Fietsen langs de Rhône

from Leven in Frankrijk 02 2022

by Credits Media

Maison

Traag trappen langs de Rhône

De fietsroute ViaRhôna is zo goed als af. Jessica de Korte pikt het paradepaardje onder de langeafstandroutes op in pikt het paradepaardje onder de langeafstandroutes op in Lyon en zakt af naar het zuiden, vrijwel helemaal over vlakke fietspaden, maar wel met heuvelzicht.

TEKST & FOTO’S JESSICA DE KORTE

RHÔNE

Genève

Lyon

Loire-sur-Rhône

Vienne Condrieu

Valence Tournon-sur-Rhône

Rochemaure

Avignon

Plage Napoléon

Onder: marionettenspeler in Lyon. Rechterpagina: Lyon, het beginpunt van de tocht. De Rhône is net een minnaar. Dan lief, dan woest, een tikkeltje wispelturig. Soms fiets je er kilometers langs, maar ineens kan hij verdwenen zijn en laat hij niets meer van zich horen. Dan verlang ik alleen nog maar meer naar het kabbelende, geheimzinnige en spannende water. Met mijn vriend volg ik de ViaRhôna, een fietsroute die bij het Meer van Genève begint en eindigt aan de Middellandse Zee. Het landschap verandert geleidelijk. Eerst fiets ik nog onder het drukke Lyon, dan komen de steile wijnterrassen van Condrieu. De Ardèche houdt van contrasten, met haar lieflijke plaatsjes en rotspartijen. Meer naar het zuiden verschijnen de statige kastelen. Om te eindigen in de Camargue, een moerasgebied met flamingo’s en wilde paarden. De sliert van 815 kilometer is een paradepaardje onder de Franse lange-afstandsroutes. Zo’n veertig procent gaat over fietspaden, zo vlak als het maar kan. Terwijl je midden in de bergen rijdt: Jura, Alpen en Centraal Massief. Door al het landschappelijk schoon, maar ook de goede bewegwijzering en vele voorzieningen kreeg de ViaRhôna in 2018 een nominatie voor Fietsroute van het Jaar (waarvoor ik in de jury zit). De prijs is een initiatief van de Fiets en Wandelbeurs, bedoeld om landen te stimuleren mooie meerdaagse routes te maken. Helaas bleek de ViaRhôna, waar sinds 2004 aan wordt gewerkt, niet helemaal af. Omdat de tijdelijke delen minder aantrekkelijk waren, ging de hoofdprijs naar een andere, in Zweden. “Sindsdien is er veel verbeterd”, zegt Agathe Daudibon, verantwoordelijk voor de fietsroutes bij Vélo & Territoires, een samenwerking van Franse regio’s, departementen en steden, voor de ontwikkeling van het fietsen. “Vooral op het zuidelijke stuk, onder Avignon.” Nieuwe fietspaden verschenen op meerdere plekken, Virignin – tussen Genève en Lyon – kreeg een metalen brug. Toch zijn er nog enkele knelpunten.

Uitdaging

Lyon, ons beginpunt, is een gespreid bedje, met een brede boulevard en eeuwenoude hangbruggen die autovrij zijn. Na het marionettenmuseum van Guignol is het vijftien kilometer peddelen langs een drukke weg. Neem de trein, adviseren de fietsgidsen. De meeste fietsers lijken die tip op te volgen, ineens zijn we de enigen. Toch heeft het wel wat, door de buitenwijken van Lyon rijden. In een supermarkt waar volop Arabisch klinkt, ga ik op zoek naar cola, Snickers en bananen – ons krachtvoer tijdens de lange fietsreis. Buiten voetballen kinderen. “Dit stuk, tussen Lyon en Vienne, is de grootste uitdaging”, zegt Daudibon. “De route gaat door een stedelijk gebied met brede wegen en, aan de andere kant van de Rhône, chemische industrie. De regio Auvergne-Rhône-Alpes neemt hier het voortouw, maar op juridisch vlak is vertraging ontstaan. Er zijn studies naar het milieu en de regelgeving gaande.” Vlak na Loire-sur-Rhône komt het fietspad terug, over een oud jaagpad, waar paarden vroeger de schuiten voorttrokken. Hier blijkt dat ik niet de enige ben die zich heeft laten verleiden door de Rhône. Jonge stelletjes rijden voorbij met volle bepakking, hun gloednieuwe tassen glimmend in de zon. Kinderen met helmpjes proberen wild trappend hun ouders bij te houden. De kleinste slaapt in de fietskar. “Het is mooi als een route voor iedereen geschikt

