#2 2012 THEMA VERDUURZAMEN • In gesprek met... Jeroen van der Voort Deze Lente: Theehuis Jansland • Terugblik: Blikopener Ontkiemt • Burgerinitiatieven
2
magazine
actueel Stad: klant van het ommeland
in samenwerking met de Gemeente Den Haag. De eerste
De boerenproducten uit de streek, zó op het bord bij de
editie werd in 2006 gehouden. Inmiddels staat het festival
burgers uit de regio. Vroeger heel gewoon, maar door
financieel op eigen benen en weten steeds meer mensen
de toegenomen mobiliteit heb je tegenwoordig nog eerder
het te waarderen. Vorig jaar trok het festival, ondanks het
een biefstuk uit Argentinië op je bord liggen dan een stuk
slechte weer 42.000 bezoekers. Dat aantal zal dit jaar
vlees van een koe die bij jou in de buurt heeft gegraasd.
waarschijnlijk weer wat hoger liggen. Toch is het bestaan
Maar het tij is aan het keren. Steeds meer mensen
van een dergelijk cultureel festival in deze economisch
willen weten waar hun voedsel vandaan komt en er is
moeilijke tijden altijd broos. Daarom steunt Fonds 1818
in toenemende mate behoefte aan streekproducten.
dit mooie initiatief voor de derde keer.
Stichting Land van Wijk en Wouden wil met het project
Festival Classique vindt dit jaar plaats van 12 tot 17 juni.
‘Stad: klant van het ommeland’ ervoor zorgen dat boeren
Meer informatie: www.festivalclassique.nl
en burgers elkaar weer direct vinden, zonder dat er dure tussenhandel aan te pas komt.
Aandelen Stadslab Leiden
Een verbetering van de distributie van de producten
Het Stadslab Leiden bestaat sinds 2009 en heeft de
uit de regio (Land van Wijk en Wouden en de regio rond
Sleutelstad op de kaart gezet als creatieve en onder
Leiden) naar de stad is een wens van veel partijen:
nemende stad van kennis en cultuur. Meer dan zeventig
gemeenten, De Groene Klaver, Groene Hart-organisaties,
actieve leden uit diverse disciplines zijn actief in project-
de Ideewinkel in Leiden en de Provincie Zuid-Holland.
groepen en meer dan driehonderd enthousiaste
Het project houdt in dat er een digitaal bestel- en infor-
Leidenaren zijn op andere manieren betrokken. Niet voor
matiesysteem wordt ontwikkeld. De vraag van burgers/
niets ontving het Stadslab vorig jaar uit handen van
bedrijven aan de ene kant en het aanbod van de boeren-
staatssecretaris Marlies Veldhuijzen van Zanten (VWS)
bedrijven uit de regio aan de andere kant, worden zo bij
de landelijke vrijwilligers award ‘Meer dan handen’.
elkaar gebracht. De producten die besteld worden,
Het Stadslab is een atelier voor ontmoetingen, een
kunnen worden bezorgd of bij een centraal punt worden
laboratorium waar creatieve ideeën opbloeien, een
opgehaald. Verder wordt op de site informatie gezet
broedplaats voor vernieuwing. Om dat inspirerende werk
over bij welke winkels er producten uit de streek te koop
voort te kunnen zetten, is geld nodig. Daarom kunnen
zijn en welke restaurants met streekproducten werken.
bedrijven en particulieren aandeelhouder worden van
Meer informatie: www.landvanwijkenwouden.nl
Stadslab. Met één aandeel in Stadslab worden de projecten en de missie van Stadslab gesteund.
Festival Classique Den Haag
Het aandelengeld gaat in de ‘Lefpot’. Deze pot geld is
Dat Den Haag niet alleen Beatstad is, maar ook klassieke
binnen de begroting van Stadslab gelabeld om nieuwe
muziek weet te waarderen, bewijst Festival Classique.
projecten een vliegende start te geven. Een aandeel
Tijdens dit zesdaagse klassieke muziekfestival, worden
kost 710 Euro. Fonds 1818 steunt graag initiatieven die
op diverse locaties in de stad klassieke concerten,
uit de wortels van de samenleving naar boven komen.
workshops en optredens gegeven. Door kinderen die net
Daarom kocht het fonds vijftien aandelen Stadslab.
zijn begonnen met een muziekinstrument te bespelen tot
Meer informatie: www.stadslableiden.nl
gevestigde musici uit binnen- en buitenland. De blik vanger van het festival is het grote podium op de Hofvijver. Festival Classique is een initiatief van IDTV en de AVRO
3
beste lezer, Verduurzamen. Het thema van dit Magazine zou zo uit een ambtelijke notitie kunnen komen. Ik hou niet zo van ambtelijke notities. Toch is het lastig om er een beter woord voor te bedenken. Het draait er allemaal om dat je een project dat op zichzelf niet direct iets met duurzaamheid te maken heeft, toch duurzaam maakt: Verduurzamen. Wie een beter woord weet mag het roepen. In de afgelopen jaren is het denken over duurzaamheid doorgedrongen tot in de diepste vezels van Fonds 1818. We vragen u er naar in ons aanvraagformulier, we belonen organisaties die zelf duurzaamheid in hun ideeĂŤn verwerken en bieden een helpende hand bij het denken over een duurzame aanpak. Daar gaat het thema-artikel van dit magazine over. Hopelijk zet het u ook weer aan tot denken en vooral ook tot doen. Verder aandacht voor Theehuis Jansland in Voorschoten. Een monumentale maar vervallen boerderij werd omgetoverd tot een leer-werkplaats voor jongeren met autisme. Wat begon in het voorzien van een behoefte van de eigen kinderen is uitgegroeid tot een prachtig initiatief voor een grote groep jongeren. De komende tijd gaat Fonds 1818 op zoek naar burgerinitiatieven. We krijgen regelmatig de vraag waarom we kleine initiatieven van groepen burgers niet steunen. In antwoord daarop starten we een klein experiment. U leest alles hierover op de achterpagina.
