JAARGANG 2017, EDITIE 2
NEEM GRATIS MEE
Let’s have a Party Food, drinks & feestcadeaus voor nu of onderweg
ACHTERGROND
NET OPEN
SUCCESVERHAAL
Warm en veilig
Lil’ Amsterdam
Relaxen met Rituals
Airco, sprinklers en rookmelders op scherp
Uniek nieuw concept in de Amstelpassage
De kracht van geuren en kleuren
2
INHOUD Colofon CS IS EEN UITGAVE VAN NS STATIONS
Bladmanager
LOES CLAASSEN (NS)
Concept & realisatie
G+J CUSTOM CONTENT
Creative Director
LOES VAN DOKKUM
7
Project Manager
DANITSJA KALLENDORF
Art-direction & design MEREL DIEPSTRATEN GABY WALTHER
Projectredacteur CLAIRE PEELS
5 Nieuws
Redactie
12
EMMA VAN EGMOND ASTRID NÜHN
Productie
HANS KOEDIJKER
Medewerkers
10
Inspiratie op het station: ultieme feestcadeaus à gogo
Druk en afwerking DRUKKERIJ TUIJTEL
6 Shop Hier moet je zijn voor winkelen, eten en drinken
18
7 People De gezichten van Amsterdam Centraal: bij Salsa Shop, OV Servicewinkel en Burgerij
12 Net open
MARTIN DIJKSTRA FAYE HEIJNIS NASTASSIA KALLENDORF DENIS KOVAL IM FONG LEE ANNEMARIE MOERMAN JORRIT NIELS ESTHER QUELLE JOY STORIMANS ANTJE VELD JOANNE WIENEN
18 Achter de schermen
28 Succesverhaal
Klimaatbeheersing in een monumentaal pand
Ontspannen de trein in (of uit) dankzij Rituals
Lil’ Amsterdam, de leukste ‘nieuwe buurt’ van de hoofdstad
24 Update
32 Plattegrond
De laatste nieuwtjes over Amsterdam Centraal
Shops en services: wat zit waar?
17 Facts & figures
27 Posted
34 Superdeals
Met deze stationsfeitjes maak je de blits
Amsterdam Centraal door de ogen van Instagrammers
Exclusief voor jou als CS-lezer
Disclaimer Niets in deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt zonder voorafgaande toestemming van G+J Custom Content en NS Stations.
Cover: Fotografie Kee & Kee Styling Renske van der Ploeg/ House of Orange Haar en visagie Romy de Borst/House of Orange Model André/Max Models Productie Sticky Stuff Agency Kleding Checked Suit Hugo Boss Kleding Turtleneck Strellson
Detail
Wat (bijna) niemand weet over Amsterdam Centraal
1889 vs 2017 Welk geval weer zoals het vroeger was, toen at is hier oud en wat is nieuw? Het is in
Fotografie Esther Quelle
architect Cuypers de laatste hand legde aan het station. Hier zie je de ingang van Starbucks, bovenaan de nieuwe trap die vanuit de centrale hal naar spoor 2b leidt. De nieuw ingelegde mozaïekvloer is bij de renovatie afgelopen jaar geheel met de hand vervaardigd. Ook de deurposten en steunpilaren voor de gerecon strueerde booggewelven zijn splinternieuw. Toch oogt alles als ware het nog 1889. Op de deur en het achterliggende natuursteen na – waarvan je onderaan een stukje in het midden ziet zitten – dat is hier wel origineel.
3
Nieuws
5
Verwen jezelf of een ander
Eersteklas cadeaus
1 6
3 7
11 8
Fotografie Denis Koval @ UNIT Styling en productie Im Fong Liu www.imfongliu.com
2 4
5 9 10
1 Remix-armbanden, die je tot ketting kunt klikken € 179,- Swarovski per stuk € 69,-; per twee € 129,-; per drie zoals op de foto € 179,- 2 Leren riem met bloemprint € 49,95 Claudia Sträter 3 Papieren ballen € 1,75 HEMA 4 Schoudertas € 35,99 Mango 5 Headset € 24,95 Philips via AKO 6 Porseleinen kop € 11,50 Bunzlau via Simon Lévelt 7 Boek De Bier Revolutie € 24,99 Sissy-Boy 8 Eye shadow palette € 25,- Rituals 9 Bath bomb Think Pink € 5,95 Lush 10 Glitterschoen € 92,- Anniel via OU. Boutique Stories 11 Shampoo Cosmos € 4,95 Erica
6
SHOP
Laatste moment present Eersteklas shoppen
Beetje laat met (kerst)inkopen? Deze topcadeaus scoor je op het laatste moment op ’t station.
1. E en kleurrijke doos vol handgemaakte wellness
goodies, van bath bombs tot zeep en bodylotion. Vanaf € 13,95 (Lush) 2. A-B-C-D. Geef je geliefde, kind of vrienden hun eigen initialen of naam op exclusieve kerstballen cadeau. € 5,99 per stuk (Sissy-Boy) 3. D e VS Fantasies giftset bestaat uit een body mist én bodylotion in zes ver schillende geuren, van Coconut Passion tot Aqua Kiss. € 14,- (Victoria’s Secret) 4. Oorsprong, de nieuwe Robert Langdon-thriller van Dan Brown, is er als ‘dwarsligger’ ook in handig meeneemformaat. € 22,99 (AKO)
Elke dag prijs Aan de IJ-zijde van Amsterdam Centraal zit huisartsenpraktijk/ apotheek Central Doctors. Drie vragen aan stationsdokter Eric Cambridge. Waarom een stationspraktijk? “Het is zo’n goed bereikbare, herkenbare locatie. Bovendien passeren er dagelijks wel vele duizenden mensen deze plek.” Wat vind je het leukst aan werken op deze plek? “De dynamiek van de locatie. Het ene moment ontvang ik een rasechte Amsterdammer, het volgende een toerist die zich niet lekker voelt en dan een forens die geen kans ziet zijn eigen huisarts te bezoeken. Het is geen moment saai.” Wat is de bijzonderste reactie? “Van een Australische patiënte kreeg ik ooit een grote bos bloemen. Ziek worden terwijl je op reis bent, is natuurlijk heel vervelend. Daarom zijn toeristen sowieso vaak dankbare patiënten.” www.centraldoctors.nl
CS MIJNSTATION.NL
Gespot op de catwalk
Terug van weggeweest: met deze items kun je je deze winter weer prima vertonen.
• Brede schouders Als je eruit-
Remix je stijl Met de armbanden uit de Remix-collectie van Swarovski kun je alle kanten op. Ze zijn er namelijk in dertig verschillende stijlen en hebben allemaal een magnetische sluiting. Klik ze aan elkaar en je hebt ineens een choker of ketting. Kijk voor prijzen op www.swarovski.com
ziet alsof je het colbert van je opa hebt aangetrokken, doe je het deze winter helemaal goed. • Tailleriemen Hoera, onze trouwste bondgenoot in het creëren van zo’n vrouwelijk zandloperfiguur mag weer uit de kast. Hoe breder, hoe beter. • Visnetpanty’s Ooit het toppunt van cool, toen een tijdje ordinair en inmiddels weer bezig aan een voorzichtige comeback. Wie durft?
