Neuzen in Grobbendonk

Neuzen in

Grobbendonk

1

‘Neuzen in ...’ is een uitgave van curieus vzw • www.curieus.be • informatie@curieus.be 2

curieus is een progressieve vereniging die door een andere bril naar cultuur en de samenleving kijkt.

We organiseren frisse, originele en gedurfde activiteiten die je goesting geven in cultuur.

3

4

Neuzen in

Grobbendonk & BOUWel Iedere stad of gemeente heeft haar curiositeiten. En daar neuzen wij graag in. In die bijzondere plekjes, aparte verhalen en originele tips. Dan zie je het allemaal door een andere bril. Kijk eens naar Grobbendonk en Bouwel zoals je het nog nooit gezien hebt. Luister naar Grobbendonkenaars en Bouwelaars die je amper kent. Ontdek het alsof je er voor de eerste keer komt. Of je er nu woont of gewoon op bezoek bent.

Welkom. Het is onze gemeente. Onze eigenzinnige keuze.

Steek je neus er eens in, haal diep adem en proef ervan op een compleet andere manier. Misschien ruikt het naar meer‌

5

6

Er was eens...

DE ROMEINEN Woonden hier al 53 VC: Caesar veroverde heel GalliĂŤ.

Ook het kleine dorpje Awena, het latere Ouwen, wat nog later Grobbendonk zal heten. Van 50 tot 200 NC was Awena een belangrijke Gallo-Romeinse handelspost.

Het lag immers langs de Romeinse heirbaan tussen Utrecht en Bavay (Frankrijk) en bovendien aan de Nete.

gedacht. Een illustratie van het mercantiele karakter van de vicus is de vondst van een bronzen Mercuriusbeeldje.

Mercurius is naast de bode van de goden ook de god van de handel.

De Gallo-Romeinse nederzetting of ook wel vicus genoemd lag hoofdzakelijk op het hoogveld (tussen Steenbergstraat, Wijngaardstraat, Vorselaarsebaan en Nij-verheidsstraat), doch recente opgravingen in de Melkerijstraat toonden aan dat de vicus groter was dan aanvankelijk

De Grobbendonkse archeologische collectie bevat vele Gallo-Romeinse vondsten waaronder aardewerk in de typische terra sigillata-techniek (gezegelde aarde), het Mercuriusbeeldje (dat ondertussen het uithangbord is van heemkring Awena), munten, een bronzen

VONDSTEN

7

zwaard, fibula (mantelspelden), urnen, enz. Op de vicus werden onder meer de resten gevonden van een villa (terrein McCain) en in de aanpalende tuinen een heus nijverheidscentrum met o.a. pottenbakkersovens en sporen van metaalbewerking. Ook een urnenveld langs de Wijngaardstraat werd in de jaren 60 onderzocht.

De vicus is nog steeds niet volledig in kaart gebracht. Zo zijn er nog de akker tussen de Vorselaarse baan en de tuinen van de Steenbergstraat en de uitbreiding van de begraafplaats die veelbelovend zijn. De Gallo-Romeinse nederzetting verdween met het verval van het WestRomeinse rijk.

Na het verdwijnen van de Romeinse soldaten werd de streek opnieuw onveilig gemaakt door rovende Germaanse volksstammen.

8

EN NU Nu liggen Grobbendonk en Bouwel in het centrum van de provincie Antwerpen, op de grens van de Kempen aan de schilderachtige samenvloeiing van de Kleine Nete en de Aa. We zijn met bijna 11.000 inwoners en onze beide dorpen worden gescheiden door het Albertkanaal en de autosnelweg E313. We grenzen aan Herentals, Herenthout, Nijlen, Vorselaar en Zandhoven.

Sinds de fusie van beide gemeenten zijn er van veel dingen wel twee stuks in de gemeente. Twee voetbalploegen, twee muziekverenigingen, fanfare en harmonie, twee kerken, twee koren, twee gemeentescholen (met dezelfde naam), 2 jeugdbewegingen (chiro en scouts) maar ook veel dingen die elk van de deelgemeenten echt uniek maakt.

9

10

De boerderijen

van Grobbendonk en Bouwel Grobbendonk is sinds haar ontstaan ook een landbouwersgemeenschap.

Getuige daarvan de vele hoeven met de luisterijke namen zoals De Kroon, De Cramoshoeve, De Leeuw, De Roskam, De Reykens, De Echelpoelschrans, ‘t Cachot enz. Er is ondertussen al veel veranderd en er zijn er de laatste 10 jaar een aantal verdwenen, maar sommige van deze hoeves of hun restanten kan je nog bekijken.

Opmerkelijk is vooral de restauratie van De Kroon aan de Langenheuvel, in Bouwel, waar met veel repect en tijd de hoeve terug in een prachtstaat werd gebracht.

Ook de Spinhoeve ter hoogte van het sta-

tion is vermeldenswaardig. Deze schuur werd door de gemeente ter beschikking gesteld aan de fanfare.... die daar nu hun repetitielokaal hebben ondergebracht.

De Bouwelhoef, ook wel de “Schrans van Bouwel” genoemd, is een monumentaal ensemble gelegen te midden van een brede rechthoekige omgrachting. De oudste gekende vermelding dateert van 1508. De Bouwelschrans lag in de moerassige vallei van de “Cleyne Beek”.

