Lao final 28 7 handbook w97

ສາງຄວາມສາພັນຢາງຕິດແໜນໃນລມແມນາຂອງ

ກໍລະນີການສຶກສາ ການປະຕິບດ ັ ທີມ ່ ປ ີ ະສິດທິຜົນຂອງການຈັດການຊັບພະຍາກອ ນນາ ແລະ ຊັບພະຍາກອນທາມະຊາດໂດຍຊຸມຊົນ

ປະຕິບັດໂດຍ

ສະໜັບສະໜນໂດຍ

ສນເພື່ອການວິໄຈແລະການພັດທະນາທາງດານສັງຄົມ (CSRD) ແມນອົງການທີ່ບໍສັງກັດລັດຖະບານທອງຖິ່ນ ເຊິ່ງມີທີ່ຕັ້ງຢ ເມືອງ ເວ, ແຂວງ ທົວທວຽນ, ຫວຽດນາມ, ເປນອົງການຈັດຕັ້ງ ທີ່ເຮັດໜາທີ່ໃນການປກປກຮັກສາສິ່ງແວດລອມທາງທາມະຊາດ ໂດຍສະເພາະແມນລະບົບຂອງແມນາ ແລະ ໃຫການສະໜັບສະຫນນກັບຊຸມຊົນທີ່ທກຍາກ ແລະ ຊຸມຊົນທີ່ສຽງຕໍການໄດຮັບຜົນກະທົບເຊິ່ງກມຄົນເຫຼົານັ້ນແມນມີຄວາມ ຕິດພັນກັບແມນາເພື່ອການທາມາຫາກິນ ແລະ ການດາລົງຊີວິດ. ການເຮັດວຽກໃນລະດັບຊຸມຊົນ ໂດຍມີເຄືອຂາຍຮວມກັບຊຸມຊົມຕາງໆຢໃນເມືອງ ເວ, ແຂວງ ທົວທວຽນ, ແລະ ແຂວງອື່ນໆຢໃນພາກພື້ນຂອງພາກກາງຫວຽດນາມ ແລະ ຮວມມືກັນລະຫວາງປະເທດໃນກໍລະນີທີ່ມີຄວາມຈາເປນ. ສນເພື່ອການວິໄຈແລະການພັດທະນາທາງດານສັງຄົມ (CSRD) ແມນໄດມີການສະໜອງທາງດານຂໍມນຕາງໆ, ການຝກອົບຮົມ, ການບໍລິການທາງດານ ການສາງແຜນການສະໜັບສະໜນ ແລະ ການຊວຍໃນການປະຕິບັດໂດຍກົງ. CSRD ມີຈດປະສົງໃນການຊວຍເຫຼືອປະຊາຊົນ ແລະ ການພື້ນຟຊຸມຊົນ ເພື່ອໃຫມີຄວາມສາມາດໃນການປບໂຕຕໍກັບການປຽນແປງຕາງໆຢໃນໂລກຂອງເຮົາເຊັນ ການປຽນແປງສະພາບອາກາດ ແລະ ການພັດທະນາທາງດານອດສາຫະກາ. ການເຮັດວຽກຂອງ CSRD ແມນການເຮັດການວິໄຈ ໂດຍໄດມີການສະໜອງທັກສະການວິໄຈໃຫແກຊຸມຊົນເພື່ອເຮັດໃຫຊຸມຊົນສາມາດທີ່ຈະກວດສອບ ສະພາບສິ່ງແວດລອມດວຍຊຸມຊົນເອງ. ການສາງຫຼັກຖານໂດຍຊຸມຊົນເອງຈຶ່ງສາມາດທີ່ຈະນາໃຊໃນການປກສາຫາຫລື ແລະ ໂອລົມກັບຜພັດທະນາທາງດານອດສາຫະກາ ແລະ ພາກສວນຂອງລັດຖະບານເພື່ອກໍໃຫເກີດມີການແກໄຂບັນຫາ ແລະ ການປຽນແປງໄປໃນທາງທີ່ດີ.

CSRD ສາມາດສາງຄວາມແຕກຕາງໃຫແກການດํາລົງຊີວິດຂອງຊຸມຊົນ ແລະ ສາມາດສາງໃຫຊຸມຊົນສາມາກປບໂຕເຂົ້າກັບສະພາບໃໝ ແລະ ມີຄວາມກາວໜາເພື່ອການແປງແປງໃນທາງທີ່ດີຂື້ນໃນອະນາຄົດ. ທານສາມາດຊອກຫາຂໍມນເພີ່ມຕື່ມກຽວກັບ CSRD ຫຼື ໃຫການສະໜັບສະໜນແກໂຄງການຕາງໆທີ່ພວກເຮົາປະຕິບັດຢໂດຍຕິດຕໍກັບພວກເຮົາໂດຍກົງທາງ ອີເມວ info@csrd.vn ຫຼື ຜານທາງເວັບໄຊດ໌ທີ່ www.csrd.vn.

ຄານາ ໃນບັນດາປະເທດລມແມນາຂອງ ມີປະຊາຊົນດາລົງຊີວິດຢໃນແຕລະແຫງທີ່ມີລັກສະນະສະເພາະ ແລະ ມີການທາມາຫາກິນທີ່ຕິດພັນກັບແມນາຂອງ ເຊິ່ງມັນສະແດງໃຫເຫັນເຖິງການພົວພັນອັນດີເຊິ່ງກັນແລະກັນລະຫວາງມະນດ ແລະ ການພົວພັນຂອງມະນດກັບສິ່ງແວດລອມທາງທາມະຊາດ. ໃນຂະນະທີ່ຄວາມຕອງການທາງດານການພັດທະນາທາງດານເສດຖະກິດການຕະຫຼາດ ແລະ ຜົນກະທົບທີ່ມາຈາກການປຽນແປງດິນຟາອາກາດ ໄດນາມາເຊິ່ງຜົນກະທົບຮນແຮງຕໍຊັບພະຍາກອນທາມະຊາດ. ນອກນັ້ນຍັງແມນຜົນເນື່ອງມາຈາກການກະທາຂອງມະນດ ແລະ ການຕັດສິນໃຈຂອງພວກເຂົາຕໍກັບສິ່ງແວດລອມ ທີ່ໄດສົງຜົນຕໍການຢລອດ ຂອງທາມະຊາດ ໃນອະນາຄົດຂາງໜາ ແລະ ຄນປະໂຫຍດຂອງມັນ. ດັງນັ້ນຈຶ່ງເຫັນວາ ມັນມີຄວາມຈາເປນຢາງຍິ່ງທີ່ພວກເຮົາສາງເອກະສານຂື້ນມາ ແລະ ເພື່ອກະຕນໃຫມີການປກປກຮັກສາສິ່ງແວດລອມ ກອນທີ່ທກຢາງຈະສາຍເກີນໄປ. ບັນດາຂໍມນທີ່ຢໃນປມຄມືນີ້ແມນສາງຂື້ນມາ ຈາກບັນດາປະສົບການຕາງໆຂອງປະຊາຊົນໃນບັນດາປະເທດລມແມນາຂອງພອມກັບການໃຫສະໜັບສະໜນຂໍມນຈາກພາກສວນລັດ ແລະ ອົງການທີ່ບສັ ໍ ງກັດລັດຖະບານ ໃຫແກບັນດາຊຸມຊົນຕາງໆ. ຂໍມນນີ້ແມນຈະເຮັດໃຫເຮົາໄດຮວາປະຊາຊົນ ແລະ ອົງການຈັດຕາງໆໃນລະດັບທອງຖິ່ນໄດມີການຈັດການຊັບພະຍາກອນທາມະຊາດຄືແນວໃດໃນສະພາບການຕາງໆ. ປມຄມີນີ້ຖືກສາງຂື້ນມາເພື່ອຊວຍໃຫບັນດາຊຸມຊົນຕາງໆ ໃນປະເທດລມແມນາຂອງໄດມີການຮຽນຮເຊິ່ງກັນແລະກັນໃນການຈັດການຊັບພະຍາກອນທາມະຊາດ ແລະ ເພື່ອໃຫພວກເຂົາສາມາດປບໂຕເຂົ້າກັບການປຽນແປງໄດ. ຂໍມນໃນປມຄມືນີ້ຍັງມີປະໂຫຍດແກບັນດາອົງການທີ່ບໍສັງກັດລັດຖະບານທີ່ເຮັດວຽກກຽວກັບການພັດທະນາແບບຢນຍົງ ແລະ ການຈັດການຊັບພະຍາກອນທາມະຊາດໃນພາກພື້ນ. ປມຄມືນີ້ຍັງມີຄວາມສາຄັນຕໍກັບບັນດາພະນັກງານລັດເພື່ອໃຫພວກເຂົາມີຄວາມເຂົ້າໃຈສະພາບແວດລອມ ຫຼື ສະຖານະການໃນຊຸມຊົນ ແລະ ເພື່ອເປນການເຮັດໃຫແນໃຈວາພະນັກງານລັດຈະນາເອົາການຮຽນຮນີ້ເຂົ້າຮວມໃນການຂະບວນການຕັດສິນໃຈນາ.