Tekst Joanne Wienen Beeld Getty Images
Stationsdokter
De adventskalender van Rituals is gevuld met vierentwintig luxe producten – van minimascara tot doucheolie of een geurkaars. Aftellen tot kerst was serieus nog nooit zo leuk. Adventskalender € 59,90 www.rituals.com
7
PEOPLE
“ We benaderen klanten alsof ze onze gasten zijn”
Teammanager OV Servicewinkel IJ-zijde
Tekst Joanne Wienen Fotografie Martin Dijkstra Visagie Nastassia Kallendorf
Feyz Karaca (49) “In de OV Servicewinkel benaderen we klanten alsof ze onze gasten zijn. Dat zit ’m in de kleine dingetjes. Zo staat bij de ingang een gastheer- of vrouw om onze gasten te verwelkomen en te helpen. Bijvoorbeeld met het kopen van tickets, het gebruik van de OV-chipkaart of om de snelste route naar de Keukenhof uit te stippelen. Door dat ontvangst ontstaat een prettige, informele sfeer. Een soort ‘ontvangstcomité’ zoals een groepje gezellige dames het onlangs noemde. Behalve dagjesmensen en forenzen krijgen we natuurlijk ook veel toeristen in de OV Servicewinkel. Dat levert soms grappige situaties op. Als ik Amerikanen verwelkom met ‘good morning, welcome in our store’, zeggen zij ‘thanks, how are you’ terug. Dat is gewoon hoe Amerikanen mensen begroeten. Ze verwachten niet echt een antwoord. Hun verbaasde gezichten als ik ook daadwerkelijk antwoord geef en vervolgens vraag hoe het met hén gaat, zijn heel geestig. Ik merk hoezeer mensen die persoonlijke aandacht waarderen. Niet alleen toeristen trouwens, iedereen die bij ons in de winkel komt. Uit klant tevredenheidsonderzoeken blijkt ook dat de cijfers steeds hoger worden. Fantastisch, want daar doe ik het voor.”
8
SHOP
Warmhouder Eersteklas genieten
Glühwein is hét ultieme winterdrankje en zo maak je het! (Te lui om zelf in de keuken te staan? Bij Wurst & Schnitzelhaus aan De Ruijterkade is-ie ook erg goed.)
Glühwein (voor 6 personen) 1 citroen, in partjes 1 sinaasappel, in partjes 1 kaneelstokje, doormidden gebroken 1 liter soepele rode wijn 4 kruidnagels
Giet de wijn in een pan en voeg de partjes, de kruidnagels en de kaneelstokjes toe. Laat de smaken minimaal een kwartier in de wijn trekken op zacht vuur (niet laten koken). Tot slot zeef je de glühwein en roer je er suiker naar smaak door. Prosit!
Spice it up Op koude winterdagen gaat er niets boven een pittige curry. Neem de firecracker chicken curry (of kies voor de variant met garnaal) van Wagamama. Wedden dat je ’t warm krijgt? Curry € 14,95 www.wagamama.nl
Chocoparty Chocolate Company pakt uit met kerst! Dezelfde ambachtelijke chocolade, maar dan met een feestelijk tintje. Chocoladerepen met kerstdecoratie en truffels smakend naar champagne: de keuze is enorm én overheerlijk. Leuk als cadeautje, maar verwen vooral ook jezélf met een chocoladefeestje. www.chocolatecompany.nl
Deze activiteiten vinden de komende tijd allemaal op en rondom Amsterdam Centraal plaats.
Wat een feest Elk najaar ligt bij Cheese & More by Henri Willig de Sparkling Wine Cheese in de winkel. En dat is inderdaad wat je denkt dat het is: Goudse koekaas met de heerlijke smaak van mousserende wijn. De kaas bevat zelf trouwens geen alcohol, dus je kunt ervan blíjven eten. Sparkling Wine Cheese € 10,95 www.cheeseandmore.com
CS MIJNSTATION.NL
1. Bakkie doen Simon Lévelt organiseert maandelijks koffieproeverijen. Leer op 24 november bijvoorbeeld alles over slow coffee en proef 22 december de beste espresso’s. www.simonlevelt.nl 2. Artistiek doen Een tijdelijke galerie met kunst van Jasper Krabbé of een sneak peek van een van de tentoonstellingen in Moco Museum; in Lil’ Amsterdam gaat een culturele wereld voor je open. www.lilamsterdam.nl 3. Dansje doen Elke vrijdag is er vanaf 16.00 uur livemuziek te beluisteren in de IJ-passage. The Poet’s Farm programmeert in samenwerking met NS de beste en meest talentvolle singer-songwriters.
Tekst Joanne Wienen Beeld Depositphotos, Neustockimages
Tijd over?
9
PEOPLE
Tekst Joanne Wienen Fotografie Martin Dijkstra Visagie Nastassia Kallendorf
“ Het tempo ligt hoog, er is altijd reuring en je hebt te maken met mensen van allerlei nationaliteiten”
Assistent-restaurantmanager De Burgerij
Khalil Amiri (34) “Als assistent-manager ben ik niet alleen verantwoordelijk voor de cijfers, maar houd ik me ook bezig met het coachen van het team. Ik vind het daarom belangrijk om zelf mee te draaien in de bediening. Zo kan ik met eigen ogen zien hoe de service loopt, wat de aandachtspunten zijn en wat voor feedback klanten geven. Ik heb altijd in de horeca gewerkt – van fastfoodketens tot een hotel – maar hier voel ik me echt op mijn plek. Dat komt door de mensen uit het team en door de locatie.
Het voelt als een soort mini-Schiphol. Het tempo ligt hoog, er is altijd reuring en je hebt te maken met mensen van allerlei nationaliteiten. Bovendien heb ik prachtig uitzicht over het IJ, vlak bij de aanlegplaats voor cruiseschepen. Als er eentje binnenkomt, is het bij ons topdrukte. Wanneer mensen vragen om tips, weet ik precies welke burger ik ze aan moet raden. De Habibi – met versgemalen lamsvlees, feta, ijsbergsla, hummus en gemarineerde komkommer – staat bij mij met stip op één.”
10
SHOP
Wereldreiziger
ở
4 x snel én lekker dineren
Vlug even eten tussen twee afspraken in? Voor iedere lekkerbek wat wils!
1. B ij Kyoto Sushi kun je terecht voor de laatste trend op voedingsgebied: pokébowls (denk: sushi in een kommetje). Vanaf € 8,95
2. Naast dertien verschillende vlees-, vis-, en veggieburgers word je bij Burgerij elke maand verrast met de wisselende ‘burger van de maand’. Vanaf € 9,-
3. Gezond comfortfood bestaat, bewijst Saigon Càphê. Neem de runderbouillon met rijstnoedels, groenten en kruiden. Lunch deal € 9,90, dinner size € 12,50
4. B estel bij Fishbar Saltzer de fish-and-chips (van heek) en je krijgt er óók mushy peas, coleslaw, huisgemaakte mayo en remouladesaus bij. € 8,75
Geur van het najaar Er gaat niks boven vers gebakken brood. Gedegen klaargemaakt door onze bakkers, met alleen maar natuurlijke ingrediënten. Puur en eerlijk brood, altijd recht vanuit de oven, zo op je bord. Kom ook voor een bakkersontbijt naar Le Perron, of neem een ontbijtje mee voor onderweg. www.leperron.nl
CS MIJNSTATION.NL
Eersteklas genieten
Een biertje met… Bierliefhebber Marijn Zoetman is bedrijfsleider van biercafé Little Delirium in de IJ-hal. Het leukst aan werken bij Little Delirium? “Ik heb elke dag contact met gasten uit alle hoeken van de wereld. Veel mensen zijn op vakantie of een dagje weg. Dat merk je aan de gezellige, losse sfeer. Iedereen is hier met het doel een leuke tijd te hebben.” Elke maand hebben jullie de ‘Tap Takeover’, wat is dat? “Dan neemt een brouwerij een aantal taps over. Zo kunnen ze tijdens het tappen het verhaal achter een bepaald biertje of hun brouwerij met gasten delen. En er kan natuurlijk ook volop geproefd worden.” Welk biertje moeten we absoluut proberen? “Pff, er is in bierland zo veel gaande dat ik onmogelijk een favoriet kan aanwijzen. De stijlen en smaken zijn eindeloos. Mijn advies? Laat je verrassen door de barman.”
