23 minute read
EWOUT KIECKENS E
EWOUT KIECKENS
ewout kieckens woont al vele jaren in rome en schreef onder andere het boek ‘alle wegen van rome’. hij belicht opmerkelijke zaken van het leven in italië.
Advertisement
Televisiefrans
Priesters, nonnen en pausen op tv (of ander scherm). Italianen zijn er gek op. Van de week was er op de eerste zender (Rai 1) de televisieserie ‘Zo helpe ons God’ (Che Dio ci aiuti) over de belevenissen van een non die een kloosterbar (leve het rijke roomse leven!) beheert. Het is een soort ‘Dagboek van een herdershond’, maar dan veertig jaar later en met meer Fernet Branca op de toog. De serie is al in zijn zesde seizoen en trekt elke week ruim vijf miljoen mensen. Op hetzelfde tijdstip zond de eerste zender van de commerciëlen (Canale 5) een film uit over paus Franciscus. Filmtitel: ‘Noem me maar Frans – de mensenpaus’. De echte paus is ook al zo’n kijkcijferkanon. Toen noem-memaar-Frans bijna een jaar geleden een gebedsdienst op een leeg Sint-Pietersplein hield om de coronacrisis het hoofd te bieden, schakelden 27 miljoen Italianen hun tv erop in (plus 2 miljoen via internet). De finale van het wereldkampioenschap voetbal, een aflevering van ‘Commissaris Montalbano’ en zelfs de Miss Italia-verkiezing vallen erbij in het niet. Italianen zwelgen ook al zo van ‘Don Matteo’. Mattheus is in de gelijknamige tv-serie een dorpspastoor die over het zielenheil van de inwoners van Gubbio gaat en tegelijkertijd moorden oplost. Hij heeft de omgekeerde rol van die andere ‘Don’. Don Vito Corleone (de maffiabaas uit ‘The Godfather’) was er juist goed in lijken (in zuur) op te lossen. In elke aflevering van ‘Don Matteo’ sneuvelt er wel weer iemand op het Umbrische platteland. Aan de populariteit van de serie werkt mee dat de dorpspriester Terence Hill is. Terence Hill is met zijn maat Bud Spencer natuurlijk beroemd om hun ‘vier vuisten’. Maar Terence Hill, die in werkelijkheid Mario Girotti heet en ook in zijn privéleven in de Here is, heeft zich bekeerd. Geen pistolero meer, maar rozenhoedjes. In de serie rijdt de nu bijna 82 jaar oude acteur wat strammig op een omafiets. Hill draagt steevast een soutane, dat is zo’n zwarte jurk met 33 knoopjes die lopen van hals tot hiel en die moderne priesters toch eigenlijk niet meer dragen. Het is me een raadsel hoe Hill ermee zijn fiets opkomt. De serie gaat binnenkort zijn dertiende seizoen in en ik vermoed dat er pas een einde aan de serie komt als er een einde komt aan twee vuisten. Een geestelijke van een heel ander kaliber is Jude Law, die in een pauselijk wit en vooral klein bemeten zwembroekje opdraaft als paus in de serie ‘The New Pope’. Het is te hopen dat Law zich tenminste voor een uur per aflevering houdt aan het celibaat. Italië is kortom in de ban van tv-priesters. Dat is van alle tijden. Wie kent niet de avonturen uit de jaren zestig van de televisiepaap Don Camillo in zijn strijd tegen de atheïstische communistische burgemeester Peppone, die zich telkens verzoenen op de momenten dat het erop aan komt. Met al die fake monseigneurs en abdissen op tv zou je denken dat Italië wel aartskatholiek is. Maar als je wel eens een zondagse mis in de binnenstad van Rome bijwoont, zie je behalve veel lege plekken vooral ‘dor hout’; zo heet dat toch tegenwoordig? De Italiaan heeft in werkelijkheid een broertje dood aan de kerkgang. Een kwart van de bevolking doet überhaupt niet aan het christendom. Weinig jongeren zijn nog betrokken. Zo’n miljoen Italianen zijn boeddhist geworden en dat aantal neemt