Reeds vroeg is er in de kerkarchieven sprake van een grote en een kleine hoeve binnen de schrans van Bouwel. Tijdens 11

de Tweede Wereldoorlog werd de hoeve omgevormd tot veeslachterij ter bevoorrading van de Belgische troepen en het bakhuis werd verbouwd tot bunker.

Merkwaardig is vooral de driebeukige schaapskooi met de monumentale oversteek boven de brede poort in de smalle zijde. Vrijstaande schaapskooien zijn vrij zeldzaam omdat ze meestal slechts een afgebakende ruimte waren binnen een schuur.

Nu kan je er feesten en verkoopt het “IJsbieke� er misschien wel de beste ijsjes van de Kempen!

12

Klassieke molenaarsproducten gemaakt met de kracht van het water

Waterkracht van Grobbendonk Op de weg van Grobbendonk naar Vorselaar, het Hofeinde, staat rechts van de weg, een prachtig stukje industriÍle archeologie, de Watermolen van Grobbendonk. De Watermolen die op de Nete staat, vlak bij de samenvloeiing met de Aa, werd al in de 11de eeuw vernoemd en behoorde in de 13e eeuw toe aan de Heren van Grobbendonk en aan de abdij van Sint-Bernard-op-de-Schelde, die deze streek van de Hertogen van Brabant in leen hadden. Vandaag is de molen in het bezit van de adellijke familie d’Ursel maar is in erfpacht gegeven aan de molenaars-

familie Van Hool-Schroyens. De vroegere dubbelmolen (graan- en oliemolen) werd na herhaalde vernielingen steeds opnieuw opgetrokken. In 1268 brandde hij af. In 1597 werd hij opnieuw totaal verwoest. Het linkergebouw is 17e eeuws. In 1919 werd hij weerom door brand ernstig geteisterd.

In 1921 werd hij helemaal vernieuwd en in 1962 als monument beschermd. In 1986 werd het rad gerestaureerd met een nieuw metalen waterwiel en acacia-planken.

13

Zelfbakkers Uniek is zonder meer het feit dat de molen nog steeds in gebruik is. Je kan er dan ook dagelijks terecht voor alle klassieke molenaarsproducten, gemaakt met de kracht van water! Niet alleen haver en gerst, voor de paarden, maar ook de zelfbakkers onder ons, weten de weg naar de molen van Grobbendonk te vinden.

In 2005 werd de omgeving, het schilderachtige van de Kleine Nete en de Aa met de Graafweide als landschap, terecht beschermd. Nog in 2010 werd een vistrap aangelegd aan de stuw bij de watermolen.

14

15

16

Windenergie van Bouwel De molen, samen met het molenhuis gelegen aan de Molenstraat, werd opgericht in 1925. De toenmalige eigenaar was de heer Bosschaert de Bouwel, die de molen verhuurde aan molenaar Louis Van de Poel.

Eigenlijk is het een molen uit WesterloVoortkapel die overgebracht werd als compensatie voor de oorspronkelijke molen die in 1914 door het Belgische leger in de as werd gelegd bij haar aftocht. Deze molen uit Westerlo-Voortkapel zou dateren van rond 1790, maar de oudste teruggevonden datum in de molen is die van 1732.

De molen staat op dezelfde basis als de oorspronkelijke molen die er, opgericht door de eerste maalder, Joannes Baptist Van Looy, van 1791 tot 1914 stond. Opmerkelijk is de gaafheid van de 18e-eeuwse voor-gevel van het molenaarshuis.

aftakElinG En REstauRatiE De molen was volledig operationeel tot er in 1940 werd overgeschakeld op elektriciteit. Bij de bevrijding na WOII werd hij, bij gebrek aan elektriciteit, terug opgestart om de streek van meel te voorzien.

17

Sindsdien beginnen stilstand en verval onherroepelijk hun tol te eisen, ondanks het feit dat de molen in 1943 (!) als erfgoed geklasseerd werd.

De familie Hoeben kocht de molen aan en richtte hem in als vakantieverblijf.

In 1973, na bijna 30 jaar aftakeling, volgde de volledige restauratie door molenmaker Caers uit Retie en de wieken kregen in 1978 tenslotte nog een volledig nieuw stel zeilen aangemeten, die er vandaag nog steeds opliggen.

De molen wordt regelmatig gebruikt en draait onder normale weersomstandigheden tweemaal per maand.

18

Diamonds are forever MADE IN GROBBENDONK/BOUWEL Eind 19de eeuw werd de eerste diamantslijperij van Antwerpen naar de Kempen overgebracht en legden Cassiers en De la Montagne de f undamenten van de diamantnijverheid in Grobbendonk.

Cassiers werd vaak ook wel de “Vader van de Kempen” genoemd. De bloeiende diamantnijverheid gaf Grobbendonk de titel “slijpersdorp”. Gedurende de jaren 19261930 ging het echter niet zo goed met de diamantnijverheid.

Fabrieken sloten hun deuren en huisnijverheid nam haar aanvang. Tot enkele jaren na de Tweede Wereldoorlog hervor-

mingen noodzakelijk werden en de diamantbewerker zijn “molentje” ruilde voor werk in de fabriek.