Tekst Joanne Wienen Beeld Shutterstock, Studio Voorhuis
De Colombiaanse koffiesoort San Agustín van Simon Lévelt is een schot in de roos voor mensen die net zo van de planeet als van hun bakkie troost houden. Deze koffie is per zeilschip de Atlantische Oceaan overgestoken – hoe duurzaam wil je het hebben? – en komt in twee varianten. Een light roast en een dark roast. San Agustín, light roast € 7,95 (250 g), Espresso Bogotá, dark roast € 7,95 (250 g) www.simonlevelt.nl
11
PEOPLE
Tekst Joanne Wienen Fotografie Martin Dijkstra Visagie Nastassia Kallendorf
“ Soms help ik zelfs mee met het perfectioneren van de recepten”
Director of training & development bij Salsa Shop
Melissa Davis (31) “Ik ben geboren en getogen in een klein Mexicaans dorpje aan de Zee van Cortés. Toen ik anderhalf jaar geleden via via werd benaderd voor deze functie, twijfelde ik geen moment en ben ik naar Amsterdam verhuisd. Nu train ik al anderhalf jaar managers van de verschillende Salsa Shop-filialen. Ik ben een soort coach voor alle medewerkers en maak handleidingen en protocollen. Daarnaast organiseer ik de openingen van nieuwe filialen. Soms help ik zelfs mee met het perfectioneren van de recepten. Zo testen we momenteel een door mij
aangepaste salsa verde in de locatie op Centraal Station. De chef vertelde me dat ze elke dag dubbel zo veel verkopen omdat-ie zo populair is. Hoe leuk is dat! Als een soort vliegende keep werk ik elke dag in een ander filiaal, maar die op Amsterdam Centraal is favoriet. Ik houd ervan om altijd bezig te zijn en daar is het altijd druk. Ook vind ik het leuk om met veel verschillende culturen te werken. Soms zijn er toeristen die ons smeken of we ook een filiaal in hun stad willen openen. Eerst maar eens Nederland veroveren.”
12
13
‘Nieuwe buurt’ Lil’ Amsterdam
Etalage van de stad Geen station heeft een plek zoals Lil’ Amsterdam. In deze passage kunnen bezoekers van de stad alvast proeven wat deze te bieden heeft. Tegelijk is het een plek waar Amsterdammers zichzelf kunnen laten zien: dit zijn wij en dit is Amsterdam. Tekst Antje Veld
MIJNSTATION.NL CS
14
LIL’ AMSTERDAM roltrap afdaalt W ienaarmetdedeAmstelpassage, kan
zomaar even vergeten dat hij in het centraal station is. Als je heel goed luistert, hoor je de treinen boven je rijden, maar de gekleurde neonverlichting rondom de stenen pilaren doet meer denken aan een modern museum of een hippe club. Dat laatste kan ook door de enorme bar komen, waar je als bezoeker midden in de passage tegenaan loopt. Of het podium daartegenover, waarop onder meer lezingen en yogalessen worden gegeven. De kleine, glazen ruimtes die tegen de wanden van de tunnel aan zijn gebouwd, lijken in niks op de andere winkels die verderop in het stationsgebouw te vinden zijn. Hier zie je geen winkelketens of bekende koffietenten. Dit is het domein van Lil’ Amsterdam, een concept dat in samenwerking met NS werd bedacht door PUP creative agency. “We noemen het ook wel een nieuwe buurt”, legt eigenaar van PUP creative agency Annemarie van Gerrevink uit. “Voor bezoekers van Amsterdam uit binnen- en buitenland, is dit een eerste kennismaking met de stad. Hier kunnen ze even
“Het station heeft er echt een beleving bij gekregen”
proeven van wat Amsterdam allemaal te bieden heeft. Maar het is ook een plek voor Amsterdammers.” Met een oppervlakte van 2500 vierkante meter, waarvan 400 vierkante meter is gereserveerd voor horeca, is er ook voldoende ruimte voor negentien winkeltjes. “Deze worden verhuurd aan tassenontwerpers, kunstenaars, opleidingsinstituten, modeontwerpers, schoonheids specialisten, musea en allerlei andere ondernemers”, zegt Van Gerrevink. “Sommige ondernemers zitten er een maand in, andere drie maanden en sommige een jaar.” Daardoor is het voor bezoekers nooit hetzelfde. Zo heeft het station er echt een nieuwe beleving bij gekregen. Je kunt het vergelijken met een museum dat steeds een nieuwe tentoonstelling heeft. En waar je ook nog van alles kunt kopen.”
Ochtendfeesten met sap
Met Lil’ Amsterdam hoopt Van Gerrevink dan ook een plek te hebben gecreëerd die niet alleen toevallige voorbijgangers aantrekt. “Lil’ Amsterdam geeft bezoekers echt iets wat het station nog niet had. Mensen gaan er bewust naar toe. Zoals mensen ook naar een museum gaan. En ze rijden er graag voor om. Zoals je bijvoorbeeld in
15
Naar het buitenland
“Je kunt het vergelijken met een museum dat steeds een nieuwe tentoonstelling heeft ” New York omrijdt om Brooklyn te bezoeken.” Wat Lil’ Amsterdam ook onderscheidt, is dat er allerlei verschillende disciplines in één ruimte bij elkaar zijn gebracht. Je kunt er eten en drinken, maar ook winkelen en exposities bezoeken. “We zijn tussen elf uur ’s ochtends en acht uur ’s avonds open voor het publiek, maar daarbuiten organiseren we in het horecagedeelte allerlei evenementen”, vertelt Van Gerrevink. “Van lezingen en boeklanceringen tot workshops en feesten. Denk aan speciale morning parties waarbij mensen met een gezond sapje in hun hand van zeven tot negen uur ’s ochtends heel hard kunnen dansen voordat ze naar hun werk gaan.” Hierbij hebben de huurders van de winkels, die door Lil’ Amsterdam contributors worden genoemd, een belangrijke rol. Zij kunnen ideeën aandragen voor evenementen of voor samenwerkingen met andere partijen uit de stad. Want dat doel staat voorop: een stukje van de stad en alles wat die te bieden heeft, laten zien op 2500 vierkante meter. “Het is eigenlijk een beetje – zoals de naam ook zegt – Amsterdam in het klein. Lil’ Amsterdam is een soort afspiegeling van de maatschappij en van de stad. Daarom werken we bijvoorbeeld ook samen met
opleidingsinstituten, zoals het Amsterdam Fashion Institute en de Rietveld Academie.”
Water, transparantie en licht Toch zie je die afspiegeling niet alleen terug in de contributors die de winkels huren, maar ook in het design van de passage. Dat is gebaseerd op drie dingen die iets met de stad te maken hebben. “We hebben heel bewust gekozen voor drie thema’s. Water, transparantie en licht”, zegt Van Gerrevink. “Water vanwege de vele grachten in de stad; dit hebben we vertaald naar het gebruik van spiegels. g
Als het aan Annemarie van Gerrevink van PUP creative agency ligt, is Lil’ Amsterdam slechts het begin. “We willen graag overal mensen met elkaar verbinden. Om te beginnen in Amsterdam. Maar uiteindelijk in de hele wereld.” Binnenkort vliegt Van Gerrevink naar Japan om te praten over de mogelijkheden voor Lil’ Tokyo. “Voor ons programma rond het thema ‘nachtleven’ werken we bij Lil’ Amsterdam samen met de nachtburgemeester van Amsterdam, Mirik Milan. Die reist voor zijn functie de hele wereld over om te praten over het nachtleven van zijn stad en anderen te inspireren. Zo kreeg hij in Tokyo de vraag om mee te denken over een interessant idee voor Tokyo-station. Toen heeft hij ons naar voren geschoven.” De plannen zijn dus nog niet vergevorderd, maar voor de zekerheid heeft Van Gerrevink alvast de namen Lil’ Tokyo, Lil’ Paris, Lil’ Berlin, Lil’ London, Lil’ Rome en Lil’ New York vastgelegd. “Over tien jaar willen we met behulp van lokale experts in vijftien wereldsteden actief zijn.”
MIJNSTATION.NL CS
16
LIL’ AMSTERDAM Transparantie staat voor de open mentaliteit van Amsterdam die we graag met bezoekers willen delen. Dat zie je bijvoorbeeld terug in het plexiglas waarmee we op allerlei plekken hebben gewerkt. En licht hoort ook bij een stad waar altijd iets te doen is. We passen daarom veel rood, wit en oranje neonverlichting in de passage toe.”
