Memoria Biblioteca Sarmiento (IES de Curtis) 2012 - 2013

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

“MERGÚLLATE NO(S) FONDO(S)” MEMORIA PLAMBE 2012/2013 I.E.S. CURTIS

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

1

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

ÍNDICE 1

GRAO DE CUMPRIMENTO DOS OBXECTIVOS PROPOSTOS.

2

GRAO DE IMPLICACIÓN DO CENTRO E DA COMUNIDADE EDUCATIVA.

3 GRAO DE INTEGRACIÓNDOS RECURSOS DA BIBLIOTECA NOS PROCESOS DE ENSINANZA E APRENDIZAXE DAS DISTINTAS ÁREAS DO CURRÍCULO. 4

ACTIVIDADES DESENVOLVIDAS.

4.1

Xestión técnica e organización.

4.2

Fomento da lectura.

4.3

Educación para a competencia en información.

4.4

Outras.

5

ACTIVIDADES DE FORMACION.

6

MATERIAIS PRODUCIDOS.

7

AVALIACIÓN.

8

HORARIO REAL ASIGNADO Á PERSOA RESPONSABLE E AO EQUIPO.

9

PREVISIÓN DE FUTURO.

10

PROXECTO LECTOR DE CENTRO.

11

ANEXO Á MEMORIA DE ACTIVIDADES

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

2

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

1. Grao de cumprimento dos obxectivos propostos.

-

Adquisición de novos fondos, tanto en soporte impreso como audiovisual e informático.

-

Materiais destinados a alumnos con necesidades educativas especiais, dificultades de aprendizaxe, altas capacidades, alumnado inmigrante, etc.

-

Rematado o proceso de traspaso de fondos de ABIES a MEIGA.

-

Colaboración con outros órganos (Dirección, ENL, ...) na dinamización das actividades culturais do centro.

-

Difusión dos fondos e circulación polo centro.

-

Ampliación das posibilidades de uso pedagóxico da biblioteca escolar : •

Información aos profesores sobre o sistema de organización dos fondos, para que posteriormente puideran traballar na biblioteca cos seus alumnos.

•

Difusión das posibilidades da biblioteca como recurso pedagóxico noutras áreas con menos tradición de uso (Matemáticas, Ciencias, Ciclos Formativos...).

•

Deseño xunto cos profesores propostas de actividades que enriqueceron a práctica docente contando co espazo da biblioteca.

•

Arquivo e catalogación dos documentos elaborados no centro por profesores e alumnos.

•

Difusión da "Guía da Biblioteca" entre alumnos e profesores.

•

Aprobación do Claustro e Comisión de Coordinación Pedagóxica, a través da Dirección, da creación da Comisión de Biblioteca, integrada por representantes da Dirección, Profesorado, Alumnado, Persoal Non Docente, ANPA e Concello e Biblioteca Municipal.

Estudo da posibilidade de apertura da biblioteca en horario extraescolar para un aproveitamento dos recursos en beneficio do noso contorno social, sabendo o beneficio que esta interacción pode ter no propio alumnado.. A utilización do Proxecto Meiga facilita enormemente a consulta dende o exterior dos fondos dos que dispoñemos na biblioteca do centro, podendo pasar a ser usuarios da nosa biblioteca as familias do noso alumnado

-

Realización de expurgo dos fondos.

•

Avaliación da adecuación das dotacións da biblioteca ao currículo, etc.

2. Grao de implicación do centro e da comunidade educativa.

Aumenta de maneira significativa a implicación do profesorado. Prodúcese un incremento respecto de anos anteriores en canto a colaboracións dunha parte importante dos docentes, tanto en cantidade como en calidade.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

3

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

Cómpre destacar tamén a importante colaboración con outras áreas e departamentos do centro (Equipo de Normalización Lingüística, Departamentos de Galego, Língua Castelá, Música...), levando a cabo conxuntamente diversos proxectos ao longo do curso académico (concursos, cursos, charlas, encontros...).

A maior implicación atópase entre o propio profesorado integrante do grupo de biblioteca así como no profesorado con gardas neste espazo. Isto, pouco a pouco, favorece a integración do resto do claustro, pois, afortunadamente neste grupo, contamos con profesorado pertencente a distintas disciplinas (linguas, ciencias, ciclos formativos …) A afinidade dentro do equipo serviu para que ese afán de facer da biblioteca un espazo aberto e vivo polinizara a unha parte importante da comunidade educativa, sobre todo ao alumnado. O grao de implicación do alumnado en todas as propostas da biblioteca, tanto lúdicas como académicas, foi, como nos últimos anos, moi alto.

No que atinxe á implicación do equipo directivo é obrigado recoñecer que pola súa parte segue a haber un aposta importante por este espazo, a pesar da progresiva dificultade á hora de asignar horas de adicación á biblioteca nos horarios dos membros do equipo.

3.

Grao de integración dos recursos da biblioteca nos procesos de ensinanza e

aprendizaxe das distintas áreas do currículo.

Cada vez hai unha maior utilización dos recursos da biblioteca por parte de mais profesores e alumnos.

Ademais dos xa habituais préstamos, fundamentalmente de literatura nas distintas linguas e cine, segue a incrementarse significativamente a presenza en sala de grupos de alumnos con profesores, en horario lectivo, para efectuar consultas de todo tipo de fondos documentais (libros, DVDs, internet ...). Foron varios os profesores os que optaron por impartir sesións lectivas no espazo da biblioteca de maneira habitual en grupos reducidos, facendo uso dos materias dos que dispón este espazo.

As entradas nos blogs da biblioteca mantéñense, pero é significativa a aparición de novos blogs no centro (tanto persoais como educativos) e, modestamente, cremos que en parte débese á percepción por parte do profesorado e do alumnado da utilidade deste tipo de ferramentas despois de ter observado o funcionamento das bitácoras postas en marcha polo equipo de biblioteca. Por outra banda, ao aumentar os contidos específicos no blog, sobre todo os relativos a conmemoracións e contidos interdisciplinares, cónstanos un importante aumento das visitas, realizándose, ademais, traballo na aula de contidos transversais

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

4

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

aproveitando a celebración de determinadas datas e apoiándose na documentación dispoñible para toda a comunidade escolar nos distintos espazos na rede da Biblioteca Sarmiento.

As exposicións organizadas dende a biblioteca, sempre contando coa axuda de distintos departamentos didácticos, serviron tamén de escusa para o desenvolvemento de actividades tanto na aula como fóra dela, organizando os profesores cos seus alumnos visitas guiadas, recollida de información, posta en común da mesma e posterior traballo en grupo ou individual.

Tamén os encontros con persoeiros (escritores, debuxantes, políticos, científicos...) permitiron indagar arredor da súa obra, do seu traballo, da súa realidade persoal e social, facendo traballo de aula, sempre dirixido polo profesorado e apoiado en toda a documentación recompilada pola biblioteca e que esta pon a disposición dos usuarios.

Por último, cómpre destacar algo que cremos moi significativo: os usuarios, especialmente o alumnado, cada día máis, demandan dos encargados da biblioteca asesoramento para a selección de información ou fondos. Isto pon de manifesto que eles ven xa a biblioteca como un dos principais centros de recursos informacionais do centro e aos seus encargados como as persoas ás que poden acudir en busca de axuda. Certo é que isto, aínda que nos enche de satisfacción, tamén fai que teñamos unha maior responsabilidade e que, día a día, nos preguntemos se estamos o suficientemente preparados para desempeñar esta función. Nós, por suposto, intentámolo, pero é necesaria toda a axuda posible desde as distintas Administracións que nos permita seguir formándonos para dar o servizo que a nosa Comunidade Educativa nos demanda e se merece.

4.

Actividades desenvolvidas.

4.1.

Xestión técnica e organización

Primeira reunión do equipo de biblioteca para programar o deseño e temporalización de actividades.

Expurgo.

Continuación do proceso de rexistro de fondos en MEIGA. Selección de Colaboradores de Biblioteca para este curso escolar.

Catalogación e etiquetado dos novos fondos.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

5

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

Actualización das normas básicas de uso: fanse carteis con elas e colócanse en diferentes lugares da biblioteca.

4.2.

Fomento da lectura

Adquisición de novidades. http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2012/12/blogpost.html Continuidade da actividade do Club de Lectura Fendetestas (5ª etapa), con alumnado de todos os cursos de ESO; o club está dirixido por profesorado dos Departamentos de Lingua Castelá e de Lingua Galega, aínda que tamén outros departamentos colaboran como asesores. As reunións inícianse a semana do 8 de outubro de 2012. (http://clubfendetestas.blogspot.com.es/) Continúanse a adquirir e mostrar ás novidades adquiridas para a biblioteca no moble e nos andeis destinados a tal efecto (zona de acceso).

Na mesa habilitada para sacar dos andeis libros e DVD que os membros da comunidade escolar poden tocar, consultar, levar en empréstito... expuxéronse ao longo

do

curso

materiais

relacionados

coas

diferentes

conmemoracións

transversais; tamén se usaron os taboleiros do corredor para este mesmo fin: E ti, a que lle tes medo? (http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2012/11/e-ti-que-lle-tesmedo.html) Bibliotecas do Mundo http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2012/10/no-ies-de-curtishoxe-e-o-dia-das.html Dereitos Humanos (mes de decembro) http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2012/12/lembra-que-hoxe-eo-dia-dos-dereitos.html Día da Paz (mes de xaneiro) http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/01/a-paz-en-moitaspalabras.html Día do Libro http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/04/tes-unmomentino-queroche-recomendar-un.html

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

6

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

José Luis Sampedro (mes de abril) http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/04/homenaxe-joseluis-sampedro.html http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/04/desde-bibliotecasarmiento-do-ies-de.html R. Vidal Bolaño (mes de maio) http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/05/roberto-vidalbolano-letras-galegas-2013.html Igualmente, resérvase un pequeno espazo para divulgar a obra de escritores que por diversas razóns son noticia nun momento dado: por exemplo, colocáronse textos de José Luis Sampedro, de Carlos Negro,...

Segue en funcionamento a Hora de Ler: elaboración de materiais informativos para 1º e 2º da ESO (cartel explicativo para a aula, calendario de todo o curso, folla de rexistro de lecturas). Entréganse a cada titor o día 31 de outubro, e o día 5 de novembro ponse en funcionamento. A estas alturas do curso lamentamos constatar que a implicación dunha parte do profesorado non é a desexada. Seguiremos insistindo para facelos conscientes da importancia da lectura no proceso de aprendizaxe.

Creación de boletíns dixitais de lectura, nos remates de trimestre, nos que se recollen propostas de lectura clásicas e novidades en galego e castelán. http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2012/12/guia-de-lecturas-nadal2012.html Encontros con persoeiros no espazo da biblioteca: Santiago Jaureguizar (15 de febreiro) (http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/02/encontro-conjaureguizar.html) Xosé Manuel Beiras (18 de marzo) (http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/04/xm-beirasentrevista.html ) Carlos Negro (18 de marzo) (http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/03/encontro-con-carlosnegro-versos-todo.html).

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

7

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

Conmemoración do Día do Libro: repartiuse entre todos os membros da comunidade educativa unha ficha co lema “Tes un momentiño? Quéroche recomendar un libro” na que cada lector recollía información relativa a un libro lido (sinopse e ficha técnica). Con este material elaborouse unha exposición nos taboleiros do corredor principal do centro e publicouse unha pequena mostra no blog

da

biblioteca.

(http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/04/tes-un-

momentino-queroche-recomendar-un.html).

Divulgación a través do blog da biblioteca de noticias literarias de interese, recensións de libros lidos polo alumnado, enlaces sobre temas diversos relacionados co labor educativo...

Redecoración do espazo de ampliación da biblioteca, para ser usado como zona de xestión, sala de reunión do equipo de biblioteca e dos clubes de lectura. Segue a utilizarse tamén como aula de proxeccións para grupos pequenos de alumnos.

4.3.

Educación para a competencia en información

Actividades de formación de usuarios (ao longo de todo o primeiro trimestre).

Durante o primeiro trimestre, mediante unha presentación en Jclick, onde se explica o funcionamento e estrutura da biblioteca, fixemos unha presentación da mesma aos alumnos de nova incorporación no centro. Organizouse unha busca de títulos no espazo de biblioteca.

Reparto entre os usuarios do tríptico-guía coas normas de funcionamento, uso e distribución da biblioteca.

Enriquecemento do blog da Biblioteca Sarmiento con novos enlaces e documentos, que poden facer máis rendibles os procesos de busca de información.

Busca de información, a través de mecanismos diversos, para crear paneis, murais e entradas no blog sobre conmemoracións transversais e temas diversos de actualidade (premios literarios, conmemoracións...).

Carteis, libros e películas expostos para conmemorar o Día da Paz.

Celebración do Entroido: carteis e textos expositivos sobre esta celebración.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

8

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

4.4.

Memoria Plambe 2012/2013

Outras

Mantemento

do

blog

da

biblioteca

no

espazo

virtual

do

centro

(http://www.edu.xunta.es/centros/iescurtis/category/23/93).

Mantemento da conta en Twitter (http://twitter.com/#!/curtisbiblio).

Mantemento e ampliación do enlace en Flavors que aglutina toda a nosa presenza on line (http://es.flavors.me/curtisbiblio).

Mantemento e creación de entradas nos blogs da biblioteca: sarmientobiblioteca.blogspot.com, curtisdecine.blogspot.com Continuación das reunións do Club de Lectura “Fendetestas” e mantemento do seu blog (clubfendetestas.blogspot.com).

Achegas da biblioteca ao deseño da Semana Cultural do centro: •

Entrevista e conferencia de Xosé Manuel Beiras Torrado sobre a crise económica e os movementos sociais. http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/04/xm-beiras-entrevista.html http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/04/conferencia-de-xm-beirasna-semana.html

•

Obradoiro de publicidade dirixido a alumnado de ESO http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/04/obradoiro-publicidade.html

•

Conferencia de Carlos Amoedo Souto, secretario da UDC, sobre a desprotección patrimonial do Camiño de Santiago. http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/04/carlos-amoedo-soutoconferencia-na.html

•

Encontro

co

escritor

Carlos

Negro

no

espazo

da

biblioteca.

http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/03/encontro-con-carlos-negroversos-todo.html http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/04/entrevistacarlos-negro-na-xx-semana.html •

En colaboración co Departamento de Música, elaboración dunha exposición sobre as óperas de Verdi e Wagner.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

9

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Exposición

de

cerámica

Memoria Plambe 2012/2013

da

EASD

Ramón

Falcón

de

Lugo

http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/05/exposicion-da-easd-ramonfalcon-no-ies.html

5.

Actividades de formación.

Encontros dos centros do PLAMBE, Compostela, Marzo 2013. Asistente: Begoña Iglesias Cao. Curso de Blogs destinado a todos os membros da comunidade educativa (alumnado, profesorado, persoal non docente e pais/nais) organizado polo ENDL do IES de Curtis, Febreiro e Marzo de 2013, impartido por Begoña Iglesias Cao (responsable da biblioteca).

http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/04/os-blogs-e-o-seu-uso-

en-educacion.html A creación literaria e os seus autores. VIII Encontros con Escritores , dende o mes de novembro de 2012 ata o mes de maio de 2013. Asistentes: Hortensia Blanco Socas, María Sánchez Manteiga, Carlos Blanco Dávila Encontro dos Clubs de Lectura. 31 de maio de 2013. Asistentes: María Sánchez Manteiga e Carmen Pizarro Bedoya.

6.

Materiais producidos Entradas nos blogs: •

“Biblioteca Sarmiento” (sarmientobiblioteca.blogspot.com)

•

“Curtis de cine” (curtisdecine.blogspot.com)

•

Club de lectura “Fendetestas” (clubfendetestas.blogspot.com)

Materias colgados na rede: •

www.vimeo.com/curtisbiblio

•

www.issuu.com/curtisbiblio

•

www.slideshare.net/curtisdecine

•

www.picturetrail.com/curtisdecine

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

10

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

•

www.slideserve.com/users/Curtis/presentations/public

•

www.slideboom.com/people/curtisbiblio

Guía de información e funcionamento.

Exposición sobre as Bibliotecas do Mundo Presentación multimedia E ti, a que lle tes medo?

Exposicións sobre o Magosto e Samaín.

Exposición sobre os Dereitos Humanos.

Exposición con textos, debuxos, libros e DVD sobre a Paz. Animación lectora coa presenza da Libraría Aenea de Santiago.

Carteis con información sobre escritores e persoeiros de cultura invitados ao centro nos Encontros e na Semana Cultural.

Elaboración do triptico e invitación da XX Semana Cultural do IES de Curtis, en colaboración co alumnado de 2º curso do CMXA http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/06/triptico-e-invitacion-da-xxsemana.html Boletíns de lecturas recomendadas.

Traballo sobre distintas obras e autores no Club de Lectura Fendetestas.

Exposición Letras Galegas 2013 – Roberto Vidal Bolaño http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/05/roberto-vidal-bolano-letras-galegas2013.html, materiais colgados no blog da biblioteca (http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/p/violencia-de-xenero.html) e elaboración dun marcapáxinas temático, grazas á colaboración desinteresada do ilustrador Antón Novás Iglesias “Shouvas” (http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/05/marcapaxinas.html)

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

11

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

7.

Memoria Plambe 2012/2013

Avaliación Posto que o traballo esixiu constantes reunións e postas en común do equipo da

biblioteca, durante todo o curso produciuse un diálogo constante en torno ao estado e movemento da biblioteca. Podemos afirmar que este espazo segue experimentando unha grande transformación, non só física; converteuse nun punto referencial da vida cultural e académica do centro, o alumnado acode a ela e participa nas actividades cunha actitude para nós, case que, descoñecidas ata agora; a súa relación coa biblioteca é intensa, en cantidade e calidade. Nós, o grupo de biblioteca, a pesar do grande esforzo feito en tempo e traballo, sentímonos satisfeitos e recompensados pola positiva e, ás veces, entusiasta resposta dunha parte significativa da comunidade escolar, fundamentalmente, do noso alumnado.

Finalmente faremos referencia aos seguintes datos: enquisas realizadas a docentes e alumnos e datos absolutos e estatísticos dos movementos de fondos (adquisición e préstamos) e das achegas ás entradas dos blogs: - Enquisas ao profesorado: cómpre salientar a diferenza de uso da biblioteca entre o profesorado de ESO e Bacharelato e Ciclos Formativos, aínda que estes últimos durante este curso tiveron unha maior presenza neste espazo. Os usos preferentes entre os docentes son o empréstito, sobre todo de libros de carácter informativo, e a participación nas actividades de fomento de lectura. Maioritariamente, o profesorado considera a biblioteca como un recurso pedagóxico que facilita a aprendizaxe, a adquisición do hábito lector, o uso da información e das novas tecnoloxías da comunicación e da información, e que actúa como factor de compensación social. Consideran os docentes que seguimos a ter unha boa actualización e adecuación do fondo nas distintas áreas curriculares, aínda que pode ser mellorable.

- Enquisas ao alumnado: no que se refire á utilización da biblioteca polo alumnado estes acoden maioritariamente pola súa conta de unha a dúas veces por semana. Mais do 60% utilizan a biblioteca para facer traballos de clase e os materiais máis utilizados son: libros de ficción, DVDs de cine, cómics e dicionarios e enciclopedias. Practicamente o 100% son coñecedores da posibilidade de conectarse a internet e utilizan este recurso con moita frecuencia, fundamentalmente nos recreos. Cada vez amosan menos dificultades para saber como están ordenados os documentos e como consultar o catálogo da nosa biblioteca, así como os de outras que están na rede. No que se refire ás actividades organizadas pola biblioteca, que non van dirixidas exclusivamente a eles como grupo (clubs de lectura, concursos …) case o cen por cen as coñecen, e a participación vai en aumento. Nas actividades de formación de usuarios organizada para os diferentes grupos de alumnado hai que salientar que practicamente a totalidade participou con aproveitamento nelas. O alumnado utiliza con moita frecuencia o servizo de empréstito (fundamentalmente libros de libre elección,

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

12

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

de lectura obrigatoria das distintas materias e películas de cine), sendo as áreas máis demandadas literatura nas distintas linguas. No apartado de suxestións, demandan máis ordenadores conectados a internet e o seu uso máis frecuente co profesorado das distintas materias.

- A análise dos empréstitos é un dos indicadores máis claros para avaliar a incidencia do Plan de Mellora na vida da biblioteca. Mantense o nivel tanto de materiais textuais (79,20%) como de materiais audiovisuais (20,80%). O gran protagonista son as obras de literatura, grazas en boa medida ao intenso traballo realizado nos catro grupos do Club de Lectura que veñen funcionando desde hai varios anos e que favoreceron o interese do alumnado pola lectura, tanto entre o alumnado participante nos Clubs como no seu efecto de contaxio no resto dos compañeiros. Deixamos aquí unha táboa relativa á distribución dos préstamos por disciplinas:

DISTRIBUCIÓN DOS PRÉSTAMOS POR DISCIPLINAS

Disciplina Civilización, progreso e cultura en xeral.

Publicacións infantís en xeral. Libros infantís e xuvenís.

Banda deseñada.

Ciencias Sociais en xeral.

Filosofía.

Ciencias Puras. Ciencias Exactas e Naturais.

Alimentos.

Debuxo en xeral.

Cine.

Literatura nas distintas linguas.

Biografías.

Outros.

Socioloxía.

TOTAIS

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

% 6,96% 6,90% 1,54% 2,38% 1,22% 2,20% 2,94% 13,40% 51,40% 4,76% 4,14% 2,16%

100%

13

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

- Respecto do número total de fondos dos que dispoñemos e a súa distribución, aportamos os seguintes datos relativos aos rexistros en MEIGA:

Nº de rexistros bibliográficos Nº volumes

9.754 10.672

Libros

9.032

Música impresa

7

Música manuscrita

4

Mapas impresos

10

Mapas manuscritos

2

Audiovisuais

634

Gravación de son non musical

11

Música

41

Debuxos, fotos

1

Arquivos ordenador

1

Material mixto

3

Manuscritos

1

Artigos

2 5

Prensa, revistas Ligazóns Web Nº de títulos Nº de autores Nº de CDU Nº de series Nº de materias Nº de editoriais Nº de lectores Data última actualización

217 13.433 5.890 10.912 5.830 8.436 811 669 31/05/2013

- No que respecta aos blogs que actualmente mantén a biblioteca, estas fóron as entradas ao longo do curso ( a 31/05/2013): sarmientobiblioteca.blogspot.com

101

curtisdecine.blogspot.com

23

www.clubfendetestas.blogspot.com/

31

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

14

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

8.

Memoria Plambe 2012/2013

Horario asignado á coordinadora (en negro) e ao equipo (en vermello).

LUNS

MARTES

MÉRCORES

XOVES

VENRES

8:45 9:35

9:35 10:25

10:25 10:45

Carlos

Marisol

10:45 11:35

Marisol

Paco

Carlos

Paco

Olga

Begoña I.

