร้านหนังสื อ ในประเทศต่างๆ ทัว่ โลก

รวมสถิตใิ นแวดวง สิ่​่ งพิมพ์เเละร้านหนังสื อ ทัว่ โลกในยุคโควิด-19

ร้านหนังสื อ พื้นที่แห่งความหวัง สู่ เป้ าหมาย การเป็น สั งคมแห่งการอ่าน

ส� ำรวจทิศทาง การด�ำเนินธุรกิจ ร้านหนังสื ออิสระ ในประเทศไทย

จิตรกรรมฝาผนัง มรดกชุมชน

Facilitated-learning เพราะการเรียนรูไ้ ม่ได้ อยู่แค่ในห้องสี่ เหลี่ยม

แหล่งเรียนรูท ้ ี่ เปลี่ยนพลวัฒน์เมือง Guggenheim, Bilbao Spain

ถอดรหัสเส้ นทาง อยูร่ อดของ ร้านหนังสื ออิสระ ทัว่ โลก

51 what's going on

- เทศกาลไดโกะกุ - OKMD Career Bootcamp : 21st Century Skills Online Workshop Facilitated-learning - มิวเซียมสยาม “เปิดรับต้นฉบับ จากทางบ้าน”

's Note กิจการร้านหนังสือเป็ นมากกว่าธุรกิจ แต่คือแหล่งเรียนรู ข้ นาดจิ๋ว ที่สามารถแพร่กระจายไปได้ในทุกพืน้ ที่ น่าเสียดายที่ธรุ กิจนีอ้ ยูใ่ นภาวะ ถดถอยเมื่อสื่ออินเทอร์เน็ตเข้ามามีบทบาทในชีวิตประจ�ำวันมากยิ่งขึน้ กิจการร้านหนังสือใหญ่ๆ ค่อยๆ ลดจ�ำนวนร้านสาขา แต่เมือ่ ไม่กป่ี ี ทผ่ี า่ นมา กิจการร้านหนังสืออิสระกลับมีจำ� นวนเพิ่มมากขึน้ และจ�ำนวนคนอ่าน ก็ไม่ได้ลดน้อยลงเลย ปรากฏการณ์นีเ้ กิดขึน้ ได้อย่างไร? ร้านหนังสืออิสระก�ำลังก�ำหนดบทบาทตัวเองใหม่มากกว่าแค่การขาย หนังสือ แต่เป็ นชุมชนส�ำหรับคนทีม่ คี วามชอบเหมือนๆ กัน คนขายหนังสือ ก�ำลังท�ำหน้าที่เครื่องมือจับคู่ให้หนังสือไปถึงมือคนที่รกั มันจริงๆ และ ร้า นหนัง สื อ ก�ำ ลัง สร้า งประสบการณ์ใ หม่ด ว้ ยบรรยากาศเฉพาะตัว ที่หาไม่ได้ในโลกออนไลน์ สิง่ ต่างๆ เหล่านีก้ ลายเป็ นเสน่หข์ องร้านหนังสือ ที่ยงั ครองใจนักอ่าน และเป็ นบทพิสจู น์ว่าธุรกิจร้านหนังสือยังไปต่อได้ และไม่ได้ย่ำ� แย่ไปเสียทัง้ หมด The Knowledge ฉบับนี ้ เราจะพาเข้าไปส�ำรวจธุรกิจร้านหนังสือทัง้ ใน แง่ประวัตศิ าสตร์ในฐานะศูนย์กลางการแพร่กระจายความรูต้ งั้ แต่อดีตถึง ปัจจุบนั การปรับตัวไปพร้อมกับความเปลีย่ นแปลงของโลก และการค้นพบ เสน่หเ์ ฉพาะตัวของร้านหนังสือทัง้ ในและต่างประเทศ รวมทัง้ พูดคุย กับเจ้าของธุรกิจร้านหนังสือในเมืองไทยที่กำ� ลังอยู่ในช่วงเวลาท้าทาย จากสถานการณ์ โรคระบาดในปัจจุบนั นอกจากนีย้ ังเข้าไปส�ำรวจปั จจัย พืน้ ฐานที่ทำ� ให้รา้ นหนังสือยังคงอยู่น่ นั คือการปลูกฝั งนิสยั รักการอ่าน ให้กบั ประชาชน ร้า นหนัง สื อ อาจไม่ใ ช่ธุร กิ จ ที่ ใ ห้ผ ลก�ำ ไรเป็ น ตัว เลขมหาศาล แต่ ท�ำหน้าที่ เป็ นส่วนหนึ่งในการขับเคลื่อนสังคมแห่งการเรียนรู ท้ ่ี กำ� ลัง รอการพัฒนาจากทุก ภาคส่วนทั้ง ในแง่ธุร กิ จ และการยกระดับเป็ น "ศูนย์กลางทางปั ญญา" ส�ำหรับชุมชนที่มีความส�ำคัญ OKMD Team

Office of Knowledge Management and Development ทีป่ รึกษา ดร.อธิปัตย์ บ�ำรุง ผูอ้ ำ� นวยการส�ำนักงานบริหารและพัฒนาองค์ความรู ้ บรรณาธิการบริหาร ดร.อภิชาติ ประเสริฐ รองผูอ้ ำ� นวยการส�ำนักงานบริหารและพัฒนาองค์ความรู ้ บรรณาธิการ นายโตมร ศุขปรีชา ผูอ้ ำ� นวยการส�ำนักยุทธศาสตร์และนวัตกรรมการเรียนรู ้

ฝ่ายศิลปกรรมและภาพถ่าย บริษัท โคคูน แอนด์ โค จำ�กัด 32 ซอยโชคชัย 4 ซอย 84 ถนนโชคชัย 4 แขวงลาดพร้าว เขตลาดพร้าว กรุงเทพมหานคร 10230 โทรศัพท์ 0 2116 9959 และ 087 718 7324 จัดท�ำโดย ส�ำนักงานบริหารและพัฒนาองค์ความรู ้ (องค์การมหาชน) 69 อาคารวิทยาลัยการจัดการ มหาวิทยาลัยมหิดล ชัน้ 18-19 ถนนวิภาวดีรงั สิต แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพมหานคร 10400 โทรศัพท์ 0 2105 6500 โทรสาร 0 2105 6556 อีเมล theknowledge@okmd.or.th เว็บไซต์ www.okmd.or.th

ผู้สนใจรับนิตยสารโปรดติดต่อ 0 2105 6520 หรือดาวน์โหลดที่เว็บไซต์ www.okmd.or.th/knowledge/okmd-magazine

อนุญาตให้ใช้ได้ตามสัญญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส์ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกัน 3.0 ประเทศไทย จัดท�ำขึน้ ภายใต้โครงการเผยแพร่กิจกรรมองค์ความรู ้ โดยส�ำนักงานบริหารและพัฒนาองค์ความรู ้ (องค์การ มหาชน) เพื่อสร้างแรงบันดาลใจในการน�ำองค์ความรู ้ มาผสมผสานกับความคิดสร้างสรรค์ เพื่อประโยชน์ดา้ น การเรียนรู ้ ต่อยอดธุรกิจ เพิม่ มูลค่าเศรษฐกิจของประเทศ

4

5

5IVE

SCAN QR CODE เพื่อรับชม Clip

ร้านหนังสืออิสระ :

มากกว่าร้านหนังสือ คือแหล่งเรียนรู้เฉพาะทาง ในขณะที่​่�โลกนี้​้�มี​ี ธุ​ุรกิ​ิ จเครื​ือข่​่ายร้​้านหนั​ังสื​ือขนาดใหญ่​่ แพร่​่กระจายไปได้​้แทบทุ​ุกพื้​้�นที่​่� แต่​่การมี​ี รู​ูปแบบ ที่​่�เหมื​ือนกั​ันไปหมดทำำ�ให้​้สูญ ู เสี​ียเสน่​่ห์บ์ างอย่​่างไป ช่​่วง 2-3 ปี​ี ที่​่�ผ่​่านมาจึ​ึงเกิ​ิดปรากฏการณ์​์ธุ​ุรกิ​ิจสาขาของ ร้านหนังสืออยูใ่ นช่วงขาลง ในขณะที่รา้ นหนังสืออิสระกลับปรับตัวเพิ่มขึน้ ด้วยการสร้างเอกลักษณ์เฉพาะตัว และ ความใส่ใจในความต้องการของลูกค้าแต่ละคนที่รา้ นหนังสือใหญ่ๆ อาจท�ำให้ไม่ได้ ร้านหนังสืออิสระหลายๆ ร้าน คัดสรรหนังสือที่มีเนือ้ หาเฉพาะทางเพื่อสร้างชุมชนนักอ่านได้งา่ ยขึน้ และปรับตัว ให้เป็ นศูนย์กลางความรูเ้ กี่ยวกับเนือ้ หานัน้ ๆ พร้อมไปกับการพัฒนาตัวเองสูช่ อ่ งทางใหม่ๆ ในรูปแบบออนไลน์ ซึง่ ไม่ใช่แค่การหาทาง “รอด” แต่เป็ นหนทาง “รุง่ ” ของธุรกิจร้านหนังสืออิสระในอนาคต ที่มา : www.forbes.com

5IVE

1

THE RIPPED BODICE ลอสแอนเจลิส สหรัฐอเมริกา แหล่งรวมเรื่องรัก

ร้านหนังสือเฉพาะทางไม่จำ� เป็ นต้องน�ำเสนอเนือ้ หาของคนกลุม่ เล็กๆ เท่านัน้ แต่อาจหมายถึงการเลือกหมวดหนังสือที่คนกลุม่ ใหญ่ช่นื ชอบเอามา อยู่รวมกันในที่เดียวก็ได้ อย่างเช่น ร้าน The Ripped Bodice ที่เกิดขึน้ จากความชื่นชอบหนังสือแนวรักโรแมนติกของสองสาวพี่นอ้ ง สถิติเมื่อ ปี พ.ศ. 2559 หนังสือ 23% ในตลาดสหรัฐอเมริกาเป็ นหนังสือแนวรักโรแมนติก ทัง้ สองคนจึงมีแนวคิดเปิ ดร้านหนังสือแบบนัน้ ในลอสแอนเจลิสบ้าง จากนัน้ จึงใช้วิธีระดมทุนผ่านเว็บไซต์ Kickstarter ผลปรากฏว่าเงินที่เข้ามา 90% มาจากคนที่เธอไม่รูจ้ กั และส่วนใหญ่ไม่ได้อาศัยในลอสแอนเจลิสด้วยซ�ำ้ แต่อยากให้มีรา้ นหนังสือแบบนีเ้ กิดขึน้ ในโลกอีกสักแห่ง The Ripped Bodice ได้​้รับั การตกแต่​่งให้​้เป็​็ นมิ​ิตรกั​ับนั​ักอ่​่านนิ​ิยาย รั​ักโรแมนติ​ิกนั่​่�นคื​ือกลุ่​่�มผู้​้�หญิ​ิง พร้​้อมมุ​ุมนั่​่�งเล่​่นน่​่ารักั ๆ สานต่​่อจิ​ินตนาการ ให้​้ดื่​่�มด่ำำ��สู่​่�โลกวรรณกรรมรั​ักแบบไม่​่ต้อ้ งอายใคร ทำำ�ให้​้ที่​่�นี่​่�กลายเป็​็ นจุ​ุดหมาย ปลายทางของนั​ักอ่​่านนิ​ิยายแนวนี้​้�จากทั่​่�วโลก ต่​่อมาในปี​ี พ.ศ. 2561 โซนี่​่� พิ​ิ ค เจอร์​์ส เอนเตอร์​์เ ทนเมนต์​์ไ ด้​้ยิ​ิ น เรื่​่� อ งราวนี้​้�จึ​ึง ชวนสองพี่​่�น้​้อ งให้​้เป็​็ น ที่​่�ปรึ​ึกษาในการผลิ​ิตซี​ีรีส์ี รั์ กั โรแมนติ​ิกเพื่​่�อให้​้เนื้​้�อหาถู​ูกใจผู้​้�หญิ​ิงมากยิ่​่�งขึ้​้�น

2

ที่ ม า : www.spreadtheword.org.uk/londonbookshops-round-table-books/ www.instagram.com/roundtablebooks/

ที่มา : www.therippedbodicela.com/ www.glamour.com/story/the-ripped-bodicebookstore-interview

ROUND TABLE BOOKS ลอนดอน สหราชอาณาจักร ร้านหนังสือส�ำหรับเด็กที่แตกต่างหลากหลาย

จากการส�ำรวจของ Center for Literacy in Primary Education ในสหราชอาณาจักรพบว่าในจ�ำนวนหนังสือเด็กที่ตีพิมพ์กว่า 9,000 เล่ม ในเมื่​่�อปี​ี พ.ศ. 2560 มี​ีเพี​ียง 1% เท่​่านั้​้�นที่​่�มี​ีตัวั ละครหลั​ักเป็​็ นเด็​็กในกลุ่​่�ม ที่​่�มี​ีความแตกต่​่างด้​้านเชื้​้�อชาติ​ิ ศาสนา และภู​ูมิ​ิหลั​ัง เช่​่น พลเมื​ืองผิ​ิวสี​ี ชาวเอเชีย และคนกลุม่ น้อยอืน่ ๆ กลายเป็ นจุดเริม่ ต้นให้เกิดการตัง้ ร้านหนังสือ ชั่​่�วคราว คั​ัดสรรหนั​ังสื​ือเฉพาะทางที่​่�นำำ�เสนอเรื่​่�องราวของเด็​็กกลุ่​่�มนี้​้�ในเดื​ือน ตุ​ุลาคม พ.ศ. 2561 ซึ่​่�งต่​่อมามี​ีการระดมทุ​ุนผ่​่านเว็​็บไซต์​์ตัวั กลาง (Crown Founding) ภายใต้​้แฮชแท็​็ก #ReadTheOnePercent จนสามารถเปิ​ิ ด ร้านหนังสือแบบถาวรได้ในเดือนพฤษภาคมปี พ.ศ. 2562 ชื่​่�อของ Round Table Books ได้​้แรงบั​ันดาลใจมาจากตำำ�นานกษั​ัตริ​ิย์ ์ อาร์​์เธอร์​์ที่​่�เหล่​่าอัศั วิ​ินนั่​่�งรวมกั​ันรอบๆ โต๊​๊ะกลม สะท้​้อนจุ​ุดมุ่​่�งหมายอยาก สร้​้างความเท่​่าเที​ียมให้​้กับั เด็​็กทุ​ุกกลุ่​่�มในสั​ังคมของอั​ังกฤษ โดยรวบรวม เอาหนั​ัง สื​ื อ ที่​่�มี​ี ตั​ัว ละครหลั​ัก ที่​่�มี​ี เ ชื้​้�อ ชาติ​ิ และศาสนาที่​่�หลากหลาย จากสหราชอาณาจั​ักรและไอร์​์แลนด์​์มาไว้​้ด้ว้ ยกั​ัน ช่​่วยลดปั​ัญหาการขาดแคลน วรรณกรรมที่​่�หลากหลาย ง่​่ายต่​่อการเข้​้าถึ​ึง อี​ี กทั้​้�งยั​ังช่​่วยเชื่​่�อมโยงให้​้ เด็​็กกลุ่​่�มนี้​้�รู้​้�สึ​ึกใกล้​้ชิ​ิดกั​ับโลกของวรรณกรรมผ่​่านตั​ัวละครที่​่�ลั​ักษณะบุ​ุคลิ​ิก ใกล้​้เคี​ียงกั​ับตั​ัวของพวกเขา ปั จจุบนั Round Table Books เป็ นช่องทางให้นกั เขียนที่เคยถูกมองข้าม ได้แสดงผลงาน และเป็ นพืน้ ที่เสวนาส�ำหรับพ่อแม่ผูป้ กครองของเด็กๆ กลุม่ นีใ้ ห้มาแลกเปลี่ยนความคิดเห็นเกี่ยวกับหนังสือร่วมกัน

5

5

6

5

5IVE

3

ที่ ม า : www.theguardian.com/books/2020/ may/15/marcus-books-oakland-oldest-blackbookstore

4

MARCUS BOOKS โอ๊คแลนด์ สหรัฐอเมริกา ร้านหนังสือแห่งประวัตศิ าสตร์คนผิวสีในอเมริกา

ร้านที่รวบรวมหนังสือประวัตศิ าสตร์และการต่อสูข้ องคนผิวสีในอเมริกา ทีม่ อี ายุยาวนานทีส่ ดุ มาตัง้ แต่ปี พ.ศ. 2503 จนกลายเป็ นศูนย์กลางการเรียนรู ้ เกี่ยวกับประวัตศิ าสตร์เเละวัฒนธรรมของคนผิวสีทส่ี ำ� คัญ อีกทัง้ ยังมีบทบาท ในการเคลือ่ นไหวเพือ่ สิทธิพลเมืองในฐานะพืน้ ทีพ่ บปะส�ำหรับนักเคลือ่ นไหว ทีม่ ารวมตัวกันก่อนและหลังการประท้วง บุคคลที่มีช่ือเสียงในประวัตศิ าตร์ การเรียกร้องสิทธิอย่าง Malcolm X ก็เป็ นลูกค้าของร้านนี ้ รวมทัง้ นักเขียน ผิวสีอย่าง Toni Morrison และ Maya Angelou ต่า งเคยเป็ น เจ้า ภาพ ในการเสวนาที่รา้ น Marcus Books มาแล้วทัง้ สิน้ โดย Marcus Books มีหนังสือกว่า 6,000 รายการ จากนักเขียนผิวสีช่ือดัง ปั จจุบนั มีรา้ นหนังสือที่มีเจ้าของเป็ นคนผิวสีประมาณ 130 แห่ง ลดลง จากยุค 90 ที่มีอยูร่ าวๆ 200 แห่ง อีกทัง้ สถานการณ์โควิดยังซ�ำ้ เติมให้เกือบ ทุกร้านอยูใ่ นภาวะเสี่ยงที่จะต้องปิ ดตัวลง Marcus Books แม้จะผ่านร้อน ผ่านหนาวมาหลายยุคสมัย แต่ก็ไม่มีความเชี่ยวชาญเรื่องการขายหนังสือ ออนไลน์ จนต้องสร้างแคมเปญ และจัดการอ่านกวีสดแบบออนไลน์สตรีมมิง่ โดยกวีช่ือดัง เพื่อเป็ นช่องทางระดมทุนอีกทางหนึง่

CATEGORY IS BOOKS กลาสโกว์ สกอตแลนด์ แหล่งเรียนรู้ด้านความหลากหลายทางเพศ

ร้านหนังสือเพียงร้านเดียวในสกอตแลนด์และหนึง่ ในห้าร้านของสหราช อาณาจักรทีร่ วบรวมเรือ่ งราวของชาว LGBTQ+ ทัง้ ประวัตศิ าสตร์ วัฒนธรรม งานเขียน และเรื่องเล่าเกี่ยวกับ LGBTQ+ รวมทัง้ ผลงานของนักเขียน LGBTQ+ หรืออย่างน้อยมีตวั ละครสักหนึง่ ตัวที่มคี วามหลากหลายทางเพศ เปิ ดกิจการตัง้ แต่ปี พ.ศ. 2560 โดยคูส่ มรสหญิงรักหญิง จากความช่วยเหลือ ของร้าน Gay's The World ร้านหนังสือส�ำหรับเกย์และเลสเบีย้ นทีเ่ ก่าแก่ทส่ี ดุ ในลอนดอน มีให้เลือกทัง้ หนังสือใหม่ หนังสือมือสอง นิตยสาร สมุดภาพ เเละการ์ตนู ที่​่�นี่​่�กลายเป็​็ น ชุ​ุ ม ชนเล็​็ ก ๆ สำำ�หรั​ับ ชาว LGBTQ+ ด้​้ว ยกิ​ิ จ กรรม ที่หลากหลาย เช่น การสอนโยคะ การดูไพ่ยปิ ซีสำ� หรับชาวเกย์และเลสเบีย้ น รวมทัง้ เปิ ดเป็ นร้านท�ำผมที่เป็ นมิตรกับคนข้ามเพศ นอกจากนีพ้ นักงาน ยังยินดีให้คำ� ปรึกษาส�ำหรับผูท้ ่ียังสับสนกับเพศสภาพของตัวเอง และ แนะน�ำหนังสือที่เหมาะสมเพื่อช่วยให้รูส้ กึ ดีขนึ ้ ความพิเศษอีกอย่างของ Category is Books คือบริการอ่านก่อน จ่ายทีหลังเพือ่ ผูม้ รี ายได้นอ้ ย และยังมีบริการส่งหนังสือให้ถงึ บ้านด้วยจักรยาน และสเก็ตบอร์ดส�ำหรับผูท้ ่ีอาศัยในกลาสโกว์ในช่วงแพร่ระบาดของโควิด นอกจากนีย้ งั จ�ำหน่ายหนังสือแบบออนไลน์ หากลูกค้าต้องการอะไรทีน่ อกเหนือ จากหนังสือในร้านก็สามารถสั่งซือ้ ได้โดยทางร้านยินดีหาและจัดส่งให้

ที่มา : secretglasgow.com/category-is-books/

5IVE

ที่มา : www.thrillist.com/eat/nation/why-cookbook-stores-are-the-antidote-we-need-right-now

5

BONNIE SLOTNICK COOKBOOKS นิวยอร์ก สหรัฐอเมริกา แหล่งรวบรวมต�ำราอาหาร

ในยุ​ุคที่​่�ผู้​้�คนเรี​ียนรู้​้�วิ​ิธี​ีทำำ�อาหารผ่​่านคลิ​ิปวิ​ิดี​ีโอออนไลน์​์ แต่​่ Bonnie Slotnick Cookbooks ร้​้านหนั​ังสื​ือที่​่�รวบรวมเฉพาะตำำ�ราอาหารกลั​ับยั​ัง อยู่​่�ได้​้ด้ว้ ยจุ​ุดเด่​่น คื​ือ รวบรวมตำำ�ราอาหารเก่​่า สู​ูตรอาหารประจำำ�บ้​้าน บางส�ำเนาย้อนไปถึงศตวรรษที่ 18 รวมถึงเครื่องใช้ในครัวจากร้านอาหาร ที่ปิดกิจการ และบางชิน้ ก็เลิกผลิตไปแล้ว ท�ำให้ท่ีน่ีกลายเป็ นแหล่งรวม ต�ำราอาหารที่หลากหลายและดีท่ีสดุ ในนิวยอร์ก จุดเริม่ ต้นของ Bonnie Slotnick Cookbooks มาจากการที่เจ้าของร้าน ได้คน้ พบต�ำราอาหารที่ตพี มิ พ์ตงั้ แต่ปี พ.ศ. 2444 ของคุณแม่ จนกระทั่งย้าย เข้ามาอาศัยที่นิวยอร์กที่มีรา้ นหนังสือมือสองมากมาย ท�ำให้เธอเริม่ ค้นหา ต�ำราอาหารเก่าเรื่อยมาจนกระทั่งเปิ ดร้านหนังสือในที่สดุ เสน่หข์ องต�ำรา อาหารเก่าเหล่านีก้ ็คือร่องรอยการขีดเขียนในต�ำราจนกลายเป็ นสูตรลับ เฉพาะตัว โดย 99% ของหนัง สื อ ในร้า นเป็ น หนัง สื อ ที่ ซื อ้ ต่ อ มาจาก เจ้าของเอง ท�ำให้เกิดการสนทนาแลกเปลี่ยนความรู เ้ รื่องประวัติศาสตร์ อาหาร จน Bonnie Slotnick Cookbooks กลายเป็ นแหล่งเรียนรูว้ ฒ ั นธรรม อาหารที่สำ� คัญของนิวยอร์ก และแน่นอนว่าจะสั่งซือ้ ต�ำราอาหารแบบนี ้ ไม่ได้จากร้านหนังสือออนไลน์อ่ืนๆ ความน่ารักอีกอย่างของ Bonnie Slotnick Cookbooks ก็คือวันดีคืนดี SCAN QR CODE เจ้า ของร้า นก็ มี อ าหารพิ เ ศษจากต�ำ ราอาหารในร้า นเสิ ร ฟ ์ ให้ลูก ค้า ได้ เพื่อรับฟง Audio Text อ่านไปชิมไปอีกด้วย

5

7

8

T

TALK TO ZINE

“สื่อ” ส�ำคัญ เท่ากับ “สาร”

ทุกวันนีช้ อ่ งทางออนไลน์เป็นโอกาสให้คนทีส่ นใจ ผลิตสือ่ เผยแพร่ความคิดของตัวเองได้งา่ ยขึน้ ไม่วา่ จะเป็ นงานเขียน รายการบันเทิง หรือรายการข่าว ต่างๆ โดยไม่มบี รรณาธิการ ไม่มเี จ้าของสถานี ไม่มี ผูค้ วบคุมเนือ้ หาและการผลิต นั่นหมายความว่า จุดแข็งที่จะท�ำให้ส่ือออนไลน์ประสบความส�ำเร็จ ก็คือตัวตนของผูส้ ร้างสรรค์งานชิน้ นัน้ นั่นเอง

ทีปกร วุฒิพิทยามงคล ในเสวนาพิ​ิเศษเรื่​่�อง “Success Stories : สร้​้างเม็​็ดเงิ​ิน จากความเป็​็ นตั​ัวตน .. Social Media : Me, Myself and I” ที่สยามพารากอน คุณแชมป์ ทีปกร วุฒิพิทยามงคล ผูร้ ว่ มก่อตัง้ บล็อก exteen.com นักวาดภาพประกอบ นักเขียน นักจัดรายการวิทยุ และพิธีกร ได้มาบอกเล่า ประสบการณ์การท�ำงานให้ฟังว่า หลังจากเรียนจบ วิ ศ วกรรมศาสตร์ค อมพิ ว เตอร์ ได้ท �ำ งานเกี่ ย วกั บ คอมพิ ว เตอร์อ ยู่ สัก พั ก แล้ว จึ ง ได้ก่ อ ตั้ง เว็ บ ไซต์ใ ห้ บริการบล็อก exteen.com จากนัน้ จึงเริม่ ท�ำงานเขียน วาด และงานพิธีกร คุณแชมป์ ชอบอ่านหนังสือและบทความ เมื่อชอบ เนื ้อ หาที่ อ่ า นก็ จ ะน�ำ มาตี ค วามในแบบของตัว เอง แล้วสื่อสารออกมาไม่ว่าจะเป็ นงานเขียนหรือรายการ โทรทัศน์ เพราะเป็ นคนชอบขายความคิดสร้างสรรค์ และสื่อสารความคิดให้คนอื่นได้อา่ น สาเหตุหลักที่คุณแชมป์ ได้สร้างเว็บ exteen.com ขึ น้ มาเพราะช่ ว งนัน้ มีแต่เว็บบล็อกที่ไม่ได้เหมาะกับ ตัวเอง จึงคิดว่าน่าจะมีคนอื่นอีกมากที่ไม่ชอบเว็บบล็อก

ดูเพิ่มเติม สแกนเลย!