Kruisbestuiving
CS MIJNSTATION.NL
“Ondernemers komen en gaan, daardoor zal het hier altijd blijven bruisen” winkels verhuurt, selecteert zij de ondernemers die er een plekje krijgen. “Daarbij vragen we ons altijd af: wat draag jij bij aan Amsterdam en aan Lil’ Amsterdam?” legt ze uit. Radomska loopt naar een van de winkels in het midden, tegenover de bar. “Kijk, hier zit bijvoorbeeld Let it Grow. Een Amsterdams bedrijf dat bewustzijn wil creëren over waarom planten goed voor ons zijn. Met behulp van visuals delen ze allerlei kennis over groen in de stad. Je kunt als bezoeker in verschillende cocons in de winkel gaan zitten en daar zelf ervaren wat voor effect bijvoorbeeld lavendel op je heeft. Daarnaast verkopen ze dan ook lavendelzaadjes die je aan iemand
cadeau kunt geven. Je geeft dan eigenlijk een ervaring cadeau.” Het maakt Radomska in principe niet uit hoe lang een ondernemer blijft. “Ondernemers komen en gaan. Daardoor zal het hier altijd blijven bruisen. Het zijn eigenlijk allemaal kleine wereldjes, maar we hopen zeker dat er ook kruisbestuiving gaat plaatsvinden. Dat kan een creatieve samenwerking zijn. Maar al is het alleen maar dat mensen elkaar echt leren kennen, dan is mijn werk geslaagd.”
Beeld Tim Buiting, Tycho Müller
Toen Lil’ Amsterdam nog slechts een idee op papier was, viel het niet direct mee om contributors te vinden die een ruimte wilden huren. “Het is natuurlijk nieuw en we vragen best veel van mensen. Ze worden echt onderdeel van onze community.” Dat betekent onder meer dat de bedenkers van Lil’ Amsterdam hopen dat de huurders onderling gaan samenwerken. En dat ze ter plekke hun winkel ook gebruiken om te experimenteren. Zo heeft auteur Luuk Imhann in augustus al een paar weken in een van de winkels geschreven aan zijn nieuwe roman Loutering. Bezoekers konden daarbij met hem in gesprek gaan en daar misschien zelfs wat van terugzien in het boek dat volgend jaar uitkomt. Ook de jonge modeontwerper Mo Benchellal heeft een deel van zijn winkel ingericht als atelier. Iedereen die langskomt, kan hem dus ter plekke aan het werk zien. “Ik kan me redelijk goed concentreren als mensen over mijn schouder meekijken, dus dat is geen probleem”, lacht hij. “Tot nu toe heb ik altijd op behoorlijk museale plekken gewerkt, zoals de Stadsschouwburg of aan de Keizersgracht. Maar dit is een heel toegankelijke plek, dat vind ik er zo mooi aan. Hier kan ik ook een groter publiek laten kennismaken met mijn werk.” Inmiddels staan de contributors in de rij voor een plekje in de Amstelpassage. Joanna Radomska is namens PUP creative agency de curator van Lil’ Amsterdam. In overleg met NS, die als eigenaar de
17
FACTS & FIGURES Stal je stalen ros veilig
Rook noch vuur
Er hangen 9317 SPRINKLERS en 1850 ROOKMELDERS op het station. Een sprinkler treedt in werking zodra de temperatuur hoger dan 60 of 90 graden Celsius is. Hij spuit dan 50 LITER PER MINUUT in een omtrek van 4 meter.
Amsterdam Centraal heeft 3560 bewaakte parkeerplekken voor je fiets: 1400 aan de Oostzijde, 730 aan de Westzijde en 1430 aan het IJ.
Hoe komen treinreizigers naar het station? 45% met de bus, tram of metro; 39% met de fiets; 15% te voet. Slechts 1% ONTVANGT EEN AFSCHEIDSZOEN bij de Kiss+ Ride-strook.
Shop till you drop
Op Amsterdam Centraal kun je meer doen dan alleen de trein halen. Wist je dat er maar liefst 87 WINKELS EN RESTAURANTS op het station te vinden zijn?
Illustraties Sharon van der Hagen
Bezige bijtjes Met dagelijks 168.800 treinreizigers die in- en uitstappen, is Amsterdam Centraal een van de drukste stations in Nederland. Maar het wordt ook bezocht voor de winkels of om naar de tram, metro, bus of pont te gaan. Gemiddeld ontvangt Amsterdam Centraal zo’n 265.000 bezoekers per dag.
Sky high
Het hoogste punt van Amsterdam Centraal is zo’n 26 METER!
De pot op
Op het station vind je wel 58 TOILETTEN, verspreid over de IJ-hal en twee locaties grenzend aan spoor 2.
18
ACHTER DE SCHERMEN
19
95.000 m2 comfortabel en brandveilig
Op temperatuur Wie zorgt ervoor dat het niet te warm of te koud is op het station en hoe zorg je in zo’n monumentaal gebouw als in Amsterdam voor brandveiligheid? We lopen een dag mee met technisch adviseur Javed Ahmad. Tekst Jorrit Niels Fotografie Esther Quelle
20
ACHTER DE SCHERMEN
H
et dak op van Amsterdam Centraal; waarom ook niet als je de kans krijgt? Achter Javed Ahmad aan beklimmen we twee steile trappen boven de westkant van het station. Ahmad opent het schuifdak en na een kleine klim staan we op het dak van het station. Met een speciaal veiligheidstuig gespen we ons vast aan een zekeringslijn en volgen hem richting de koelinstallatie achter de torens – een soort grote airconditioner in gewone mensentaal. De 42-jarige technisch adviseur klimaat en brandveiligheid van NS checkt of de koelinstallatie en de afvoerroosters die verwerkt zijn in het dak, in orde zijn. “Kijk, dit was voor mijn tijd, maar wel een goed voorbeeld van een van mijn uitdagingen,” vertelt Ahmad, terwijl we uitkijken over de stad en sirenes en getoeter ver in de achtergrond horen. “Jaren geleden heeft Amsterdam Centraal besloten om te zorgen voor een beter klimaat en moesten er veel nieuwe luchtbehandelingskasten worden geplaatst. Normaliter zou je dan afzuigkappen hebben die anderhalf à twee meter boven het dak uitsteken. Dat kan natuurlijk niet bij een historisch monument. Dat ziet er niet uit, dus moesten er speciale roosters komen die werden verwerkt in het dak, maar wel hetzelfde deden.”
Geen eenvoudige klus
Ahmads werk houdt simpelweg in dat jij en ik comfortabel door Amsterdam Centraal kunnen lopen zonder dat we het extreem warm of koud hebben. Dat de horecagelegenheden genoeg koeling hebben, zodat hun waren niet bederven. En dat de brandveiligheid in orde is met alle benodigde sensoren, rookmelders en sprinklerinstallaties. “Als ik mijn werk goed doe, merk je niets van mij.” Geen eenvoudige klus en Ahmad heeft zich het werk ook nog eens extreem snel eigen gemaakt. Hij is namelijk pas in 2002 van Pakistan naar Nederland gekomen. Met zijn universitaire opleiding
master of public administration vond hij geen werk in Nederland, dus besloot hij een opleiding mbo installatietechniek te doen, dat aan te vullen met een deeltijdopleiding hogere installatietechniek en het
“In nood kan elke sprinkler 50 liter per minuut spuiten in een omtrek van vier meter”
te completeren met een post-hbo- opleiding. “Toen ging het best snel. Eerst heb ik als assistent-loodgieter gewerkt en daarna als technicus bij een bureau dat zich bezighield met grote projecten als de metrostations op de Amsterdamse Oostlijn en de energiecentrale E.ON Maasvlakte.”