CSRD ຂໍສະແດງຄວາມຂອບໃຈ ແລະ ຮບນຄນມາຍັງບນຄົນ ແລະ ບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງຕາງໆ ທີ່ໃຫການຊວຍເຫຼືອໃນການສາງປມຄມືນີ້ຂື້ນມາ ໂດຍສະເພາະແມນ ຜທີ່ໄດ ເຂົ້າຮວມໂຄງການ “ການເຊື່ອມໂຍງການມີສວນຮວມຂອງປະຊາຊົນ ໃນການປກປກຮັກສາ ເຂດລມແມນາຂອງ” ແລະ ຜທີ່ໄດໃຫການສະໜັບສະໜນໃນຂະບວນການຈັດສາງເອກະສານນີ້ຂື້ນມາ. ພວກເຮົາຂໍສະແດງຄວາມຂອບໃຈເປນພິເສດມາຍັງອົງການ ອອກຟາມ (Oxfam) ສາລັບການໃຫ ການສະໜັບສະໜນຊວຍເຫຼືອທາງດານທຶນໃນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດໂຄງການນີ້ຂອງພວກເຮົາດວຍ.

ຮບທີ1: ບຶງບິນທຽນ, ປະເທດຫວຽດນາມ

ກໍລະນີສກ ຶ ສາທີປ ່ ະເທດກາປເຈຍ ເຂດວັງສະຫງວນການປະມົງ ແລະ ການປບໂຕການດາລົງຊີວດ ິ ຂອງຊຸມຊົນໃນຕົງເລຊາບ (TONLE SAP)

1

ມາຈາກ http://www.seasia2015-cambodia.com/tours/

ຮບທີ2:ກມລາດຕະເວນໄດລົງກວດສ ອບເບິ່ງການລັກລອບການນາໃຊອປະ ກອນຫາປາທີ່ຜິດກົດໝາຍເຊັນ ການນາໃຊໄຟຟາໃນການຊອດ ແລະ ສານເຄມີຕາງໆໃນການຈັບປາ

ການປະຕິບດ ັ ຂອງຊຸມຊົນທອງຖິນ ່

ການປະຕິບດ ັ ຂອງກມແມຍິງ:

ຄົນຊຸມຊົນທອງຖິນ ່ :



 ໜວຍລາດຕະເວນເພື່ອກວດສອບ ແລະ ຢດຕິການໃຊອປະກອນ ການຫາປາທີ່ຜິດກົດໝາຍ  ກິດຈະກາການປກລະດົມເພື່ອການຕໍຕາ ນການປະມົງທີ່ຜິດກົດໝາຍ  ການປກລະດົມເພື່ອຕໍຕານໂຄງການພັດ ທະນາຕາງໆທີ່ເຫັນວາທາລາຍສິ່ງແວດລອມ, ປອຍມົນລະພິດແກສະພາບແວດລອມ ແລະ ທາລາຍຊັບພະຍາກອນຂອງຊຸມຊົນທອງຖິ່ນ.  ໄດມີການຜະລິດຕະພັນອາຫານຈາກປາ, ຮານອາ ຫານ, ເຮືອນພັກ ແລະ ການໃຫບໍລິການທອງທຽວ.  ການສະຫງວນພັນປາ ແລະ ເຂດປະສົມພັນປາຢໃນເຂດລີ້ໄພຂອງປາ ກມປະຊົນຊົນຮວມກັບພະສົງ:

ຮບທີ 3 ການເຮັດສວນ ຜັກຫອຍ ໃນພື້ນທີ່ ທີ່ສາມາດເຄື່ອນທີ່ໄດໄປມາໄດ ຕາມກະແສນາເມື່ອຮອດຊວງລະດນາຂື້ນ

 

ການປອຍປາລົງໃນເຂດວັງປາສະຫງວນ ການປກຕົ້ນໄມ ໃນເຂດປາ ຊາຍເລນ

ໄດມີການປກພືດພັນທີ່ສາມາດປບໂຕກັບການປຽນແປງສະພາບດິນ ຟາອາກາດເຊິ່ງລວມມີການເຮັດສວນຜັກຫອຍນາດວຍ. ການປະຕິບດ ັ ຂອງ ກມອົງການຈັດຕັງ້ ຊຸມຊົນ (CBOs):



ໄດມີການ ຮອງຂໍໄປຍັງ ສະພາແຫງຊາດ ແລະ ວດທິສະພາ ແຫງກາປເຈຍເພື່ອຕໍຕານການຕັດຕົ້ນໄມໃນ ເຂດປາຊາຍເລນ ແລະ ສະກັດກັ້ນບັນຫາທາງດານສັງ ຄົມຕາງໆ ທີ່ຜິດກົດໝາຍ

ຮບທີ3: ການປະຊຸມຂອງປະຊາຊົນໃນລະດັບທອງຖິ່ນ ແລະ ແຫງຊາດເພື່ອປກລະດົມໃນການຕໍຕານການຫາປາ ທີ່ຜິດກົດ ໝາຍ ແລະ ການຫຼຸດຜອນການປະພຶດທີ່ລົບກວນຊັບພະຍາກອ ນແມນາຂອງຂອງຊຸມຊົນ

2

ກຽວກັບພືນ ້ ທີໃ່ ນການສຶກສາ ຕົງເລຊາບ (Tonle Sap) ແມນເຂດບຶງນາຈືດທີ່ກວາງທີ່ສດໃນອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ ເຊິ່ງກວມເອົາ 2,500 ກິໂລຕາແມັດ ໃນຊວງລະດແລງ ແຕໃນຊວງລະດຝນແມນຂະຫຍາຍຂອບເຂດພື້ນທີ່ກວາງເຖິງ 12,000 ກິໂລຕາແມັດ ໃນຊວງທີ່ມີນາຖວມສງສດ. ເຂດບຶງນີ້ເປນເຂດທີ່ມີລັກສະນະສະເພາະ ການໝນວຽນຂອງນາທີ່ນາມະຫັດສະຈັນ ເຊິ່ງເປນຜົນເນື່ອງມາຈາກການເຊື່ອມຕໍກັບແມນາຂອງ ທີ່ເປນສາເຫດໃຫມີການໄຫຼບາ ຕາມລະດການທີ່ເປນໄປຕາມທາມະຊາດໃນຂອບເຂດຂອງບຶງນີ້. ຕົງເລຊາບ (Tonle Sap) ຍັງເປນເຂດທີ່ມີລັກສະນະສະເພາະຂອງພືດຜັກ ທີ່ເອີ້ນວາ ປາບຶງ. ປະມານສອງລານກວາຄົນທີ່ດາລົງຊີວິດໃນເຂດ ຕົງເລຊາບ (Tonle Sap) ແລະ ປະຊາຊົນໃນຈານວນເກືອບທັງໝົດນີ້ແມນອາໄສການຫາປາເພື່ອດາລົງຊີວິດ. ຜານມາ 3 ຫາ 4 ສະຕະວັດມານີ້ ແຫຼງປາໄດມີການຫຼຸດລົງຢາງຮນແຮງ ເຊິ່ງເປນຜົນເນື່ອງມາຈາກການຫາປາໃນຈານວນເກີນຂອບເຂດ. ໃນບາງກໍລະນີ ລັດຖະບານໄດອະນຍາດໃຫບໍລິສັດເອກະຊົນເຂົ້າມາຖືຄອງ ແລະ ຈັດການເຂດພື້ນທີ່ບຶງນີ້. ໃນຫຼາຍໆກໍລະນີ, ການທີ່ພາກສວນບໍລິສັດເອກະຊົນເຂົ້າມາມີບົດບາດໃນການຈັດການເຂດບຶງ 3

ນີ້ ຍິ່ງເຮັດໃຫສະຖານະການມີຄວາມຮນແຮງຂື້ນ ເພາະວາ ນັກທລະກິດແມນສົນໃຈແຕດານການຫາປະໂຫຍດຈາກແຫຼງຊັບພະຍາກອນ ປາ ຫຼາຍກວາການທີ່ຈະປກປກຮັກສາ. ນັບແຕປ 2007 ສະມາຄົມການຮວມມືດານການປະມົງ ຫຼື Fisheries Action Coalition Team (FACT) ໄດມີການໃຫການສະໜັບສະໜນໃນການພັດທະນາ ກມອົງການຈັດຕັ້ງຊຸມຊົນ (CBOs) ຢໃນເຂດພື້ນທີ່ທອງຖິ່ນ ຕົງເລຊາບ (Tonle Sap). ໃນນັ້ນມີບາງການຈັດຕັ້ງທີ່ໄດຮັບຄວາມສາເລັດໃນການເຮັດກິດຈະກາ ໃນການປບປງ ແລະ ອະນລັກເຂດສະຫງວນທີ່ມີຜົນປະໂຫຍດຕໍການດາລົງຊີວິດຂອງປະຊາຊົນໃນ ຊຸມຊົນ. ໂດຍຜານການສາງຄວາມສາມາດອັນເຂັ້ມແຂງ ແລະ ແຂງແກນ ກມອົງການຈັດຕັ້ງຊຸມຊົນ (CBOs) ຢໃນຫຼາຍໆແຂວງໃນປະເທດກາປເຈຍ ໄດມີການຕິດຕໍພົວພັນກັນເປນຢາງດີ ແລະ ກມ ສະມາຄົມການປະມົງກາປເຈຍ ຫຼື Coalition of Cambodian Fishers (CCF) ໄດມີການລົງທະບຽນກັບກະຊວງພາຍໃນ (Ministry of Interior) ແລະ ໄດກາຍເປນການຈັດຕັ້ງທີ່ສํາຄັນໃນການຂັບເຄື່ອນ ການຈັດການ ແລະ ການອະນລັກ ຊັບພະຍາກອນທາມະຊາດ ແລະ ການດາລົງຊີວິດຂອງປະຊາຊົນ.