อีกเหตุผลคือสิ่งที่อยากเห็นก็ไม่มีใครท�ำ สิ่งที่อยาก อ่านก็ไม่มีใครเขียน จึงตัดสินใจมาเขียนในรู ปแบบที่ ตัวเองชอบ เป็ นการ์ตนู ที่สะท้อนมุมมองของโลกและ สะท้อนสถานการณ์ตา่ งๆ แล้วสื่อออกไปให้คนที่สนใจ ได้อา่ นใน exteen.com คุณแชมป์ มองว่าอิ นเทอร์เน็ ตเป็ นพื น้ ที่ เปิ ดกว้าง โดยตัด ตัว กลางทิ ง้ ไป ในอดี ต หากจะเขี ย นหนัง สื อ หนึ่งเล่ม ต้อ งผ่านบรรณาธิ การและส�ำนักพิ มพ์ แต่ ตอนนี ้ถ้า อยากเขี ย นหนั ง สื อ ก็ ส ามารถโพสต์ล ง เฟซบุ๊กหรือเว็บไซต์ได้เลย บทความของคุณอาจจะมี คนอ่ า นหรื อ ไม่ มี อาจจะมี ค นชอบหรื อ ไม่ ช อบ แต่ ช่ อ งทางออนไลน์ก็ คื อ โอกาสที่ ทุก คนจะได้เ ผยแพร่ ความคิดของตัวเอง “พยายามหาช่องทางการสื่อสารหลายๆ แบบ เพราะยุคนีค้ วามสามารถของคนไม่ใช่แค่พูดหรือ เขียนได้ แต่ขนึ้ อยูก่ บั ว่า Content ทีจ่ ะสือ่ ออกไปนัน้ อยู่ในช่องทางใดและเหมาะสมแค่ไหน”

ในเมื่ อ วัน นี ้ ทุก คนที่ ต ้อ งการพื น้ ที่ มี โ อกาสเท่ า กัน สิ่ ง ส�ำ คัญ ที่ จ ะท�ำ ให้ส ารจากผู้ส่ง ไปถึ ง ผู้ร ับ ได้ก็ คื อ ความสร้างสรรค์ในการเลือกใช้ส่อื ซึง่ เป็ นเรือ่ งที่นกั สื่อสารยังต้องเรียนรูแ้ ละตามให้ทนั เทคโนโลยีใหม่ๆ ที่พฒ ั นา ไปไกลทุกวินาที

DECODE

SCAN QR CODE เพื่อรับชม Clip

ไอร์แลนด์พลิกเมืองหลวงเป็น แลนด์มาร์กส�ำคัญด้วยวรรณกรรม ในทวี​ีปยุ​ุโรปหากจะบอกว่​่าประเทศที่​่�ได้​้ชื่​่�อว่​่าเป็​็ นมหานครแห่​่งศิ​ิลปะนั้​้�น คื​ือ ฝรั่​่�งเศส อิ​ิตาลี​ี ออสเตรี​ีย อั​ังกฤษ เนเธอร์​์แลนด์​์ และสเปน เพราะมี​ีศิ​ิลปิ​ิ นระดั​ับโลกในด้​้านจิ​ิตรกรรม ประติ​ิมากรรม ดนตรี​ี รวมถึ​ึงมี​ีพิ​ิพิ​ิธภั​ัณฑ์​์ ศิ​ิลปะระดั​ับโลกตั้​้�งอยู่​่�มากมาย แต่​่ทั้​้�งหมดนี้​้�เป็​็ นเพี​ียงส่​่วนหนึ่​่�งที่​่�สะท้​้อนให้​้เห็​็นถึ​ึงวิ​ิถี​ีชี​ีวิ​ิตและศิ​ิลปวั​ัฒนธรรม ของชาวยุ​ุโรป เพราะยั​ังมี​ีประเทศอื่​่�นๆ ในทวี​ีปนี้​้�ที่​่�มี​ีประวั​ัติศิ าสตร์​์ศิลิ ปะมาอย่​่างยาวนาน สร้​้างชื่​่�อเสี​ียง และมู​ูลค่​่า ทางเศรษฐกิ​ิ จ อย่​่ า งมหาศาลให้​้กั​ับ ประเทศ จนกลายเป็​็ น ต้​้น แบบในการปฏิ​ิ วั​ัติ​ิ ศิ​ิ ล ปวั​ัฒ นธรรมให้​้ทุ​ุก คน จากทั่​่�วโลกสามารถเข้​้ามามี​ีส่ว่ นร่​่วมได้​้ เกาะเล็กๆ ที่อยูท่ างตะวันตกของสหภาพยุโรป มีประชากรเพียง 4 ล้านคน ที่มีช่ือว่าไอร์แลนด์ ซึง่ มีเมืองหลวง อย่างดับลิน ถูกจัดให้ติด 30 อันดับแรกในฐานะ “เมืองส�ำคัญของโลก” มาตัง้ แต่ปี พ.ศ. 2561 เมืองหลวงแห่งนี ้ มีประวัติศาสตร์มายาวนานตัง้ แต่เริ่มก่อตัง้ ในศตวรรษที่ 7 จนปั จจุบนั ดับลินเป็ นศูนย์กลางทัง้ ด้านการศึกษา การปกครอง ศิ​ิลปวั​ัฒนธรรม และเศรษฐกิ​ิจ ซึ่​่�งหนึ่​่�งในฟั​ั นเฟื​ื องสำำ�คั​ัญที่​่�ขั​ับเคลื่​่�อนให้​้ดับั ลิ​ินกลายเป็​็ นเมื​ืองหลวง ระดั​ับโลกได้​้ก็​็คื​ือวรรณกรรม

D

9

10

D

DECODE

อิทธิพลจากงานวรรณกรรม สร้างเมืองหลวงแห่งศิลปวัฒนธรรมระดับโลก สวมบทบาท ตามตัวละครในนวนิยาย Ulysses

s e ! s s y l U

หนังสือนวนิยาย Ulysses ผลงานของ James Joyce นักเขียน ชาวไอริช โดยเนือ้ หาพูดถึงเรื่องราวในชีวิตของตัวละครสมมติ อย่าง Leopold Bloom หรือมิ สเตอร์บลูม ที่ เกิ ดขึน้ ในวันที่ 16 มิถนุ ายน พ.ศ. 2447 ตัง้ แต่แปดโมงเช้าจนรุง่ เช้าของอีกวัน โดยในวันนัน้ เขาได้เดินทางไปในหลายสถานที่ เพื่อพบปะผูค้ น และท�ำกิจกรรมต่างๆ เรียกว่าเป็ นนวนิยายที่บอกเล่าเรื่องราว อันแสนจะธรรมดาของมนุษย์ แต่การเล่าเรื่องของหนังสือเล่มนี ้ ก็​็ทำำ�ให้​้นักั อ่​่านหลงใหลในผลงานเขี​ียนของ James Joyce จนมี​ี เหล่​่าแฟนหนั​ังสื​ือ หรื​ือที่​่�เรี​ียกว่​่า Joyceans มากมายที่​่�ประทั​ับใจ ในหนั​ัง สื​ื อ เล่​่ ม นี้​้�จ นยกให้​้เป็​็ น อี​ี ก หนึ่​่�งงานวรรณกรรมชิ้​้�น เอก ของโลก และทำำ�ให้​้เกิ​ิ ดการเฉลิ​ิมฉลองโดยใช้​้ชื่​่� อเทศกาลว่​่ า Bloomsday ตามชื่ อ ของตัว ละครเอกของหนัง สื อ ซึ่ง ผู้ค น จะแต่งตัวสไตล์ยอ้ นยุคตามตัวละคร และท�ำกิจกรรมตามรอย มิสเตอร์บลูม รวมไปถึงการลิม้ รสชาติของเมนูท่ีมิสเตอร์บลูม กินในแต่ละมือ้ ด้วย

จ�ำลอง สถานที่ในหนังสือ สร้างแลนด์มาร์กรอบเมือง

นอกจากเรือ่ งการแต่งตัวและ การสวมบทบาทประหนึง่ มิสเตอร์บลูม จริงๆ แล้ว เทศกาล Bloomsday ยังท�ำให้ สถานที่ตา่ งๆ ในเมืองดับลินกลายเป็ น แลนด์มาร์กส�ำคัญที่ทกุ คนต้องไป เช่น ผับของ Davy Byrne, หอคอย James Joyce, James Joyce Center, Bloom House และพิพิธภัณฑ์ ที่ Sandycove

สานต่อจนเป็นประเพณีวรรณกรรม ส่งออกไปทั่วโลก

Bloomsday ไม่ได้เป็ นเพียงเทศกาลที่จดั ขึน้ อยู่ แค่ในเมืองดับลินของไอร์แลนด์เท่านัน้ เพราะเหล่า Joyceans นัน้ มีอยู่ท่ วั โลก เทศกาล Bloomsday เลยจัดขึน้ พร้อมกันทุกวันที่ 16 มิถุนายนของทุกปี ในหลายๆ ประเทศทั้งอังกฤษ อเมริกา ออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ แคนาดา อิตาลี ฝรั่งเศส สาธารณรัฐเชค ฮัง การี ลัต เวี ย ฯลฯ เพื่ อ ออกมาเฉลิม ฉลองและ ร�ำลึกถึง James Joyce นักเขียนชื่อดังชาวดับลิน

DECODE

Bloomsday จากดับลิน สู่กระแสพลังออเจ้า ย้อนกลับไปเมื่อปี พ.ศ. 2561 ถือได้ว่ากระแสของ ละครไทยบูมมากที่สุด ในรอบหลายปี ท่ีผ่านมา โดย เฉพาะละครเรื่ อ งบุพ เพสัน นิ ว าสนั้น สั่น สะเทื อ นไป ทั่วประเทศ แน่นอนว่าในทางตรงสามารถสร้างรายได้ และก�ำไรให้กบั ผูจ้ ดั ละคร รวมถึงเหล่านักแสดงในเรือ่ ง ได้แล้ว ในทางอ้อมพลังออเจ้ายังช่วยขับเคลือ่ นเศรษฐกิจ ทัง้ ในระดับประเทศ และระดับชุมชนได้อย่างมหาศาล

ปรากฏการณ์ตามรอยแม่หญิงการะเกด ปลุกชีพหนังสือ และนิยายย้อนยุค

ความดัง ของละครเรื่องนี ไ้ ม่ไ ด้ เพียงแต่กระชากเรตติง้ สูงสุดได้ แต่ยงั ท�ำให้วงการหนังสือกลับมาคึกคัก จนเรียกว่าเป็ นบุพเพสันนิวาสฟี เวอร์ ซึ่งท�ำให้หนังสือแนวประวัติศาสตร์ ขายดีเป็ นเทน�ำ้ เทท่า รวมถึงผลงาน เขียนอื่นๆ ของ "รอมแพง" เจ้าของ บทประพันธ์บพุ เพสันนิวาสก็ถกู พูด ถึงมากขึน้ ด้วย

หากชาวดับลินนัน้ เพลิดเพลินไปกับการเฉลิมฉลองในวัน Bloomsday และการแต่งตัวด้วยคอสตูมย้อนยุคประหนึง่ ในหนังสือนวนิยาย Ulysses กระแสพลังออเจ้าจากละครเรื่องบุพเพสันนิวาสก็ไม่ต่างกัน สถานที่ ท่องเทีย่ วในจังหวัดลพบุรี และพระนครศรีอยุธยา อย่างวัดไชยวัฒนาราม วัดพุทไธศวรรย์ ตลาดกรุงศรี ก็กลายเป็ นจุดเช็กอินยอดนิยมที่ทกุ คนมา ตามรอยแม่หญิงการะเกด ซึง่ นอกจากธุรกิจการท่องเที่ยวและร้านอาหาร จะสร้างรายได้ให้กบั จังหวัดแล้ว ก็ยงั เกิดธุรกิจร้านเช่าชุดไทยบริเวณรอบๆ โบราณสถานส�ำคัญของจังหวัดด้วย ส่งผลให้เศรษฐกิจการท่องเที่ยว ในจังหวัดนัน้ คึกคักมาก และถึงแม้กระแสของละครจะเริ่มซาลง แต่ ความนิยมของนักท่องเที่ยวก็ยงั คงมาที่น่ีกนั อย่างต่อเนื่อง วันธรรมดา มี​ีคนมาเที่​่�ยวที่​่�อยุ​ุธยาประมาณ 5,000 คน และสุ​ุดสั​ัปดาห์​์มี​ีมากถึ​ึง 25,000 คน และอยุ​ุธยาในวั​ันนี้​้�ยั​ังคงมี​ีการขยายธุ​ุรกิ​ิจโรงแรม และคาเฟ่​่ เพิ่​่�มขึ้​้�นอี​ีกมากมาย ทำำ�ให้​้ราชธานี​ีเก่​่าที่​่�มีอี ายุ​ุมานานกว่​่า 417 ปี​ี ได้​้กลั​ับมา มี​ีชี​ีวิ​ิตชี​ีวาอี​ีกครั้​้�ง

การส่​่งต่​่อวั​ัฒนธรรมผ่​่านนิ​ิยายเรื่​่�องดั​ังกลายเป็​็ นเครื่​่�องมื​ือสำำ�คั​ัญที่​่�ช่​่วยส่​่งเสริ​ิมให้​้ผู้​้�คนจดจำำ� มากขึ้​้�น แม้​้กระแสของละครและนิ​ิยายไทยอาจจะยั​ังไม่​่ได้​้รับั การเชื่​่�อมต่​่อจากผู้​้�คนในระดั​ับนานาชาติ​ิ มากนั​ัก แต่​่ป รากฏการณ์​์ข องบุ​ุพ เพสั​ัน นิ​ิ ว าสสามารถเจาะตลาดใหญ่​่ อ ย่​่า งจี​ี น และฮ่​่อ งกงได้​้ อย่​่างไรก็​็ดี​ีจะทำำ�อย่​่างไรให้​้คนดู​ูละครและคนอ่​่านนิ​ิย ายเข้​้าถึ​ึง ได้​้ แบบที่​่�ผู้​้�คนในเมื​ืองดั​ับลิ​ินและ ชาวยุโรปอีกหลายประเทศอยากที่จะมีส่วนร่วมกันอย่างต่อเนื่องเหมือนในเทศกาล Bloomsday นี่ต่างหากคือสิ่งที่ตอ้ งคิดต่อ เพราะความจริงแล้วผลงานนิยายและนักเขียนของไทยที่มีช่ือเสียง ก็ได้รบั ความนิยมจากนักอ่านและคนที่ชอบดูหนัง ดูละครกันไม่นอ้ ย ซึง่ ก็มีอีกหลายเรือ่ งที่สามารถ พัฒนาเมืองให้กลายเป็ นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมที่กลมกลืนกับรูปแบบการใช้ชีวิต

D

11

12

D

DECODE

พัฒนาเมือง ด้วยวรรณกรรมไทย เชียงใหม่ : ตามชีวิตต�ำนานนักเขียน ’รงค์ วงษ์สวรรค์ เเละ อภิชาติ เพชรลีลา

อี ก ปั จจั ย ที่ มี อิ ท ธิ พ ลต่อ การท�ำ ให้ เ ชี ย งใหม่มี ภาพลักษณ์ท่ีแตกต่างจากการพัฒนาการท่องเที่ยวเชิง วั ฒ นธรรมที่ อ่ื น เพราะเป็ น เมื อ งของศิ ล ปิ นชื่ อ ดั ง มากมาย รวมถึ ง พญาอิ น ทรี ย ์แ ห่ ง สวนอัก ษรอย่ า ง 'รงค์ วงษ์สวรรค์ ศิลปิ นแห่งชาติสาขาวรรณศิลป์ ซึ่ง ใช้ชีวิตช่วงสุดท้ายเพื่อเขียนหนังสือ และสร้างบ้านสวน ทูนอินที่เชียงใหม่ จนกลายเป็ นอีกหนึง่ สถานที่ของเหล่า นักอ่านทีช่ ่นื ชมผลงานของเขาแวะเวียนมาเยีย่ มเยือน ส่ ว นคนรุ ่น ใหม่ ก็ อ าจจะเลื อ กตามชี วิ ต นัก ศึก ษา แบบเดียวกับไข่ยอ้ ยและดากานดาในหนังเรือ่ งเพือ่ นสนิท เมื่อปี พ.ศ. 2548 ซึ่งถอดเอามาจากหนังสือ "กล่อง ไปรษณียแ์ ดง" ของ อภิชาติ เพชรลีลา โดยเป็ นการพูดถึง ชีวิตในรัว้ มหาวิทยาลัยของนักศึกษาคณะวิจิตรศิลป์ ได้เห็นภาพประเพณี และการท�ำกิ จกรรมต่างๆ ตาม สถานที่ ร อบๆ เมื อ งเชี ย งใหม่ เช่น สะพานขัว เหล็ก อ่างแก้ว สถานีรถไฟเชียงใหม่ เรียกได้ว่าจากวันนัน้ จนวันนีเ้ ชียงใหม่คือเมืองศิลปิ นของไทยไปแล้วก็วา่ ได้

ระยอง : ตามรอยบ้านเกิดสุนทรภู่

มีการท่องเที่ยวตามรอยมหากวีท่ีมีช่ือเสียงของไทย และของโลก ทีน่ ม่ี สี ถานทีน่ า่ สนใจมากมาย ทีท่ ำ� ให้ทกุ คน ได้ยอ้ นกลับไปนึกถึงเมื่อครัง้ ได้อา่ นงานวรรณกรรมของ สุนทรภู่ดว้ ย เช่น "อนุสาวรียส์ นุ ทรภู่" ประติมากรรม จากตัวละครในวรรณกรรมเรื่องพระอภัยมณีท่ีตงั้ อยู่ท่ี หาดทรายแก้ว เกาะเสม็ด จังหวัดระยอง หรือเกาะแก้ว พิสดารตามหนังสือเรือ่ งพระอภัยมณี

ประจวบคีรีขันธ์ : ตามรอยปริศนา

มี ก ารพั ฒ นาสถานที่ ท่ อ งเที่ ย วและวั ฒ นธรรม ตากอากาศตามรอยผูด้ ยี คุ เก่าจากนวนิยายเรือ่ งปริศนา ซึ่งมีสถานที่ท่ีน่าสนใจอย่างทะเลหัวหิน สถานี รถไฟ หัวหิน และกิจกรรมการขี่มา้ ริมชายหาดหัวหิน

SCAN QR CODE เพื่อรับฟง Audio Text

DECODE

พั​ังงา : ย้​้อนรอยชี​ีวิ​ิตชาวเหมื​ือง โดย อาจิ​ินต์​์ ปั​ัญจพรรค์​์

อี​ีกหนึ่​่�งบทประพั​ันธ์​์อย่​่าง "ตะลุ​ุยเหมื​ืองแร่​่" ของ อาจิ​ินต์​์ ปั​ั ญจพรรค์​์ ซึ่​่�งถู​ูกเอามาทำำ�เป็​็ นภาพยนตร์​์ชื่​่�อ "มหา’ลั​ัย เหมื​ืองแร่​่" เมื่​่�อปี​ี พ.ศ. 2548 โดยเนื้​้�อหายั​ังมี​ีการบอกเล่​่า วิ ถีชีวิตของชาวเหมื อ งในพัง งาผ่า นนัก ศึกษาซึ่ง เป็ น คนรุ น่ ใหม่ เรื่องนีท้ ำ� ให้พงั งาเป็ นที่รูจ้ กั มากขึน้ จนเกิด การท่ อ งเที่ ย วเชิ ง วั ฒ นธรรมของชาวเหมื อ งพั ง งา ในยุคหลังสงครามโลกครัง้ ที่ 2 และเหมืองแร่เก่าแก่ ของตระกูลบุญสูงได้กลายเป็ นที่สนใจของนักท่องเที่ยว อีกด้วย

สตูล : แกะรอย ดิกชันนารีเล่มแรกของ เมืองไทย โดย สอ เศรษฐบุตร

คุกกลางทะเลทีน่ า่ กลัวและลึกลับ ณ อุทยานแห่งชาติ เกาะตะรุ เ ตา สถานที่ จ �ำ คุก เหล่า นัก โทษการเมื อ ง ซึง่ หนึง่ ในนัน้ มีนกั เขียนปั ญญาชนอย่าง สอ เศรษฐบุตร นักโทษทางการเมือง ต้องใช้ชีวิตอยู่ในคุกกลางทะเล อั น ดามั น ท�ำ ให้ไ ด้เ ขี ย นดิ ก ชั น นารี ซึ่ ง กลายเป็ น พจนานุกรมเล่มแรกของไทยด้วย ปั จจุบันกลายเป็ น แหล่ ง ท่ อ งเที่ ย วเชิ ง ประวัติ ศ าสตร์ท่ี ส ำ� คัญ ของไทย และเป็ น สวรรค์ข องนั ก ท่ อ งเที่ ย วที่ อ ยากไปสัม ผั ส กับ บรรยากาศความสดใสของท้อ งฟ้ า และน�ำ้ ทะเล ซึ่งถ้าเทียบกับที่เที่ยวยอดนิยมอย่างเกาะอัลคาทราช คุกกลางทะเลบนอ่าวซานฟรานซิสโก สหรัฐอเมริกา ก็ถือว่าเกาะตะรุ เตาของไทยนัน้ มีความสวยงาม และ ความสมบูรณ์ของธรรมชาติท่ีนา่ ไปเยือนไม่แพ้กนั

จากตัวอักษรในหนังสือที่ รอ้ ยเรียงเรื่องราว ไม่ก่ี หน้า แต่กลับมี อิทธิ พลต่อการพัฒนาผูค้ น ในหลากหลายด้าน ด้วยการสร้างกิจกรรมทาง วัฒ นธรรมส�ำ หรับ ในเมื อ งไทยจริ ง ๆ ก็ จุ ด ติ ด ขึน้ มาบ้างแล้ว และมีแนวโน้มที่สามารถท�ำให้ เกิ ดแนวทางการท่องเที่ ยวที่ เป็ นเทรนด์เหมื อน เทศกาล Bloomsday ได้เช่นกัน แต่ความจริงจัง และกระบวนการที่จะท�ำอย่างต่อเนื่องจะเกิดขึน้ ได้หรือไม่อาจจะต้องน�ำมาศึกษาและวางแผนต่อ เพราะถ้าท�ำได้เชื่อว่าเศรษฐกิจและการท่องเที่ยว ของไทยนัน้ จะเติบโตอย่างยั่งยืนมากขึน้ ด้วย

D

13

14

o

one OF a kind

CULTIVATION OF READING

เพราะการปลูกฝังการอ่านคือการติดอาวุธให้ประชาชน จึงไม่แปลกใจที่ประเทศต่างๆ เร่งสนับสนุนให้คนในชาติ รักการอ่านตัง้ แต่วยั เยาว์ เพราะนิสยั รักการอ่าน ไม่ใช่พนั ธุกรรมหรือพรสวรรค์แต่เกิดจากการปลูกฝังนั่นเอง

AESTHETICELL

CHARLIE AND THE

ASSOCIATION

BOOK AND BEER

CHOCOLATE FACTORY

DIAMOND SUTRA

จัดตัง้ ขึน้ โดยนักศึกษาใน ไต้ห วัน ที่ อ ยากออกแบบ หนัง สื อ เรี ย นให้มี รู ป เล่ม สวยงาม ดึ ง ดู ด ใจให้ เยาวชน

จั ด ตั้ ง ขึ ้ น เ พื่ อ ใ ห้ ช า ว สิ ง คโปร์ร วมตั ว กั น แลก เปลี่ยนหนังสือที่อ่านแล้ว พร้อมกับร่วมดื่มเครือ่ งดื่ม ต่างๆ ร่วมกันระหว่างอ่าน หนังสือ

วรรณกรรม โดย Roald Dahl ที่​่�ทำำ�ให้​้เด็​็กๆ ได้​้รู้​้�จักั ชายหนุ่​่�มชื่​่�อ Willy Wonka และกลายมาเป็​็นภาพยนตร์​์ ที่​่�หลายคนชื่​่�นชอบ

วัชรปรัชญาปารมิตาสูตร หนัง สื อ เล่ ม แรกของโลก ที่ มี ก า ร ตี พิ ม พ์ ล ง บ น กระดาษด้ ว ยแม่ พิ ม พ์ บล็อกไม้ ในปี พ.ศ. 1411 เพื่อเผยแผ่ศาสนา

E-BOOK

FINLAND

GREEN LIBRARY

HOLY BIBLE

หนั ง สื อ ที่ ส ร้ า งขึ ้น โดย โปรแกรมคอมพิ ว เตอร์ เป็ นเอกสารที่สามารถอ่าน ได้ผ่า นคอมพิ วเตอร์หรือ อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์

ประเทศที่สง่ เสริมการอ่าน ล�ำดับต้นๆ ของโลก ขาย หนั ง สื อ ได้ม ากกว่ า 20 ล้านเล่มต่อปี ห้องสมุดใน ประเทศเข้าฟรีทงั้ หมด

ห้ อ ง ส มุ ด เป็ น มิ ต ร กั บ สิ่ ง แวดล้อ ม ลดการใช้ พลั ง งานในตั ว อาคาร ก า ร อ อ ก แ บ บ ต ก แ ต่ ง สอดคล้องกับระบบนิเวศ ธรรมชาติ

หนั ง สื อ พระคัม ภี ร ์บ รรจุ พระวาจาของพระเป็ นเจ้า ถือเป็ นหนังสือขายดีท่ีสดุ ของโลกเล่มหนึง่ มียอดขาย ไม่ต่ ำ� กว่า 100 ล้านเล่ม ต่อปี

LITERACY

J. K. ROWLING

KINOKUNIYA SHOTEN

LITTLE PRINCE

วิ​ิ ช าที่​่�ว่​่ าด้ ้ว ยการเรี​ี ย นรู้​้� สารสนเทศ เข้​้า ใจด้​้า น ภาษาในระดั​ับที่​่�เหมาะสม กั​ับการสื่​่�อสาร เพื่​่�อให้​้ทำำ�งาน ได้​้สมบู​ูรณ์​์ในระดั​ับสั​ังคม ต่​่างๆ

เจ้​้ า ของผลงานหนั​ั ง สื​ื อ ขายดี​ีอย่​่าง Harry Potter เธอเริ่​่�มเป็​็ นนั​ักอ่​่านตั้​้�งแต่​่ วั​ัยเยาว์​์

ร้านหนังสือสัญชาติญ่ีปนุ่ ที่ มี ส าขากว่ า 72 สาขา ในญี่ปนุ่ และมากกว่า 30 สาขาทั่ว โลก โดยสาขา แรกก่ อ ตั้ง ขึน้ ในฮาราจูกุ โตเกียว