Mooiste monument
Vooral de Oostlijn was een reden voor NS om Ahmad aan te trekken voor Amsterdam Centraal; eerst drie jaar gedetacheerd en het laatste jaar in vaste dienst. “Het waren pittige jaren waarin ik ook gewoon moest werken om m’n studie te kunnen bekostigen, maar het was het meer dan waard. Kijk op wat voor een mooie plek ik nu zit. Ik werk op een van de mooiste plekken van de stad in een van de mooiste monumenten van Nederland, met een kantoor dat uitkijkt over de Cuypershal.” Al is dit niet de enige plek waar hij verantwoordelijk is voor het klimaat en de brandveiligheid. Hetzelfde doet Ahmad op Utrecht Centraal en vele andere stations. “Eigenlijk heb ik de verantwoordelijkheid
voor zo ongeveer elk station tussen Dronten en Den Helder. En landelijk ben ik verantwoordelijk voor alle sprinklerinstallaties, van Groningen tot Eindhoven.” Toch zit Ahmad het gros van z’n tijd op Amsterdam Centraal voor overleg en om de installaties te ontwerpen. Met meer vrijheid dan hij had verwacht, vertelt hij, terwijl we via een zijdeur van de Amstelpassage diep in de krochten van Amsterdam Centraal afdalen. “Natuurlijk moet je alles voorleggen en moet het worden goedgekeurd, maar als ik een goed plan heb, ben ik vrij om dat te opperen.” Zo is hij het meest trots op zijn sprinklersysteem waar we nu naartoe lopen. “Prachtig toch om een belangrijke bijdrage te leveren om zo’n wereldberoemd station van 95.000 vierkante meter veilig te houden. Maar een modern en compleet geautomatiseerd systeem in een historisch gebouw inbouwen, was een grote uitdaging.”
50 liter per minuut
Amsterdam Centraal is en blijft natuurlijk een monument. Je mag niet zomaar alles tekenen en plaatsen wat het meest ideaal zou zijn. Ahmad: “Waar mag je boren, waar kun je schroeven? In de Cuypershal zijn ze tijden bezig geweest om het plafond weer in ere te herstellen. Dan kan ik niet zomaar losgaan als daar een afvoer moet komen. Dan moet ik bijvoorbeeld werken met speciale klemsystemen in plaats van dat ik iets laat boren of schroeven. Het gaat zelfs zo ver dat ik moet overleggen met de architect over de specifieke kleur van wat ik wil toevoegen. Snap ik uiteraard; ik houd sowieso van werken met beperkingen, dat maakt mij creatiever.” Lopend door een gangenstelsel zijn wij allang de weg kwijt, terwijl Ahmad links en rechts aanwijst waar alles voor dient. De eerste is een kamer met enkel een bijna twee meter hoge muur met daaraan een trap bevestigd. “Dat is ons g
21
“Werken in een monument kent z’n uitdagingen, maar werken met beperkingen maakt mij creatiever”
22
Cv-verdeler Oost; zorgt voor de verdeling van warmte in het Cuypersgebouw.
23
ACHTER DE SCHERMEN zwembad, haha. Hier hebben we een waterreservoir van 100.000 liter onder het station voor de 9317 sprinklers. Dat is goed om ongeveer een half uur lang het station te blussen. Als blijkt dat er meer nodig is, dan sluit de brandweer een water slang aan, gooien ze ’m in de gracht en wordt het water aangevuld. Ik heb gelukkig nog niet meegemaakt dat ze aan moesten.” Even verderop staan de pompen die in geval van nood zorgen dat elke sprinkler vijftig liter per minuut kan spuiten in een omtrek van vier meter.
Speciale rookgordijnen
Die sprinklers werken automatisch. Als de sensor 60 of 90 graden Celsius bereikt – afhankelijk van de locatie waar ze zich bevinden – dan breekt een klein glaasje in de sprinkler en treedt-ie in werking. Daarbij komen dan nog de 1850 rookmelders waarna de dienstdoende toezichthouder precies op een computerscherm kan zien waar er mogelijk brand is. Ahmad voegt toe als we weer in de splinternieuwe Amstelpassage zijn: “Er komt nog zo veel meer bij kijken”, terwijl hij wijst naar de roltrappen, poortjes en deuren. “Ik moet ook zorgen dat deze stuk voor stuk meteen stoppen of opengaan. Iets anders dat je als normale reiziger niet zo snel zal opvallen, zijn de speciale rookgordijnen die we hebben in de nieuwe IJ- en Amstelpassage.” Omdat het plafond daar laag is, kan de rook zich sneller verspreiden. Daarom komt er bij brand elke zoveel meter een speciaal luik naar beneden, zodat de rook zo veel mogelijk in één deel blijft om vluchtwegen rookvrij te houden. Een allesomvattend brandveiligheidssysteem dat áltijd moet werken, maar hopelijk maar sporadisch in actie hoeft te komen – behalve tijdens de jaarlijkse tests.
Op naar energieneutraal
Een systeem dat 24/7 in actie is, is de energievoorziening van Amsterdam Centraal; de verwarming en koeling
van het station. Achter een gespiegelde schuifdeur in de Oosttunnel en voorbij de schoonmakers van Asito, staat het kloppende hart. Eerst twee grote cv-ketels en een deur verder de nieuwere warmte-koudeopslaginstallatie (WKO). Ahmad loopt langs alle buizen, pompen en meters. Een wirwar van leidingen met talloze bestemmingen lopen boven, onder en langs ons heen. Lastig te begrijpen voor een
“Als ik mijn werk goed doe, merk je niets van mij” leek, maar Ahmad doet een poging. WKO is een methode om energie in warmte of koude op te slaan in de bodem, en daarmee een gebouw te verwarmen of te koelen. “In de zomer kunnen we met het koele grondwater direct koelen. In de winter warmen we het grondwater op om het station te verwarmen. Met deze techniek kunnen we 80 procent besparen op koeling en 40 tot 50 procent op verwarming.” Zoals overal moet het ook op Amsterdam Centraal duurzamer. Alle nieuwbouw op de stations moet vanaf 2020 energieneutraal zijn en de bestaande bouw moet daar langzaamaan ook naartoe. Het totale station zit nu op 40 procent. De WKO-installatie is hiervan een groot onderdeel. Ahmad: “De IJ-hal en de twee winkelpassages zijn volledig overgestapt op de WKO-installatie. De middentunnel volgt nog. Dat is niet alleen voor het klimaat, maar bijvoorbeeld ook de koeling van de ijs- of diepvrieskasten van de winkels en restaurants. Het oude
gebouw zit nu nog op de cv-ketel aangesloten voor verwarming en op de koelinginstallatie op het dak voor de koeling. Dit zijn de west- en oosttunnel en de kantoren om precies te zijn. Verder kunnen we de cv-ketels nog als eventuele back-up gebruiken.”
Cuypers eren
Als we weer teruglopen naar Ahmads kantoor boven de grote centrale hal, legt hij uit waarom daar geen verwarming is. “De hal wordt gezien als ‘open ruimte’, dus hier zit nagenoeg niets. Dat betekent niet dat het binnen -10 graden is als het buiten -10 is; door de verwarming van de winkels is het daar dan nog altijd een graad of 12 à 13.” Een andere verandering betreft de kantoren waar Ahmad nu zit, deze verdwijnen op den duur om zo het oorspronkelijke ontwerp van architect Cuypers te eren, en zodat de reizigers direct van de centrale hal bij de corridor en het eerste perron kunnen komen. Jammer van het uitzicht voor Ahmad? “Ja, ik kijk dan misschien niet meer uit op die waanzinnige hal, maar zolang ik mag rondlopen op dit station vind ik het prima. Of eronder, of erboven.” (lacht)
In het kort E en WKO-installatie zorgt ervoor dat er 80 procent wordt bespaard op koeling en 40 tot 50 procent op verwarming. Ahmad verzorgt het klimaat en de brandveiligheid voor een oppervlakte van 95.000 vierkante meter dagelijks voor ruim 265.000 passanten. Het water daarvoor komt uit een waterreservoir van 100.000 liter onder het station.
24
ACTUEEL
Update
Amsterdam Centraal is altijd in beweging, ook achter de schermen. Blijf op de hoogte met deze CS-nieuwtjes én ontdek wat nog komen gaat.