toe. Toch genieten de katholieke kerk en haar vertegenwoordigers in het algemeen veel respect in de samenleving. Dat heeft van doen met traditie. De kerk is bij uitstek de hoeder van de traditie. Het katholicisme is niet alleen geloof, maar ook cultuur. Het is niet alleen inhoud, maar ook vorm. Priesters en religieuzen zijn de cultuurdragers of in elke geval de dragers van de katholieke cultuur en Italië is doordesemd van die cultuur. Dat is in het kort gezegd de cultuur van patroonheiligen, processies, kruistekens bij het passeren van een lijkwagen en het gezamenlijk tafelen in de stijl van Don Camillo en Peppone. Priesters en in minder mate nonnen hebben daarnaast ook nog de rol als bliksemafleider. De priesterkaste is het doorgeefluik naar het hogere. Italianen hebben bovendien geen moeite met hiërarchie. Status wordt hier niet afgebroken omdat nou eenmaal niemand met zijn hoofd boven het maaiveld mag uitsteken. Steek er maar wel lekker bovenuit en draag een gesteven priesterboord. Dan kijken er wekelijks miljoen mensen in vervoering naar je. •
ITALIAANSE CHEFS IN AMSTERDAM
Om goed Italiaans te eten hoef je natuurlijk niet altijd naar Italië. Ook in Amsterdam wordt op steeds meer plekken op hoog niveau gekookt all’italiana. Paola van Dam sprak met de bevlogen chefs van Toscanini en Domenica.
TEKST PAOLA VAN DAM FOTOGRAFIE PETROVSKY & RAMONE VOOR SHORTLIST AMSTERDAM
Leonardo Pacenti Toscanini
Topchef Leonardo Pacenti staat achter het fornuis bij Caffè Toscanini, een beroemd restaurant aan de Amsterdamse Lindengracht. Hier bereidt hij al 35 jaar de meest verrukkelijke Italiaanse gerechten.
Thuis bij Toscanini
“Vorig jaar hebben we ons 35-jarig bestaan gevierd. Een beetje in mineur vanwege corona, maar desalniettemin een mijlpaal. We runnen de zaak met z’n drieën: Maud Moody, de oprichtster, Jeannot van Gool en ikzelf. Het begon als een studentenbaantje. Ik was eerst hulpkok, toen souschef, toen chef-kok en sinds 2000 ben ik tevens mede-eigenaar. Voor ik er ging werken was ik er een keer gaan eten. De rumoerige gezelligheid, de verse pasta, het zelfgemaakte brood: alles klopte. Hoewel ik ben opgegroeid in Zuid-Afrika heb ik een honderd procent Italiaanse opvoeding genoten. En bij Toscanini was het alsof ik thuiskwam.”
Schuimspaan
“Toscanini had als eerste een open keuken, waarbij je de koks in de pannen ziet roeren. Tegenwoordig is het de norm, maar toen, in de jaren tachtig, was het echt bijzonder. Mijn eerste werkdag, een drukke zaterdagavond, vroeg de chef me een schuimspaan aan te geven. Ik had geen idee wat het was. Dat moment, waarbij ik het gevoel had dat de hele zaak me zag afgaan, zal ik niet snel vergeten.”
Leerschool
“Het koken heb ik geleerd door te kijken en door vragen te stellen. Als student werktuigbouwkunde haastte ik me na college naar Toscanini en zoog de koks leeg: ik vroeg net zo lang door tot ik precies wist hoe iets het best gemaakt werd. Van huis uit heb ik – culinair gezien – eigenlijk alleen een goed ontwikkelde smaak meegekregen. Soms wordt me gevraagd waarom pasta’s een bepaalde vorm hebben. Dat vind ik lastig. Het is een DNA-verhaal. Een Italiaan hoef je niet uit te leggen waarom je geen vongole met rigatoni eet. Die vindt het logisch dat een klein schelpje, gefruit met een pepertje, wat knoflook, en een beetje witte wijn ‘botst’ met een rigatone. Zo’n fijn schelpje en een oorlogsschip, dat is een verloren wedstrijd. Die vongole moeten de show stelen, niet de pasta. Die balans, die logica, heb ik van huis uit meegekregen.”
