Neuzen in
avelgem
‘Neuzen in ...’ is een uitgave van curieus vzw • www.curieus.be/neuzenin • informatie@curieus.be curieus is een progressieve vereniging die door een andere bril naar cultuur en de samenleving kijkt. We organiseren frisse, originele en gedurfde activiteiten die je goesting geven in cultuur.
4
Neuzen in
Avelgem Iedere stad of gemeente heeft haar curiositeiten. En daar neuzen wij van curieus Avelgem graag in. In die bijzondere plekjes, aparte verhalen en originele tips. Dan zie je het allemaal door een andere bril. Kijk eens naar Avelgem zoals je het nog nooit gezien hebt. Luister naar Avelgemnaren die je amper kent. Ontdek Avelgem alsof je er voor de eerste keer komt. Of je er nu woont of gewoon op bezoek bent, welkom! Het is ons Avelgem. Onze eigenzinnige keuze. Steek je neus eens in Avelgem, haal diep adem en proef ervan op een compleet andere manier. Misschien ruikt het naar meer‌
5
De Varent
Avelgem in 100 woorden Albert Decock – Akriel - Alta Ripa - Archeologisch Museum – AVCT - Avelgembeek – Balta - Basket Esso - B&B Karekietenhof - Bert De Graeve – bloemengemeente - Bossuit – braderie - Club Soda – Conservatorium - Coupure Deweer – Etienne Balcaen - Ettenheim – Feniks - Feesteworp - de “filature Leurent” - Fotostudio Stijn Streuvels - Gabriel Herpoel – Ganzenhof - GAVKA - GC Spikkerelle – geboortebos – Gemeenschapsonderwijs - Gibraltar – GOKA – grensarbeid - grenspaal - de “Groote Fabrieke” - Harmonie de Verenigde Vrienden - Historics Classic - Houtmagazijn Verdonckt - IVC - Jachthaven Kloron - Jef Lambrecht - jeugdhuis Krak - kanaal “Kortrijk-Bossuit” - Karel Felu – Kasteelhoeve - Kasteel van Bossuit – Kerdavo/Soncotra Volleybal - Kerkhove – kerstmarkt – Kringloopwinkel - KVK Avelgem - de “lange P” - de “Linde” - Marc Demeyer – Merovingers - Mira – Mister Vlaanderen 2003 – motorwijding - Mr. Belgium 2009 - Munckkouter – Natuurpunt - No Limit team - Openbare bibliotheek - Outrijve - Oxfam Wereldwinkel - paardenkoers - Paul Deman – perentaart – piro - Pompgebouw – de Prairie - Raaptorf - de “RCV” – de Rijt – Rolluiken Velghe - Romeinen - de “Rotonde” - Rugge – Run For Fun - schandpaal - Scheebeek - de Schelde - Scheldemeersen - Sint-Martinus - Sociaal Huis - de “statie” - Stijn Streuvels – St-Jan Berchmanscollege – streektoerisme – textiel - Theatergezelschap Tope - Tombeelmolen – Trimaarzate – trimards - Unizo - de Varent - VVV West Vlaamse Scheldestreek - Waarmaarde - Waterhoek – Woon-zorghuis Ter Meersch - WZC Sint Vincentius - zwerfvuilactie 7
150 jaar kanaal Het Kanaal Bossuit – Kortrijk (1861 2011) verbindt de Schelde te Bossuit met de Leie te Kortrijk. In 1857 werd de maatschappij “Société Anonyme du Canal de Bussuyt à Courtrai” opgericht om het kanaal te graven, en om het voor 90 jaar uit te baten. Doel van het kanaal was een rechtstreekse verbinding te maken langs binnenwateren, van Henegouwen naar de haven van Oostende, voor de export van steenkool en voor bevoorrading van de Noord-Franse industrieregio. Dit kanaal zou de omweg van 138 km langs Gent vermijden. Daardoor zou de reisroute 8 dagen minder lang duren. De keuze van Bossuit als startplaats
was helemaal niet toevallig. Het dorp leefde al vele jaren van de schippers op de Schelde. De vaarweg op de Schelde naar Doornik en Oudenaarde telde toen vele meanders die heel wat stuurmanskunst vereisten. Bovendien was hier een tolhuis. In Bossuit verlieten schippers het Doornikse om Vlaanderen binnen te varen. Op 3 oktober 1857 kreeg de aannemer Bastin uit Zwevegem de opdracht om te beginnen graven. 1194 arbeiders en 45 paarden hebben 3 jaar lang elke dag gewerkt; onder hen 889 grondwerkers, 2 taluteurs, 180 steenbakkers, 20 timmerlieden, 105 mijnwerkers. 9
Bronnen: GOKA - Avelgem en de Schelde: een historische gids. (1999) - www.150jaarkanaal.be