Carien Janssen van Raay Fonds 1818
Stad: klant van het ommeland
inhoud 2 Actueel: lopende projecten
10 Deze Lente: Theehuis Jansland
3 Voorwoord en inhoud
11 Vitrine: Diverse projecten in het kort
4 Thema: Verduurzamen
14 Terugblik: Blikopener Ontkiemt
7 In het bijzonder: Heemtuin Lisse
15 Het Nutshuis dit kwartaal
8 In gesprek met: Jeroen van der Voort
16 Burgerinitiatieven
Verduurzamen
4
magazine
thema:
Verduurzamen ‘Duurzaamheid moet je dóen’ De termen duurzaamheid en duurzaam gebruik komen
Bij Fonds 1818 is duurzaamheid al lang niet meer iets dat uitsluitend milieufreaks aangaat. Het wordt organisatiebreed gedragen en uitgedragen. Bij álle aanvragen voor nieuwbouw, verbouw en inrichting kijken de adviseurs of het duurzamer kan.
van oorsprong uit de bosbouw. Later zijn ze ook in de visserijbiologie gebruikt. In beide gevallen was de betekenis verwant met begrippen uit de ecologie. Het ging er om de natuur zodanig te beheren dat de natuurlijke structuren en processen niet principieel werden aan getast. Concreet: aan visgronden en bossen mocht niet méér vis of hout worden onttrokken dan er door natuurlijke aanwas vanzelf weer bij zou komen. Het respecteren
Tot een paar jaar geleden ging adviseur Carien Janssen
van deze ‘gebruiksruimte’ betekent dat ook toekomstige
van Raay vooral over milieuaangelegenheden.
generaties er gebruik van kunnen blijven maken.
Tegenwoordig is het alles duurzaamheid wat de klok slaat.
“Bij duurzame ontwikkeling is dus sprake van een ideaal
Haar portefeuille behelst nu ‘natuur, milieu én duurzaam-
evenwicht tussen ecologische, economische en sociale
heid’. Carien vindt het allemaal best. “Het zijn maar
belangen. Alle ontwikkelingen die op technologisch,
woorden, ik doe in grote lijnen hetzelfde.” Maar die
economisch, ecologisch, politiek of sociaal vlak bijdragen
woorden geven wel een ontwikkeling in het denken weer.
aan een gezonde aarde met welvarende bewoners en
“Duurzaamheid is een breder begrip en misschien ook
goed functionerende ecosystemen zijn duurzaam.”
wat zakelijker.” Zelf vindt ze het Engelse ‘Sustainability’ de lading nóg beter dekken. “Ik heb geen beter Nederlands
Recessie
woord voor duurzaamheid, dus laten we het hier gewoon
Dat Nederland weer officieel in een recessie verkeert,
maar bij laten. Het begrip is nu wel goed in de samen
vindt Carien daarom niet alleen maar slecht nieuws.
leving geland en dat is het belangrijkste.”
“Natuurlijk is het verschrikkelijk voor al die mensen die hun baan dreigen te verliezen. Maar voor het milieu
Brundtland
is het alleen maar goed dat we met zijn allen een paar
De definitie van duurzaamheid werd in 1987 gelanceerd
stapjes terug moeten doen.” De projectadviseur ziet
door de VN-commissie Brundtland. Die commissie
bovendien de creativiteit in de samenleving toenemen
omschreef het als volgt: ‘Duurzame ontwikkeling is
door de crisis. “In een consumptiemaatschappij zie je
ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden
vaak dat de vindingrijkheid verdwijnt. Door de recessie
zonder het vermogen van toekomstige generaties om in
zie je die weer terugkeren. Er worden op buurtniveau
hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen’.
veel meer ruilbeurzen gehouden. Waarom altijd alles
Een omschrijving die volgens Carien nog steeds staat
nieuw kopen? Niet drie keer per jaar stedentrips met
als een huis. “Duurzaamheid gaat over de schaarste van
het vliegtuig, maar weer eens ouderwets kamperen
de hulpbronnen waarmee welvaart wordt voortgebracht,
in eigen land.” Wat haar betreft mogen de vliegtickets
zowel nu als in de toekomst. De oppervlakte van de aarde
weer veel duurder worden. “Als je nu kijkt tegen welke
is eindig; grondstoffen kunnen op raken; en de opname-
bodemprijzen je kunt vliegen. Daar kun je bijna niet
capaciteit van de atmosfeer en onze natuurlijke omgeving
tegenop treinen of zelf rijden.”
kent haar grenzen.”
5
Verbouwing Museum Rijswijk
Geitenwollensok
Sceptici
Zelf is Carien Janssen van Raay niet zo’n geitenwollensok die alleen
Echt chagrijnig kan ze worden van klimaatsceptici die na drie koude
maar op een softe manier aan het milieu kan denken. Integendeel,
winters op rij meteen aan de opwarming van de aarde gaan twijfelen.
haar visie en aanpak zijn uitermate praktisch. “Duurzaamheid moet
“Dat is zo kortzichtig, op de lange termijn zie je toch echt dat de
je dóen. Het werkt pas als je er iets mee kunt. Ondernemers hebben
temperaturen structureel oplopen. Het merendeel van de weten-
op zichzelf vaak niets met duurzaamheid, die willen omzet draaien.
schappers die zich daarmee bezighouden, is ervan overtuigd dat de
Waarom zou je die twee niet combineren. Duurzame oplossingen zijn
CO2-uitstoot hier de belangrijkste veroorzaker van is. Dat is natuurlijk
vaak innovatief, met slimme ideeën kun je geld verdienen. Dan gaat
een probleem dat wij hier in Nederland niet even op gaan lossen.
duurzaamheid echt werken. Wij zien hier bij het Fonds de laatste jaren
Daar moeten we op mondiaal niveau afspraken over maken.” Dat zijn
tal van vernieuwende initiatieven voorbij komen. Neem bijvoorbeeld
lastige processen. Zeker in opkomende economieën als China en
de elektrische TukTuk, daar zijn we aandeelhouder van geworden.