เจ้าชายน้อย โดยนักเขียน ชาวฝรั่งเศส Antonio de Saint – Exupery หนังสือ ที่ ส ร้า งแรงบัน ดาลใจให้ ผูค้ นมากมายทั่วโลก

INFORMATION

one Of a kind

MELVIL DEWEY

NAKANOSHIMA CHILDREN'S

บรรณารักษ์ชาวอเมริกนั ผูค้ ดิ ค้น ระบบการจัดหมวดหมู่หนังสือ แบบทศนิยม หนึง่ ในผูร้ เิ ริม่ ก่อตัง้ สมาคมห้องสมุดอเมริกนั

BOOK FOREST

ห้องสมุดริมแม่นำ้� ในโอซาก้าที่ สร้างขึน้ เพือ่ ขัดเกลาการรับรูแ้ ละ ปลูกฝั งนิสยั รักการอ่านให้เด็กๆ ในญี่ปนุ่

POMODORO

QUOTATIONS FROM THE

OMNICHANNEL

TECHNIQUE

WORK OF MAO TSE TUNG

เทคนิคการตลาดด้านการ อ่านทัง้ แบบออฟไลน์และ ออนไลน์ เพื่ อ ให้สั ง คม ห้ อ งสมุ ด รวมถึ ง ร้ า น หนัง สื อ ต่า งๆ อยู่ร อดใน ยุคดิจิทลั

เทคนิ ค การอ่ า นที่ คิ ด ค้น โดย Francesco Cirillo ชาว อิตาเลียน โดยแบ่งเวลา ออกเป็ นช่วงละ 25 นาที เพื่อไม่ให้สมองเหนื่อยล้า เกินไป

หนัง สื อ ปกแดง วางขาย แอปพลิเคชันทีช่ วนผูค้ นมา มาตั้ง แต่ ปี พ.ศ. 2505 เป็ นจิตอาสาอ่านหนังสือ โดยประชาชนจี นจะต้อง ให้คนตาบอดฟั ง มีคนละ 1 เล่ม เพื่อปรับ ทัศ นคติ ใ ห้ไ ปในทิ ศ ทาง เดียวกัน

TALE OF GENJI

UTOPIA

VOCABULARY

หนั ง สื อ เล่ ม ส�ำ คั ญ ของ Sir Thomas More กับ ใจความที่ ดึ ง ดูด นัก อ่ า น ทั่วโลกให้ชวนตั้งค�ำถาม ตาม

ค� ำ ศั พ ท์ ท่ี ยิ่ ง อ่ า น ม าก เท่า ใด ยิ่ ง ช่ ว ยสร้า งคลัง ค�ำ ศัพ ท์ใ ห้ส มองมากขึน้ เรือ่ ยๆ

READ FOR THE BLIND

SUSTAIN SILENT READING

หลักสูตรในการเรียนของ นวนิยายเล่มแรกของโลก สหรัฐ อเมริ ก า ที่ ไ ด้แ บ่ ง ประพั น ธ์ โ ดย มู ร าซากิ คาบเรียนให้นกั เรียนเลือก ชิกิบุ ในต้นศตวรรษที่ 11 อ่ า นหนั ง สื อ ที่ ช อบโดย ไม่จำ� เป็ นต้องเป็ นหนังสือ เรียนเท่านัน้

WORLD BOOK AND COPYRIGHT DAY

XEROGRAHY

YAGUCHI SHOTEN

Z-LIB

วันหนังสือและลิขสิทธิ์โลก ตรงกับวันที่ 23 เมษายน ของทุกปี ซึง่ เกิดขึน้ ครัง้ แรก ในปี พ.ศ. 2538 ก่อตัง้ ขึน้ โดยองค์การยูเนสโก

เครื่ อ งถ่ า ยเอกสารเป็ น ตัวช่วยส่งเสริมการอ่านใน ยุค ที่ ห นัง สื อ มี ร าคาแพง เพื่อกระจายเข้าสู่กลุ่มคน ทุกชนชัน้

ร้ า นหนั ง สื อ เก่ า แก่ ใ น โตเกี ย วที่ มี ก ารตั้ ง แผง หนัง สื อ ออกมาด้า นนอก ร้า น ดึง ดูดให้ผูค้ นที่ เดิ น ผ่านไปมารู ส้ ึกใกล้ชิดกับ หนังสือ

โครงการเว็​็ บ ไซต์​์แ หล่​่ ง รวมหนั​ังสื​ือและบทความ มากกว่​่ า 86 ล้​้า นชิ้​้�น ที่​่� สามารถเข้​้าไปดาวน์​์โหลด มาอ่​่านกั​ันได้​้

O

15

16

E

EXPLAINED

เส้นทางประวัติศาสตร์ ของร้านหนังสือ ในประเทศต่างๆ ทั่วโลก

ในสมัยก่อนการจับจองครอบครอง “หนังสือ” สักเล่ม ถือเป็ นสิ่งที่แสดงออกถึงระดับฐานะและ ยศถาบรรดาศัก ดิ์ ไ ด้เป็ น อย่ า งดี เพราะหนัง สื อ แต่ ล ะเล่ ม ต้อ งเขี ย นด้ว ยมื อ จึ ง เป็ น สิ่ ง ของล�ำ้ ค่ า หายากจัดอยูใ่ นกลุม่ หรูหรา ฟุ่ มเฟื อย การกระจายความรูจ้ งึ เป็ นเรือ่ งที่ไม่งา่ ยนัก ผูค้ นเริม่ ใช้กระดาษราว 2,000 ปี ก่อน โดยร้านหนังสือแห่งแรกๆ คาดว่าเกิดขึน้ ในดินแดนยุโรป จนในศตวรรษที่ 19 นับว่าเป็ น จุดรุง่ โรจน์ของกระดาษเมื่อมีการประดิษฐ์เครือ่ งผลิตกระดาษแทนการผลิตด้วยมือ และการผลิตหนังสือ จากโรงพิมพ์กม็ คี วามนิยมเพิม่ มากขึน้ เรือ่ ยๆ จากหนังสือที่ใช้การจดการเขียนม้วนในกระดาษเป็ นแผ่นๆ สู่การเย็บเล่ม มาเป็ นการพิมพ์ดว้ ยแม่พิมพ์จากธรรมชาติ สู่โลกแห่งอุตสาหกรรมหนังสือและการ กระจายตัวไปอยูบ่ นชัน้ ในร้านหนังสือทั่วทุกมุมโลก

เส้ น ทางการเดิ น ทางของหนั ง สื อ ที่ ท� ำ หน้ า ที่ กระจายความรู้นั้น หากจะเทียบก็คงไม่ต่างจากการ ล�ำเลียงสินค้าส�ำคัญจากเมืองท่าขนาดใหญ่ ทเี่ ป็ น ศูนย์กลาง กระจายตัวไปตามหัวเมืองต่างๆ และแจกจ่าย กระจายความรู้สู่ชุมชนท้องถิน่ เพือ่ การเข้าถึงความรู้ อย่างทั่วถึง

EXPLAINED

เยอรมนี

จุดเริ่มต้น

สันนิบาตฮันเซอ (Hanse/Hansa) หรือการขยายอ�ำนาจ ทางเศรษฐกิ จในเยอรมนี เริ่มก่ อตัวขึน้ ราวคริสต์ศตวรรษ ที่ 12 เมื่ อ แรกก่ อ ตั้ง ใช้ช่ื อ ว่ า "สมาพั น ธ์ พ่ อ ค้า ฮั น เซอ" เป็ นความร่วมมือระหว่างเมืองลือเบ็คและฮัมบวร์กเพื่อค้าขาย ปลาเฮร์ริงกับเกลือ ต่อมาในปี พ.ศ. 1784 สมาพันธ์พ่อค้า เข้า ผู ก ขาดเส้น ทางค้า เกลื อ ที่ เ มื อ งลื อ เนอบวร์ค ซึ่ ง เกิ ด ผลประโยชน์มหาศาล จนพ่อค้าจากเมืองโคโลญและดันท์ซชิ ขอเข้าร่วมด้วย และมีอีกหลายเมืองตามมา เมื่อสันนิบาต มีสมาชิกเพิ่มมากขึน้ ทัง้ ที่เป็ นเยอรมนีและเมืองฝั่ งยุโรปเหนือ จึ ง มี ก ารจัด ระเบี ย บการปกครองเพื่ อ ความเป็ น เอกภาพ เมื องที่ เข้าร่วมสันนิ บาตต้องใช้กฎหมายแพ่งและพาณิ ชย์ ของลื อ เบ็ ค และใช้ภ าษาเยอรมนี เป็ น ภาษากลางในการ ติดต่อสื่อสาร จนเกิดเอกสารและหนังสือขึน้ กระจายไปตาม เส้นทางการเดินทางนีม้ ากมาย

การเดินทาง ของหนังสือเล่ม ต่อมาในช่วงปี พ.ศ. 1993 ณ เมืองไมนซ์ โยฮั น กู เ ทนแบร์ก (Johannes Gutenberg) พิ ม พ์คัม ภี ร ์ไ บเบิ ล โดยใช้เ ครื่ อ งพิ ม พ์ป ระเภท โลหะที่ เ คลื่ อ นย้า ยได้ ซึ่ง ท�ำ ให้เ ทคนิ ค การพิ ม พ์ นีแ้ พร่กระจายไปทั่วเยอรมันและยุโรปในตอนนัน้ แต่ในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2476 ระบอบนาซี ร่วมมือกับนักศึกษามหาวิทยาลัยและศาสตราจารย์ จ�ำ นวนมากทั่ว ประเทศเผาหนัง สื อ วรรณกรรม เอกสารวิ ช าการต่ า งๆ ที่ เ ขี ย นขึ ้น โดยชาวยิ ว และมี เ นื ้อ หาไม่ ส อดคล้ อ งกั บ ระบอบซึ่ ง อาจ เป็ น ที่ น่ า เสี ย ดายส�ำ หรับ นั ก คิ ด นั ก อ่ า นหลายๆ คนในเวลานั้น ในปี พ.ศ. 2549 มี ก ารติ ด ตั้ง ประติ ม ากรรมชั่ ว คราวเกี่ ย วกั บ ประวัติ ศ าสตร์ หนังสือเยอรมนีท่ี Bebelplatz ในกรุงเบอร์ลนิ ด้วย

ปัจจุบัน ปั จ จุ บั น เยอรมนี ถื อ เป็ น อี ก หนึ่ง ประเทศที่ มี วัฒนธรรมการอ่านที่แข็งแรงมากในยุโรป ในเยอรมนี นั้น ร้า นหนัง สื อ มี ม ากมายพอกั บ ซู เ ปอร์ม าร์เ ก็ ต มี​ีมากมายหลายขนาดทั้​้�งขนาดใหญ่​่ แฟรนไชส์​์ร้า้ น ร้​้า นหนั​ัง สื​ื อ มื​ื อ สองหรื​ือ หนั​ัง สื​ื อ เฉพาะกลุ่​่�มต่​่ า งๆ แม้​้แ ต่​่ ในโบสถ์​์หลายๆ แห่​่งยั​ังมี​ีบริ​ิการห้​้องสมุ​ุดด้​้วย เมื่​่�อเที​ียบกั​ับประเทศอื่​่�นๆ ในตอนนี้​้�ชาวเยอรมั​ันยั​ังคง นิยมอ่านหนังสือเล่มมากกว่าประเทศอื่นๆ ทุกวันนี ้ ในเยอรมนี มี การพิ ม พ์ห นัง สือ ขายประมาณเกื อ บ 100,000 เล่ม

E

17

18

E

EXPLAINED

อิตาลี จุดเริ่มต้น

ย้อนกลับไปในอดีต เนื่องจากอิตาลีมีแคว้นต่างๆ มากมาย ผูค้ นใช้ภาษาที่แตกต่างกัน ท�ำให้การสื่อสารเข้าใจกันได้ยาก แม้กระทั่งเอกสารต่างๆ ของอิตาลีท่ีได้รบั ความนิยมมากที่สดุ ในศตวรรษที่ 10 ก็ ยังเป็ นภาษาถิ่ นต่างๆ จนกระทั่ง Dante Alighieri ผูเ้ ป็ นกวีเอกและนักภาษาศาสตร์ได้คิดค้นภาษากลาง เพื่อเชื่อมต่อผูค้ นให้เข้าใจกันและกันง่ายดายมากยิ่งขึน้

การเดินทาง ของหนังสือเล่ม ในศตวรรษที่​่� 16 Simone Galignani เริ่​่�มพิ​ิมพ์​์หนั​ังสื​ือขึ้​้�นในปี​ี พ.ศ. 2063 ณ เวนิ​ิส อิ​ิตาลี​ี ซึ่​่�งครอบครั​ัวนี้​้�ถื​ือเป็​็ นกลุ่​่�มแรกๆ ที่​่�พิ​ิมพ์​์หนั​ังสื​ือด้​้วยแท่​่นพิ​ิมพ์​์กูเู ทนแบร์​์ก ซึ่​่�งเป็​็ นแท่​่นพิ​ิมพ์​์ แบบเรี​ียงตั​ัวอั​ักษรที่​่�เปลี่​่�ยนรู​ูปแบบการพิ​ิมพ์​์ของโลกในสมั​ัยฟื้​้�นฟู​ูศิลิ ปวิ​ิทยาการ และหนั​ังสื​ือ ที่​่�สร้​้างยอดขายได้​้มากที่​่�สุ​ุดคื​ือหนั​ังสื​ือ Geographia ของ Ptolemy นั​ักคิ​ิดชาวกรี​ีกคนสำำ�คั​ัญ ขายดี​ีมากเกื​ือบสองศตวรรษเลยก็​็ว่า่ ได้​้ จนเวนิ​ิสสู​ูญเสี​ียอำำ�นาจทางเศรษฐกิ​ิจ ผู้​้�เป็​็ นทายาท จึ​ึงย้​้ายไปตั้​้�งรกรากที่​่�ปารี​ีส และประวั​ัติ​ิศาสตร์​์หน้​้าแรกของร้​้านหนั​ังสื​ื อ ในยุ​ุโ รปเริ่​่�มขึ้​้�น ที่​่�กรุ​ุงปารี​ีส ในปี​ี พ.ศ. 2344 กั​ับร้​้านหนั​ังสื​ือที่​่�ชื่​่�อ Galignani หรื​ือ Liraria Galignani ถื​ือ เป็​็ นร้​้านหนั​ังสื​ือภาษาอั​ังกฤษร้​้านแรกในภาคพื้​้�นทวี​ีป ร้​้านหนั​ังสื​ือแห่​่งนี้​้�เป็​็ นโรงพิ​ิมพ์​์ไปด้​้วย ในตั​ัว รวมทั้​้�งมี​ีห้อ้ งสนทนาและห้​้องอ่​่านหนั​ังสื​ือภาษาอั​ังกฤษโดยเฉพาะด้​้วย ปั​ั จจุ​ุบันั ร้​้าน แห่​่งนี้​้�ก็​็ยังั คงอยู่​่� เรี​ียกว่​่าผ่า่ นร้​้อนผ่​่านหนาวผ่​่านประวั​ัติศิ าสตร์​์ในยุ​ุคต่​่างๆ มากว่​่า 200 ปี​ี

ปัจจุบัน ร้ า นหนั ง สื อ ในอิ ต าลี มี ค วามหลากหลาย หลายๆ ร้​้านโดดเด่​่นเป็​็ นเอกลั​ักษณ์​์สร้​้างชื่​่�อเสี​ียง มายาวนาน เมื่​่�อไม่​่นานมานี้​้�มี​ีร้า้ นหนั​ังสื​ือกึ่​่�งคาเฟ่​่ ในอิ​ิตาลี​ีแจกหนั​ังสื​ือเด็​็กๆ เพี​ียงให้​้เด็​็กๆ เอาขวดและ กระป๋​๋องมาแลกเพื่​่�อนำำ�ไปรี​ีไซเคิ​ิล งานนี้​้�ทั้​้�งช่​่วยเสริ​ิม กิ​ิจกรรมอนุ​ุรักั ษ์​์สิ่​่�งแวดล้​้อมแล้​้ว ยั​ังส่​่งเสริ​ิมการอ่​่าน ไปในตั​ัว โดยหนั​ังสื​ือที่​่�นำำ�มาแจกได้​้รับั การบริ​ิจาค จากคนทีม่ าซือ้ หนังสือทีร่ า้ น โดยเล่มแรกน�ำกลับไปอ่าน อีกเล่มทิง้ ไว้ท่ีรา้ นเผื่อให้คนที่ตอ้ งการ

EXPLAINED

จีน จุดเริ่มต้น

เมื่​่�อ 5,000 ปี​ี ก่​่อนคริ​ิสตกาล มนุ​ุษย์​์เราเริ่​่�มรู้​้�จั​ักขี​ีดเขี​ียน ด้​้วยการใช้​้ของแข็​็งกดลงบนดิ​ินเหนี​ี ยว จนเกิ​ิ ดลวดลาย ตั​ัวอั​ักษรที่​่�เรี​ียกว่​่าอักั ษรลิ่​่�ม จนใน พ.ศ. 648 ชาวจี​ีนนามว่​่า “ไซลั่​่�น” ได้​้คิดิ ค้​้นวิ​ิธี​ีทำำ�กระดาษขึ้​้�น จากนั้​้�นจึ​ึงมี​ีการบั​ันทึ​ึก และถ่​่ า ยทอดเรื่​่� อ งราวลงบนกระดาษแพร่​่ห ลายมากขึ้​้�น จนปี พ.ศ. 1411 วางเซียะ ซึ่งเป็ นชาวจีนได้ทำ� การพิมพ์ หนังสือขึน้ เป็ นเล่มแรก ชื่อว่า วัชรสูตร (Diamond Sutra) โดยมีลกั ษณะเป็ นม้วนยาว โดยมีจุดประสงค์เพื่อเผยแผ่ ศาสนาให้เป็ นที่รูจ้ กั ไปยังพืน้ ที่ตา่ งๆ ทั่วประเทศ

การเดินทาง ของหนังสือเล่ม รากฐานอารยธรรมของจีน คือ การสร้างระบบภาษาเขียนให้เป็ น ภาษากลางใช้ได้ท่วั ประเทศ เกิดขึน้ ในยุคราชวงศ์ฉิน (ศตวรรษที่ 58) การอ่านมีความส�ำคัญมากดูได้จากการสอบเข้ารับราชการที่เรียก กันว่า สอบจอหงวน เหล่าบัณฑิตจ�ำเป็ นต้องอ่านให้มาก เรียนรู ้ ให้มาก แถมอิทธิพลการอ่านเพือ่ สอบเหล่านีย้ งั ส่งผลถึงเวียดนามด้วย เมื่อจักรพรรดิจีนอนุญาตให้บณ ั ฑิตจากเวียดนาม สามารถสอบรับ ราชการได้เช่นเดียวกัน หนังสือและต�ำราของจีนที่เป็ นความรูจ้ งึ ถูก ส่งต่อกระจายไปเกือบทั่วประเทศ ท�ำให้เกิดสังคมแห่งการอ่านที่ แข็งขันจนถึงทุกวันนี ้

ปัจจุบัน แม้ว่าร้านหนังสือต่างๆ ทั่วโลกจะก�ำลังเผชิญวิกฤตขาลง ต่างต้องดิน้ รนให้อยู่รอด แต่เรื่องนี ้ ตรงกันข้ามสิน้ เชิงส�ำหรับจีน เพราะแม้จะเจอสถานการณ์โควิด แต่ว่ามีรา้ นหนังสือเกิดใหม่ในจีน เพิ่มขึน้ ถึง 4,000 แห่งทั่วประเทศ โดยเฉพาะกรุงปั กกิ่งมีรา้ นเปิ ดใหม่มากถึง 639 แห่ง ซึง่ กลยุทธ์สำ� คัญ ในการอยูร่ อด คือ การปรับตัวและจัดกิจกรรมไลฟ์สตรีมมิ่งมาช่วยเพิ่มยอดขายนั่นเอง ในปี พ.ศ.2556 ยูเนสโกขึน้ ทะเบียนเซินเจิน้ ให้เป็ นเมืองต้นแบบด้านส่งเสริมการอ่านของโลก ในช่วง เดือนพฤศจิกายนของทุกปี ถือเป็ นเดือนแห่งการอ่าน ส�ำหรับชาวเซินเจิน้ มีการจัดกิจกรรมหลากหลาย การบรรยาย การอ่านบทกวี การบริจาคหนังสือ การแนะน�ำหนังสือดีๆ ที่หา้ มพลาด ด้วยการสนับสนุน จากรัฐบาลจีน เซินเจิน้ จึงมีหอ้ งสมุดและร้านหนังสือคุณภาพเยี่ยมเป็ นจ�ำนวนมากที่เอือ้ ต่อการเข้าถึง ของผูค้ น ผลจากการส�ำรวจจากมหาวิทยาลัยเซินเจิน้ ในปี พ.ศ. 2561 พบว่า ชาวเซินเจิน้ แต่ละคนอ่านหนังสือ เฉลี่ย 18.44 เล่ม และนี่อาจเป็ นเหตุผลหนึ่งว่าท�ำไมเมืองนีจ้ งึ เจริญรุดหน้าไวมาก ทัง้ ด้านเทคโนโลยี การเงิน โลจิสติกส์และอุตสาหกรรม และส�ำหรับชาวจีนนัน้ การอ่านหนังสือเท่ากับการคลายเครียด

E

19

20

E

EXPLAINED

ทุกวันนี้อินเดียก็มีร้าน หนังสือดีๆ มากมาย

ที่​่�มา : unsplash.com/photos/OYnXshorTdE

ในปี พ.ศ. 2565

จะไม่มีคนอินเดียที่ไม่รูห้ นังสืออีกต่อไป นี่คือค�ำกล่าวของ Prakash Javadekar รั ฐ มนตรี ว่ า การกระทรวงพั ฒ นาทรั พ ยากรมนุ ษ ย์ แ ห่ ง อิ น เดี ย สมั ย อิ น เดี ย ประกาศเอกราชในปี พ.ศ. 2490 อัตราผูร้ ู ห้ นังสือในอินเดียมีแค่ 18% แต่ผ่านมา 70 กว่าปี มีอัตราผูร้ ู ห้ นังสือเพิ่มเป็ น 80% ซึ่งคิดเป็ น 4.4 เท่า ทั้ง นี ม้ าจากการ ที่ ร ัฐ บาลส่ ง เสริม ให้ผู้ค นเข้า ถึ ง การศึก ษาและการอ่ า นแบบจริง จัง นั่น เอง และ ส�ำนักพิมพ์ต่างประเทศยักษ์ใหญ่ อย่าง Penguin Random House Hachette UK HarperCollins Taylor & Francis ฯลฯ ต่างพากันสนใจมาลงทุนธุรกิจสิ่งพิมพ์ ในอินเดีย เคยมีรายงานว่าคนอินเดียอ่านหนังสือเฉลี่ยมากกว่า 10 ชั่วโมงต่อสัปดาห์ นั่นจึงท�ำให้ในอินเดียมีรา้ นหนังสือดีๆ จ�ำนวนไม่นอ้ ย

EXPLAINED

ในปี พ.ศ.

2546-2547

ยูเ นสโกได้เ คยประกาศให้เ ดลี เป็ น เมื อ งหลวง ของหนั ง สื อ โลกและอิ น เดี ย มี ค วามหลากหลาย ทางภาษาที่น่าสนใจ เป็ นชาติท่ีพิมพ์หนังสือมากถึง 24 ภาษา แถมยังเป็ นอันดับสามในการพิมพ์หนังสือ ภาษาอังกฤษมากที่ สุดรองจากสหรัฐอเมริกาและ สหราชอาณาจักร แต่ละปี มีการพิ มพ์หนังสือใหม่ มากถึง 100,000 รายการ

E

21

DIGITONOMY

รวมสถิติในแวดวง

สิ่งพิมพ์ และ ร้านหนังสือ ทั่วโลกในยุคโควิด-19

ท่​่ามกลางการล่​่มสลายของหลายสิ่​่�งอย่​่างจากโควิ​ิด -19 กลั​ับกลายเป็​็นยาปลุ​ุกชี​ีพให้​้วงการหนั​ังสื​ือกลั​ับมา คึ​ึกคั​ักอี​ีกครั้​้ง� เพราะเมื่​่�อล็​็อกดาวน์​์ ให้​้อยู่​่แ� ต่​่ในบ้​้าน หนั​ังสื​ือกลายเป็​็นเครื่​่อ� งช่​่วยเยี​ียวยาจิ​ิตใจชั้​้น� ดี​ีที่​่ค� นทั่​่�วโลกวางใจ

ความเคลื่อนไหวในแวดวงสิ่งพิมพ์โลก ปี พ.ศ. 2564 ทวี​ีปเอเชี​ียและอเมริ​ิกาเหนื​ือ มี​ีส่​่วนแบ่​่งทางการตลาด

34%

ผู้​้�ที่​่�ทำำ�งาน ในวงการสิ่​่�งพิ​ิมพ์​์

การเติบโตตลาดหนังสือโลก

หนั​ังสื​ือใหม่​่ที่​่�ออกสู่​่�ตลาด มี​ีประมาณ

คาดว่าจะแตะ

87.92

พันล้าน ดอลลาร์

ปี พ.ศ.

2563

92.68

พันล้าน ดอลลาร์

ปี พ.ศ.

2564

315,731 คน

124.2 พันล้าน

1.5 ล้​้าน เรื่​่�อง

ดอลลาร์

ปี พ.ศ.

2568

3 อันดับหนังสือขายดีตลอดกาล

คัมภีร์ ไบเบิล

4 พันเล่มล้าน

ที่มา : www.tonerbuzz.com/blog/book-and-reading-statistics

D

The Works of Mao Tse-tung

820เล่มล้าน

หนังสือชุด The Harry Potter

500เล่มล้าน

ที่มา : Guinness Book Of World Records / Forbes

22

DIGITONOMY

สหรัฐอเมริกา

นิ​ิยายสำำ�หรั​ับผู้​้�ใหญ่​่ นิ​ิยายสำำ�หรั​ับเด็​็ก

23

ปี พ.ศ. 2560 ยอดขายหนังสือเพิ่มขึ้น ทุกประเภท

4.8% 6% 11%

สารคดี​ีสำำ�หรั​ับผู้​้�ใหญ่​่

D

สารคดี​ีสำำ�หรั​ับเด็​็ก นิ​ิยายสำำ�หรั​ับวั​ัยรุ่​่�น สารคดี​ีสำำ�หรั​ับวั​ัยรุ่​่�น

23.1% 21.4% 38.3%

ที่มา : Publisher’s Weekly

พฤติกรรมการอ่านของคนอเมริกัน ปี พ.ศ.

2562

ปี พ.ศ.