De kunst van het weglaten
“Een vriend, de accountmanager van HANOS (een horecagroothandel, PvD), stuurde me laatst een foto van een gerecht dat hij de avond ervoor gemaakt had. Het was een vol bord met risotto con funghi én spruitjes-met-spekjes. Nederlanders doen alles op één bord. Vroeger kon ik me daar boos om maken, nu bemoei ik me er niet meer mee. Ik heb die vriend wel geschreven dat risotto ‘een gerecht is dat liever alleen komt om alle aandacht te krijgen’.”
Sjoemelen
“De beste Italiaanse recepten zijn vaak briljant in hun eenvoud. Wanneer ik een nieuwe kok moet beoordelen laat ik hem spaghetti met knoflook, olie en peperoncino bereiden. Een gerecht met zo weinig ingrediënten moet perfect in balans zijn. Bij een sugo, een vleessaus, kan nog een beetje gesjoemeld worden. Een klontje boter, een snufje suiker... Bij dit soort eerlijke pasta’s is sjoemelen onmogelijk. Een betere manier om te zien of iemand het koken in de vingers heeft is er niet.” •
Flavio Ghignoni Carestia Domenica
Flavio is de Romeinse chef-kok en mede-eigenaar van restaurant Domenica, aan de Amsterdamse Noordermarkt. In 2009 verliet hij Italië om in Nederland zijn geluk te beproeven. Twee jaar geleden opende hij Domenica.
Koninginnedag
“Na mijn studie economie kon ik geen werk vinden. Ik besloot me om te scholen en ging in de leer bij een beroemde Italiaanse chef, Antonio Chiappini. Koken is altijd een passie van me geweest, maar in Italië verdiende ik als kok zeshonderd euro per maand en daar werkte ik me kapot voor. In het voorjaar van 2009 ben ik samen met twee vrienden naar Amsterdam verhuisd en ben meteen actief gaan solliciteren. De dag na Koninginnedag werd ik door Toscanini gebeld.”
Ostia
Bordewijk
“Van mijn eerste salaris bij Toscanini heb ik mijn vriendin mee uit eten genomen bij Bordewijk. Een beroemd restaurant met een Franse, bourgondische keuken en een iconische chef. Het bestond bijna veertig jaar toen mijn twee compagnons en ik de zaak in 2018 overnamen. Ergens heeft dat iets tragisch, al was de vorige eigenaar vooral blij dat het geen hamburgertent werd.”
Domenica (zondag)
“Een beetje een referentie aan de kerk op het plein, een beetje door de beroemde slogan van Bordewijk: ‘Het is altijd zondag op de Noordermarkt.’ Maar ook omdat de zondag voor Italianen synoniem is voor lekker eten, thuis, in famiglia. En dat is precies wat ik voor ogen had met Domenica. Lekker eten, zoals thuis, maar zonder opgeprikt te zitten zoals in een formeel restaurant.”