India. “Wij hebben ook onze Industriële Revolutie gehad. Wij kunnen
Of het bedrijfje Greenfox dat energiezuinige TL-buizen ontwikkelt.
die van hen niet dwarsbomen. In China komt er per dag zowat een
Dat levert ook weer werk op, want voor die nieuwe TL-buizen moet
stad bij. Gelukkig wordt er daar wel slim gebruik gemaakt van alle
de armatuur worden aangepast. Dat wordt gedaan door mensen van
technologieën om bijvoorbeeld CO2-uitstoot te verminderen.
de sociale werkplaats. Duurzaamheid en maatschappelijk onder
Daardoor blijft de schade enigszins beperkt.” Maar vrolijk wordt
nemen gaat hier hand in hand. Van die projecten word ik echt blij.”
ze niet echt van wat er op wereldniveau allemaal gebeurt.
6
thema: Verduurzamen
Museum: we hebben vanaf de tekentafel mee mogen denken toegankelijk te maken voor stadsbewoners.” Hierbij ligt de nadruk op thema’s waar ieder dagelijks mee te maken heeft: eten, drinken, huis en tuin. “Wij laten ons leiden door de uitspraak van Confucius: ‘Ik hoor het en ik vergeet het, ik zie het en ik herinner het, ik doe het en ik maak het me eigen’.”
Museum Deelstra is de afgelopen jaren betrokken bij tal van inspirerende voorbeelden. Recent nog bij de plannen voor een nieuwbouwvleugel aan Museum Rijswijk. “Bij die plannen hebben we vanaf de teken tafel mee mogen denken over duurzame oplossingen. Het was een heel vruchtbare samenwerking met architectenbureau Braaksma en Roos. Overal in het pand is aanwezigheidsdetectie. Het licht gaat pas aan bij beweging. “Los van de besparing die dat oplevert, maakt het mensen ook bewust”, aldus Deelstra. In het museum werd een huishoud watercircuit aangebracht. Regenwater wordt opgevangen in grote tanks en gebruikt voor het besproeien van het groene Kassen Hortus
sedumdak en het spoelen van de toiletten. De raamkozijnen zijn van Canadees ongelakt ceder. De parketvloer is van duurzaam hout en
“Duurzaamheid delft bijna altijd het onderspit omdat welvaart op
de menukaart van het restaurant zal ook zoveel mogelijk natuurlijke
korte termijn voorrang krijgt.”
streekproducten bevatten. Margriet Lestraden, directeur van Museum Rijswijk, is er blij mee. “Museum Rijswijk is straks weer helemaal
Duurzaamheidcoach
up-to-date en klaar voor een duurzame toekomst.” De deuren gaan
Liever kijkt ze daarom naar kleine, positieve ontwikkelingen in haar
in september voor de Papier Biënnale weer open en in december
directe omgeving. Binnen Fonds 1818 staat duurzaamheid hoog op
is de officiële opening.
de agenda. “Niet alleen bij mij, maar ook bij andere adviseurs, organisatiebreed. Bij alle aanvragen – van de verbouwing van een
Verkassen
buurthuis tot de nieuwbouw van een museum – kijken we of we iets
Ook bij de renovatie van de tropische kassen van de Hortus Botanicus
met duurzaamheid kunnen. Als dat zo is, zetten we een van onze
in Leiden was Deelstra betrokken. “De tropische kassen dateren uit
duurzaamheidcoaches in om samen met de organisatie een plan op
1938 en zijn dringend aan vernieuwing toe. Alles is nog van glas,
maat te maken.” Als er niet genoeg geld is om dat plan uit te voeren,
het is gammel en het tocht. Dat kan natuurlijk veel energiezuiniger.”
kunnen organisaties een duurzaamheidsbonus van Fonds 1818 krijgen.
Geen eenvoudige klus want alle bijzondere planten moeten dan eerst
“Want aan mooie plannen die niet kunnen worden uitgevoerd, heeft
verkassen. Kaschef Rogier van Vugt is betrokken bij deze operatie.
niemand iets”, vindt Janssen van Raay.
“We doen het in etappes. De grote Victoriakas is net ontruimd, alle
Tjeerd Deelstra, van Stichting De Witte Roos in Delft, is een van de
tropische bomen die daar in stonden hebben we flink teruggesnoeid,
coaches die het Fonds inzet. “Er wordt veel kennis ontwikkeld op
zodat ze tijdelijk in kleinere kassen passen. Tropische bomen groeien
het gebied van duurzaam leven. Veel daarvan is voor de gemiddelde
gelukkig snel.” Het is een verantwoordelijke klus. “Van sommige
burger onbekend, onbegrijpelijk of anderszins onbereikbaar. We zien
soorten is er nog maar één op de wereld. Van de struik Daphania
het als onze taak om de beschikbare kennis over duurzaamheid
bijvoorbeeld.” Als alles volgens plan gaat, zijn de tropische kassen
7
eind dit jaar weer voor bezoek toegankelijk. “Maar het zou best eens uit kunnen lopen, liever zorgvuldig en later dan haasten met een aantal bijzondere planten die dat
Heemtuin Lisse
niet overleven”, vindt Van Vugt. Ook bij het Joods Bejaardencentrum in Den Haag viel
De Heemtuin in Lisse verzamelt en beheert sinds 1990 een collectie
voor duurzaamheidcoach Tjeerd Deelstra met een paar
inheemse planten waaronder een aantal bij de wet beschermde
relatief eenvoudige ingrepen winst te behalen. In het
soorten. “De tuin is in de Duin- en Bollenstreek de enige plek
restaurant van het bejaardenhuis is tweedehands meubi-
waar natuur- en milieueducatie wordt aangeboden in de buiten-
lair gebruikt dat met nieuwe bekleding weer jaren mee
lucht. Per jaar bezoeken ongeveer 1500 bezoekers de tuin waarvan
kan. Als vloerbedekking is voor een volledig recyclebaar
1100 kinderen”, vertelt Laurens Bijl, van de Heemtuin. Met het
product gekozen. Er wordt gewerkt aan het terugbrengen
organiseren van vrij toegankelijke themamiddagen en het verzorgen
van afval en schadelijke uitstoot. Daarvoor is een nieuwe
van natuurlessen voor (school-) groepen, wordt de aandacht
afzuigkap geïnstalleerd.