Ze groeven een traject van 15,387 km, 2.20m diep, 10 m breed op de bodem. Langs het kanaal bouwden ze 47 veldovens. Ter plaatse maakten ze met de uitgegraven klei ruim 13 miljoen bakstenen. Met die bakstenen bouwden ze de 11 kunstwerken(sluizen), de bijhorende sluiswachterwoningen, de souterrain en het Pomphuis van Bossuit. De bakstenen vloer die je in het Pompstation vindt, werd ook uit deze klei gebakken. Op 1 oktober 1860 opende Koning Leopold I in aanwezigheid van de Koninklijke familie het Pomphuis officieel. Het feest ging door in de Oranjerie van het Kasteel van Bossuit. Toen was nog maar een gedeelte van het Kanaal klaar. Door de grote vorst die winter, konden schepen pas vanaf 7 februari 1861 voor het
eerst het hele traject op het kanaal afvaren. Ondanks al deze inspanningen bleek het uitbaten van het kanaal verlieslatend. Onder druk van de aandeelhouders werd de uitbating op 3 juni 1890 overgenomen door de Belgische Staat. Dit jaar vieren we 150 jaar kanaal Bossuit – Kortrijk. De economische functie van weleer is deels vervangen door recreatieve en toeristische functies. De voorbije jaren heeft de provincie WestVlaanderen, met intercommunale Leiedal als ontwerper, gewerkt aan een visie op de toekomstige ontwikkelingen van het kanaal en haar nabije omgeving. Daarin wordt gestreefd naar een maximale integratie van functies op en naast het water: economie, recreatie, natuurontwikkeling, landschap, ecologie en waterwinning. 11
m Do
or
ni
k:
se l
km
: 29
,5
a re
n
G e n t: 3 6,6 Va km le
en
Ro
ns
e:
11
14 1
km en :
,4 ger
:
, 9k
m
83k
4k
en :
m m
Westmalle: 102,8km
Ton
el
, 64
rp t we
s us
An
Br Oo s Po
(FR
,2k
te
pe
):
m
nd
Ber ge B r ugg
rin
8k
e: 6
ge
m
Rijsel (Lille)(FR): 31,8km
R oe
19
,4 k : 16 en
km k : 14 ,6 K or t r ij
M
oe
sk
ro nc i
es
46 ,
2,2
n (Mo
:5 0k
n s): 51
e : 50 ,7
12
em eg ar m W : 1 3 ,8 k a a rde n e d u O
Avelgem
m ,5k : 12 km
km
km
m
Jouw Avelgem Schrijf hier je eigen roots op en jouw persoonlijke unieke ervaring in Avelgem.
elektrische steenkool en biomassacentrale te Ruien: over Schelde, maar kentekenend voor Avelgem
Avelgem in cijfers Per 100 inwoners 80.2 aangesloten op riolering (2006) 61.71 beroepsactieve bevolking (18-64 jaar) 50.88 vrouw (2010) 49.12 man (2010) 48 heeft een personenwagen (2010) 35.4 gaat naar Openbare Bibliotheek Avelgem (2009) 14.2 belastingsaangiften < â&#x201A;Ź10.000 (2009) 7.9 sociale huurwoning of â&#x20AC;&#x201C;appartement (2008) 6.45 alleenstaande vrouw (2009) 5.75 werkloosheidsgraad (2009) 5.05 alleenstaande man (2009) 2.43 BTW- plichtige rechtspersonen (2010) 1.44 werkt aan gemeente of OCMW (2008) 1.3 niet- Belg (2008) 0.37 horecazaken 15
0.22 0.17 0.14 0.07 0.03
gemeenteraadslid (2010) leefloontrekker (2010) inburgeringscontract (2010) frietkoten (2010) kerken (2010)
Gemiddelden/ inwoner Gemiddeld inkomen per aangifte (in €) 25.566 (2008) Gemiddeld inkomen per inwoner (in €) 14.809 (2008) Gemiddeld huishoudelijk afval per inwoner (in kg) 551.9 (2009) Gemiddeld restafval per inwoner (in kg) 165.7 (2009) Gemiddelde leeftijd: 41 jaar (2009) Gemiddeld aantal inwoners/km 2: 442 (2010) Gemiddelde verkoopprijs bouwgrond per m 2: €86.4 (2010) Gemiddelde verkoopsprijs van een gewoon woonhuis: €135.273 (2010) Gemiddelde verkoopsprijs van appartementen, flats en studio’s: €143.467 (2010) Gemiddelde verkoopsprijs van villa’s, bungalows en landhuizen: €240.802 (2010) Totalen bevolking: Totaal aantal inwoners: 9603 personen (2010) Totaal aantal huishoudens: 3970 (2008) Bron: www.lokalestatistieken.be 15
18
zicht op Kwaremont kerk vanaf de Mirabrug
Avelgem conference Gerard Vermeersch (Ieper, 8 juni 1923 - Ieper, 29 augustus 1974) was een Vlaamse toneelspeler, toneelschrijver en toneelregisseur, televisie- en filmacteur, radiomaker en cabaretier. Eén van zijn populaire sketches was de Avelgem-conference, uitgegeven in 1974, waarvan de woorden “Avelgem... dedju dedju” en “de Kwaremont ligt open” nog steeds bekend zijn. Hieronder vind je de integrale tekst van de conference.