Dieet
Smaakherinnering
Nieuwsgierige Nederlanders
“Nederlanders zijn nieuwsgierig en willen alles tot in detail doorgronden. Het is me meerdere keren gebeurd dat mensen me vragen stelden over bepaalde tradities, recepten of ingrediënten die ik niet kon beantwoorden en die me stimuleerden om dieper in mijn eigen cultuur te duiken. Dat is iets wat ik ook aan mijn jaren bij Toscanini heb overgehouden: beperk je niet maar blijf onderzoeken. Voor ik naar Nederland kwam kende ik alleen de Romeinse keuken; hier heb ik Italiaans leren koken.” •
INGREDIËNTEN • 1 kg borlottibonen in de peul (of 100 g gedroogde, of een blik van 400 g) • 4 blaadjes salie • 1 teen knoflook • 12 g gedroogde funghi porcini (eekhoorntjesbrood) of 2 porcini-bouillonblokjes • 2 uien • 1 winterpeen • 2 stengels bleekselderij • 100 ml extra vergine olijfolie • 2 tenen knoflook, fijngesneden • 1 peperoncino (rode peper), fijngesneden en zonder zaadjes • 1⁄2 bosje bladpeterselie, fijngesneden • 400 g cherrytomaten (evt. in blik) • 1 parmezaankorst (als je die in huis hebt) • 200 g oud wit brood (zonder korst) • 500 g cavolo nero (palmkool) • 1⁄4 savooiekool (groene kool) • olijfolie van goede kwaliteit • 40 g Parmezaanse kaas
BEREIDING Dop de borlottibonen en kook ze (gedroogde bonen eerst een nachtje weken; bonen uit blik even opwarmen) met de salie en een teen knoflook gaar. Giet af en bewaar het kookvocht. Pureer de bonen en zet apart. Week de gedroogde funghi porcini in een bakje warm water. Snijd de ui, wortel en bleekselderij in heel kleine blokjes. Doe 100 ml olijfolie in een grote pan met stevige bodem en fruit de fijngesneden knoflook, peperoncino en gesneden groenten op middelhoog vuur. Snijd ondertussen de geweekte porcini fijn en zeef het vocht. Voeg na 10 minuten de peterselie toe, de (hele) tomaatjes, de porcini en hun vocht en wat zout (of de porcinibouillonblokjes), de parmezaankorst en een liter water. Breng aan de kook, zet het vuur lager en laat 40 minuten pruttelen met het deksel op de pan. Snijd het brood ondertussen in dobbelstenen. Trek de dikke nerf uit de cavolo nero en snijd het donkergroene blad in repen. Snijd de savooiekool in repen. Voeg het brood, de koolsoorten, de ongepureerde borlottibonen en het bonenkookvocht toe aan de bouillon en laat nog 15 minuten zachtjes garen. Roer de gepureerde bonen erdoor. Verwijder de parmezaankorst, breng op smaak met zout en peper en schep de soep in kommen. Druppel er wat extra vergine olijfolie over en rasp er wat parmezaan overheen.
INGREDIËNTEN • 30 g bloem • 5 eidooiers • 1 ei • 50 ml water • bloem om te bestuiven • 1 savooiekool • 1 ui fijngesneden • 1 el olijfolie • 1 glas witte wijn • 350 ml room • 1⁄2 glas witte wijn • 225 g + 25 g stravecchio di malga (of oude kaas), geraspt • 1 eidooier • 1⁄4 bosje peterselie, fijngesneden
Gerecht van Domenica uit ‘Shortlist Amsterdam’ Maltagliati met savooiekool en stravecchiosaus
BEREIDING Doe voor het pastadeeg de bloem in een kom. Voeg de eidooiers, het ei en het water toe en kneed tot een stevige maar soepele massa. Rol het deeg tot een bal, verpak hem in plasticfolie en laat in de koelkast ongeveer 1 uur rusten. Bestuif een werkblad met wat bloem. Rol het deeg uit tot een dikte van 2 mm. Maak met een rollend pizzames onregelmatige stukjes van een centimeter of 5. Bestrooi met wat bloem en laat minimaal een half uurtje drogen. Verwijder de buitenste bladeren en de harde kern van de savooiekool. Snijd de kool in repen. Fruit de ui in de olijfolie in een ruime pan. Voeg de savooiekool toe en bak 8-10 minuten, regelmatig roerend. Blus af met de witte wijn, voeg zout en peper toe en zet het vuur laag. Laat de kool nog 10 minuten stoven. Zet ondertussen een pan ruim water met zout op voor de pasta. Maak de kaassaus: doe de room en een half glas witte wijn in een steelpannetje op middelhoog vuur. Laat inkoken tot de helft, haal de pan van het vuur en voeg 225 gram geraspte stravecchio, de eidooier, zout en peper toe en roer goed met een garde tot een saus. Let op: de saus niet meer opnieuw opwarmen, als het toch moet, dan liever au bainmarie. Kook ondertussen de pasta bijna al dente, ongeveer 4 minuten. Giet af en doe met een beetje aanhangend water bij de savooiekool in de pan. Roerbak een minuutje tot de pasta al dente is. Leg de kaassaus aan een kant van het bord en de pasta met savooiekool ernaast. Garneer met de peterselie en de rest van de stravecchio.