Elke 10 minuten een trein
Klaarstomen voor Eurostar Binnenkort rijdt Eurostar twee keer per dag van Amsterdam naar Londen, met tussenstops op Schiphol, Rotterdam en Brussel. Vanzelfsprekend heeft de realisatie van deze supersnelle hogesnelheidslijn wat voeten in de aarde. Zo wordt er bij spoor 15b hard gewerkt aan een speciale ruimte met douanefaciliteiten. In de M-vormige terminal van bijna zestig meter lang, zullen reizigers worden ontvangen. Ook wordt hier hun paspoort en bagage gecontroleerd. Vervolgens kunnen ze plaatsnemen in de wachtruimte. En dat is zeker geen straf: de terminal heeft een prachtig uitzicht over het IJ.
Elke woensdag rijdt de trein tussen Amsterdam, Utrecht, ’s-Hertogenbosch en Eindhoven zes keer per uur. Vanaf 10 december gaat deze nieuwe dienst regeling ook voor de overige dagen van de week gelden. Uiteindelijk wil NS op meerdere drukke trajecten ‘spoorboek loos’ gaan rijden. Voor veel reizigers betekent dat minder lang wachten en vaker een zitplaats. Bovendien kan de vervoerder op die manier meer mensen vervoeren. Achter de schermen wordt hard gewerkt om deze overgang naar het spoorboekloos rijden vlekkeloos te laten verlopen. Elke woensdag wordt er bekeken wat er beter kan voor de volgende weken.
Festivalgevoel op het station Het station is allang geen plek meer waar mensen alleen komen omdat ze nu eenmaal van A naar B moeten. Dat is vooral te danken aan de komst van hippe concepten zoals The Poet’s Farm. Dit is behalve een plek waar je goed (biologisch) kunt eten en drinken een plek waar je nieuwe muziek kunt ontdekken, luisteren en kopen. Zo organiseren ze wekelijks liveoptredens in de IJ-passage en verkopen ze vinyl. Bedrijfsleider Rick van Engelen: “Samen met NS hebben we een soort permanent festivalgevoel op het station gecreëerd. Niets leuker dan artiesten die midden in de passage muziek maken. Reizigers die nietsvermoedend even stil blijven staan en mee genomen worden in een muzikaal verhaal. En dan blij hun reis weer vervolgen.”
25
ACTUEEL
4x nice to know 1 Vanaf begin 2018 zal het contante geld – net als bij bussen – geheel uit de Amsterdamse GVB-trams verdwijnen. Reizigers kunnen vanaf dat moment inchecken met hun OV-chipkaart, vooraf (met pin of contant) hun kaartje kopen bij een van de vele verkooppunten of betalen met hun pinpas aan boord van de voertuigen.
Schoon, heel en veilig Assistent-stationsmanager Angelo Timas ziet toe op de naleving van de speerpunten: ‘schoon’, ‘heel’, ‘veilig’. Wat betekent dat praktisch? “Het team stationsmanagement bestaat uit vier personen. Ik schakel voortdurend tussen hen en alle mensen die werkzaam zijn op het station. Van ondernemers tot beveiligers, winkeliers en aannemers. En schoonmakers natuurlijk, die zijn 24/7 aanwezig op het station.” Alles om het station schoon te houden. “Precies, elke dag verwerken we zo’n drieduizend kilo afval op Amsterdam Centraal. Op elk moment van de dag zijn er gemiddeld zo’n zeven schoonmakers die de perrons en tunnels afstruinen om op te ruimen en schoon te maken. Na jarenlange ervaring weten we precies waar de knelpunten zitten. Tijdens de spits bijvoorbeeld, kun je de klok erop gelijkzetten dat de prullenbakken op spoor 7/8 volzitten. Daar vertrekt dan namelijk een lange trein en staan mensen over het algemeen even te wachten met een hapje of drankje.” Favoriete plek op het station? “De IJ-passage vind ik een geweldige plek. We zitten natuurlijk in een monumentaal pand, maar die passage voelt juist heel modern en luxueus. Ik houd van de allure die ervan uitgaat.”
2 Wanneer de Noord/Zuidlijn definitief in gebruik wordt genomen, verandert de dienstregeling van ongeveer de helft van het Amsterdamse tramnet. Volgens GVB is 80 procent van de reizigers daardoor sneller op zijn bestemming in 2018. Slechts 4 procent hoeft vaker over te stappen. 3 Jaarlijks vervoert Connexxion ongeveer 125.000 (vooral internationale) reizigers van Amsterdam Centraal naar de toeristische attractie Zaanse Schans. 4 Taxi Electric 24/7-service introduceerde onlangs een app voor iOS en Android zodat het nog makkelijker wordt een milieuvriendelijke taxi te bestellen.
Meer water, groen en ruimte Aanstaande januari is het zover – de werkzaamheden aan De Entree gaan van start. De omgeving van Amsterdam Centraal krijgt een opknapbeurt, wat over ongeveer vijf jaar klaar zal zijn. Meer water is onderdeel van het plan: het Open Havenfront wordt vergroot en de oude historische kade wordt, na het afgraven van het Prins Hendrikplantsoen, weer zichtbaar. Het station ligt daarmee weer meer op een eiland. Voetgangers die rechtdoor naar de Dam lopen, kunnen in de toekomst een mooiere, bredere brug bewandelen richting het Victoria Hotel. Zo worden alle bezoekers aan Amsterdam veilig én mooi door de stad geleid. Meer info? Kijk op www.amsterdam.nl/projecten/entree
26
ACTUEEL
Strak in de lak Kijk eens omhoog op Amsterdam Centraal, want de monumentale boogkappen krijgen een complete schilderbeurt. Eind augustus was de eerste kap – over de sporen 2 tot 7 – al klaar. Dit 50.000 vierkante meter tellende klusje werd door tien schilders in 320 dagen geklaard. Voor deze eerste kap was 13.500 liter verf nodig. De schilders buigen zich as we speak over kap twee aan de IJkant van het station: die is met zijn 40.000 vierkante meter goed voor nog eens 11.500 liter verf. Hiervoor zijn 300 werkdagen gepland, op zo’n 23 meter hoogte. Om verfspatten op reizigers te voorkomen is het werkgebied afgeschermd met netten, sommige werkzaamheden worden buiten de spits of ’s nachts uitgevoerd. Reizigers ondervinden dus minimale hinder.
Na een jaar verbouwen is de fietsenstalling centrumzijde-oost afgelopen juli weer opengegaan. In totaal kunnen er nu 1700 fietsen gestald worden. Omdat het stationsgebouw een monumentale status heeft, moest er voorzichtig te werk worden gegaan. Adviseur marketing en communicatie Angelique van Gasteren: “De stalling bestaat nu uit twee lagen die met een trap met elkaar zijn verbonden. De betonvloer in de kelder is – grotendeels – weggehaald, waardoor er moderne rekken geplaatst konden worden. En de oude architectonische, bakstenen pilaren van gebouw De Oost zijn blootgelegd door de betonnen omkasting te verwijderen. Klanten reageren heel positief. Ze vinden het licht, schoon en behoorlijk opgeknapt.”
Nu ook betalen met Amex op Amsterdam Centraal Goed nieuws voor alle American Express-creditcardhouders. Vanaf nu is het namelijk ook mogelijk om je treinkaartje te betalen met die kaart. Vooral onder toeristen is het betalen met de creditcard populair. Zowel aan de balie als bij de automaten wordt maar liefst 13 procent van de treinkaartjes op die manier afgerekend.