De eerste slijperij in Bouwel werd in 1910 gebouwd door Alfons Horemans, een werk-plaats met 12 molens, door een benzine-motor aangedreven.

De toenmalige Rijksmiddelbare School in Grobbendonk richtte jarenlang een opleiding diamantbewerking in en bood ook bijscholing aan van de Algemene Diamantbewerkersbond van België (ADB) In 2006 telden Grobbendonk en Bouwel samen nog 62 diamantbewerkers en nog 19

9 erkende diamantwerkplaatsen in Grobbendonk en 2 in Bouwel.

Het huidige Diamantmuseum van Grobbendonk beschikt daarom over een erg interessante, uitgebreide ĂŠn unieke collectie met betrekking tot de diamantbewerking eind 19de, begin 20ste eeuw.

Het tijdelijke onderkomen van het museum aan de Kabienstraat wordt hopelijk in de nabije toekomst ingeruild voor een permanent en speciaal daarvoor uitgerustte ruimte in de Kasteelhoeve, bijvoorbeeld samen met het wielermuseum en de collectie van het archeologisch museum.

20

21

Koude oorlog in de Kempen

22

In 1952 werd het via de “Gondalaovereenkomst” mogelijk gemaakt om vier kampen op te richten voor manschappen (oa in Grobbendonk) en twee woonwijken in Lier en Herentals. De basissen in de Kempen dienden om het Britse Rijnleger in geval van nood (lees: de inval van het toenmalige Sovjetleger in Oost-Europa) snel en efficiënt te kunnen bevoorraden.

Op het toppunt van de basissen werkten, verspreid over die verschillende kampen in de Kempen, meer dan 4000 Belgische burgers. In de volksmond is de militaire basis beter gekend als “het Engels kamp”.

40 jaar later, na de sluiting door de Britten, nam het Belgische leger dit domein over. Momenteel is het de thuisbasis voor het 29ste Bataljon Logistiek, een onder-steunende eenheid. Het domein, zo’n 280 hectare groot, waarvan 230 hectare natuurgebied, wordt nu ook stilaan meer toegankelijk.

Het natuurgebied is dankzij zijn jarenlange ontoegankelijkheid dan ook een pareltje en huisvest een enorme schat aan fauna en flora.

GLASNOST Af en toe gaan de militaire hekken open en kunnen we een blik opvangen van wat zo lang verborgen bleef. Weinigen weten dat men ook op de basis jeugdkampen kan houden en dat de Grobbendonkse jeugd jaarlijks kan gaan roefelen tijdens de “Roefeldag”.

Het terrein is ook uiterst geschikt voor paardenwedstrijden en ook de fameuze “heksentocht” vindt jaarlijks plaats op de terreinen van de basis. In 2011 werd er nog door een 2000-tal mensen stevig gelopen en gefietst tijdens “Sporten tegen Kanker”.

23

Onklopbaar op de fiets, de legendarische trappers.

De helden van Grobbendonk RIK VAN LOOY

Hij mag dan wel de Keizer van Herentals genoemd worden, Rik Van Looy is en blijft gewoon de zoon van “Sus Puls” en “Wis Gazet”, uit Grobbendonk. Rik werd 20 december 1933 geboren en woonde in de Eikenlei. Rik was geen onverdienstelijk voetballer, getuige de verslagen en de foto’s van KFC Grobbendonk. Maar de fiets lag hem duidelijk beter en hij blonk vooral uit als sprinter.

In de begindagen van zijn carrière kreeg hij 24

te maken met Rik Van Steenbergen, in de nadagen moest hij de strijd aangaan met een zekere Eddy Merckx, die tot 1966 in de wielerploeg Solo-Superia (“De Rode Garde”) van Van Looy reed.

Rik won in totaal 493 wedstrijden en staat in de rangschikking van de beste renners aller tijden (Daniel Marszałek) op de elfde plaats (2009). Hij werd tweemaal wereldkampioen op de weg (‘60-’61) en hij is de enige wielrenner die de zes klassiekers buiten categorie (Luik-Bastenaken-Luik, Milaan-San Remo, Parijs-Roubaix, ParijsTours, Ronde van Lombardije en Ronde

Foto: collectie Suske Verhaegen

25

van Vlaanderen) heeft gewonnen. Hij won in de drie grote rondes, de Giro, de Tour en de Vuelta, het punten- of bergklassement, maar de eindoverwinning van die rondewedstrijden behaalde Van Looy echter nooit. Van Looy reed ook op de baan en won twaalf zesdaagsen, waarvan tien met Peter Post.

Rik Van Looy ontving op 10 januari 2005 de prijs van “Sportpersoonlijkheid van het Jaar” van de provincie Antwerpen. Van Looy ontving deze prijs voor zijn inzet en bezieling in de Vlaamse Wielerschool in Herentals. Op 22 juni 2012 werd Rik Van Looy ereburger van Grobbendonk!

Herman Van Springel “Monsieur Bordeaux-Paris” wordt op 1 augustus 1943 word geboren in Ranst maar woont nog steeds in Grobbendonk.

26

Zijn bijnaam dankt Herman Van Springel aan zijn zeven overwinningen in de monsterrit van Bordeaux-Parijs.