SHORTLIST AMSTERDAM De gerechten en de foto’s komen uit ‘Shortlist Amsterdam. Restaurants en hun beste groenterecepten’. Het derde deel in de serie Shortlist, deze keer gewijd aan elf Amsterdamse alom geliefde restaurants en hun beste groenterecepten, samengesteld door culinair journalisten Famke en Floor van Praag. In totaal geven de topchefs maar liefst 46 heerlijke groenterecepten prijs. Het kookboek is te koop in de boekwinkel en via shortlist-amsterdam.nl (geen bezorgkosten).
208 PAGINA’S FULLCOLOUR, HARDCOVER. VERKOOPPRIJS € 32.
De Etna
Kom mee naar boven allemaal…
De Etna is niet alleen groot en machtig mooi, de vulkaan heeft ook veel te bieden. Van imponerend natuurgeweld en schitterende panorama’s tot de allerlekkerste pistachenootjes en wijnen. En dan moeten we het óók nog even hebben over het natuurpark op haar o zo groene hellingen. Een aantal gidsen praat ons bij en wijst ons de weg.
TEKST & FOTO’S ALESSANDRO AVALLI
’s Nachts zijn de uitbarstingen zichtbaar tot in Taormina.
ALFIO NICOLOSI © Op 3323 meter hoogte kun je de aarde horen ademen. Dan zit je op de top van de
Etna: de hoogste, actieve vulkaan in
Europa. Een enorm gevaarte van steen en aarde, dat onderhevig is aan spectaculaire en soms gevaarlijke uitbarstingen. Honderden kleinere kraters ervan zijn uitgedoofd, maar vaak domineert een rookpluim de provincie Catania op Oost-Sicilië.
De toeristen weten hem te vinden, vanuit Taormina of andere badplaatsen aan de Ionische Zee. Het mag nauwelijks verbazing wekken dat
Unesco deze machtige vulkaan en de omgeving in 2013 heeft uitgeroepen tot werelderfgoed.
“Een beetje uitbarsting en de vulkaan stuwt stenen en zand omhoog tot een kilometer of drie”, waarschuwt Andrea Mazzaglia, een vulkanologische gids die wacht op bezoekers voor zijn rondleiding van ongeveer veertig minuten bij de Torre del Filosofo, op bijna 3000 meter hoogte. Het is een open plek in de buurt van de vier actieve topkraters, die bereikbaar zijn met de bus en per kabelbaan vanaf de duizend meter lager gelegen Rifugio Sapienza, aan de zuidkant van de vulkaan. Er zijn trouwens ook bezoekers die de beklimming te voet afl eggen. “Een uitbarsting van jaren terug,” vertelt Andrea, “kan betekenen dat de grond daar nog steeds tot boven de 50 graden is. Om daarachter te komen hoef je slechts een paar centimeter te graven.”