Tekst Joanne Wienen Beeld Toni Sprokk, Tycho’s Eye Photography, Niek Stam, Shutterstock
Vernieuwde fietsenstalling centrumzijde-oost geopend
Posted
27
Amsterdam Centraal door de ogen van jou en 212.415 anderen
@iamberlianta
@thetearoomlab
@pervomat
@blackfuel_nl
@kikomilano
@aldeau
@felicia_ams
@simonesolda
pietervandenberg.eu
@prorail
@solandadam
@charlie_s_kitchen
@skybox_ams
MIJNSTATION.NL CS
28
SUCCESVERHAAL
De perfecte match van Rituals in de IJ-passage
Zen op het station
Met 550 winkels in 27 landen is het Nederlandse Rituals een wereldwijd succes. Sinds twee jaar is het luxe lifestylemerk ook op Amsterdam Centraal te vinden. Wat maakt Rituals en het station zo’n succesvolle combinatie? Tekst Annemarie Moerman
W
ie binnenstapt in de winkel van Rituals, vergeet meteen even alle drukte. Binnen is alles gericht op geuren, kleuren en ontspanning. Een perfecte plek om een cadeautje te scoren of voor een zenmoment op een verder zo levendige, dag en nacht drukke locatie. Met een massage van een minuut of juist een complete make-over. Mensen genietmomenten bezorgen, dat is van het begin af aan de filosofie geweest achter Rituals. “Even zorgen dat ze afremmen en tijd voor zichzelf nemen”, legt Niki Schilling uit. Ze is innovation director bij het bedrijf en noemt het haar droombaan. “Ik heb functies gehad bij grote internationale merken, maar miste altijd de balans. Hard werken, veel reizen, maar geen tijd om te ontspannen. Of om de mens achter de personen met wie ik werkte, of die ik ontmoette, te leren kennen. Na zo’n drukke dag deed ik aan yoga, maar ik merkte dat dit voor mij niet genoeg
CS MIJNSTATION.NL
was”, vertelt ze aan de tafel in het serene hoofdkantoor van Rituals aan de Keizersgracht, waar dezelfde geur als in de Rituals-winkel hangt. “Ik wilde die rustmomenten gedurende de dag al creëren. Toen ik werd benaderd voor deze functie, wist ik meteen dat dát wel de manier was. Dankzij de filosofie van dit bedrijf – af en toe een stap terug doen en genieten van kleine dingen – kan ik me nu ook overdag bezighouden met yoga en meditatie.”
Groots dromen
Met die filosofie heeft Rituals in de afgelopen zeventien jaar een wereld wijd succesvol merk neergezet. Het is volgens Schilling allemaal te danken aan de goede visie van oprichter Raymond Cloosterman, die zijn baan als vicepresident new business bij Unilever inruilde om zijn eigen merk in de markt te zetten. Na bezoeken aan Indiase tempels, Turkse badhuizen en
boetieks in Parijs en New York besloot hij betaalbare westerse producten geïnspireerd op oude Aziatische rituelen te gaan verkopen. Zijn eerste winkel opende hij in 2000, maar het duurde nog zeven jaar tot de echte groei kwam. “Raymond liep vooruit op de trend”, legt Schilling uit. “Yoga, bewustzijn, mindfulness… het was allemaal nog niet zo bekend als nu. Toen de interesse in spiritualiteit groeide, nam ook de aandacht voor Rituals toe. Niet alleen in Nederland, maar ook in het buitenland.” Cloosterman durfde al bij de start van Rituals groots te dromen: duizend winkels wilde hij openen. En intussen is het bedrijf hard op weg om dat droomaantal te realiseren: 550 winkels in 27 landen zijn er nu. “Het gaat hard”, zegt Schilling. “Elke drie dagen openen we een nieuwe winkel ergens ter wereld.” Rituals, waarvan NS Stations franchisenemer is, zit nu ruim twee g
“ Wat uitstraling betreft past de IJ-passage helemaal bij Rituals”
Zo voer je het ayurvedaritueel uit 1. B egin je dag in balans door een kop Rose Wisdom-thee te drinken. Dit reinigt je lichaam aan de binnenkant. 2. Herstel je energie met de verzorgende Himalayan Salt Scrub, op basis van Himalayazout. 3. Hydrateer je huid met de Ritual of Ayurveda-doucheolie. 4. Breng je ‘dosha’s’(een term uit de ayurveda die bepaalt of je vooral vata, pitta of kapha bent) in balans door één van de drie Dry Oils in te masseren volgens de kunst van abhyanga.
30
SUCCESVERHAAL
Goede winkelplek
“Wie binnenkomt, krijgt een kop thee en kan rustig rondkijken, producten testen of de ‘one-minute- massage’ laten doen”, vertelt Schilling. En daarbij zijn de bezoekers op het station volgens haar niet allemaal gehaaster dan elders. “We merken dat mensen ook dáár de tijd nemen om een cadeautje of iets voor zichzelf uit te zoeken. Het zijn ook niet alleen reizigers die ons weten te vinden; de IJ-passage is een plek binnen het station waar je goed kunt winkelen. Zo bereiken we dus naast de (inter)nationale reizigers ook de vaste klanten.” Toch wordt er goed gekeken naar de klant op het station. Geeft die aan dat hij wel wat minder tijd heeft, dan krijgt hij een ‘speed
Rituals en stations
ceremonie’ – een versnelde versie van de gangbare Ritualsceremonie – zodat ook deze klanten net zo ontspannen de winkel verlaten. Rituals probeert het winkelend publiek steeds weer te verrassen. Oprichter Cloosterman begon in 2000 met 175 producten. Intussen lanceert het bedrijf driehonderd nieuwe producten per jaar. “We willen continu blijven vernieuwen, die behoefte heeft iedereen hier. Ook Raymond is nog steeds betrokken bij de productontwikkeling. We bedenken niet alleen nieuwe producten – waar we zeker twee jaar aan werken voordat we ze op de markt brengen – maar ook nieuwe verpakkingen of compleet nieuwe rituelen.” Dat is ook wat consumenten verwachten van het bedrijf, vertelt Schilling. “We zijn dus continu bezig onszelf te laten inspireren; op reis, maar net zo goed door te kijken wat mensen nodig hebben en hoe we dat kunnen vertalen naar een product. Mensen willen óók een goed verhaal. Dat is onze kracht: we geven ze luxe, betaalbare producten met een mooie uitstraling, maar wel gebaseerd op echte rituelen uit het oosten.” Duurzaamheid hoort ook bij dat verhaal van Rituals. “Altijd al, maar zeker de laatste jaren komen er steeds meer mogelijkheden om hieraan te werken. Zo hebben we nu
Op zeven stations in Nederland kun je bij een Rituals-winkel terecht. NS Stations is franchisenemer van deze winkels en draagt in een goed partnership met Rituals dagelijks zorg voor de kwaliteit en service. Zo stemmen zij in overleg met Rituals de assortimentskeuze af en zijn ze verantwoordelijk voor de opleiding en training van medewerkers. De winkel op Amsterdam Centraal is op ma-wo en vrij geopend van 8.00 tot 21.00 u, op do van 8.00 tot 22.00 u en in het weekend van 8.00 tot 20.00 u. www.rituals.com
CS MIJNSTATION.NL
In het kort
• In 2000 werd de eerste Ritualswinkel in Amsterdam geopend. • De eerste zaken in het buitenland openden in 2005 in België en Portugal. • Naast de 550 winkels in 27 landen zijn er ook meer dan 1500 shop-in-shops. • Het bestverkochte product is de doucheschuim van elke collectie. • Het bestverkochte ritueel is The Ritual of Sakura. • Rituals bereikte in 2015 de mijlpaal van 800 producten in het portfolio. • Via de Rituals-app kun je yogaoefeningen doen en mediteren. Er zitten ook meditatiemomenten in voor als je weinig tijd hebt.
navullingen voor onze body creams, zodat je door slechts een nieuwe binnenkant te kopen de prachtige buitenkant kunt blijven gebruiken. En onze kaarsen worden sinds kort gemaakt van zonnebloemwax. Ons doel is zo min mogelijk afval produceren en zo zorgvuldig mogelijk omgaan met grondstoffen.”
Gun jezelf ontspanning
Inspelen op veranderingen, meegaan met de tijd, vooruitkijken, maar ook reflecteren. Het zit in het DNA van Rituals. Schilling werkt niet alleen maar vanuit het hoofdkantoor aan nieuwe plannen, maar staat ook weleens in een van de winkels. Wat haar daar opvalt, is dat mensen vaker kiezen voor een verwenmoment voor zichzelf. “Ik heb het idee dat Rituals-producten voorheen vooral werden gezien als iets om cadeau te geven, maar dat mensen ze tegen woordig ook meer voor zichzelf kopen. Al zijn er nog genoeg die het vergeten. Ik vraag gerust aan klanten die alleen iets voor een ander kopen of ze zichzelf niet ook een ‘cadeau’ gunnen. Want in onze ogen is het zo nodig om die ontspanning juíst ook voor jezelf te creëren.”