Donors • International donors (Forum Syd-Sida, Forum Syd-MAC, Forum Syd-Arabella, EU-NSA, EU-IAPI, GNF-BMZ, GNF-Daimler, McKnight Foundation, CEPF) Implementer • FACT – Fisheries Action Coalition Team • Ms. Loeng Rusrann. Email: l.rusrann@fact.org.kh Contact • CBO in Tonle Sap - Cambodia • Ms. Loeng Rusrann. Email: l.rusrann@fact.org.kh ຮບທີ5: ວິວທັດສະພາບລວມຂອງ ຕົງເລສາບທີ່ສະແດງໃຫເຫັນການຕໍເສົາເຮືອນເພື່ອຮັບມືກັບລະດການທີ່ມີການປຽນແປງຂອງລະດັບນໍ້າ

ມາຈາກ http://www.seasia2015-cambodia.com/tours/

4

ການທອງທຽວເຊີງອະນລັກ ແລະ ອີງໃສຊຸມຊົນ ເພືອ ່ ປກປກຮັກສາເຂດປາ ແລະ ບັນລການສາງຄວາມສະຖຽນລະພາບຕໍການດາລົງຊີວດ ິ ຂອງຊຸມຊົນໃນ ບຶງ ເຢກລວມ (YEAK LOAM LAKE), ຄມ ເຢກລວມ (YEAK LOAM ), ເມືອງບານລງ, ແຂວງ ລັດຕະນະຄີຣ.ີ 5

ການປະຕິບດ ັ ຂອງກມຄົນທອງຖິນ ່ : ຄົນຊຸມຊົນທອງຖິນ ່ : 

ການເຄົາລົບນັບຖືພື້ນປາເພາະວາ ພວກເຂົາເຊື່ອວາປາສາມາດສາງອາຫານ ແລະ ຕອບສະໜອງຄວາມຕອງການໃຫແກຕົນ ແລະ ລກຫຼານຂອງພວກເຂົາໄດ.



ການບົວລະບັດຮັກສາເຂດບຶງ ແລະ ເຂດບໍລິເວນປາ ແລະ ພວກເຂົາກໍຈະໄດຮັບຄາຕອບແທນທີ່ສາມາດສາງລາຍຮັບ ແລະ ການໄດມາຄວາມພາກພມໃຈທາງດານວັດທະນະທາ ເຊິ່ງພວກເຂົາສາມາດແບງປນແກບັນດານັກທອງທຽວ ທີ່ມາທຽວແບງເຊີງອະນລັກ.



ສາມາດເກັບເຄື່ອງປາຂອງດົງ (NTFP) ໄດເຊັນ: ນາຍາງດິບ, ພືດຜັກ, ໃບພືດ ແລະ ສະໝນໄພຕາງໆ

ຮບທີ 6: ເຂດບຶງເຢກລວມທີ່ມີຄວາມສວຍງາມຫຼາຍກວາ ຮອຍປ.

ເຊິ່ງຊາວບານສາມາດນາເອົາໄປເຮັດເປນເຄື່ອງຫັດຖະກາຕາງໆໄດເຊັນ: ກະຕາ, ເຄື່ອງມືດົນຕີ, ຫັດຖະ ກາຕາແຜນເປນເຄື່ອງນງ ແລະ ຜາຕມເພື່ອໃຊໃນຄອບຄົວ ແລະ ສາມາດນາມາຂາຍໃຫແກນັກທອງທຽວໄດອີກດວຍ.

6

ກຽວກັບເຂດພືນ ້ ທີ່ ບຶງ ເຢກລວມ (Yeak Loam) ຕັ້ງຢ ຄມ ເຢກລວມ (Yeak Loam), ເມືອງບານລງ ເຊິ່ງຕັ້ງຢຫາງຈາກເທດສະບານເມືອງບານລງໄປທາງໃຕປະມານ 5 ກິໂລແມັດ, ແຂວງ ລັດຕະນະຄີຣີ້ ໃນນັ້ນໄດມີ ຫາໝບານທີ່ລວມຢໃນ ຄມ ເຢກລວມ (Yeak Loam). ບຶງ ເຢກລວມ (Yeak Loam) ເປນບຶງທີ່ເລິກ, ເຊິ່ງເປນບຶງທີ່ມາຈາກການລະເບີດພເຂົາໄຟ ແລະ ເປນບຶງທີ່ມີນາໃສ ປະກອບໄປດວຍທົງທອງປາ ແລະ ຕັ້ງຢໃຈກາງຂອງພເຂົາ. ໃນລະດແລງ ບຶງນີ້ແມນມີ ເສັ້ນຜາສນກາງ ປະມານ 800 ແມັດ ແລະ ເລິກປະມານ 48 ແມັດ. ບຶງ ເຢກລວມ (Yeak Loam) ເປນບຶງທີ່ມີອາຍຫຼາຍກວາ ໜຶ່ງຮອຍປມາແລວ ແລະ ມັນໄດເປນສະຖານທີ່ທີ່ນາປະທັບໃຈ ຂອງສະຖານທີ່ທອງທຽວເຊີງອະນລັກ ເຊິ່ງນັກທອງທຽວສາມາດ:    

7

ຍາງຊົມໃນຂອບເຂດພື້ນທີ່ບຶງ ລົງລອຍນາໃນເຂດບຶງ ພົບປະກັບຄົນພື້ນເມືອງ (Indigenous people), ຮຽນຮກຽວກັບວັດທະນະທາ ແລະ ມວນຊື່ນໄປກັບການຟອນ ແລະ ການສະແດງດົນຕີພື້ນເມືອງ ມວນຊື່ນກັບການເລາະຊົມຜະລິດຕະພັນຂອງຄົນໃນຊຸມຊົນ.

Contact • CBO in Yeak Laom Lake • Mr. Hean Sovann via email sovann_hean@yahoo.com

ຮບທີ7: ບຶງເຢກລວມ ເປນບຶງທີ່ມີຄວາມເລິກເຖິງ 48 ແມັດທີ່ມີຄວາມໃສ ແລະ ນາສະອາດ

8

ກໍລະນີສກ ຶ ສາໃນປະເທດລາວ ການຈັດການຊັບພະຍາກອນປາໄມໄຜຢາງຢນຍົງ ແລະ ຄນປະໂຫຍດການພັດທະນາແບບຕອງໂສມນຄາເພີມ ່ ໃນ ເມືອງສັງທອງ, ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ

9

ມາຈາກ http://gdalaos.org/sangthong-bamboo-value-chain-producer-group/

ການປະຕິບດ ັ ຂອງກມຄົນທອງຖິນ ່ :  ຊຸມຊົນມີການຮວມມືເປນຢາງດີກັບພະນັກງານທອງຖິ່ນເພື່ອປະຕິບັດການວາງແຜນການນາໃຊທີ່ດິນ ແລະ ເພື່ອໃຫໄດມາສິດໃນການຄອບຄອງໃບທີ່ດິນຊຸມຊົນ.  ປະຊາຊົນໄດມີການຈັດຕັ້ງເປນກມເພື່ອທີ່ຈະສາງຜະລິດຕະພັນຈາກໄມໄຜດວຍຕົວຂອງພວກເຂົາເອງໃ ນແຕລະກມບານ. ບາງກມມີຄວາມຊຽວຊານເປນພິເສດໃນການສາງຜະລິດຕະພັນຕາງໆສາລັບນາໃຊໃນຊຸມຊົນ ແລະ ເຄື່ອງໃຊໃນຄົວເຮືອນ ແລະ ຍັງໄດສາມາດຜະລິດເຄື່ອງຫັດຖະກາອີກດວຍ. ນອກນັ້ນບາງກມກໍໄດມີຄວາມຊຽວຊານໃນການເຮັດເຄື່ອງເຟນີເຈີດວຍໄມໄຜເພື່ອສົງຂາຍອອກໃນທ ອງຕະຫຼາດ.  ກມແມຍິງໄດມີສວນຮວມໃນການຈັດແບງກມ ແລະ ຄານວນລາຍຮັບຈາກການຂາຍຜະລິດຕະພັນທີ່ສາງຈາກໄມໄຜ.  ກມເດັກນອຍກໍໄດມີສວນເຂົ້າຮວມໃນການຜະລິດເຄື່ອງມືຫັດຖະກາຈາກໄມໄຜ.  ບັນດາຊຸມຊົນໄດໃຊພມປນຍາຂອງຄົນໃນຊຸມຊົນເອງໃນສາງເປນກົດລະບຽບໃນການເກັບກຽວໄມໄຜ. ຕົວຢາງໃນແຕລະຊຸມຊົນຈະອະນຍາດໃຫສະມາຊິກໃນຊຸມຊົນນັ້ນຕັດເອົາໄມໄຜ ຫຼັງຈາກມັນໃຫຍໄດອາຍສາມປຂື້ນໄປ ເຊິ່ງແຕລະຄົນແມນອະນຍາດໃຫຕັດຈານວນ 350 – 500 ລາຕໍປ ຫຼື 2,000 ລํາຕໍຄອບຄົວທີ່ມີສະມາຊິກສີ່ຄົນຕໍປ.  ການເກັບໜໄມແມນອະນຍາດໃຫມີການເກັບແບບໝນວຽນກັນໂດຍອີງໃສໃນແຕລະຂອບເຂດພື້ນທີ່.  ສະມາຄົມການຄາໄມໄຜ ຫຼື The Bamboo Trade Association (BoTA) ແມນຖືກສາງຂື້ນໂດຍຈານວນສະມະຊິກ 9 ທານ ໃນຊຸມຊົນເພື່ອສະໜັບສະໜນການຕິດຕໍພົວພັນກັນລະຫວາງຊຸມຊົນຕາງ ໆເພື່ອການຄາ (ສວນໃຫຍແມນສົງອອກໃຫແກປະເທດຈີນ ແລະ ໄທ) ແລະ ການແລກປຽນຜົນປະໂຫຍດຮວມກັນ.  ປະຊາຊົນສາມາດໄດມາເຊິງ່ ການປກປອງສິດທີ່ການນາໃຊທີ່ດິນ.  ສິດທິແມຍິງໄດຮັບການເອົາໃຈໃສ ແລະ ໄດຮັບການເຄົາລົບ.

10

ກຽວກັບພືນ ້ ທີກ ່ ານສຶກສາ ເມືອງສັງທອງ ຕັ້ງຢລຽບແມນາຂອງ ເປນໜຶ່ງໃນ 9 ເມືອງຢໃນນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ, ມີຈານວນປະຊາກອນທັງໝົດ 18,753 ຄົນ ແລະ ມີ 35 ບານ. ໃນເມືອງສັງທອງມີຈານວນ 13 ບານທີ່ໄດມີການທາການຜະລິດຕະພັນໄມໄຜ ທີ່ປະກອບດວຍ 1,791 ຄົວເຮືອນ ຫຼື 9,527 ຄົນ ທີ່ໄດຮວມກັນທາການຜະລິດຕະພັນໄມໄຜ ເຊິ່ງເທົາກັບ 50% ຂອງຈານວນປະຊາກອນທັງໝົດ ໃນເມືອງສັງທອງ. ປະຊາຊົນທີ່ດາລົງຊີວິດໃນເມືອງສັງທອງ ສວນໃຫຍແມນຍົກຍາຍມາ ຈາກແຂວງຫຼວງພະບາງ ເນື່ອງຈາກພື້ນທີ່ທີ່ດາລົງຊີວິດເດີມແມນບໍມີຊັບພະຍາກອນທາມະຊາດໃນ ການດາລົງຊີວິດຢາງພຽງພໍ ແລະ ປະສົບກັບບັນຫາລະເບີດຍັງບໍທັນແຕກ. ກອນໜານີ້ປະຊາຊົນ ມີການດາລົງຊີວິດທີ່ອາໄສການເຮັດໄຮ ແລະ ປກພືດໝນວຽນເພື່ອຫາລຽງຊີບເປນຫຼັກ ແຕປດຈບັນນີ້ ຫຼາຍກວາ 40 ຄົນໃນບານ ຮວຍຮາງ ແລະ ປະມານ 100 ກວາຄົນ ໃນບານ ນາພໍ

11

ໃນເມືອງທອງໄດເຂົ້າຮວມກມໃນການຈັດການປາໄມໄຜ ນັບຕັ້ງແຕພວກເຂົາຍາຍມາຢຕັ້ງແຕຊຸມປ 1990. ບັນດາຊຸມຊົນດັງກາວແມນຢໃຕການຄວບຄມດແລຂອງລັດ ແລະ ທາງພາກລັດກໍໄດມີການສະໜອງໂຄງລາງພື້ນຖານໃຫແກບັນດາຊຸມຊົນດັ ງກາວ. ນັບຕັ້ງແຕປ 2004 ເປນຕົ້ນມາ ໄດມີບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງຕາງໆເຊັນ ສະຫະພັນແມຍິງລາວ, ກມແມຍິງເພື່ອການພັດທະນາ (Gender Development agencies),ອົງການ SNV ປະຈາລາວ ຫຼື Stichting Nederlandse Vrijwilligers (SNV), ອອກສະຟາມ (Oxfam) ແລະ ອົງການສະຫະປະຊາຊາດເພື່ອການພັດທະນາປະຈາລາວ (UNDP) ໄດມີການສະໜັບສະໜນທາງດານເທັກນິກ ແລະ ທຶນຮອນໃຫແກປະຊາຊົນເພື່ອທີ່ຈະນາໃຊເຂົ້າໃນການຈັດການການນາໃຊ ໄມໄຜຢາງຍືນຍົງ ແລະ ສາງເປນຫົວທລະກິດຂອງພວກເຂົາເອງໂດຍອີງໃສການຜະລິດຜະລິດຕະພັ ນຈາກໄມໄຜ.

Donors • Oxfam Novib, SNV, GEF UNDP • UNDP Implementer • The Association for Improving the Living Standard for Multi-ethnic People Adapted to Climate Change (AIMA) • Mr. Souvanhpheng via email sphommasane.aima@gmail.com Contact • Representative of BTA is Madame Bountom Vilay • Telephone: (856-20) 22465159 ຮບທີ8: ປາໄມໄຜແບບຢນຍົງຢູ່ເຂດເມືອງສັງທອງເຊິ່ງເປນແຫຼງຊັບພະຍາກອນທີ່ມີຄນຄາແກຊຸນຊົນ ມາຈາກ http://gdalaos.org/sangthong-bamboo-value-chain-producer-group/

12

ການເຝາຢາມເຂດປາປອງກັນຢແຂວງຜົງ້ ສາລີລຽບຕາມແມນາອ (ສາຂາຂອງແມນາຂອງ)

13

ມາຈາກ http://www.onetikk.com/blog/2041/phongaly-laos/

ການປະຕິບດ ັ ຂອງປະຊາຊົນທອງຖິນ ່ :

 

ປະຊາຊົນໄດເຝາຢາມດແລປາເພື່ອສັງເກດການບກລກປາທກ ຮບແບບ ປະຊາຊົນໄດສາງກອງທຶນເພື່ອປອງກັນການບກລກປາ ພອມກັບການສາງກົດລະບຽບຂື້ນມາ ແລະ ເພື່ອລົງໂທດຕາມແຕລະເງື່ອນໄຂ, ມີການປບໄໝຕໍກັບການລະເມີດ ແລະ ມີການເສຍຄາຕາມ ແຜນການ ເພື່ອນາເອົາເງິນເຂົ້າກອງທຶນ.

 

ກມແມຍິງ ແລະ ເດັກນອຍກໍໄດເຂົ້າຮວມໃຫການເຝາຍາມດແລປາໄມ ໃບທີ່ດິນໄດຖືກໂອນໃຫຊຸມຊົນໃນການດແລ ແລະ ຊຸມຊົນໄດມີການຄວບຄມດແລບັນດາ ຊັບພະຍາກອນຕາງໆຂອງຊຸມຊົນ.



ປະຊາຊົນໄດມີການແບງຂອບເຂດເຊັນ ພື້ນທີ່ສາລັບການຜະລິດ ແລະ ພື້ນທີ່ປາສະຫງວນ.