Van 1965 tot 1981 won Vanspringel bovendien meer dan 10 klassiekers en kreeg ook als ronderenner een goede reputatie. Op de indrukwekkende erelijst van Herman Van Springel staan bijna alle grote eendagskoersen. In de zeventien jaar dat Herman Van Springel beroepsrenner was, won hij in totaal 136 wegwedstrijden.

Hij werd echter vooral beroemd én populair door wedstrijden die hij bijna won.

In de Ronde van Frankrijk van 1968 leek op de laatste dag de tijdritspecialist uit Grobbendonk met een voorsprong van 16 seconden op Jan Janssen zeker van zijn zaak. Maar dat pakte heel anders uit.

Herman blokkeerde in de slotfase, terwijl Jan Janssen juist toen pas goed op stoom

kwam. Het kostte Van Springel de eindzege: hij kwam 38 seconden tekort voor de Tourzege. In 1970 verloor hij de Vuelta met 1 min 27 seconden op de Spanjaard Luis Ocana en in 1971 had hij 2 min 04 seconden tekort op Gotta Petterson om de Ronde van Italië te winnen.

Als superknecht voor Eddy Merckx mocht hij af en toe ook voor zijn eigen kansen rijden. In 1972 werd de kanibaal op het allerlaatste moment uit de Tour geschrapt en kwam Herman Van Springel als enige van zijn ploeg aan de start in Zottegem en wist alsnog de overwinning te behalen. Hij won vijf tourritten en in 1973 pakte hij de groene trui van het puntenklassement.

Herman Van Springel is ereburger in Grobbendonk en toonde zich in 2008 met de campagne “Met belgerinkel naar de winkel” nog steeds sneller met de fiets dan burgemeester Herman Wouters met de auto. foto: collectie Suske Verhaegen

27

28

Sportief Suske en het wielermuseum EEN DROOM VAN EEN COLLECTIE en bekend tot in New York.

Suske (Frans) Verhaegen, zelf geen onverdienstelijk ex-prof wielrenner (19701979) legt zich al jaren toe op het passioneel verzamelen van allerlei wielrennerij memorabilia uit ons rijke Kempense wielerverleden. In 2011 starte hij samen met een paar vrienden ook een website en een Facebookgroep van ex-wielrenners. Hieronder kunnen zij zelfs ook Eddy Merckx, Tom Boonen en andere grote namen tellen.

Suske zijn collectie waaronder ook fietsen, truitjes en trofeeën, nam zulke proporties

aan dat zijn eigen huis heel wat te klein werd en zijn vrouw iets minder goedgezind. Dankzij de inspanningen van de gemeente Grobbendonk kreeg zijn collectie een meer geformaliseerde uitstraling in de vorm van het “Kempens wielermuseum” dat op 22 juni 2012 in Grobbendonk geopend werd.

Je vindt het museum terug in de voormalige zaal Breughel naast Ter Donk aan het Astridplein. En wie weet, verhuist het later wel naar een nieuwe museumsite in 29

de Kasteelhoeve bv, in een meer speciaal daarvoor ontworpen plaats, samen met het archeologisch museum en het diamantmuseum.

De collectie, die nu al enorm omvangrijk en belangrijk is, heeft ondertussen ook van onze lokale wielergrootheden Rik Van Looy en Herman Van Springel de toezegging gekregen om ook een deel van hun persoonlijke archief en trofeeën daar tentoon te stellen.

Het wielermuseum wil vooral hulde brengen aan de wielrenners die door de jaren heen geschiedenis hebben geschreven op de pedalen. In en rond Grobbendonk zijn er wel dertig (ex-)renners die deze aandacht verdienen.

Sinds dag 1 is het museum een ware publiekstrekker en een bezoekje is meer dan de moeite waard.

30

Suske zelf blijft er bescheiden bij. Ondanks het feit hij zelfs de verpakkingen siert van de ‘Wafels and Dinges’ speculaasjes in New York. Want ook daar kennen ze ondertussen Suske uit Grobbendonk.

Die zijn van hier! foto: www.Unique-Pictures.be

TALENT IN EN UIT ONZE GEMEENTE

Grobbendonk en Bouwel hebben in de loop van de jaren nog veel meer talent in huis gehad. En hebben dat ook nu.

En wel op verschillende terreinen. Een schrijver zoals Robin Hannelore of een

kunstschilder zoals Renaat Veris die in Grobbendonk woont en werkt.

Ook Belgisch kampioen veldrijden 2012 bij de Junioren Daan Soete woont in onze gemeente en maakt zich klaar voor een carrière bij de profs en zet daarmee misschien wel de wielerkampioenentradtitie, die onze gemeente heeft, voort!

Virginie ‘Nieke’ Keteleer was tot in maart 2012 de oudste competitiezwemster (87 jaar !) van ons land. Zo verbeterde ze in oktober 2011 nog haar eigen Europese record op de 200 meter vrije slag met maar liefst 9 seconden. Al in 1940 plaatste ze 31

zich voor de Olympische Spelen, maar WOII stak stokken in de wielen. Meer dan vijftig jaar later, op haar zeventigste, besloot Virginie het zwemmen weer op te nemen. En met succes! Ze zwom de afgelopen 15 jaar de medailles bij elkaar.