11:35 12:25

12:25 12:45

Olga

12:45 13:35

Marisol

Marisol

Marisol

Hortensia

Begoña C.

Marisol

Alfonso Carlos Begoña I.

Paco

María Manteiga

Begoña I.

Begoña I.

Olga

Paco

Begoña C.

Alfonso

Olga

Marisol

Paco

13:35 14:25

Este curso, como nos anteriores, superamos esta dificultade cunha boa dose de voluntarismo, dedicando algúns membros do equipo moitísimas horas fóra do horario escolar a traballar na biblioteca e para a biblioteca. Estas situacións sabemos que non poden perpetuarse no tempo, posto que acabará incidindo negativamente no interese, motivación e rendemento dos membros do equipo. Cremos que, cando menos, o profesorado do equipo de biblioteca debería dispor de máis horas de dedicación á biblioteca no seu horario. Pensamos que, sempre que a organización do horario de centro o permita, debe darse prioridade a este profesorado para que o total das súas horas complementarias sexan destinadas integramente ao traballo de biblioteca; non debe considerarse este como un traballo residual, senón como unha parte máis da boa organización e bo funcionamento do centro. Neste punto débese subliñar o alto grado de implicación co proxecto dalgúns profesores.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

15

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

9.

Memoria Plambe 2012/2013

Previsións de futuro 1. En relación coa organización e xestión.

1º TRIMESTRE Poñer en funcionamento a Comisión de Biblioteca formada por diferentes membros da comunidade educativa, co obxecto de optimizar o funcionamento e recursos deste espazo.

Protocolo de presentación da Biblioteca escolar ante o claustro, alumnos de nova incorporación, pais e nais de alumnos.

Demandar da dirección do centro plantilla suficiente de profesorado para manter aberta a biblioteca durante todo o horario lectivo.

Establecer día e hora para reunións do Grupo de Biblioteca.

Proseguir coa catalogación no programa Meiga.

Proseguir co expurgo e a actualización de fondos.

Analizar as prioridades en canto á adquisición de novos fondos..

Educación documental exhaustiva para o profesorado e o alumnado (coñecemento en profundidade dos recursos da biblioteca, incorporando recursos en liña e o seu uso).

Mantemento dos blogs da biblioteca e redes sociais.

Manter a figura de “axudantes bibliotecarios”(entre o alumnado e aplicando o criterio de voluntariedade).

Retomar a idea da “bibliomóbil”: libros seleccionados por etapas educativas destinados ás aulas en horas de gardas, titorías, atención educativa,…

Obras e adquisición de mobiliario: Pintar toda a biblioteca.

Completar a dotación de mobiliario na aula multimedia.

Adquirir máis postos informáticos individuais e de audio.

2º/3º TRIMESTRE Proseguir coas catalogacións de fondos en MEIGA. Mantemento dos blogs da biblioteca (Biblioteca Sarmiento, Curtis de Cine, Fendetestas) e redes sociais (facebook, twitter).

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

16

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

2. En relación coa dinamización e promoción dos recursos da biblioteca, coa súa integración no tratamento do currículo e coa súa contribución ao desenvolvemento das competencias básicas do alumnado.

Dinamización por parte dos distintos departamentos didácticos, mediante a elaboración e/ou organización, por meses, de recursos de educación documental

relacionados

con

cada

área

(exposicións,

animacións,

proxeccións, recursos de educación documental: webquest, wikis,…).

Continuidade do traballo que se vén desenvolvendo conxuntamente co Equipo de Normalización Lingüística do centro.

Continuidade do Club de Lectura “Fendetestas”.

Promoción da relación con outros centros educativos e/ou institucións para o intercambio de experiencias educativas.

Novas edicións de: Certames literarios.

Concursos

relacionados

con

conmemoracións

transversais

e

aniversarios de índole cultural.

Organización de visionados de diferentes obras cinematográficas como punto de partida para a elaboración de distintos materiais disciplinares (achegas aos blogs da biblioteca, unidades didácticas, concursos, debates, exposicións, …).

Preténdese con esta actividade continuar as actividades iniciadas co Grupo de Traballo “Ver para aprender desde a Biblioteca” do curso 2011/12 (mantido en suspenso ao longo deste ano académico).

Encontros con autores, contacontos, animación á lectura a través de dramatizacións e recitais na biblioteca.

Actividades relacionadas con: 1º TRIMESTRE •

Día das Bibliotecas Escolares.

•

Semana do desarme (22-28 de outubro)

•

Samaín.

•

Magosto.

•

Semana dos relatos de orixe oral: contos, lendas, refráns...

•

Día contra a violencia de xénero: carteis, proxeccións de filmes, audicións de cancións,…

•

Día

dos

Dereitos

Humanos:

carteis,

recursos

publicitarios,

cinematográficos, literarios...

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

17

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

•

Memoria Plambe 2012/2013

Elaboración

do

Boletín

trimestral

de

lecturas

e

agasallos

recomendados (vacacións de nadal).

2º TRIMESTRE •

Día da Paz.

•

Entroido:

investigación

arredor

das

tradicións,

concurso

de

sobremesas,…

•

Día da Muller.

•

Día do consumidor: continuidade do obradoiro de publicidade.

•

Elaboración do Boletín trimestral de lecturas recomendadas (vacacións de entroido ou semana santa).

3º TRIMESTRE •

Día do Libro: Cincoentenario da primeira publicación de Mafalda.

Centenario da publicación de Platero y yo.

•

Cuarto centenario do falecemento do Greco

•

Día das Letras Galegas: concurso literario, investigación sobre a figura do autor/a homenaxeado.

•

Elaboración do Boletín trimestral de lecturas recomendadas (vacacións de verán).

3. En relación coa formación de usuarios e educación para o acceso á información (educación documental).

1º TRIMESTRE •

Presentación da biblioteca aos novos alumnos do centro, mediante visita guiada e organización de actividades de formación de usuarios.

•

Formación

de

usuarios

exhaustiva

para

o

profesorado

(coñecemento en profundidade das posibilidades,

recursos da

biblioteca e o seu uso).

•

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

Difusión da “Guía da Biblioteca” entre alumnos e profesores.

18

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

2º/3º TRIMESTRE •

Deseño, xunto cos profesores interesados, de propostas de actividades que poidan enriquecer a práctica docente, contando co espazo e recursos da biblioteca.

•

Publicación nos blogs da biblioteca dos materiais elaborados polo profesorado/alumnado para a súa utilización xeneralizada no aula.

4. En relación co fomento da lectura e co desenvolvemento do Proxecto lector de centro.

Compromiso de proporcionar aos departamentos didácticos os materiais necesarios e dispoñibles pola biblioteca, encamiñados á inclusión de actividades de fomento da lectura e comprensión lectora nas distintas programacións.

Formación dos usuarios da biblioteca de cara ao seu aproveitamento óptimo nas tarefas de busca de información ou lecer.

Deseño de actividades de comprensión lectora por áreas, ciclos e cursos que teñan como marco os principios do Proxecto lector de centro (poderá ser a través de cuestionarios sobre exposicións, textos,…).

Programación de actividades de animación lectora no marco do Proxecto lector de centro.

Utilización dos recursos da biblioteca escolar, o que contribuirá a actualizar os seus fondos.

Dedicación de sesións de titoría a ensinar aos alumnos a aproveitar todos os recursos da biblioteca e a facer deles individuos cada vez máis competentes na comunicación a través de distintos códigos e canais.

Colaboración activa na posta en práctica das actividades de fomento da lectura ao longo de todo o curso.

Funcionamento do Club de Lectura “Fendetestas” Dinamizacións lectoras na biblioteca.

Colocación na mesa redonda da biblioteca libros e DVD’s coas celebracións transversais en distintas épocas do ano.

Funcionamento do Buzón de Suxestións.

Mantemento dos mobles expositores das novidades e últimas adquisicións de fondos.

Funcionamento das mochilas viaxeiras.

Colaboracións do alumnado e do profesorado nos blogs da biblioteca, administrados e dirixidos por docentes de distintas áreas.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

19

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

Recepción e elaboración de exposicións coas actividades artelladas dende a biblioteca, coa axuda do profesorado das distintas áreas, buscando sempre a variedade disciplinar.

Deseños de concursos que esixan a busca de información de diverso tipo e en distintos soportes por parte do alumnado.

Participación do alumnado nos distintos concursos organizados de creación literaria.

Participación do alumnado nos distintos encontros con escritores e outros persoeiros ligados á cultura.

Distribución dos boletíns de novidades e de recomendación de lecturas.

5. Outras actuacións.

Continuidade dos contactos coas bibliotecas da zona para poñer en funcionamento o préstamo interbibliotecario.

Manter contacto coas familias dos alumnos para integralos como usuarios da biblioteca.

6. Criterios e procedementos de avaliación.

Sobre o uso da biblioteca: •

Elaboración de estatísticas de lectores/usuarios.

•

Comprobación do nivel de demanda dos fondos que se publicitan nos boletíns, exposicións, conmemoracións, revistas, taboleiro de anuncios e/ou por calquera outro medio.

•

Estudo da demanda de material non catalogable (xornais, revistas, etc.) e audiovisual.

Sobre a implicación da comunidade escolar •

Realización de enquisas: Comprobación do nivel de participación do conxunto da comunidade escolar nas actividades que se organizan.

Valoración do uso da biblioteca por parte dos profesores como recurso pedagóxico.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

20

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

10.

Memoria Plambe 2012/2013

Proxecto lector de centro

INTRODUCCIÓN Segundo a Lei Orgánica 2/2006 de Educación e da súa concreción para a comunidade autónoma de Galicia no Decreto 133/2007 do 5 de xullo (DOG 13/07/07), o Proxecto Lector é un documento interno e peculiar para cada centro educativo, no que se deben integrar todas as intervencións destinadas ao fomento da lectura, da escritura e das habilidades informativas, procurando especialmente a adquisición das seguintes competencias básicas: •

Competencia en comunicación lingüística.

•

Tratamento da información e competencia dixital.

•

Competencia cultural e artística.

•

Competencia para aprender a aprender.

O desenvolvemento da competencia lectora, escritora e investigadora debe prantexarse como un proceso a longo prazo, que debe concretarse en actividades habituais integradas no currículo da E.S.O. e debe perseguir uns obxectivos comúns a todas as áreas curriculares e etapas da Secundaria. Agora ben, nun centro como o IES de Curtis, que integra diferentes modalidades de ensinanzas (ESO, Bacharelatos, Ciclos Formativos e Programas de Cualificación Profesional Inicial) cómpre elaborar un plan extensivo a todo o alumnado, con variedade de actividades de fomento da lectura, de perfeccionamento comunicativo e da educación documental (busca e análise de información de diversa natureza).

O artigo 113 da LOE fai unha mención específica ás bibliotecas escolares indicando, entre outras cousas, que os centros de ensino disporán dunha biblioteca escolar e que este recurso educativo contribuirá a fomentar a lectura e a que o alumnado acceda á información e a outros recursos para a aprendizaxe das demais áreas e materias, e para que poida formarse no uso crítico dos mesmos. Polo tanto a biblioteca escolar debe contribuír a facer efectivos os principios pedagóxicos referidos á lectura.

A biblioteca é un instrumento imprescindible para a posta en práctica do noso Proxecto Lector de Centro, que o profesorado debe organizar e dinamizar como un centro de recursos

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

21

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

para a lectura, a información e a aprendizaxe, de xeito que o alumnado adquira un hábito continuado que reforce a súa formación permanente. Entendemos que a biblioteca escolar non só é un lugar integrado na actividade pedagóxica en todas as áreas curriculares do ensino, senón tamén un lugar que debe facilitar todo tipo de recursos encamiñados ao fomento da lectura;debe, polo tanto, entenderse como

un verdadeiro elemento transversal dentro da

comunidade educativa. Por todo isto, é preciso o compromiso de todo o profesorado para que esta funcione como elemento dinamizador da actividade educativa e da vida cultural do centro.

De xeito simultáneo, xunto co funcionamento da biblioteca, deben tamén entrar en acción os departamentos co seu traballo específico para buscar a comprensión e a expresión correcta nas súas materias e as familias, como axentes concienciadores da importancia da lectura como elemento socializador.

Partindo destas premisas xerais, que serven como introdución á nosa concepción do Plan Lector, pasamos agora a un primeiro paso, que será unha análise da situación real do centro nestes últimos cursos.

1. ANÁLISE DO CONTEXTO - O ALUMNADO: A maioría do alumnado do noso centro pertence ao contorno rural e forma parte de familias que viven, fundamentalmente, das actividades relacionadas co sector primario: agricultura, gandería e construción, con dificultades para desprazarse ata outros centros de acceso á cultura dende os seus domicilios; os servizos de documentación da área de influencia do IES son escasos e están centralizados nas vilas (Curtis e Teixeiro), polo que resultan de todo insuficientes para a formación intelectual destes alumnos. Isto supón que sexa a biblioteca do propio Instituto o lugar mais accesible para eles, tanto para a consulta como para o préstamo domiciliario de fondos bibliotecarios.

O I.E.S. Curtis está situado na vila de Curtis e acolle alumnado procedente de todo o Concello e concellos limítrofes, fundamentalmente por impartir 4 Ciclos Formativos de Grao

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

22

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

Medio (Automoción, Administrativo, Electricidade e Informática) ademais de ESO, Bacharelato e PCPI. Plantilla do Centro: Persoal docente ……………………….................................................................................... 53 Persoal non docente …………….............................................................................................7 Alumnado: ESO ……………………………………………………………………....................................…..174 1º Ciclo ………………………………………………................................... 98 2º Ciclo ……………………………………………........................................ 87 PCPI ..……………………………………………………………………......................................12 BACHARELATO ……………………………………………………………................................. 87 1º Curso ……………………………………………………............................ 48 2º Curso …………………………………………………................................ 39 CICLOS FORMATIVOS ……………………………………………………................................. 92 Administrativo ……………………………………………................................ 15 Automoción ………………………………………………................................ 36 Electricidade ……………………………………………….............................. 18 Informática ……........................................................................................... 23 TOTAL ALUMNADO ………………......................................…………………………………..365

Como antes se sinalou, o instituto atópase no medio rural; as dificultades para acceder a centros e manifestacións culturais son manifestas, en tanto que en varias poboacións non hai bibliotecas e o horario dos transportes tampouco facilita o desprazamento a outros núcleos de poboación maiores ( Santiago, A Coruña …) . A tecnoloxía informática tampouco está introducida en todos os fogares: nalgúns lugares as conexións non son boas e noutros as dificultades económicas impiden que as familias conten con este tipo de recursos.

Estas características determinan as dificultades que o alumnado presenta á hora de acceder a actividades culturais e á hora de perfeccionar a súa competencia lectora.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

23

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

- O PROFESORADO No IES de Curtis traballan 53 profesores de diferentes especialidades. Todos eles son conscientes da importancias das boas prácticas lectoras e do papel que nas aulas se lle debe dar á lectura. Tamén o son das dificultades que mostra o alumnado neste campo e mostran o seu compromiso para mellorar, desde as súas áreas, a competencia comunicativa e documental dos alumnos.

- A BIBLIOTECA ESCOLAR A Biblioteca está situada na planta baixa do edificio principal, cerca dos accesos principias ao Centro. Ten unha superficie aproximada de 90 m2 e capacidade para 58 alumnos.

Certo é que, en determinados momentos, o espazo resulta insuficiente.

O espazo está dividido en tres subespazos: un de lectura, zona A (butacas, mesa redonda con cadeiras para lecturas, entre outras, de xornais, revistas, … e expositor de publicacións periódicas), outro de estudo, zona B (con mesas de traballo) e un terceiro ambivalente, zona C, de lectura ou de proxección (con equipo multimedia, proxector e mesas de estudo con cadeiras orientadas á

pantalla despregable). Estes espazos aparecen

diferenciados ao intercalar entre eles andeis cheos de libros, que están abertos para permitir o acceso directo á lectura.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

24

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

AUDIOVISUAIS

A necesidade de dispor de espazos específicos para distintos usos (informática, lectura de prensa, tomas de auriculares, zonas de traballos en grupo …) fixo que no seu día se iniciasen unha serie de remodelacións. Entre estes cambios, cómpre destacar a ampliación que integra na

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

25

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

Biblioteca un espazo anexo á mesma (o anterior Gabinete de Orientación) no que se instalou unha aula polivalente, con acceso dende a propia biblioteca a través dun tabique acristalado con portas, susceptible de ser escurecido para posibilitar proxeccións; tamén se cubriu o chan de tarima, colocáronse estores, etc, co obxecto de facer máis acolledor este lugar. Estase, igualmente, a mellorar a dotación de postos informáticos.

No que se refire á xestión e catalogación de fondos, na actualidade a Biblioteca está automatizada, temos instalado o “Meiga” na súa última actualización, e

temos rematado o

traspaso dos fondos dende o programa “Abies”, que viñamos manexando ata hai cinco anos.

Unha das principias vantaxes que presenta o Programa Meiga é que a comunidade educativa pode, a través de Internet, consultar se a Biblioteca do Centro dispón dun determinado fondo e se non é así, consultar en que bibliotecas públicas se podería atopar. Pódense, ademais, facer reservas de libros, escribir as súas opinións ou ler as doutros lectores.

Os procesos de empréstitos e devolucións fanse, agora mesmo, a través do programa no que o fondo esté catalogado (por medio do lombiño é claramente identificable o programa utilizado na catalogación) e para unha maior axilidade no caso das devolucións os alumnos/as só teñen que deixar os libros no caixón que a tal efecto figura na Biblioteca.

Nos últimos cinco cursos a biblioteca do IES de Curtis rexistra unha actividade moi reseñable. É moi amplo o número de usuarios que fan uso diario dela con fins variados: lectura silenciosa, audición de lecturas en alta voz, elaboración e exposición de traballos académicos, consultas puntuais, demandas para levar en préstamo … Ben é certo que a concesión do PLAMBE supuxo unha importante axuda para optimizar a rendibilidade académica do espazo. Un equipo de varios profesores, pertencentes a diferentes departamentos didácticos, traballan a diario en tarefas de catalogación, formación de usuarios, dinamización lectora, etc Os fondos documentais cos que conta a Biblioteca Sarmiento pertencen maioritariamente ao ámbito dos materiais impresos de tipo bibliográfico (desde o libro en variados formatos e tipos ata publicacións periódicas, como xornais, revistas...). As achegas en soportes audiovisuais son menores, aínda que se está enriquecendo de xeito reseñable o número de fondos: a maior parte deste material son DVD con algún contido documental ou de cine de distintas épocas e nacionalidades adquiridos nos últimos tempos; cómpre sinalar o esforzo que nestes últimos anos

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

26

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

se está a facer para concienciar á comunidade educativa da contribución que a linguaxe fílmica fai na alfabetización informacional do individuo. Empézanse a integrar como fondos os CD de música, que consideramos tamén importantes para acadar unha mellor competencia comunicativa. Este ano instalouse fío musical na planta baixa do instituto (entrada, corredores, cafetería e patio cuberto) grazas á colaboración do Departamento de Electricidade (alumnado e profesorado).

Desde o equipo de biblioteca e tras a análise da situación real do centro acometemos a concreción do Plan Lector do IES de Curtis, co propósito de non elaborar un documento cheo de xeneralidades e sen valor práctico: é unha proposta realista, viva, flexible, funcional e obra dun equipo.

2. OBXECTIVOS A lectura comprensiva non é tarefa exclusiva das áreas de lingua xa que a todos afecta o feito de que os alumnos e alumnas comprendan as explicacións e o significado dos textos escritos.

O noso obxectivo é deseñar un proxecto lector personalizado para o centro, establecendo uns criterios comúns para todas as áreas que, despois, se adaptarían aos distintos departamentos didácticos encargados de elaborar obxectivos, contidos e actividades concretas de lectura.

Este proxecto pretende ser sinxelo, realista, consensuado e baseado no fomento das boas prácticas lectoras na tarefa cotiá de todos os profesores e alumnos. Para conseguir mellorar neste aspecto márcanse como esenciais os seguintes obxectivos:

1. Potenciar a comprensión lectora como base de toda aprendizaxe, como axuda para mellorar a comunicación oral e escrita, e como estímulo do espírito crítico, contribuíndo, en definitiva, ao crecemento persoal do alumnado.

2. Integrar as actividades de comprensión lectora no contexto da clase e no traballo diario, respondendo ás características e necesidades propias de cada materia.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

27

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

3. Traballar a lectura comprensiva xunto coa escritura e a expresión oral en todas as áreas do currículo.

4. Asumir que esta tarefa non é responsabilidade exclusiva das áreas de Lingua, senón que é necesaria a participación de todas as áreas do currículo.

5. Implicar ás familias no obxectivo de elevar a comprensión lectora de seus fillos e fillas. Polo tanto débeselles informar da existencia deste Proxecto Lector e pedir a súa colaboración.

6. Deseñar actividades de comprensión lectora por áreas, ciclos e cursos que teñan como marco os principios do proxecto lector de centro.

7. Programar actividades de animación lectora no marco do Proxecto lector de Centro.

8. Utilizar os recursos da biblioteca escolar, o que contribuirá a actualizar os seus fondos.

9. Considerar a biblioteca do IES de Curtis coma un espazo central da vida diaria do centro, tanto para alumnado como para profesorado.

10. Dedicar sesións de titoría a ensinar aos alumnos a aproveitar todos os recursos da biblioteca e a facer deles individuos cada vez máis competentes na comunicación a través de distintos códigos e canais .

11. Considerar a comprensión lectora como unha materia transversal que implica a todas as áreas, e que se pode traballar de diversos xeitos: en voz alta ou en silencio, co profesor ou co alumno de protagonistas, en dramatizacións ou en recitais, individualmente ou con varias voces …

3. PRINCIPIOS DE ACTUACIÓN DIDÁCTICA O Equipo directivo e o Consello Escolar: 1. Asumirá o Proxecto como tarefa primordial cada curso escolar. Para isto, facilitarán os recursos humanos e materiais de que poidan dispor.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

28

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

2. Saben que a familia ten que constituír un eixo fundamental no Proxecto Lector e debe invitala a colaborar eventualmente nas actividades lectoras do centro e a motivar a lectura dos seus fillos e fillas na casa.

A Comisión de Coordinación Pedagóxica: 1. Será informada de calquera decisión que se tome respecto da comprensión lectora. Esta comisión, á súa vez, comprométese a transmitir esta información aos equipos de área.

O equipo de biblioteca: 1. Comprométese a colaborar activamente cos departamentos didácticos do centro á hora de proporcionarlles material didáctico, teórico e práctico, encamiñado á inclusión de actividades de fomento da lectura e comprensión lectora nas distintas programacións.