หนั​ังสื​ือเล่​่มขายได้​้

2563

693.7 ล้​้านเล่​่ม

หนั​ังสื​ือออกใหม่​่ ปี​ีละ

700,000 1,000,000 เล่​่ม

8.2%

ขายได้​้

751 ล้​้านเล่​่ม

50%

เกี่​่�ยวกั​ับ การศึ​ึกษา และวิ​ิทยาศาสตร์​์

ที่มา : www.tonerbuzz.com/blog/book-and-reading-statistics

การเติบโตของร้านหนังสืออิสระ จำำ�นวน

จ�ำนวน ร้านหนังสือ

จำำ�นวน

967 แห่ง

ปี พ.ศ. 2563

จำำ�นวน

จำำ�นวน

883 แห่ง

890 แห่ง

ปี พ.ศ. 2560

ปี พ.ศ. 2561

ปี พ.ศ. 2562

868 แห่ง

ที่มา : www.thebookseller.com/news/indie-bookshop numbers-rise-2020-ba-stats-show-1232504#

อังกฤษ

D

DIGITONOMY

เยอรมนี หันมาอุดหนุนหนังสือออนไลน์มากขึ้น

17%

21%

เพิ่​่�งทราบว่​่าสามารถ ซื้​้�อหนั​ังสื​ือ ผ่านช่องทางออนไลน์และ สั่งจองผ่านโทรศัพท์ ได้

ประชากรราว

Scan QR Code เพื่อรับชม Clip

1 ล้านคน ซื้​้�อหนั​ังสื​ือผ่​่านช่​่องทาง ข้​้างต้​้นเป็​็นครั้​้�งแรก ในช่​่วงโรคระบาด

ของประชากร อ่​่านหนั​ังสื​ือบ่​่อยขึ้​้�น ที่มา : สมาคมผูจ้ ดั พิมพ์และผูจ้ ดั จ�ำหน่ายหนังสือเยอรมนี www.pubat.or.th

จีน

ยอดขายของร้านหนังสือในจีนลดลง ยอดขายปี​ีแรกของปี​ี พ.ศ. 2563 ลดลงจากเวลาเดี​ียวกั​ันของปี​ีที่​่�แล้​้ว

ผลการสำำ�รวจยอดขาย

31.47%

แบบออฟไลน์​์จำำ�นวน

5,500

จำำ�นวนสมาชิ​ิกใหม่​่ ของแพลตฟอร์​์ม

แห่งทั่วจีน

เนื้​้�อหาดิ​ิจิ​ิทั​ัลหลายแห่​่งในจี​ีน เพิ่​่�มขึ้​้�นกว่​่า 20% เมื่​่�อเที​ียบกั​ับช่​่วงก่​่อนหน้​้า ที่มา : แพลตฟอร์มบิก๊ ดาต้าจงจินอีอ้ วิ๋น (Centrin Ecloud) www.pubat.or.th

ไต้หวัน ชาวไต้​้หวั​ันสนใจหนั​ังสื​ือจิ​ิตวิ​ิทยา และให้​้กำำ�ลั​ังใจมากขึ้​้�น จ�ำนวนหนังสือ ที่ตีพิมพ์ ใหม่ จ�ำนวนลดลง

1,769 เรื่อง

35,041 เรื่อง

ปี พ.ศ.

2562

ปี พ.ศ.

2563

เสพมังงะและอ่านออนไลน์นานขึ้น

29.7%

30%

40.2%

40.4%

อ่​่าน มั​ังงะ นานขึ้​้�น

อ่​่าน ออนไลน์​์ นานขึ้​้�น

สนใจ มั​ังงะ เพิ่​่�มขึ้​้�น

ฟั​ัง พอดแคสต์​์ นานขึ้​้�น

ที่มา : www.pubat.or.th

24

DIGITONOMY

ไทย

อันดับ 2 ของโลก

คนไทยให้เวลากับการอ่านหนังสือต่อสัปดาห์มากเป็น

ข้​้อมู​ูลจาก NOP World Under Score Index จากการสำำ�รวจการให้​้เวลากั​ับการอ่​่านต่​่อสั​ัปดาห์​์

ในประชากรแต่​่ละประเทศทั่​่�วโลก ระบุ​ุว่​่า

1 อินเดีย

10.42

ชั่วโมง/คน/สัปดาห์

2

ไทย

3 จีน

4 ฟิลิปปินส์

ชั่วโมง/คน/สัปดาห์

ชั่วโมง/คน/สัปดาห์

ชั่วโมง/คน/สัปดาห์

9.24

8

5 อียิปต์

7.36

7.30

ชั่วโมง/คน/สัปดาห์

ที่มา : www.indy100.com/discover/the-countries-that-read-the-most-books-7348401

เส้นทางการเติบโตของตลาดสื่อสิ่งพิมพ์ ในประเทศไทย

29,300 ล้านบาท ปี พ.ศ.

2557

27,900

27,100

ล้านบาท ปี พ.ศ.

2558

ล้านบาท

23,900 ล้านบาท

20,000

ปี พ.ศ.

ปี พ.ศ.

ปี พ.ศ.

2559

ล้านบาท

2560

2561 ผลรวมรายได้โดยประมาณ

47% ร้านหนังสือ

35% งานหนังสือ

ผลสำำ�รวจของ สถาบั​ันอุ​ุทยานการเรี​ียนรู้​้� TK Park และสำำ�นั​ักงานสถิ​ิติ​ิแห่​่งชาติ​ิ ปี​ี พ.ศ. 2561 พบว่​่า

คนไทยยังชอบไปซื้อ หนังสือที่ร้าน

3%

15% สั่งหนังสือเล่ม ทางออนไลน์

E-Book

ไทยมี​ีร้​้านหนั​ังสื​ือ ทั่​่�วประเทศ ประมาณ

783 แห่​่ง แบ่งเป็น

ร้​้านหนั​ังสื​ืออิ​ิสระ

169 ร้าน

ร้​้านหนั​ังสื​ือรายใหญ่​่

614 ร้าน

D

25

26

T

The Knowledge

ร้านหนังสือ

พื้นที่แห่งความหวังสู่เป้าหมาย การเป็นสังคมแห่งการอ่าน ไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัดว่าร้านหนังสือแห่งแรกของโลกคือที่ ไหน หากจะมีก็แต่บนั ทึกเรือ่ งการขายหนังสือครัง้ แรกของโลก ที่เกิดจากการเอาหนังสือเขียนด้วยมือ (Manuscript ) ไปขายที่งานออกร้านอิมพีเรียล แฟร์ ในเยอรมนี ช่วงศตวรรษที่ 15 ที่แม้แต่มาร์ตนิ ลูเธอร์ นักปฏิรูปศาสนาก็นำ� หนังสือของตนมาขายในงานนี ้ ในหลายประเทศทั่วทุกมุมโลก ต่างก็มปี ระวัตศิ าสตร์การขายหนังสือเป็ นของตนเอง อาทิ ตรุ กี กรุงอิสตันบูลมีตลาดขายหนังสือคัมภีรโ์ กหร่านเขียนด้วยมือ ที่ซาฮาฟลาร์ คาร์ซิส (Sahaflar Carsis) ตรงข้ามประตู Spoons Maker ของบาซาร์ในตุรกี ที่ปัจจุบนั เป็ นตลาดขายหนังสือมือสอง และหนังสือหายากจากทั่วทุกมุมโลก เยอรมนี เมื่อกูเตนเบิรก์ (Gutenberg) คิดค้นวิธีการเรียงพิมพ์ได้สำ� เร็จเมื่อ 500 กว่าปี ท่ีแล้ว จึงเกิด การพิมพ์หนังสือขึน้ อย่างแพร่หลาย น�ำมาสูจ่ ดุ ก�ำเนิดของตลาดขายหนังสือที่แฟรงค์เฟิ รต์ (Frankfurt Book Fair) เทศกาลหนังสือระดับโลกที่ยงั คงความยิ่งใหญ่ตราบจนถึงยุคโควิด-19 ที่ตอ้ งย้ายไป จัดงานในรูปแบบออนไลน์แทน อังกฤษ ในขณะที่รา้ นขายหนังสือในประเทศอังกฤษถือก�ำเนิดขึน้ ข้างมหาวิทยาลัยในช่วงต้นศตวรรษ ที่ 19 และกระจัดกระจายเต็มไปด้วยร้านหนังสือเล็กๆ ในทุกซอกหลืบของเมืองใหญ่ ขายหนังสือ ปกขาวแห่งยุควิคตอเรียน และหนังสือแนวคิดการปฏิวตั ติ า่ งๆ สหรัฐอเมริกา เข้าสูป่ ลายศตวรรษที่ 20 ก�ำเนิดร้านหนังสือแบบซูเปอร์สโตร์ขนาดยักษ์กนิ พืน้ ที่ 4-5 ชัน้ ของตึกทัง้ ตึก โดยร้าน Border’s เคลมว่าตนคือต้นแบบของ Book&Music&Cafe ที่ก่อตัง้ ขึน้ เมื่อปี พ.ศ. 2514 ใน เมืองแอนน์อาร์เบอร์ รัฐมิชิแกน สหรัฐอเมริกา และเริม่ มีแผนกดนตรีในปี พ.ศ. 2553 ตามมาด้วยการ ขายกาแฟในร้านหนังสือ ขยายสาขาไปทั่วอเมริกากว่า 300 แห่ง รวมถึงการเปิ ดสาขาในต่างประเทศ จนกลายเป็ นต้นแบบของส่วนผสมของการมีคาเฟ่ ในร้านหนังสืออิสระตราบจนทุกวันนี ้ ก่อนการมาถึงของโซเชียลมีเดีย ถือเป็ นยุคเฟื่ องฟู ของร้านหนังสือไม่วา่ จะในรู ปแบบของร้านหนังสือ อิสระ และร้านหนังสือเครือข่าย โลกแห่งสิ่งพิมพ์ บูมสุดขีด นิตยสารทยอยกันเปิดหัวใหม่ปีละหลายเล่ม เทศกาลหนังสือจัดขึน้ ปี ละมากกว่าสองครัง้ ฯลฯ แม้​้ใ นช่​่ว งสิ​ิบ ปี​ี ม านี้​้� วงการสิ่​่�งพิ​ิ ม พ์​์จ ะทยอย ล้​้มหายตายจาก เห็​็นได้​้ชัดั จากการปิ​ิดตั​ัวของนิ​ิตยสาร และหนั​ังสื​ือพิ​ิมพ์​์หัวั ต่​่างๆ กระนั้​้�นหนั​ังสื​ือเล่​่มดู​ูไม่​่มี​ี ที​ีท่​่าว่​่าจะสู​ูญสลายไปง่​่ายๆ สำำ�นั​ักพิ​ิมพ์​์ทั้​้�งใหญ่​่

และย่ อ ยยั ง คงทยอยพิ ม พ์ ห นั ง สื อ ปกใหม่ ๆ ออกมาปี ละหลายเล่ม ร้านหนังสืออิสระไม่ว่าจะ ขายหนัง สื อ มื อ ใหม่ ห รื อ หนัง สื อ มื อ สองก็ ยัง คง “รัน” วงการต่อไปได้ และดูเหมือนว่าคาเฟ่ จะไม่ใช่ ส่วนประกอบที่สำ� คัญของร้านหนังสืออีกต่อไป การเพิม่ บทบาทของการเป็ นพืน้ ทีแ่ ห่งการเรียนรู ้ เข้าไปในร้านหนังสือหรือห้องสมุดต่างหาก คือค�ำตอบ ที่ย่ งั ยืนของการสร้างวัฒนธรรมการอ่านให้แข็งแรง และหยั่งรากลึกในหลากพืน้ ที่ของโลกใบนี ้

The Knowledge

SCAN QR CODE เพื่อรับชม Clip

นโยบายการส่งเสริมการอ่าน ของแต่ละประเทศ ในช่วงทศวรรษก่อนปี 2000 จะมาเยือน หลาย เมืองในโลกให้ความส�ำคัญกับการพัฒนาสูส่ ถานะ “เมืองการอ่าน” ก่อให้นโยบายต่างๆ ที่น่าสนใจ และแต่ละประเทศต่างก็นำ� ไปปฏิบตั ิอย่างจริงจัง และต่อยอดไปสูก่ ารปลูกฝั งวัฒนธรรมการอ่านให้ หยั่งรากลึกในส�ำนึกของผูค้ น ญี่ปุ่น ปี พ.ศ. 2538 หลายเมืองในญี่ปนุ่ จัดกิจกรรม “อ่านยามเช้า” โดยให้นกั เรียนทุกคนอ่านหนังสือ 10 นาทีทกุ เช้า และโรงเรียนที่มีหอ้ งเรียน 12 ห้อง จะต้องมีบรรณารักษ์ท ําหน้าที่สง่ เสริมการอ่าน ปี พ.ศ. 2545 ห้อ งสมุ ด รัฐ สภาแห่ ง ชาติ (The National Diet Library : NDL) เปิ ดตัวห้องสมุด นานาชาติดา้ นวรรณกรรมเด็กอย่างเป็ นทางการ ในเดือนพฤษภาคม และเปิ ดให้บริการห้องสมุด

Kan-sai-kan ณ กรุ งเกียวโตซึ่งห้องสมุดแห่งนีม้ ี ระบบเครือ ข่ า ยสารสนเทศเชื่ อ มโยงกับ หอสมุด กลางแห่งกรุ งโตเกียว จึงสามารถให้บริการสืบค้น สารสนเทศทุกประเภทได้เช่นเดียวกับหอสมุดกลาง ในปี แรกที่เปิ ดให้บริการ ห้องสมุด Kan-sai-kan มีรายการหนังสือภาษาญี่ปนุ่ ออนไลน์ถงึ 2.6 ล้านปก รวมทัง้ ข้อมูลจากข่าวหนังสือพิมพ์หลายชาติหลาย ภาษา ซึ่งผูใ้ ช้งานสามารถสืบค้นได้ทงั้ ที่หอ้ งสมุด และจากเว็ บ ไซต์ ช่ ว ยอ�ำ นวยความสะดวกให้ ประชาชนเข้าถึงการอ่านได้แพร่หลายยิ่งขึน้ ปี พ.ศ. 2545-2549 รัฐบาลประเทศญี่ปนุ่ ก�ำหนด กรอบวงเงิ​ินงบประมาณระยะ 5 ปี​ี เป็​็ นเงิ​ิน 65 พั​ันล้​้านเยน สำำ�หรั​ับสนั​ับสนุ​ุนการจั​ัดซื้​้�อหนั​ังสื​ือ เข้าห้องสมุดโรงเรียนทั่วประเทศ ปี ละ 13 พันล้านเยน หรือประมาณ 4,810 ล้านบาท

T

27 27

28

T

The Knowledge

สหรัฐอเมริกา ปี พ.ศ. 2541 เมื อ งซี แ อตเทิ ล สหรัฐอเมริกาจัดแคมเปญ “ถ้าชาว ซีแอตเทิลทุกคนอ่านหนังสือเล่ม เดียวกัน” ซึ่งเป็ นต้นแบบกิจกรรม “หนึ่งเมืองหนึ่งเล่ม” ที่แพร่หลาย จากสหรัฐอเมริกาไปทั่วโลก และเมือง เกาสง ไต้หวันก็ รบั แรงบันดาลใจนี ้ มาด้วยเช่นกัน ไต้หวัน ห้ อ งสมุ ด ประชาชนเกาสง (Kaohsiung Public Library) เป็ น หนึ่ ง ในห้อ งสมุด เก่ า แก่ ท่ี อ ยู่คู่ ไต้ห วัน มานานเกิ น ศตวรรษ และ ปั จจุบนั ถือเป็ นห้องสมุดที่ใหญ่ท่ีสดุ ในภูมิภาคไต้หวันตอนใต้ ขึน้ ชื่อด้าน แนวคิดในการออกแบบและนวัตกรรม ในการให้บริการตามบริบทที่ทา้ ทาย ในแต่ ล ะยุ ค สมั ย จนกลายเป็ น แลนด์มาร์กส�ำคัญประจ�ำเมือง ทัง้ ยัง มี ส่ ว นส�ำ คั ญ ในการสนั บ สนุ น ให้ วัฒนธรรมการอ่านหยั่งรากลึกในวิถี ของผูค้ นทุกเพศทุกวัยผ่านกิจกรรม ต่อไปนี ้

โครงการบริ​ิจาคล้​้านเล่​่ม ส่​่งต่​่อ ความรั​ักและความรู้​้�สู่​่�คนรุ่​่�นต่​่อไป เ ปิ ด รั บ บ ริ จ า ค เ งิ น เ พื่ อ จั ด ซื ้ อ หนังสือ ท�ำให้หอ้ งสมุดระดับท้องถิ่น มี ห นั ง สื อ ให้ บ ริ ก ารนั บ ล้า นเล่ ม ในหนัง สื อ แต่ ล ะเล่ ม จะมี ใ บปลิ ว ระบุร ายนามผู้บ ริ จ าค เพื่ อ แสดง ความขอบคุ ณ ในการที่ ส่ ว นร่ ว ม พัฒนาสังคม ตูย้ มื หนังสืออัตโนมัติ หน้าตา คล้ายตูจ้ ำ� หน่ายน�ำ้ อัดลม ติดตัง้ ไว้ ตามสถานีรถไฟฟ้า เพื่อให้สมาชิก ห้ อ งสมุ ด สามารถจองหนั ง สื อ เล่มที่ตอ้ งการผ่านช่องทางออนไลน์ จากนั้น ห้อ งสมุด จะจั ด ส่ ง ไปยัง ตู้ยื ม หนั ง สื อ อัต โนมัติ ณ สถานี รถไฟฟ้าที่ระบุไว้ภายในเวลา 2.33 วัน จากนั้น เพี ย งน�ำ บัต รรถไฟฟ้ า แตะที่ ตู้ แ ล้ ว พิ ม พ์ ร หั ส หนั ง สื อ ก็ จ ะได้ร ับ หนั ง สื อ เล่ ม ที่ ต ้อ งการ ไปอ่า น โดยไม่ ต อ้ งเดิ น ทางไปถึ ง ห้องสมุด

ห้​้องสมุ​ุดแบบเครื​ือข่​่ายสาขา โดยแต่​่ ล ะสาขามี​ี จุ​ุ ด เด่​่ น ที่​่�แตก ต่​่างกั​ันออกไป เช่​่น ห้​้องสมุ​ุดสาขา หยั​ันเฉิ​ิง เน้​้นด้​้านการ์​์ตูนู เพราะไต้​้หวั​ัน เริ่​่�ม มี​ี นั​ัก เขี​ี ย นการ์​์ตู​ูน และหนั​ัง สื​ื อ ภาพรุ่​่�นใหม่​่ๆ เพิ่​่�มขึ้​้�น ห้​้องสมุ​ุดสาขา ซุ่​่�ยผิ​ิง (Cuiping) เน้​้นด้​้านการทำำ� อาหาร เพราะอยู่​่�ในชุ​ุมชนผู้​้�ย้​้ายถิ่​่�น มาจากประเทศต่​่างๆ จึ​ึงมุ่​่�งเน้​้นด้​้าน การแลกเปลี่​่�ยนวั​ัฒนธรรม เป็​็ นต้​้น จุ​ุ ด แจกจ่​่ า ยหนั​ั ง สื​ื อ บริ​ิ เ วณ สถานี​ีรถไฟ สถานี​ีรถไฟความเร็​็วสู​ูง และสถานี​ีรถไฟฟ้​้า ดำำ�เนิ​ินการโดย ห้​้องสมุ​ุดสาขาซั่​่�วหยิ​ิง โดยผู้​้�สั​ัญจร ไปมาสามารถหยิ​ิบหนั​ังสื​ือไปอ่​่าน โดยไม่​่ จำำ� เป็​็ นต้​้อ งนำำ�มาคื​ื น แต่​่ สนั​ับสนุ​ุนให้​้ส่ง่ ต่​่อให้​้กับั ผู้​้�ที่​่�ต้​้องการ อ่​่านต่​่อไป หลั​ังจากนั้​้�นจุ​ุดแจกจ่​่าย หนั​ังสื​ือก็​็เกิ​ิดเพิ่​่�มขึ้​้�นมากมาย เช่​่น ในโรงพยาบาลหรื​ือคลิ​ินิ​ิก

ปี​ี พ.ศ. 2556 ห้​้องสมุ​ุดประชาชนเกาสงมี​ีเครื​ือข่​่ายห้​้องสมุ​ุดกว่​่า 70 แห่​่ง มี​ีทรั​ัพยากรหนั​ังสื​ือรวมกั​ันกว่​่า 4 ล้​้าน เล่​่ม ในหนึ่​่�งปี​ี มี​ีสมาชิ​ิกยื​ืมหนั​ังสื​ือมากกว่​่า 15 ล้​้านครั้​้�ง ซึ่​่�งเพิ่​่�มสู​ูงขึ้​้�นถึ​ึง 84% เมื่​่�อเที​ียบกั​ับ 7 ปี​ี ที่​่�ผ่า่ นมา นวั​ัตกรรม การให้​้บริ​ิการที่​่�หลากหลายทำำ�ให้​้โมเดลห้​้องสมุ​ุดประชาชนเกาสงกลายเป็​็ นต้​้นแบบให้​้กับั เมื​ืองอื่​่�นๆ ทั่​่�วไต้​้หวั​ัน ทั้​้�งยั​ังส่​่งผลทางอ้​้อมให้​้อุตุ สาหกรรมสิ่​่�งพิ​ิมพ์​์กลั​ับมาเฟื่​่� องฟู​ูอี​ีกครั้​้�ง เมื่​่�อการอ่​่านหนั​ังสื​ือกลายเป็​็ นงานอดิ​ิเรกที่​่� ชาวเมื​ืองชื่​่�นชอบ พวกเขาจึ​ึงรู้​้�จั​ักเลื​ือกซื้​้�อหนั​ังสื​ือที่​่�มี​ีคุณ ุ ภาพ และติ​ิดตามผลงานของนั​ักเขี​ียนในดวงใจ

The Knowledge

วัฒนธรรมการอ่าน และการบันทึกของไทย หากไม่ นับ การอ่ า นผ่ า นสมุด ข่ อ ยใบลานที่ จ ำ� กัด เฉพาะชนชัน้ สูงและพระภิกษุ ดูเหมือนว่าประวัตศิ าสตร์ การอ่า นหนัง สื อ เล่ม ของไทยเพิ่ ง จะเริ่ม ขึน้ อย่า งเป็ น รู ป ธรรมในสมัย รัช กาลที่ 3 เมื่ อ หมอบรัด เลย์ก่ อ ตั้ง โรงพิมพ์แห่งแรกขึน้ ในสยามเมื่อ พ.ศ. 2482 ซึง่ ก็ยงั คง จ�ำกัดการเข้าถึงเฉพาะในหมูช่ นชัน้ สูงเช่นเคย ในขณะที่คนไทยส่วนใหญ่ส่งั สมความคิดความอ่าน จากการฟั งพระเทศน์เป็ นส�ำคัญ ควบคูก่ บั การหาความ บันเทิงจากการชมมหรสพอย่างลิเก มากกว่าจะเข้าถึง การอ่านหนังสือ ล่ว งเข้า สู่ยุค หลัง การเปลี่ ย นแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 เริ่มมีการก่อตัง้ มหาวิทยาลัยขึน้ หลายแห่ง จึงมีการพิมพ์หนังสือเพื่อการศึกษาและการแสวงหา ความรูด้ า้ นต่างๆ มากขึน้ คนไทยจึงมีโอกาสเข้าถึงการ อ่านหนังสือมากขึน้ แต่ก็ไม่แข็งแรงพอที่จะใช้คำ� ว่าเป็ น บ้านเมืองที่มีวฒ ั นธรรมการอ่านได้ เพราะวัฒนธรรมการอ่าน หมายถึง สังคมที่ให้ความ ส�ำคัญกับการอ่าน ชื่นชอบและรักการอ่าน การอ่าน เป็ นส่วนหนึ่งในชีวิต โดยกลุ่มคนส่วนใหญ่ต่างปฏิบตั ิ กิจกรรมการอ่านเป็ นกิจวัตรประจ�ำวัน รวมไปถึงการ พูดคุยสนทนา แลกเปลี่ยนความคิดเห็นเรื่องการอ่าน หนังสือ นักเขียน และสิง่ ที่สนใจจนก่อให้เกิดการวิพากษ์ ทัง้ ที่เป็ นทางการและวงสนทนาทั่วไป

ที่​่�มา : unsplash.com/photos/84mFDd6bZG4

ในขณะที่ สัง คมไทยเน้น วัฒ นธรรมการรับ ชม มากกว่า โดยเฉพาะเมื่อโทรทัศน์เข้ามามีบทบาทกับ วิถีชีวิตในครัวเรือนมากขึน้ เรื่อยๆ คนไทยที่ปกติก็ ชอบดูโขน ดูลเิ กอยูแ่ ล้ว จึงน้อมรับวัฒนธรรม การดู ทีวีเข้ามาอยู่ในชีวิตโดยไม่ตอ้ งเสียเวลาปรับตัวนาน และยังคงหยั่งรากฝั งลึกตราบจนทุกวันนี ้ ในขณะที่ วัฒนธรรมการอ่านปลิดปลิวไปกับสายลม ส�ำ นัก งานสถิ ติ แ ห่ ง ชาติ เ คยรายงานไว้เ มื่ อ ปี พ.ศ. 2548 ว่า ในจ�ำนวนประชากรไทย 60 ล้านคน อ่านหนังสือ 41 ล้านคน อ่านหนังสือได้แต่ไม่ชอบอ่าน 18 ล้านคน และอ่านหนังสือไม่ออก 3.3 ล้านคน ตัวเลขที่นา่ สนใจอยูต่ รงกลุม่ คนที่อา่ นหนังสือได้ แต่ไม่ชอบอ่าน เพราะส่วนใหญ่ใช้เวลาไปกับการดู โทรทัศน์ หรือถ้าเป็นสมัยนีก้ ห็ มดเวลาไปกับอินเทอร์เน็ต และโซเชียลมีเดียอย่างไม่ตอ้ งสงสัย นอกจากนี ้ ยังมีรายงานข่าว ระบุว่า “เด็กไทย อ่านหนังสือ 2-5 เล่มต่อปี โดยสิงคโปร์ และเวียดนาม อ่า น 50 เล่ม คนไทยอ่า นหนัง สื อ นอกเวลาเรีย น และท�ำงาน ร้อยละ 68.8 เฉลี่ยอ่านหนังสือคนละแค่ 35 นาทีตอ่ วัน”