Patrick Nys (1969) is een voormalig doelman die zijn eerste wedstrijden speelde bij KFC Grobbendonk maar daarna voor Lommel, Lierse, Beerschot, en het Turkse Gençlerbirliği de netten bewaakte. Zijn laatste zeven seizoenen speelde hij voor FC Brussels, waar hij in het laatste seizoen ook keeperstrainer was. Op 41-jarige leeftijd stopte hij met profvoetbal en werd hij voltijds (keepers)trainer bij Lierse en van de Nationale doelmannen van 15 tot 19 jaar.

Patrick woont nog steeds in Grobbendonk waar hij bovendien ook brandweervrijwilliger is.

32

Bartel Van Riet wordt al vaak de Jeroen Meus van de tuin genoemd. De televisietuinman is met zijn programma “Groenland” aan de verovering bezig van de Vlaamse huiskamers. Niet echt verwonderlijk die groene vingers, als je opgroeide tussen de bossen, in de “Rimboe” bij de Scouts van Grobbendonk. Als “Assertieve Spreeuw” weet hij als geen ander hoe je de dingen in de natuur aanpakt.

In het Ketnet programma “X-Treem” leert Bartel je ook hoe je in het bos kan overleven en hoe je daar je plan kan trekken mét respect voor de natuur.

Sinds kort woont “Assertieve Spreeuw” terug in Bouwel. Welkom thuis, Bartel!

Felix Timmermans, een van de grote schrijvers uit ons taalgebied, van vorige eeuw, schreef in 1939-1940 ‘Minnekepoes’.

Het dagboekverslag “Minnekepoes” is een poëtische ode aan de eenvoud, een prachtig stilleven in woorden. Het is het verslag van de acht maanden die het gezin Timmermans doorbrachten in het Kempische landhuis, genaamd “Minnekepoes” aan de Dennenlaan 30 op de grens tussen Bouwel en Grobbendonk, “ver weg van Lier”. Het landhuis is ondertussen wat veranderd maar het staat er nog steeds.

Grobbendonk en Bouwel hebben heel wat inspiratie opgeleverd aan de schrijver van ondermeer “Pallieter” die in 1920 de Staatsprijs voor Literatuur in ontvangst mocht nemen.

Prettig detail: bekijk volgende keer het logo van de Cultuurraad van Grobbedonk maar eens goed: “Minnekepoes” is er fijntjes in verwerkt. En nee, het is dus niet toevallig dat we in Grobbendonk in het verlengde van de Dennenlaan, een Timmermanslei, een Perlamoenalaan en een Pallieterdreef hebben.

33

34

foto: Liesbet Peremans

Singer-Songwriter uit Bouwel

Eva De Roovere Op 14 juni 1978 wordt Eva de Roovere geboren in Lier maar woont en groeit op in De Dellekens in Bouwel.

Al vroeg leert ze klarinet en viool spelen en gaat ze studeren aan de kleinkunstafdeling van de toenmalige Studio Herman Teirlinck en Jazz Studio Tritonus in Antwerpen. Nog op school wordt ze de zangeres van Kadrill en speelt ze zowat op alle Europese folkmuziek festivals. De groep was zo tevreden dat de eerstvolgende CD “Eva” werd gedoopt.

In 1999 won ze samen met Colette Notenboom de juryprijs van het Leids Cabaret Festival en gaat ze spelen bij Oblomow

wat onder meer de radiohits “Later”, “Op een hoopje” en de albums “Min en Meer” (2004) en “Kleine Blote Liedjes” (2005) oplevert.

Sinds 2006 speelt Eva solo en bracht ondertussen 3 cd’s uit: ‘Mijn huis’, ‘Over & Weer’ en ‘De Jager’, waarvan meer dan 40.000 exemplaren werden verkocht.

Samen met Kris De Bruyne, Liesbeth List en Lucas Van den Eynde toerde ze met de liedjescarrousel ‘Kleinkunsteiland’, grasduinend doorheen het Nederlandstalige lied, waarbij Eva onder andere ‘Mia’ en ‘Van God los’ bracht.

35

Op 8 augustus 2009 won ze op Radio 2 Zomerhit de prijs voor Beste lied met “Zoals in dat ene liedje.” In Nederland viel vooral de rapversie van haar nummer “Slaap lekker” (fantastig toch) met Diggy Dex op.

In 2010 zong ze op Pukkelpop met Snow Patrol “Set the fire to the third bar”, en toerde ze vanaf de herfst van dat jaar langs de Vlaamse cultuurcentra met Roland Van Campenhout, Nathalie Delcroix en Tine Reymer als de “Country Ladies”.

Eva toerde met haar eigen band door België en Nederland, maar ook Senegal, Zuid-Afrika, Denemarken, de UK, Spitsbergen en de USA. Maar optreden in de Volle Vaart, in Grobbendonk, is voor haar altijd een beetje thuiskomen.

36

Ergens verscholen in het landelijke Grobbendonk

Het magisch realisme van Hubert Lampo

In 1965 besloot Hubert Lampo de drukte van Antwerpen te verruilen voor de rust in Grobbendonk. Hij zette zijn medewerking aan de Volksgazet en het Nieuw Vlaams tijdschrift stop na zijn benoeming als hoofdinspecteur van de Openbare bibliotheken.