14

ກຽວກັບພືນ ້ ທີກ ່ ານສຶກສາ ແຂວງຜົ້ງສາລີ ເປນແຂວງທີ່ຢເໜືອສດທາງພາກເໜືອຂອງສປປລາວ ເຊິ່ງມີເນື້ອທີ່ທັງໝົດ 16,270 ກິໂລຕາແມັດ ແລະ ມີປະຊາກອນທັງໝົດ 175,000ຄົນ. ແຂວງຜົ້ງສາລີ ມີຊາຍແດນທິດເໜືອ ແລະ ຕາເວັນຕົກຕິດກັບປະເທດຈີນ, ທິດຕາເວັນອອກຕິດກັບປະເທດຫວຽດນາມ, ທິດໃຕຕິດກັບ ແຂວງຫຼວງພະບາງ ແລະ ທິດ ຕາເວັນຕົກສຽງໃຕຕິດກັບແຂວງອດົມໄຊ. ການດາລົງຊີວິດໂດຍອາໃສການກະສິກາ ໄດເປນໝາກຫົວໃຈສາຄັນຂອງຄົນໃນແຂວງຜົ້ງສາລີ ໂດຍສະເພາະແມນ ການປກເຂົ້າ ແລະ ສາລີ ແລະ ມີປະຊາກອນເປນຈານວນບໍໜອຍໄດມີການປກພືດອດສາຫະກາໄລຍະຍາ ວເຊັນ ຢາງພາລາ. ອີງໃສພມສັນຖານທີ່ເປນພ ແລະ ເປນແຂວງຊາຍແດນ, ແຂວງຜົ້ງສາລີຈຶ່ງປະສົບກັບບັນຫາຫຼາຍຢາງບໍວາຈະເປນທາງດານຄວາມທ ກຍາກ ແລະ ຄວາມສຽງທາງດານສັງຄົມ ແລະ ວັດທະນະທາ

15

ເຊິ່ງໃນນັ້ນລວມມີ ການຄາແບບຜິດກົດໝາຍ ແລະ ການຄາຢາເສບຕິດອີກດວຍ. ສະມາຄົມສົງເສີມຊີວິດການເປນຢຂອງປະຊາຊົນບັນດາເຜົາ ໃຫ ປບຕົວເຂົ້າກັບການປຽນແປງດິນຟາອາ ກາດ ຫຼື Association for Improving the Living Standard for Multi-ethnic People Adapted to Climate Change (AIMA) ໄດຈັດຕັ້ງໂຄງການຂື້ນເພື່ອຊວຍເຫຼື້ອຄົນທກຍາກ ແລະ ກມຊົນເຜົາຜນອຍຢໃນ 9 ບານເປາໝາຍ ໃນຈານວນ 2,700 ຄົນ ໃນນັ້ນເປນຍິງ 1,500 ຄົນ ເພື່ອເປນການແນະນາ ຮບແບບການຈັດການແບບເຊີງອະນລັກ ຂອງການປກປກຮັກສາປາ, ສວນສິດຄອບຄອງແມນຖືກໂອນໃຫປະຊາຊົນພາຍໃນບານໃນການດແລ. ໃນປດຈບັນໄດມີການຈັດແບງ ເຂດປາສະຫງວນ ແລະ ເຂດການຜະລິດອອກເປນສວນເພື່ອການຄວບຄມບໍລິຫານຈັດການຢາງເປ ນລະບົບ.

Donors • International donnors: Oxfam Novib, GEF-GSP-UND Implementer • The Association for Improving the Living Standard for Multi-ethnic People Adapted to Climate Change (AIMA) • Mr. Souvanhpheng. Email: sphommasane.aima@gmail.com Contact • Local watchdog groups • Contact details of local people: Madam Phaitoon Angmatsa, Head of District Lao Women Union; Telephone: (856-20) 24434975

16

ການຈັດເຂດວັງປາສະຫງວນເພືອ ່ ການຈັດການຊັບພະຍາກອນທາມະຊາດຢາງຍືນຍົງ, ປບປງໂພຊະນາການ ແລະ ການສາງລາຍຮັບໃຫແກປະຊາຊົນ ໃນເມືອງໜອງແຮດ, ແຂວງຊຽງຂວາງ

ການປະຕິບດ ັ ຂອງປະຊາຊົນທອງຖິນ ່ :  

ປະຊາຊົນເຫັນຄວາມສາຄັນໃນການສາງເຂດວັງປາສະຫງວນ ປະຊາຊົນໄດເລືອກເອົາໜອງທີ່ເລິກຕາມແມນາຕາງໆເປນເຂດວັງປາສະຫງວນ



ປະຊາຊົນໄດສາງເຂດວັງປາສະຫງວນ 3 ແຫງ ເຊິ່ງແຕລະແຫງແມນເລິກເຖິງ 500 ແມັດ. ເຂດວັງສະຫງວນທາອິດແມນເປນເຂດວາງໄຂປະສົມພັນປາເທົານັ້ນ, ເຂດວັງສະຫງວນທີສອງ ເປນເຂດທີ່ປະຊາຊົນສາມາດຫາປາໄດໃນໂອກາດພິເສດເທົານັ້ນເຊັນ: ງານລຽງຕອນ ຮັບແຂກສາຄັນທີ່ມາຢຽມ ຢາມບານ ຫຼື ໃນກໍລະນີທີ່ປະຊາຊົນທີ່ຕອງການໃຊເງິນເພື່ອລົງທຶນໃນການສາງສິ່ງອານວຍສະດວກພາຍໃນບານ ຫຼື ສາງພື້ນຖານໂຄງລາງ. ສາລັບເຂດທີສາມແມນປະຊາຊົນສາມາດຫາປາໄດ ແຕສາມາດຫາໄດເປນໄລຍະຕາມການແບງໄລຍະເວລາຕໍປເທົານັ້ນ.

17

ກຽວກັບສະຖານທີສ ່ ກ ຶ ສາ ເມືອງໜອງແຮດ, ແຂວງຊຽງຂວາງແມນຕັ້ງຢທາງພາກເໜືອຂອງປະເທດລາວ ເຊິ່ງເປນແຂວງທີ່ມີປາທີ່ໜອຍກວາທາງພາກໃຕຂອງປະເທດລາວ. ເຖິງຢາງໃດກໍຕາມ ປາ ແລະ ສັດນາຂະໜາດນອຍແມນ ໜຶ່ງໃນອາຫານທີ່ເປນຫຼັກທີ່ສະໜອງໂປຼຕິນໃນແກປະຊາຊົນທີ່ອາໃສໃນເຂດຊົນນະບົດຂອງປະເທດລາວ. ເນື່ອງຈາກການຫາປາເກີນຂອບເຂດ ແລະ ການນາໃຊອປະກອນການຫາປາແບບດັບສນ ເປນເຫດໃຫຊຸມຊົນຕາງໆກາລັງປະສົບກັບບັນຫາທີ່ຫຍງຍາກໃນການດາລົງຊີວິດຂອງປະຊາຊົນ. ໃນປ 2010 ອົງການຮວມມືຂອງສະວິດ ຫຼື Helvetas Swiss Intercooperation (HIS) ໄດປະຕິບັດໂຄງການ “ການພັດທະນາແບບປະສົມປະສານເຂດເນີນສງໃນເມືອງໜອງແຮດ ຫຼື Integrated in Upland Development in Nonghet (UDIN)” ເຊິ່ງມີຫຼາຍພາກສວນ ລວມຢໃນນັ້ນ. UDIN ໄດແນໃສເປນພິເສດໃນການສະໜັບສະໜນເຂດຊຸມຊົນເປາໝາຍ ເພື່ອການອະນລັກ ແລະ ການຈັດການຊັບພະຍາກອນຢາງຍືນຍົງ. ໃນມໍໆນີ້ ມີການສາງ ເຂດວັງປາສະຫງວນ 19 ແຫງ ໃນ 9 ບານ ເຊິ່ງລວມມີລະບົບການຈັດການຢໃນນັ້ນພອມ.

Contact • UDIN Project, Helvetas Swiss Intercooperation. Email : helvetas.laos@gmail.com

18

ກໍລະນີສກ ຶ ສາໃນປະເທດຫວຽດນາມ ການປະມົງ ແລະ ການປກປກຮັກສາຊັບພະຍາກອນໃນບຶງ ບຶງບິນທວຽນ, ເມືອງ ອັນຝ, ແຂວງ ອັນກຽງ.

19

ການປະຕິບດ ັ ຂອງຄົນໃນທອງຖິນ ່ :    





ບັນດາປະຊາຊົນທອງຖິ່ນ, ນັກຮຽນ ແລະ ນັກທລະກິດພາກເອກະຊົນ ໄດຮວມກັນປອຍປາລົງແມນາໃນທກໆປ. ປະຊາຊົນໃນບໍລິເວນນີ້ຈະບໍມີການຫາປາໃນຊວງເດືອນກັນຍາໃນແຕລະປ ເພື່ອເປນການເຮັດໃຫປາສາ ມາດປະສົມພັນໂດຍບໍມີການລົບກວນຈາກພາຍນອກ. ປະຊາຊົນຮວມກັບພະນັກງານທອງຖິ່ນໄດແບງເຂດອະນລັກການປະມົງເປນ 19 ແຫຼງ. ສະມາຄົມການປະມົງຊຸມຊົນ ຈະບໍອະນຍາດໃຫບັນດາປະຊາຊົນຈັບປາໃນຂອບເຂດການປະສົມດັງ ກາວເດັດຂາດ. ສະມາຄົມການປະມົງຊຸມຊົນ ໄດມີການແຕງຕັ້ງກມປອງກັນຂື້ນເພື່ອໃຫກວດສອບ, ລາດ ຕະເວນບໍລິເວນນີ້ື ແລະ ເພື່ອກວດສອບໃຫໝັ້ນໃຈວາ ບໍມີໃຜສາມາດລວງລະເມີດເຂົ້າມາຫາປາໃນເຂດຫວງຫາມນີ້ໄດ. ກມລາດຕະເວນຈະມີການກວດສອບ ແລະ ສາຫຼວດຕາມເຂດບຶງຕະຫຼອດປເພື່ອສະກັດກັ້ນການນາໃຊເຄື່ອງໄຟຟາ ແລະ ອປະກອນຫາປາຮາຍແຮງທີ່ໃຊໃນການຈັບປາ.