De ViaRhôna werd in 2018 genomineerd voor Fietsroute van het Jaar

is”, vindt directeur Ed Lancaster van EuroVelo, het fietsroutenetwerk van de European Cyclists’ Federation (ECF). “De een wil dat alles geplaveid is en houdt van een beetje drukte op het fietspad, de ander gaat graag off the beaten track. Weinig fietsers leggen zo’n route helemaal af.” Zes jaar geleden trad de ViaRhôna toe tot het EuroVelo-netwerk. Samen met de Zwitserse Route du Rhône vormt die nu de EuroVelo 17.

Stadjes en natuur

Terug bij de Rhône komt het rustgevende gevoel ook terug. Het water kleurt telkens anders, lijkt het wel, lichtblauw, turquoise of donker. De rivier slingert sierlijk, waardoor het fietspad nooit lang recht blijft. Soms verschijnt een charmant stadje met gestuukte gevels in zicht, met een kerktoren of een kasteel, op een ander moment overweldigt de natuur. Bij Condrieu staan wijnranken boven elkaar op terrassen, alsof ze vanaf een stadium naar een voetbalwedstrijd kijken. In het dal is alleen geen voetbal te zien, wel een boel fietsers. Ga je hier van de route af, dan is het meteen klimmen geblazen, met stijgingspercentages die zelfs wielrenners doen duizelen. Bij Chavanay trekken we even het Regionaal Natuurpark van de Pilat in, voor terrassencamping Bel’Époque du Pilat. De vergezichten zijn oogstrelend, maar ik heb duizend aanmoedigingen voor mezelf en een volle bidon water nodig om boven te komen. Hoofdschuddend vraag ik me af waarom we niet gewoon op de ViaRhôna zijn gebleven. Daar hoef je niet ontzettend fit te zijn om vooruit te komen. Aan alles is gedacht: picknicktafels, reparatiesetjes én – voor wie tussendoor een wandeling wil maken – kluisjes voor de fiets. Om de zoveel kilometer staat er een informatiebord, met uitleg over de regio. Eind jaren negentig kwamen de regio’s al op het idee om een fietsroute langs de Rhône te maken, een mooie manier om het toerisme een boost te geven. Maar zie daarna maar eens alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. De route gaat door maar liefst veertien departementen, die meestal zelf verantwoordelijk zijn voor

De vergezichten zijn oogstrelend, maar ik heb duizend aanmoedigingen en een bidon water nodig om boven te komen

de aanleg van de fietsinfrastructuur in hun gebied. “Vaak moeten er overeenkomsten worden getekend met de CNR (Compagnie Nationale du Rhône, red.), die het land langs de Rhône beheert”, vertelt Daudibon. De CNR onderhoudt de stuwen, sluizen en waterkrachtcentrales. “Met landeigenaren hebben we eigenlijk niet te maken. Soms gebruiken we routes die er al liggen. Is er industrie, dan gaat de route er vaak omheen, mede vanwege de veiligheid.” Overal worden potjes opengetrokken, ook Europese subsidies komen van pas. Totaal is al zo’n zestig miljoen euro uitgegeven.