Beeld Rituals
jaar op Amsterdam Centraal. Een prachtige en passende plek, vindt Schilling. “De IJ-passage is een oase van rust op het drukke station. Mooi ook, dus wat uitstraling betreft past het helemaal bij Rituals. De locatie waar we zitten, moet kloppen én goed bereikbaar zijn voor onze consumenten.” Maar ook op vliegvelden en in ziekenhuizen vind je Rituals. Het is voor het bedrijf belangrijk om op hightrafficlocaties te zitten, maar de formule blijft dezelfde; die is voor de stationswinkels niet anders dan voor de reguliere zaken.
31
SUCCESVERHAAL
“Ons doel is zo min mogelijk afval produceren en zo zorgvuldig mogelijk omgaan met grondstoffen”
MIJNSTATION.NL CS
32
PLATTEGROND
13 12
14
11 9
15 10
8 6
1
3 2 67
5 4
7 21
33
17
32 35 18 31 36 30 19 29 37 20 28 38
27 26 22 25 24 23 68 69
Illustratie Sharon van der Hagen
16
40 41 42 43 44
39
47 46 45
4
33
Op het station
Food, drinks, shops & services: wat zit waar op Amsterdam Centraal?
34
E T E N + D RI NKE N
50
51
49
60
48
59
52
53
54 55
58
57 56
61 62 63
71 1E KLAS PUB & RES TAURAN T 7-10-66 AH T O GO 21-64 BROODZAAK 50 BURGERIJ 69 BURGER KING 44 CHOCOLAT E COMPANY 65 DUNKIN DONUT S 15 EXKI 53 FISHBAR SALTZER 5-16 JULIA’S 20-46-67-68 KIOSK 52 KYOT O SUSHI 58 LE PERRON 51 LIT T LE DELIRIUM CAFE 48 NEW YORK PIZZA 54 SAIGON CÀPHÊ 18 SALSA SHOP 19 SHAKIES 6-62 SMULLERS 22-33-70 S TARBUCKS 63 SWIRL’S 13-61 T HE DÖNER COMPANY 39 T HE POET’S FARM 14 WAGAMAMA 34 WURS T & SCHNITZELHAUS 23 YOGHURT BARN
WI NKE LS + SE R VIC E S
64
8-40-45 AKO 12 AMS T ERDAM CEN T RAL DOCT OR & PHARMACY
65 70
71
66
36 CHEESE & MORE 29 CLAUDIA S T RÄT ER 27 ERICA 9-60 ET OS 1-11-47 GWK T RAV ELEX 30 HEINEN DELFT S BLAUW 3 HEMA 35 I AMS T ERDAM S T ORE 43 ICI PARIS XL 28 KIKO MILANO 24 LEONIDAS 31 LUSH 55 + 56 MAC BIKE 59 MANGO 4-49 MOONFLOWER 25 RIT UALS 32 SERVICE POIN T 38 SIMON LÉ V ELT 42 SISSY-BOY 26 SWAROVSKI 2-17 TICKET S & INFORMATIE 37 VICT ORIA’S SECRET
34
AANBIEDINGEN
12X STATION SUPERDEALS Cheese & More
Gratis minimosterd Je feestje is compleet met de champagnekaas – ofwel sparkling wine cheese – van Cheese & More by Henri Willig. En lekker dat hij is! Koop ’m en krijg een minimosterd cadeau t.w.v. € 1,95 (zolang de voorraad strekt). Wanneer 18/10/17 t/m 31/12/17
WuSH
Nu € 9,95 Eethuis Wurst & Schnitzelhaus, of WuSH, serveert heerlijke Duitse kost. Denk aan curryworst, zuurkool en geweldige schnitzels, plus uiteraard écht Duits bier. Geniet van de schnitzel van de dag voor slechts € 9,95. Guten Appetit! Wanneer 18/10/17 t/m 31/12/17
CS MIJNSTATION.NL
Simon Lévelt
25% korting
Simon Lévelt verkoopt alleen de lekkerste en bijzonderste koffie en thee. Van theesmaken als Indian Chai en Golden Mandarin tot koffie uit Mexico, Ethiopië en Peru. Geniet met 25% korting op koffie (250 g) en thee (100 g) naar keuze. Wanneer 18/10/17 t/m 28/02/18
Kyoto Sushi
10% korting
Bij Kyoto Sushi, genoemd naar de oude hoofdstad van Japan, bereiden ze de allerlekkerste gerechten uit Japan ín Amsterdam. Geniet van heerlijke sushi, zalm sashimi, teriyaki beef en veel meer: nu 10% korting op alle sets van Kyoto. Wanneer 18/10/17 t/m 31/12/17
New York Pizza
Heinen Delfts Blauw
20%
€10
korting
Krokante bodem, lekkere laag tomatensaus, smeuïge kaas en pittige pepperoni; perfecte pizza vind je bij New York Pizza. Extra feest, want je krijgt met CS magazine 20% korting op je hele bestelling (minimale besteding € 5,-). Wanneer 18/10/17 t/m 01/12/17
Korting op vertoon van CS magazine
korting
De vijfdelige Delfts blauwe tapasset is behalve handig ook mooi! Het deels gepixelde patroon geeft het traditionele Delfts blauw een moderne twist. Van € 29,95 voor € 19,95. Wanneer 18/10/17 t/m 01/12/17 Waar Alle Heinen Delfts Blauw- winkels in Amsterdam
35
AANBIEDINGEN
Amsterdam Central Pharmacy
25% korting
Chocolate Company
Gratis
Hotchocspoon
SALSA SHOP
Gratis
limonade
Amsterdam Central Pharmacy is een apotheek, drogisterij en dokters praktijk in één. Zo kun je hier bijvoorbeeld terecht voor beauty-items en gifts. Nu 25% korting op het gehele assortiment (m.u.v. actie producten en geneesmiddelen). Wanneer 18/10/17 t/m 31/12/17
Chocolovers opgelet: bij een minimale besteding van € 20,- krijg je nu zo’n befaamde Hotchocspoon gratis bij Chocolate Company. Zin in brownie, speculaas of toffee? Of toch meer in nougat of een van de vele andere smaken? Wanneer 18/10/17 t/m 30/11/17
Let’s talk salsa! Vers en écht Mexicaans eten: dat kan bij Salsa Shop. Stel zelf je burrito samen en krijg één huisgemaakte limonade gratis met keuze uit de heerlijke smaken Fresh Lime, Cucumber Mint en Hibiscus (niet i.c.m. andere acties). Wanneer 18/10/17 t/m 31/12/17
Treatwell
Little Délirium
Swarovski
€10 korting
Toe aan een verwenmomentje? Treatwell verzorgt quick-fix beautybehandelingen in hun pop-up salon in Lil’ Amsterdam. Krijg € 10,korting op je eerste behandeling (evt. vooraf te boeken via treatwell. nl) én ontvang een gratis goodiebag. Wanneer 18/10/17 tot einde popup salon Treatwell Amsterdam CS
€3
korting
Naast tientallen soorten gerstenat serveert biercafé Little Delirium verrukkelijke koffie en zoete lekkernijen, zoals cheesecake, appelgebak en chocoladetaart. Geniet voor slechts € 4,- van een stuk gebak met koffie. Wanneer 18/10/17 t/m 31/12/17
Exclusief
cadeau Zin om iemand (of jezelf) te verwennen? Swarovski’s collectie bevat accessoires, horloges en sieraden voor iedere stijl. Bij besteding van minimaal € 150,bij Swarovski krijg je dit must-haveitem gratis: een luxe sieradenetui. Wanneer 18/10/17 t/m 29/10/17
Voor alle aanbiedingen geldt: geldig op Amsterdam Centraal tenzij anders vermeld. Niet geldig i.c.m. overige acties of kortingen. Niet inwisselbaar voor geld. Zolang de voorraad strekt. Korting alleen op vertoon van CS magazine (per persoon).
MIJNSTATION.NL CS