20

ຮບທີ 9: ບັນດານັກຮຽນໄດມີການເຮັດກິດຈະກາປອຍປາຢາງເປນປະຈາເພື່ອສ າງຄວາມເຊື່ອໝັ້ນວາປາໃນແມນາໄດຮັບການດແລເປນຢາງດີ.

20

ກຽວກັບພືນ ້ ທີກ ່ ານສຶກສາ ບຶງບິນທວຽນ ເປນບຶງນາຈືດຂະໜາດໃຫຍຕັ້ງຢ ເມືອງ ອັນຝ, ແຂວງ ອັນກຽງ ເຊິ່ງປະກອບມີ ສາມ ຄມ ເຊັນ: ຄມ ກັນບິນ (Khanh Binh), ຍອນຮອຍ (Nhon Hoi) ແລະ ກວັກໄທ (Quoc Thai). ບຶງນີ້ເປນບຶງທີ່ເກີດຈາກການລວມຕົວຂອງນາຈາກແມນາຂອງ ໂດຍຜານແມນາ ບິນຢ (Binh Di) ເຊິ່ງເປນສາຂາຂອງແມນາ ເຮົາ (Hau River) ແລະ ແມນາເຮົາເປນແມນາທີ່ທີ່ມີຄວາມເລິກປະມານ 4 ແມັດໃນລະດແລງ ແລະ ໄດເພີ່ມຂື້ນເປນ 7 ແມັດໃນລະດຝນ. ຂອບເຂບບໍລິເວນບຶງ ບຶງບິນທວຽນໄດມີຂອບເຂດບໍລິເວນກວາງ 120 ເຮັກຕາ ແລະ ຂະຫຍາຍເນື້ອທີ່ອອກເປນປະມານ 250 ເຮັກຕາ ໃນລະດຝນ ເຊິ່ງບຶງນີ້ແມນນາທີ່ມາຈາກສາຂາແມນາບັກສັກ (Bassac) ເຊິ່ງເປນສາຂາຂອງ ແມນາ ຂອງ. ບຶງ ບິນທວຽນ ເປນບຶງທີ່ມີຄວາມສາຄັນຫຼາຍຕໍການດາລົງຊີວິດຂອງປະຊາຊົນໃນຊຸມຊົນ ເນື່ອງຈາກບຶງແຫງນີ້ເປນບຶງທີ່ສະໜອງແຫລງນາຈືດ, ແຫຼງໂປຣຕິນຈາກປາ ແລະ ແຫຼງການຫາປາ ແກການດາລົງຊີວິດສາລັບຄົນໃນທອງຖິ່ນ. ບຶງບິນທວຽນ ຖືກເອີ້ນວາ “ ບຶງນາຈືດຂອງປາ” ຂອງແຂວງ ອັນກຽງ

21

ເນື່ອງຈາກບຶງນີ້ເປນບຶງມີຄວາມອດົມສົມບນໄປດວຍແຫຼງປານາຈືດ ໂດຍສະເພາະແມນປາທີ່ອົບພະຍົບ ຊະນິດປາຂາວເຊັນ: ປາ ຄາລິນ (CaLinh, Cirrhinusjullieni) ເຊິ່ງໄຂ ແລະ ລກປາຂອງມັນແມນໄດພັດລົງມາຈາກທາງເທິງແມນາຂອງໃນຊວງລະດນໍ າຖວມ. ບຶງແຫງນີ້ຍັງມີຄວາມອດົມສົມບນເປນດວຍ ສັດນາຈືດຊະນິດອືນ ່ ໆອີກທີ່ມີຄວາມສາຄັນແກການດາລົງຊີວິດຂອງຄົນທ ອງຖິ່ນເຊັນ: ອຽນ, ງູ ແລະ ເຕົາ. ຂອບເຂດບໍລິເວນບຶງ ຍັງເປນແຫງທີ່ຢອາໄສຂອງຊົນເຜົາ ຈາ (Cham) ທີດ ່ າລົງຊີວິດຢາງຫຼວງຫຼາຍ ຢໃນເຂດປາກຫຼຽມແມນາຂອງ. ໃນພື້ນທີ່ນີ້ ມີການດາລົງຊີວິດທີ່ມີຄວາມຫຼາກຫຼາຍຂອງຄົນທອງຖິ່ນ ໂດຍສະເພາະແມນຄົນຊົນເຜົາ ຈາ (Cham) ທີ່ຍັງມີການດາລົງຊີວິດທີ່ຍັງຄົງໃຫເຫັນວິຖີຊີວິດແບບດັ້ງເດີມ ຂອງຜຕັ້ງຮາກຖານໃນເຂດປາກແມນາສາມຫຼຽມນີ້. ເຊິ່ງປະຊາຊົນດັງກາວສາມາດປບໂຕໄດເປນຢາງດີຕໍກັບການປຽນແປງທາງ ທາມະຊາດເຊັນ: ການສາງເຮືອນເທິງ ລາໄມທີ່ຕໍກັນເປນແຜນເທິງແມນາ, ການດາລົງຊີວິດໂດຍການເຮັດການປະມົງ, ການເຮັດເຄື່ອງມືຫັດຖະກາ ແລະ ການຜະລິດຕະພັນອາຫານຈາກປາ.

Contact •Duong Van Nhu. Cellphone: 0918.028.072 ຮບທີ10: ນາທີ່ບຶງບິນທວຽນເປນນາທີ່ໃສສະອາດ ແລະ ເຕັມໄປດວຍຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະວິທະຍາ 22

ການນາໃຊຊັບພະຍາກອນນາແບບຍືນຍົງ ໂດຍ ຊຸມຊົນ ໃນເມືອງ ແທັງຝ, ແຂວງ ເບັນເຈີ

23

ມາຈາກ www.hoinongdan.hochiminhcity.gov.vn

ການປະຕິບດ ັ ຂອງຄົນໃນທອງຖິນ ່ : 

ປະຊາຊົນມີຄວາມເຂົ້າໃຈເຖີງສະພາບການຂອງຊັບພະຍາກອນທາ ມະຊາດ, ບັນຫາ, ຄວາມຕອງການທີ່ແຕກຕາງກັນ, ຄນປະໂຫຍດ ແລະ ການຄວາມກັງວົນຕາງໆ.



ປະຊາຊົນມີການລຽງຫອຍລຽບຕາມແຄມຝງ.



ກມການສົງເສີມການຈັດການເຊີງນິເວດວິທະຍາ

 



ປະກອບມີສະມາຊິກຢ 10 ຄົນ ໄດຖືກສາງຂື້ນມາ ເພື່ອຕິດຕໍປະສານງານເຮັດກິດຈະກາ ການຈັດການດານການປະມົງ. 

ປະຊົນຊົນໄດເລີ່ມມີການສະຫງວນຮັກສາແນວພັນຫອຍ ແລະ ຮວມມືກັບ ຜດແລຂອບ ເຂດພື້ນທີ່ (Border Guard Station), ພະແນກ ການປກປກຮັກສາປາໄມເມືອງ ເພື່ອດແລ



ຮັກສາຂອບເຂດພື້ນທີ່. 



ປະຊາຊົນຈານວນ 750 ຄົນໃນ ໝບານ ແທັງລັອກ (Thanh Loc) ແລະ ແທັງເລີຍ (Thanh Loi) ໄດເຊັນລົງນາມຂໍຕົກລົງວາດວຍ ການຄມຄອງເຂດນິເວດວິທະຍາ - ຊັບພະຍາກອນທํາມະຊາດ ປະຊາຊົນບໍສາມາດ ປອຍນາເປອນຈາກຟາມກງລົງໃນເຂດບໍລິເວນນີ້ເດັດຂາດ



ປະຊາຊົນບໍສາມາດຕັດຕົ້ນໄມໃນເຂດປາໂດຍບໍໄດຮັບອະນຍາດ ຈາກໜວຍງານຄມຄອງ ປະຊາຊົນຈາກເຂດອື່ນ ບໍສາມາດຈັບສັດນາຂະໜາດນອຍໃນພື້ນທີ່ ຄມຄອງເຂດນິເວດວິທະຍາ - ຊັບ ພະຍາກອນທາມະຊາດນີ້ໄດ. ປະຊາຊົນຈະບໍສາມາດຈັບ ປແດງກາມໃຫຍ (Red-Claw Crab) ໄດໃນຊວງເທດສະການ ປແດງກາມໃຫຍ (Red-Claw Crab) ທີ່ເອີ້ນວາ ສາມມິຕິແຫງການພົບປະ (Ngày Ba Khía hội) ເຊິ່ງເລີ່ມຈາກວັນທີ1 ຫາ ທີ3 ຂອງ ເດືອນມິຖຸນາ ຫາ ເດືອນກໍລະກົດ ໂດຍອີງຕາມປະຕິທິນຂອງດວງຈັນ ປະຊາຊົນໃນ ເຂດຄມຄອງເຂດນິເວດວິທະຍາ ຊັບພະຍາກອນທາມະຊາດ ຈະບໍສາມາດນາໃຊເຄື່ອງ ມືຫາປາທີ່ຜິດກົດໝາຍເຊັນ: ມອງຂະໜາດນອຍ, ໄຟຟາຊອດປາ ຫຼື ສານເຄມີ. ໄດມີຈັດຕັງ້ ກມຄມຄອງດແລເປນ ສອງກມທີ່ເຮັດໜາທີ່ໃນການກວດສອບ ແລະ ລາດ ຕະເວນ ຂອບເຂດພື້ນທີ່ ເພື່ອສັງເກດເບິ່ງວາມີຄົນຝາຝນກົດລະບຽບຂອງສັນຍາວາດວຍ ການຄມຄອງເຂດນິເວດວິທະຍາ - ຊັບພະຍາກອນທາມະຊາດ ບໍ.