2. Colaborará activamente na posta en práctica das actividades de fomento da lectura ao longo de todo o curso.

3. Levará a cabo a formación dos usuarios da biblioteca de cara ao seu aproveitamento óptimo nas tarefas de busca de información ou lecer.

Este Proxecto Lector incorporarase ao Proxecto Educativo de Centro co fin de traballar a comprensión lectora de modo sistemático.

O Proxecto Lector non só se centrará en libros senón en calquera formato e soporte: revistas, xornais, cd-rom, xogos multimedia, contidos na rede , etc.

4. ORIENTACIÓNS DIDÁCTICAS PARA O TRATAMENTO DA COMPRENSIÓN LECTORA E DO VOCABULARIO ESPECÍFICO EN TODAS AS ÁREAS DOS DISTINTOS NIVEIS EDUCATIVOS Unha correcta comprensión lectora favorece a adquisición e comprensión do vocabulario específico propio de cada materia, co fin de acadar precisión e rigor na expresión dos conceptos de área e enriquecer os rexistros lingüísticos do alumnado.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

29

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

O currículo está mediatizado pola linguaxe, sexa oral ou escrita, e os coñecementos das distintas disciplinas artéllanse, en gran parte, de forma lingüística.

Ademais, se os alumnos non dominan as técnicas para comprender textos escritos, péchaselles unha porta de acceso ao coñecemento e ao crecemento persoal.

Para que o proxecto de lectura funcione, compre contar coa colaboración do profesorado dos departamentos didácticos, que deberán: - Deseñar actividades lectoras que se integren no contexto da clase e no traballo diario, que respondan ás características de cada materia e que se baseen nos obxectivos xerais do proxecto lector do centro.

- Compartir estratexias e recursos cos demais departamentos, e actuar conxuntamente, sempre que sexa posible.

- Propor actividades de animación á lectura en diferentes niveis educativos, axeitadas ao perfil académico do alumnado.

- Aproveitar os recursos da biblioteca e actualizar os seus fondos.

- Non esquecer que a finalidade última do Proxecto é implicar na lectura ao alumnado: é por iso que convén buscar actividades novas, motivadoras, axeitadas ao perfil dos alumnos.

Aparte destas orientacións xerais para todo o alumnado, o profesorado deberá prestar axuda a aqueles rapaces e rapazas que mostren DIFICULTADES LECTORAS, tanto de comprensión como de expresión. Para iso recoméndase: - Ir descifrando cos alumnos que teñen dificultade os textos ata conseguir a súa comprensión.

- Non conformarse coa memorización literal dos textos.

- Comprobar sistematicamente se realmente o comprenden.

- Analizar o vocabulario.

- Fomentar o hábito de preguntar e consultar ao profesorado o que non entenden. Para isto débese estimular aos alumnos para que pregunten, evitar comentarios negativos, impedir que se sintan cohibidos ou ridículos, etc.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

30

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

- Facer que o alumnado entenda a importancia que ten para a súa aprendizaxe o feito de comprender ben o que le e acostumalo a empregar o dicionario.

- Invitar ao alumnado a esforzarse en deducir o significado dunha palabra polo seu contexto ou a partir da súa etimoloxía. Para iso, en cada aula debe haber un dicionario actualizado de lingua galega e de lingua castelá .

É moi importante fomentar no alumnado unha cultura da lectura e inculcarlle a idea de que, aínda que ler require un esforzo, é gratificante.

Finalmente, convén practicar a lectura en voz alta, pois esta axuda á comprensión e permítenos comprobar moitas veces se o alumno comprende ou non o que le. Ademais, a lectura en voz alta mellora a dicción, a capacidade de expresarse en público con soltura, axuda ao alumno a vencer a timidez e o medo ao ridículo e, por último, prepara aos individuos para o seu futuro laboral.

5. APLICACIÓN DA COMPRENSIÓN LECTORA NA AULA - Consideramos que cada área ten unha linguaxe específica e un vocabulario concreto; polo tanto: a) Axudarase aos alumnos a coñecer e empregar a terminoloxía adecuada en cada ámbito do saber para que o manexen dun xeito progresivo e preciso. b) Elaborarase unha lista de termos fundamentais de cada materia co fin de observar a evolución da capacidade lectora e de comprensión conceptual do alumnado. c) É imprescindible coñecer o significado claro de todos os conceptos, non só para a súa comprensión, senón para incorporalos á linguaxe oral e escrita. d) Debe procurarse que os alumnos coñezan a orixe etimolóxica e a evolución histórica dos termos para ampliar o seu horizonte cultural e facilitar a relación entre os coñecementos das distintas áreas.

- Para mellorar a comprensión lectora das unidades didácticas prantexadas nos libros de texto, débese:

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

31

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

Ler detidamente os textos.

Facer preguntas dirixidas cara a comprensión do texto.

Analizar o vocabulario.

Activar as ideas previas.

Relacionar o texto lido con outras experiencias.

Facer resumos, esquemas ou mapas conceptuais.

Extraer a idea principal.

Propor outros títulos.

Facer debuxos que resuman o texto.

Reler en silencio.

Para romper o hábito de ocultar que non se comprende, o profesorado debe: Intentar que o alumno supere o sentido do ridículo e prestar unha atención especial aos tímidos.

Facilitar que pregunten.

Non levantar a voz nin enfadarnos senón ter una actitude comprensiva.

Animarlles á participación.

Ter paciencia, repetir as explicacións de xeito diferente ou facelo coa colaboración de outros compañeiros.

Facilitarlles que pregunten de forma indirecta (escrita).

Crear un clima de silencio e atención.

- Para activar o clima de participación na aula e lograr un ambiente participativo, o alumno deberá: Respectar as quendas de palabra.

Aprender a escoitar.

Reflexionar antes de falar.

Comprender que todas as ideas son válidas e respectables e que non pasa nada por equivocarse.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

32

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

Formular preguntas sobre os textos tanto ao profesor como aos compañeiros.

Expoñer as preguntas con seriedade.

Aprender a defender teses ou a rebatelas, argumentando correctamente.

Emprender unha segunda lectura despois de prantexadas as cuestións.

- Para a comprensión do vocabulario específico de cada área, realizaranse as seguintes actividades: Buscar sinónimos e antónimos.

Estudar prefixos, sufixos, familias de palabras, campos semánticos, etc.

Subliñar as palabras que non se entenden.

Para mellorar a comprensión e a expresión oral, proponse: Que o profesorado lea en voz alta para servir de modelo e referente aos alumnos.

Avaliar a comprensión lectora do alumno mediante a lectura en voz alta de textos previamente traballados.

Que o alumno lea tamén en voz alta.

Fomentar a expresión a través da lectura de textos.

Definir, de forma oral, termos que se traballaron e comprenderon.

6. ACTUACIÓNS DO CENTRO DESTINADAS AO FOMENTO DA LECTURA E DA ESCRITURA E Á ADQUISICIÓN DAS COMPETENCIAS BÁSICAS

1. ACTIVIDADES DE FORMACIÓN DE USUARIOS. No que a formación de usuarios e educación documental se refire ao comezo da actividade académica o alumnado dos primeiros cursos visitará a biblioteca acompañado do seu titor e un profesor encargado. Nestas primeiras visitas o alumnado recibirá información sobre: · A BIBLIOTECA EN XERAL: como se distribúe, normas, o que se pode atopar, horario. Profesor responsable.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

33

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

· CONDICIÓNS DO EMPRÉSTITO E DEVOLUCIÓN: Cando podo vir pedir emprestado un libro?

Cantos libros podo levar? Cando os teño que devolver? Pódense sacar da biblioteca todos os libros? · COLOCACIÓN DOS LIBROS NA BIBLIOTECA: Por que están así colocados? Que significado teñen os rótulos con números que hai nos andeis? Dentro de cada estante, como están colocados os libros? Cómo podo saber se hai un libro na biblioteca? · LOMBIÑOS: Que significado ten a información que aparece neles? · CARNÉS: Necesítoo para sacar libros da biblioteca? E para devolvelos? Valen para outra biblioteca? · OUTROS MATERIAIS: Pódense levar películas? As revistas e periódicos, pódense consultar? · ORDENADORES: Serven para buscar a información que poidan necesitar e consultar os libros da biblioteca do centro ou das bibliotecas públicas próximas. · PANEIS INFORMATIVOS: neles poderán encontrar tódalas novidades e notas de interese.

Con esta primeira actividade os alumnos/as familiarizaríanse co funcionamento da biblioteca e así poderán valorala coma un lugar agradable que pon á súa disposición multitude de recursos diferentes e persoas que poden axudalos, non só para o seu traballo diario senón tamén coma forma de ocupar o seu lecer. Entregaríaselles tamén un boletín coas normas de uso, horario e recomendacións xerais.

Estes alumnos dos primeiros cursos farían unha actividade que tería como finalidade poñer en práctica o aprendido na visita anterior, para o cal terían sobre as mesas varios libros que eles mesmos terían que distinguir por materias e colocar nos estantes. Despois faríase a actividade inversa: daríaselles unha lista con títulos, autores e materias para que os localizasen dentro do espazo da biblioteca.

No ordenador indicaríaselles a forma de realizar unha consulta dun libro que queiran localizar, saber se o hai na biblioteca e, no caso contrario, en que outra biblioteca o poden atopar. Todo isto complementarase con actividades dixitais para a formación de usuarios deseñadas polo propio equipo.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

34

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

2. RELACIÓN E COORDENACIÓN COAS BIBLIOTECAS DAS POBAOACIÓNS VECIÑAS, co obxecto de facilitar a labor formativa e lectora ao alumnado. Por esta canle poden discorrer accións como a de comunicar a estas bibliotecas as lecturas dirixidas e opcionais nas diferentes áreas e etapas educativas: deste xeito a posibilidade de préstamo e de acceso á lectura será maior.

3 . FACER PÚBLICA NA BIBLIOTECA E/OU NO BLOG AS LECTURAS RECOMENDADAS POR ÁREAS, para evitar coincidencias e para, en definitiva, mellorar a rendibilidade da actividade lectora.

4. ABRIR NO BLOG DA BIBLIOTECA UNHA PESTANA PARA OS DEPARTAMENTOS, ONDE SE POIDA COLGAR MATERIAL DOS ALUMNOS OU PARA OS ALUMNOS, na busca, sempre, dun enriquecemento da formación comunicativa.

5. PUBLICAR O PLAN LECTOR NO BLOG DE BIBLIOTECA E NA PÁXINA WEB DO CENTRO, para que sexa un documento vivo no que toda a comunidade poida participar con novas achegas ou correccións.

6. FUNCIONAMENTO DO CLUB DE LECTURA FENDETESTAS , tentando que cada vez integre máis amantes da lectura de distintos niveis. Un ingrediente tan importante como a lectura será o cine dentro da actividade do noso club.

7. DINAMIZACIÓNS LECTORAS NA BIBLIOTECA (continuación do proxecto TEMPO DE LER: seleccionarase un texto para cada curso de ESO: un grupo prepara a súa lectura para os demais compañeiros e le en alta voz na biblioteca, a lectura acompáñase de power point, ou dunha dramatización).

8.

COLOCACIÓN

NA

MESA

REDONDA

DA

BIBLIOTECA

DE

LIBROS

E

DVD

RELACIONADOS CON CELEBRACIÓNS TRANSVERSAIS EN DISTINTAS ÉPOCAS DO ANO. 9. FUNCIONAMENTO DUN BUZÓN DE SUXESTIÓNS DE COMPRA, na entrada da biblioteca: alí poderán depositar as súas suxestións os distintos membros da comunidade educativa.

10. ZONA DE EXPOSICIÓN DE ÚLTIMAS ADQUISICIÓNS DA BIBLIOTECA EN LIBROS E DVD: dous mobles próximos á zona de préstamos conterán as novidades de fondos da biblioteca Sarmiento.

11. COLABORACIÓNS NOS BLOGUES DA BIBLIOTECA.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

35

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

12. CONMEMORACIÓNS: Día das Bibliotecas, Magosto, Samaín (ambientación do espazo de biblioteca e exposición de libros, orixes da celebración), Día da Ciencia, Día contra a Violencia de Xénero (proxección dalgún corto e concurso de lemas), Día dos Dereitos Humanos, Día da Paz, Entroido, Día da Muller Traballadora, Día do consumidor, Día do libro, Día das Letras Galegas …

Deseñaranse actividades arredor de textos de distinta índole relacionadas con estes eixos temáticos.

13. RECEPCIÓN DE EXPOSICIÓNS OU ELABORACIÓN DALGUNHAS PROPIAS DESDE O CENTRO, con actividades artelladas desde a biblioteca, coa axuda de profesorado das diferentes áreas. Buscarase ao longo de todo o curso a variedade disciplinar.

14. DESEÑO DE CONCURSOS QUE ESIXAN A BUSCA DE INFORMACIÓN DE DIVERSO TIPO POR PARTE DO ALUMNADO. 15. BOLETÍNS CON RECOMENDACIÓNS DE LECTURA E DE CINE en galego e en castelán.

16. CONCURSOS DE CREACIÓN LITERARIA, en diferentes linguas e con distintos motivos de inspiración.

17. ENCONTROS CON ESCRITORES E CON OUTROS PERSOEIROS LIGADOS Á CULTURA, que transmitan ao alumnado a utilidade do saber e da lectura, no eido persoal e no socioprofesional. Para iso, o profesorado colaborará no deseño da Semana Cultural do centro, que se celebra todos os cursos ao remate do segundo trimestre.

18. ACTIVIDADES DE COMPRENSIÓN LECTORA ESPECÍFICAS DE CADA ÁREA OU MATERIA. Nas programacións didácticas de cada Departamento e Ciclo deberán constar cada unha das actividades deseñadas especificamente para traballar a comprensión lectora. As actuais inclúense como anexo a este Proxecto Lector.

Cómpre subliñar que no deseño e realización de actividades, prestarase sempre atención ao alumnado con linguas e culturas diferentes, co fin de facilitar a súa integración nesta comunidade escolar. Igualmente acomodaranse as propostas aos alumnos con necesidades educativas especiais ( lecturas axeitadas na biblioteca, participación en conmemoracións, no blog, nas lecturas dinamizadas …)

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

36

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

19. POSTA EN FUNCIONAMENTO DAS MOCHILAS VIAXEIRAS, con lotes de libros, revistas e DVDs, que o alumnado poderá levar en préstamo para si e para a súa familia.

20. CONTINUIDADE DA HORA DE LER: co propósito de favorecer as habilidades comprensivas e expresivas do alumnado e para espertar o interese pola lectura ,

habilitouse un pequeno

período dentro da xornada lectiva dedicado a enriquecer o hábito lector. Dedícanse os 15 primeiros minutos dunha sesión diaria á lectura. Na primeira semana faríase coa primeira sesión, na segunda semana, no segundo período lectivo e así sucesivamente ata esgotar as seis sesións da mañá; entón volveríase a empezar. Estase a facer 1º e 2º de ESO. O alumnado traería libros das casas para facer unha biblioteca de aula e favorecer o intercambio. Aínda así, o equipo de biblioteca pode ofrecer libros aos rapaces que non os teñan (prepáranse lotes de libros para as clases que o necesiten).

21. PETICIÓN A TODOS OS DEPARTAMENTOS

QUE SE TEÑA EN CONTA A

PRESENTACIÓN E CORRECCIÓN DAS TAREFAS ESCRITAS Á HORA DE VALORALAS, para concienciar ao alumnado de que a competencia expresiva é algo básico para a formación do individuo e non forma parte só do currículo das áreas lingüísticas.

7. CRITERIOS E PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN DO PLAN LECTOR Débense poñer en funcionamento unha serie de mecanismos que permitan avaliar o funcionamento e efectividade do Plan Lector cada curso no noso centro. Poden ser os que seguen: - Elaboración de enquisas anuais para alumnado e profesorado coa finalidade de analizar o grao de implicación da comunidade educativa na posta en práctica de distintas actividades do plan lector.

- Comprobación do nivel de participación do conxunto da Comunidade Escolar nas actividades que se organizan, vendo o grao de aceptación dunhas e doutras.

- Valoración do uso da Biblioteca por parte dos profesores e dos alumnos.

- Análise do funcionamento da Biblioteca: aspectos que se deben reforzar ou mellorar.

- Análise de movementos de préstamo e de lectura en sala.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

37

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

A análise anual

Memoria Plambe 2012/2013

(preferentemente ao remate do curso) dos resultados conseguidos debe

ata que punto se acadaron os obxectivos previstos neste Proxecto Lector. É

demostrar

importante aproveitar os resultados da análise para a planificación do traballo de próximos cursos e para facer as oportunas modificacións neste documento, que, como se reseñou xa en varias ocasións, é un documento vivo e versátil, que debe adaptarse á realidade do centro e cambiar con el.

ANEXO: CONTRIBUCIÓNS ESPECÍFICAS DOS DEPARTAMENTOS DIDÁCTICOS AO PLAN LECTOR

1. DEPARTAMENTO DE LATÍN O seminario de latín entende a lectura como un proceso centrado no texto. O proceso de lectura debe asegurar que o lector comprende o texto e que pode construír unha idea acerca do seu contido. Cada tipo de texto presupón unha forma determinada de lectura, pero será o propio lector o que determine o grao de esixencia lectora. Os obxectivos que este seminario determina son os seguintes:

•

Fomentar o gusto pola lectura de textos clásicos de diferente temática.

•

Mellorar o rendemento do alumnado traballando a comprensión oral e escrita.

•

Fomentar o uso das novas tecnoloxías como ferramenta de acceso aos recursos da información.

•

Fomentar o uso de distintas versións dun mesmo tema para que o alumnado desenvolva o seu sentido crítico.

•

Aumentar as capacidades do alumnado para a aprendizaxe a través da lectura.

Como contribución ao plan do fomento de lectura e coa finalidade de achegar ao alumnado ao mundo clásico, o seminario de latín promoverá as seguintes actividades:

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

38

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

•

Memoria Plambe 2012/2013

Lectura de textos clásicos fundamentalmente adaptados: unha versión adaptada da Odisea de Homero e da Eneida de Virxilio.

•

Lectura de narracións míticas da antigüidade clásica.

•

Lectura de dúas obras teatrais clásicas, unha comedia e unha traxedia,

que

posteriormente o alumnado verá representadas no Festival de Teatro Grecolatino de Lugo.

•

Participación do alumnado de latín e grego no recital poético organizado pola biblioteca durante a Semana Cultural. Neste recital o alumnado le poemas nas distintas linguas que se estudan no centro, e o de clásicas recita poemas en latín e grego e a súa correspondente tradución ao galego ou ao castelán.

O seminario de latín tamén proporcionará ao alumnado unha lista de libros recomendados dispoñibles na biblioteca do centro para a súa lectura voluntaria.

As materias deste seminario (Cultura Clásica e Latín) pretenden contribuír á adquisición dun nivel de lectura axeitado utilizando unha metodoloxía a través de distintas vías: •

A través dunha lectura comprensiva de distintos textos e da busca e tratamento da información obtida. Deste xeito, reflexionando sobre a información dun texto, o alumnado pode participar en debates e traballos de grupo e adquire

un

vocabulario específico relacionado coa cultura clásica.

•

Grazas ao traballo coas distintas fontes de información, redactando textos descritivos, realizando mapas conceptuais, elaborando resumes, completando textos aos que lles falta información e distinguindo factores determinantes nunha situación: causa, desenrolo e consecuencias.

•

Potenciando habilidades relativas á elección con criterio propio, crítica de distintas posturas e defensa de argumentos propios.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

39

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

•

Memoria Plambe 2012/2013

Utilizando distintos tipos de lectura: lectura silenciosa, lectura selectiva para extraer unha idea global, lectura lenta, para gozar lendo e lectura informativa.

2. DEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN FÍSICA Dende o seminario prantéxase: 1º.- Adquisición de textos relacionados coa EF en soporte impreso ou electrónico que poidan espertar interese no alumnado 2º.- Recomendar a lectura de polo menos un libro durante o curso. No caso de alumnos/as que non poidan realizar actividade física podería ser obrigatoria a lectura e polo tanto avaliable.

3º.- No taboleiro do ximnasio poderán colocar noticias dos xornais que teñan relación coa materia e que eles consideren interesantes.

Cando sexa necesario empregaranse as tecnoloxías da información e a comunicación para a realización de traballos relacionados coa materia.

3. DEPARTAMENTO DE FRANCÉS Os alumnos que cursen a materia de Francés-Segunda Lingua Estranxeira teñen a obriga (a partires do 2º curso da ESO) de facer unha lectura complementaria por trimestre. A devandita lectura trimestral será elixida entre as múltiples de que dispón a biblioteca do centro.

A práctica totalidade delas son lecturas graduadas por niveis, de tal xeito que o profesor dará instrucións a cada grupo do nivel axeitado a cada un deles. O traballo posterior á lectura seguirá as consignas do profesor do grupo de referencia, tendo en conta que sempre constará dunha parte oral e doutra escrita.

Pola experiencia de anos anteriores, esta actividade acada un notable éxito, tendo boa aceptación entre o alumnado de maneira maioritaria.

Este departamento tamén fomentará calquera iniciativa promovida polo equipo de profesores coordinadores da biblioteca, tendentes á promoción das distintas actividades de lectura que se realicen ao longo do curso.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

40

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

4. DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA 1º BACHARELATO O alumnado deste primeiro curso deberá ler o libro: Obelix y Compañía, de R. Goscinny e A. Uderzo; que se atopa nos fondos da biblioteca do centro. Terán que elaborar un traballo que será guiado e supervisado pola profesora. Este traballo vaise ter en conta para a nota global da disciplina.

Ademais lerase o libro: El Mercado y Nosotros, de José Luís Sampedro. O obxectivo é que vexan os pros e os contras dos dous grandes sistemas económicos que estiveron enfrontados durante o século XX. Será unha lectura de aula e deberán debater diversos puntos propostos pola profesora así coma entregar un pequeno resumo coas conclusións obtidas.

Ao longo do curso, irán facendo traballos biográficos dos diferentes economistas que se tratan nas unidades didácticas. Este será un traballo a elaborar en grupos; deberán facer un mural e realizar unha exposición oral diante dos compañeiros de aula.

Ao longo do curso propóñense traballos voluntarios sobre temas económicos de actualidade, para os que se deberá obter a información dos xornais cos que se conta no centro.

Tamén analizamos as páxinas de economía de “La Voz de Galicia”, para que se vaian afacendo ao vocabulario empregado e tentar estimular o seu espírito crítico.

2º BACHARELATO O alumnado deste segundo curso deberá ler o libro: El mercado y la globalización, de José Luis Sampedro, que se atopa nos fondos da biblioteca do centro. Terán que elaborar un traballo, o cal vai contar para a nota global da disciplina.

Tamén se empregarán artigos de prensa periódica, para analizar temas de actualidade que estean relacionados coa materia que nos ocupa en cada momento do curso escolar.