gevestigd op het belang en de noodzaak van een goede zorg voor
Bij de bouw van een nieuw clubhuis voor de Haagse
de natuur.
voetbal- en cricketvereniging Quick is een heel aardige
De vrijwilligers van de Heemtuin Lisse hadden een eenvoudige
benadering van duurzaamheid ontwikkeld: van water
blokhut tot hun beschikking om de natuureducatieve materialen
besparende douches tot vloerverwarming en warmte
ten toon te stellen en op te bergen. Na vele jaren dienst te hebben
terugwinning uit ventilatielucht. Door de naadloze vloeren
gedaan was de blokhut aan vervanging toe. Ook was er behoefte
en wanden is 60 procent minder zeep nodig voor het
aan een ruimere behuizing om aan de groeiende vraag naar
schoonmaken. Het denken over duurzaamheid zit nu goed
natuurlessen te kunnen voldoen. Omdat de Heemtuin Lisse een
tussen de oren bij de sportvereniging.“Dat is belangrijk.
zuiver vrijwilligersproject is (zonder structurele subsidies) moesten
Bewustwording is in dit soort processen de eerste
donaties worden aangevraagd om de nieuwbouw te realiseren.
belangrijke stap.”
Fonds 1818 steunde de nieuwbouw niet alleen financieel, maar
“Mensen willen vaak wel, maar hebben een zetje in de
gaf ook adviezen om het zo duurzaam mogelijk te doen. “Voor
goede richting nodig.”Een voorbeeld is het programma
de zuivering van afvalwater werd een helofytenfiltersysteem
EcoHuis Fix dat De Witte Roos samen met de TU Delft
aangelegd. Dat is een filter van zand en schelpen waardoor het
en HBO instellingen is begonnen. “Studenten gaan bij
afvalwater van afvoer en toilet op een natuurlijke manier wordt
mensen thuis langs om te kijken hoe ze tientjes per
gezuiverd en daarna wordt afgevoerd in de sloot.” Uit de kraan
jaar kunnen besparen op elektriciteitsgebruik door het
van het nieuwe informatiehuisje van de heemtuin komt regen
nemen van een aantal goedkope of gratis maatregelen.
water en de energie wordt opgewekt door zonnepanelen op het
Het advies is gratis, alleen de eventuele materiaalkosten
dak. “Daarmee kunnen we onszelf helemaal bedruipen, dat is
zijn voor eigen rekening. Het project loopt fantastisch.
een goed gevoel.” Uiteraard wordt door de vrijwilligers van de
Als je maar over het voetlicht brengt dat duurzaamheid
Heemtuin Lisse alleen gepoetst met afbreekbare schoonmaak-
loont, zijn mensen er echt wel voor te porren.” Daar zou
middelen. Het nieuwe informatiehuisje werd niet geïsoleerd met
de overheid een voorbeeld aan kunnen nemen.
de gebruikelijke glas- of steenwol maar met vlas. “Een natuur-
Deelstra: “Dit kabinet heeft weinig oog voor duurzaam-
product dat net zo goed isoleert, maar totaal niet schadelijk is
heid. Ze voert bijvoorbeeld 130 kilometer per uur in voor
voor het milieu.” Laat de lente nu maar komen. De Heemtuin
het autoverkeer waardoor de luchtkwaliteit achteruit
Lisse is er helemaal klaar voor!
gaat. Maar de ontwikkeling van een nieuw snel railnet, waarmee volgens het Koninklijk Instituut van Ingenieurs vijf miljard euro per jaar aan energiekosten kan worden bespaard, met een tijdwinst voor woon-werkverkeer dat leidt tot een productiviteitsstijging van nog eens vijf miljard? Vergeet het maar. Het is maar welke prioriteiten je stelt.”
Meer informatie: www.heemtuinlisse.tk
8
magazine
thema: Verduurzamen
“De jongeren waren snel te porren voor meer duurzaamheid in het centrum�
9
In gesprek met...