Fietsers welkom

Gelach klinkt als we over het elegante plein van Tournon-sur-Rhône fietsen. Onder metershoge platanen zijn mannen bezig met een potje petanque, gadegeslagen door hun echtgenotes die op houten bankjes zitten. “Bonjour!” roept een voorbijkomende fietser. Vanmorgen werd ik nog wakker met het geluid van vogeltjes, op Camping Iserand in Vion, waar je voor zo’n veertig euro een houten fietsershut kunt huren. Beneden een keukentje, boven de slaapruimte. “Ik heb heel veel bomen zelf geplant,” kwam eigenaresse Christine Boissier vertellen, “het is een soort botanische tuin waar planten, bloemen en bomen zich vermengen. Ik wil rust creëren en vooral natuurliefhebbers trekken.” Langs de route liggen volop adresjes met het Accueil Vélo-label: fietsers zijn welkom. Word je in het noorden van Frankrijk wel eens schuin aangekeken bij de vraag om een trekkersveldje, hier begroeten de ondernemers alle tweewielers met open armen. Accommodatie met zo’n label ligt binnen vijf kilometer van de route. Een camping, B&B of hotel heeft een stalling waar je de fiets veilig kwijt kunt, een reparatiesetje, een plek waar je je kleding kunt wassen en soms ook de mogelijkheid om bagage te vervoeren.

Hoogtevrees

Op de hangbrug bij Rochemaure krijg ik even kriebels in mijn buik. Bij een beetje wind zwaait het metaalwerk alle kanten op. Al twee dagen hebben we Onder: terras in Avignon. Links: de beroemde Pont d’Avignon..

Rechts: flamingo’s in de Camargue. Onder, links: Arles; rechts: binnenplaats in Lyon.

de mistral in de rug, de krachtige noordenwind die vaak in het dal van de Rhône in Zuid-Frankrijk opsteekt. Maar het zicht op de Rhône is te indrukwekkend om lang huiverig te zijn. De brug met zijn romantische stenen poorten is in 1842 gebouwd en past perfect bij de kasteelruïne in de verte. Dertig jaar lang kreeg hij geen aandacht, tot hij onderdeel werd van de ViaRhôna; in 2013 ging hij open voor fietsers en wandelaars. Ook opvallend is het fietspad net boven Avignon, zo nieuw dat het glimt in de zon. Op de kaart staat het zelfs nog niet aangegeven, wél in mijn route-app Komoot. De Rhône kan zichzelf soms kilometerslang verborgen houden achter struiken en bomen, alsof hij weet dat een zekere afstand de verliefdheid verder aanwakkert. Maar nu ben ik weer even direct naast het water. Een mooiere picknickplek is er niet. Rhodanus, zo noemden de Romeinen de rivier. Ze breidden hun rijk noordwaarts uit met nederzettingen. Later volgde het vervoer van stoffen, zout, wijn en wapens. Hoe zuidelijker je komt, hoe meer rijkdom je ziet. Het ommuurde Avignon doet daar nog een schepje bovenop. De Franse koning Filips IV wilde begin 14de eeuw meer invloed in Europa en overtuigde de (Franse) paus om in Avignon te gaan wonen. Sindsdien staat er een imposant pausenpaleis. De meeste zalen zijn kaal, maar lopend met een tablet kun je zien hoe chic het er ooit uitzag. “Welkom!” roept Jean-Philippe Coste, als hij de poort opent van zijn B&B L’Îlot Bambou. Zijn tuin heeft hij omgetoverd tot een oase, met bamboe, bloemen en zelfs een heel klein zwembad. “Zet de fiets maar in de schuur!”