OBRADOIRO DE INICIATIVAS EMPRENDEDORAS ( 3º ESO)

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

41

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

Farase necesaria a consulta e lectura, ao longo do curso, de diversos materiais (páxinas web, blogs, libros, manuais de lexislación, …), entre outros, os seguintes:

•

http://www.emprendedores.es/

•

http://www.crear-empresas.com/

•

http://www.profesionasliberales.com/

•

http://www.capital.es/

•

http://www.mujeredenegocios.net/

•

http://www.twitter.com/

•

http://www.mundofranquicia.com/

•

http://www.aeat.es/

•

http://www.circe.es/

•

Lexislación laboral, fiscal, contable,…

•

El hombre que cambió su casa por un tulipán. Fernando Trias de Bes

•

Colección de artigos “A la contra”. Fernando Trias de Bes

•

Etc.

5. DEPARTAMENTO DE ADMINISTRATIVO Debido ás propias características do ciclo que impartimos, consideramos de vital importancia que os nosos alumnos se afagan ao manexo de diversos materiais de consulta e lectura.

Resulta imprescindible para calquera profesional da xestión administrativa o manexo de distintas bibliografías, en calquera soporte, para a continua actualización dos seus coñecementos, tendo en conta, ademais, que a lexislación manexada por estes profesionais está en continua modificación.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

42

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

Faremos fincapé, ao longo de toda a etapa de aprendizaxe dos nosos alumnos, na utilización de diversos materiais de consulta, tales como:

•

Diario Oficial de Galiza

•

Boletín Oficial do Estado

•

Plan Xeral de Contabilidade

•

Guías laborais e fiscais

•

Revistas e libros especializados

•

Prensa, tanto de información xeral, como económica, fiscal, tributaria, …

•

Diversos manuais (contables, fiscais,..)

•

Etc.

Estas consultas e lecturas realizaranse en ocasións na propia aula. Nela non so disporán de lectura impresa, senón que na nosa Aula de Informática poderán consultar todos aqueles materias necesarios en soporte dixital ou a través de Internet.

Noutras ocasións, estas lecturas deberán facerse na propia Biblioteca do Centro, e incluso poderemos remitilos a outras bibliotecas ou organismos, onde dispoñan do material que en cada caso se faga necesario manexar.

6. DEPARTAMENTO DE LINGUA E LITERATURA GALEGA No Seminario de Lingua e Literatura Galegas véñense desenvolvendo cunha certa continuidade unha serie de actividades dirixidas á promoción do hábito lector entre o alumnado.

Enumeramos a continuación as que se van poñer en práctica en todos os niveis.

Independentemente destas que podemos denominar de carácter xeral, na programación de cada un dos cursos poderán estar incluídas actividades concretas.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

43

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

-

Memoria Plambe 2012/2013

Encontros literarios con escritores: coa excepción de 2º de Bacharelato, tentarase que en cada un dos niveis o alumnado teña a oportunidade de intercambiar impresións co autor ou autora sobre unha das tres obras de lectura propostas.

-

Exposicións centradas no acto literario: poderán ser exposicións que veñan ao centro tal e como se fixo, por exemplo, o ano pasado coa de Manuel María, ou ben dependendo da oferta existente desprazarémonos nós ata o lugar onde se fagan as exposicións. As exposicións estarán sempre condicionadas a un traballo previo desenvolvido na aula e, por suposto, a unha valoración do seu aproveitamento tanto por parte do alumnado como do profesorado.

-

Campañas de animación á lectura desenvolvidas por diferentes editoriais. Hai varias editoriais que, ademais de promover encontros con escritores/as, inclúen entre as súas propostas a figura dun animador/a á lectura que durante unha sesión de clase ofrece determinados datos sobre o libro en cuestión tentando que o alumnado se interese por continuar a historia. Esta animación tamén se pode desenvolver con posterioridade á lectura dunha obra determinada relacionándoa con outros libros.

-

Intercambio de experiencias entre os propios alumnos con lecturas voluntarias e a conseguinte presentación dunha pequena reseña aos compañeiros. Nesta exposición o relator fará fincapé en a quen pode interesar o libro en cuestión.

-

Campaña de concienciación da lectura facendo fincapé en que reflexionen sobre cuestións como: Por que ler? Para que ler?

-

Visita á páxina bvg.udc.es onde existe a posibilidade de que o alumnado manteña contacto cos escritores/as.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

44

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

7. DEPARTAMENTO DE LINGUA CASTELÁ E LITERATURA

O Departamento de Lingua Castelá e Literatura atópase implicado de maneira moi activa na posta en práctica do Plan Lector do centro e na dinamización da Biblioteca Sarmiento como foco de difusión cultural e literaria dentro do noso instituto. Á parte do impulso lector que desde a materialización na aula do currículo propio da área, o Departamento organiza e/ou colabora nun bo número de actividades dirixidas a lograr que a lectura sexa unha actividade habitual, enriquecedora e demandada no centro:

-

Desde o curso 2008-09 funciona, dirixido por membros do Departamento, o Club de

Lectura Fendetestas, deseñado para gozar coa lectura e cun bo número de actividades ligadas á mesma ( debates, visionado de películas, investigación …). Funciona, ademais, desde o curso 2009-10, un

blog (http://clubfendetestas.blogspot.com) no que os membros do club

presentan semanalmente as súas actividades.

-

Colaboración nas tarefas de formación de usuarios e de educación documental

impulsadas desde a biblioteca do centro.

-

Dinamizacións lectoras no espazo da biblioteca, organizadas por cursos e grupos:

apóianse as lecturas con elementos icónicos ( presentacións pps, debuxos…)

-

Aproximación das lecturas aos alumnos, sacando libros dos armarios de biblioteca e

reuníndoos, segundo o seu tema, o seu xénero, a súa finalidade …, en mesas para que os alumnos os toquen, os miren, os lean …

-

Concursos ligados á transversalidade ou a personaxes específicos de diferentes

campos do saber; os alumnos realizan tarefas de investigación, de creación …

-

Exposicións sobre autores, temas específicos … en colaboración co alumnado.

-

Difusión do labor lector do alumnado a través do blog da nosa biblioteca.

-

Creación

dentro

do

blog

da

biblioteca

Sarmiento

(http://sarmientobiblioteca.blogspot.com ) da sección “Queler, quever”, na que, a partir deste curso, alumnos e profesores poderán contar as súas impresións sobre libros e películas.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

45

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

8. DEPARTAMENTO DE MATEMÁTICAS

O departamento colaborará na mellora da capacidade lectora do alumnado propoñendo en todas as sesións a lectura en voz alta dalgún texto que se vaia a utilizar nese momento: introducións, enunciados de problemas, notas históricas, etc. Facendo especial fincapé nos seguintes aspectos: -

Verbalizar conceptos, explicar as súas ideas, redactar por escrito conclusións e razoamentos e, por suposto, realizar a lectura comprensiva de enunciados diversos.

A lectura de textos literarios de contido matemático, contribuirá de forma importante a lograr tanto a competencia lingüística como a matemática. Neste sentido, a biblioteca escolar, concibida como centro de recursos tanto bibliográficos como multimedia, mostrase como un espazo de especial importancia para o desenrolo do hábito lector. Por iso deben aproveitarse os recursos da biblioteca do centro, que o alumnado debe coñecer e utilizar de forma progresivamente autónoma, xa sexa para satisfacer os desexos de lectura como medio de lecer e diversión, como para aprender manexando os recursos e consultando as distintas fontes documentais.

Ademais os membros do departamento propoñen utilizar as horas de garda ou substitución de profesores para mellorar a capacidade lectora dos alumnos afectados.

9. DEPARTAMENTO DE XEOGRAFÍA E HISTORIA FOMENTO DA LECTURA POR MATERIAS 1 e 2º ESO: Ademais da lecturas correspondentes ao libro de texto, fomentarase a lectura de publicacións relacionadas cos temas desenvolvidos na clase.

Considérase especialmente interesante o fomento da lectura dos xornais.

3º E 4º ESO e 1º BACHARELATO

Fomentarase a lectura de xornais e revistas de actualidade, xunto con todo tipo de publicacións relacionadas cos temas desenvolvidos na clase propoñendo actividades que impliquen a consulta deste tipo de fontes.

Considérase especialmente interesante o fomento da lectura dos xornais, pola conexión dos contidos curriculares coa realidade temporal e espacial e social dos alumnos ( medio físico e

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

46

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

económico, atendendo especialmente aos contidos de clima, economía, demografía ou inmigración)

HISTORIA DE ESPAÑA ( 2º Bacharelato)

Ademais da lecturas correspondentes aos comentarios e composicións de textos, fomentarase a lectura de xornais e revistas de actualidade, xunto con publicacións relacionadas cos temas desenvolvidos na clase tanto orixinais como en edición facsímile.

Considérase especialmente interesante o fomento da lectura dos xornais.

XEOGRAFÍA ( 2º Bacharelato)

A lectura de xornais e a consulta de Libros de Xeografía, Enciclopedias, Dicionarios de termos xeográficos, revistas e todo tipo de publicacións relacionadas cos temas desenvolvidos na clase, é básica dentro do desenvolvemento da materia.

Considérase especialmente interesante o fomento da lectura dos xornais na busca de noticias referentes a aspectos xeográficos, coa finalidade de conectar os contidos da materia coa actualidade. Os Xornais utilizaranse como fonte de información en tódalas unidades.

Tamén se promoverá o acceso a enciclopedias e Atlas Xeográficos facilitándolle ao alumnado a súa consulta na Biblioteca do Instituto; con elo intentarase que o alumnado recorra ás fontes escritas, como fonte de coñecemento xeográfico.

HISTORIA DA ARTE ( 2º Bacharelato)

Fomentarase a lectura de xornais e tamén a consulta de Libros de Arte, Enciclopedias de Historia da Arte, Dicionarios de termos artísticos, revistas e todo tipo de publicacións relacionadas cos temas desenvolvidos na clase, propoñendo actividades que impliquen a consulta deste tipo de fontes.

Considérase especialmente interesante o fomento da lectura dos xornais na busca de noticias referentes ao patrimonio e a Historia da Arte,coa finalidade de conectar os contidos da materia coa actualidade, e polo tanto desenvolver o interese pola mesma por parte do alumnado.

Tamén se promoverá o acceso a enciclopedias e Libros de Historia da Arte

facilitándolle ao alumnado a súa consulta na Biblioteca do Instituto; con elo intentarase que o alumnado recorra ás fontes escritas, a opinións de historiadores e estudiosos da Arte que complementarán o seu coñecemento dos conceptos da materia e o seu sentido crítico.

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

47

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

10. DEPARTAMENTO DE FILOSOFÍA Nas disciplinas filosóficas é imprescindible o traballo con textos filosóficos adecuados a cada nivel; a lectura destes textos e o reto de tratar de entendelos é básico e de obrigado cumprimento para tódolos alumnos. Tamén nos interesa que os alumnos desenvolvan a súa capacidade argumentadora redactando coidadas disertacións que logo serán expostas publicamente. Xunto con todo o anterior buscamos tamén desenvolver a capacidade de expresión e argumentación oral a través de diálogos filosóficos e debates na aula. Para elo utilizaremos ademais dos textos clásicos dalgúns filósofos a lectura de obras literarias modernas de ficción a través das que analizaremos algúns dos problemas e conceptos filosóficos mais relevantes. Isto debería permitirnos acada dous obxectivos importantes: mellorar a comprensión lectora e a expresividade oral, acercándonos ó mesmo tempo dunha forma amena ós problemas filosóficos mais relevantes.

FILOSOFÍA E CIDADANÍA LECTURAS COMPLEMENTARIAS OBRIGATORIAS • Jostein Gaarder. O Mundo de Sofía. Recoméndase co obxecto de proporcionar ós alumnos, a modo organizador, unha visión de conxunto do que representou e representa o saber filosófico ó longo da historia, facendo ver que o coñecemento das diferentes correntes e autores é necesario para a actividade filosófica, xa que as novas respostas non invalidan outras anteriores.

LECTURAS COMPLEMENTARIAS OPTATIVAS (A ELEXIR UNHA) • Fernando Savater, As Preguntas da Vida. Obra de iniciación elemental á reflexión filosófica seleccionada para introducir na clase os distintos problemas filosóficos a partir dos seus interrogantes: ¿para o que serve a filosofía?, a morte, a verdade, o universo, a liberdade, a xustiza, a beleza, o tempo; dando pé ó comentario, reflexión, análise, procura de información sobre o tema, produción de textos, debates, etc.

• Golding, Willian, El señor de las moscas. Alianza Editorial.

• Orwell, George, 1984. Ediciones Destino.

• Trumbo, Dalton, Johny cogió su fusil. Punto de lectura.

• Millas, Juan José. El orden alfabético. Punto de lectura.

• K. Dick, Philip, ¿Sueñan los androides con ovejas electricas? Edhasa.

• Coetze, Esperando a los bárbaros. Punto de lectura.

• Tolstoi, La muerte de Ivan Illich. Editorial Juventud • Sanchez Piñol, Albert, La piel fría.Quinteto. 2006

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

48

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

HISTORIA DA FILOSOFÍA LECTURAS OBRIGATORIAS DE TEXTOS DE DIFENTES FILÓSOFOS •

Platón

•

Aristóteles

•

Agostiño-Tomé

•

Descartes-Hume-Locke

•

Kant

•

Marx

•

Nietzsche

LECTURAS DE ARTIGOS PERIODÍSTICOS REFERENTES ÓS FILÓSOFOS SINALADOS

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

49

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

11. ANEXO Á MEMORIA DE ACTIVIDADES 2012-2013

Enlaces CD con ficheiros adxuntos Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

50

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

Memoria Plambe 2012/2013

Enlaces con materiais elaborados e actividades realizadas: •

Adquisición de novidades: http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2012/12/blogpost.html

•

Boletíns dixitais de lectura trimestrais: http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2012/12/guia-de-lecturas-nadal-2012.html

•

Flavors: http://es.flavors.me/curtisbiblio.

•

Blogs da biblioteca: sarmientobiblioteca.blogspot.com, curtisdecine.blogspot.com clubfendetestas.blogspot.com.

•

Mantemento do blog da biblioteca no espazo virtual do centro: http://www.edu.xunta.es/centros/iescurtis/category/23/93

•

Mantemento da conta en Twitter: http://twitter.com/#!/curtisbiblio

•

Mantemento da conta en Facebook: https://es-es.facebook.com/curtisbiblio

•

Mantemento da canle en Vimeo: www.vimeo.com/curtisbiblio

•

E ti, a que lle tes medo? : (http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2012/11/e-tique-lle-tes-medo.html)

Bibliotecas do Mundo: http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2012/10/no-ies-decurtis-hoxe-e-o-dia-das.html •

Animación lectora coa presenza da Libraría Aenea de Santiago: http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/02/ea-tique-che-gustaria-ler.html Dereitos Humanos: http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2012/12/lembra-quehoxe-e-o-dia-dos-dereitos.html Día da Paz: http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/01/a-paz-en-moitaspalabras.html

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

51

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

•

Memoria Plambe 2012/2013

Encontros con Santiago Jaureguizar: (http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/02/encontro-con-jaureguizar.html)

•

Semana Cultural: Entrevista e conferencia de Xosé Manuel Beiras Torrado: http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/04/xm-beirasentrevista.html http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/04/conferencia-de-xmbeiras-na-semana.html, (http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/04/xm-beirasentrevista.html ) Encontro con Carlos Negro: (http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/03/encontro-concarlos-negro-versos-todo.html).

Obradoiro de publicidade: http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/04/obradoiropublicidade.html Conferencia de Carlos Amoedo Souto: http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/04/carlos-amoedosouto-conferencia-na.html Tríptico e invitación da XX Semana Cultural do IES de Curtis: http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/06/triptico-e-invitacionda-xx-semana.html

•

Curso de Blogs: http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/04/os-blogs-e-o-seuuso-en-educacion.html José Luis Sampedro: http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/04/homenaxejose-luis-sampedro.html http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/04/desdebiblioteca-sarmiento-do-ies-de.html

•

Día do Libro: http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/04/tes-un-momentinoqueroche-recomendar-un.html

•

Exposición de cerámica da EASD Ramón Falcón de Lugo: http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/05/exposicion-da-easd-ramon-falconno-ies.html

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

52

“Mergúllate no(s) fondo(s)”

•

Memoria Plambe 2012/2013

Letras Galegas 2013 – Roberto Vidal Bolaño: http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/05/roberto-vidal-bolano-letras-galegas2013.html http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/p/violencia-de-xenero.html, http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/2013/05/marcapaxinas.html

•

Materias colgados na rede: www.vimeo.com/curtisbiblio www.issuu.com/curtisbiblio www.slideshare.net/curtisdecine www.picturetrail.com/curtisdecine www.slideserve.com/users/Curtis/presentations/public www.slideboom.com/people/curtisbiblio

1. CD con ficheiros adxuntos: Unicamente se incorporan neste CD os materiais de nova elaboración durante o curso 2012-2013. Cómpre apuntar que foron usados , como é loxico, moitos recursos elaborados en cursos anteriores polo equipo de biblioteca (J-Click para sesións de formación de usuarios, mochilas viaxeiras, carteis das conmemoracións transversais, etc.)

•

Reportaxe fotográfica.

•

Mostras de diversos materias elaborados.

•

Proxecto lector.

A Coordinadora da Biblioteca

O Director Vº e Pce.

Begoña Iglesias Cao

Biblioteca Sarmiento IES de Curtis

Juan Fandiño da Torre

53

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

Proxecto lector de centro INTRODUCCIÓN Segundo a Lei Orgánica 2/2006 de Educación e da súa concreción para a comunidade autónoma de Galicia no Decreto 133/2007 do 5 de xullo (DOG 13/07/07), o Proxecto Lector é un documento interno e peculiar para cada centro educativo, no que se deben integrar todas as intervencións destinadas ao fomento da lectura, da escritura e das habilidades informativas, procurando especialmente a adquisición das seguintes competencias básicas: •

Competencia en comunicación lingüística.

•

Tratamento da información e competencia dixital.

•

Competencia cultural e artística.

•

Competencia para aprender a aprender.

O desenvolvemento da competencia lectora, escritora e investigadora debe prantexarse como un proceso a longo prazo, que debe concretarse en actividades habituais integradas no currículo da E.S.O. e debe perseguir uns obxectivos comúns a todas as áreas curriculares e etapas da Secundaria. Agora ben, nun centro como o IES de Curtis, que integra diferentes modalidades de ensinanzas (ESO, Bacharelatos, Ciclos Formativos e Programas de Cualificación Profesional Inicial) cómpre elaborar un plan extensivo a todo o alumnado, con variedade de actividades de fomento da lectura, de perfeccionamento comunicativo e da educación documental (busca e análise de información de diversa natureza).

O artigo 113 da LOE fai unha mención específica ás bibliotecas escolares indicando, entre outras cousas, que os centros de ensino disporán dunha biblioteca escolar e que este recurso educativo contribuirá a fomentar a lectura e a que o alumnado acceda á información e a outros recursos para a aprendizaxe das demais áreas e materias, e para que poida formarse no uso crítico dos mesmos. Polo tanto a biblioteca escolar debe contribuír a facer efectivos os principios pedagóxicos referidos á lectura.

1

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

A biblioteca é un instrumento imprescindible para a posta en práctica do noso Proxecto Lector de Centro, que o profesorado debe organizar e dinamizar como un centro de recursos para a lectura, a información e a aprendizaxe, de xeito que o alumnado adquira un hábito continuado que reforce a súa formación permanente. Entendemos que a biblioteca escolar non só é un lugar integrado na actividade pedagóxica en todas as áreas curriculares do ensino, senón tamén un lugar que debe facilitar todo tipo de recursos encamiñados ao fomento da lectura;debe, polo tanto, entenderse como

un verdadeiro elemento transversal dentro da

comunidade educativa. Por todo isto, é preciso o compromiso de todo o profesorado para que esta funcione como elemento dinamizador da actividade educativa e da vida cultural do centro.

De xeito simultáneo, xunto co funcionamento da biblioteca, deben tamén entrar en acción os departamentos co seu traballo específico para buscar a comprensión e a expresión correcta nas súas materias e as familias, como axentes concienciadores da importancia da lectura como elemento socializador.

Partindo destas premisas xerais, que serven como introdución á nosa concepción do Plan Lector, pasamos agora a un primeiro paso, que será unha análise da situación real do centro nestes últimos cursos.

1. ANÁLISE DO CONTEXTO - O ALUMNADO: A maioría do alumnado do noso centro pertence ao contorno rural e forma parte de familias que viven, fundamentalmente, das actividades relacionadas co sector primario: agricultura, gandería e construción, con dificultades para desprazarse ata outros centros de acceso á cultura dende os seus domicilios; os servizos de documentación da área de influencia do IES son escasos e están centralizados nas vilas (Curtis e Teixeiro), polo que resultan de todo insuficientes para a formación intelectual destes alumnos. Isto supón que sexa a biblioteca do propio Instituto o lugar mais accesible para eles, tanto para a consulta como para o préstamo domiciliario de fondos bibliotecarios.

2

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

O I.E.S. Curtis está situado na vila de Curtis e acolle alumnado procedente de todo o Concello e concellos limítrofes, fundamentalmente por impartir 4 Ciclos Formativos de Grao Medio (Automoción, Administrativo, Electricidade e Informática) ademais de ESO, Bacharelato e PCPI. Plantilla do Centro: Persoal docente ……………………….................................................................................... 53 Persoal non docente …………….............................................................................................7 Alumnado: ESO ……………………………………………………………………....................................…..174 1º Ciclo ………………………………………………................................... 98 2º Ciclo ……………………………………………........................................ 87 PCPI ..……………………………………………………………………......................................12 BACHARELATO ……………………………………………………………................................. 87 1º Curso ……………………………………………………............................ 48 2º Curso …………………………………………………................................ 39 CICLOS FORMATIVOS ……………………………………………………................................. 92 Administrativo ……………………………………………................................ 15 Automoción ………………………………………………................................ 36 Electricidade ……………………………………………….............................. 18 Informática ……........................................................................................... 23 TOTAL ALUMNADO ………………......................................…………………………………..365

Como antes se sinalou, o instituto atópase no medio rural; as dificultades para acceder a centros e manifestacións culturais son manifestas, en tanto que en varias poboacións non hai bibliotecas e o horario dos transportes tampouco facilita o desprazamento a outros núcleos de poboación maiores ( Santiago, A Coruña …) . A tecnoloxía informática tampouco está introducida en todos os fogares: nalgúns lugares as conexións non son boas e noutros as dificultades económicas impiden que as familias conten con este tipo de recursos.

3

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

Estas características determinan as dificultades que o alumnado presenta á hora de acceder a actividades culturais e á hora de perfeccionar a súa competencia lectora.