Hij verzorgde als schrijver de wekelijkse pagina Kunst en Cultuur van het socialistische dagblad De Volksgazet waarvoor hij honderden recensies zou schrijven, zowel over literatuur als over beeldende kunsten en theater. “De Komst van Joachim Stiller” (1960) groeide uit tot Lampo’s bekendste boek. Lampo was ook een actief lid van de Grobbendonkse socialistische partij voor meer dan 35 jaar.

In 2002 werd hij als ereburger gehuldigd. Dat hij zich in onze gemeente altijd goed heeft gevoeld, blijkt uit een citaat,

geschreven ter gelegenheid van dit ereburgerschap en zijn huldiging bij de opening van de vernieuwde bibliotheek: “De Kempen zijn in mijn boeken niet afwezig. De meeste ervan zijn in Grobbendonk geschreven. Wel is het zo dat de hoofdactie zich in Antwerpen afspeelt. Zij kwamen echter tot stand dankzij de rust die ik in onze gemeente heb gevonden. Rust en sfeer worden immers door verschillende elementen bepaald.

Voor mij is de doorslaggevende factor de volksaard van de medebewoners, vrij van geest, vriendelijk en steeds hulpvaardig.

Ik heb er nog geen moment aan getwijfeld: Grobbendonk heeft de tweede helft van mijn leven gelukkiger gemaakt dan waar het om het even had kunnen zijn.”

Hubert Lampo overleed op 85 jarige leeftijd te Essen op 12 juli 2006.

37

38

Een wijk, een café

De Lindekens EEN BEGRIP IN GROBBENDONK, BOUWEL EN VERRE OMSTREKEN Deze herberg aan de Liersesteenweg is al eeuwen lang een belangrijke plaats van bijeenkomst aan de voornaamste toegangsweg naar de gemeente. Het staat ook op de grens tussen beide deelgemeenten.

Emilius Bosschaert de Bouwel liet aan het begin van de 20ste eeuw in herberg De Lindekens en herberg Het Engels Huis (aan het huidige treinstation) overnachtingsmogelijkheden inrichten. Het werd een populaire ontmoetingsplaats waar handelaren hun dieren konden laten drinken

en uitrusten en zelf ook konden overnachten. Ook bij toeristen vielen beide herbergen (en Bouwel als toeristische bestemming in haar geheel) letterlijk en figuurlijk zeer in de smaak.

Later is het zulk een bekend café geworden dat het gehucht waarin de afspanning gelegen is (namelijk “Nierijk”) al zeer lange tijd door iedereen gewoon “De Lindekens” genoemd wordt. Ook verschillende handelszaken in de onmiddellijke omgeving verwijzen naar “De Lindekens”. Oorspronkelijk was het 39

eigendom van de familie Van Soom-De Laet, maar later is ook o.a. de bekende wielrenner Herman Van Springel een tijdje eigenaar geweest van het café.

Meer recent is het café enkele malen in korte tijd in andere handen overgegaan en het gebouw wacht momenteel (2012) op een enthousiaste uitbater die de aloude ontmoetingsplaats en café nieuw leven wil inblazen.

Het gebouw zelf is niet geklasseerd als waardevol erfgoed maar het werd onlangs een beetje opgeknapt en het is nog steeds een markant oriënteringspunt voor de vele wandelaars en wielertoeristen die we in onze gemeente mogen verwelkomen

40

Binnenkort in Bouwel een nieuw leven voor het oude

Gemeentehuisje Het gemeentehuis was oorspronkelijk niet gebouwd als een gemeentehuis. Dit landhuis, gelegen aan Ter Duinen, is gebouwd in 1927-1928 door Frans Kempenaers, hoofdinspecteur van het lager onderwijs voor het ressort Turnhout.

Deze villa uit de interbellum periode is uniek voor Bouwel en omstreken. De gemeente was in die periode een arm boerendorp en een dergelijke woning was enkel voor de rijke inwoners voorbestemd.

De gebruikte stijl is een beetje vaag maar zou geïnspireerd kunnen zijn door het opkomende toerisme in Bouwel tijdens het eerste kwart van de 20ste eeuw.

Het gebouw werd in 1956 gebombardeerd tot gemeentehuis van de – toen nog zelfstandige – gemeente Bouwel. Het is een van de weinige resterende sporen die ons aan dat verleden kunnen herinneren.

De toekomst van dit statige huis was lange tijd onzeker vermits het gemeentebestuur het plan had opgevat er de sloophamer op los te laten. Gelukkig is onder druk van de buurtbewoners het gemeentebestuur op haar beslissing teruggekomen, en zal het voormalige gemeentehuisje gerenoveerd worden en samen met de grond er rond een nieuwe bestemming en een nieuwe start krijgen.

41

42

Van diamantslijperij tot aardappelfabriek.

De frieten van Grobbendonk

Achter de gevel?

Het Canadese merk McCain is wellicht iedereen bekend. Ook Grobbendonk heef t een fabriek van McCain en wel pal in het centrum. Hoe komt dat? Daar gaat een hele geschiedenis aan vooraf, een geschiedenis met een duidelijke link naar de diamantnijverheid.

De huidige McCain fabriek was in 1898 oorspronkelijk een diamantbedrijf, gesticht door Hendrik Cassiers. In 1901 besloot Cassiers om naast de slijperij een bescheiden conservenfabriekje op te richten om de verlet-uren van de

slijpers op te vangen en omdat de vraag naar groenten in blik in stijgende lijn ging. Deze zet heeft hem trouwens van de ondergang gered tijdens de beurscrash van 1929.