Vijgencactusboerderij
De wegen rond en tegen de vulkaan voeren langs eiken- en dennenbossen, appel- en hazelnootbomen en eeuwenoude wijngaarden, die soms onderbroken worden door zwarte stukken die door relatief verse lavastromen gevormd zijn. Dit >
prachtige en gevarieerde landschap maakt deel uit van het Etna-park en wordt als dusdanig beschermd. Opgericht in 1987 telt het nu 59 duizend hectare die al de kraters binnensluiten. “De lavabodem is niet overal hetzelfde: dat hangt af van de uitbarstingsdatum en de blootstelling aan de wind”, zegt Antonino Vivera. Hij is oprichter van het wijnhuis met dezelfde naam. Dat telt veertien wijngaarden die op de heuvels liggen op een hoogte tussen de 500 en 600 meter. De Etna- wijnroute voert langs die heuvels van het Martinella-district, een beetje ten zuiden van Linguaglossa. “Eerst vernietigt lava alles, om daarna juist leven te geven. De wortels van de wijnstokken gaan tot wel 250 meter diep. Ze onttrekken tal van mineralen aan die rijke bodem, waardoor ze geen bemesting nodig hebben. Zodoende komen via biologische methoden meer dan dertig jaar druivensoorten tot bloei. Zoals de nerello mascalese, nerello cappuccio en carricante.” Vanuit de vijf kamers van de Kikajon-boerderij van Fabio Barbarino kijk je zo op al deze wijnstokken. Een bezoek daaraan is zeer de moeite waard. De onverharde weg ernaartoe leidt ook naar een vijgencactusboerderij op de Mareneve-weg, waar lunches en diners geserveerd worden die ook andere heerlijkheden van het gebied behelzen. Eekhoorntjesbrood bijvoorbeeld, voor de risotto of noedels, of in een gerecht met gegrild vlees, zoals dat van de zwarte Nebrodi-varkens. Verder is er de weg die afdaalt langs een bos aan de noordoostkant. Daar liggen Milo en Zafferana Etnea. Dat zijn kleine, bewoonde centra op 700, respectievelijk 600 meter die omgeven worden door prachtig groen. Ze vormden tijdenlang de zomerbestemming voor bewoners van Catania die er op zoek gingen naar rust en koelte. En misschien ook wel om te genieten van het uitzicht op de Bove-vallei en de zee. Grazia Pitruzzella heeft als berggids een passie voor medicinale planten die op de Etna groeien. “Het bos dat we net passeerden,” vertelt ze, “is het Ragabo-dennenbos, het grootste van Sicilië, met prachtige exemplaren van lariksen van meer dan 30 meter hoog. Het wordt doorkruist door paden die de vulkaan beklimmen tot 2400 meter. Sommige van die paden zijn eenvoudig en andere zijn juist moeilijk te bestijgen. We hebben ze in alle smaken.” Ze lacht. “Je kunt ook omhooggaan in de schaduw van beuken- en berkenbomen, en dan de aroma’s opsnuiven van allerlei kruiden en bijvoorbeeld bloeiend duizendblad, die soms zelfs afgekoelde jonge lavastromen bedekken: het is een volstrekt uniek landschap.”
Heiligdom
Net als lavastromen zijn aardbevingen vaak een gevolg van vulkanische activiteit. Ten zuiden van Zafferana beschadigden de schokken van 2018 de stad Fleri, zoals wat huizen en de voormalige kerk van Sant’Agata. De echt dramatische schokken van 1169 en 1693 troffen de bewoonde centra op de hellingen in het zuiden, tot aan Catania toe. Maar die zijn verleden tijd. Dat soort wetenswaardigheden worden je duidelijk gemaakt in het Etnamuseum in het nabijgelegen Viagrande (te bezoeken na reser-
Pistachenoten in de tuin van de familie Fazio.
Adele Fazio, moeder van Raffaella en Marisa van de B&B I Cugi, verzamelt vijgen voor de gasten. Op de Sagra Treni storici del gusto in Bronte.
ANDREA AIDALA ©
ANDREA AIDALA ©
vering op museodell’etna.it). De kerk van Santa Maria della Misericordia in het nabijgelegen Trecastagni raakte door de aardbeving van 1693 zwaar beschadigd. Maar het gebouw werd in de vroege jaren van 1700 heropgebouwd. Het klokwerk dateert van 1302 en de decoraties zijn typerend voor de hele bouwperiode. Het is het heiligdom van de heiligen Alfius, Philadelphus en Cyrinus. Aan deze beschermheiligen worden in mei allerlei festiviteiten gewijd. Religieuze natuurlijk, volgens diep gewortelde tradities en uiteraard met katholieke passie, maar er zijn ook gastronomische verrassingen: Catanese vleesballetjes met mortadellasaus, en een beroemd buffelgerecht van Osteria di cantine Nicosia. Of neem de ravioli met ricotta dan wel de drielaagse porties chocolade uit het Zuccaro-gebak.