24

ກຽວກັບພືນ ້ ທີໃ່ ນການສຶກສາ ບານ ກອນເກົາ (ຕາມທາງການຈະເອີ້ນບານນີ້ວາ ບານ ແທັງເລີຍ) ແລະ

ດັງນັ້ນຄະນະຄມຄອງປາໄມ (FMB) ໄດປກໄມ ຈາພວກ Rhizohphora

ບານ ກອນໄຢ (ບານ ແທັງລອກ) ເປນບານແຄມຝງໃນຄມ ແທັງເຟອງ

Apiculata ໃນພື້ນທີ່ດັງກາວ.

(Thanh Phong) ເຊິ່ງໃນອະດີດເຄີຍເປນເຂດຊາຍຝງຂອງເກາະພເຂົາສັນຊາຍທີ່ແຍກຕົວຈາ ກແຄມຊາຍຝງດວຍຄວາມເລິກຂອງເຂດຊຸມນາ. ຫຼາຍປຜານໄປເຂດຊຸມນາໄດຖືກທັບຖົມດວຍ ຕະກອນ ດັງນັ້ນ ກອນເກົາ (Con Cao) ໃນປດຈບັນຈຶ່ງສາມາດເຊື່ອມກັບເຂດແຜນດິນໄດ.

ໄດນາເອົາຈານວນເບຍໄມມາປກໃຫເປນປາຄືນ. ປາດັງກາວໄດຮັບ

ຫຼັງຈາກນັ້ນຊາວບານໄດອອກມາຮຽກຮອງກຽວກັບທີ່ດິນດັງກາວ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ ຄະນະຄມ ຄອງປາໄມ (FMB)

ບານ ກອນໄຢ (ບານ ແທັງລອກ) ຖືກສາງຂື້ນມາໃນປ 1989 ແລະ ປະກອບມີ 54 ຄົວເຮືອນ ເຊິ່ງເຂດພສັນຊາຍນີ້ແມນຕັ້ງຢດານຫຼັງຂອງສອງເຂດພສັນຊາຍ ຈາກທະເລ. ປາໄມທີ່ອອມຮອບໃນແຄມຝງ ກວມເອົາພື້ນທີ່ນີ້ຢາງໜາແໜນ ປະມານ 700 ແມັດ ເຊິ່ງຖືກຈັດແບງໃຫເປນເຂດປາອະນລັກ ແລະ ໄດຄວບຄມດແລໂດຍ ຄະນະຄມຄອງຊັບພະຍາກອນປາໄມ ຂອງແຂວງ ເບັນເຈີ (Ben Tre). ເຂດແຄມຊາຍຝງເປນເຂດທີ່ມີຄວາມຮາບພຽງ ເຊິ່ງເປນຈດເຊື່ອມຕໍກັບທະເລທີ່ຢຂາງນອກພື້ນທີ່ ທີ່ປາອອອມຮອບຢ ແລະ ໄດຮັບການດແລໂດຍກມ ລຽງຫອຍ ແທັງຝ (Thanh Phu Clam) ຮວມກັບ ຊາວບານຈາ ນວນ 1,200 ຄົວເຮື່ອນ. ຢ ບານ ກອນເກົາ (Con Cao) ໃນຊວງໜຶ່ງ ເຂດຊຸມນາໄດມີການຖືກຖັບທົບຈົນເຮັດໃຫ ຕື້ນເປນຮາບພຽງ 25

ຮບທີ 11: ປະຊາຊົນໄດມີການນາໃຊເຮືອຂາມຝງເພື່ອເປນການສັນຈອນ ໄປມາຢໃນເຂດບຶງ

ການດແລໂດຍ ມີການເຊັນສັນຍາກັບປະຊາຊົນເພື່ອປກປກຮັກສາເຂດປາດັງກາວ



ເຊິ່ງຄິດເປນຈານວນເງິນ 200,000 ດົງ ຕໍ ເຮັກຕາ

 

ພາຍໃຕແຜນງານ 661. ບັນຫາຫຼັກໆທີ່ປະຊາຊົນໄດພົບພໍກອນທີ່ ສະຫະພັນສາກົນເພື່ອການອະນລັກ ທາມະຊາດ ແລະ ຊັບພະຍາກອນທາມະຊາດ ຫຼື International Union for Conservation of Nature and Natural Resources (IUCN) ເຂົ້າມາມີສວນຮວມມີ:  ປາໄມຂາດຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງດານຊີວະນາໆພັນ ແລະ ສະໜອງດານສະບຽງອາຫານໃຫແກປະຊາຊົນໄດໜອຍ ແລະ ຄນປະໂຫຍດຂອງປາດັງກາວໄດຫຼຸດໜອຍຖອຍລົງ

ເຂດດັງກາວໄດຮັບຜົນກະທົບຈາກການປອຍມົນລະພິດທີ່ມາຈ າກການເພາະລຽງກງຢໃນເຂດເນີນສັນຊາຍ ການລຽງຫອຍບໍໄດຮັບຜົນສາເລັດ ມີການນາໃຊເຄື່ອງມືຫາປາທີ່ອັນຕະຫຼາຍ

ໃນປ 2013 ອົງການ IUCN ໄດເຂົ້າມາມີສວນຮວມ ແລະ ໃຫການຊວຍເຫຼືອປະຊາຊົນໃນການສາງເປນກມການປະມົງຂື້ນເພື່ອຄວບ ຄມດແລສວນທີ່ເປນຟາມຫອຍ ແລະ ສະໜັບສະໜນກິດຈະກາທາງດານການອະນລັກພືດສັດຕາງໆອີກດວຍ.

Donors • IUCN Implementer • Co-Management Facilitation Team • Consulted local community and other stakeholders including local government to establish Co-Management Natural Resource Agreement (CNRA).

Contact • Contact details: Duong Thanh Thoai. Email: thoaiduong1978@gmail.com • Telephone: 0918647773 26

ການດາລົງຊີວດ ິ ຂອງປະຊາຊົນ ແລະ ການອະນລັກເຂດອທະຍານແຫງຊາດ ຈາຈິມ (TRAM CHIM) , ແຂວງ ດົງເທິບ (DONG THAP), ປະເທດ ຫວຽດນາມ

27

ມາຈາກ https://umvietnamstudy.wordpress.com/category/vietnam-2012/

ການປະຕິບດ ັ ຂອງຄົນທອງຖິນ ່ :   



ປະຊາຊົນໃນທອງຖິ່ນໄດມີການດາລົງຊີວິດ ແລະ ໃຊຜົນປະໂຫຍດຮວມກັນ ໃນເຂດອທະຍານແຫງຊາດ ຈາຈິມ (TCNP). ປະຊາຊົນໃນທອງຖິ່ນໄດມີການນາໃຊເຄື່ອງມືຫາປາທີ່ເປນມິດກັບສິ່ງແວດລອມ ການຫາປາ ແລະ ເກັບກຽວຫຍາໃນພື້ນທີ່ດັງກາວແມນສາມາດເຮັດໄດນັບແຕເວລາ 6 ໂມງເຊົ້າ ຫາ 6 ໂມງແລງ ໃນແຕລະວັນ. ປະຊາຊົນອະນຍາດໃຫຫາປາໃນເຂດດັງກາວນີ້ໄດພຽງ 4 ເດືອນ ລະຫວາງ ເດືອນ ສິງຫາ ຫາ ເດືອນ ທັນວາໃນແຕລະປ.