- O PROFESORADO No IES de Curtis traballan 53 profesores de diferentes especialidades. Todos eles son conscientes da importancias das boas prácticas lectoras e do papel que nas aulas se lle debe dar á lectura. Tamén o son das dificultades que mostra o alumnado neste campo e mostran o seu compromiso para mellorar, desde as súas áreas, a competencia comunicativa e documental dos alumnos.

- A BIBLIOTECA ESCOLAR A Biblioteca está situada na planta baixa do edificio principal, cerca dos accesos principias ao Centro. Ten unha superficie aproximada de 90 m2 e capacidade para 58 alumnos.

Certo é que, en determinados momentos, o espazo resulta insuficiente.

O espazo está dividido en tres subespazos: un de lectura, zona A (butacas, mesa redonda con cadeiras para lecturas, entre outras, de xornais, revistas, … e expositor de publicacións periódicas), outro de estudo, zona B (con mesas de traballo) e un terceiro ambivalente, zona C, de lectura ou de proxección (con equipo multimedia, proxector e mesas de estudo con cadeiras orientadas á

pantalla despregable). Estes espazos aparecen

diferenciados ao intercalar entre eles andeis cheos de libros, que están abertos para permitir o acceso directo á lectura.

4

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

AUDIOVISUAIS

A necesidade de dispor de espazos específicos para distintos usos (informática, lectura de prensa, tomas de auriculares, zonas de traballos en grupo …) fixo que no seu día se iniciasen unha serie de remodelacións. Entre estes cambios, cómpre destacar a ampliación que integra na Biblioteca un espazo anexo á mesma (o anterior Gabinete de Orientación) no que se instalou

5

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

unha aula polivalente, con acceso dende a propia biblioteca a través dun tabique acristalado con portas, susceptible de ser escurecido para posibilitar proxeccións; tamén se cubriu o chan de tarima, colocáronse estores, etc, co obxecto de facer máis acolledor este lugar. Estase, igualmente, a mellorar a dotación de postos informáticos.

No que se refire á xestión e catalogación de fondos, na actualidade a Biblioteca está automatizada, temos instalado o “Meiga” na súa última actualización, e

temos rematado o

traspaso dos fondos dende o programa “Abies”, que viñamos manexando ata hai cinco anos.

Unha das principias vantaxes que presenta o Programa Meiga é que a comunidade educativa pode, a través de Internet, consultar se a Biblioteca do Centro dispón dun determinado fondo e se non é así, consultar en que bibliotecas públicas se podería atopar. Pódense, ademais, facer reservas de libros, escribir as súas opinións ou ler as doutros lectores.

Os procesos de empréstitos e devolucións fanse, agora mesmo, a través do programa no que o fondo esté catalogado (por medio do lombiño é claramente identificable o programa utilizado na catalogación) e para unha maior axilidade no caso das devolucións os alumnos/as só teñen que deixar os libros no caixón que a tal efecto figura na Biblioteca.

Nos últimos cinco cursos a biblioteca do IES de Curtis rexistra unha actividade moi reseñable. É moi amplo o número de usuarios que fan uso diario dela con fins variados: lectura silenciosa, audición de lecturas en alta voz, elaboración e exposición de traballos académicos, consultas puntuais, demandas para levar en préstamo … Ben é certo que a concesión do PLAMBE supuxo unha importante axuda para optimizar a rendibilidade académica do espazo. Un equipo de varios profesores, pertencentes a diferentes departamentos didácticos, traballan a diario en tarefas de catalogación, formación de usuarios, dinamización lectora, etc Os fondos documentais cos que conta a Biblioteca Sarmiento pertencen maioritariamente ao ámbito dos materiais impresos de tipo bibliográfico (desde o libro en variados formatos e tipos ata publicacións periódicas, como xornais, revistas...). As achegas en soportes audiovisuais son menores, aínda que se está enriquecendo de xeito reseñable o número de fondos: a maior parte deste material son DVD con algún contido documental ou de cine de distintas épocas e nacionalidades adquiridos nos últimos tempos; cómpre sinalar o esforzo que nestes últimos anos

6

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

se está a facer para concienciar á comunidade educativa da contribución que a linguaxe fílmica fai na alfabetización informacional do individuo. Empézanse a integrar como fondos os CD de

música, que consideramos tamén importantes para acadar unha mellor competencia comunicativa. Este ano instalouse fío musical na planta baixa do instituto (entrada, corredores, cafetería e patio cuberto) grazas á colaboración do Departamento de Electricidade (alumnado e profesorado).

Desde o equipo de biblioteca e tras a análise da situación real do centro acometemos a concreción do Plan Lector do IES de Curtis, co propósito de non elaborar un documento cheo de xeneralidades e sen valor práctico: é unha proposta realista, viva, flexible, funcional e obra dun equipo.

2. OBXECTIVOS A lectura comprensiva non é tarefa exclusiva das áreas de lingua xa que a todos afecta o feito de que os alumnos e alumnas comprendan as explicacións e o significado dos textos escritos.

O noso obxectivo é deseñar un proxecto lector personalizado para o centro, establecendo uns criterios comúns para todas as áreas que, despois, se adaptarían aos distintos departamentos didácticos encargados de elaborar obxectivos, contidos e actividades concretas de lectura.

Este proxecto pretende ser sinxelo, realista, consensuado e baseado no fomento das boas prácticas lectoras na tarefa cotiá de todos os profesores e alumnos. Para conseguir mellorar neste aspecto márcanse como esenciais os seguintes obxectivos:

1. Potenciar a comprensión lectora como base de toda aprendizaxe, como axuda para mellorar a comunicación oral e escrita, e como estímulo do espírito crítico, contribuíndo, en definitiva, ao crecemento persoal do alumnado.

2. Integrar as actividades de comprensión lectora no contexto da clase e no traballo diario, respondendo ás características e necesidades propias de cada materia.

7

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

3. Traballar a lectura comprensiva xunto coa escritura e a expresión oral en todas as áreas do currículo.

4. Asumir que esta tarefa non é responsabilidade exclusiva das áreas de Lingua, senón que é necesaria a participación de todas as áreas do currículo.

5. Implicar ás familias no obxectivo de elevar a comprensión lectora de seus fillos e fillas. Polo tanto débeselles informar da existencia deste Proxecto Lector e pedir a súa colaboración.

6. Deseñar actividades de comprensión lectora por áreas, ciclos e cursos que teñan como marco os principios do proxecto lector de centro.

7. Programar actividades de animación lectora no marco do Proxecto lector de Centro.

8. Utilizar os recursos da biblioteca escolar, o que contribuirá a actualizar os seus fondos.

9. Considerar a biblioteca do IES de Curtis coma un espazo central da vida diaria do centro, tanto para alumnado como para profesorado.

10. Dedicar sesións de titoría a ensinar aos alumnos a aproveitar todos os recursos da biblioteca e a facer deles individuos cada vez máis competentes na comunicación a través de distintos códigos e canais .

11. Considerar a comprensión lectora como unha materia transversal que implica a todas as áreas, e que se pode traballar de diversos xeitos: en voz alta ou en silencio, co profesor ou co alumno de protagonistas, en dramatizacións ou en recitais, individualmente ou con varias voces …

3. PRINCIPIOS DE ACTUACIÓN DIDÁCTICA O Equipo directivo e o Consello Escolar: 1. Asumirá o Proxecto como tarefa primordial cada curso escolar. Para isto, facilitarán os recursos humanos e materiais de que poidan dispor.

2. Saben que a familia ten que constituír un eixo fundamental no Proxecto Lector e debe invitala a colaborar eventualmente nas actividades lectoras do centro e a motivar a lectura dos seus fillos e fillas na casa.

8

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

A Comisión de Coordinación Pedagóxica: 1. Será informada de calquera decisión que se tome respecto da comprensión lectora. Esta comisión, á súa vez, comprométese a transmitir esta información aos equipos de área.

O equipo de biblioteca: 1. Comprométese a colaborar activamente cos departamentos didácticos do centro á hora de proporcionarlles material didáctico, teórico e práctico, encamiñado á inclusión de actividades de fomento da lectura e comprensión lectora nas distintas programacións.

2. Colaborará activamente na posta en práctica das actividades de fomento da lectura ao longo de todo o curso.

3. Levará a cabo a formación dos usuarios da biblioteca de cara ao seu aproveitamento óptimo nas tarefas de busca de información ou lecer.

Este Proxecto Lector incorporarase ao Proxecto Educativo de Centro co fin de traballar a comprensión lectora de modo sistemático.

O Proxecto Lector non só se centrará en libros senón en calquera formato e soporte: revistas, xornais, cd-rom, xogos multimedia, contidos na rede , etc.

4. ORIENTACIÓNS DIDÁCTICAS PARA O TRATAMENTO DA COMPRENSIÓN LECTORA E DO VOCABULARIO ESPECÍFICO EN TODAS AS ÁREAS DOS DISTINTOS NIVEIS EDUCATIVOS Unha correcta comprensión lectora favorece a adquisición e comprensión do vocabulario específico propio de cada materia, co fin de acadar precisión e rigor na expresión dos conceptos de área e enriquecer os rexistros lingüísticos do alumnado.

O currículo está mediatizado pola linguaxe, sexa oral ou escrita, e os coñecementos das distintas disciplinas artéllanse, en gran parte, de forma lingüística.

Ademais, se os alumnos non dominan as técnicas para comprender textos escritos, péchaselles unha porta de acceso ao coñecemento e ao crecemento persoal.

9

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

Para que o proxecto de lectura funcione, compre contar coa colaboración do profesorado dos departamentos didácticos, que deberán: - Deseñar actividades lectoras que se integren no contexto da clase e no traballo diario, que respondan ás características de cada materia e que se baseen nos obxectivos xerais do proxecto lector do centro.

- Compartir estratexias e recursos cos demais departamentos, e actuar conxuntamente, sempre que sexa posible.

- Propor actividades de animación á lectura en diferentes niveis educativos, axeitadas ao perfil académico do alumnado.

- Aproveitar os recursos da biblioteca e actualizar os seus fondos.

- Non esquecer que a finalidade última do Proxecto é implicar na lectura ao alumnado: é por iso que convén buscar actividades novas, motivadoras, axeitadas ao perfil dos alumnos.

Aparte destas orientacións xerais para todo o alumnado, o profesorado deberá prestar axuda a aqueles rapaces e rapazas que mostren DIFICULTADES LECTORAS, tanto de comprensión como de expresión. Para iso recoméndase: - Ir descifrando cos alumnos que teñen dificultade os textos ata conseguir a súa comprensión.

- Non conformarse coa memorización literal dos textos.

- Comprobar sistematicamente se realmente o comprenden.

- Analizar o vocabulario.

- Fomentar o hábito de preguntar e consultar ao profesorado o que non entenden. Para isto débese estimular aos alumnos para que pregunten, evitar comentarios negativos, impedir que se sintan cohibidos ou ridículos, etc.

- Facer que o alumnado entenda a importancia que ten para a súa aprendizaxe o feito de comprender ben o que le e acostumalo a empregar o dicionario.

- Invitar ao alumnado a esforzarse en deducir o significado dunha palabra polo seu contexto ou a partir da súa etimoloxía. Para iso, en cada aula debe haber un dicionario actualizado de lingua galega e de lingua castelá .

10

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

É moi importante fomentar no alumnado unha cultura da lectura e inculcarlle a idea de que, aínda que ler require un esforzo, é gratificante.

Finalmente, convén practicar a lectura en voz alta, pois esta axuda á comprensión e permítenos comprobar moitas veces se o alumno comprende ou non o que le. Ademais, a lectura en voz alta mellora a dicción, a capacidade de expresarse en público con soltura, axuda ao alumno a vencer a timidez e o medo ao ridículo e, por último, prepara aos individuos para o seu futuro laboral.

5. APLICACIÓN DA COMPRENSIÓN LECTORA NA AULA - Consideramos que cada área ten unha linguaxe específica e un vocabulario concreto; polo tanto: a) Axudarase aos alumnos a coñecer e empregar a terminoloxía adecuada en cada ámbito do saber para que o manexen dun xeito progresivo e preciso. b) Elaborarase unha lista de termos fundamentais de cada materia co fin de observar a evolución da capacidade lectora e de comprensión conceptual do alumnado. c) É imprescindible coñecer o significado claro de todos os conceptos, non só para a súa comprensión, senón para incorporalos á linguaxe oral e escrita. d) Debe procurarse que os alumnos coñezan a orixe etimolóxica e a evolución histórica dos termos para ampliar o seu horizonte cultural e facilitar a relación entre os coñecementos das distintas áreas.

- Para mellorar a comprensión lectora das unidades didácticas prantexadas nos libros de texto, débese: Ler detidamente os textos.

Facer preguntas dirixidas cara a comprensión do texto.

Analizar o vocabulario.

Activar as ideas previas.

Relacionar o texto lido con outras experiencias.

Facer resumos, esquemas ou mapas conceptuais.

Extraer a idea principal.

11

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

Propor outros títulos.

Facer debuxos que resuman o texto.

Reler en silencio.

Para romper o hábito de ocultar que non se comprende, o profesorado debe: Intentar que o alumno supere o sentido do ridículo e prestar unha atención especial aos tímidos.

Facilitar que pregunten.

Non levantar a voz nin enfadarnos senón ter una actitude comprensiva.

Animarlles á participación.

Ter paciencia, repetir as explicacións de xeito diferente ou facelo coa colaboración de outros compañeiros.

Facilitarlles que pregunten de forma indirecta (escrita).

Crear un clima de silencio e atención.

- Para activar o clima de participación na aula e lograr un ambiente participativo, o alumno deberá: Respectar as quendas de palabra.

Aprender a escoitar.

Reflexionar antes de falar.

Comprender que todas as ideas son válidas e respectables e que non pasa nada por equivocarse.

Formular preguntas sobre os textos tanto ao profesor como aos compañeiros.

Expoñer as preguntas con seriedade.

Aprender a defender teses ou a rebatelas, argumentando correctamente.

Emprender unha segunda lectura despois de prantexadas as cuestións.

12

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

- Para a comprensión do vocabulario específico de cada área, realizaranse as seguintes actividades: Buscar sinónimos e antónimos.

Estudar prefixos, sufixos, familias de palabras, campos semánticos, etc.

Subliñar as palabras que non se entenden.

Para mellorar a comprensión e a expresión oral, proponse: Que o profesorado lea en voz alta para servir de modelo e referente aos alumnos.

Avaliar a comprensión lectora do alumno mediante a lectura en voz alta de textos previamente traballados.

Que o alumno lea tamén en voz alta.

Fomentar a expresión a través da lectura de textos.

Definir, de forma oral, termos que se traballaron e comprenderon.

6. ACTUACIÓNS DO CENTRO DESTINADAS AO FOMENTO DA LECTURA E DA ESCRITURA E Á ADQUISICIÓN DAS COMPETENCIAS BÁSICAS

1. ACTIVIDADES DE FORMACIÓN DE USUARIOS. No que a formación de usuarios e educación documental se refire ao comezo da actividade académica o alumnado dos primeiros cursos visitará a biblioteca acompañado do seu titor e un profesor encargado. Nestas primeiras visitas o alumnado recibirá información sobre: · A BIBLIOTECA EN XERAL: como se distribúe, normas, o que se pode atopar, horario. Profesor responsable. · CONDICIÓNS DO EMPRÉSTITO E DEVOLUCIÓN: Cando podo vir pedir emprestado un libro?

Cantos libros podo levar? Cando os teño que devolver? Pódense sacar da biblioteca todos os libros? · COLOCACIÓN DOS LIBROS NA BIBLIOTECA: Por que están así colocados? Que significado teñen os rótulos con números que hai nos andeis? Dentro de cada estante, como están colocados os libros? Cómo podo saber se hai un libro na biblioteca?

13

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

· LOMBIÑOS: Que significado ten a información que aparece neles? · CARNÉS: Necesítoo para sacar libros da biblioteca? E para devolvelos? Valen para outra biblioteca? · OUTROS MATERIAIS: Pódense levar películas? As revistas e periódicos, pódense consultar? · ORDENADORES: Serven para buscar a información que poidan necesitar e consultar os libros da biblioteca do centro ou das bibliotecas públicas próximas. · PANEIS INFORMATIVOS: neles poderán encontrar tódalas novidades e notas de interese.

Con esta primeira actividade os alumnos/as familiarizaríanse co funcionamento da biblioteca e así poderán valorala coma un lugar agradable que pon á súa disposición multitude de recursos diferentes e persoas que poden axudalos, non só para o seu traballo diario senón tamén coma forma de ocupar o seu lecer. Entregaríaselles tamén un boletín coas normas de uso, horario e recomendacións xerais.

Estes alumnos dos primeiros cursos farían unha actividade que tería como finalidade poñer en práctica o aprendido na visita anterior, para o cal terían sobre as mesas varios libros que eles mesmos terían que distinguir por materias e colocar nos estantes. Despois faríase a actividade inversa: daríaselles unha lista con títulos, autores e materias para que os localizasen dentro do espazo da biblioteca.

No ordenador indicaríaselles a forma de realizar unha consulta dun libro que queiran localizar, saber se o hai na biblioteca e, no caso contrario, en que outra biblioteca o poden atopar. Todo isto complementarase con actividades dixitais para a formación de usuarios deseñadas polo propio equipo.

2. RELACIÓN E COORDENACIÓN COAS BIBLIOTECAS DAS POBAOACIÓNS VECIÑAS, co obxecto de facilitar a labor formativa e lectora ao alumnado. Por esta canle poden discorrer accións como a de comunicar a estas bibliotecas as lecturas dirixidas e opcionais nas diferentes áreas e etapas educativas: deste xeito a posibilidade de préstamo e de acceso á lectura será maior.

14

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

3 . FACER PÚBLICA NA BIBLIOTECA E/OU NO BLOG AS LECTURAS RECOMENDADAS POR ÁREAS, para evitar coincidencias e para, en definitiva, mellorar a rendibilidade da actividade lectora.

4. ABRIR NO BLOG DA BIBLIOTECA UNHA PESTANA PARA OS DEPARTAMENTOS, ONDE SE POIDA COLGAR MATERIAL DOS ALUMNOS OU PARA OS ALUMNOS, na busca, sempre, dun enriquecemento da formación comunicativa.

5. PUBLICAR O PLAN LECTOR NO BLOG DE BIBLIOTECA E NA PÁXINA WEB DO CENTRO, para que sexa un documento vivo no que toda a comunidade poida participar con novas achegas ou correccións.

6. FUNCIONAMENTO DO CLUB DE LECTURA FENDETESTAS , tentando que cada vez integre máis amantes da lectura de distintos niveis. Un ingrediente tan importante como a lectura será o cine dentro da actividade do noso club.

7. DINAMIZACIÓNS LECTORAS NA BIBLIOTECA (continuación do proxecto TEMPO DE LER: seleccionarase un texto para cada curso de ESO: un grupo prepara a súa lectura para os demais compañeiros e le en alta voz na biblioteca, a lectura acompáñase de power point, ou dunha dramatización).

8.

COLOCACIÓN

NA

MESA

REDONDA

DA

BIBLIOTECA

DE

LIBROS

E

DVD

RELACIONADOS CON CELEBRACIÓNS TRANSVERSAIS EN DISTINTAS ÉPOCAS DO ANO. 9. FUNCIONAMENTO DUN BUZÓN DE SUXESTIÓNS DE COMPRA, na entrada da biblioteca: alí poderán depositar as súas suxestións os distintos membros da comunidade educativa.

10. ZONA DE EXPOSICIÓN DE ÚLTIMAS ADQUISICIÓNS DA BIBLIOTECA EN LIBROS E DVD: dous mobles próximos á zona de préstamos conterán as novidades de fondos da biblioteca Sarmiento.

11. COLABORACIÓNS NOS BLOGUES DA BIBLIOTECA. 12. CONMEMORACIÓNS: Día das Bibliotecas, Magosto, Samaín (ambientación do espazo de biblioteca e exposición de libros, orixes da celebración), Día da Ciencia, Día contra a Violencia de Xénero (proxección dalgún corto e concurso de lemas), Día dos Dereitos Humanos, Día da Paz, Entroido, Día da Muller Traballadora, Día do consumidor, Día do libro, Día das Letras Galegas …

15

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

Deseñaranse actividades arredor de textos de distinta índole relacionadas con estes eixos temáticos.

13. RECEPCIÓN DE EXPOSICIÓNS OU ELABORACIÓN DALGUNHAS PROPIAS DESDE O CENTRO, con actividades artelladas desde a biblioteca, coa axuda de profesorado das diferentes áreas. Buscarase ao longo de todo o curso a variedade disciplinar.

14. DESEÑO DE CONCURSOS QUE ESIXAN A BUSCA DE INFORMACIÓN DE DIVERSO TIPO POR PARTE DO ALUMNADO. 15. BOLETÍNS CON RECOMENDACIÓNS DE LECTURA E DE CINE en galego e en castelán.

16. CONCURSOS DE CREACIÓN LITERARIA, en diferentes linguas e con distintos motivos de inspiración.

17. ENCONTROS CON ESCRITORES E CON OUTROS PERSOEIROS LIGADOS Á CULTURA, que transmitan ao alumnado a utilidade do saber e da lectura, no eido persoal e no socioprofesional. Para iso, o profesorado colaborará no deseño da Semana Cultural do centro, que se celebra todos os cursos ao remate do segundo trimestre.

18. ACTIVIDADES DE COMPRENSIÓN LECTORA ESPECÍFICAS DE CADA ÁREA OU MATERIA. Nas programacións didácticas de cada Departamento e Ciclo deberán constar cada unha das actividades deseñadas especificamente para traballar a comprensión lectora. As actuais inclúense como anexo a este Proxecto Lector.

Cómpre subliñar que no deseño e realización de actividades, prestarase sempre atención ao alumnado con linguas e culturas diferentes, co fin de facilitar a súa integración nesta comunidade escolar. Igualmente acomodaranse as propostas aos alumnos con necesidades educativas especiais ( lecturas axeitadas na biblioteca, participación en conmemoracións, no blog, nas lecturas dinamizadas …)

19. POSTA EN FUNCIONAMENTO DAS MOCHILAS VIAXEIRAS, con lotes de libros, revistas e DVDs, que o alumnado poderá levar en préstamo para si e para a súa familia.

20. CONTINUIDADE DA HORA DE LER: co propósito de favorecer as habilidades comprensivas e expresivas do alumnado e para espertar o interese pola lectura ,

habilitouse un pequeno

período dentro da xornada lectiva dedicado a enriquecer o hábito lector. Dedícanse os 15 primeiros minutos dunha sesión diaria á lectura. Na primeira semana faríase coa primeira sesión,

16

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

na segunda semana, no segundo período lectivo e así sucesivamente ata esgotar as seis sesións da mañá; entón volveríase a empezar. Estase a facer 1º e 2º de ESO. O alumnado traería libros das casas para facer unha biblioteca de aula e favorecer o intercambio. Aínda así, o equipo de biblioteca pode ofrecer libros aos rapaces que non os teñan (prepáranse lotes de libros para as clases que o necesiten).