De auto, wat is een auto? De auto is een uit zichzelf voortbewegend voertuig dat naargelang zijn ontwikkelde paardenkracht het statussymbool uitmaakt van de persoon die er mee rondrijdt, voor
eigen rekening getuigenis afleggend van een verregaande solidariteit met de Belgische schatkist. Zeg wel, het staat dus ‘symbool’ en één auto is niet meer voldoende, er komt een tweede wagen bij. Ik heb een tweede wagen gekocht, om te kunnen parkeren. Met een auto kan je nooit meer parkeren, maar ik kan parkeren. Als ik naar de stad… Ik heb mijn eerste auto in de stad gezet en als ik nu naar de stad moet neem ik mijn tweede auto, neem ik mijn eerste auto uit die plaats weg, zet mijn tweede daar en zo kan ik parkeren. Ach, het verkeer zit vol perikelen. Waar men gaat langs Vlaamse wegen komt men wegomleggingen tegen. En dat wou ik u vanavond ook nog vertellen dames en heren, ik kom haastig uit 17
Brussel gereden, ik moet naar Avelgem. En ik kom te Ronse en ik kom aan de Kwaremont en ik dacht bij mezelf we zijn er, nog de Kwaremont over en ik ben in Avelgem. Maar aan de Kwaremont stond dat gewraakte pijltje wegomlegging puntje richting Oudenaarde. Ik zeg bij mezelf moet ik nu nog over Oudenaarde rijden, dan ben ik hopeloos te laat. Maar gelukkig stond er daar een boerenjongen. - Zeg jongeman luister eens, k’ moet naar Avelgem. - Avelgem? dedju, dedju eh over de Kwaremont hee menere, moar dedju ge kunt er nie over. De Kwaremont ligt open. – Ik zeg - Moet ik dan nog over Oudenaarde rijden? - Oudenaarde das verre, Kwaremont es veel nader, moar dedju ge kunt er nie over, de Kwaremont ligt open. - Zeg jongeman, weet jij eigenlijk wel waar Avelgem ligt? - Avelgem? En m’n moeder es van Avelgem! - Kijk mijn vader es daar ‘k goat em ne keer vragen: eh diene mensch moe noar 20
Avelgem. Die boer komt naar mijn auto gewaggeld, hij legt zijn overkruiste armen in het opengedraaide raam: - Avelgem dedju, dedju over de Kwaremont eh meneer, moar dedju, ge kunt er nie over, Kwaremont ligt open. Ja, Avelgem kenne da menere, ge moet da goe verstoan hé, ‘k eh daar 4 joar gevrijd! Kijk menere, we waren wij met vijf zeuns en een boerenhof es niet te verdelen met vijven. Kenne ‘k ik in Avelgem nen temmerman mé n skone dochter, ke kik leren temmeren meneer. Boerenzoon moet vanalles kennen om een vrouwe aan den haak te slaan hé. ‘k Eh 5 jaar mee mijn scheunvader weest temmeren tot dak da doeningske koste keupen hier rechtover. Zeg menere als ik ier den eerste keer kwam met m’n vrouwe ‘t was om de vies van te zijn. Maar ja, aje jong getrouwd zijt, mag jer nie vies van zijn eh meneer. ‘keet al zelve gearrangeerd. Als menere ne keer wil komen kijken
naar m’n stallingen, k’ e scheun beesten en m’n vrouwe es oek thuis. Of e menere misschien meer goesting in ne boterham mee hespe. - Zeg dank U wel, het is bijzonder vriendelijk, maar ik moet haastig, haastig naar Avelgem. - Avelgem dedju, dedju. En mijn scheunvader es doar nog komen te verongelukn. Ie es nog roar aan z’n deud gekomen zulle: in ne bouw met drie stagen. Alle ‘k goat eu ne keer vertellen ze. Ie wilde ‘t em op ne dag een kiste ameuge trekken aan een katrol, om materialen noar beneden te brengen. E ‘t ie em te veel matrialen in die kiste geloaten ‘k weet t kik nie. Moar die kiste was vele zwoarder dan mijn scheunvader. En die kiste kom noar beneden en mijn scheunvader ging noar boven. Als ’t ie boven komt, zit ie met zijn veingers in da katrol. Die kist sloat ondersteboven, ‘n helft van da materioal valt er uit. Die kiste was were lichter dan mijn scheunvader, die
kiste ga were omheuge en mijn scheunvader kom were noar beneden. Als ie halverwege es krijgt ie nog ne klop van allonder. En als ‘t ie beneden komt valt ‘t em over al da materioal en dedju, dedju ie loat em da katrol los. En die kiste! … komt allene noar beneden, vlak op zijne kop. Ie was op slag deud. Z’en em drie weken geleden in Avelgem nog begraven. Ik dacht bij mezelf nu weet ik het eindelijk: Ik zeg - Hoe zijt ge dan van hieruit naar Avelgem gereden naar die begrafenis? Naar Avelgem? Naar Avelgem! E we zijn wij niet geweest hé, eh meneer toch, de Kwaremont ligt open. dedju, dedju Bron: Gerard Vermeersch – Avelgem
21
Mooiste plaatsje We vroeger een lid van curieus Avelgem een vraag op Facebook te lanceren aan alle Avelgemnaren: “Wat is voor jou de leukste plaats in Avelgem?” Een greep uit de vele reacties… Stijn: De route! Johny: het kleedhokje aan den ‹Trompet› vroeger... (After midnight) :-) Albert: de STATIONSTRAAT over 20 JAREN DAN Hé....
ken aan m›n achterdeur liggen... :-) Lieve: als je Avelgem binnen rijdt vanaf Heestert in de herfst: de mooie bomen langs die grote straat in alle kleuren, met de Kluisberg op de achtergrond... Schitterend! Dat en de Scheldemeersen zijn mijn favoriete plekjes in Avelgem! Sandra: Parking in Waarmaarde aan de kerk, vroeger hebben we er uren versleten met de jeugd van toen! :-)
Frederic: op rugge
Jörgen: De schelde meersen de rust, wauw
Philip: Voor mij ongetwijfeld ook de Scheldemeersen, die bij manier van spre-
Sheila: waar Spikkerelle nu is was vroeger een onafgewerkt speelpleintje, daar 23
heb ik ne schonen tijd gehad ;-) John: tâ&#x20AC;şzakske en met ne goeie leffe derbij moet da nie meer zijn
Paul: CafĂŠ Bergenhof, waar ik op 14-jarige leeftijd mijn eerste pint dronk, een Bergenbier geschonken door Jeanneke en Geert. Het zou niet bij die eerste blijven...