T

29 29

30

T

The Knowledge

โอกาสในการพัฒนาสังคมไทย ให้เป็นสังคมแห่งการอ่าน จากตัวอย่างของหลายๆ ประเทศจะเห็นได้ว่า การกระจายหนัง สื อ ให้ถึง มื อ ประชาชนเป็ น เรื่อ ง ส�ำคัญ ในเมืองไทยเองซึง่ เป็ นสังคมแห่งการบริจาค ก็มีการกระจายหนังสือในรู ปแบบของการให้อย่าง ไม่เป็ นรู ปธรรมมาโดยตลอด ต่างจากรู ปแบบของ “โครงการอ่านสร้างชาติมูลนิธิกระจกเงา” ที่เปิ ด รับหนังสือบริจาคที่เป็ นหนังสือดีมีประโยชน์เท่านัน้ เพื่อส่งมอบแก่ผรู้ บั ที่ตอ้ งเป็ นผูเ้ ลือกหนังสือที่ตวั เอง ต้องการ ไม่ใช่ถกู ก�ำหนดโดยผูบ้ ริจาคเพียงฝ่ ายเดียว จึ ง ถื อ เป็ น การออกแบบระบบที่ ท ้ า ทายโจทย์

เรื่ อ งวัฒ นธรรมการให้ ที่ ผู้ใ ห้ต ้อ งเลื อ กในสิ่ ง ที่ ตัว เอง คิดว่าดีท่ีสดุ จริงๆ ไม่ใช่แค่การส่งต่อหนังสือที่ตวั เองไม่อา่ น แล้วสูผ่ อู้ ่ืน นอกจากนี ้ ยังมี ความเคลื่อนไหวในส่วนของภาครัฐ เมื่ อ เดื อ นกุ ม ภาพั น ธ์ พ.ศ. 2564 โดยกรมส่ ง เสริ ม วั ฒ นธรรม กระทรวงวั ฒ นธรรม มู ล นิ ธิ วิ ช าหนั ง สื อ และจุ ฬ าลงกรณ์ ม หาวิ ท ยาลั ย โดยสถาบั น ไทย ศึ ก ษา ได้ท �ำ พิ ธี ล งนามบัน ทึ ก ข้อ ตกลงความร่ ว มมื อ (MOU) เรื่องความร่วมมือการส่งเสริมวัฒนธรรมหนังสือ และระบบหนังสือของไทย

The Knowledge

ความร่วมมือ การส่งเสริมวัฒนธรรม หนังสือและระบบหนังสือ ของประเทศไทย ส�ำหรับความร่วมมื อทางวิชาการครัง้ นี จ้ ะมี การ สร้า งองค์ค วามรู ร้ ่ว มกัน โดยจุฬ าฯ เป็ น ภาคี ห ลัก ด�ำ เนิ น การวิ จัย ส่ว นมูล นิ ธิ วิ ช าหนัง สื อ จะส่ง เสริม ระบบหนังสือในมิติต่างๆ ตัง้ แต่การประพันธ์จนถึง อุตสาหกรรมหนังสือ และให้กำ� ลังใจร้านหนังสือต่างๆ ที่ยงั เปิ ดกิจการ ทั้ง นี ้ การจัด ท�ำ ระบบหนัง สื อ ของประเทศไทย เพิ่ ง เกิ ด ขึน้ เป็ น ครัง้ แรก โดยมอบหมายให้ส ถาบัน ไทยศึกษา จุฬาฯ รวบรวมประมวลผลเกี่ยวกับปั ญหา ระบบหนังสือ ระบบความรู ข้ องประเทศ โดยก�ำหนด กลุ่ม เป้า หมายตั้ง แต่เ ด็ก เยาวชนไปจนถึง ผูส้ ูง อายุ ด้วยการใช้โจทย์จากความไม่รูด้ งั กล่าวมาศึกษาวิจยั เพื่ อให้ได้ชุดข้อมูลตอบโจทย์ท่ี สำ� คัญ คื อ มี คนใน ประเทศจ�ำนวนเท่าไหร่ท่ีเข้าไม่ถึงหนังสือ ซึ่งจะไม่ พิ จ ารณาแค่ ค วามรู ผ้ ิ ว เผิ น ที่ เ กิ ด จากอิ น เทอร์เ น็ ต แต่ตอ้ งเป็ นความรูท้ ่ีแตกฉานจากการอ่านหนังสือโดย แท้จริง ซึง่ จะศึกษาห่วงปั ญหา 14 ห่วง เช่น ผูผ้ ลิต นักเขี ยน พ่อแม่ ผูป้ กครอง ครู อาจารย์ นัก เรีย น นักศึกษา ฯลฯ แล้ววิเคราะห์หาทางแก้ปัญหาให้เหมาะ สมกับกลุม่ เป้าหมาย การสร้างระบบหนังสือนีข้ นึ ้ มาเป็ นการสร้างทัศนคติ ให้คนไทยอ่านหนังสือรู ปเล่ม สร้างสิ่งจูงใจให้เห็น ประโยชน์จากการอ่านหนังสือ จะท�ำให้คนที่เข้าไม่ถงึ องค์ค วามรู ้ไ ด้เ ข้า ถึ ง และน�ำ ไปใช้พัฒ นาตนเอง พัฒนาชาติ เมื่ อ หัน มารับ ฟั ง เสี ย งจากเจ้า ของร้า นหนัง สื อ อิ ส ระอย่ า งฟาธอม บุ๊ ค สเปซ ที่ เ น้น การเป็ น พื น้ ที่ แห่​่งการเรี​ียนรู้​้�ควบคู่​่�กั​ับการขายหนั​ังสื​ือ ระบุ​ุว่า่ หาก ในการสนั​ับสนุ​ุนร้​้านหนั​ังอิ​ิสระ ภาครั​ัฐควรพู​ูดคุ​ุยและ รั​ับฟั​ังเสี​ียงของผู้​้�ประกอบการด้​้วยว่​่ากำำ�ลังั ประสบปั​ัญหา

ที่​่�มา : unsplash.com/photos/MKTGampVKMQ

อะไร และต้​้องการทางออกแบบไหน ขยายความประเด็นนี เ้ พิ่มเติมด้วยความคิดเห็น จาก วิทยากร โสวัตร เจ้าของร้านหนังสือฟิ ลาเดลเฟี ย จังหวัดอุบลราชธานี ที่ไม่ได้มงุ่ เน้นการท�ำร้านหนังสือ เพื่ อ ขายหนัง สื อ แต่ พ ยายามขับ เคลื่ อ นเครื อ ข่ า ย การอ่านให้ขยายวงกว้างขึน้ เรือ่ ยๆ ด้วยหลากหลายวิธี ที่ดำ� เนินการด้วยตนเอง วิธีการคือ น�ำหนังสือที่ลน้ สต๊อก หนังสือที่เพื่อน หรื อ หลายคนให้ม า และหนั ง สื อ ที่ ดี ล กั บ มู ล นิ ธิ กระจกเงาไปจ�ำหน่ายเล่มละ 1 บาท หรือ 5 บาท เพือ่ ให้ ผูอ้ า่ นไม่เกิดความรูส้ กึ ว่าได้หนังสือมาฟรีๆ และเพื่อให้ เกิดการเลือกหนังสือที่เจ้าตัวอยากอ่านจริงๆ นอกจากนี ้ วิทยากรเสนอแนะไปยังโครงการต่างๆ ของภาครัฐ ที่ ตั้ง ใจสนัน สนุ น ร้า นหนัง สื อ อิ ส ระว่ า ควรติ ด ต่ อ ส�ำ นัก พิ ม พ์ต่ า งๆ ที่ มี ห นัง สื อ ล้น สต็ อ ก ให้ท ยอยระบายสิ น ค้า ด้ว ยราคาขายต�่ำ จากนั้น รายชื่อหนังสือทัง้ หมดแล้วแจกจ่ายไปยังร้านหนังสือ อิสระทั่วประเทศ เพื่อเลือกซือ้ หนังสือเหล่านีไ้ ปวาง ขายในร้าน หากท�ำตามกลยุทธ์ดงั กล่าวจะท�ำให้รา้ นหนังสือ อิสระมีหนังสือไว้จำ� หน่าย และส�ำนักพิมพ์เองก็ได้ระบาย สินค้าออกจากคลัง ถือเป็ นการส่งเสริมร้านหนังสือ อิสระและส่งเสริมรากฐานการอ่านอีกทางหนึง่

ทีม่ า : ละออ ศิรบิ รรลือชัย.ร้านหนังสือรอบโลก. มีเดีย สปาร์ค, 2545 วันชัย ตันติวิทยาพิทกั ษ์.วัฒนธรรมการอ่าน.https://www.sarakadee.com/blog/oneton/?p=65 พงศ์ศกั ดิ์ สังขภิญโญ.วัฒนธรรมการอ่านของคนไทย: การวิเคราะห์วาทกรรม.https://bit.ly/2ZZHzo8 TKPark.กลยุทธ์สง่ เสริมวัฒนธรรมการอ่านของห้องสมุดประชาชนเกาสง.https://bit.ly/3ovO5fT TKPark.นโยบายส่งเสริมการอ่านของประเทศญี่ปนุ่ .https://bit.ly/3rIlKow ไทยโพสต์.‘แผนปฏิบตั กิ ารวัฒนธรรมหนังสือ’ อ่านเป็ นเล่มไม่มวี นั ตาย.https://www.thaipost.net/main/detail/93960

T

31 31

32

D N

nexTPERT

ส�ำรวจทิศทางการด�ำเนินธุรกิจ

ร้านหนังสืออิสระในประเทศไทย

ค�ำว่า ธุรกิจ กับ อิสระ ดูจะมีนิยามที่สวนทางกันชนิดที่ไม่นา่ จะมาบรรจบกันได้ โดยเฉพาะเมื่อเพิ่มค�ำว่า ร้านหนังสือ เข้าไปอีกหนึ่งค�ำ เป็ นใครก็ตอ้ งท�ำนายว่า การเปิ ดกิจการ “ร้านหนังสือ อิสระ” ให้เติบโตเป็ นธุรกิจที่ทำ� ก�ำไรได้เป็ นกอบเป็ นก�ำ ดูจะเป็ นหนทางที่มืดมน โดยเฉพาะในยุคที่ทกุ กิจกรรม ถูกขับเคลื่อนด้วยโลกออนไลน์ และใครๆ ก็ปรามาสว่าสิ่งพิมพ์ได้ตายไปแล้ว แต่น่นั เป็ นเพียงสมมติฐานทีค่ นภายนอกมองเข้าไป เพราะเมือ่ ลองสอบถามเจ้าของร้านหนังสืออิสระ ทีห่ ากนับกัน จริงๆ มีจำ� นวนเกือบ 100 แห่งและกระจายตัวอยู่ท่ วั ทุกภาคในประเทศไทย จะพบว่าเส้นกราฟในการประกอบ ธุรกิจร้านหนังสืออิสระไม่ได้ย่ำ� แย่เสียทีเดียว โดยเฉพาะตลอดระยะเวลาการแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 รวมถึงความสนใจทางการเมืองของคนรุ น่ ใหม่ ในช่วง 2 ปี ท่ีผ่านมา ที่ก่อให้เกิดปรากฏการณ์ใหม่ขึน้ ในวงการร้านหนังสืออิสระ ที่แม้จะท�ำนายอนาคตไม่ได้ ร้อยเปอร์เซ็นต์ แต่ก็พอจะมองเห็นโอกาสในวิกฤตส�ำหรับเจ้าของร้านหนังสือที่พร้อมปรับตัวรับการเปลี่ยนแปลง แต่ ก็ ป ฏิ เ สธไม่ ไ ด้ว่ า ยัง มี ปั ญ หาและอุป สรรคต่ า งๆ ที่ เ จ้า ของร้า นหนัง สื อ อิ ส ระต่ า งก็ ต ้อ งหาทางแก้ไ ข แบบเฉพาะตัว ซึง่ เราได้รวบรวมบางกรณีไว้เป็ นบันทึกบทหนึง่ ในหน้าประวัตศิ าสตร์รา้ นหนังสืออิสระไทย รวมถึง เพื่อเป็ นแนวทางส�ำหรับผูท้ ่สี นใจอยากร่วมลงสนามประกอบกิจการร้านหนังสืออิสระให้มจี ำ� นวนมากขึน้ ในอนาคต

nextPERT

เปลี่ยนร้านหนังสือเป็น พื้นที่แห่งการเรียนรู้ ร้า นหนัง สื อ อิ ส ระจ�ำ นวนมาก ไม่ ไ ด้ว างตัว เป็ น เพี ย งร้า นค้า จึ ง รังสรรค์บรรยากาศและสร้างสรรค์ กิ จ กรรมต่ า งๆ ให้ ผ ลั ด เปลี่ ย น หมุนเวียนขึน้ ตลอดปี เพื่อมุง่ หวังให้ ผู้ค นที่ เ ข้า มาสัม ผัส ประสบการณ์ ภายในร้านเป็ นมากกว่า "ลูกค้า" อาทิ ร้านฟาธอม บุค๊ สเปซ ในซอย สวนพลู กรุ งเทพมหานคร ที่ตงั้ ใจ เปิ ดร้านหนังสือควบพืน้ ที่การเรียนรู ้ ขึ น้ เมื่ อ 5 ปี ที่ แ ล้ว โดยเกิ ด จาก แนวคิดของ ภัทรอนงค์ สิรีพิพฒ ั น์ และขนิษฐา ธรรมปัญญา สองผูก้ อ่ ตัง้ ที่​่�มุ่​่�งมั่​่�นในการหาหนทางให้​้คนใน สั​ังคมอยู่​่�ร่​่วมกั​ันด้​้วยความเข้​้าใจกั​ัน

มากขึ้​้�น จึ​ึงใช้​้องค์​์ประกอบ 4 อย่​่าง ได้​้แก่​่ หนั​ังสื​ือ ศิ​ิลปะ กระบวนการ เรี​ียนรู้​้� และผู้​้�คนเป็​็ นเครื่​่�องมื​ือในการ ขั​ับเคลื่​่�อนให้​้เกิ​ิดกระบวนการเรี​ียนรู้​ู � ขึ้​้�นภายในร้​้านหนั​ังสื​ือ ในช่ ว ง 3 ปี แรก ร้า นฟาธอม บุ๊ค สเปซจัด กิ จ กรรมเวิ ร ก์ ชอปขึน้ เป็ นประจ�ำทุกสัปดาห์ และเปลี่ยน ธีมหลักในร้านทุก 2 เดือน เพื่อเป็ น การชวนนั ก อ่ า นที่ แ วะเวี ย นมาที่ ร้านสนทนาผ่านกิจกรรมไปในตัว เช่​่นเดี​ียวกั​ับ ร้​้านหนั​ัง (สื​ือ) 2521 ที่​่�อยู่​่�ในตั​ัวเมื​ืองภู​ูเก็​็ต ซึ่​่�งนอกจาก เป็​็ นร้​้านหนั​ังสื​ือและคาเฟ่​่ แล้​้ว ยั​ังมี​ี การจัดกิจกรรมเกี่ยวกับหนังสือและ

ฉายหนังเป็ นประจ�ำ โดย น.พ.มารุต เหล็กเพชร หนึง่ ในผูร้ ว่ มก่อตัง้ เชื่อว่า ชี วิ ต ของผู้ ค นล้ ว นเชื่ อ มโยงกั บ ประเด็น ต่า งๆ ในสัง คม กิ จ กรรม ของที่ น่ี จึง ไม่ ไ ด้จ ำ� กัด แค่เ รื่อ งราว ในแวดวงวรรณกรรม และเปิ​ิ ดกว้​้าง ให้​้พื้​้�นที่​่�ของร้​้า นเป็​็ นได้​้ม ากกว่​่ า แผงหนั​ังสื​ือ อาทิ​ิ ในเดื​ือนตุ​ุลาคม ปี​ี พ.ศ. 2563 Amnesty International Thailand เคยใช้​้พื้​้�นที่​่�บนชั้​้�น 2 ของร้​้า นเป็​็ นสถานที่​่�จั​ั ด กิ​ิ จ กรรม End Crime, Not Life : ถ้​้าการเมื​ืองดี​ี โทษประหารชี​ีวิติ ก็​็ไม่​่จำำ�เป็​็ น ซึ่​่�งเป็​็ น งานเสวนาเเละนิ​ิทรรศการที่​่�ว่​่าด้ว้ ย เรื่​่�องความยุ​ุติธิ รรมและโทษประหาร

ชีวิตของผู้คนล้วนเชื่อมโยง กั บ ประเด็ น ต่ า งๆ ในสั ง คม กิจกรรมของที่นี่จึงไม่ ได้จ�ำกัด แค่เรื่องราวในแวดวงวรรณกรรม และเปิดกว้างให้พื้นที่ของร้าน เป็นได้มากกว่าแผงหนังสือ

ที่มา : www.facebook.com/fathombookspace

N

33

34

D N

nexTPERT

ที่มา : unsplash.com/photos/Hf-2G_vq3kA

กาแฟและเกสต์เฮ้าส์ : ตัวช่วยให้ร้านหนังสืออิสระไปรอด ? แม้รา้ นหนังสืออิสระหลายร้านจะแบ่งพืน้ ที่บางส่วน เป็ น คาเฟ่ เสิ ร ฟ์ กาแฟและขายอาหารควบคู่ไ ปด้ว ย รวมถึ​ึงบางแห่​่งที่​่�เปิ​ิ ดห้​้องพั​ักสำำ�หรั​ับนั​ักเดิ​ินทางไปในตั​ัว แต่​่ก็​็ไม่​่สามารถกล่​่าวได้​้เต็​็มปากว่​่าร้า้ นหนั​ังสื​ืออิ​ิสระ อยู่ได้เพราะมีธุรกิจเสริมเหล่านี ้ หรือธุรกิจเสริมเหล่านี ้ ได้อานิสงส์จากกลุม่ คนรักหนังสือมาอุดหนุนกันแน่ ตัวอย่างของร้านหนังสือชื่นใจ ในอ�ำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี ที่เริม่ ต้นจากการเปิ ดเป็ นเกสต์เฮ้าส์ ควบคู่ไปกับร้า นหนัง สื อ และร้า นกาแฟไปในตัว แต่ หลังจากเปิดกิจการได้เพียง 1 ปี กลับต้องเผชิญสถานการณ์ การแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 นานต่อเนื่องอีก 2 ปี ท้ายที่สดุ สุธีรา รักเหลือ หุน้ ส่วนร้านหนังสือชื่นใจ เลือกที่จะเก็บร้านหนังสือไว้ แล้วปิ ดกิจการที่พกั แทน ต่างกับร้านหนัง (สือ) 2521 ที่นำ� เอาธุรกิ จคาเฟ่ เสริมด้วยกิจกรรมต่างๆ เป็ นตัวช่วยในการขับเคลื่อน ร้านหนังสือให้หมุนต่อไปข้างหน้า โดยยอมรับว่าคาเฟ่ คือรายได้ท่ีช่วยให้รา้ นหนังสือยังยืนหยัดต่อไปในโลก แห่งความเป็ นจริง หากร้านหนัง (สือ) 2521 เด่นที่กาแฟ ใครอยาก

กินชาดีจากเมืองดาร์จีลิง ประเทศอินเดีย ก็ตอ้ งไปที่ ร้า นหนัง สื อ สุน ทรภู่ อ�ำ เภอแกลง จัง หวัด ระยอง ที่ ชูส โลแกน Be Blossom Book & Tea มาตั้ง แต่ บุกเบิกร้าน เพราะเชื่อว่าหนังสือดี กับเครือ่ งดื่มรสชาติดี จะท�ำให้ผมู้ าเยือนร้านหนังสือแห่งนีอ้ ารมณ์เบิกบาน ในขณะที่ วิ ท ยากร โสวัต ร เจ้า ของร้า นหนัง สื อ ฟิ ลาเดลเฟี ย แห่งเมืองอุบลราชธานี ที่แม้จะท�ำที่พกั ไว้บนร้านหนังสือ 2 ห้อง แต่ก็ไม่นบั เป็ นธุรกิจ เพราะ เขาแทบจะไม่​่ เ คยคิ​ิ ด เงิ​ิ น ค่​่ าที่​่�พั​ัก เช่​่ น เดี​ี ย วกั​ับ การ ชงกาแฟเสิ​ิร์ฟ์ ในร้​้าน ที่​่�มี​ี ตั​ัวเลื​ือกแค่​่เอสเปรสโซกั​ับ อเมริ​ิกาโน ยิ่​่�งแขกคุ​ุยถู​ูกคอ เจ้​้าของร้​้านอาสาเสิ​ิร์ฟ์ กาแฟฟรี​ีไม่​่อั้​้�นตามอรรถรสของบทสนทนา ทัง้ นี ้ เพราะวิทยากรเชือ่ มั่นในศักยภาพของร้านหนังสือ ว่​่าสามารถเลี้​้�ยงตั​ัวเองได้​้ และเลี้​้�ยงปากท้​้องของทุ​ุกชี​ีวิติ ในครอบครั​ัวเจ้​้าของกิ​ิ จการได้​้ โดยไม่​่จำำ�เป็​็ นต้​้องพึ่​่�ง ส่​่วนประกอบอื่​่�นใดให้​้รุ​ุงรั​ัง ในขณะที่ วุฐิศานติ์ จันทร์วิบลู เจ้าของร้านหนังสือ กาลครัง้ หนึ่ง ริมแม่นำ้� สะแกกรังในตัวเมืองอุทัยธานี ที่ บุก เบิ ก การเสิ ร ฟ์ กาแฟสดเป็ น เจ้า แรกๆ ในเมื อ ง

nextPERT

ร้านหนังสืออิสระ จะต้องขายหนังสือที่ เป็​็นตั​ัวตนจริ​ิงๆ ของร้​้าน เพื่อเป็นพลังผลักดันให้เจ้าของ ท�ำร้านต่อไปได้อย่าง ไม่ย่อท้อ

อุทยั เมื่อทศวรรษที่แล้ว สามารถประนีประนอมให้กบั ส่ ว นผสมใดๆ ก็ ต ามที่ จ ะท�ำ ให้ร ้า นหนัง สื อ อิ ส ระมี ลมหายใจต่อไปได้ โดยนอกจากร้านหนังสืออิสระจะ ต้องขายหนังสือที่เป็ นตัวตนจริงๆ ของร้าน เพื่อเป็ นพลัง ผลักดันให้เจ้าของท�ำร้านต่อไปได้อย่างไม่ย่อท้อ และ เปิ ดทุกช่องทางการสื่อสารที่ ไม่ขัดแย้งกับตัวเอง ยัง สามารถขายหนังสือพ่วงไปกับการขายอย่างอื่นด้วยก็ได้ เช่น เครือ่ งดื่ม อาหาร ขนมหวาน ต้นไม้ งานฝี มือหรือ งานท�ำมือ เครือ่ งเขียน ฯลฯ ตราบเท่าที่ส่งิ นัน้ ไม่ได้เป็ น ปมขัดแย้งในใจ

ที่มา : www.facebook.com/bookhemian

หน้าร้านออนไลน์ : ช่องทางที่เพิ่มโอกาสในการขาย ? ร้​้า นหนั​ัง สื​ื อ กาลครั้​้�ง หนึ่​่�ง เริ่​่� ม ขายหนั​ัง สื​ื อ ออนไลน์​์บนเว็​็บไซต์​์ www.oncebookk.com ไปพร้​้อมๆ กั​ับการมี​ีหน้​้าร้า้ น โดยวั​ันแรกที่​่�เริ่​่�ม ลงหนั​ังสื​ือขาย คื​ือ วั​ันที่​่� 13 กั​ันยายน 2553 และ วั​ันที่​่�เปิ​ิ ดหน้​้าร้า้ นอย่​่างเป็​็ นทางการ คื​ือ วั​ันที่​่� 18 กั​ันยายน 2553 เหตุ​ุผลที่​่�ต้​้องขายออนไลน์​์ควบคู่​่�ไปด้​้วย เพราะ คาดการณ์​์ไว้​้แล้​้วว่​่า การมี​ีหน้​้าร้า้ นอย่​่างเดี​ียว ในเมื​ืองเล็​็กคงไปไม่​่รอดและในช่​่วง 2-3 สั​ัปดาห์​์ แรกของการเปิ​ิ ดร้​้านก็​็ ไม่​่สามารถทำำ�ยอดขาย ได้​้เลยสั​ักเล่​่มดั​ังคาด จึ​ึงใช้​้วิธีิ ีขายทั้​้�งหนั​ังสื​ือใหม่​่ จากสำำ�นั​ักพิ​ิมพ์​์และหนั​ังสื​ือเก่​่าบนเว็​็บไซต์​์ควบคู่​่� ไปด้​้วยมาตลอด 11 ปี​ี แม้​้ก ารโพสต์​์ข ายหนั​ั ง สื​ื อ มื​ื อ สองบนหน้​้า เพจเฟซบุ๊​๊�กอาจช่​่วยเพิ่​่�มยอดขายได้​้ดี​ี แต่​่เมื่​่�อ เป็​็ นการโพสต์​์ขายหนั​ังสื​ือปกใหม่​่จากสำำ�นั​ักพิ​ิมพ์​์ แล้​้ว ดู​ูเหมื​ือนผลลั​ัพธ์​์ที่​่�ได้​้จะต่​่างกั​ันราวหน้​้ามื​ือ เป็​็ นหลั​ังมื​ือ กรองทอง สุ​ุด ประเสริ​ิ ฐ หุ้​้�นส่​่ ว นร้​้า นเล่​่ า ร้​้านหนั​ังสื​ืออิ​ิสระที่​่�อยู่​่�คู่​่�เมื​ืองเชี​ียงใหม่​่ มานาน กว่​่า 20 ปี​ี เล่​่าถึงึ ปั​ั ญหาที่​่�พบเจอในช่​่วง 2-3 ปี​ี มานี้​้� หลั​ังจากที่​่�นั​ักเรี​ียนนั​ักศึ​ึกษาจำำ�นวนมาก หั​ันมาอ่​่านหนั​ังสื​ือแนวการเมื​ือง รวมถึ​ึงหนั​ังสื​ือ ต้​้องห้​้ามที่​่�ขายดี​ีมาก แต่​่ลูกู ค้​้าสามารถสั่​่�งซื้​้�อจาก สำำ�นั​ักพิ​ิมพ์​์หรื​ือสายส่​่งได้​้โดยตรง โดยบางแห่​่ง มี​ีส่​่วนลดให้​้ด้ว้ ย ในขณะที่​่�ร้​้านหนั​ังสื​ือต้​้องขาย หนั​ังสื​ือราคาเต็​็ม เพราะต้​้องแบกรั​ับค่​่าบริ​ิหาร จั​ั ด การต่​่ า งๆ ของร้​้า น ซึ่​่�งถื​ื อ เป็​็ นข้​้อ จำำ�กั​ั ด ของร้​้านหนั​ังสื​ืออิ​ิสระ อย่​่ า งไรก็​็ ต าม การขายหนั​ัง สื​ื อ ในรู​ู ป แบบ ออนไลน์​์เ พิ่​่�มเติ​ิ ม ก็​็ ถื​ื อ เป็​็ น แนวโน้​้ม ที่​่�ดี​ี เ พราะ ตลาดออนไลน์​์ก ว้​้า งไกล ใครจะซื้​้�อ ก็​็ ไ ด้​้เ พี​ี ย ง แค่​่ร้า้ นหนั​ังสื​ือแต่​่ละร้​้านควรมี​ีบุ​ุคลิ​ิกในตลาด ออนไลน์​์ และต้​้อ งบริ​ิห ารสต็​็อ กหน้​้าร้ า้ นให้​้ดี​ี ด้​้วยเช่​่นกั​ัน

