Muzyka jako element integrujący w społeczeństwie imigracyjnym. Międzykulturowa inicjatywa społeczna w Rzymie: Orchestra di Piazza Vittorio Karolina Golemo
W
spółczesne społeczeństwo włoskie staje się coraz bardziej wielokulturowe. Obecność licznych grup imigranckich z różnych zakątków świata sprawia, że jednym z głównych wyzwań dla włoskiej polityki jest wypracowanie skutecznych metod integracji (na płaszczyźnie społeczno-kulturowej, obywatelskiej, gospodarczej). Programy integracyjne dotyczące szkolnictwa, rynku pracy czy włączania imigrantów w życie polityczne Włoch są typowymi strategiami stosowanymi przez organy rządowe, jak i przez różne organizacje trzeciego sektora. Skutecznej integracji imigrantów ze społeczeństwem włoskim sprzyjają także projekty promujące ich udział w życiu kulturalnym Włoch. Celem tego artykułu jest właśnie próba pokazania, że wspólne (czynne) uczestnictwo w kulturze może funkcjonować jako element integrujący różne grupy etniczne w społeczeństwie imigracyjnym.
IMIGRACJA – WAŻNY WYMIAR WŁOSKIEJ WIELOKULTUROWOŚCI
I
migranci są obecnie bardzo ważnym składnikiem włoskiego społeczeństwa. Prognozy wskazują, że najbliższe lata będą przynosić stały wzrost ich liczebności. Ich obecność we Włoszech należy dzisiaj traktować jako nowy wymiar wielokulturowości, który współistnieje (w sposób bardziej lub mniej zgodny) z innymi składnikami mozaikowej włoskiej tożsamości. Imigranci stają się coraz trwalszym elementem włoskiej rzeczywistości, przyczyniając się do jej ciągłej przemiany. Włosi muszą więc zaakceptować sytuację, w której ich społeczeństwo będzie ulegać coraz większej „metyzacji”1 czy „kreolizacji”, używając terminologii Ulfa Hannerza [2006]2. Włochy były tradycyjnie krajem emigracji, wysyłającym swoich obywateli do innych, mniej
1 Pisze o tym zjawisku antropolog Chiara Mellina, Problemi di coabitazione in una società multiculturale [w:] Stefano Petilli et al. (ed.), Mediatori interculturali. Un’esperienza formativa, Sinnos Editrice, Roma 2004, s. 65–72. „Czy tego chcemy, czy nie, przeznaczeniem świata – w tym także Europy – będzie zaakceptowanie koncepcji «kultury metyskiej», rozumianej jako rodzaj pluralizmu kulturowego zrodzonego ze zwielokrotnionych międzykontynentalnych przemieszczeń kobiet i mężczyzn, a więc z namnożonych elementów kultury materialnej i duchowej, języków, fizjonomii, przyzwyczajeń – które z czasem będą musiały się stopić i stworzyć synkretyczną «kulturową mieszkankę», coś co zresztą zawsze istniało w historii ludzkości”, tamże, s. 72 [wszystkie cytaty z włoskich publikacji podaję w przekładzie własnym – przyp. K. G.]. 2 U. Hannerz, Skreolizowany świat [w:] M. Kempny, E. Nowicka, Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, PWN, Warszawa 2006. Hannerz definiuje kultury kreolskie jako „te, które w jakiś sposób wykorzystują dwa (lub więcej) historyczne źródła, pierwotnie nierzadko bardzo od siebie różne”. Świat skreolizowany to według niego „świat ruchu i mieszania się”. Opisuje też proces kreolizacji i związane z nim wyłanianie się „nowych syntez zdolnych do istnienia”, tamże, s. 291.
Culture Management 2012, Vol 5 (5)
Karolina Golemo doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Zakładzie Polityki Etnokulturowej w Instytucie Studiów Regionalnych UJ, absolwentka socjologii oraz dziennikarstwa i komunikacji społecznej na UJ. Stypendystka włoskiego MSZ, autorka monografii na temat obrazu Polski i Polaków we Włoszech. Współpracuje z centrum badawczym Immigrazione Dossier Statistico z Rzymu, z uniwersytetami La Sapienza, Roma Tre oraz z Universidad Castilla-La Mancha. Zainteresowania badawcze: kultura i społeczeństwo Włoch i Hiszpanii, migracje, stereotypy narodowe, medialne wizerunki grup społecznych i etnicznych, kultura polityczna.