21. PETICIÓN A TODOS OS DEPARTAMENTOS

QUE SE TEÑA EN CONTA A

PRESENTACIÓN E CORRECCIÓN DAS TAREFAS ESCRITAS Á HORA DE VALORALAS, para concienciar ao alumnado de que a competencia expresiva é algo básico para a formación do individuo e non forma parte só do currículo das áreas lingüísticas.

7. CRITERIOS E PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN DO PLAN LECTOR Débense poñer en funcionamento unha serie de mecanismos que permitan avaliar o funcionamento e efectividade do Plan Lector cada curso no noso centro. Poden ser os que seguen: - Elaboración de enquisas anuais para alumnado e profesorado coa finalidade de analizar o grao de implicación da comunidade educativa na posta en práctica de distintas actividades do plan lector.

- Comprobación do nivel de participación do conxunto da Comunidade Escolar nas actividades que se organizan, vendo o grao de aceptación dunhas e doutras.

- Valoración do uso da Biblioteca por parte dos profesores e dos alumnos.

- Análise do funcionamento da Biblioteca: aspectos que se deben reforzar ou mellorar.

- Análise de movementos de préstamo e de lectura en sala.

A análise anual demostrar

(preferentemente ao remate do curso) dos resultados conseguidos debe

ata que punto se acadaron os obxectivos previstos neste Proxecto Lector. É

importante aproveitar os resultados da análise para a planificación do traballo de próximos cursos e para facer as oportunas modificacións neste documento, que, como se reseñou xa en varias ocasións, é un documento vivo e versátil, que debe adaptarse á realidade do centro e cambiar con el.

17

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

ANEXO: CONTRIBUCIÓNS ESPECÍFICAS DOS DEPARTAMENTOS DIDÁCTICOS AO PLAN LECTOR

1. DEPARTAMENTO DE LATÍN O seminario de latín entende a lectura como un proceso centrado no texto. O proceso de lectura debe asegurar que o lector comprende o texto e que pode construír unha idea acerca do seu contido. Cada tipo de texto presupón unha forma determinada de lectura, pero será o propio lector o que determine o grao de esixencia lectora. Os obxectivos que este seminario determina son os seguintes:

•

Fomentar o gusto pola lectura de textos clásicos de diferente temática.

•

Mellorar o rendemento do alumnado traballando a comprensión oral e escrita.

•

Fomentar o uso das novas tecnoloxías como ferramenta de acceso aos recursos da información.

•

Fomentar o uso de distintas versións dun mesmo tema para que o alumnado desenvolva o seu sentido crítico.

•

Aumentar as capacidades do alumnado para a aprendizaxe a través da lectura.

Como contribución ao plan do fomento de lectura e coa finalidade de achegar ao alumnado ao mundo clásico, o seminario de latín promoverá as seguintes actividades:

•

Lectura de textos clásicos fundamentalmente adaptados: unha versión adaptada da Odisea de Homero e da Eneida de Virxilio.

•

Lectura de narracións míticas da antigüidade clásica.

•

Lectura de dúas obras teatrais clásicas, unha comedia e unha traxedia,

que

posteriormente o alumnado verá representadas no Festival de Teatro Grecolatino de Lugo.

•

Participación do alumnado de latín e grego no recital poético organizado pola biblioteca durante a Semana Cultural. Neste recital o alumnado le poemas nas distintas linguas que se

18

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

estudan no centro, e o de clásicas recita poemas en latín e grego e a súa correspondente tradución ao galego ou ao castelán.

O seminario de latín tamén proporcionará ao alumnado unha lista de libros recomendados dispoñibles na biblioteca do centro para a súa lectura voluntaria.

As materias deste seminario (Cultura Clásica e Latín) pretenden contribuír á adquisición dun nivel de lectura axeitado utilizando unha metodoloxía a través de distintas vías: •

A través dunha lectura comprensiva de distintos textos e da busca e tratamento da información obtida. Deste xeito, reflexionando sobre a información dun texto, o alumnado pode participar en debates e traballos de grupo e adquire

un

vocabulario específico relacionado coa cultura clásica.

•

Grazas ao traballo coas distintas fontes de información, redactando textos descritivos, realizando mapas conceptuais, elaborando resumes, completando textos aos que lles falta información e distinguindo factores determinantes nunha situación: causa, desenrolo e consecuencias.

•

Potenciando habilidades relativas á elección con criterio propio, crítica de distintas posturas e defensa de argumentos propios.

•

Utilizando distintos tipos de lectura: lectura silenciosa, lectura selectiva para extraer unha idea global, lectura lenta, para gozar lendo e lectura informativa.

2. DEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN FÍSICA Dende o seminario prantéxase: 1º.- Adquisición de textos relacionados coa EF en soporte impreso ou electrónico que poidan espertar interese no alumnado.

19

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

2º.- Recomendar a lectura de polo menos un libro durante o curso. No caso de alumnos/as que non poidan realizar actividade física podería ser obrigatoria a lectura e polo tanto avaliable.

3º.- No taboleiro do ximnasio poderán colocar noticias dos xornais que teñan relación coa materia e que eles consideren interesantes.

Cando sexa necesario empregaranse as tecnoloxías da información e a comunicación para a realización de traballos relacionados coa materia.

3. DEPARTAMENTO DE FRANCÉS Os alumnos que cursen a materia de Francés-Segunda Lingua Estranxeira teñen a obriga (a partires do 2º curso da ESO) de facer unha lectura complementaria por trimestre. A devandita lectura trimestral será elixida entre as múltiples de que dispón a biblioteca do centro.

A práctica totalidade delas son lecturas graduadas por niveis, de tal xeito que o profesor dará instrucións a cada grupo do nivel axeitado a cada un deles. O traballo posterior á lectura seguirá as consignas do profesor do grupo de referencia, tendo en conta que sempre constará dunha parte oral e doutra escrita.

Pola experiencia de anos anteriores, esta actividade acada un notable éxito, tendo boa aceptación entre o alumnado de maneira maioritaria.

Este departamento tamén fomentará calquera iniciativa promovida polo equipo de profesores coordinadores da biblioteca, tendentes á promoción das distintas actividades de lectura que se realicen ao longo do curso.

4. DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA 1º BACHARELATO O alumnado deste primeiro curso deberá ler o libro: Obelix y Compañía, de R. Goscinny e A. Uderzo; que se atopa nos fondos da biblioteca do centro. Terán que elaborar un traballo que será guiado e supervisado pola profesora. Este traballo vaise ter en conta para a nota global da disciplina.

Ademais lerase o libro: El Mercado y Nosotros, de José Luís Sampedro. O obxectivo é que vexan os pros e os contras dos dous grandes sistemas económicos que estiveron enfrontados

20

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

durante o século XX. Será unha lectura de aula e deberán debater diversos puntos propostos pola profesora así coma entregar un pequeno resumo coas conclusións obtidas.

Ao longo do curso, irán facendo traballos biográficos dos diferentes economistas que se tratan nas unidades didácticas. Este será un traballo a elaborar en grupos; deberán facer un mural e realizar unha exposición oral diante dos compañeiros de aula.

Ao longo do curso propóñense traballos voluntarios sobre temas económicos de actualidade, para os que se deberá obter a información dos xornais cos que se conta no centro.

Tamén analizamos as páxinas de economía de “La Voz de Galicia”, para que se vaian afacendo ao vocabulario empregado e tentar estimular o seu espírito crítico.

2º BACHARELATO O alumnado deste segundo curso deberá ler o libro: El mercado y la globalización, de José Luis Sampedro, que se atopa nos fondos da biblioteca do centro. Terán que elaborar un traballo, o cal vai contar para a nota global da disciplina.

Tamén se empregarán artigos de prensa periódica, para analizar temas de actualidade que estean relacionados coa materia que nos ocupa en cada momento do curso escolar.

OBRADOIRO DE INICIATIVAS EMPRENDEDORAS ( 3º ESO) Farase necesaria a consulta e lectura, ao longo do curso, de diversos materiais (páxinas web, blogs, libros, manuais de lexislación, …), entre outros, os seguintes:

•

http://www.emprendedores.es/

•

http://www.crear-empresas.com/

•

http://www.profesionasliberales.com/

•

http://www.capital.es/

•

http://www.mujeredenegocios.net/

•

http://www.twitter.com/

•

http://www.mundofranquicia.com/

•

http://www.aeat.es/

21

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

•

http://www.circe.es/

•

Lexislación laboral, fiscal, contable,…

•

El hombre que cambió su casa por un tulipán. Fernando Trias de Bes

•

Colección de artigos “A la contra”. Fernando Trias de Bes

•

Etc.

5. DEPARTAMENTO DE ADMINISTRATIVO Debido ás propias características do ciclo que impartimos, consideramos de vital importancia que os nosos alumnos se afagan ao manexo de diversos materiais de consulta e lectura.

Resulta imprescindible para calquera profesional da xestión administrativa o manexo de distintas bibliografías, en calquera soporte, para a continua actualización dos seus coñecementos, tendo en conta, ademais, que a lexislación manexada por estes profesionais está en continua modificación.

Faremos fincapé, ao longo de toda a etapa de aprendizaxe dos nosos alumnos, na utilización de diversos materiais de consulta, tales como:

•

Diario Oficial de Galiza

•

Boletín Oficial do Estado

•

Plan Xeral de Contabilidade

•

Guías laborais e fiscais

•

Revistas e libros especializados

•

Prensa, tanto de información xeral, como económica, fiscal, tributaria, …

•

Diversos manuais (contables, fiscais,..)

•

Etc.

22

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

Estas consultas e lecturas realizaranse en ocasións na propia aula. Nela non so disporán de lectura impresa, senón que na nosa Aula de Informática poderán consultar todos aqueles materias necesarios en soporte dixital ou a través de Internet.

Noutras ocasións, estas lecturas deberán facerse na propia Biblioteca do Centro, e incluso poderemos remitilos a outras bibliotecas ou organismos, onde dispoñan do material que en cada caso se faga necesario manexar.

6. DEPARTAMENTO DE LINGUA E LITERATURA GALEGA No Seminario de Lingua e Literatura Galegas véñense desenvolvendo cunha certa continuidade unha serie de actividades dirixidas á promoción do hábito lector entre o alumnado.

Enumeramos a continuación as que se van poñer en práctica en todos os niveis.

Independentemente destas que podemos denominar de carácter xeral, na programación de cada un dos cursos poderán estar incluídas actividades concretas.

-

Encontros literarios con escritores: coa excepción de 2º de Bacharelato, tentarase que en cada un dos niveis o alumnado teña a oportunidade de intercambiar impresións co autor ou autora sobre unha das tres obras de lectura propostas.

-

Exposicións centradas no acto literario: poderán ser exposicións que veñan ao centro tal e como se fixo, por exemplo, o ano pasado coa de Manuel María, ou ben dependendo da oferta existente desprazarémonos nós ata o lugar onde se fagan as exposicións. As exposicións estarán sempre condicionadas a un traballo previo desenvolvido na aula e, por suposto, a unha valoración do seu aproveitamento tanto por parte do alumnado como do profesorado.

-

Campañas de animación á lectura desenvolvidas por diferentes editoriais. Hai varias editoriais que, ademais de promover encontros con escritores/as, inclúen entre as súas propostas a figura dun animador/a á lectura que durante unha sesión de clase ofrece determinados datos sobre o libro en cuestión tentando que o alumnado se interese por

23

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

ontinuar a historia. Esta animación tamén se pode desenvolver con posterioridade á lectura dunha obra determinada relacionándoa con outros libros.

-

Intercambio de experiencias entre os propios alumnos con lecturas voluntarias e a conseguinte presentación dunha pequena reseña aos compañeiros. Nesta exposición o relator fará fincapé en a quen pode interesar o libro en cuestión.

-

Campaña de concienciación da lectura facendo fincapé en que reflexionen sobre cuestións como: Por que ler? Para que ler?

-

Visita á páxina bvg.udc.es onde existe a posibilidade de que o alumnado manteña contacto cos escritores/as.

7. DEPARTAMENTO DE LINGUA CASTELÁ E LITERATURA

O Departamento de Lingua Castelá e Literatura atópase implicado de maneira moi activa na posta en práctica do Plan Lector do centro e na dinamización da Biblioteca Sarmiento como foco de difusión cultural e literaria dentro do noso instituto. Á parte do impulso lector que desde a materialización na aula do currículo propio da área, o Departamento organiza e/ou colabora nun bo número de actividades dirixidas a lograr que a lectura sexa unha actividade habitual, enriquecedora e demandada no centro:

-

Desde o curso 2008-09 funciona, dirixido por membros do Departamento, o Club de

Lectura Fendetestas, deseñado para gozar coa lectura e cun bo número de actividades ligadas á mesma ( debates, visionado de películas, investigación …). Funciona, ademais, desde o curso 2009-10, un

blog (http://clubfendetestas.blogspot.com) no que os membros do club

presentan semanalmente as súas actividades.

-

Colaboración nas tarefas de formación de usuarios e de educación documental

impulsadas desde a biblioteca do centro.

24

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

-

IES de CURTIS

Dinamizacións lectoras no espazo da biblioteca, organizadas por cursos e grupos:

apóianse as lecturas con elementos icónicos ( presentacións pps, debuxos…)

-

Aproximación das lecturas aos alumnos, sacando libros dos armarios de biblioteca e

reuníndoos, segundo o seu tema, o seu xénero, a súa finalidade …, en mesas para que os alumnos os toquen, os miren, os lean …

-

Concursos ligados á transversalidade ou a personaxes específicos de diferentes

campos do saber; os alumnos realizan tarefas de investigación, de creación …

-

Exposicións sobre autores, temas específicos … en colaboración co alumnado.

-

Difusión do labor lector do alumnado a través do blog da nosa biblioteca.

-

Creación

dentro

do

blog

da

biblioteca

Sarmiento

(http://sarmientobiblioteca.blogspot.com ) da sección “Queler, quever”, na que, a partir deste curso, alumnos e profesores poderán contar as súas impresións sobre libros e películas.

8. DEPARTAMENTO DE MATEMÁTICAS

O departamento colaborará na mellora da capacidade lectora do alumnado propoñendo en todas as sesións a lectura en voz alta dalgún texto que se vaia a utilizar nese momento: introducións, enunciados de problemas, notas históricas, etc. Facendo especial fincapé nos seguintes aspectos: -

Verbalizar conceptos, explicar as súas ideas, redactar por escrito conclusións e razoamentos e, por suposto, realizar a lectura comprensiva de enunciados diversos.

A lectura de textos literarios de contido matemático, contribuirá de forma importante a lograr tanto a competencia lingüística como a matemática. Neste sentido, a biblioteca escolar, concibida como centro de recursos tanto bibliográficos como multimedia, mostrase como un espazo de especial importancia para o desenrolo do hábito lector. Por iso deben aproveitarse os recursos da biblioteca do centro, que o alumnado debe coñecer e utilizar de forma progresivamente autónoma, xa sexa para satisfacer os desexos de lectura como medio de lecer e diversión, como para aprender manexando os recursos e consultando as distintas fontes documentais.

Ademais os membros do departamento propoñen utilizar as horas de garda ou substitución de profesores para mellorar a capacidade lectora dos alumnos afectados.

25

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

9. DEPARTAMENTO DE XEOGRAFÍA E HISTORIA FOMENTO DA LECTURA POR MATERIAS 1 e 2º ESO: Ademais da lecturas correspondentes ao libro de texto, fomentarase a lectura de publicacións relacionadas cos temas desenvolvidos na clase.

Considérase especialmente interesante o fomento da lectura dos xornais.

3º E 4º ESO e 1º BACHARELATO

Fomentarase a lectura de xornais e revistas de actualidade, xunto con todo tipo de publicacións relacionadas cos temas desenvolvidos na clase propoñendo actividades que impliquen a consulta deste tipo de fontes.

Considérase especialmente interesante o fomento da lectura dos xornais, pola conexión dos contidos curriculares coa realidade temporal e espacial e social dos alumnos ( medio físico e económico, atendendo especialmente aos contidos de clima, economía, demografía ou inmigración)

HISTORIA DE ESPAÑA ( 2º Bacharelato)

Ademais da lecturas correspondentes aos comentarios e composicións de textos, fomentarase a lectura de xornais e revistas de actualidade, xunto con publicacións relacionadas cos temas desenvolvidos na clase tanto orixinais como en edición facsímile.

Considérase especialmente interesante o fomento da lectura dos xornais.

XEOGRAFÍA ( 2º Bacharelato)

A lectura de xornais e a consulta de Libros de Xeografía, Enciclopedias, Dicionarios de termos xeográficos, revistas e todo tipo de publicacións relacionadas cos temas desenvolvidos na clase, é básica dentro do desenvolvemento da materia.

Considérase especialmente interesante o fomento da lectura dos xornais na busca de noticias referentes a aspectos xeográficos, coa finalidade de conectar os contidos da materia coa actualidade. Os Xornais utilizaranse como fonte de información en tódalas unidades.

Tamén se promoverá o acceso a enciclopedias e Atlas Xeográficos facilitándolle ao alumnado a súa consulta na Biblioteca do Instituto; con elo intentarase que o alumnado recorra ás fontes escritas, como fonte de coñecemento xeográfico.

26

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

HISTORIA DA ARTE ( 2º Bacharelato)

Fomentarase a lectura de xornais e tamén a consulta de Libros de Arte, Enciclopedias de Historia da Arte, Dicionarios de termos artísticos, revistas e todo tipo de publicacións relacionadas cos temas desenvolvidos na clase, propoñendo actividades que impliquen a consulta deste tipo de fontes.

Considérase especialmente interesante o fomento da lectura dos xornais na busca de noticias referentes ao patrimonio e a Historia da Arte,coa finalidade de conectar os contidos da materia coa actualidade, e polo tanto desenvolver o interese pola mesma por parte do alumnado.

Tamén se promoverá o acceso a enciclopedias e Libros de Historia da Arte

facilitándolle ao alumnado a súa consulta na Biblioteca do Instituto; con elo intentarase que o alumnado recorra ás fontes escritas, a opinións de historiadores e estudiosos da Arte que complementarán o seu coñecemento dos conceptos da materia e o seu sentido crítico.

10. DEPARTAMENTO DE FILOSOFÍA Nas disciplinas filosóficas é imprescindible o traballo con textos filosóficos adecuados a cada nivel; a lectura destes textos e o reto de tratar de entendelos é básico e de obrigado cumprimento para tódolos alumnos. Tamén nos interesa que os alumnos desenvolvan a súa capacidade argumentadora redactando coidadas disertacións que logo serán expostas publicamente. Xunto con todo o anterior buscamos tamén desenvolver a capacidade de expresión e argumentación oral a través de diálogos filosóficos e debates na aula. Para elo utilizaremos ademais dos textos clásicos dalgúns filósofos a lectura de obras literarias modernas de ficción a través das que analizaremos algúns dos problemas e conceptos filosóficos mais relevantes. Isto debería permitirnos acada dous obxectivos importantes: mellorar a comprensión lectora e a expresividade oral, acercándonos ó mesmo tempo dunha forma amena ós problemas filosóficos mais relevantes.

FILOSOFÍA E CIDADANÍA LECTURAS COMPLEMENTARIAS OBRIGATORIAS • Jostein Gaarder. O Mundo de Sofía. Recoméndase co obxecto de proporcionar ós alumnos, a modo organizador, unha visión de conxunto do que representou e representa o saber filosófico ó longo da historia, facendo ver que o coñecemento das diferentes correntes e autores é necesario para a actividade filosófica, xa que as novas respostas non invalidan outras anteriores.

27

PROXECTO LECTOR DE CENTRO 2012-2013

IES de CURTIS

LECTURAS COMPLEMENTARIAS OPTATIVAS (A ELEXIR UNHA) • Fernando Savater, As Preguntas da Vida. Obra de iniciación elemental á reflexión filosófica seleccionada para introducir na clase os distintos problemas filosóficos a partir dos seus interrogantes: ¿para o que serve a filosofía?, a morte, a verdade, o universo, a liberdade, a xustiza, a beleza, o tempo; dando pé ó comentario, reflexión, análise, procura de información sobre o tema, produción de textos, debates, etc.

• Golding, Willian, El señor de las moscas. Alianza Editorial.

• Orwell, George, 1984. Ediciones Destino.

• Trumbo, Dalton, Johny cogió su fusil. Punto de lectura.

• Millas, Juan José. El orden alfabético. Punto de lectura.

• K. Dick, Philip, ¿Sueñan los androides con ovejas electricas? Edhasa.

• Coetze, Esperando a los bárbaros. Punto de lectura.

• Tolstoi, La muerte de Ivan Illich. Editorial Juventud • Sanchez Piñol, Albert, La piel fría.Quinteto. 2006

HISTORIA DA FILOSOFÍA LECTURAS OBRIGATORIAS DE TEXTOS DE DIFENTES FILÓSOFOS •

Platón

•

Aristóteles

•

Agostiño-Tomé

•

Descartes-Hume-Locke

•

Kant

•

Marx

•

Nietzsche

LECTURAS DE ARTIGOS PERIODÍSTICOS REFERENTES ÓS FILÓSOFOS SINALADOS

28

Encontro literario con Carlos Negro

Casa Museo Emilia Pardo Bazรกn

DĂ­a dos Dereitos Humanos

DĂ­a da Ciencia en Galego

Samaín, Hallowen

Día da Constitución

DĂ­a da Paz

DĂ­a do Libro

Club de Lectura Fendetestas

Exposici贸n de Cer谩mica

Encontro literario con Jaureguízar

Exposición da Libraría Aenea

Exposici贸n de Verdi e Wagner

DĂ­a das Letras Galegas

Magosto e exposici贸n micol贸xica

Exposici贸n Jos茅 Luis Sampedro

COMUNICADO DO EQUIPO DA BIBLIOTECA O vindeiro xoves, 14 de febreiro, como actividade incluída no Proxecto Lector de Centro realizarase unha visita guiada na Biblioteca do Centro dos grupos e nos horarios que figuran na táboa adxunta. Cada percorrido terá unha duración de 25 minutos (metade da hora lectiva) e o alumnado terá que baixar acompañado polo profesorado correspondente. No espazo no que se fai a actividade estará presente algún membro do equipo de biblioteca.

A finalidade da visita é dar a coñecer ao alumnado, e tamén ao profesorado, novidades editoriais e invitalos a facer suxestións de adquisición de novos títulos para incorporar aos fondos da biblioteca (para iso terán á súa disposción papeletas nas que indicar as súas preferencias). A Libraría Aenea de Compostela traerá materiais seleccionados con este fin, dentro do marco dunha actidade que está libraría vén facendo en distintos centros de Galicia. Podedes atopar máis información nesta ligazón: http://aeneasantiago.blogspot.com.es/search/label/PROPUESTAS%20EDUCATIVAS (Obviamente, calquera membro da comunidade educativa poderá adquirir os materias expostos que desexe a título persoal).