N

35

D N

nexTPERT

ระบบพรีออเดอร์ : บ่อนท�ำลายหรือยาต่ออายุ ให้ร้านหนังสืออิสระ ? มีเสียงเล่าลือในวงการร้านหนังสือ อิสระว่า ฟาธอม บุ๊กสเปซ เป็ นร้านที่ ขายหนังสือออนไลน์เก่งเป็ นอันดับต้นๆ มีหน้าร้าน บนเพจเฟซบุก๊ อินสตาแกรม และเว็บไซต์ www.fathombookspace.co ซึ่ ง เมื่ อ คลิ ก เข้ า ไปจะพบกั บ รายชื่ อ หนังสือ Pre-order เกือบ 50 รายการ ทัง้ หนังสือไทยและน�ำเข้าจากต่างประเทศ เหตุ ผ ลในการน�ำ เข้า หนัง สื อ จาก ต่างประเทศมาขายเพื่อหาหนทางรอด จากตลาดหนังสือไทยที่แข่งกันลดราคา มากขึน้ และเพื่อเพิ่มความหลากหลาย ให้รา้ นมีตวั เลือกของหนังสือมากขึน้ แต่สำ� หรับร้านเล่าที่ยงั ไม่บุกตลาด ออนไลน์เต็มตัว มองว่าทัง้ ระบบพรีออเดอร์ หรือแม้แต่การที่ สำ� นักพิมพ์เริ่มหันมา ขายและลดราคาหนัง สื อ ท�ำ ให้ร า้ น เล็กๆ อยู่ยากขึน้ เรื่อยๆ เพราะทัง้ การที่ ส�ำนักพิมพ์โปรโมทหนังสือหรือมีระบบ พรี อ อเดอร์ท �ำ ให้ห นัง สื อ เดิ น ทางมา ไม่ถึงหน้าร้าน หรือกว่าจะเดินทางมา ถึงลูกค้าก็ซือ้ และอ่านหนังสือเหล่านัน้ จบไปนานแล้ว ในมุ​ุมมองของร้​้านเล่​่า เห็​็นว่​่าการ ลดราคาหนั​ัง สื​ื อ ของสำำ�นั​ัก พิ​ิ ม พ์​์ห รื​ื อ บริ​ิษั​ัทจั​ัดจำำ�หน่​่ายมี​ีผลกระทบต่​่อร้​้าน หนั​ังสื​ืออิ​ิสระ เพราะโดยโครงสร้​้างของ ระบบแล้​้ว ร้​้านหนั​ังสื​ืออิ​ิสระมี​ีรายได้​้แค่​่ 25% จากราคาปก ทำำ�ให้​้ไม่​่สามารถ ลดราคาได้​้เท่​่าสำำ�นักั พิ​ิมพ์​์ สิ่​่�งที่​่�แต่​่ละร้​้าน พอจะทำำ�ได้​้ คื​ือ เลื​ือกหนั​ังสื​ือที่​่�คิ​ิดว่​่า เป็​็ น หนั​ัง สื​ื อ หายากและมี​ี แ ค่​่ ไ ม่​่ กี่​่� เล่​่ม มาโพสต์​์ขายออนไลน์​์ ซึ่​่�งก็​็พอขายได้​้ แต่​่ ยั​ั ง ไม่​่ ใ ช่​่ ร ายได้​้ห ลั​ั ก เท่​่ า การขาย หนั​ังสื​ือหน้​้าร้า้ น

ที่มา : www.facebook.com/fathombookspace

36

ปลดแอกร้านหนังสือจากสายส่ง : ภารกิ​ิจที่​่�เป็​็นไปได้​้ ? “ระบบสายส่​่งเป็​็ นระบบที่​่�ทำำ�ให้​้ทำำ�ร้า้ นหนั​ังสื​ืออิ​ิสระดำำ�เนิ​ิน ไปได้​้ยาก” เป็​็ นข้​้อเท็​็จจริ​ิงที่​่�ร้​้อยละเกื​ือบร้​้อยที่​่�ร้​้านหนั​ังสื​ืออิ​ิสระ หนี​ีไม่​่พ้น้ วิ​ิทยากร โสวั​ัตร เจ้​้าของร้​้านหนั​ังสื​ือผู้​้�ควบตำำ�แหน่​่ง นั​ักเขี​ียนมื​ือรางวั​ัลเปิ​ิ ดประเด็​็นไว้​้ ส่วนทีมเจ้าของร้านฟาธอม บุ๊กสเปซ เสริมด้วยเหตุผลว่า การมี ห น้า ร้า นท�ำ ให้มี ค่ า ใช้จ่ า ยต่ า งๆ ที่ ต ายตัว ในขณะที่ หนัง สื อ ส่ ว นใหญ่ ไ ม่ ไ ด้ข ายออกในทัน ที และส่ ว นใหญ่ เ ป็ น สิ น ค้า ฝากขาย ที่ ต ้อ งอาศัย ระยะเวลาในการคื น เงิ น ให้กับ ส�ำนักพิมพ์ ดังนัน้ เจ้าของร้านหนังสืออิสระจึงต้องมีการจัดการ ทางการเงินที่ดี ไม่อย่างนัน้ เงินก้อนนัน้ อาจจะหายไป ดังนัน้ แทนที่จะพึง่ พาระบบสายส่งเหมือนร้านหนังสืออิสระ จ�ำนวนมาก ร้านฟิ ลาเดลเฟี ยเลือกที่ จะปลดแอกตัวเองจาก ระบบ ทัง้ การไม่เช่าสถานที่เพื่อเปิ ดร้านหนังสือ แต่ลงทุนสร้าง ร้านหนังสือขึน้ บนที่ดนิ ของตัวเอง และค่อยๆ ลดปริมาณการสั่ง หนังสือจากสายส่งลงแบบปี ต่อไป จนตอนนี ้ ร้านฟิ ลาเดลเฟี ย ไม่ได้ใช้บริการสายส่งมานานกว่า 3 ปี แนวทางดังกล่าวจึงเป็ นการพลิกกลับด้าน จากที่สายส่งเคย ได้เงินจากการขายหนังสือ 75% กลายเป็ นว่า ร้านฟิ ลาเดลเฟี ย ได้เ งิ น 70% นั้น แทนจากหนัง สื อ ที่ รา้ นลงทุน ซื อ้ มาขายเอง ส่วนอีก 30% แบ่งเป็ นสองส่วน 15% เป็ นงานของนักเขียนอิสระ เช่น อีก 15% เป็ นผลงานหนังสือของวิทยากร โสวัตรเอง และ วรรณกรรมลุม่ น�ำ้ โขง เช่น พจนานุกรมภาษาลาว

nextPERT

ในเมื่อการซื้อหนังสือออนไลน์ ท�ำได้สะดวกกว่า ท�ำไมถึงยังต้องมี ร้านหนังสือกาลครั้งหนึ่ง "ร้านหนังสือ" อ�ำเภอเมือง จังหวัดอุทยั ธานี ร้านเล่า

อ�ำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ เปิ ดบริการมาแล้ว 21 ปี “หนัง สื อ แต่ล ะเล่ม ไม่ได้มีนยั ยะแค่เนือ้ หา ในหนังสือ แต่มีความ หมายมากกว่านัน้ ”

ร้านฟาธอม บุ๊กสเปซ

สาทร กรุงเทพมหานคร เปิ ดบริการมาแล้ว 5 ปี “เวลาเข้าร้านหนังสือ เรา จะถูก เชื อ้ เชิ ญ ไปสู่เ ล่ม อื่ น ๆ นอกเหนือไปจากแนวหนังสือ ที่ ตั ว เองชอบ รวมถึ ง การ ได้คยุ กับเจ้าของร้าน ซึง่ ล้วน เป็ น คนรัก การอ่ า น ถื อ เป็ น การต่ อ ยอดไปสู่ก ารอ่ า นที่ หลากหลายขึน้ ”

ร้านหนังสือชื่นใจ

อ�ำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี เปิ ดบริการมาแล้ว 3 ปี “ร้า นหนั ง สื อ อิ ส ระไม่ มี วันตาย เชื่อว่ายังไงก็จะมีคน แบบเราอยู”่

เปิ ดบริการมาแล้ว 11 ปี “การได้​้หยิ​ิบจั​ับเลื​ือกหนั​ังสื​ือเล่​่มที่​่�อยาก ได้​้ที่​่�สุดุ ได้​้แลกเปลี่​่�ยนเรื่​่�องราวที่​่�อยู่​่�ในหนั​ังสื​ือ และได้​้เ ชื่​่�อมโยงความรู้​้�ไ ปสู่​่�เล่​่ม ใหม่​่ๆ เป็​็ น ประสบการณ์​์ตรงที่​่�การซื้​้�อขายออนไลนทดแทน ให้ไม่ได้”

ร้านฟิลาเดลเฟีย

อ�ำเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี เปิ ดบริการมาแล้ว 12 ปี “ประโยคทีเ่ คยได้ยนิ บ่อยจากคนซือ้ หนังสือ คือ หาเล่มไหนไม่ได้ ให้ มาฟิ ลาเดลเฟี ย”

ร้านหนังสือสุนทรภู่

อ�ำเภอแกลง จังหวัดระยอง เปิ ดบริการมาแล้ว 8 ปี “ถ้าเราเริ่มต้นท�ำร้านหนังสือ แทนที่ จะไปสนใจอย่ า งอื่ น เราพอใจแล้ว ที่ อย่างน้อยที่สดุ มีคนอ่านหนังสือเพิ่มขึน้ ”

ร้านหนัง (สือ) 2521

อ�ำเภอเมือง จังหวัดภูเก็ต เปิ ดบริการมาแล้ว 18 ปี “ร้านหนัง (สือ) 2521 ไม่ใช่รา้ น หนังสือ ในขณะเดียวกันเราก็ไม่ใช่ ร้า นกาแฟ แต่ เ ป็ นพื ้น ที่ ส �ำ หรั บ การอ่าน”

N

37

38

ค ความรู้กินได้

จิตรกรรม

ฝาผนัง มรดกชุมชน

ภาพจิตรกรรมฝาผนังในโบสถ์วิหารโดยส่วนใหญ่ แสดงเรือ่ งราวพุทธประวัติ ทศชาติชาดก และบรรยากาศ วิถีชีวิตความเป็ นอยูข่ องผูค้ นในท้องถิ่น ทัง้ สภาพสังคม บ้านเรือน การแต่งกาย และกิจกรรมในชีวิตประจ�ำวัน ซึง่ ช่างเขียนภาพเลือกมาถ่ายทอดผ่านฝี แปรงสูผ่ นังปูน อย่างงดงามเสมือนบันทึกแห่งยุคสมัย

SCAN QR CODE เพื่อรับฟง Audio Text

ปู่ม่านย่าม่านกระซิบรักบรรลือโลก หากให้นึกถึงจิตรกรรมฝาผนังของไทยซึ่งมีช่ือเสียง เป็ น ที่ รู ้จัก หลายคนคงนึ ก ถึ ง ภาพ “ปู่ ม่านย่าม่าน” วัดภูมินทร์ จังหวัดน่าน ซึ่งเป็ นภาพจิตรกรรมที่ผูไ้ ป เยี่ ย มเยื อ นมัก ไปยื น ถ่ า ยรู ป ตั้ง ท่ า กระซิ บ ตาม และ จากภาพปู่ ม่านย่าม่านนีเ้ อง ชาวน่านได้มีการต่อยอด สร้างสรรค์เป็ นสินค้าที่ระลึกหลากหลายชนิดอีกด้วย จิตรกรรมฝาผนังวัดภูมินทร์ จังหวัดน่าน เป็ นมรดก ชิน้ เอกของชาวน่านซึ่งมีลวดลายวิจิตรตามแบบฉบับ ไทลือ้ ดัง้ เดิม สันนิษฐานกันว่าเขียนขึน้ เมื่อประมาณ ปี พ.ศ. 2410-2417 สมัยพระเจ้าอนันตวรฤทธิ เดช เจ้าผูค้ รองนครน่าน ซึง่ ตรงกับรัชสมัยพระบาทสมเด็จ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยูห่ วั รัชกาลที่ 5 จิ ต รกรรมฝาผนัง ในวัด ภู มิ น ทร์ป ระกอบไปด้ว ย ภาพพุท ธประวัติ และคัท ธณะกุม ารชาดก ซึ่ง พบที่ วัดภูมินทร์เพียงแห่งเดียวในประเทศไทย ช่างผูว้ าดคือ "หนานบัวผัน" ศิลปิ นชาวไทยลือ้ ผูม้ ีฝีมือเป็ นเอกลักษณ์ ในภาพจิตรกรรมคัทธณะกุมารชาดกนี ้ หนานบัวผัน ได้สอดแทรกเรือ่ งราววิถีชวี ติ ชาวเมืองน่านเข้าไปในภาพ ได้อย่างกลมกลืน ทัง้ สภาพบ้านเรือน การทอผ้าด้วยหูก

หญิงสาวนุ่งผ้าซิ่นลายน�ำ้ ไหลซึ่งเป็ นผ้าทอเอกลักษณ์ ของเมืองน่าน และการสักลายตามตัวของหนุม่ ไทลือ้ ภาพที่ มี ช่ื อ เสี ย งที่ สุ ด ของวั ด ภู มิ น ทร์ คื อ ภาพ "ปู่ มา่ นย่าม่าน" หรือที่เรียกกันว่า "กระซิบรัก บันลือโลก" ปู่ มา่ นย่าม่านคือชายหญิ งคู่หนึ่ง ในภาพฝ่ ายชายใช้ มื อ ข้า งหนึ่ ง เกาะไหล่ห ญิ ง สาว มื อ อี ก ข้า งป้อ งปาก กระซิบที่ขา้ งหู ชื่อปู่ ม่านย่าม่านไม่ได้หมายถึงคนชราแต่อย่างใด วินยั ปราบริปู ศิลปิ นและเจ้าของหอศิลป์ ริมน่าน ได้ ค้นคว้าเกี่ยวกับที่มาของชื่อปู่ ม่านย่าม่าน ไว้วา่ ปู่ ม่าน ย่าม่าน หมายถึงว่า เขาเรียกผูช้ ายพม่า ผูห้ ญิ งพม่า คู่นี ้ เป็ นนัยว่า เป็ นสามีภรรยา แล้วการเกาะไหล่กัน เป็ นธรรมชาติของผูช้ ายผูห้ ญิงที่เป็ นสามีภรรยา ถ้าเป็ น หนุ่ม สาว ถูก เนื อ้ ต้อ งตัว ไม่ ไ ด้ และรู ป ลัก ษณะการ แต่งกายชีช้ ดั ไปอีกสอดคล้องกับค�ำว่า ปู่ ม่าน ย่าม่าน ม่านคือพม่า ปู่ น่ีคอื ผูช้ าย พ้นวัยเด็กผูช้ ายเรียกปู่ พ้นวัย เด็กผูห้ ญิ งเรียกย่า ซึ่งที่จริงออกเสียง "ง่า" ไม่ใช่ปยู่ ่า ตายาย

ค ความรู้กินได้ n

อาจารย์ส มเจตน์ วิ ม ลเกษม ปราญช์ เมื อ งน่า น ได้แ ต่ง ค�ำ กลอนบรรยายถ้อ ยค�ำ กระซิบรักของปู่ มา่ นไว้เป็ นภาษาเหนือ พร้อม ค�ำแปลอย่างสละสลวยตรึงใจ

“ค�ำฮักน้อง กูปี้จักเอาไว้ในน�ำ้ ก็กลัวหนาว จักเอาไว้พนื้ อากาศกลางหาว ก็กลัวหมอกเหมยซอนดาวลงมาคะลุม จักเอาไปใส่ในวังข่วงคุ้ม ก็กลัวเจ้าปะใส่แล้วลู่เอาไป ก็เลยเอาไว้ในอกในใจตัวชายปี้ นี้ จักหือ้ มันไห้อะฮิอะฮี้ ยามปี้ นอนสะดุง้ ตืน่ เววา” “ความรักของน้องนั้น พีจ่ ะเอาฝากไว้ในน�ำ้ ก็กลัวเหน็บหนาว จะฝากไว้กลางท้องฟ้ าอากาศกลางหาว ก็กลัวเมฆหมอกมาปกคลุมรักของพีไ่ ปเสีย หากเอาไว้ในวังในคุ้ม เจ้าเมืองมาเจอ ก็จะแย่งความรักของพีไ่ ป เลยขอฝากเอาไว้ในอกในใจของพี่ จะให้มันร้องไห้รำ� พีร้ ำ� พันถึงน้อง ไม่ว่ายามพีน่ อนหลับหรือสะดุง้ ตืน่ ”

#หิมพานต์มาร์ชเมลโล่

จากจิตรกรรมฝาผนัง สู่สินค้าที่ระลึก

ปู่ ม่านย่าม่านกลายเป็ นสัญลักษณ์ของ เมืองน่าน ชาวน่านได้นำ� ภาพปู่ มา่ นย่าม่าน มาต่อยอดสร้างสรรค์เป็ นธุรกิจ จากภาพ บนผนัง จึ ง ไปปรากฏอยู่ใ นสิ น ค้า ที่ ร ะลึก จ�ำนวนมาก ทัง้ ไปรษณียบัตร เสือ้ กระเป๋ า ไปจนถึ ง ของแต่ง บ้า น เป็ น สิ น ค้า ที่ แ สดง เอกลักษณ์ของเมื องน่านอย่างไม่มีท่ี ไหน เหมือน นอกจากภาพปู่ มา่ นย่าม่านแล้ว ภาพการ แต่งกายแบบโบราณล้านนาบนจิตรกรรม ฝาผนังวัดภูมนิ ทร์ยังแสดงให้เห็นความงดงาม ของลวดลายผ้าซิ่นลายน�ำ้ ไหล หรือผ้าซิ่น ตี น จก ซึ่ง เป็ น ผ้า ทอพื น้ เมื อ งโบราณของ ชาวน่ า น ใครที่ ช่ื น ชอบผ้ า ทอเห็ น แล้ว คงอดใจไม่ได้ท่ีจะซือ้ หามาสวมใส่หรือน�ำ กลับไปเป็ นของฝาก ซึ่งทุกวันนี ย้ ังมี กลุ่ม ชาวบ้านหลายชุมชนรวมตัวกันทอผ้าแบบ โบราณ เป็ นสินค้าทางวัฒนธรรมทีม่ ที งั้ มูลค่า และคุณค่าอันเนื่องมาจากมรดกชุมชน หากลองย้อนมองว่าในชุมชนของเรา มี ม รดกทางศิ ล ปะวั ฒ นธรรมใดบ้ า งที่ ปู่ ย่าตายายสร้างไว้ให้ แต่ละชุมชนอาจ มองเห็นหนทางต่อยอดธุ รกิจใหม่จาก สิ่งทีม่ อี ยู่ใกล้ตวั ได้เช่นกัน

จากพุทธศิลป์ ท้องถิ่นสูแ่ ฮชแท็กสุดฮิตในโลกออนไลน์ ชวนให้อยากตามไปท่องเที่ยวเสาะหาเพื่อเห็นกับตาว่า สัตว์หิมพานต์แสนน่ารักเหล่านีค้ ือตัวอะไรกันแน่ สัตว์ในต�ำนานที่เฝ้าอยู่ตามทางขึน้ โบสถ์ของวัดในภาคอีสานและภาคเหนือตอนล่าง สร้างสรรค์ขนึ ้ โดยฝี มือ ช่างท้องถิ่นอย่างเรียบง่ายแต่มีเสน่หต์ ามสไตล์ศิลปะพืน้ บ้าน ซึ่งได้รบั ความสนใจจนมีแฟนคลับน�ำไปท�ำเป็ น งานศิลปะ ภาพการ์ตนู ในสื่อออนไลน์ ไปจนถึงผลิตออกมาเป็ นโมเดลสามมิตสิ ำ� หรับนักสะสม คมกฤษ เทพเทียน แห่ง MOTMO Studio เป็ นหนึ่งในศิลปิ นที่ร่วมในปรากฏการณ์นี ้ ได้ผลิตหิมพานต์ มาร์ชเมลโล่ขนึ ้ 5 แบบส�ำหรับรุน่ แรก โดยมองว่าสามารถท�ำการตลาดได้ และเห็นว่าถ้าชุมชนต้องการศึกษาศิลปะ ที่มีอยู่ใกล้ตวั ก็สามารถสร้างรายได้กลับไปให้ชมุ ชน จึงค้นหาช่างชาวบ้านที่สนใจสานต่อหิมพานต์มาร์ชเมลโล่ เป็ นสินค้าวางขาย หารายได้เข้าวัดและชุมชนต่อไป

39

40

I W

INSIDE OKMD

Facilitated-learning เพราะการเรียนรู้ ไม่ ได้อยู่ แค่ในห้องสี่เหลี่ยม

แนวทางการจัดการเรียนรู ร้ ู ปแบบใหม่ท่ีสอดคล้อง กับศตวรรษที่ 21 เปลี่ยนแปลงไป ทัง้ โครงสร้างสังคม อาชี พและเทคโนโลยี จากเดิมครู เป็ นศูนย์กลางของ การเรียนการสอนมีบทบาทส�ำคัญต่อความชอบหรือ ไม่ ช อบวิ ช าที่ เ รี ย นของผู้เ รี ย น ซึ่ง สิ่ ง ที่ เป็ น อยู่นั้น ไม่ สอดคล้องกับทิศทางของอนาคตที่เยาวชนควรจะรู จ้ กั ตัวเอง และเห็นคุณค่าของตัวเอง OKMD ได้สรุปแนวทางในการจัดการเรียนรูแ้ บบใหม่ ว่า ครู ตอ้ งไม่เป็ นเพียงผูบ้ รรยาย (Lecturer) แต่เป็ น ผูส้ นับสนุนการเรียนรู ้ (Facilitator) สร้างสิ่งแวดล้อมที่ เอื อ้ อ�ำ นวยและสร้า งแรงบัน ดาลใจให้กับ เด็ ก เพื่ อ ให้เด็กสามารถสร้างความรู ท้ ่ีมาจากความสนใจของ ตัวเด็กเองจริง ๆ (Passion) และครู เองก็ ตอ้ งเรีย นรู ้

การน�ำเทคโนโลยีเข้ามาประยุกต์ใช้กบั กระบวนการเรียน การสอนด้วย ทุกวันนีเ้ ราต่างเห็นชัดแล้วว่าโลกก�ำลังเปลี่ยนแปลง ไปอย่างรวดเร็ว ในวันข้างหน้าเยาวชนรุ ่นปั จจุบันนี ้ จะใช้ชีวิตและมีการท�ำงานที่แตกต่างไปจากยุคก่อน อย่างสิน้ เชิ ง การออกแบบกระบวนการเรีย นรู ้ หรือ สร้างพืน้ ที่เรียนรู ้ (Facilitated-learning) จึงเป็ นสิ่งที่ ถูกน�ำมาพูดถึงอยูบ่ อ่ ยครัง้ Facilitated-learning เป็ นทักษะใหม่ทจ่ี ำ� เป็ นอย่างยิง่ ส�ำหรับครู ผูป้ กครอง ไปจนถึง ผูป้ ระกอบการ เพราะการ เรียนรู ไ้ ม่ได้เกิดขึน้ เพียงแค่ในโรงเรียนและไม่จำ� กัดวัย อยู่เพียงแค่เยาวชนเท่านัน้ แต่เกิดขึน้ ได้ทกุ ที่ ทุกเวลา และตลอดชีวิต

ถึงเวลาเปลี่ยนรูปแบบการเรียนรูใ้ ห้สอดคล้องต่อยุคสมัย โดย OKMD จะจัดงาน OKMD Career Bootcamp : 21st Century Skills Online Workshop อัพสกิลทักษะใหม่ท่ีจำ� เป็ นในศตวรรษที่ 21 เพื่อ ติดอาวุธทางความคิดสร้างรายได้จากธุรกิจสร้างสรรค์ หัวข้อ Facilitated-learning : การเรียนรูร้ ูปแบบ ใหม่ท่ีเน้นการสร้างประสบการณ์ และไม่จำ� เป็ นต้องอยูแ่ ค่ในห้องเรียน ผูส้ นใจทุกเพศทุกวัย ทุกสาขาอาชีพสามารถร่วมรับฟั งประสบการณ์การออกแบบกระบวนการเรียนรู ้ ห้องเรียนยุคใหม่ ตลอดจนเครื่องมือและเทคโนโลยีท่ีใช้สำ� หรับการฝึ ก Soft Skill และ Hard Skill รวมทัง้ ต่อยอดแรงบันดาลใจให้เห็นความเป็ นไปได้ในการออกแบบกระบวนการเรียนรู ไ้ ปกับวิทยากร ผูม้ ากประสบการณ์ทงั้ 4 ท่าน

INSIDE OKMD

เมธวิน ปิติพรวิวัฒน์

CEO & Co-Founder BASE Playhouse นัก ออกแบบกระบวนการเรี ย นรู ้ท่ี เ ชี่ ย วชาญด้า น Gamification ผู้ร่ว มก่ อ ตั้ง และ CEO ของ BASE Playhouse องค์ก รที่ ป ลดล็ อ ก ความสามารถของมนุษย์ดว้ ยเทคโนโลยี และเชื่อว่าการเรียนรูท้ ่ีใช่สามารถ ออกแบบได้จริง

ภีศเดช เพชรน้อย

ที่มา : BASE Playhouse

Co-Founder & Learning Designer BASE Playhouse นักออกแบบกระบวนการเรียนรู ้ ผูร้ ว่ มก่อตัง้ BASE Playhouse ผูเ้ ชีย่ วชาญ ในการใช้ Technology มาผสมกับการออกแบบประสบการณ์ให้เกิ ด การยกระดับการเรียนรูข้ องมนุษย์ ที่มา : BASE Playhouse

สรวิศ ไพบูลย์รัตนากร

Founder & CEO, Saturday School Foundation วิศวกรคอมพิวเตอร์จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลัยหลังจากนนัน้ ก็คร�่ำหวอด ในวงการการศึกษา โดยเป็ น Founder และ CEO Saturday School และ ได้รางวัล Forbes 30 under 30 Asia - Social Entrepreneur รวมถึงเป็ น Board President ของ Teach for Thailand Alumni ที่มา : Saturday School Foundation