ຮບທີ 12: ຄົນໃນຊຸມຊົນໃນພື້ນທີ່ດັງກາວສາມາດເກັບໄມມາໃຊເປນຟນເ ພື່ອແຕງອາຫານໄດ 





ກມທີ່ເຮັດໜາທີ່ກວດສອບດແລ ປະກອບມີສະມາ ຊິກຈາກເມືອງ ແລະ ຄມບານທີ່ອາໄສໃນເຂດພື້ນທີ່ ຫຼື ເຂດອອມແອມ ອທະຍານແຫງຊາດ ຈາຈິມ (TCNP). ປະຊາຊົນຈະໄດຈາຍຄາທານຽມໃນການນາໃຊແຫຼງຊັບພະຍາ ກອນແຫງນີ້ເປນຈານວນ 100,000 ດົງ ຕໍເດືອນ ເຊິ່ງຈານວນເງິນດັງກາວແມນຈະຖືກນາໃຊເປນກອງທຶນໃຫແ ກກມຄວບຄມດແລພື້ນທີ່. ໄດມີການສາງກົດລົງໂທດ ແລະ ຈະໄດປະຕິບັດກັບບກຄົນທີ່ບໍປະຕິບັດຕາມ ຫຼື ລວງລະເມີດສັນຍາ.

ຮບທີ 13: ປະຊາຊົນສາມາດເກັບສາຍບົວໃນບຶງເພື່ອນາມາເປນອາຫານພາຍໃນຄອບຄົວ

28

ກຽວກັບພືນ ້ ທີໃ່ ນການສຶກສາ ເຂດອທະຍານແຫງຊາດຈາຈິມ (TCNP) ແມນໄດຮັບການດແລໂດຍ

ຕິໃນແຕລະປ.

ຄະນະກາມະການສນກາງແຂວງ ດົງເທິບ (Dong Thap Provincial

ກມຄອບຄົວທີ່ໄດຖືກຄັດເລືອກໃຫມີການເຂົ້າຮວມໃນການນາໃຊ ຫຼື

People's Committee). ໃນພື້ນທີ່ດັງກາວມີເນື້ອທີ່ທັງໝົດ 7.313 ເຮັກຕາ

ເອື້ອຜົນປະໂຫຍດແຫຼງຊັບພະຍາກອນ ທາມະຊາດໃນເຂດອທະຍານນີ້ແມນ

ເຊິ່ງໃນນັ້ນຈານວນ 2ເຮັກຕາເປນເຂດປາ, ຈານວນ 500

ກມຄອບຄົວທີ່ມີຄວາມທກຍາກຫຼື ບັນດາພີ່ນອງຄອບຄົວທີ່ທກຍາກ,

ເຮັກຕາແມນແນວກັ້ນນາ (ເຂື່ອນກັ້ນນາ) ແລະ ສວນທີ່ເຫຼືອທັງໝົດນັ້ນແມນ

ກມຄົນທີ່ເຮັດວຽກໜັກ ຫຼື ຄອບຄົວທີ່ມີຈານວນສະມາຊິກຫຼາຍ.

ເປນເຂດທົງຫຍາ.ສາລັບປະລິມານ ນາແມນບໍສາມາດຄານວນໄດ ເຊິ່ງມັນແລວແຕລະດການຂອງມັນ. ໃນລະດຝນ ພື້ນທີ່ດິນເກືອບທັງໝົດແມນຈົມຢໃຕນາ, ສວນລະດ ແລງນັ້ນລະດັບ ນາແມນເປນຮບແບບຮອງນາ ແລະ ເປນບຶງນາເທົານັ້ນ. ນັບແຕປ 2006 ຫາ ປດຈບັນ, ເຂດອທະຍານແຫງຊາດຈາຈິມ (TCNP) ໄດມີການເອື້ອປະໂຫຍດເຊິ່ງກັນ ແລະ ກັນກັບບັນດາຊຸມຊົນທີ່ອາໄສຢບໍລິເວນເຂດອທະຍານແຫງນີ້ຢາງເປນປກກະ

29

ຂະບວນການໃນການຄັດເລືອກກມຄົວເຮືອນແມນເປນໄປຄື: ຄົວເຮືອນທີ່ຖືກເລືອກຈາກປະຊາຊົນໃນທອງຖິ່ນ ໂດຍການເຮັດເປນລາຍຊື່ ຫຼັງຈາກນັ້ນກໍຈະໄດຮັບການອະນມັດຈາກ ຄະນະສນກາງຄມບານ ແລະ ສດທາຍ ຈານວນຄົວເຮືອນທີ່ຖືກເລືອກແມນຈະໄດຮັບການຢນຢນຈາກ ພະແນກແຮງງານ, ຄົນພິການ ແລະ ຊວຍເຫຼືອສັງຄົມ ໃນຂັ້ນເມືອງ. ຄະນະຄມຄອງເຂດອທະຍານຈາຈິມ (TCNP's Management Board) ມີການເຮັດສັນຍາກັບປະ ຊາຊົນທອງຖິ່ນເປນປະຈາໃນແຕລະປ.

Contact • Mr. Nguyen Hoang Minh Hai via email: haivqg07@gmail.com

ຮບທີ14: ເຂດຊຸມນາຂອງເຂດອທະຍານເຈີນຈິມ ເປນທີ່ຢອາໄສຂອງນົກຫຼາຍຊະນິດ ມາຈາກ https://umvietnamstudy.wordpress.com/category/vietnam-2012/

30

 ກໍລະນີສກ ຶ ສາທີປ ່ ະເທດກາປເຈຍ  

ເຂດວັງສະຫງວນການປະມົງ ແລະ ການປບໂຕການດາລົງຊີວດ ິ ຂອງຊຸມຊົນໃນຕົງເລຊາບ (TONLE SAP) ການທອງທຽວເຊີງອະນລັກ ແລະ ອີງໃສຊຸມຊົນ ເພືອ ່ ປກປກຮັກສາເຂດປາ ແລະ ບັນລການສາງຄວາມສະຖຽນລະພາບຕໍການດາລົງຊີວດ ິ ຂອງຊຸມຊົນໃນ ບຶງ ເຢກລວມ (YEAK LOAM LAKE), ຄມ ເຢກລວມ (YEAK LOAM ), ເມືອງບານລງ, ແຂວງ ລັດຕະນະຄີຣ.ີ

 ກໍລະນີສກ ຶ ສາໃນປະເທດລາວ   

ການຈັດການຊັບພະຍາກອນປາໄມໄຜຢາງຢນຍົງ ແລະ ຄນປະໂຫຍດການພັດທະນາແບບຕອງໂສມນຄາເພີມ ່ ໃນ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ການເຝາຢາມເຂດປາປອງກັນຢແຂວງຜົງ້ ສາລີລຽບຕາມແມນາອ (ສາຂາຂອງແມນາຂອງ) ການຈັດເຂດວັງປາສະຫງວນເພືອ ່ ການຈັດການຊັບພະຍາກອນທາມະຊາດຢາງຍືນຍົງ, ປບປງໂພຊະນາການ ແລະ ການສາງລາຍຮັບໃຫແກປະຊາຊົນ ໃນເມືອງໜອງແຮດ, ແຂວງຊຽງຂວາງ

 ກໍລະນີສກ ຶ ສາໃນປະເທດຫວຽດນາມ   

ການປະມົງ ແລະ ການປກປກຮັກສາຊັບພະຍາກອນໃນບຶງ ບຶງບິນທວຽນ, ເມືອງ ອັນຝ, ແຂວງ ອັນກຽງ. ການນາໃຊຊັບພະຍາກອນນາແບບຍືນຍົງ ໂດຍ ຊຸມຊົນ ໃນເມືອງ ແທັງຝ, ແຂວງ ເບັນເຈີ ການດາລົງຊີວດ ິ ຂອງປະຊາຊົນ ແລະ ການອະນລັກເຂດອທະຍານແຫງຊາດ ຈາຈິມ (TRAM CHIM) , ແຂວງ ດົງເທິບ (DONG THAP), ປະເທດ ຫວຽດນາມ

1 1

5

9 ເມືອງສັງທອງ, 9 13

17

19 19 23 27

The Centre for Research and Development (CSRD) has prepared this handbook from workshops and documenting experiences of the people from the Mekong River countries. This handbook will assist community members in the lower Mekong countries to learn from each other in managing their resources and enabling them to adapt to the changing context. The information is also of benefit to NGOs working on sustainable development and natural resource management in the region. This handbook is also essential for government officers to enable them to understand the local circumstances and to ensure that they incorporate this experience into their decision process.

This handbook has been written in three languages: Vietnamese, Khmer and Lao. A full-text English version is also available in hard copy as well as a soft copy from our website, www.csrd.vn or by contacting us at info@csrd.vn.

THE MEKONG UNITED COMMUNITY “ສາງຄວາມສາພັນຢາງຕິດແໜນໃນລມແມນາຂອງ”

www.csrd.vn

ສນເພື່ອການວິໄຈແລະການພັດທະນາທາງດານສັງຄົມ (CSRD) 2/33 ຫງວຽນເຈືອງໂຕ, ເມືອງເວ, ແຂວງ ທົວທຽນ, ປະເທດຫວຽດນາມ ໂທ / ແຟກ: (+84) 543837714

ອີເມລ: info@csrd.vn

“ສາງຄວາມຢດຍນໃຫແກຊຸມຊົນ” ເວ, ຫວຽດນາມ 2015