Jeroen van der Voort Jongerencentrum Fascinus Fascinus, de Romeinse god van de jeugd is een toepasselijke naam voor een jongerencentrum. Het centrum bestaat twintig jaar en zit al twaalf jaar op de huidige locatie in Sassenheim. Jeroen van der Voort is er al sinds zijn veertiende kind aan huis. Eerst als vrijwilliger voor de tieneractiviteiten, nu werkt hij er zelf. “Het doel van Fascinus is om jongeren, op wat voor manier dan ook een zinvolle en boeiende vrijetijdsbesteding te bieden. We proberen jongeren op een speelse wijze voor te lichten en te stimuleren zelf deel te nemen aan de activiteiten waar zij hun energie en tijd in willen steken”, vertelt hij. Dat doel is tijdloos en dus nog altijd actueel. Jeroen ziet wel een duidelijk verschil met nu en toen hij zelf als jongere naar Fascinus ging om te chillen. “Dat begrip bestond toen niet eens. Het publiek was toen echt anders. Veel hardcore gabbers, de grenzen tussen bepaalde muziekstromingen en kledingstijlen van de jongeren waren heel scherp. Dat is tegenwoordig veel minder duidelijk, alles loopt een beetje door elkaar en ze gaan gemoedelijker met elkaar om.” De jeugd van tegenwoordig is gemakkelijker in beweging te krijgen, vindt Jeroen. “Je hoeft ze maar een zetje te geven en ze gaan aan de slag. Dat maakt het jongerenwerk heel leuk.” De jongeren waren dan ook snel te porren voor meer duurzaamheid in het centrum. Ze trokken Vanessa Verhoeven van Fonds 1818 aan haar jasje en zij zorgde ervoor dat het jongerencentrum praktische adviezen kreeg voor een duurzame verbouwing. Er kwam een nieuw kassahok van duurzaam hout en ook de kozijnen zijn duurzaam, er wordt schoon gemaakt met milieuvriendelijk schoonmaakmiddel en de jaloezieën bevatten geen pvc. De grootste winst was te behalen met andere verlichting rond het podium. “De grote energie slurpers zijn eruit gegooid. We zijn nu twee keer zo zuinig. Het zou nog beter kunnen als we álle gloeilampen in het centrum zouden vervangen voor ledspots.” Dat is een investering van vijfduizend euro. Geld dat het jongerencentrum nog niet helemaal bij elkaar heeft. Jeroen: “Ik weet, de kost gaat voor de baat uit, maar je moet het wel hebben. Wij zijn in deze moeilijke tijden helaas vooral bezig om ons hoofd boven water te houden. Zodra we wat meer vet op de botten hebben, gaan we zeker verder met de duurzaamheid. Het leeft heel erg onder de jongeren. Ze zijn bijvoorbeeld thuis gewend om afval te scheiden. Bij ons gaat alles in één grote afvalbak. Het scheiden doet de afvalverwerker voor ons. Jongeren hebben daar toch moeite mee. Dat geeft aan hoe gewoon het al is voor deze generatie om bewust om te gaan met dit soort dingen. Dat vind ik heel positief.”
10
magazine
deze Lente
Theehuis Jansland Van de nood een deugd maken. Daar is Petra Jansma-Harland een
een heel bescheiden kaart gestart. Onze stagiaires moeten het
kei in. Als trotse moeder van vier zonen weet ze sowieso wel wat
stapje voor stapje leren. Eerst leren hoe je thee, koffie, chocomelk
handen uit de mouwen steken is. Toen twee van haar zonen autisme
met slagroom en een stuk taart bereidt en serveert. Deze zomer
bleken te hebben en een spraak-taal-stoornis, liepen zij en haar man
zijn we er helemaal klaar voor om dagjesmensen te onthalen op
tegen heel wat grenzen op. Bijvoorbeeld bij het vinden van werk
een heerlijke lunch of high tea.” Het theehuis wordt uitsluitend door
ervaringplekken voor hun zonen. “Die zijn er gewoon niet, terwijl
vrijwilligers gerund. Zij krijgen eerst een tweedaagse training van
deze kinderen met de juiste aansturing en wat geduld prima aan de
GZ-psycholoog Bob van Eerd om met jongeren met autisme of
slag kunnen”, weet Petra als geen ander. Maar het is niets voor de
taal-spraak-stoornis om te gaan, en ze krijgen de belangrijkste
familie Jansma-Harland om bij de pakken neer te zitten. Ze besloten
horeca-regels uitgelegd. “Het is heel leuk om te zien hoe je samen
het heft in eigen handen te nemen en richtten drie jaar geleden de
een team wordt en hoe de jongeren meer zelfvertrouwen krijgen.”
Stichting Jansland – een combinatie van hun beider achternamen –
Na een periode van werken ontvangen de jongeren een getuigschrift,
op. “Doel van die stichting is het creëren van een werkervaringplek
waarmee ze een keuze voor de toekomst kunnen gaan maken.
speciaal voor jongeren met een stoornis op het autistische spectrum.
Nog een droom van Petra en haar man is het geschikt maken en in
Ook kinderen met een andere handicap zijn van harte welkom”,
stand houden van één of meerdere woonhuizen (ergens in Voorschoten)
vertelt Petra enthousiast. Ze lieten al snel hun oog vallen op het
voor het bewonen door jongvolwassenen vanaf 18 jaar. “Belangrijk
Oude Koetshuis in Park Rosenburgh in Voorschoten, een prachtig
is dat beide projecten kleinschalig blijven, want deze jongeren zijn
gemeentelijk monument. “Daarin wilden we een theehuis beginnen,
erg gesteld op regelmaat, rust en consequent handelen, waardoor
waar deze jongeren stage zouden kunnen lopen en zo het horecavak
begeleiding veel energie kost. Maar als ik iedereen zie stralen, weet
in de vingers krijgen.”
ik dat we goed bezig zijn.”