มิรา เวฬุ ภ าค

ที่มา : Mission to the moon board game

by Flock Learning

บริษัท ฟล็อค เลิรน์ นิ่ง จ�ำกัด และ บริษัท แมพป้ า เลิรน์ นิ่ง จ�ำกัด กว่า 20 ปี ในฐานะนักการศึกษา และนักวิจยั ด้านการศึกษา ณ​สถาบัน อาศรมศิลป์ ​​ โรงเรียนรุง่ อรุณ ก่อตัง้ บริษัทฟล็อค เลิรน์ นิ่งขึน้ เพื่อชวนคุณพ่อ คุณแม่ และภาคธุรกิจเข้ามาเป็ นส่วนส�ำคัญในการสร้างการเรียนรูใ้ ห้กบั เด็ก และเยาวชน ปั​ั จจุ​ุบันั พั​ัฒนาแพลตฟอร์​์มการเรี​ียนรู้​้�สำำ�หรั​ับพ่​่อแม่​่และเด็​็ก วั​ัย 3-8 ปี​ี และสร้​้างสื่​่�อสร้​้างสรรค์​์เพื่​่�อเป็​็ นพื้​้�นที่​่�รั​ับฟั​ั ง และพู​ูดคุ​ุยกั​ับคุ​ุณพ่​่อ คุ​ุณแม่​่ถึงึ การสร้​้างการเรี​ียนรู้​้�ของลู​ูก ภายใต้​้แบรนด์​์ Mappa รวมถึ​ึงกำำ�ลั​ัง ก่​่อการรวมฝู​ูง นั​ักออกแบบการเรี​ียนรู้​้� ให้​้พัฒ ั นาองค์​์ความรู้​้�และเชื่​่�อมต่​่อกั​ัน เป็​็ นเครื​ือข่​่ายทั้​้�งในและต่​่างประเทศ Upskill ทีจ่ ำ� เป็ นในศตวรรษที่ 21 พร้อมติดอาวุธทางความคิดและสร้างรายได้จากธุรกิจ สร้างสรรค์ ผ่าน Interactive Online Workshop and Panel Live Talk Facilitated-learning : วันเสาร์ท่ี 22 ม.ค. 2565 เวลา 10.00 - 15.00 น. ขอเชิญลงทะเบียนเข้าร่วมฟรี โดยไม่มคี ่าใช้จา่ ยได้ที่

I W

41

42

I

INSIDE OKMD : NKC

แหล่​่งเรี​ียนรู้​้�ที่​่�เปลี่​่�ยนพลวั​ัฒน์​์ เมื​ือง Guggenheim, Bilbao Spain Bilbao ตั้​้�งอยู่​่�ทางตอนเหนื​ือของสเปน บนอ่​่าวบิ​ิสเคย์​์ ซึ่​่�งเป็​็ นอ่​่าวแอตแลนติ​ิก เป็​็ นเมื​ืองที่​่�มี​ีความสำำ�คั​ัญ ในช่​่วงตั้​้�งแต่​่ศตวรรษที่​่� 19 จนถึ​ึงปี​ี พ.ศ. 2513 โดยเป็​็ นท่​่าเรื​ืออุ​ุตสาหกรรมที่​่�สำำ�คั​ัญที่​่�สุ​ุดของประเทศ เนื่​่�องจาก มี​ีสภาพภู​ูมิ​ิศาสตร์​์ที่​่�เอื้​้�อต่​่อการออกสู่​่�มหาสมุ​ุทรแอตแลนติ​ิกได้​้อย่​่างสะดวก กิ​ิจกรรมทางเศรษฐกิ​ิจที่​่�สำำ�คั​ัญของ Bilbao มาจากการต่​่อเรื​ือ การผลิ​ิตถ่​่านหิ​ิน และอุ​ุตสาหกรรมเหล็​็กกล้​้า อย่​่างไรก็​็ตามในช่​่วงปลายศตวรรษที่​่� 20 ได้​้เกิ​ิดการเปลี่​่�ยนแปลงโครงสร้​้างทางเศรษฐกิ​ิจทั่​่�วโลกอย่​่างรวดเร็​็ว จากโลกาภิ​ิวัฒ ั น์​์และการล่​่มสลายของลั​ัทธิ​ิคอมมิ​ิวนิ​ิสต์​์ ทำำ�ให้​้เกิ​ิดการย้​้ายฐานการผลิ​ิตของภาคอุ​ุตสาหกรรมไปสู่​่� พื้​้�นที่​่�ที่​่�มี​ีความได้​้เปรี​ียบเชิ​ิงเปรี​ียบเที​ียบ (Comparative Advantage) มากกว่​่า ส่​่งผลกระทบโดยตรงต่​่ออุ​ุตสาหกรรม หลั​ักที่​่�ขั​ับเคลื่​่�อนเศรษฐกิ​ิจของเมื​ือง Bilbao เนื่​่�องจากไม่​่สามารถปรั​ับตั​ัวได้​้ทันั ต่​่อการเปลี่​่�ยนแปลง ประกอบกั​ับ การเปลี่​่�ยนแปลงด้​้านมาตรฐานทางอุ​ุตสาหกรรมส่​่งผลกระทบทำำ�ให้​้อู่​่�ต่อ่ เรื​ือ เหมื​ืองแร่​่ และโรงงานทยอยปิ​ิ ดตั​ัวลง ภายในเมื​ืองเต็​็มไปด้​้วยอาคารอู่​่�ต่​่อเรื​ือ และโรงงานเหล็​็กที่​่�ถู​ูกทิ้​้�งร้​้าง แรงงานจำำ�นวนมากย้​้ายถิ่​่�นฐาน ทำำ�ให้​้เมื​ืองที่​่� เคยมี​ีชี​ีวิ​ิตชี​ีวาเปลี่​่�ยนไปโดยสิ้​้�นเชิ​ิง สภาเมื​ือง Bilbao ได้​้ตระหนั​ักถึ​ึงปั​ั ญหาดั​ังกล่​่าวเป็​็ นอย่​่างดี​ี จึ​ึงได้​้มี​ีนโยบายกระตุ้​้�นเศรษฐกิ​ิจโดยการสร้​้าง หมุ​ุดหมายใหม่​่ให้​้แก่​่เมื​ืองเพื่​่�อสร้​้าง New S curve ให้​้แก่​่ Bilbao โดยสภาเมื​ืองได้​้ตัดั สิ​ินใจสร้​้าง Guggenheim Museum ซึ่​่�งเป็​็ นแหล่​่งเรี​ียนรู้​้�ที่​่�มีชื่​่�ี อเสี​ียงโดยมี​ีรู​ูปทรงที่​่�คล้​้ายเรื​ือด้​้วยเส้​้นโค้​้ง และตั​ัดกั​ับภาพที่​่�ตั้​้�งของ Guggenheim ที่​่�ตั้​้�งอยู่​่�บนฝั่​่�งแม่​่น้ำำ�� Nervion จึ​ึงคล้​้ายกั​ับเรื​ือที่​่�แล่​่นอยู่​่�บนน้ำำ��นอกจากรู​ูปทรงที่​่�แปลกตา และเอกลั​ักษณ์​์โดดเด่​่นแล้​้ว อี​ีกหนึ่​่�งสิ่​่�งที่​่�น่​่าสนใจคื​ือ วั​ัสดุ​ุที่​่�ใช้​้ซึ่​่�งประกอบไปด้​้วย เหล็​็กหิ​ินทรายสี​ีอ่​่อนที่​่�หุ้​้�มด้​้วยแผ่​่นโลหะไทเทเนี​ียม ทำำ�ให้​้ เมื่​่�อแสงอาทิ​ิตย์​์ตกกระทบตั​ัวอาคารในแต่​่ละวั​ันจะเปลี่​่�ยนสี​ีไปตลอดเวลา

SCAN QR CODE เพื่อรับฟง Audio Text

ที่มา : unsplash.com/photos/nh3rDHdApPE

INSIDE OKMD : NKC

การเกิ ด Guggenheim ซึ่งเป็ นพื น้ ที่ แลกเปลี่ยนองค์ความรู ้ สร้างความคิดสร้างสรรค์ ส่ ง เสริ ม การปฏิ สัม พัน ธ์ข องชุม ชนท้อ งถิ่ น เป็ น พื น้ ที่ ส ําหรับ การพบปะกัน ได้อ ย่ า งอิ ส ระ มี​ีความยื​ืดหยุ่​่�น (Flexible Space) ได้​้นำำ�ชี​ีวิ​ิตชี​ีวากลั​ับมาสู่​่�เมื​ืองอี​ีกครั้​้�งหนึ่​่�ง อี​ีกทั้​้�งยั​ังมี​ีส่​่วน สำำ�คั​ัญในการกระตุ้​้�นเศรษฐกิ​ิจของเมื​ือง เนื่​่�องจากการใช้​้จ่​่ายของผู้​้�เยี่​่�ยมชม Guggenheim ในช่​่ ว งสามปี​ี แรกหลั​ัง จากเปิ​ิ ดให้​้บ ริ​ิ ก าร ได้​้ทำำ� ให้​้ภ าษี​ี ข องรั​ัฐ บาลท้​้อ งถิ่​่�นเพิ่​่�มขึ้​้�น กว่​่ า 100 ล้​้านยู​ูโร การที่​่� Guggenheim สามารถพลิ​ิกฟื้​้�นเศรษฐกิ​ิ จของเมื​ือง Bilbao ได้​้อย่​่าง มีประสิทธิภาพเป็ นที่รูจ้ กั ในนาม “Bilbao Effect” จึงเป็ นเครื่องพิสจู น์ว่าแหล่งเรียนรู ส้ ามารถ สร้างความเปลี่ยนแปลงให้กบั ชุมชนโดยรอบเมือง และประเทศได้ ทัง้ ในด้านการพัฒนาสังคม แห่งการเรียนรู ้ (Knowledge Society) และการสร้างผลิตภาพทางเศรษฐกิจ “Bilbao Effect” เป็​็ นตั​ัวอย่​่างที่​่�สำำ�คั​ัญในการพลิ​ิกฟื้​้�นเศรษฐกิ​ิจ และพั​ัฒนาเมื​ืองที่​่�ถู​ูกทิ้​้�งร้​้าง ผ่​่านการจั​ัดตั้​้�ง และพั​ัฒนาพื้​้�นที่​่�การเรี​ียนรู้​้� ซึ่​่�งมี​ีหลายประเทศได้​้ดำำ�เนิ​ินนโยบายตาม อาทิ​ิ การพั​ัฒนาโครงการ Dokk1 ในเมื​ือง Aarhus เดนมาร์​์ก ที่​่�เปลี่​่�ยนแปลงท่​่าเรื​ือให้​้เป็​็ นแหล่​่งเรี​ียนรู้​้� ที่​่�สำำ�คั​ัญ เป็​็ นจุ​ุดศู​ูนย์​์รวม (Node) ของเมื​ือง และสถานที่​่�พบปะของคนในชุ​ุมชน เป็​็ นพื้​้�นที่​่�การเรี​ียนรู้​้� ตลอดชี​ีวิ​ิต

ขณะที่​่�ฟิ​ินแลนด์​์ ได้​้สร้​้าง Oodi Helsinki Central Library ซึ่​่�งเปรี​ียบเสมื​ือนศู​ูนย์​์รวม ของผู้​้�อาศั​ัยในเมื​ือง เป็​็ นแหล่​่งเรี​ียนรู้​้�ของ ศตวรรษที่​่� 21 ที่​่�ไม่​่จำำ�เป็​็ นต้​้องเงี​ียบ เย็​็น และ เน้​้นแต่​่หนั​ังสื​ือ แต่​่เป็​็ นมิ​ิตร มี​ีชี​ีวิ​ิตชี​ีวา เพื่​่�อ เฉลิ​ิมฉลองวาระการได้​้รับั เอกราชครบ 100 ปี​ี ของประเทศ ในทศวรรษหน้​้าจะเกิ​ิดแหล่​่งเรี​ียรู้​้�แห่​่งใหม่​่ ขึ้​้�นมากกว่​่า 20 แห่​่งในหลายประเทศ โดยมี​ี ใช้​้งบประมาณราวๆ 250,000 ล้​้านเหรี​ียญ สหรั​ัฐ จากการศึ​ึกษาของ AEA Consulting บริ​ิ ษั​ั ท ที่​่�เชี่​่�ยวชาญด้​้า นการพั​ัฒ นาแหล่​่ ง เรี​ียนรู้​้� โดยโครงการที่​่�ถู​ูกกล่​่าวถึ​ึงมากที่​่�สุ​ุด คื​ื อ โครงการบนเกาะ Saadiyat สหรั​ัฐ อาหรั​ับเอมิ​ิเรตส์​์ เป็​็ นผลจากนโยบายการ พั​ัฒนาเศรษฐกิ​ิจที่​่�มี​ีแนวทางในการให้​้ความ สำำ�คั​ัญกั​ับการพั​ัฒนาเศรษฐกิ​ิจฐานความรู้​้� (Knowledge - based Economy) ซึ่​่�งเป็​็ น แนวทางการพั​ัฒนาเศรษฐกิ​ิจที่​่�หลายประเทศ เลื​ื อ กใช้​้เ ป็​็ น นโยบายหลั​ัก ซึ่​่�งจะกล่​่ า วถึ​ึ ง ในคราวต่​่อไป โดยโครงการบนเกาะ Saadiyat จะประกอบด้​้วย Zayed National Museum, Guggenheim Abu Dhabi Museum, Louvre Abu Dhabi, Maritime Museum

Zayed National Museum

Guggenheim Abu Dhabi Museum

Louvre Abu Dhabi

Maritime Museum

ที่​่�มา : www.fosterandpartners.com, www.archdaily.com, www.facebook.com/LouvreAbuDhabi, www.facebook.com/merseysidemaritimemuseum

I W

43

44

I W

INSIDE OKMD : NKC

OKMD กั​ับโครงการ ร้​้านหนั​ังสื​ือในฐานะแหล่​่งเรี​ียนรู้​้� ผู้​้�ค นมากมายเติ​ิ บ โตมากั​ับ ร้​้า นหนั​ัง สื​ื อ โดยเฉพาะ ร้​้านหนั​ังสื​ือเล็​็กๆ ในต่​่างจั​ังหวั​ัดที่​่�มอบทั้​้�งความรู้​้� ความงาม และความจริ​ิงให้​้กับั ผู้​้�คน OKMD ตระหนั​ัก ถึ​ึ ง ที่​่�ทางและสถานภาพ "พิ​ิ เ ศษ" ของร้​้านหนั​ังสื​ือในทุ​ุกสั​ังคม โดยเฉพาะในสั​ังคมไทยที่​่� วั​ัฒนธรรมการอ่​่านยั​ังไม่​่แข็​็งแรงมากนั​ัก เราจึ​ึงเชื้​้�อเชิ​ิญ พั​ัน ธมิ​ิ ต รที่​่�รั​ัก ในร้​้า นหนั​ัง สื​ื อ มาร่​่ว มกั​ัน สร้​้า งโครงการ "ร้​้า นหนั​ั ง สื​ื อ ในฐานะแหล่​่ ง เรี​ี ย นรู้​้�" ขึ้​้�น มา ทั้​้�งเพื่​่�อ ประชาสั​ัมพั​ันธ์​์ให้​้ประชาชนทั่​่�วไปได้​้รับั รู้​้�ถึ​ึงความสำำ�คั​ัญ เสน่​่ ห์ ์ และการเป็​็ น แหล่​่ง เรี​ีย นรู้​้�ที่​่�มี​ี ลั​ัก ษณะพิ​ิ เ ศษของ ร้​้า นหนั​ัง สื​ื อ และเพื่​่�อสร้​้า งความแข็​็ ง แรงให้​้กั​ั บ ธุ​ุ ร กิ​ิ จ ร้​้านหนั​ังสื​ือ โดยเฉพาะในยุ​ุคที่​่�โลกออนไลน์​์กำำ�ลังั มาแรง จนหลายฝ่​่ ายเป็​็ นห่​่วงว่​่าคนยุ​ุคใหม่​่ยังั อ่​่านหนั​ังสื​ือกั​ันอยู่​่� อี​ีกหรื​ือไม่​่ พั​ันธมิ​ิตรที่​่�จั​ับมื​ือกั​ับ OKMD มี​ีด้ว้ ยกั​ัน 3 องค์​์กร ได้​้แก่​่ สมาคมผู้​้�จั​ัดพิ​ิมพ์​์และผู้​้�จำำ�หน่​่ายหนั​ังสื​ือแห่​่งประเทศไทย หรื​ือ PUBAT สื่​่�อออนไลน์​์ที่​่�ให้​้ความสำำ�คั​ัญกั​ับร้​้านหนั​ังสื​ือ และการอ่​่านอย่​่าง The Cloud และที​ีมคนรุ่​่�นใหม่​่อย่​่าง MEAT ที่​่�เชื่​่�อในการพบปะกั​ันของผู้​้�คนเพื่​่�อแลกเปลี่​่�ยนความรู้​้� ความงาม และความจริ​ิง ในพื้​้�นที่​่�กายภาพที่​่�ผู้​้�คนสามารถ มองตาและสื่​่�อสารกั​ันได้​้ด้ว้ ยหั​ัวใจ

เริ่​่�มที่​่�วิ​ิจั​ัย

ที่​่�มา : https://unsplash.com/photos/TOq30NfKFBo

เมื่​่�อโครงการนี้​้�เป็​็ นเรื่​่�องเชิ​ิงความรู้​้� จุ​ุดเริ่​่�มต้​้นของโครงการจึ​ึงต้​้องย้​้อนกลั​ับไปยั​ัง "องค์​์ความรู้​้�" เกี่​่�ยวกั​ับร้​้านหนั​ังสื​ือในสั​ังคมไทย OKMD พบว่​่า ข้​้อมู​ูลและองค์​์ความรู้​้�ในด้​้านนี้​้�ยั​ังมี​ีน้อ้ ย ยิ่​่�งกว่​่าน้อ้ ย ในระดั​ับพื้​้�นฐานเรายั​ังขาดข้​้อมู​ูลความรู้​้�ว่า่ ระหว่​่างร้​้านหนั​ังสื​ือที่​่�อยู่​่�ในเครื​ือบริ​ิษั​ัท ใหญ่​่ ๆ กั​ับร้​้านหนั​ังสื​ืออิ​ิสระนั้​้�นมี​ี วิ​ิธี​ีดำำ�เนิ​ิ นธุ​ุรกิ​ิ จ (Business Model) ที่​่�แตกต่​่างกั​ันโดย พื้​้�นฐานอย่​่างไร และวิ​ิธี​ีดำำ�เนิ​ินธุ​ุรกิ​ิจร้​้านหนั​ังสื​ือที่​่�ควรเป็​็ นในศตวรรษที่​่� 21 ควรเป็​็ นอย่​่างไร ร้​้านหนั​ังสื​ือประเภทไหนสามารถทำำ�หน้​้าที่​่� อย่​่างไรในสั​ังคมได้​้บ้า้ ง นิ​ิยามของร้​้านหนั​ังสื​ือ แต่​่ละแบบเป็​็ นอย่​่างไร อะไรเป็​็ นปั​ั จจั​ัยกำำ�หนดลั​ักษณะเฉพาะของร้​้านหนั​ังสื​ือที่​่�แตกต่​่างกั​ัน รวมถึ​ึงข้​้อมู​ูลความรู้​้�อื่​่�นๆ ที่​่�เกี่​่�ยวข้​้อง นี่​่�คื​ือจุ​ุดตั้​้�งต้​้นที่​่�สำำ�คั​ัญยิ่​่�ง เพราะหากปราศจากข้​้อมู​ูลความรู้​้�ชุ​ุดนี้​้�แล้​้ว โครงการนี้​้�ย่​่อม เดิ​ิ น หน้​้าต่​่อ ไปไม่​่ไ ด้​้ ดั​ัง นั้​้�น สมาคมผู้​้�จั​ัดพิ​ิมพ์​์และผู้​้�จำำ�หน่​่ายหนั​ังสื​ือแห่​่งประเทศไทย หรื​ือ PUBAT ซึ่​่�งเชี่​่�ยวชาญเรื่​่�องการเก็​็ บข้​้อมู​ูลการขายมานานปี​ี และมี​ี ข้อ้ มู​ูลร้​้านหนั​ังสื​ือจาก ทั่​่�วประเทศอยู่​่�จำำ�นวนหนึ่​่�งแล้​้ว จึ​ึงอาสารั​ับหน้​้าที่​่�ในการเก็​็บข้​้อมู​ูลเพื่​่�อสำำ�รวจและวิ​ิจัยั และ จั​ัด ทำำ�เป็​็ น รายงานร้​้า นหนั​ัง สื​ื อ ของไทย โดยการใช้​้ข้ ้อ มู​ูล พื้​้�นฐานเบื้​้�อ งต้​้น ที่​่�มี​ี อ ยู่​่� และ ใช้​้กระบวนการสนทนากลุ่​่�ม หรื​ือ Focus Group โดยเชิ​ิญเจ้​้าของร้​้านหนั​ังสื​ือจากทั่​่�วประเทศ มาร่​่วมถกเถี​ียง สนทนา นำำ�เสนอปั​ั ญหาและทางแก้​้ไข เพื่​่�อรวบรวมเป็​็ นรายงานวิ​ิจัยั ที่​่�จะเป็​็ น หลั​ักให้​้กับั โครงการนี้​้�ต่​่อไปในอนาคต โดยเฉพาะการหาทางออก (Solution) ทั้​้�งในแง่​่ธุรุ กิ​ิจและ ความคิ​ิดสร้​้างสรรค์​์ให้​้กับั ร้​้านหนั​ังสื​ือต่​่างๆ

INSIDE OKMD : NKC

ที่​่�มา : https://unsplash.com/photos/TOq30NfKFBo

สร้​้างการรั​ับรู้​้�

ในเวลาเดี​ียวกั​ัน การประชาสั​ัมพั​ันธ์​์ให้​้ผู้​้�คนเห็​็นความสำำ�คั​ัญของร้​้านหนั​ังสื​ือในฐานะ แหล่​่งเรี​ียนรู้​้�ก็​็เป็​็ นงานใหญ่​่อี​ีกงานหนึ่​่�งด้​้วย The Cloud คื​ือสื่​่�อออนไลน์​์ที่​่�มี​ีผู้​้�ติดิ ตามเกื​ือบสี่​่�แสนราย และตลอดระยะเวลาหลายปี​ี มานี้​้� ก็​็ได้​้ผลิ​ิตบทความและชิ้​้�นงานที่​่�มี​ีแนวทางสร้​้างสรรค์​์สังั คมหลายมิ​ิติ​ิเป็​็ นจำำ�นวนมาก โดย มิ​ิติ​ิหนึ่​่�งที่​่� The Cloud มุ่​่�งเน้​้น ก็​็คื​ือการนำำ�เสนอเรื่​่�องราวของร้​้านหนั​ังสื​ือหลากหลายรู​ู ปแบบ โดยเฉพาะการอยู่​่�รอดและวิ​ิ ธี​ี ดำำ� เนิ​ิ น ธุ​ุร กิ​ิ จ แบบใหม่​่ๆ ของร้​้า นหนั​ัง สื​ื อ ในแบบที่​่�ไม่​่เ คยมี​ี มาก่​่อน The Cloud อาสาเข้​้ามาทำำ�งานประชาสั​ัมพั​ันธ์​์ ด้​้วยการสั​ัมภาษณ์​์ร้า้ นหนั​ังสื​ืออิ​ิสระ ในทั่​่�วทุ​ุกภู​ูมิ​ิภาคของประเทศ เพื่​่�อให้​้เจ้​้าของร้​้านหนั​ังสื​ือเหล่​่านี้​้�ได้​้มี​ีโอกาส ‘เล่​่าเรื่​่�อง’ ว่​่า ธุ​ุรกิ​ิจร้​้านหนั​ังสื​ือในไทยมี​ีอุ​ุปสรรคอะไรบ้​้างควรมี​ีทางเลื​ือก ทางรอด และความใฝ่​่ ฝั​ั นที่​่�จะ ดำำ�เนิ​ินธุ​ุรกิ​ิจต่​่อไปในอนาคตอย่​่างแข็​็งแรงได้​้อย่​่างไร นอกจากทำำ�หน้​้าที่​่�เป็​็ นพื้​้�นที่​่�สำำ�หรั​ับเจ้​้าของร้​้านหนั​ังสื​ือแล้​้ว The Cloud ยั​ังช่​่วยประชาสั​ัมพั​ันธ์​์ และสร้​้างการรั​ับรู้​้�ใน "กิ​ิ จกรรม" ต่​่างๆ ที่​่�จะเกิ​ิ ดขึ้​้�นในร้​้านหนั​ังสื​ือที่​่�เข้​้าร่​่วมโครงการ เช่​่น การทำำ�ข่​่าวการ Live สด และการสรุ​ุปเนื้​้�อหาที่​่�เกิ​ิดจากกิ​ิจกรรมในร้​้านหนั​ังสื​ือต่​่างๆ