HORAS

GRUPO

PROFESOR@ RESPONSABLE

9:35 a 10:00

1º ESO A

Alberto (EF)

10:00 a 10:25

1º ESO B

Marisol (Att. Educativa) e Horacio (Relixión)

10:45 a 11:10

1º BAC A

Ana López (Filosofía)

11:10 a 11:35

1º BAC B

Silvia (Historia)

11:35 a 12:00

3º ESO A

Carlos (L. Castelá)

12:00 a 12:25

3º ESO B

Carmen Pizarro (L. Castelá)

12:45 a 13:10

2º ESO A

Silvia (Historia)

13:10 a 13:35

2º ESO B

Teresa Meixide (Galego)

13:35 a 14:00

4º ESO A

Horacio e Prof. Debuxo

14:00 a 14:25

4º ESO B/C

Cristina e Rita (Titoría)

Grazas pola vosa colaboración Equipo da Biblioteca

ABRE A PORTA E… ENTRA NA BIBLIOTECA

Vense de conmemorar nos dias pasados (24 de outubro) o Día das Bibliotecas.

Desde

a

Biblioteca

Sarmiento do IES de Curtis impulsouse a creación por parte do alumnado do centro dunha exposición na que se recolle información sobre aspectos de interese

relacionados

con

estes

espazos.

Para un mellor aproveitamento da actividade, invitámosvos a facer un percorrido

polos

diferentes

paneis

informativos que están no corredor e a respostar

as

seguintes

cuestións.

1. A palabra BIBLIOTECA vén do grego: iso explicáronmo o outro día durante unha clase. O profesor díxonos tamén que os seus compoñentes servían para facer outras palabras en galego e en castelán. ¿ Sabes ti que significado se asocia a cada un deses compoñentes?

2. Onte dixéronme que ían montar unha LUDOTECA perto da túa casa.

Podesme explicar que podemos facer cando íamos ali?

3. Decididamente, meus pais son dous grandes BIBLIÓFILOS. Imaxinas que é o que máis lles gosta facer no seu tempo de lecer?

4. O señor Adolfo, que conta cunha grande biblioteca de libros antigos na súa casa, está a pasar, con esto da crise, por graves dificultades econômicas. Por tal razón decidiu vender unha EDITIO PRINCEPS das Rimas de Bécquer: explica que é o que vai vender e por que elixiu ese libro antigo e non outro moderno.

5. Souben que un dos libros da biblioteca do señor Adolfo procedía, nada máis e nada menos!, que da biblioteca do rei Juan Carlos: entereime diso por un EX LIBRIS que atopei no medio do libro un día que fun merendar ali. Sabes en que consiste isso que atopei?

6. Cando imos á biblioteca na busca dun libro, temos que mirar os lombiños, que información nos proporcionan e en que orde?

7. Poderías atopar na Escurialense un libro de lectura xuvenil publicado recentemente? Por que?

8. O profesor de Língua Castelá ofreceunos medio punto de regalo se éramos quen de explicar correctamente o que era un INCUNABLE e por que se chamaba así. Pódesnos axudar a buscar a información que necesitamos?

9. Se tivese cartos, gustaríame facer un percorrido por varias bibliotecas do mundo; vouche dar uns datos de catro, a ver se adiviñas en cales pararia: −

Desde abaixo pódese ver colgado o esqueleto dunha

balea, como elemento decorativo. −

Garda unha colección de carteis da República e da Guerra

Civil. −

Está á beira dun rio e no seu interior hai un patio con

árbores para integrar a paisaxe na biblioteca. −

Nela gárdase un manuscrito moi antigo nunha língua

totalmente descoñecida. −

E unha das máis modernas do mundo: os usuarios poden

ler desde a súa casa a través dunha aplicación informática.

10.

Meu avó regaloume un libro sobre a orixe da escritura: é un libro

vello que herdou de xeracións pasadas da nosa família. Empecei a lelo a semana pasada e o certo é que me estou enterando de datos que antes descoñecía por completo: - Ao comenzo do libro fala dos soportes máis antigos da escritura, sabes ti cales foron e que facían os homes da antigüidade para que non se borrase a escritura?

11. Co paso do tempo estes primeiros soportes foron substituídos por PAPIROS, podes explicar de que estaban feitos?

12. Tamén na Antigüidade se usaban as TABELLAE. Averigua de que están feitas, como e com que se escribe sobre elas.

13.

As materias primas para facer produtos usados pola humanidade ás

veces esgótanse ou son difíciles de conseguir. Iso foi o que pasou co papiro.

Explica que outro soporte da escritura se empezou a usar, como se elabora e por que se deixou de escribir sobre o papiro.

14. No libro que me deron meus avós aparece varias veces o termo CÓDEX: cal é a relación entre un PERGAMIÑO e un CODEX?

15. Sorprendeume oír falar da biblioteca máis antiga que se coñece, pois nunca oira o seu nome. Sabes a cal me refiro?

16. Ao ir avanzando na lectura, reparei nalgo curioso: hoxe empregamos a tinta para escribir, pero antigamente non era así. Que pobo empregou por vez primeira a tinta para fixar a escritura nos libros? Onde tiñan os habitantes deste pobo as bibliotecas?

17. Pouco a pouco fun chegando aos capítulos do libro onde se fala da escritura e das bibliotecas na Grecia e na Roma clásicas : a ver se sabedes o nome de dúas importantes bibliotecas da Antiga Grecia. En que gardaban os manuscritos nestas bibliotecas?

18. As primeiras bibliotecas romanas foron privadas: nas casas de quen estaban e de onde procedían os libros que tiñan?

19. Coñecín o nome dalgunha biblioteca da Antiga Roma. Ti sabes de algunha?

20. Algo que me sorprendeu moitísimo foi saber que a UNESCO promoveu a restauración dunha destas bibliotecas do mundo clásico, que hoxe podemos visitar. Podes dicir cal foi e a que país terías que viaxar para coñecela?

Os blogs e o seu uso en educaci贸n

P谩x.1

Os blogs e o seu uso en educaci贸n

Os blogs e o seu uso en educación

Recoñecemento-NonComercial-CompartirIgual 2.5 España

Realizado por: ○ ○

José Sánchez Rodríguez (Universidade de Málaga) josesanchez@uma.es Julio Ruiz Palmero (Universidade de Málaga) julioruiz@uma.es

Vostede é libre de: • •

copiar, distribuír e comunicar publicamente a obra facer obras derivadas

Baixo as condicións seguintes:

Recoñecemento - Non comercial - Compartir igual: O material creado por un artista pode ser distribuído, copiado e exhibido por terceiros si se mostra nos créditos. Non se pode obter ningún beneficio comercial e as obras derivadas teñen que estar baixo os mesmos termos de licencia que o traballo orixinal.

Adaptación e tradución ao galego: Bicao

Páx.2

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.3

Capítulo 1: Blog en Blogger. Crear unha conta en Gmail Índice de contido 1.- Definición e características dos blogs 2.- Os blogues en educación: Edublog 2.1. - Como utilizar un blog nunha actividade formativa 3.- Creación dun blog 3.1. - Aplicacións e sitios web 4.- Blogger. Crear conta en Gmail

1.- Definición e características dos blogs Unha das definicións máis aproximadas a esta aplicación podémola encontrar en Galipedia. Defíneo como: “Un Weblog (do inglés web+log), bitácora ou blog é unha páxina web onde hai mensaxes ou publicacións ordenadas cronoloxicamente escritas por unha ou varias persoas, chamados webloggers, sobre un tema en particular a modo de diario on-line” Un dos aspectos que o fai atractivo ao gran público é a súa interactividade, engadida á gran facilidade de uso que ten, xa que permite que as persoas que visitan o blogue opinen sobre a noticia ou opinión dada. Ademais, podemos citar algunha das características ou vantaxes técnicas que posúen os blogs: • •

• • •

• •

Acceso desde calquera lugar. Basta con ter conexión a Internet.

Clasificación dos contidos en categorías. Para clasificar as noticias nun blogue pódeas agrupar por categorías que ti mesmo podes crear e así facilitar a navegación dos usuarios que accedan.

Enlazar un blogue con outros. Os blogs permítennos poñer unha lista con blogs que ti visites periodicamente ou que teñan a mesma temática que o teu.

Moderar os comentarios e así evitar as entradas inapropiadas ou ofensivas.

Retroalimentación. Cada noticia xera comentarios que fan reformularse a túa postura, xa que estas entradas posibilitan a achega de distintos puntos de vista.

Como vantaxes educativas cómpre destacar: Os usuarios convértense en protagonistas da aprendizaxe.

Serve como medio para materializar, nas actividades formativas, o apoio dos

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.4

recursos audiovisuais que sempre teñen excelente acollida entre os destinatarios das mesmas.

2.- Os blogs en educación: Edublog Se o blogue se usa con fins educativos ou en contornas de aprendizaxe coñécese como edublog. Poden estar enfocados desde puntos de vista diferentes dependendo de se os utilizan os docentes ou os estudantes. Independentemente de quen o utilice, segundo Alejandro Valero, o uso dos blogs contribúe á formación persoal dos seus usuarios polos seguintes motivos: 1. A educación deixou de ser un coto dos docentes.

2. Os estudantes crean o seu propio coñecemento.

3. A educación xa non se centra soamente na adquisición de coñecementos, senón na formación persoal continua.

4. A comunicación converteuse nun aspecto fundamental do novo ensino en Internet.

5. Vólvese valorar a escritura como medio de comunicación e de coñecemento.

Para o educador pode servir como fiestra de información e opinión sobre a materia ou elementos do seu ámbito de traballo. Para o alumnado como foro de opinión e fiestra para mostrar os seus progresos nunha determinada actividade, materia, etc.

Exemplos de blogs de docentes: •

Biblioteca Sarmiento do IES de Curtis: http://sarmientobiblioteca.blogspot.com.es/

•

ENL do IES de Curtis: http://sondenoso.blogspot.com.es/

•

Club de Lectura Fendetestas: http://clubfendetestas.blogspot.com.es/

•

Recuncho de Economia e Educación: http://recunchoecoedu.blogspot.com.es/

•

Curtis de Cine: http://curtisdecine.blogspot.com.es/

•

Trafegando ronseis: http://trafegandoronseis.blogspot.com.es/

•

Aulablog21: http://www.aula21.net/aulablog21/

•

Planeta Educativo: http://www.aulablog.com/planeta/

•

Tíscar: http://tiscar.com/

•

Blog de una profe DIM: http://blogdeunaprofedim.blogspot.com/

•

Educación y TIC: http://domingomendez.blogspot.com/

•

Innovación educativa: http://innovacioneducativa.wordpress.com/

•

Etc.

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.5

2.1.- Como utilizar un blog nunha actividade formativa Nun artigo aparecido na páxina Web da Consellería de Educación de Asturias (http://blog.educastur.es/blogs-y-educacion/uso-de-los-blogs-en-el-aula/) resúmense algunhas das posibilidades de uso dos blogs na aula: a) Blog de aula ou materia. Pode servir para apoiar a materia fóra da aula, complementar a información que dá o profesorado na mesma, enviar tarefas para realizar logo da actividade formativa, etc. b) Blog persoal do alumnado. Pode representar un espazo no que o alumnado exprese as súas opinións, cre as súas estratexias de aprendizaxe en torno ás TIC e se enriqueza co resto dos compañeiros que aportan os seus coñecementos. c) Taller creativo/repositorio de arquivos multimedia. Espazo que permite albergar calquera información en variados formatos (vídeo, audio, imaxe, etc.) para complementar a información dada. d) Xestión de proxectos de grupo. Como espazo para fomentar o traballo colaborativo. e) Publicación electrónica multimedia. A modo de xornal escolar, revista dixital, monografías sobre diversos temas, etc. Neste uso de forma especial (aínda que obviamente nos demais) podemos aproveitar a potencia dos blogs en canto a xestión de arquivos multimedia, propios ou referenciados desde almacéns de contidos (Flickr, Odeo, Youtube, etc.). f) Guía de navegación. A función destes blogs é a de comentar sitios de interese, noticias e achegas en forma de crítica ou comentario dos mesmos.

3.- Creación dun blog A creación dun blog pódese facer de varias formas: -

-

Descargar o software necesario e instalalo nun servidor propio. Esta opción ofrecerache todas as posibilidades de inserir os complementos que necesites para o mesmo. Obviamente son necesarios coñecementos informáticos específicos que non todo o mundo ten.

Utilizar os que se ofrecen de forma gratuíta en Internet. Esta opción é a máis axeitada para a inmensa maioría dos usuarios, xa que non son necesarios coñecementos informáticos específicos. Unicamente hai que subscribirse a un destes servizos e realizar diversas eleccións sobre o aspecto do noso blog.

No noso caso centrarémonos neste segundo punto, polo fácil e rápido que se realizan os traballos, e porque para iso non debemos ter amplos coñecementos informáticos.

3.1.- Aplicacións e sitios web

●

Na actualidade ofrecen servizos de blog gratuítos, entre outros: BITÁCORAS PUNTO COM: http://www.bitacoras.com/

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.6

Está presente en Internet desde o ano 2002 e é o maior centro de servizos e promoción de blog e blogueiros en español. ●

LA COCTELERA: http://www.lacoctelera.com/

●

BLOGGER: https://www.blogger.com/start

Blogger iniciouse nunha pequena empresa de San Francisco chamada Pyra Labs en agosto de 1999, en pleno boom das empresas baseadas en Internet. Desde 2003 é propiedade de Google. ●

EDUBLOGS: http://edublogs.org/

Un servizo para que docentes e estudantes publiquen de forma gratuíta o seu propio blog. O sistema utiliza WordPress Multi-User con case todas as vantaxes e funcionalidades doutras bitácoras xestionadas con esta aplicación. Ten o inconveniente de que o proceso de alta e a xestión do blog son en inglés. ●

WORDPRESS: http://wordpress.org/

É o sistema que máis desenvolvemento está tendo nos últimos tempos e talvez a mellor que existe actualmente en PHP. Altamente personalizable cunha gran variedade de plugins e deseños. É moi fácil de instalar e de usar.

4. Blogger. Crear conta en Gmail Gmail trátase dun servizo de correo electrónico que, cando apareceu, cambiou o concepto que se tiña ata entón dese servizo, ofrecendo capacidades moi amplas de almacenamento. Como etapas importantes destacaremos: 2004: Créase Gmail ofrecendo 1 XB de espazo.

2005: Mellórase a interface e publícase o espazo.

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.7

2007: Sae ao aire a segunda versión de Gmail, que serve de plataforma para futuras melloras; ademais, ten un novo xestor de contactos e ofrece ao redor de 4 XB de espazo.

2008: Gmail mellora a súa estrutura, ofrece ata 8 XB de espazo e engade novas funcionalidades de forma máis acelerada.

Se houbese que definir que é e para que serve o correo electrónico habería que dicir que é unha utilidade que permite aos usuarios enviar e recibir mensaxes e xuntar arquivos a outros usuarios, situados en calquera lugar, de forma asíncrona.

O que proporciona o correo é un “buzón” ou lugar virtual onde se depositan as súas mensaxes á espera de posterior consulta e contestación.

Para facer uso dunha conta de correo hai que solicitala a calquera provedor que a facilite. Existe na rede multitude de lugares que a crean de forma gratuíta.

Unha vez solicitada, facilítasenos un enderezo de correo estilo: "amiñaeleccion@nomedoprovedor.extensión" e unha palabra clave ou contrasinal para acceder ao seu buzón.

Os correos pódense consultar de dúas formas diferentes: •

A través de páxinas Web (Webmail).

•

A través dun programa xestor de correo instalado no noso equipo (Mozilla Thunderbird, Eudora, Outlook, etc.).

Entre as principais empresas que ofrecen servizo de correo podemos atopar: Google, Yahoo, Microsoft, etc.

A redacción das mensaxes non está suxeita a ningunha norma escrita que regule este tipo de comunicación. Porén, si hai unhas regras coñecidas como Netiqueta que se foron adaptando ao longo dos anos como boas prácticas no correo. Equivalen a un código de bo uso ou de boa conduta.

•

Evitar o uso de maiúsculas (escribir en maiúsculas interprétase como berrar a rede).

•

Non deixar nunca en branco o "Asunto" (o obxecto da mensaxe).

•

Non escribir nada nas mensaxes que non diriamos cara a cara ao destinatario.

•

Hai que procurar que as mensaxes sexan breves e concisas, evitando ambigüidades no contido das mesmas.

Imos describir a creación dunha conta con Gmail que se utilizará, entre outras cousas, para dar de alta un blog en Blogger. Gmail é un servizo de correo Webmail (aínda que tamén se pode configurar como conta pop/imap nun programa xestor de correo) que ofrece Google de forma gratuíta e que dispón de varias particularidades; pódense consultar en: http://support.google.com/accounts/?hl=es Para a creación tecleamos nun navegador o enderezo http://www.google.com e, na parte superior, facemos clic no enlace Gmail. Na pantalla que aparece observarás, na parte dereita, un recadro (parte superior) para introducir os teus datos se xa os posúes e, xusto encima, un botón Crear una cuenta, sobre o que hai que facer clic para proceder a facelo.

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.8

Na seguinte fiestra deberás cubrir os datos que aparecen.

Se está dispoñible, termina de cubrir os datos e conclúe o proceso lendo as indicacións de pantalla. Deberás cubrir: Nombre: Nome e apelidos da persoa que vai crear a conta Nombre de usuario: Nome que queremos que apareza cando enviamos un correo. Por exemplo: Manuel Fernández Campos, Manolo Fernández ou simplemente Manolo.

Contraseñal: O contrasinal que imos introducir e que ten que ter polo menos 8 caracteres; recoméndase que conteña números e letras.

Confirma tu contraseña: Volver introducir a clave, posto que ao non verse, se nos equivocaramos apreciaríase porque se tería que repetir.

Fecha de nacimiento: Introduce a túa data de nacemento.

Sexo: Elixe sexo.

Teléfono móvil: Introduce o teu teléfono (non é imprescindible facelo).

Dirección de correo alternativa: Este enderezo utilízase para autenticar a túa conta no caso de que xurda algún problema ou esquezas o teu contrasinal. Se non dispós de ningún outro enderezo de correo electrónico, deixa este campo en branco.

Demuéstranos que no eres un robot: O sistema proporciónanos unha imaxe con dúas palabras que hai que escribir. Isto faise para que non se poidan xerar contas automaticamente.

Ubicación: País onde nos atopamos.

Condiciones del servicio: Deben aceptarse para crear a conta de correo.

Completados todos estes datos facemos clic no botón Siguiente paso para concluír a creación da nosa conta de correo.

Os blogs e o seu uso en educaci贸n

P谩x.9

PARTES DUN BLOG

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.10

Capítulo 2: Crear e xestionar un blog con Blogger Índice de contido 1.- Creación dun blog con Blogger 1.1. - Fiestra principal de Blogger 2.- A nosa primeira entrada ou noticia con Blogger 3.- Incluír textos. Uso do editor web 4.- Engadir autores ao noso blog 5.- Inserir un enlace en Blogger

1.- Creación dun blog con Blogger Para crear o teu propio blog (unha vez que se dispón dunha conta de correo Gmail) fai o seguinte: -

Abre un navegador e teclea: http://www.google.com. Encontrarás na parte superior un enlace Más que nos despregará un menú emerxente no que elixiremos Mucho más.

-

Móstrasenos unha pantalla con Más productos de Google. Fai clic sobre o enlace Blogger.

Na seguinte pantalla indícasenos que nos identifiquemos coa nosa conta de correo (se a temos) ou que procedamos a creala. Como xa dispoñemos de conta de correo de Gmail, introducimos nome de usuario e contrasinal.

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.11

Procedamos agora a crear un blog mediante o botón Nuevo blog.

Na seguinte pantalla teremos que: -

-

Escoller Título do blog.

A Dirección que vai ter o noso blog: http://xxxxxx.blogspot.com (substituíndo os “x” polos caracteres que desexemos). Unha vez introducidos eses caracteres a fiestra diranos se está ou non dispoñible.

Elixir unha Plantilla. Para seleccionala debes facer clic sobre a súa imaxe.

Unha vez feito actívase o botón Crear blog. Fai clic sobre el e crearase o blog.

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.12

1.1.- Fiestra principal Unha vez creado o noso blog, pasamos a describir os elementos principais de Blogger.

En primeiro lugar atopámonos unha fiestra na que aparecen os blogs que temos e un menú rápido para a creación de entradas, a súa administración e a configuración da bitácora. Tamén atopamos acceso á información do noso perfil. Isto último realízase a través da icona seguinte:

Permítenos cambiar a nosa imaxe, introducir datos acerca de nós (idade, sexo, ubicación, etc.).

A icona

permítenos a creación de entradas.

Ir á lista de entradas (se temos varias) podemos facelo a través

de

Para ver o noso blog (aínda que de momento non teñamos introducido nada) dispoñemos do botón Ver blog.

O botón cun pequeno triángulo •

Visión General

•

Entradas

•

Páginas

•

Comentarios

•

Google +

•

Estadísticas.

•

Ingresos

•

Deseño

•

Plantilla

•

Configuración

móstranos Más opciones:

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.13

Vexamos a última delas: Configuración.

Opcións Configuración •

•

•

•

•

Básico.

•

Básico: Permítenos modificar o título do blog, unha descrición do mesmo, a privacidade (Quieres añadir tu blog a nuestras listas?, Quieres permitir que los motores de búsqueda encuentren tu blog?).

•

Publicación: Permítenos cambiar a URL do blog e ofrece a posibilidade de comprar un dominio.

•

Permisos: Desde aquí poderemos engadir a autores do noso blog e poderemos editar quen poden ser lectores do mesmo.

Entradas y comentarios.

•

Entradas: Eliximos o número de entradas por páxina, especificar unha plantilla de entrada (con texto ou código predeterminado que aparecerá cada vez que crees unha entrada nova no editor de entradas) e mostrar ou non imaxes no lightbox (cando se fai clic nas imaxes, abriranse superpoñéndose na parte superior do blog).

•

Comentarios: Modificación de todos os elementos relativos aos comentarios como son a persoa que os pode realizar, a ubicación, o formato da hora neles ou que se envíen mensaxes cos comentarios.

Móvil y correo electrónico.

•

Móvil: Permite publicar entradas a través de SMS ou MMS.

•

Correo electrónico: Ídem, pero a través de correo electrónico; pódese elixir correo para recibir os comentarios e unha lista de correos para que reciban as publicacións do teu blog.

Idioma y formato.

•

Idioma: Serve para elixir idioma e permite habilitar a tradución de palabras do inglés ao idioma seleccionado.

•

Formato: Permítenos modificar zona horaria e formatos de hora e data.

Preferencias para motores de búsqueda.