Na een renovatie, waaraan onder andere Fonds 1818 financieel bijdroeg, is het theehuis begin februari open gegaan. “We zijn met
Meer informatie: www.theehuisjansland.nl
11
vitrine De Kinderkelder Voor jonge kinderen in de Haagse buurt de Kampen in Mariahoeve worden in 2012 iedere woensdagmiddag activiteiten georganiseerd. De kinderen kunnen deze middagen met elkaar spelen en ze maken kennis met kunst, klassieke muziek en de verschillende culturen die in de wijk aanwezig zijn. Een keer per maand is op zaterdag een grote activiteit of workshop. Zo kunnen de kinderen in april paas eieren verven en worden in mei met kunstenaars van KunstPost cadeautjes voor Moederdag gemaakt. Tijdens de zomervakantie zijn er onder andere uitstapjes naar verschillende musea. Voor het volledige programma zie: www.dekampen-mariahoeve.nl
Seks in de provincie Kunstgebouw Zuid-Holland organiseert ‘Seks in de provincie’, een educatief project voor jongeren tussen de 13 en 18 jaar. Op 25 scholen in Leiden en Delft nemen leerlingen deel aan een theaterstuk waarin de seksuele moraal bespreekbaar wordt gemaakt. Thema’s als groepsdruk, rollenpatronen, grenzen stellen, homoseksualiteit, seks als ruilmiddel en (on)gewenste intimiteiten komen in de voorstelling aan de orde. De jongeren zijn geen passieve toeschouwers maar nemen actief deel aan rollenspellen. De leerlingen gaan vervolgens met het thema seksualiteit als uitgangspunt aan de slag met het schrijven van gedichten of het maken van filmpjes voor YouTube. Kunstgebouw wil met dit project kennis over seksualiteit verbreden en tolerantie voor verschillen vergroten.
Midden-Delfland evenementen De Midden-Delfland Vereniging organiseert dit jaar vier evenementen die zich richten op de stadsbewoners uit de omliggende gemeenten. De organisatie wil de mogelijkheden van Midden-Delfland voor stille recreatie (wandelen, fietsen en varen) en haar vooral kleinschalige en agrarische ondernemers op de kaart te zetten. Op 21 april vindt het eerste evenement ‘Midden-Delfland Open’ plaats. Op boeren erven kunnen bezoekers de verschillen en overeenkomsten zien die elke boerderij en boer weer uniek maken. Ook kunnen ze hier de ruimte en rust van het gebied ervaren. Tijdens het tweede evenement ‘Midden-Delfland Dag’ op 16 juni zijn er lezingen over het gebied, fiets- en wandeltochten, muziekoptredens en is er een markt met streekproducten. Voor het volledige programma zie: www.middendelflandvereniging.nl
12
magazine
Haganum Festival Zaterdagavond 21 april 2012 is het pas gerenoveerde Gymnasium Haganum in Den Haag weer de locatie voor het Haganum Festival. Dit festival, waarbij taal centraal staat, biedt jong talent en professionele woordkunstenaars de gelegenheid elkaar te ontmoeten. Honderd leerlingen van middelbare scholen uit Den Haag kregen voorafgaand aan het festival workshops aangeboden. Daar leerden ze van professionals de fijne kneepjes van de schone woordkunsten. Tijdens het festival krijgen deze leerlingen een podium waarop ze kunnen laten zien wat ze in huis hebben. Ze brengen verhalen, songs en poëzie, rap, debat en cabaret. www. haganumfestival.nl
Plus Project Welzijnsorganisatie Factor W begeleidt en ondersteunt vrijwilligersorganisaties. Met het Plus Project wil Factor W de participatie mogelijkheden van mensen met een psychische handicap verbeteren in het Katwijkse vrijwilligerswerk. Het project bestaat uit een cursus en trajectbegeleiding voor aspirant-vrijwilligers. Daarnaast krijgen Katwijkse organisaties een voorlichtingsbijeenkomst en extra begeleiding bij de plaatsing van een vrijwilliger met een psychische handicap. Factor W wil de vooroordelen over deze mensen met een beperking wegnemen en organisaties motiveren mee te doen aan dit project.
TamTam Festival Van 30 mei t/m 3 juni 2012 staat de omgeving van buurtcentrum ’t Spoortje in Leiden-Noord weer in het teken van het TamTam Festival. In een grote tent aan de Bernhardkade zijn er voor jong en oud vijf dagen lang uiteenlopende activiteiten. Op een laagdrempelige wijze kunnen wijkbewoners, maar ook mensen van daarbuiten, kennismaken met verschillende culturele disciplines als theater, muziek, dans en beeldende kunst. Bij het festival worden zoveel mogelijk inwoners en organisaties uit Leiden betrokken. Het doel is de sociale samenhang en daarmee de leefbaarheid van Leiden-Noord te vergroten. www.tamtamfestival.nl
Movies that Matter Van 22 t/m 28 maart 2012 vond in Theater aan het Spui en Filmhuis Den Haag de vierde editie van het jaarlijkse Movies that Matter Festival plaats. Dit internationale film- en debatfestival presenteerde 70 speelfilms en documentaires van inspirerende filmmakers die het debat over mensenrechten aanwakkerden. De films gaan in op de totstandkoming en gevolgen van revoluties. De Arabische Lente is een van de opstanden die in beeld werden gebracht. Bij de sommige films werd aansluitend een verdiepingsprogramma georganiseerd met debatten en talkshows. Hieraan namen internationale gasten deel als mensenrechtenactivisten, filmmakers, politici en journalisten.