ร่​่วมในกิ​ิจกรรม

ร้​้านหนั​ังสื​ือในต่​่างประเทศมั​ักจะเต็​็มไปด้​้วยกิ​ิจกรรมต่​่างๆ เช่​่น การอ่​่านหนั​ังสื​ือให้​้ผู้​้�อื่​่�นฟั​ั ง หรื​ือเรี​ียกว่​่ากิ​ิจกรรม Book Reading, การอ่​่านบทกวี​ี, การเสวนา, การจั​ัดทำำ�สโมสรหนั​ังสื​ือ ฯลฯ แต่​่ในสภาวะที่​่�ยากลำำ�บาก เพราะต้​้องเผชิ​ิญกั​ับขวบปี​ี แห่​่งโควิ​ิด-19 ร้​้านหนั​ังสื​ือหลายแห่​่ง ไม่​่สามารถจั​ัดกิ​ิจกรรมต่​่างๆ ได้​้ ทั้​้�งด้​้วยข้​้อกำำ�หนดในการป้​้องกั​ันการแพร่​่ระบาดของโรค รวมถึ​ึงข้​้อจำำ�กั​ัดเรื่​่�องทุ​ุนรอนที่​่�น้​้อยลงทุ​ุกที​ีเนื่​่�องจากผู้​้�ซื้​้�อหนั​ังสื​ือไม่​่สามารถออกมาซื้​้�อหนั​ังสื​ือ ในพื้​้�นที่​่�กายภาพได้​้ดังั เดิ​ิม MEAT คื​ือ กลุ่​่�มคนรุ่​่�นใหม่​่ในเจนเนอเรชั​ัน Z ที่​่�เชื่​่�อในอนาคตของโลกออนไลน์​์ แต่​่ในขณะ เดี​ียวกั​ันก็​็ยังั เชื่​่�อมั่​่�นในพื้​้�นที่​่�เชิ​ิงกายภาพที่​่�ผู้​้�คนได้​้พบปะ มองตา และมี​ีปฏิ​ิสัมั พั​ันธ์​์กั​ันด้​้วย กลุ่​่�ม MEAT จะเข้​้ามาช่​่วยคิ​ิด สร้​้างสรรค์​์ และจั​ัดกิ​ิจกรรมในร้​้านหนั​ังสื​ือต่​่างๆ โดยพยายาม สร้​้างกิ​ิจกรรมที่​่�ยั่​่�งยื​ืน ร่​่วมกั​ับองค์​์กรในท้​้องถิ่​่�น เช่​่น ชมรมวรรณศิ​ิลป์​์ในมหาวิ​ิทยาลั​ัย องค์​์กร บริ​ิหารส่​่วนท้​้องถิ่​่�น เพื่​่�อสร้​้างสรรค์​์กิ​ิจกรรมต้​้นแบบที่​่�แปลกใหม่​่คาดไม่​่ถึงึ ให้​้กับั ร้​้านหนั​ังสื​ือใน พื้​้�นที่​่�นั้​้�นๆ โดยคอยทำำ�หน้​้าที่​่�เป็​็ นพี่​่�เลี้​้�ยงเพื่​่�อกระตุ​ุกต่​่อมคิ​ิดให้​้เกิ​ิดการจั​ัดกิ​ิจกรรมในรู​ู ปแบบ ที่​่�เหมาะสม เพื่​่�อที่​่�ร้​้านหนั​ังสื​ือและคนในท้​้องถิ่​่�นจะได้​้ร่​่วมกั​ันจั​ัดกิ​ิจกรรมต่​่อเนื่​่�องต่​่อไปได้​้ ในอนาคตด้​้วยตั​ัวเอง ความร่​่วมมื​ือระหว่​่าง OKMD, PUBAT, The Cloud และ MEAT จะสร้​้างความแข็​็งแรงให้​้กับั ร้​้านหนั​ังสื​ือ ในสั​ังคมไทยขึ้​้�นมา โดยหากเชื่​่�อว่​่าร้า้ นหนั​ังสื​ือคื​ือแหล่​่งเรี​ียนรู้​้�แบบหนึ่​่�ง ความแข็​็งแรงของร้​้านหนั​ังสื​ือก็​็จะไม่​่ใช่​่ อะไรอื่​่�น นอกจากความแข็​็งแรงทางความรู้​้�และภู​ูมิ​ิปั​ัญญาของสั​ังคมไทยนั่​่�นเอง

I

45

46 46 W N NEXT

ถอดรหัส

เส้นทางอยู่รอด ของร้านหนังสือ อิสระทั่วโลก ตัง้ แต่ปี พ.ศ. 2538 เมือ่ Amazon.com เริ่ม บูม และเข้า ถึ ง หมู่นัก อ่ า นง่ า ยดาย ยิ่งขึน้ มีการส�ำรวจสถิตพิ บว่าร้านหนังสือ อิสระในอเมริกามีจำ� นวนลดลงถึง 42% ร้า นหนัง สื อ เชนใหญ่ อ ย่ า ง Borders ก็​็ ปิ​ิ ด ตั​ัว ลง จนใครต่​่อ ใครก็​็ ค าดคิ​ิ ด ว่​่ า ร้​้า นหนั​ั ง สื​ื อ อิ​ิ ส ระคงจะถึ​ึ ง จุ​ุ ด จบแล้​้ว แต่​่เมื่​่�อเวลาล่​่วงเลยจนถึ​ึงปี​ี พ.ศ. 2560 ร้านหนังสืออิสระขนาดเล็กจ�ำนวนมาก ทั่ว โลกก็ ยัง คงอยู่ และจากการส�ำ รวจ ในอเมริ ก าพบว่ า จ�ำ นวนร้า นหนั ง สื อ อิสระกลับมีเพิ่มขึน้ สวนทางกระแสโลก ดิจทิ ลั เสียด้วยซ�ำ้ พบว่าจากปี พ.ศ. 2552 ถึงปี พ.ศ. 2558 มีรา้ นหนังสือเพิ่มขึน้ 35% อี ก ทั้ง ยอดขายของแต่ ล ะร้า นก็ เพิ่มขึน้ 5–10% ในแต่ละปี SCAN QR CODE เพื่อรับชม Clip

NEXT

Ryan Raffaelii จาก Harvard Business School ให้ความสนใจในเรือ่ งนี ้ ว่าท�ำไมร้านหนังสืออิสระเหล่านี ้ จึงยังคงยืนหยัดอยู่ได้ท่ามกลางกระแสโลกออนไลน์ท่ีกา้ วกระโดดไปอย่างว่องไว หลังจากค้นคว้า วิเคราะห์ ผ่านงานวิจยั บทสัมภาษณ์ผเู้ กี่ยวข้องทัง้ ร้านหนังสือ ผูอ้ า่ น นักเขียน ส�ำนักพิมพ์ สายส่ง ฯลฯ โดยพบว่า ปั จจัย หลักที่ทำ� ให้รา้ นหนังสืออิสระเหล่านีอ้ ยูร่ อด สรุปง่ายๆ ด้วยหลัก 3C

1 Community

เน้นการสร้างร้านภายใต้ไอเดียคุณค่าของท้องถิ่น สร้างปฏิสมั พันธ์กบั ผูค้ นในชุมชน ให้ผคู้ นรูส้ กึ ถึงคุณค่านีด้ ว้ ยใจ

2 Curation

เลื​ือกหนั​ังสื​ือจะไม่​่เน้​้นหนั​ังสื​ือขายดี​ี ตามกระแส หรื​ือหนั​ังสื​ือที่​่�หา ที่​่�ไหนก็​็ ได้​้ แต่​่จะต้​้องเป็​็ นหนั​ังสื​ือที่​่�มี​ี ความพิ​ิเศษ มี​ี ความเป็​็ นส่​่วนตั​ัว มี​ีบุ​ุคลิ​ิกของร้​้านผสมอยู่​่� เจ้​้าของร้​้านหรื​ือพนั​ักงานจะต้​้องทำำ�หน้​้าที่​่�เป็​็ น “เครื่องมือค้นพบ” ท�ำให้คนที่มาร้านหนังสือพบนักเขียนใหม่ๆ ที่นกั อ่าน อาจไม่เคยรูจ้ กั มาก่อนได้พบหนังสือที่ไม่คาดคิดว่าจะได้เจอ

3 Convening

จำำ�เป็​็ นต้​้องปรั​ับตั​ัวโดยทำำ�หน้​้าที่​่�เป็​็ นศู​ูนย์​์กลางปั​ัญญาสำำ�หรั​ับลู​ูกค้​้าที่​่�มี​ี แนวคิ​ิดหรื​ือความสนใจในแนวเดี​ียวกั​ัน จั​ัดกิ​ิจกรรมต่​่างๆ เวิ​ิร์ก์ ชอป คอร์​์ส เรี​ียน งานบอร์​์ดเกม การเล่​่านิ​ิทานสำำ�หรั​ับเด็​็ก อี​ีเวนต์​์น่า่ สนใจต่​่างๆ อย่​่าง สม่ำำ��เสมอ หลัก 3C ข้างบนนี ้ คือการเปลี่ยนแปลงและปรับตัวของร้านหนังสืออิสระในระดับชุมชน แต่สำ� หรับระดับ ภูมภิ าคหรือระดับประเทศ ในสหรัฐอเมริกาจะมีสมาคมร้านหนังสืออิสระที่คอยเชื่อมโยง ประสานงานร้านหนังสือ ผูผ้ ลิต ส�ำนักพิมพ์ นักเขียน สายส่ง ฯลฯ เข้าไว้ดว้ ยกัน รวมไปถึงมีคอร์สอบรมส�ำหรับบรรดาร้านหนังสืออิสระด้วย

อเมริกา

ร้าน BookBar ในเดนเวอร์ สหรัฐอเมริกา เป็ นร้านหนังสือที่ ขายเครือ่ งดื่ม รวมถึงเป็ นสถานที่ท่ีให้สโมสรหนังสือมาจัดงาน สังสรรค์กนั ชัน้ บนมี BookBed อพาร์ตเมนท์ธีมร้านหนังสือ โดยเจ้าของร้านจะร่วมมือกับร้านหนังสืออิสระ 4 ร้าน และ ชวนบรรดานักเขียนให้มาเที่ยวในเดนเวอร์ มาท�ำกิจกรรมกับ ทัง้ 5 ร้านนี ้ โดยมีท่พี กั ฟรีให้ หรือร้าน Read It & Eat It ในชิคาโก ที่เอาไอเดียนีม้ าจากปารีส ท�ำร้านหนังสือที่ขายเฉพาะหนังสือ เกี่ยวกับอาหาร และแบ่งส่วนหนึ่งของร้านเปิ ดเป็ นร้านอาหาร และมีคลาสสอนท�ำอาหารด้วย เหล่านีค้ อื กลยุทธ์ในการปรับตัว ร้านหนังสืออิสระในอเมริกา

N

47

48

N

NEXT

SCAN QR CODE เพื่อรับฟง Audio Text

ประเทศในเอเชี ย

มีหลายประเทศที่รา้ นหนังสือ อิ ส ระพากั น ปรั บ กลยุ ท ธ์ เ พื่ อ ความอยู่รอดยกตัวอย่างโมเดล ร้านหนังสือบุง คิต สึ(BUNKITSU) ในรปปงงิ ญี่ ปุ่น ผ่านการบอก เล่าของ เกตุวดี มารุมรู ะ ที่มา : www.gotokyo.org/en/new-and-now/new-and-trending/190318/topics.html

จากร้านหนังสือเดิมที่ช่ือว่าอาโอยาม่าบุ๊กเซ็นเตอร์ ในย่าน รปปงงิ ได้ปิ ด ตัว ลงในเดื อ นมิ ถุน ายน พ.ศ. 2561 ทั้ง ที่ ตั้ง มายาวนานกว่า 38 ปี สาเหตุหลักมาจากปั จจุบนั คนญี่ปนุ่ นิยม ซือ้ หนังสือผ่านช่องทางออนไลน์ เพราะสะดวก รวดเร็ว แค่คลิก ซื ้อ หนั ง สื อ ก็ ส่ ง ตรงถึ ง หน้า บ้า นภายในเวลาไม่ เ กิ น 2 วัน แถมระบบคอมพิ ว เตอร์อัน ชาญฉลาดสามารถวิ เ คราะห์ห า กลุ่มนักอ่านได้ว่า ใครชอบหนังสือแนวไหน แบบใด เล่มไหน น่าจะเป็ นที่สนใจ หรือเล่มอื่นๆ ในแนวเดียวกันที่ผูอ้ ่านน่าจะ ชื่นชอบเช่นเดียวกัน นี่ย่ิงตอกย�ำ้ ความสะดวกสบายและซือ้ ใจ ผูอ้ า่ นได้มากยิ่งขึน้ แถมยังมีรวี ิวจากผูอ้ า่ นคนอื่นๆ ช่วยให้การ ตัดสินใจซือ้ ท�ำได้งา่ ยขึน้ ไปอีก ที่ ม า : wearejapan.com/post/188464815489/ discover-tokyos-best-bookstores-tokyo-is-awash

แต่ทางรอดของร้านหนังสือจะเกิดขึน้ ได้ ณ วันนี ้ อาจอยู่ท่ีความคิด การปรับตัว ก้าวทันโลกยุคใหม่และให้ประสบการณ์ท่ีเหนือกว่า ที่ไม่ใช่ แค่การซือ้ และขายแล้วจบลง แต่เรื่องของบริการ การให้ท่ี มากกว่าใน ด้านอารมณ์ ความรู ส้ ึก สิ่งเหล่านีจ้ ะดึงดูดให้นักอ่านยังคงโหยหาและ ต้องการการด�ำรงคงอยูข่ องร้านหนังสือนั่นเอง

NEXT

หลังจากร้านเก่าปิ ดตัวไป 6 เดือน ร้านหนังสือใหม่ ก็กำ� เนิดขึน้ ภายใต้ช่อื ร้านบุงคิตสึ ซึง่ เมื่อแยกความหมาย เป็ นค�ำ คือ Bun แปลว่า วัฒนธรรม ขณะที่ Kitsu แปลว่า การดื่ ม ดัง นั้น เมื่ อ น�ำ มารวมกัน จึง แปลว่า การดื่ ม ด�่ำ วัฒนธรรม โดยร้านแห่งนีช้ คู อนเซ็ปต์วา่ เป็ นร้านหนังสือ ที่ จ ะท�ำ ให้คุณ ได้พ บรัก กับ หนัง สื อ โดยไม่ ไ ด้ก �ำ หนด รูปแบบตายตัว แต่หมายความว่า คุณอาจจะบังเอิญเจอ แล้ว ตกหลุม รัก ในทัน ที หรื อ ค่ อ ยๆ เปิ ด ไปที ล ะหน้า จนรู ส้ กึ รักก็ได้ลกู เล่นเป็ นกลยุทธ์ทางการตลาดส�ำคัญที่ ชวนให้นักอ่านอยากค้นหา และเช่นเดียวกันกับยามที่ เรามีคนรัก เราก็มกั รูส้ กึ อยากครอบครองรักนัน้ เอาไว้เพียง คนเดียว ดังนัน้ หนังสือกว่า 30,000 เล่มภายในร้าน ทุกเล่ม จะมีเพียงหนึ่งเดียว ไม่มีการซ�ำ้ กัน นั่นแปลว่า หนังสือ หนึง่ เล่ม หนึง่ ปก หนึง่ ชื่อจะมีเจ้าของครอบครองได้เพียง คนเดียว เป็ นเหมือนเรือ่ งรักโรแมนติกเรือ่ งหนึง่ เลยทีเดียว

ที่มา : www.instagram.com/bunkitsu_roppongi/

การจัดวางหนังสือภายในร้าน ไม่มีรูปแบบตายตัว จะวางหนังสือเป็ นกองๆ เพื่อให้นกั อ่านได้ออกตามหารักแท้ หยิบเล่มนั้น จับเล่มนี ้ ไม่มีการจัดตามขนาด เล็กเรียงใหญ่ หรือใหญ่ เรียงเล็ก ปกอ่อนปกแข็ง ทุกอย่างเหมือน การออกแบบมาเพื่อให้ได้คน้ หาแบบแท้จริง โดยทางร้านมีการเก็บค่าเข้าร้าน 1,500 เยน เพราะเชื่อว่าช่วงเวลาแห่ง การคัดสรรความรักล้วนมีค่า เมื่อจ่ายค่าเข้าแล้วก็มีสิทธิ์ท่ีจะเข้าไปค้นหาหนังสือในร้านนานเท่าใดก็ได้ มีบริการชา กาแฟที่คณ ุ จะดื่มเท่าไรก็ได้ไม่จำ� กัด

เมื่ อ เลื อ กหนั ง สื อ จากห้ อ งเลื อ กหนั ง สื อ ได้ แ ล้ ว ก็ สามารถที่ จะพาหนังสือเล่มนั้นๆ ไปเดตในห้องอ่าน หนังสือ ท�ำความรูจ้ กั กันและกัน นอกจากนีย้ งั มีบริการคาเฟ่ เรียกว่าใช้เวลาอยู่ในนีไ้ ด้ทัง้ วันเพราะอาหารเครื่องดื่ม พร้อมสรรพ แบบ one stop service นอกจากนีย้ ังมี ห้องนิทรรศการที่รวมหนังสือกว่า 90 ปก มาจัดแสดงให้ ได้เดินดูแบบเพลินๆ เมื่อศึกษากันจนคิดว่า หนังสือที่ถูกเลือก คือ คนที่ น่าจะใช่ ที่พร้อมจะสานสัมพันธ์ต่อ ก็พาหนังสือเดินลง บันไดไปจ่ายเงินได้เลย ที่มา : www.designboom.com

N

49

50

N

NEXT

ที่มา : mobilebookcafe.com/blog/?p=1037

วั​ัฒ นธรรมการคั​ัด สรรหนั​ัง สื​ื อ อย่​่ า งดื่​่�มด่ำำ��เช่​่ น นี้​้� อาจเป็​็นการตลาดอี​ีกหนึ่​่�งรู​ูปแบบในการต่​่อสู้​้�กั​ับการตลาด รู​ู ป แบบดิ​ิ จิ​ิ ทั​ัล ที่​่�ว่​่ อ งไวในยุ​ุ ค นี้​้� การชั​ัก ชวนให้​้ผู้​้�คน หวนรำ��ลึกึ ถึ​ึงเสน่​่ห์ที่​่�จั ์ บั ต้​้องได้​้ของการใช้​้เวลาในการเลื​ือก หนั​ังสื​ือ การได้​้สัมั ผั​ัสกระดาษจริ​ิง พลิ​ิกอ่​่านที​ีละหน้​้า เหมื​ือนความรู้​้�สึ​ึกค่​่อยๆ ตกหลุ​ุมรั​ักใครสั​ักคน แบบค่​่อย เป็​็ นค่​่อยไป เป็​็ นห้​้วงเวลาที่​่�มี​ีค่า่ น่​่าจดจำำ� มี​ีความพิ​ิเศษ เกิ​ิดขึ้​้�น มากกว่​่าการคลิ​ิกสั่​่�งซื้​้�อออนไลน์​์ผ่า่ นการบอกเล่​่า รี​ีวิวิ จากใครก็​็ไม่​่รู้​้�ที่​่�เราไม่​่รู้​้�จักั มาก่​่อนก็​็เป็​็ นได้​้ อย่​่าลืมื ว่​่า เรื่​่�องของความรู้​้�สึ​ึกนั้​้�นสามารถซื้​้�อใจผู้​้�บริ​ิโภคได้​้อย่​่าง ยั่​่�งยื​ืนเช่​่นกั​ัน การบอกเล่​่าของคุ​ุณเกตุ​ุวดี​ีมารุ​ุ มูรู ะ หรื​ือในชื่​่�อจริ​ิง กฤติ​ิ นี​ี พงษ์​์ ธ นเลิ​ิ ศ กู​ู รู​ู ผู้​้�เชี่​่�ยวชาญด้​้า นการตลาด ญี่​่�ปุ่​่� นอาจารย์​์ค ณะพาณิ​ิ ช ยศาสตร์​์แ ละการบั​ั ญ ชี​ี จุ​ุฬาลงกรณ์​์มหาวิ​ิทยาลั​ัยคอลั​ัมนิ​ิ สต์​์ประจำำ�เว็​็บไซต์​์ Marumura.com และเพจ Japan Gossip by เกตุ​ุวดี​ี Marumura ที่​่�พู​ูดถึ​ึงร้​้านหนั​ังสื​ือ Book Truck ร้​้านหนั​ังสื​ือ เคลื่​่�อนที่​่�ที่​่�บรรจุ​ุหนั​ังสื​ือกว่​่า 500 เล่​่ม ในรถตู้​้�สี​ีฟ้า้ อมเทา ไปจอดขายตามสถานที่​่�ต่​่างๆ เช่​่น สวนสาธารณะ หรื​ือ บริ​ิเวณงานอี​ีเวนต์​์กลางแจ้​้งต่​่างๆ โดยตระเวนขายใน

แถบโตเกี​ียวและแถบคั​ันโตมาตั้​้�งแต่​่ปี​ี พ.ศ. 2555 ภายใน จะจั​ัดหนั​ังสื​ือตามหมวดหมู่​่�เพื่​่�อง่​่ายต่​่อการค้​้นหาในพื้​้�นที่​่� ที่​่�จำำ�กั​ัดของตั​ัวรถ เช่​่น หมวดหมู่​่� Books for Girls หรื​ือ Book for Naturalist ซึ่​่�งปกติ​ิร้า้ นหนั​ังสื​ือแนว Book Truck นี้​้�มั​ักพบในประเทศแถบยุ​ุโรป เมื่​่�อเกิ​ิดขึ้​้�นในญี่​่�ปุ่​่�น จึ​ึงเป็​็ นที่​่�สนอกสนใจของผู้​้�อ่​่านและหนอนหนั​ังสื​ือจำำ�นวน ไม่​่น้อ้ ย และนอกจากจะตระเวนไปจอดขายตามจุ​ุดต่​่างๆ ร้​้านหนั​ังสื​ือในรถแห่​่งนี้​้�ก็​็ยังั จั​ัดกิ​ิจกรรมน่​่าสนใจมาล่​่อใจ คนซื้​้�ออยู่​่�บ่​่อยครั้​้�งด้​้วย และนี่​่�ก็​็ เ ป็​็ นไอเดี​ี ย ที่​่�น่​่ า สนใจต่​่ า งๆ ที่​่�จะนำำ�พา ร้​้า นหนั​ัง สื​ื อ อิ​ิ ส ระในหลายๆ แห่​่ ง ทั่​่�วโลกให้​้อ ยู่​่�รอด ปลอดภั​ัยและยื​ืนหยั​ัดได้​้อย่​่างแข็​็งแรงท่​่ามกลางปั​ั ญหา และอุ​ุปสรรคที่​่�เกิ​ิดขึ้​้�นจากการเปลี่​่�ยนแปลง

WHAT"s GOiNG ON

WHAT'S GOING ON มกราคม 2565

ศาลเจ้าคันดะ เมียวจิน (Kanda Myojin) โตเกียว ญี่ปนุ่

กลางเดือนมกราคมของทุกปี ที่ศาลเจ้าคันดะ เมียวจิน (Kanda Myojin) ศาลเจ้าโบราณกว่าพันปี ใจกลางกรุ งโตเกียว ได้จดั ให้มีเทศกาลต้อนรับ ปี ใหม่ขนึ ้ ชื่อว่า ไดโกะกุ มัตซึตริ (Daikoku Matsuri) หรืองานเทศกาลไดโกะกุ ทีศ่ าลเจ้าคันดะ เมียวจิน เป็นทีป่ ระดิษฐานของเทพเจ้าแห่งโชคลาภถึงสององค์ คือเทพไดโกะกุและเทพเอะบิซุ ในงานจะมี คนแต่งตัวเป็ นเทพไดโกะกุ ถือค้อนศักดิส์ ิทธิ์ ให้พรแห่งโชคลาภแก่ผมู้ าเยือนด้วยการแกว่งค้อนเหนือ ที่มา : th.japantravel.com ศีรษะของผูน้ นั้ 22 มกราคม 2565

กรุงเทพ ไทย

เทศกาลไดโกะกุ

OKMD Career Bootcamp : 21st Century Skills Online Workshop Facilitated-learning

เมื่ อ การเรี ย นรู ้ไ ม่ ไ ด้อ ยู่ แ ค่ ใ นห้อ งเรี ย น ร่ ว มรับ ฟั ง ประสบการณ์ การออกแบบกระบวนการเรียนรูห้ อ้ งเรียนยุคใหม่ เครือ่ งมือและเทคโนโลยีท่ี ใช้สำ� หรับการฝึก Soft skill และ Hard skill ในการออกแบบกระบวนการเรียนรู ้ โดยวิทยากร 4 ท่าน คุณเมธวิน ปิ ติพรวิวฒ ั น์, คุณภีศเดช เพชรน้อย, คุณสรวิศ ไพบูลย์รตั นากร และ คุณบี มิรา เวฬุภาค ลงทะเบียนเข้าร่วมฟรี โดยไม่มีค่าใช้จ่ายได้ท่ี https://forms.gle/ SkD3U7zhUpkWsRxW7 ที่มา : ecosystemsknowledge.net/events/woodland

วันนี้ - 31 กรกฎาคม 2565

กรุงเทพ ไทย

มิวเซียมสยาม “เปิ​ิดรั​ับต้​้นฉบั​ับจากทางบ้​้าน”

มิวเซียมสยามเปิ ดพืน้ ทีใ่ ห้นกั เขียนทางบ้านได้รว่ มส่งต่อความรู ้ เพือ่ สร้าง สังคมแห่งการเรียนรู ไ้ ปกับมิวเซียมสยาม โดยโครงการยัง คงยึด มั่น ใน แนวทางที่ ตอ้ งการน�ำสาระความรู ท้ ่ี ดึงอดีตมาสนทนากับปั จจุบันผ่าน การเผยแพร่ออนไลน์เช่นเดิม ไม่ว่าจะเป็ นเรื่องราวประวัติศาสตร์ ผูค้ น วัฒนธรรม และประสบการณ์ท่องมิวเซียม ฯลฯ ผลงานผ่านการคัดเลือก จะได้รบั ค่าตอบแทน และได้รบั การเผยแพร่ผา่ นเว็บไซต์ของมิวเซียมสยาม ทีม่ า : www.museumsiam.org/event-detail.php?MID=12&CID=60&SID=130&CONID=4747&MDNID=-1

W

51

ร วมเชิญชวนคนไทยท องเที่ยวตลอดป แบบ Knowledge-based Tourism เน นเที่ยวเชิงความรู กับ 12 สุดยอดแหล งเร�ยนรู สร างสรรค ประจําป ยังมีแหล งท องเที่ยวเร�ยนรู ที่น าสนใจ และค นหาทั่วไทยอีกมาก! ทั้งแหล งเร�ยนรู ทางธรรมชาติว�ทยา ประวัตศิ าสตร เกษตรกรรม ชาติพนั ธุว �ทยา มกราคม

อ�ทยานธรณี

1

กุมภาพันธ์

2

จังหวัดสตูล

พ�พ�ธภัณฑ ธรรมชาติ ว�ทยาเกาะและทะเลไทย

มีนาคม

3

5

4

6

สวนพฤกษศาสตร สมเด็จพระนางเจ าสิร�กิติ์ จังหวัดเชียงใหม

10

พฤศจิกายน

11

โฮงเฮียนสืบสานล านนา จังหวัดเชียงใหม

กรกฎาคม

7

กันยายน

9

โครงการชั่งหัวมัน ตามแนวพระราชดําร� จังหวัดเพชรบุร�

อ�ทยานประวัติศาสตร พนมรุ ง จังหวัดบุร�รัมย

วัดพระเชตุพนว�มลมังคลาราม กรุงเทพมหานคร

อ�ทยาน ประวัติศาสตร สุโขทัย จังหวัดสุโขทัย

จังหวัดอ�ดรธานี

จังหวัดนครปฐม

จังหวัดชลบุร�

ตุลาคม

อ�ทยานประวัติศาสตร ภูพระบาท

อ�ทยานธรรมชาติว�ทยาสิร�รุกขชาติ และพฤกษาดุร�ยางค (พ�พ�ธภัณฑ ต นไม ดนตร�)

Space Inspirium อ�ทยาน รังสรรค นวัตกรรมอวกาศ

มิถุนายน

สิงหาคม

เมษายน

จังหวัดชลบุร�

มีนาคม

8

เพ�่อให นักท องเที่ยวได เพลิน ไปกับการเดินทางท องเที่ยว พร อมการกระตุ นเศรษฐกิจของประเทศ และยกคุณภาพชีว�ตคนไทยให ดียิ�งข�้น

ธันวาคม

12

หอฝ �น อ�ทยานสามเหลี่ยมทองคํา จังหวัดเชียงราย

ข อมูลเพ��มเติมได ที่

สํานักงานบร�หารและ พัฒนาองค ความรู (OKMD) OKMD และ www.okmd.or.th