Ingrid: tfrietkot wezze !! Herman: mie home Johny: De groote fabrieke! Regis: als je van Heestert komt de nieuwe baan naar beneden met de beplanting en voor U de Kluisberg Philippe: Leopoldstraat 60 Wim: In â&#x20AC;&#x2122;t koren binst ne warme zomer... Ievers langs De Schelde, nie verre van de brugge naar Slafie... Daar lag da skoon plekske. Ben der trouwens mee getrouwd. Krista: vroeger de zwemkom in ovelgem
De Feesteworp een terugblik op lokale folklore Op zondag 6 november 2011 vond in Avelgem de 40ste editie van Feesteworp plaats. Bij deze ‘Feertigste’ Feesteworp, die intussen synoniem staat voor een heus feestweekend in Avelgem, blikken wij even terug op het ontstaan en de evolutie van dit stukje lokale folklore. De oorsprong van de Feesteworp situeert zich reeds op het einde van de 19de eeuw, met de ‘Winterfeeste’. De jaarmarkt en de winterfoor op de eerste zondag van november waren een belangrijk evenement voor de landelijke Scheldestreek. Van
heinde en ver kwam men naar ‘de laatste jaarmarkt voor de winter’ afgezakt om er zich te bevoorraden. Stijn Streuvels, ooit zelf organisator van verschillende Avelgemse stoeten, omschreef de Avelgemse “Winterfeeste” als “de merkweerdigste gebeurtenis van het heele jaar die hij met verlangen zag naderen en met koortsig geduld afwachtte”. Aan de basis van de eigenlijke feesteworpstoet ligt een gebruik van voor de Tweede Wereldoorlog. Toen de plattelandsbevolking uit de ruime omgeving 25
naar Avelgem kwam om er tijdens de ‘Winterfeeste’ zijn winterinkopen te doen, nam men de gelegenheid te baat om zich nog eens duchtig uit te leven vooraleer de lange winteravonden aanbraken. Voor de thuisblijvers nam men steevast een stuk peperkoek - “pain d’epices of pennepisse” mee naar huis. Zo kreeg dit lang versblijvend gebak de naam “Feeste” toebedeeld. In “Winterfeesten & gebak” (2007) beschrijft André Delcart het zo: “In de West-Vlaamse gemeente Avelgem heeft men het over ‘de Feeste’. Rond St-Maarten werd er de jaarmarkt gehouden (de “winterfore”), waarbij er proviand werd ingeslagen voor de komende winter, ondermeer de lang houdbare peperkoek. Zo werd peperkoek verbonden aan het feest en ontstond de vroeger jaarlijkse, nu nog tweejaarlijkse ‘feesteworpstoet’, waarbij stukjes peperkoek (‘feeste’ in het lokale 28
dialect) in de menigte worden geworpen.” In 1958 werd de stoet voor het eerst georganiseerd om de commerciële aantrekkelijkheid van Avelgem te bevorderen. De oude traditie werd omgesmeed tot een heuse feesteworpstoet, waarop honderden stukken feeste in de massa te grabbel werden gegooid. Sedert 1985 werd de organisatie van de stoet in handen genomen door het Feesteworpcomité, die er meer de plaatselijke verenigingen bij betrok. Dankzij de logistieke en financiële inbreng van het Gemeentebestuur, een Beschermcomité en tientallen vrijwilligers wordt de Feesteworp volledig gratis aan de bezoekers aangeboden. Naast diverse praalwagens van Avelgemse verenigingen, nemen ook een tiental harmonieën, showbands, volksdansgroepen, straattheateracts, … deel. De traditionele Feesteworpwagen sluit
de stoet. Vanop deze wagen worden meer dan 20.000 stukken “Feeste” in de massa te grabbel gegooid. De Feesteworp anno 2011 staat intussen synoniem voor een heus feestweekend in Avelgem. Naast de eigenlijke Feesteworpstoet, telt het weekend met de ‘Feesteloop’ en de ‘Feeste met accordeon’ twee heuse bijevenementen. De Feesteloop zijn 3 loopwedstrijden in een sfeervol decor met feestelijke randanimatie, op de vooravond van de stoet. Op diezelfde vooravond van de stoet is er een heus accordeonfestival in de Avelgemse centrumcafés. Ter afsluiting van het feestweekend is er op de rand van de Scheldemeersen ook een spectaculaire vuurwerkshow op zondagavond. Met dank aan het Feesteworpcomité en dienst cultuur gemeente Avelgem 29
De Groote Oorlog Michel Decru schrijft boek over Avelgem tijdens het Eindoffensief van WOI Michel Decru, Avelgemnaar en notoir WOI-kenner, heeft in 2011 zijn boek afgewerkt omtrent de bevrijding van Avelgem tijdens Wereldoorlog I. Het boek, getiteld “Avelgem tijdens het Eindoffensief”, wordt in eigen beheer uitgegeven en werd op 3 oktober 2011 voorgesteld met een lezing in GC Spikkerelle. Hoe is het idee om dit boek te schrijven eigenlijk tot stand gekomen? In 2007 heb ik de vraag gekregen van GOKA (Geschied – en Oudheidkundige Kring Avelgem) om mee te werken aan de herdenking van de bevrijding van
Avelgem tijdens oktober/november 1918. In oktober 2008 was de 90-jarige verjaardag hiervan. Daarvoor had ik zeer veel informatie verzameld, waarvan er slechts weinig gebruikt was (verwijst naar de bundel “Het Inferno van het Eindoffensief”, eerder uitgegeven door GOKA). Daarom maakte ik dit naslagwerk, waarin alles nu bijeen gebracht werd. Welke bronnen heb je hiervoor aangezocht? Veel informatie heb ik gevonden in het documentatiecentrum van het Flanders 31
