ONZE TAAL

Raymond Noë

is (web)redacteur bij ‘Onze Taal’, het grootste Nederlandse tijdschrift voor taalliefhebbers.

onzetaal.nl

De (on)zin van onderscheid

Talen worden als vanzelf steeds eenvoudiger verwijzing naar het x- en het y-chromo(wat dan de vraag oproept waarom ze ooit zo soom nog best aardig gevonden, maar moeilijk waren, maar daarover een andere ze worden allemaal om de een of andere keer). Dat talen steeds eenvoudiger worden, reden ‘niet lekker’ gevonden. Een zie je in het Nederlands bijvoorbeeld aan het andere mogelijkheid die je vooral in verdwenen naamvalsysteem. ‘Het huis mijner moeder lhbti-kringen wel hoort is hen als derde en mijns vaders’ – veel te ingewikkeld, weg ermee. We voornaamwoord naast zij en hij: ‘hen lossen het wel op met voorzetsels: ‘het huis van mijn is vrachtwagenchau eur’ – maar dat moeder en vader’. woord hen gebruiken we ook als Ook ingewikkeld: het woordgeslacht. Ooit hadden we lijdendvoorwerpsvorm van zij (‘zie hen in het Nederlands drie woordgeslachten – vrouwelijk, eens zitten in hun vrachtwagen’). Dus mannelijk en onzijdig. Maar als dat onderscheid ooit al dat is verwarrend. Nog een andere zin heeft gehad, is dat inmiddels wel verdwenen. In mogelijkheid is het gebruik van die: Vlaanderen wordt nog wat meer het verschil geproefd ‘die is taxichau eur en rijdt in diens tussen mannelijke en vrouwelijke woorden, maar geen taxi’, maar ook hier geldt dat die al een Nederlander die nog weet dat woning, intelligentie andere functie heeft in het Nederlands en machine eigenlijk vrouwelijk zijn. – namelijk die van aanwijzend Het enige wat we nog kennen is voornaamwoord –, en het verschil tussen de-woorden en het-woorden: het is de vlieg en het paard (behalve in herberg Het vlieg-en-de begriptaal dus misschien te verwarrend is. Zo maken de maatschappelijke paard, haha), en het zou goed kunnen dat dat ... ontwikkelingen de taal weer onderscheid ook gaat ingewikkelder. verdwijnen. Dan zeggen we Maar dat hóéft niet, zo alleen nog de meisje en de paard en betoogde de bekende dan hebben we net als de Engelsen nog taalkundige Marc van Oostendorp maar één lidwoord: de (en dat klinkt nog vrijwel onlangs, want wat nou als we dat hele hetzelfde als het Engelse the ook – lekker makkelijk onderscheid tussen hij en zij (en qij of in deze tijden van verengelsing). hen of die) helemaal laten varen? Wat Tegelijkertijd is er een andere ontwikkeling gaande. als we er eens mee ophouden personen Eigenlijk is dat een maatschappelijke ontwikkeling, in gendergroepen in te delen, zodat we maar wel een die doorwerkt in de taal: we willen steeds er niet meer over hoeven na te denken duidelijker omschrijven wat ons gender is. (Nog even wat voor (gevoeld) geslacht iemand voor de duidelijkheid: je gender is je ‘gevoeld geslacht’, heeft? En dat we voortaan iedereen niet het geslacht dat je bij je geboorte is toegewezen). aanduiden met één en hetzelfde Als iemand zich geen man voelt en ook geen vrouw, en voornaamwoord? Bijvoorbeeld xij? zich er dus niet jn bij voelt om met de voornaamwoor- Als in ‘Xij vindt dat de premier en den hij/zijn/hem of zij/haar/haar aangeduid te worden, xijn ministers (geen) goed werk doen.’ hoe los je dat dan op? Om te beginnen kun je er een Zou dat dan niet alleen de taal voornaamwoord bij verzinnen, dus naast hij en zij ook eenvoudiger maken, maar ook de nog zhij, vhij, ij, qij of xij. Dat xij (of xy) is door de hele maatschappij? •

woorden woordenspelling