Zarządzanie Kulturą, tom 6 (2013), nr 2 / Culture Management, vol. 6 (2013), no. 2
Katarzyna Kopeć (Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera w Krakowie) Zaangażowanie biznesu w sferze kultury (corporate cultural involvement) jako kategoria badawcza określająca działania prokulturalne firm
Słowa kluczowe: społeczna odpowiedzialność biznesu, corporate social responsibility, kultura, finansowanie kultury, polityka kulturalna, biznes Streszczenie: Punktem wyjścia do podjętych rozważań badawczych jest koncepcja społecznej odpowiedzialności biznesu (ang. corporate social responsibility, CSR), stanowiąca podstawę działalności prospołecznej firm. Na potrzeby artykułu dokonano szczególnego zawężenia obszaru działań społecznie odpowiedzialnych do sfery kultury. Celem artykułu jest stworzenie kategorii badawczej, która określałaby katalog działań prokulturalnych podejmowanych z inicjatywy biznesu w ramach koncepcji społecznej odpowiedzialności. Dla osiągnięcia celu dokonana zostanie krótka prezentacja terminu „społeczna odpowiedzialność biznesu”, następnie autorka wyjaśni koncepcję odpowiedzialności biznesu za kulturę (ang. corporate cultural responsibility, CCR). W ostatniej części artykułu przedstawiona zostanie autorska kategoria badawcza, jaką jest zaangażowanie biznesu w sferze kultury (ang. corporate cultural involvement, CCI).
Element prywatnego wspierania kultury1 jest istotny dla rozwoju tej sfery, mimo dominującej tradycji publicznego finansowania kultury w Polsce (i w Europie). Organy publiczne odpowiedzialne za formułowanie i realizację polityki kulturalnej w krajach europejskich dostrzegają znaczącą rolę środków prywatnych we wspieraniu kultury, mimo iż faktycznie nie stanowią one dużego udziału w relacji do wydatków publicznych na kulturę. W Polsce polityka kulturalna również uwzględnia udział biznesu w tym procesie, przynajmniej po 1989 r. Oficjalne, współcześnie obowiązujące dokumenty – Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2007–2013 [http://bip.mkidn.gov.pl/ media/docs/Narodowa_Strategia_Rozwoju_Kultury.pdf, s. 82, 108, 113, 117], Uzupełnienie Narodowej Strategii Kultury na lata 2004–2020 [http://bip.mkidn.gov.pl/media/docs/050617nsrkuzupelnienie.pdf, s. 69, 76, 89] podkreślają znaczenie włączania biznesu we wspieranie kultury. Trzeba jednak pamiętać, że wspieranie kultury ze środków przedsiębiorstw ma w Polsce – i zapewne będzie nadal miało – znaczenie uzupełniające, a nie alternatywne. Uwaga w niniejszym artykule skierowana została na kwestię włączania się prywatnych, biznesowych podmiotów do wspierania kultury. Badania analizujące tendencje, uwarunkowania i skalę zaangażowania prywatnych środków we wspieranie kultury są w Polsce (w Europie również) bardzo nieregularne, fragmentaryczne i trudne, głównie z powodu braku obowiązku sprawozdawczości organom publicznym. Nie jest prowadzony żaden miarodajny, rzetelny monitoring wspierania kultury czy prowadzenia działań prokulturalnych przez firmy, ponieważ nawet nie istnieją 1
Autorka w niniejszym artykule stosuje określenie „angażowanie się” lub „wspieranie” kultury przez biznes. Dostępne raporty czy opracowania, głównie poświęcone sponsoringowi kultury (sponsoringowi finansowemu), używają sformułowania „finansowanie kultury” przez biznes czy sektor prywatny. Pisząc o finansowaniu kultury, uwypukla się wyłącznie fakt finansowej roli biznesu w inicjowaniu projektów kulturalnych. Istotne jest zrozumienie szerszej perspektywy – nie zawsze współpraca kultury i biznesu oparta jest na świadczeniu finansowym (choć ono zdecydowanie dominuje), czasami również na pozafinansowym.
62