Fields Museum te Ieper, alsook van het documentatiecentrum in Passendale (Zonnebeke). Daarnaast heb ik de kans gekregen om verscheidene regimentsdagboeken in te zien over deze periode, afkomstig van privĂŠ personen en uit Flanders Fields documentatie. Heb je veel hulp gehad bij het zoeken naar deze informatie? Ja, van de verantwoordelijke van het Flanders Fields Museum heb ik documentatie bekomen. Via de ondervoorzitter van de WFA (Western Front Association), de heer F. Descamps, heb ik ook informatie ontvangen. Daarnaast heeft ook de verantwoordelijke van de burgerlijke stand Avelgem mij hierin bijgestaan, alsook de Oud-voorzitter en de huidige voorzitter van GOKA. Er staan heel wat details in het boek zoals
bvb naam, rang, nummer, geboorteplaats van veel van de hier overleden soldaten. Hoe heb je al deze gegevens kunnen traceren? Voornamelijk via de registers van de militaire begraafplaatsen. Daarnaast heb ik ook veel informatie teruggevonden via het CWGC (de Commonwealth War Graves Commision), waar je allerlei details kunt terugvinden van deze gesneuvelde militairen. Daarnaast ook via dagboeken van gewone militairen, evenals van privé personen. Het internet heeft ook een grote rol gespeeld bij mijn opzoekingen. Een merkwaardig verhaal is dat van het hondje dat steeds terugkeerde naar een welbepaald graf uit WOI. Hoe ben je dat te weten gekomen? De vroegere bewoner van het huis, waar nu restaurant het ‘Galerietje’ gevestigd is, de heer Gerard Decostere, had dit verteld tijdens een interview (dd.
30/10/2007) voor onze GOKA-uitgave “Het Inferno van het Eindoffensief”. Op het einde van Gerard zijn tuin waren indertijd (Gerard was toen 8 jaar) 2 graven van soldaten, één Engels en één Duits. Het hondje ging altijd zitten bij het graf van de Engelse soldaat (waarschijnlijk zijn baasje dus) en was er met geen stokken weg te krijgen. Gerard heeft het hondje dan in huis weten te lokken met voedsel. Hoe lang heb je aan dit boek eigenlijk gewerkt? Ik ben hiermee gestart tijdens de zomer van 2007 en geëindigd tijdens de lente van 2011.
33
De naakte waarheid Naakt in Avelgem? Het kan. Vraag maar aan Martin Devreese (51) van Fotoclub Stijn Streuvels en Guy Ketelair (58) van kunstkring Akriel, Gie Kee voor de vrienden. Een dubbelinterview met twee voorzitters en amateurkunstenaars pur sang, op de vooravond van hun gezamenlijke tentoonstelling ‘Van klik tot kwast’ in het pompgebouw te Bossuit.
Heren, jullie zijn beiden voorzitter van een erkende vereniging voor amateuristische kunstbeoefening. Hoe is jullie vereniging ontstaan? Martin: Domweg eigenlijk. 15 jaar geleden kreeg ik in Zillebeke een kaart voorgeschoteld van de West-Vlaamse
Foto- en Diakring. Onder Kortrijk was er een blinde vlek, geen afdelingen te bespeuren. In 1996 was dat, en een jaar later hebben we Fotoclub Studio Stijn Streuvels in Avelgem uit de grond gestampt. Ons lokaal werd kort erna zaal ‘de Meibloem’. Guy: In datzelfde 1996, zaten we met een paar van de streek in een schilderclub in Marke, met zelf maar twee leden. Omwille van de schoolmentaliteit en de interesse uit eigen streek, zijn we dan maar zelf begonnen met een schilderskunstkring in Avelgem. Wij hebben quasi altijd in het OC van Outrijve onderdak gevonden.
35
Jullie beider verenigingen brengen geregeld naakt aan bod. Daarmee mogen we jullie volgens ons onderzoekje een unicum noemen in Avelgem! Komen daar reacties op? Martin: Oh ja? Ik was al vertrouwd met naaktfotografie ver van voor de lokale fotoclub. Kijk, een vrouw heeft niks meer nodig dan wat ze al heeft als ze geboren wordt, om mooi te zijn. Het zijn overwegend vrouwen die naakt poseren, al hoeft dat niet persĂŠ. En we werken heus niet altijd met naakt ook hoor. Eigenlijk krijgen we hier geen andere opmerkingen over dan algemeen over ons werk. Als je fotografeert of schildert, hoort naakt er gewoon bij! Guy: Ja, wij zullen zowat de enige verenigingen zijn. Trouwens, ook wij maken geen onderscheid tussen vrouwelijke en mannelijke naaktmodellen, al gaan er 36
spontaan meer vrouwen in op onze uitnodiging tot naaktmodel staan. Op die ene leraar na die nogal voyeuristisch te werk ging als aspirant lid van onze club, en die we snel buiten de vereniging hebben gezet, hebben we eigenlijk nog nooit negatieve reacties gekregen van modellen of liefhebbers van het genre. Waar vinden jullie nieuwe naaktmodellen? Martin: Amateurverenigingen die amateur naaktmodellen willen vinden, zoeken best via het internet tegenwoordig. Maar je kan er ook letterlijk op botsen op een terras of langs de straat. De prijzen tussen amateurs onderling zijn realistisch. Een topmodel is sowieso niet haalbaar en interesseert ons eigenlijk ook niet. Geef ons maar gewone mensen in plaats van bekenden.
