Zarządzanie Kulturą, tom 6 (2013), nr 1 / Culture Management, vol. 6 (2013), no. 1
Aurelia Gawryś Między zarządzaniem a mitologią, czyli kim jest menedżer XXI w.?
Słowa kluczowe: zarządzanie, typy przywództwa, role społeczne, opowieści archetypiczne, kultura organizacyjna Streszczenie: Celem artykułu jest przyjrzenie się najważniejszym typom przywództwa i roli menedżera w kontekście współczesnych przemian w zarządzaniu, gdzie coraz większego znaczenia nabiera sfera ducha i archetypizacja rzeczywistości organizacyjnej. Każda organizacja jest ściśle powiązana z widocznymi artefaktami, czyli wspólnotą symboli, zachowań, mitów czy rytuałów, z których składa się kultura organizacyjna firm. Zwyczaje i rytuały są kluczowym elementem najważniejszych norm i wartości wyznawanych przez organizacje. Jednak to, w jaki sposób będą one wdrażane, zależy w dużej mierze od charyzmatycznego przywództwa menedżera, który znalazł się dziś w pułapce wielości ról społecznych i funkcjonowania w ramach dwóch światów: zarządzania i mitologii.
Wprowadzenie Połączenie światów zarządzania i mitologii niektórym wydawać się może nieco abstrakcyjne i bezzasadne. Wszak dotąd światy te istniały obok siebie. Nauki o zarządzaniu, mimo że są stosunkowo młodą dyscypliną, stale ewoluują. Sprawia to, że dyscyplina ta zaczyna dostrzegać inne ujęcia i koncepcje, które sięgają do kultury, wartości, archetypów, symboli, mitów, opowieści. Jedną z nich jest koncepcja artystycznego i duchowego zarządzania. O ile artystyczne zarządzanie już nikogo dzisiaj nie dziwi, o tyle połączenie duchowości i zarządzania może wydawać się nadużyciem. Jednak niesłusznie. Przykłady zainteresowania duchowością współczesnych menedżerów bardzo łatwo można odnaleźć w Stanach Zjednoczonych. Tamtejsze firmy starają się w różny sposób dotrzeć do „duchowego wnętrza” swoich pracowników. Xerox wysyła pracowników na pustynne tereny Nowego Meksyku, gdzie kontemplując, mają czerpać inspiracje do wprowadzania nowych technologii. Z kolei firma Ben & Jerry uznanie dla duchowej równowagi podkreśla poprzez energetyczne i etycznie czyste produkty [Izak 2008, s. 222–223]. Warto podkreślić, że nie ma jednoznacznej definicji duchowości oraz określenia jej przejawów w organizacji. Można więc pokusić się o ogólne zdefiniowanie duchowości, która może być rozumiana internalistycznie, jako sposób widzenia świata i postaw jednostki wobec świata, bądź eksternalistycznie, jako sposób oddziaływania świata na jednostkę [tamże]. Koncepcja artystycznego zarządzania także jest nie lada sztuką. W końcu to sztuka jest elementem składowym kultury, podobnie jak wiedza, wierzenia, moralność czy prawo. Kultura może być rozumiana jako aktywny proces tworzenia znaczeń [Krzyworzeka 2012, s. 63–66], które w kontekście organizacji objawiają się także w artystycznym zarządzaniu. Pozytywny klimat pracy, wiara w siłę ducha zespołu i duże zaangażowanie w zadania nadają ludzkiej pracy znaczenie i przekładają się na zwiększenie kreatywności i twórcze myślenie w organizacji [Küng 2010, s. 226– 227]. Według Lucy Küng kreatywność jest dużą częścią „DNA” codziennych działań, chociaż na pierwszy rzut oka ciężko ją dostrzec [tamże, s. 189]. Jednak aby ją pobudzić w organizacji, trzeba mieć wizję artysty. Współczesny świat organizacji, nazywany epoką ponowoczesną, postmodernistyczną [Bauman 1992] czy epoką późnej nowoczesności [Giddens 2002], charakteryzuje się chaosem,
32