13
Dolhuys Kermis Het voormalige NEBO-sanatorium aan de Scheveningseweg in Den Haag staat leeg. Het Haagse podiumkunstgezelschap OPERA2DAY ziet dit als een uitgelezen kans om dit voorjaar het project ‘Dolhuys Kermis’ te realiseren dat een psychiatrische inrichting als ideale locatie heeft. De voorstelling laat een reeks ontroerende portretten zien van patiënten die in melancholie en waanvoorstellingen verzonken zijn. Onderdeel van de voorstelling is een rondleiding door de inrichting waar de patiënten tegen betaling bekeken en aan geraakt mogen worden. Van de 15e tot de 18e eeuw speelde dit zich werkelijk af in de zogenaamde dolhuizen, tijdens de jaarlijkse ‘Dolhuys Kermis’. OPERA2DAY brengt dit wonderbaarlijke historische fenomeen opnieuw tot leven als muziektheatervoorstelling van 21 t/m 24 juni. www.opera2day.nl
Leg lekken bloot met infrarood Het Haags Milieucentrum heeft in het kader van zijn twintigjarig jubileum in september 2011 aan 100 Haagse huiseigenaren een gratis infrarood gevelscan aangeboden. De scan laat direct zien waar eventuele energielekken zitten. Huiseigenaren worden aangespoord isolatiemaatregelen te treffen en zo energie te besparen. De verminderde CO2-uitstoot draagt bij aan het indammen van de klimaatcrisis. Gezien het succes van de aanmeldingen heeft Fonds 1818 aangeboden de actie te verdubbelen zodat nog eens 100 huishoudens gebruik kunnen maken van deze gratis scan.
Kinderjournaal Heesterbuurt Het Wijkberaad Heesterbuurt in Den Haag gaat in samenwerking met bibliotheek Segbroek en basisschool De Drie Linden een Kinder journaal opzetten. Groepjes kinderen van De Drie Linden gaan, onder begeleiding van een coördinator van het wijkberaad en Bureau Samen, korte nieuwsitems maken over wat er in de wijk speelt. Dit alles vanuit het gezichtspunt van de kinderen. De kinderen raken zo meer betrokken bij de wijk en er komt meer aandacht voor de dingen die zij in de wijk belangrijk vinden. Fonds 1818 heeft een bijdrage geleverd aan de filmapparatuur. De filmpjes zijn te zien in de bibliotheek en op www.wijkberaadheesterbuurt.nl
Holi Zoetermeer De stichting voor Surinamers in Zoetermeer, Insaniyat, organiseerde op 10 maart 2012 in Zoetermeer het jaarlijks terugkerend Holi-festival. Dit lentefeest is het nieuwjaarsfeest van de Hindoes, waarbij de overwinning van het goede op het kwade wordt gevierd. Het is een spektakel, waarbij mensen elkaar bestrooien met gekleurde poeders en besprenkelen met vloeistoffen. Dit zorgt voor een kleurrijk geheel en symboliseert de in bloei staande natuur. Na alle feestelijkheden bezoeken de jongeren hun ouders en grootouders om zegeningen te halen.
14 14
magazine
terugblik Hoe is het verder gegaan met projecten die Fonds 1818 steunde? Werd het een succes, zijn de doelen gehaald of is het nog steeds hard werken? We kijken terug naar…
Blikopener Ontkiemt Twaalf jaar lang was Blikopener onderdeel van het
We hopen een zo breed mogelijk publiek te verleiden.
overkoepelende straattheater festival Mooi Weer Spelen
Als je niet van dans houdt, dan ga je niet snel naar een
in Delft. Vorig jaar besloot Blikopener om als zelfstandig
dansvoorstelling. Als je op deze manier een beetje dans
festival verder te gaan. “We zijn voorzichtig begonnen,
krijgt voorgeschoteld, raak je misschien onverwacht
iets kleiner dan we voorheen onder de vleugels van de
toch gegrepen. In elk geval is er voor elk wat wils.”
Mooi Weer Spelen gewend waren. Twee in plaats van
Komende zomer is Blikopener al minder bescheiden.
drie dagen en ook iets minder acts. Vandaar ook de
“Vorig jaar was onze speelruimte heel compact, maar
naam: ‘Blikopener Ontkiemd’. Je moet als zelfstandig
dit keer gaan we Delft echt overwoekeren, net als klimop.
festival toch weer even wortel schieten”, vertelt voorzitter
Overal zal je ons tegenkomen. Vandaar ook de naam:
Jeroen Molenaar. De Delftse grond in en om het Rietveld
Blikopener Wildgroei.” Het festival duurt dit keer drie
Theater bleek vruchtbaar. Er was van alles te doen en te
dagen: van 23 tot en met 25 augustus: data om in de
zien: twaalf theateracts, vijftien installaties, muziek, een
agenda te zetten. “We laten Delft op een andere manier
Drijf-in bioscoop, dans, films van jonge kunstenaars die
zien. We openen en verruimen de blik.”
je vanaf bootjes in de Delftse grachten kon zien. “Blikopener is bewust een multidisciplinair festival.
Meer informatie: www.blikopener.net
15
www.nutshuis.nl April Dag van de Haagse Geschiedenis Zaterdag 14 april, 11.00-17.00 uur Toegang is gratis Waar liggen de wortels van Den Haag
Mei ADHD VIII Actueel Den Haag Debat Woensdag 23 mei, 20.00 uur Toegang is gratis
Juli Kamera Kultura Cultureel café Zondag 1 juli, 11.00 uur Toegang € 5,-
en de Hagenaars? Ruim dertig culturele
Alert, levendig en actief maakt ADHD
Een speciale tuineditie in de ochtendzon
en erfgoedinstellingen geven ieder hun
de laatste ontwikkelingen in de Haagse
met o.a. een interview met hoogleraar
eigen antwoord op die vraag met rond-
stedelijke ontwikkeling bespreekbaar.
theoretische fysica Erik Verlinden over
leidingen, workshops en lezingen.
ADHD is een gezamenlijk initiatief
verbluffend nieuw inzicht in de oorsprong
De Grote Markt is het middelpunt van
van BNA Kring Haaglanden, Haags
van de zwaartekracht en muziek van
alle activiteiten met een historische
Architectuur Café, Het Nutshuis en
Ensemble Tango. Een heerlijk ontbijt
markt. In Het Nutshuis ziet u onder
Stroom Den Haag. Het debat over
wordt verzorgd door Pètrix van ’s-Peer
andere historisch Den Haag in film en
De tijdelijke inwoners van Den Haag,
Catering. De presentatie is in handen
werk van fotograaf Guus Rijven over
staat onder leiding van Ruben Maes.
van Jellie Brouwer (NTR Kunststof).
de ontwikkeling van het Haagse
De locatie van ADHD wordt te zijner
straatbeeld.
tijd bekend gemaakt.