Pistache
We zijn met onze gids bij de noordwestelijke toegang tot de vulkaan aanbeland. In de heuvels bij Bronte staan bomen van honderden jaren oud. Pistachebomen. “Bronte is de hoofdstad van de pistacchio”, legt Raffaella Fazio uit, die met haar zus Marisa I Cugi beheert, een bed & breakfast nabij het historische centrum van het stadje. Van de ongeveer 20.000 inwoners heeft 90 procent bomen van dit specifieke smaragdgroene gedroogde fruit. “We gebruiken het voor van alles: gebak, ijs, nougats en ook bij hartige gerechten.” De pistache is op Sicilië geïntroduceerd door de Arabieren. De noot vereist geen speciale zorg. “Het rustjaar van een volgroeide boom wisselt af met dat van productie”, onderstreept Marisa. “De oogst is elke september van de oneven jaren. In 2019 bijvoorbeeld leverde de 1600 hectare land maar liefst 1.700.000 kilo aan van die heerlijke nootjes op. Daarna is het altijd feest. Het festival van de maand oktober biedt tot laat in de nacht proeverijen, muziek en evenementen.” Dan branden er overal lampjes, zoals ver daarboven de Etna de hemel in felrood vuur kan oplichten. • >
TIPS & ADRESSEN
• ETNA-WIJNROUTE Op en langs de route liggen meer dan 40 wijnmakerijen, accommodaties, restaurants en diensten. Onder meer de
Met vulkaangids Andrea Mazzaglia op de hoogvlakte van de Torre del filosofo. de zee bereiken. De acht hectare grond nodigen uit tot wandelingen tussen de kastanje- en kersenbomen en wijngaarden. Het restaurant is open voor bezoekers. Contrada Sciaramanica, Linguaglossa. kikajon.it
• I CUGI, B&B EN RESTAURANT Dit was de eerste B&B in Bronte. Het biedt vijgen,
Op weg naar de Etna mengen lavakleuren zich met groen.
Circumetnea-spoorweg, die rond de Etna loopt en die stopt in meer dan twintig plaatsjes. Via Giuseppe Mazzini 5, Piedimonte Etneo. stradadelvinodelletna.it
• KIKAJON, BOERDERIJ EN RESTAURANT Vanaf de boerderij kun je gemakkelijk zowel de Etna als druiven en prachtige pistachenoten uit de tuin van mama Adele. Het restaurant is open voor bezoekers. Via Messina 205-207, Bronte. icugi.it
• OSTERIA CANTINE NICOSIA Voor elegante diners in de tuin, omringd door eeuwenoude olijfbomen. Maar ook voor een rondleing door de wijnkelder en de pantry met wijnen, grappa’s en oliën die er te koop zijn. Via Luigi Capuana 65, Trecastagni. cantinenicosia.it
• VIVERA WIJNMAKERIJ In Linguaglossa worden de druiven van de andere landgoederen van Vivera della Sicilia, Corleone en
Chiaramonte Gulfi verwerkt. Een aanrader dus. Voor proeverijen dient gereserveerd te worden. Via Milo 12/95, Linguaglossa. vivera.it
• ZUCCARO PATISSERIE Deze patisserie is ook erg in trek bij liefhebbers van de aperitivo, met een buffet van warme gerechten. Via Giuseppe Verdi 69-71, Trecastagni. Facebook ZG Café e Delizie
MEER INFORMATIE • KABELBAAN VAN ETNA Op het plein bij de kabelbaan zijn hotels, restaurants en andere nuttige adressen. Boven verhuren ze windjacks en laarzen. Piazzale Rifugio Sapienza, Nicolosi. funiviaetna.com