Guy: wij gebruiken het internet niet om te recruteren, maar via sociale contacten en zelfs aan den toog vind je al eens geïnteresseerden. Wij werken ook met betaalde modellen. Vrouwen zijn gevoelig aan complimentjes hé en dan durven ze al eens iets meer als ze een glaasje binnenhebben. En van het één komt het ander en heb je er een modelleke bij!. Kan je spreken van huismodellen, m.a.w. zijn er modellen die min of meer vaste waarden zijn? Martin: Dat gebeurt regelmatig. Kijk, sommige zijn erg zakelijk, anderen maken graag plezier en blijven al eens wat langer rond de fotoclub hangen. Veel is persoongebonden, maar met enkele modellen klikt het echt goed en die komen meermaals terug. Guy: er zijn er die echt graag komen hé.
Ze weten dat we graag aan sfeerschepping doen: wat zeveren, glaasje drinken, een feestje bij een verjaardag, … dat stemt ze op hun gemak en dat is al een belangrijk begin. Beperken jullie de leden in hun keuzes? M.a.w. mogen zij ook landschappen schilderen of fotograferen? Martin: Ieder lid fotografeert wie of wat hij/ zij wil. Wij ondersteunen hen o.m. door het organiseren van vormende activiteiten en door informatie te geven over nieuwe technieken. En we nodigen hen allen uit als we op locatie modellen gaan fotograferen. Maar niet ieder lid doet hieraan mee. Guy: Wij voorzien een levend model, waar elk naar zijn willen en kunnen een versie van op doek mag schilderen. Ook geven we interne vormingen omtrent 37
schilderen. Maar onze leden zijn even vrij te doen en te laten wat ze willen schilderen als bij de fotoclub. Jullie zijn amateur kunstverenigingen: is dit een dure hobby? Martin: Dat hangt vooral van jezelf af. Je bepaalt zelf wat je investeert in materiaal, en met de club komen we ook tussen bij modellenwerk. De meeste beginnen met een instapmodel en gaandeweg kopen ze lenzen en ander materiaal bij. Guy: klopt, potlood en papier in ons geval kan iedereen betalen. Maar als je na een paar jaar nog bezig bent in ons clubje, zie ik aan de leden dat ze geen brol meer willen aankopen, maar degelijk materiaal. Elk zaait ook naar zijn zak. (lacht) Waar droom je van om de komende 15 jaar nog eens te doen. 38
Martin: Drie jaar geleden hingen we een week met fotografen en modellen naar Klotovy, in Tsjechie. We verbroederden met de lokale fotoclub en werden zelfs ontvangen op het gemeentehuis door de burgemeester van Klotovy. Onvergetelijk en wat mij betreft voor herhaling vatbaar. Guy: We hebben de voorbije jaren altijd gebracht wat we wilden brengen; op zich hebben we dan ook geen grote doelen meer voor ons liggen. Geregeld een tentoonstelling en meermaals per jaar een modelleke schilderen, daar kan ik nog jaren mee leven! Martin: En iemand met 6 tenen lijkt me wel eens leuk om te fotograferen!
Bedankt, heren!
De goedkoopste pint Volkscafé ‘de Garage’ bij Francine, uniek in heel Avelgem Op zoek naar het meest democratische pintje van Avelgem, zocht en vond curieus Avelgem het enige café waar anno oktober 2011 nog elke dag een pintje te vinden is aan €1.00! Een interview met Francine Dewilde, sinds 1 januari 1978 uitbaatster van het gezellige volkscafé ‘de Garage’ in Outrijve. Francine, hoe zou je het cliënteel van café ‘de Garage’ omschrijven? Er zijn de vaste stamgasten van Outrijve en daarbuiten, toevallige passanten, wielertoeristen en mensen van de diverse verenigingen die hier doorheen de jaren
hun lokaal hebben gemaakt. Iedereen is hier welkom! Op vandaag is ‘de Garage’ het clublokaal voor 5 verenigingen: duivenvereniging ‘De Moedige Duif’, vissersclub ‘Onder Ons’, wielerclub ‘Demeyer Vrienden’, kaartersclub de ‘Garagevrienden’ en de Socialistische Gepensioneerden S-plus Outrijve. Dit jaar ging jammer genoeg een zesde vereniging, vinkenmaatschappij ‘de Scheldevink’ teloor. Jaarlijks organiseert de wielerclub in de verlofperiode een fietstocht in de streek voor het cliënteel. En vanuit het café zelf wordt tweemaal per jaar een bowling georganiseerd. Mensen zijn zo41
gezegd minder sociaal dan vroeger, maar ik ervaar in de praktijk het tegendeel. Hier kent iedereen nog iedereen. Vrijwilligers voor de verenigingen zijn daarentegen wel moeilijker te vinden dan vroeger. Veel volk over de vloer wil ook zeggen veel werk voor een vrouw alleen Ja, klopt en toch heb ik bijna altijd alles alleen gedaan. Mijn man Eric, die overleden is, ging uit werken bij Bekaert. We verstonden elkaar en gaven elkaar de nodige ruimte. Vertrouwen is belangrijk als de vrouw alleen achter den toog staat en de man uit gaat werken. Ik verwachtte ook niet dat Eric ieder vrij moment hier was om te helpen. Hij hielp vroeger wel eens op drukke momenten, als er bijvoorbeeld activiteiten waren van de duiven of de vinken. Nu heb ik enkel op drukke momenten wel eens een helpende hand.