Fietsland nummer 1

Frankrijk heeft grote ambities. Eind vorig jaar kondigde de premier aan dat het land in 2030 de meest fietsvriendelijke vakantiebestemming ter wereld wil zijn. In 2020 lag er nog 17.000 kilometer aan fietspaden, tegen 2030 moet dit anderhalf keer zo veel zijn. “Enorm veel partijen moeten samenwerken, maar Frankrijk laat zien dat het mogelijk is”, zegt Lancaster, directeur van EuroVelo. “Zo worden andere landen aangemoedigd.” Hij ziet dat de pandemie een extra zetje geeft. “Nog duidelijker blijkt dat fietsen een gezonde en veilige manier is om je eigen regio te verkennen. Daarnaast helpt fietstoerisme de lokale gemeenschappen.” Van de negentien EuroVelo-routes lopen er maar liefst tien deels door Frankrijk. “Die vormen de ruggengraat”, zegt Lancester. “Vervolgens zie je allerlei andere routes in de regio verschijnen.” Op de kaart van de ViaRhôna lopen aan beide kanten van de rivier rode lijntjes. Zijstroompjes lijken het, maar het zijn (gloednieuwe) routes, die vaak over oude treinsporen of jaagpaden zijn aangelegd. Zoals de Dolce Via, Fietsroute van het Jaar 2020, die vlak bij Tournon-sur-Rhône begint. Zuidelijk van Arles loopt de route door moerasgebied Camargue. Even gaan we van de ViaRhôna af, voor een onverhard pad langs zoutwaterlagune Étang de Vaccarès. Uitgerekend daar breekt de trapper van de fiets van mijn vriend af. Kilometerslang moet hij lopen. Op de ViaRhôna was iemand ons al lang te hulp geschoten. Want één ding viel op: iedereen groet elkaar. In een leeg landschap passeren we honderden flamingo’s. Roze stipjes onder een felblauwe lucht. Zuurstokkleuren. Een stelletje maakt een dans en kust elkaar met de snavels. Ook in de delta van de Rhône leeft de romantiek. Dag rivier, dag minnaar, ik ga je missen.

“Welkom”, roept Jean-Philippe als hij de poort van zijn B&B opent. De tuin heeft hij omgetoverd tot een oase. “Zet de fiets maar in de schuur”

Boven: oude brug in Lyon.

Tips & adressen

Bereikbaarheid

De ViaRhôna kun je op meerdere punten oppikken. Overal zijn treinstations. Lyon is bereikbaar met de Thalys en TGV; overstappen in Parijs, waar je van Gare du Nord naar Gare de Lyon moet. Momenteel kan de fiets alleen gedemonteerd mee, in een speciale fietshoes, met maximale afmetingen van 135 x 85 x 30 cm. Vaak laat de conducteur het toe om hem in het restaurant te plaatsen, daar is de meeste ruimte. Thalys werkt aan nieuwe treinstellen met plek voor twee fietsen. thalys.com

Viarhôna

De ViaRhôna is 815 kilometer lang en begint aan de zuidoever van het Meer van Genève. Vlak boven Arles kun je kiezen uit twee routes: die naar het strand Plage Napoléon of die naar de haven van Sète. Op viarhona.com staat per dagetappe uitgelegd of hij voor families is of meer voor gevorderde fietsers. Ook eurovelo.com is handig. Er zijn meerdere fietsgidsen, o.a. Fietsen over de ViaRhôna van Luc Oteman (jurylid Fietsroute van het Jaar), met een aantal variaties op de route (nieuwe druk in maart).

Camping Iserand (Vion) Een kleine, boomrijke terrassencamping, met zwembad. Eigenaresse Christine Boissier is een beetje chaotisch, maar dat heeft zijn charme. Ze heeft er een waar paradijsje van gemaakt. De kampeerveldjes en fietshutten bevinden zich achterin, daar is het lekker stil. iserandcampingardeche.com

B&B L’Îlot Bambou (Avignon) Op het eiland Île de la Barthelasse ligt deze B&B met schitterende tuin, waar de drukte van de stad ver weg lijkt. Loop de brug over en je staat in het centrum van Avignon. Je krijgt een code voor de toegangspoort, waardoor je op elk moment eropuit kunt gaan met de fiets. Wel moet je ervan houden om met andere gasten aan een tafel te ontbijten. lilotbambou.com

Overnachten

Hôtel Lyon Métropole (Lyon) Viersterrenhotel aan de rivier Saône, met een olympisch buitenzwembad en sauna. Een fijne plek om bij te komen. Het hotel heeft e-bikes, mocht je de heuvels van Lyon willen bedwingen. Leuk is een fietsritje naar de muurschildering Mur des Canuts of naar het Romeinse theater en de Notre-Dame de Fourvière (er gaat ook een kabelbaan). lyonmetropole.com