• ETNA-PARK Het is het eerste Siciliaanse natuurpark dat werd opgericht in maart 1987. Er zijn twintig gemeenten bij betrokken. Het park beslaat zo’n 59 duizend hectare. Via del Convento 45, Nicolosi. parcoetna.it
• PRO-LOCO BRONTE De stadspromotie van Bronte biedt via haar website informatie over alle accommodatie en restaurants in de stad. Verder organiseert het tal van activiteiten, van conferenties tot excursies. Via Leanza 1, Bronte. prolocobronte.it
• BERGGIDS GRAZIA PITRUZZELLA Wat middelgebergtegids Grazia Pitruzzella doet, is zichtbaar op haar website, Anima Munti. Zij is ook lid van de Union of International Mountain Leader Associations. animamunti.com en uimla.org
• ALPINE GIDSEN ZUID-ETNA De gidsen voor de hogere gebieden, de zogenaamde alpine en vulkanische gidsen, zijn als enigen gekwalifi ceerd om excursies uit te voeren in de buurt van de top en de kraters van de Etna. Piazza Vittorio Emanuele 43, Nicolosi. etnaguide.eu
MANGIARE
culinaire nieuwtjes
MIKE’S WIJNTIP
MIKE VAN DER ZALM IS EIGENAAR VAN BILDERDIJK WIJNHUYS IN AMSTERDAM. BILDERDIJKWIJNHUYS.NL
Energieke oogappel
Wijnhuis Brigaldara kocht in 1994 een vervallen wijngaard, herplantte deze en maakt hier nu zijn oogappel: Valpolicella Superiore. Niet verpakt in krenten, vijgen en zoete specerijen zoals de populaire Ripasso of Amarone. Deze wijn heeft frisheid, energie, rood fruit en karakte-
Retro nieuws
Voor het eerst sinds de oprichting in 1948 heeft Smeg (het bekendst van de retro designkoelkasten) een pannencollectie ontworpen. Ook deze hebben een jaren-vijftiguitstraling en de handvaten ogen alsof ze rechtstreeks van Smeg’s eigen FAB-koelkasten afgehaald zijn. Naast rood
Diepblauw
De Napolitaanse keramiekstudio Lab Design brengt met de Mediterranea-serviescollectie een ode aan de Middellandse Zee, die altijd van grote betekenis is geweest voor de stad en haar bewoners. Op deze vierdelige dinerbordenset staan schilderingen van inktvissen, zwevend in de donkerblauwe dieptes van de Méditerranée.
LAB DESIGN, ‘SET OF 4 BLUE SQUID DINNER
PLATES’, € 140.
ARTEMEST.COM
ristieke Italiaanse zuren. Ingedroogde druiven om de wijn voller te maken worden hier niet gebruikt; het alcoholpercentage is dan ook veel bescheidener.
BRIGALDARA VALPOLICELLA SUPERIORE ‘CASE VECIE’ 2018, € 14,95.
ook in crème of zwart verkrijgbaar in diverse maten. Je kunt de pannen op alle hittebronnen gebruiken en zelfs in de oven zetten.
SMEG, AFGEBEELD KOOKPAN 26 CM, € 199. WWW.SMEG.NL
Koken zonder kaas
Fermentino-kazen zijn door Euro Company ontworpen als veganistische smaakmaker, voor het welzijn van mens en planeet. De ‘kazen’ zijn gemaakt van (biologische) gefermenteerde noten, water en zout. Fermentino is er in allerlei soorten en maten, van plakjes tot heuse schimmelkazen. Er is ook een kookboek, ‘Easy Vegan Fermentino’, vol recepten waarin de producten schitteren als smeltkaas, aperitivo of vulling.
FERMENTINO-PRODUCTEN VIND JE IN DE BIOLOGISCHE SUPERMARKT. VOOR MEER INFO: CASADELFERMENTINO.COM