42
Weet je dat ‘de Garage’ het enige café is tussen Bossuit en Kerkhove, waar je nog dagelijks een Jupilerke aan €1.00 kan vinden? Is dat nog wel haalbaar in 2011? Natuurlijk kan dat nog. Tot vorig jaar waren er nog enkele cafés waar je aan €1.00 een pint kon krijgen. Nu hoor ik dat er enkel nog elders pintjes aan €1.00 worden verkocht tijdens ‘happy hours’, tijdelijke acties dus als bijvoorbeeld het werkvolk op vrijdag van het werk komt. Daarbij, ik geef liever iets extra aan mijn klanten dan aan de belastingen (lacht). Neen, het is haalbaar voor mij, temeer daar ik al enkele jaren meedraai en een mooi cliënteel heb opgebouwd. Hoe wordt in jouw typische volkscafé trouwens omgegaan met het rookverbod? Ik merk niet echt een verschil in opkomst. Mensen die graag komen, blijven komen, daar verandert het rookverbod niks aan.
Voor mijn eigen gezondheid is het in elk geval beter: het hoesten van het passief meeroken toen ik elke dag opstond, is veel verbeterd. En buiten of op een daarvoor voorziene plaats mag men nog altijd roken hé. Mocht je terugkeren in de tijd… Dan zou ik alles gewoon herdoen; pas op, alle weekends werken en de lange dagen moet je erbij nemen. En je moet goed overeenkomen met je gezin. Mensen zien vaak alleen het schone in van café houden. Ik heb ook last van de typische beroepsziektes uit de horeca: de rug en de benen zien veel af. Mijn specialist zegt dat vlakaf: Francine, je rug is versleten. En toch sta ik nog 6 op 7 achter den toog, vaak 12u en meer. Maar vrees niet, ook na mijn zestigste wil ik verder de ‘Garage’ blijven openhouden. Al wil ik het wel wat rustiger aandoen en minder uren open zijn.
Tabeecee van Ovelgem Zoiets als ‘het’ West-Vlaams bestaat niet. Ieder hoekje, iedere streek binnen WestVlaanderen heeft zijn eigen dialect, met aangepaste woordenschat, een eigen uitspraak, meer of minder invloed van het Frans, … curieus Avelgem schotelt je graag ‘tabeecee van Ovelgem’ voor, een alfabet vol lokale woorden die je nog her en der hoort gebruikt worden in de Avelgemse contreien. Streektaal Uitleg/ voorbeeld in het Nederlands Ahouwe Heel binnenkort, voor een moment dat er bijna is Beletsies Straks, ‘iets uitstellen’, ook wel sebiet Carotie Geruit kledingsstuk, bij uitbreiding stuk textiel De Nistehiet Nog veel plezier en hou je goed Ebblijk Ernstig, heel erg, zoals in “ie jee ij ebblijk leelijk gevall’n” Fleipoandre Kind die door te knuffelen probeert in de gunst te komen Genauft Genoeg, voldoende, zoals in ‘Kee genauft heetn’ Hardevo Maak je maar uit de voeten, let maar op je tellen Ieverdel Ergens anders, niet hier Jok Samenvoeging van ‘ja’ en ‘ik’, vorm van dubbele bevestiging 44
Zjatte: (Koffie)kopje, zoals in ‘een zjatte kafie’
Skeldemis: Scheldemeersen
Koppelmentn’ Groeten, “doe ze thuis de koppelmentn’ van mij”. Lochtingk Groentetuin, moestuin Moospot Onhandig persoon, ook wel brielpot of bricoleur genoemd Nieweirt Stuk onbenul, iemand die ‘niets waard’ is Niet goed aanvoelen. “ie zog ter oardig uit” ‘k voele mij oardig” Oardig Perneeklaire Klusser, iemand die kleine probleempjes kan oplossen Qwiste Ruzie, ook wel ‘piket’ of ‘spel’ Rijkoarde Schoenveter Skeldemis Scheldemeersen Tiefren Door traag handelen twijfel/ angst tonen Uldre Jullie, zoals in ‘Uldre huis’ Vallinge Verkoudheid Wegaarde Zijn gelijke, soortgenoten X / Y Rare kwiet, zonderling Zjatte (Koffie)kopje, zoals in ‘een zjatte kafie’
Met dank aan Pieter Lambrecht, vrij naar “Vertollingsboukske” (2003)
47
48
Een streekproduct De Piro, erkend streekproduct van de WestVlaamse Scheldestreek. De Piro wordt doorgaans tijdens de winter gegeten. Historisch kan je het ‘worstenbroodje’ verkrijgen bij allerlei sociale gebeurtenissen op café of tijdens grote manifestaties . De Piro is vooral bekend in delen van Anzegem, Zwevegem en Avelgem. In Avelgem was er zelfs een bakkersfamilie met de bijnaam Piro. Ingrediënten voor 10 piro’s: 1 snede brood, 1/2 dl melk bloem + gist + water + zout = deeg 1 eierdooier, 1/2 kg gehakt peper, zout, nootmuskaat, 1 eierdooier