Het Nutshuis – voor lokale kunst en maatschappij. Het Nutshuis biedt een platform aan iedereen in Den Haag die zich betrokken voelt bij culturele en maatschappelijke ontwikkelingen in de stad. Het Nutshuis is gevestigd in het voormalige hoofdkantoor van de Nutsspaarbank, midden in de binnenstad. In de Bankhal, de Commissarissenzaal en de Filmkluis bieden wij u een programma vol lezingen, debat, muziek, documentaires en tentoonstellingen. De activiteiten zijn heel divers maar hebben vaak een cultureel karakter en zijn altijd op een of andere manier maatschappelijk betrokken. De nadruk ligt op lokale Haagse ontwikkelingen. U vindt Het Nutshuis aan de Riviervismarkt 5 in Den Haag. Kijk voor meer informatie en het volledige programma op www.nutshuis.nl.
algemene informatie over Fonds 1818 Colofon
Aanvraagprocedure
Fonds 1818 Magazine is een uitgave van Fonds 1818 en verschijnt vier maal per jaar.
Aanvragen voor een donatie kunnen ruim voor aanvang van het project schriftelijk bij Fonds 1818 worden ingediend. Fonds 1818 geeft alleen donaties aan stichtingen of verenigingen. De behandeling van uw aanvraag duurt 6 tot 8 weken. Meer informatie: www.fonds1818.nl.
Redactie: Corien Bosch Redactionele ondersteuning: Martine Vinkesteyn Interviews: Floor de Booys Fotografie: Eva Hofman, Inge Stolwijk en diverse fotografen en bruikleen gevers van de beschreven projecten Concept en vormgeving: Ontwerpwerk Lithografie en druk: Drukkerij ANDO, Den Haag
<24 Voor jongeren tot 24 jaar geldt een speciale, eenvoudige procedure. Deze jonge aanvragers hoeven voor een donatie tot € 3.000,- geen stichting
of vereniging te zijn! Voor meer informatie: www.fonds1818-24.nl
Gratis cursus fondsenwerving Fonds 1818 geeft een cursus fondsenwerving voor medewerkers en vrijwilligers van non-profitorganisaties en jongeren die geen of weinig ervaring hebben met het werven van fondsen. Voorwaarde is dat de organisatie actief is in de regio van Fonds 1818. De eerst volgende cursus wordt gegeven op donderdag 10 mei. Inschrijven kan via www.fonds1818.nl.
Meer informatie Heeft u vragen over de criteria voor een donatie, over het opstellen en indienen van een aanvraag bij Fonds 1818 of over fondsenwerving in het algemeen? Kijk dan op www.fonds1818.nl of neem contact op met onze afdeling Communicatie op 070 375 49 57 of info@fonds1818.nl Wilt u het Fonds 1818 Magazine ieder kwartaal ontvangen? Stuur dan een e-mail met uw adresgegevens naar info@fonds1818.nl of meldt u aan via de website. Een abonnement is gratis.
16
Fonds 1818 op zoek naar burgerinitiatieven Wilt u een aanvraag bij Fonds 1818 indienen? Dan is daar
In de praktijk betekent dit dat Fonds 1818 in de komende
een stichting of een vereniging voor nodig. Dat betekent
maanden serieus gaat kijken naar projecten die worden
dat initiatieven van groepen enthousiaste burgers buiten
ingediend door informele groepen burgers uit de regio.
de boot vallen. Dat is jammer. Zeker omdat we steeds
De eerste tien zullen we ook echt in behandeling nemen
vaker de vraag krijgen voor steun aan informele groepen.
en als het plan ons overtuigt, een donatie toekennen
Met de Lenteprijs, de Herfstpremie en Fonds 1818<24
van maximaal € 3.000,-. Op basis van deze ervaringen
hebben we in de afgelopen jaren al wat ervaring opgedaan
bepalen we of burgerinitiatieven een vaste plek krijgen
met donaties aan projecten van groepen zonder formele
in het beleid van Fonds 1818.
rechtspersoon. Over het algemeen gaat dat heel goed.
Kortom: Fonds 1818 daagt u uit! Meer informatie en
Reden om verder te experimenteren met donaties aan
voorbeelden vindt u op onze website.
dergelijke burgerinitiatieven.
Burger initiatieven
kijk op www.fonds1818.nl
Hillegom
Noordwijk
Noordwijker hout Lisse
Fonds 1818 steunt maatschappelijke en culturele Teylingen
projecten in de regio Den Haag, Delft, Zoetermeer, Leiden en de Bollenstreek.
Katwijk
Oegstgees t
U kent uw buurt, wijk, stad of regio het beste en weet wat
Leiden
nodig is. Dankzij u worden woonwijken weer leefbaar,
W assenaar Voor schoten
leren allochtone vrouwen fietsen, worden monumenten gerestaureerd, worden er theatervoorstellingen gemaakt, leren jongeren met elkaar discussiëren en kunnen met
LeidschendamVoorburg
Den Haag
olie besmeurde vogels weer vliegen. Wij nodigen u van
Den Haag
harte uit om uw ideeën en projecten met ons te delen. U het project, wij het geld.
RIVIERVISMARKT 4
POSTBUS 895
2513 AM DEN HAAG
2501 CW DEN HAAG
070 364 11 41
INFO@FONDS1818.NL
Rijswijk PijnackerNootdorp Delft
Midden Delfland
Zoeterwoude
Zoetermeer
Leiderdor p