In 1946 werd de firma overgenomen door Materne en in 1970 door Universal Foods. In 1970 werden er de eerste aardappelspecialiteiten ontwikkeld en geproduceerd.

In 1978 ging het bedrijf Universal Foods samen met het diepvriesbedrijf Viking 43

uit Oostende. De zo ontstane maatschappij Frima - Viking breidde de productielijnen voor de aardappelspecialiteiten sterk uit.

In 1986 werd Frima - Viking overgenomen door de McCain groep uit Canada die bezig was zijn productie sterk uit te breiden. De naam werd gewijzigd in Mc Cain - Frima. Grote investeringen in het bedrijf zelf werden uitgevoerd om zo de productiecapaciteit te vermeerderen. Zo werden in 1988 de aardappellijnen flink gemoderniseerd, in 1991 werd er geïnvesteerd in een 2de productielijn en in 1998 werd er een grote 3de productielijn geïnstalleerd. In 1994 werd de naam van het bedrijf officieel veranderd in “McCain Foods Belgium NV Frozen Foods Division”.

McCain Grobbendonk produceert tot op heden een groot assortiment aan aardappelspecialiteiten.

44

Bij Bierhandel Willems komt de wereld over de vloer.

Van de streek Grobbendonkse Tripel In 1962 startte vader Louis Willems als melkventer op de baan en reeds een jaar later begon hij als bierhandelaar voor brouwerij Roman. In de loop der jaren zijn daar vanzelfsprekend verschillende andere brouwerijen bijgekomen. Nieuw was vooral de drankendiscount die in 1983 in de Leopoldstraat begonnen werd.

Sinds 1995 is vooral het aanbod speciale bieren enorm uitgebreid en heeft zoon Johan samen met zijn echtgenote Gitte een assortiment met meer dan 900 bieren opgebouwd.

In 2008 werd de winkel zelfs door Tim Webb, één van ’s werelds meest gerenommeerde auteurs inzake bier, uitgeroepen tot “Belgiums Top Beershop”. Ze ontvangt klanten van over de hele wereld. Iedereen die maar in de ban is van bier. Wil je wat Japans of Deens horen praten op een zaterdagnamiddag? Het kan bij Bierhandel Willems in Grobbendonk!

Een eigen Grobbendonks bier mocht dan ook niet op de kaart ontbreken. Johan en Gitte hebben een recept laten ontwikkelen en na enkele proefbrouwsels was de Grobbendonkse tripel geboren. Deze 45

46

wordt ĂŠĂŠn maal per jaar gebrouwen bij brouwerij St. Canarus in Gottem.

De Grobbendonkse Tripel is er in 33cl en in 75cl flessen, hij heeft in 2012 ook een eigen glas gekregen alsook een speciale geschenkverpakking.

De Grobbendonkse Tripel heeft een zachte afdronk, met een licht bittere nasmaak en een goudblonde kleur met een mooie witte schuimkraag in het glas. Een perfecte spiegeling van het dorp en haar inwoners. Genieten staat op de eerste plaats. Proost!

47

Een bewogen geschiedenis

Sint-Lambertuskerk gedynamiteerd en vernield door een brand De parochiekerk van Grobbendonk heeft een ietwat bewogen geschiedenis. Nadat het oorspronkelijk kerkje van “Ouwen� in 1715 door de Engelsen werd vernield, werd de kapel van Sint-Magdalena Gasthuis aan de Bist (Astridplein) in 1718 omgevormd tot parochiekerk met SintLambertus als patroon van de parochie.

Dit parochiekerkje werd op haar beurt vernield in 1940, toen de Belgische genietroepen de toren uit strategische overwegingen dynamiteerde maar daarmee de rest van de kerk mee vernielde, door een brand die hierop volgde.

48

Een maquette van dat kerkje kan men trouwens nog altijd bezichtigen in de huidige kerk. Tijdens de bouw van de huidige kerk, gingen de kerkelijke diensten door in een glazen hal van de conservenfabriek aan de Bergstraat (het huidige Mc Cain).

Het neo-romaanse, sobere bouwwerk werd ingewijd op 18 september 1951 en is van de hand van Jos Ritzen. Het hoogkoor, het altaar, beide zijaltaren en de communiebank zijn opgetrokken uit grijs marmer.

De gedenkplaat aan de buitenzijde brengt Pater Walter Voordeckers in herinnering, die in 1980 vermoord werd in Guatemala.

49

RIMBOE 50

Kleine weetjes zeg maar gerust de wist-je-datjes.

RimboeRock De Grobbendonkse scouts en gidsen, beter bekend als de “Bosvogels”, organiseren in 2012 reeds voor de 20ste keer op rij dit muzikaal feest. Na 20 jaar is aan de succesformule nog niets veranderd. De laatste jaren kenden ze steeds opnieuw succesvolle edities, wat hen sterkt in het blijven organiseren van één van de enige grotere evenementen in ons dorp! Grobbendonk is terecht fier op De Bosvogels en hun festival!