Werkwijze: Maak een deeg van bloem, gist, water en zout. Kneed tot een homogene massa. Snijd de korst van de snede brood en week het brood in de melk. Meng het geweekte brood, de peper, het zout, de nootmuskaat en de eierdooier goed onder het gehakt en vorm er kleine worstjes van. Leg een worstje gehakt op een vlak stukje deeg van 50 gram, rol het lapje op en kleef de uiteinden van het rolletje met water dicht. Laat hierna 30 minuten rijzen. Klop de eierdooier los met enkele lepels water en bestrijk er de bovenkant van elk broodje mee. Verwarm de oven voor op 200 °C en bak de broodjes vervolgens 20 minuten. 49
Avelgemse perentaart In Avelgem is men fier op zijn perentaart. Het bakken van taarten met een gekruide stoofperenmoes is er een oude traditie en werd in 1961 terug leven ingeblazen om de 90ste verjaardag van Stijn Streuvels te vieren. De taart was ooit een specialiteit van de bakkerij waar Frank Lateur (Stijn Streuvels) opgroeide en de bakkersstiel leerde. Ingrediënten voor 3 taarten (van 8 personen): 3 vellen bladerdeeg, 50 gr boter. 3 kg niet volledig rijpe stoofperen 750 gr bruine suiker, 6 pruimen een mespunt kaneel, kweeperengelei, 1 eetlepel ‘quatre épices’,
Werkwijze: Beleg de taart vormen met het bakpapier en wrijf het papier in met boter. Bedek de taartvorm met het deeg. Prik er enkele gaatjes in. Rol de restjes van het deeg uit tot 2 mm en verdeel in reepjes van 5 mm om de taart te garneren Voor de perenmoes: Snij de pruimen in twee en verwijder de pit. Schil de peren, verwijder het klokhuis, en laat ze samen met de pruimen en de bruine suiker tot moes koken. Kruid achteraf met een mespuntje kaneel en de ‘quatre epices’. Bestrijk de taart met eigeel en bak af gedurende 30 minuten in een oven a 180°C. Laat afkoelen en glaceer met de kweeperengelei. Laat terug opstijven. Smakelijk. 51
Word Avelgemnaar met 10 tips 1 Je zegt dat je of in het Atheneum, of in Sint Jan Berchmans school gelopen hebt.9 2 Je weet dat Avelgem maar één paar verkeerlichten heeft.
6 Zorg dat je weet wie Stijn Streuvels, Marc Demeyer en Mira waren. 7 Je kent geografische plaatsen in het centrum, zoals ‘tstattuis’ en de ‘luchtn’.
3 Je leert graag piro’s eten. Perentaart mag als alternatief.
8 Zeg nooit tegen inwoners van Kerkhove, Waarmaarde, Outrijve of Bossuit dat zij Avelgemnaars zijn.
4 Je klaagt vooral over de parkeerboetes in de blauwe zones of over het weer.
9 Gevraagd naar je favoriete rustplek, antwoord dan vlot de de ‘coupure Deweer’.
5 De zaterdagmorgen ga je naar de markt.
10 Ga je ’s nachts op pad, zorg dat je de weg naar Doornik kan uitleggen in het Frans. 53
Colofon Neuzen in Avelgem werd bijeen geneusd door curieus Avelgem: Tom Beunens, Steve Decru, Stefaan Buddaert, Johan Locquet, Jorgen Vande Velde, Marc Platteau, Koen Verleyen en Mario Schamp Fotografie: Maarten Devoldere Vormgeving: Rob Marcelis Lay-out: curieus West-Vlaanderen Mail: curieus.avelgem@telenet.be Web: curieusavelgem.wordpress.com Web: www.curieus.be/neuzenin 54
CURIEUS? curieus is een sociaal-culturele vereniging voor volwassenen die zich bezig houdt met alles wat mensen kan boeien. Je komt ons tegen op meer dan 300 plaatsen in Vlaanderen en Brussel. Je kan er komen proeven van de activiteiten die een kleine of grote groep vrijwilligers organiseren voor iedereen in hun gemeente of wijk: daguitstappen, info- en debatavonden, tentoonstellingen, filmvoorstellingen, standupcomedy-avonden, internetklasje, quizzen, fiets- of wandeltochten… Kortom: alles wat mensen ‘curieus’ maakt. curieus is er voor mensen die op zoek zijn naar een zinvolle vrijetijdsbesteding. Mensen die andere mensen willen ontmoeten in een aangename en vriendschappelijke sfeer. curieus is er ook voor mensen die graag iets opsteken, die steeds op de hoogte willen blijven en mee willen zijn in deze steeds veranderende maatschappij. curieus draagt waarden als respect, gelijkwaardigheid en solidariteit hoog in het vaandel. We kiezen voor een samenleving waarin iedereen gelijke kansen krijgt om zich te ontplooien en de verantwoordelijkheid heeft om deze kansen te benutten. curieus kiest voor ontmoeting. curieus wil mensen samenbrengen, banden smeden, netwerken bouwen.
www.curieus.be informatie@curieus.be
V.u.: Jurgen Theunissen, p/a Grasmarkt 105/41, 1000 Brussel. Niet op de openbare weg gooien ajb.