Rimboe Rock is al lang niet meer dat kleine muziekoptreden dat het was, maar een ondertussen flink uit de kluiten

gewassen tweedaags festival. De ultieme sleutel voor dit succes is dat Rimboe Rock nog steeds mag rekenen op de medewerking en het enthousiasme van de vele vrijwilligers. Echt dure namen staan nooit op de affiche, het is en blijft een lokaal festival.

Te voet naar Compostela De broers Staf uit Herentals en Roger Copmans uit Grobbendonk zijn in 2009 naar Santiago de Compostela gestapt.

Een tochtje van zo’n 2.300 kilometer.

Wandelen zit de gebroeders Copmans in de genen én de benen! Samen stapten ze 51

al meer dan veertig keer de Dodentocht in Bornem. Santiago bleef echter de ultieme uitdaging. Toen de dokter het licht op groen zette, vertrokken ze op 7 juli 2009 en brachtten met succes de wandeling tot een goed einde.

Weer thuis en genietend van een verdiende rust, dachten ze maar aan één ding: hun volgende tocht, naar Rome.

Spel zonder grenzen Elke 4 jaar organiseren de Chiro van Bouwel hun ondertussen onvolprezen “Spel Zonder Grenzen” waarin 1 dag lang de verschillende wijken van de deelgemeente Bouwel de sportieve strijd met elkaar opnemen in verschillende etappes.

Echter, maanden op voorhand al, wordt in de verschilende wijken naarstig gewerkt aan praalwagens, danspasjes, kwissen 52

enzo meer om op de dag zelf 100 procent te kunnen presteren.

De traditionele mosselen en fuif sluiten een dag vol leute en plezier af... En één wijk mag zich voor 4 jaar lang de beste van Bouwel noemen.

Rik Boen organiseert het helemaal alleen !

Weinigen weten dat Rik Boen zowat helemaal alleen de bloemen-en lentemarkt en de kerstmarkt organiseert. In 2012 was hij trouwens al aan zijn 28ste editie toe van de bloemenmarkt!

Vroeger verkocht hij bloemen en planten, en is daardoor met de bloemenmarkt begonnen. Ondertussen is hij door gezondheidsproblemen met zijn zaak gestopt, maar blijft de markten in Grobbendonk, zolang hij kan, verder organiseren. En misschien (hopelijk) neemt zijn dochter het wel van hem over?

De schandpaal van Grobbendonk Op zaterdag 21 april 2012 werd de site van de schandpaal van Grobbendonk plechtig ingehuldigd. Een pareltje van erfgoed en een realisatie die te danken is, vooral, aan de inspanningen van de heemkundige kring “Leckerbeetje�.

Het waren zij die de herlocatie gestalte gaven door de verschillende partijen, gemeente Grobbendonk en Pidpa, rond de tafel te krijgen ĂŠn... een plannetje te tekenen.

Grobbendonk is nu een parel van een toeristische plek rijker. Fietsers en wandelaars kunnen nu rustig verpozen bij wat eens een plaats van terechtstelling was, over afspanning De Leeuw (en onder de watertoren) op het kruispunt van Hofeinde en Kremersgat.

53

Colofon Neuzen in Grobbendonk werd bijeen geneusd door curieus Grobbendonk: Mie De Backer, Wim De Lathouwer, Gert Fransen, Katrin De Swert, Walter CambrĂŠ en Pascal De Vijlder Met speciale dank aan: Marcel Somers, Karel Van Uytven en Suske Verhaegen Wil je meedoen met curieus Grobbendonk?

Neem dan contact op met: wim@delathouwer.be Wim de Lathouwer Het Hoog 13 2288 Bouwel

54

Fotografie: Mie De Backer, Liesbet Peremans, Unique Pictures Vormgeving: Rob Marcelis Lay-out: Nele Willems, Gert Fransen Meer info: www.curieus.be/neuzenin

CURIEUS? curieus is een sociaal-culturele vereniging voor volwassenen die zich bezig houdt met alles wat mensen kan boeien. Je komt ons tegen op meer dan 300 plaatsen in Vlaanderen en Brussel. Je kan er komen proeven van de activiteiten die een kleine of grote groep vrijwilligers organiseren voor iedereen in hun gemeente of wijk: daguitstappen, info- en debatavonden, tentoonstellingen, filmvoorstellingen, standupcomedy-avonden, internetklasje, quizzen, fiets- of wandeltochten… Kortom: alles wat mensen ‘curieus’ maakt. curieus is er voor mensen die op zoek zijn naar een zinvolle vrijetijdsbesteding.

Mensen die andere mensen willen ontmoeten in een aangename en vriendschappelijke sfeer. curieus is er ook voor mensen die graag iets opsteken, die steeds op de hoogte willen blijven en mee willen zijn in deze steeds veranderende maatschappij. curieus draagt waarden als respect, gelijkwaardigheid en solidariteit hoog in het vaandel. We kiezen voor een samenleving waarin iedereen gelijke kansen krijgt om zich te ontplooien en de verantwoordelijkheid heeft om deze kansen te benutten. curieus kiest voor ontmoeting. curieus wil mensen samenbrengen, banden smeden, netwerken bouwen.

www.curieus.be informatie@curieus.be

55

printed by

www.zwartopwit.com

V.u.: Jurgen Theunissen, p/a Grasmarkt 105/41, 1000 Brussel. Niet op de openbare weg gooien ajb.

56