•

Etiquetas meta: Contribúe a que os usuarios fagan clic no teu blog nos resultados da procura escribindo un breve resumo do seu contido.

•

Errores y redireccionamientos: Escribe unha mensaxe HTML para que apareza na páxina Páxina non atopada en lugar da mensaxe xenérica.

•

Redireccionamiento personalizado: Engade redireccionamentos personalizados para as URL externas que apuntan ao teu blog e non a páxinas ou publicacións existentes.

Os blogs e o seu uso en educación

Rastreadores e indexación: Nesta sección poderemos establecer como os robots de Google verán o noso blog, unha mala configuración nesta sección pode xerar problemas na indexación deste.

•

•

Páx.14

Otros.

•

Herramientas de blog: Podemos importar/exportar un blog e suprimilo.

•

Feed del sitio: Posibilita a distribución de toda a noticia ou un extracto dela, así como o pé de páxina destes feed.

•

OpenID. Podes utilizar a nosa URL de OpenID para acceder a sitios onde estea habilitado OpenID. Tamén podes permitir aos usuarios de OpenID que publiquen comentarios no noso blog axustando a configuración.

•

Contenido para adultos. Se seleccionas Si, os visitantes do teu blog verán unha mensaxe de advertencia e pediráselles que confirmen que desexan acceder ao teu blog.

•

Google Analytics. Engade Google Analytics ao teu blog para ver como interactúan os visitantes co teu sitio.

2.- A nosa primeira entrada ou noticia Comezamos a nosa primeira noticia, entrada, etc. no noso blog poñendo o enderezo do mesmo no noso navegador (por exemplo http://xxxxxxxx.blogspot.com/). Se non estamos identificados coa nosa conta de correo Gmail, aparécenos na parte superior dereita o seguinte enlace: Acceder.

Se se traballa desde un ordenador persoal, pódese marcar a opción Recordarme, co que evitamos ter que identificarnos en sucesivas ocasións.

Unha vez identificados, para crear unha nova entrada, facemos clic no botón

Accedemos a un formulario no que escribimos a nosa noticia.

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.15

Ten os seguintes elementos: •

O título da entrada.

•

O editor, composto por dúas pestanas: Redactar (editor WYSIWYG, que dispón dunha barra superior de botóns para formatear o texto e para incluír elementos multimedia e que permite o deseño visual da entrada) e HTML (mediante a que accedemos ao código fonte da entrada).

•

Botóns na parte superior para:

•

▪

Publicar: Publica a entrada.

▪

Guardar: Serve para gardar a nosa entrada (sen publicala) con obxecto de poder traballar sobre ela posteriormente.

•

Vista previa: Móstranos unha vista da entrada como se estivese publicada.

•

Cerrar: Cerra a fiestra de edición sen gardar cambios.

Na parte da dereita encontramos Configuración de la entrada: •

Etiquetas: Caixa de texto na que podemos introducir palabras clave ou expresións separadas por comas que definen e clasifican as entradas (posteriormente pódense visualizar estas etiquetas no lateral do blog para que os lectores lean as entradas seleccionando as etiquetas que as inclúen).

•

Programar: Pódese establecer unha fecha e hora para a publicación da entrada.

•

Enlace permanente: Permite introducir un título á entrada e gardalo para seleccionar a URL automaticamente ou personalizado.

•

Ubicación: Pode especificar desde onde escribe a entrada.

•

Opciones: Pode permitir ou non os comentarios dos lectores e varios detalles de HTML.

3.- Incluír textos. Uso do editor web Para agregar texto, cando creamos unha entrada, utilizamos basicamente o teclado. NON debemos pegar no noso editor texto procedente doutra páxina Web ou dun procesador textos, xa que de facelo así poida que incorporemos, sen desexalo, código que logo dificultará a edición das noticias.

Para pegar texto nunha entrada do blog podemos facer dúas cousas: •

Pegar antes ese texto no “bloc” de notas (Windows) ou editor de textos (GNU/Linux), co que se “perde” o código asociado ao texto. Posteriormente seleccionar de novo o texto, copialo e pegalo entón no blog.

•

Unha posibilidade máis rápida consiste en elixir a pestana HTML (comentarémola máis adiante) e pegar alí o texto sen “pasalo” polo caderno de notas ou editor de textos.

Unha vez tecleado o texto da nosa entrada do blog podemos facer uso do editor

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.16

web de Blogger para darlle formato. Presenta unhas iconas moi similares ás doutras aplicacións de tratamento de texto, con funcións moi parecidas. Unha vez seleccionado un texto podemos elixir para o mesmo: 7 tipos de letra distintos 5 tamaños diferentes

Inserir imaxe, vídeo e salto de liña

Aliñación (á esquerda, centrado, á dereita e xustificado) Borrar formato

Desfacer, refacer Negriña, cursiva, subliñado e riscado

Cor do texto e do fondo

Enlace

Numerar parágrafos e listaxe de viñetas

Proba a escribir calquera texto e utiliza o botón Publicar, co que terás creada a túa primeira entrada.

4.- Engadir autores ao noso blog Poida que desexemos, se non se trata dun blog persoal, que máis dunha persoa (amigos, compañeiros de traballo ou de afeccións, etc.) poida engadir entradas ao mesmo. Se o facemos, esas persoas poderán engadir entradas, pero terán restrinxidas as opcións de configuración do blog (posibilidade reservada para a persoa que o creou).

Tamén podemos darlle permiso de edición outorgándolles o rol de administrador do blog.

Para engadir autores ao noso blog facemos clic no enlace Configuración >> Lo Básico >> Permisos.

Nesa sección facemos clic en + Añadir autores. Aparece un cadro de diálogo para escribir, separados por comas, os enderezos de correo electrónico das persoas ás que imos engadir. A persoa á que invitamos deberá acceder á súa conta Gmail e verá un correo de invitación; deberá abrilo e facer clic sobre o enlace que contén para poder participar no blog.

Ao facer clic sobre el apareceralle un formulario para aceptar a invitación. Deberá cubrir os seus datos e aceptar. Por último, elixirá o nome que desexa que amose o sistema (o seu pseudónimo).

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.17

Unha vez aceptou, podemos entrar de novo en Permisos para outorgarlle permisos de administrador do blog.

5.- Inserir un enlace Editemos a entrada que tiñamos publicada con anterioridade. Para iso eliximos na zona da esquerda o enlace Entradas, pasamos o punteiro do rato por riba da que tiñamos publicada (no noso caso chámase Primeira entrada) e utilizamos o enlace Editar.

Nota: Pódese observar na imaxe que dispoñemos dun enlace para borrar a entrada se o desexamos (Eliminar).

Unha vez estamos de novo no editor, se desexamos poñer un enlace a un texto (no exemplo pretendemos que se converta nun enlace que nos leve a un enderezo web) debemos, en primeiro lugar, seleccionalo. Unha vez feito utilizamos a icona Enlace do editor.

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.18

No cadro de diálogo que nos aparece escribiremos (aínda que o máis rápido é pegar o enderezo que previamente teñamos copiado do navegador) a Dirección web de destino do enlace.

Facemos clic no botón Aceptar e queda inserido o enlace.

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.19

Capítulo 3: Incluír imaxes Índice de contido 1.- Imaxes nun blog 1.1. - Inserir imaxes con Blogger 2.- Axuda con Blogger 3.- Compartir imaxes en Internet 4.- Que ofrece Picasa?

5.- Que ofrece Flickr?

6.- Consideracións sobre formatos gráficos 6.1. - Formatos 6.2. - Normas xerais

1.- Imaxes nun blog Con respecto ás imaxes hai que indicar que, como calquera creación, están suxeitas a dereitos de autor. Polo tanto, non debemos incluír unha imaxe de outro usuario no noso blog sen dispor do seu permiso. Para salvar esta eventualidade é conveniente que, no caso de querer utilizar imaxes que non sexan nosas, acudamos a sitios Web con licencia Creative Commons (http://search.creativecommons.org/) ou similares.

•

Banco de imaxes e sons do INTEF: http://recursostic.educacion.es/bancoimagenes/web/ sons).

(disponse de imaxes e

•

Open Clip Art Gallery: http://openclipart.org/

•

Openphoto: http://www.openphoto.net/

•

Free Digital Photos: http://www.freedigitalphotos.net/

•

Mediateca de EducaMadrid: http://mediateca.educa.madrid.org (dispós de imaxes, vídeos e sons).

•

Lista de sitios que ofrecen imaxes: http://www.wheretofindfreeimages.com/

•

Hai outras Web como Flickr (que comentaremos máis adiante) que dispón de imaxes con e sen licencia Creative Commons, polo que é conveniente realizar un filtrado para que nos mostre unicamente as imaxes con dita licencia.

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.20

Con respecto ás imaxes nos blogs: -

Non deben interromper o texto nin deixar pouco espazo para o mesmo.

Salvo excepcións, o seu tamaño non debería exceder os 500 píxeles de ancho.

Ten en conta que serven para ilustrar o contido e que o seu uso como adorno está contraindicado.

1.1.- Inserir imaxes con Blogger Unha das iconas do editor Web permítenos inserir unha imaxe ou fotografía nas entradas do teu blog: a icona Inserta imagen: Ao facer clic sobre ela aparece unha fiestra emerxente que nos permite incluír unha imaxe no noso blog desde: -

O noso equipo, facendo clic sobre o botón Elegir archivos e localizando a imaxe.

Desde este blog (podendo elixir imaxes utilizadas previamente) Desde Álbums web de Picasa.

Desde o teu teléfono.

Desde a túa webcam.

Desde un enderezo dirección de Internet, para o que debemos pegar o enderezo exacto da imaxe na caixa de texto Pegar la URL de una imagen aquí.

Unha vez subidas as imaxes, para inserilas nunha entrada podemos elixir as que queiramos (unha ou máis de unha) e, unha vez feito, facer clic no botón Añadir las imágenes seleccionadas.

Cando está inserida unha imaxe nunha entrada, ao facer clic sobre ela podemos elixir: tamaño, aliñación, engadir lenda ou eliminala.

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.21

Unha vez concluído o proceso facemos clic sobre o botón Publicar (no caso de ser unha nova entrada) ou Actualizar (no caso que a esteamos modificando/editando).

Nota: Aínda que podemos elixir varios tamaños para unha imaxe, o ideal é subila no tamaño que desexemos que teña no noso blog. Para traballar imaxes dispoñemos de aplicacións de retoque e creación de imaxes como GIMP: http://www.gimp.org/ (dispón dun manual de uso desta aplicación en http://tecnologiaedu.uma.es/index.php/materiales/19-curso-de-creacion-y-retoque-deimagenes-con-gimp).

2.- Axuda con Blogger Se necesitamos axuda en calquera momento sobre Blogger, podes acceder á seguinte URL: http://support.google.com/blogger/?hl=es.

Na páxina principal, facendo clic en Opciones de Blogger temos o enlace á axuda como primeira opción.

3.- Compartir imaxes en Internet Desde que apareceron no mercado as cámaras dixitais e a relación calidade-prezo foi atractiva para un amplo público, incrementáronse exponencialmente a venda deste tipo de cámaras e número de instantáneas. A facilidade con que se realizan as fotografías e poder visualizalas a través dun ordenador vai parella á facilidade de publicar ditas imaxes en Internet e compartilas cos amigos e familiares.

Existen en Internet sitios Web que permiten aos usuarios "subir" as súas fotografías e que, unha vez almacenadas neles, poidan ser visualizadas desde calquera equipo que teña conexión a Internet. Estes sitios permiten igualmente compartilas (ou non en función

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.22

da elección de cada usuario), ordenalas grazas ás etiquetas (tag), etc.

Basicamente trátase de xestionar fotografías online desde unha páxina Web que, ademais, ofrece unha serie de prestacións anexas (crear álbums, un perfil da persoa que sobe as fotos, etc.).

Unha característica fundamental destes servizos, como se comentou anteriormente, é a súa vertente social, xa que subir imaxes é moito máis que arquivalas: convértense en lugar de reunión de afeccionados, sala de exposicións, vehículo de comunicación de experiencias e iniciativas que se comparten e se levan a cabo online.

Entre os sitios Web que permiten albergar imaxes de forma gratuíta podemos atopar moitos. Os máis populares son: -

-

Flickr (http://www.flickr.com/).

Picasa Web Albums. Esta aplicación funciona cunha conta de Google (a mesma conta Gmail que utilizas para o teu blog). Ten unha aplicación para subir fotos de forma masiva.

Photobucket (http://beta.photobucket.com/).

Windows Live Photos.

4.- Que ofrece Picasa?

Segundo se indica na Galipedia Picasa “permite o inventariado de todos os arquivos gráficos do ordenador, a súa clasificación e orde, e inclúe ademais ferramentas de edición e retoque fotográfico. O programa interactúa con picasaweb permitindo colocar as fotos directamente nos álbums”. Dispón unicamente de versión para Windows e Linux.

Unha vez instalada a aplicación (localiza as imaxes que teñas no teu equipo ou en parte do mesmo segundo o que elixas) dispón dun botón para publicar directamente en Blogger as imaxes.

Para iso marca unha ou varias imaxes; ao premer sobre o botón BlogThis! conectará a aplicación con Blogger. Unha vez identificado aparecerán as imaxes seleccionadas nunha nova entrada.

Outra forma de incluír imaxes é a través dos álbums Web. Deberás utilizar para iso, unha vez seleccionadas as imaxes que queiras subir, o botón Álbum web.

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.23

5.- Que ofrece Flickr?

Este sitio Web ofrece posibilidades que exceden moito o mero almacenamento de fotografías. De feito desenvolveuse unha industria ao redor del.

Entre outras prestacións interesantes podemos atopar: •

•

• •

•

•

Subir fotos. Pode subir fotografías a través dun formulario dentro dunha páxina desta Web, a través de correo electrónico mediante un enderezo especial de carga ou por teléfono móbil.

Organizar as fotografías. Pódense agrupar de dúas formas: por álbums (dunha viaxe, dunha festa, etc.) ou por categorías (onde incluír, por exemplo, varios álbums con temática similar). Posúe unha utilidade chamada Organizar onde se crean tanto as coleccións como os álbums. Tamén permite realizar tarefas comúns en lotes grandes de imaxes, como agregar etiquetas, cambiar permisos ou editar marcas de data e hora.

Geoetiquetas. A través de Organizar pode poñer unha fotografía nun mapa para saber o lugar onde foi tomada.

Aplicación externa para subir fotografías. Ademais de subilas a través do formulario da Web podes instalar unha aplicación no teu equipo para agregar títulos ás túas fotografías, etiquetas, metadatos e unha vez terminado subilas á súa conta de Flickr.

Picnik (http://www.picnik.com/). Trátase dun programa externo que edita fotografías de Flickr para o seu retoque online o que supón unha posibilidade interesante para a edición das imaxes subidas.

Accesos. A privacidade é algo que un usuario xeralmente adoita poder controlar nos sitios Web aos que sobe os seus arquivos e Flickr non podía ser menos. Neste sitio é fácil controlar as persoas coas que desexas compartir as túas imaxes. Para cada unha das fotografías subidas pódese establecer: ◦ Un nivel de privacidade, que determina as persoas que poden ver unha imaxe. ◦ Unha licenza de uso, para que os dereitos de autor estean protexidos. ◦ Un tipo de contido, para marcar as imaxes como fotografía, arte/ilustración ou captura de pantalla. ◦ Un nivel de seguridade, para que os outros membros só poidan ver as imaxes dentro dos seus espazos especificados.

Pero sobre todo hai unha cuestión que potencia Flickr e que cremos vai moi acorde coa filosofía do software libre e é compartir recursos: a súa licenza baixo Creative Commons (http://es.creativecommons.org/licencia/). Flickr posúe un apartado especial denominado Flickr CC.

6.- Consideracións sobre formatos gráficos 6.1.- Formatos En Internet encontramos basicamente tres formatos de imaxe:

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.24

Cores

Transparencia

Compresión

jpg

Máis de 256

Non

Si

gif

Ata 256

Si (unha cor)

Non

png

Máis de 256

Si (ata 256 cores)

Si (sen perda)

Como podemos ver, o formato que reúne máis posibilidades é o png.

6.2.- Normas xerais •

•

•

Unha imaxe extraída dunha cámara de fotos é extraordinariamente grande para Internet. Hai que reducir o seu tamaño (redimensionar) con aplicacións como GIMP ou recortar un anaco das mesmas que nos interese.

Nomes de arquivos. É importante, cando deamos nome aos arquivos, que sigamos estas regras: ▪ Non incluír maiúsculas.

▪ Non incluír eñes, nin vocais con til, nin caracteres especiais.

Non incluír espazos en branco. Se queremos separar dúas palabras no nome dun arquivo é aconsellable empregar o guión baixo.

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.25

Capítulo 4: Inserir vídeos, presentacións, arquivos diversos, etc. Índice de contido 1.- Agregar vídeos 1.1. - Introdución 1.2. - Como incorporar un vídeo en Blogger?

1.3. - Que ofrece Youtube?

1.3.1.- Acceso e subida de vídeos 2.- Agregar presentacións 2.1. - Que ofrece Slideshare?

2.2. - Compartir presentacións en Slideshare 2.2.1.- Crear unha conta e subir presentacións 2.2.2.- Inserir unha presentación no teu blog desde Slideshare en Blogger 3.- Enlazar arquivos diversos no blog con Blogger 4.- Podcast

1.- Agregar vídeos 1.1.- Introdución Os vídeos educativos foron implantándose aos poucos no noso sistema de ensino como unha ferramenta útil, como un apoio importante para diversas situacións de aprendizaxe.

Cando falamos de vídeos educativos non soamente nos referimos aos vídeos didácticos¹, senón tamén aos vídeos que poidan servir de apoio á docencia. Ata hai ben pouco era moi dificultoso elaborar un vídeo e poder velo a través de Internet, polo que se recorría a cintas comerciais para suplir dita dificultade. Hoxe en día é relativamente sinxelo gravar un vídeo a través de diversos dispositivos (cámara de vídeo, fotográfica, teléfono móbil, etc.) e poñelo na Rede para o seu visionado, feito que supuxo un rexurdimento do recurso do vídeo no ensino.

Segundo Pere Marques, os vídeos poden clasificarse nos seguintes tipos:

Os blogs e o seu uso en educación • • • • •

Páx.26

Documentais: mostran de maneira sistemática e ordenada información sobre un tema. Exemplo: os documentais que ofrecen as canles de televisión.

Narrativos: preséntase a información detallada e por orde cronolóxica dun individuo, feito histórico, etc.

Lección monoconceptual: son vídeos de moi corta duración que se centran en presentar un concepto ou idea de forma clara e concisa.

Lección temática: son os clásicos vídeos didácticos adaptados ao público ao que se vai dirixir.

Vídeos motivadores: pretenden ante todo impactar, motivar e interesar aos espectadores.

Existen en Internet algunhas páxinas para aloxar vídeos de forma gratuíta. Entre os máis populares cabe destacar: • •

•

•

•

Youtube (http://www.youtube.com/), por todos coñecido.

Dalealplay (http://www.dalealplay.com/). Pode que sexa un dos servizos en español máis populares despois de Youtube. Conta con varias secciones para navegar por categorías, ver os vídeos recomendados ou os máis vistos. Unha vez realizado o rexistro nesta Web, pódense enviar vídeos e dispoñer dun espazo propio para compartilos, clasificalos e encontrar a outros usuarios con intereses similares.

Tu.tv (http://tu.tv/). Mostra os vídeos máis votados da Web, un ranking, unha sección de noticias e a posibilidade de crear o teu propio grupo de usuarios ou unirte a un da túa elección.

Vago.tv (http://vago.tv/ ). Este é un dos máis recentes servizos dedicados a ofrecer os mellores vídeos de Internet, clasificados en función das súas votacións, visitas, comentarios e datas de publicación. Conta cun sistema de canles de vídeo e é posible subscribirse mediante correo electrónico para recibir as actualizacións da páxina.

Yatv (http://www.yatv.com/). É o portal de aloxamento gratuíto de vídeos de Ya.com. Nel pódense ver, subir e compartir todo tipo de vídeos na Rede con tan só crear unha conta de usuario.

1.2.- Como incorporar un vídeo en Blogger?

Para incorporar un vídeo no teu blog hai que facelo mediante a icona Insertar un vídeo.

Ábresenos un cadro de diálogo coas seguintes opcións: •

Subir un archivo desde tu equipo. Para iso utilizamos o botón Seleccionar el vídeo para subir, localizamos o vídeo no noso equipo e facemos clic no botón Subir. Obviamente deberá esperar uns minutos para que conclúa a subida (variará o tempo dependendo do tamaño do arquivo).

Os blogs e o seu uso en educación

•

Páx.27

Desde YouTube. Escribimos no cadro de texto o que desexemos para buscar vídeos nese sitio Web e facemos clic no botón coa icona Lupa.

Apareceranos unha relación de vídeos en función da busca realizada.

Seleccionamos o que queiramos e facemos clic en Seleccionar.

• • •

Mis vídeos de YouTube. Aparecen os nosos vídeos subidos, que podemos elixir da forma anteriormente descrita.

From your phone. Hai que descargar a aplicación para Android para poder subir os vídeos desde o teléfono móbil.

From your webcam.

1.3.- Que ofrece Youtube?

Antes de nada hai que comentar que o usuario que desexe visualizar no seu equipo vídeos de Youtube é necesario que teña: -

O complemento de Macromedia Flash Player 10.0.22 ou superior.

Os blogs e o seu uso en educación -

Páx.28

O navegador Firefox 1.1 ou posterior, Internet Explorer 7.0 ou posterior ou Safari 1.0 ou posterior, Google Chrome ou Opera.

Unha conexión de banda ancha cun mínimo de 500 Kbps.

Como a maioría de sitios Web dedicados a que os usuarios podan subir as súas secuencias de vídeo, Youtube ofrece unha serie de posibilidades ademais da de subir e compartir vídeos. En Youtube pódese: • • • • • • •

Subir vídeos e xestionalos mediante etiquetas.

Personalizar o reprodutor.

Xestionar a túa canle particular: información e deseño do mesmo, organizar vídeos, perfil persoal, información de localización, URL da canle.

Xestionar grupos, subscricións e engadir e invitar a amigos e coñecidos.

Vincular a túa conta a un blog para editar vídeos.

Engadir en Favoritos outros vídeos de teu interese.

Mesturar vídeos con Remixer.

1..1.- Acceso e subida de vídeos Partindo da páxina de YouTube en español, unha vez identificados coa nosa conta de correo podemos acceder coa nosa conta de correo Gmail, iniciamos a subida dun vídeo utilizando o enlace situado na parte superior dereita.

Aparécenos unha pantalla na que podemos: a) Seleccionar arquivos para subir. b) Gravar con cámara web vídeo. c) Arrastrar e soltar vídeo do noso equipo a esta páxina para iniciar a subida.

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.29

Na parte inferior indícasenos que a duración máxima por vídeo é de 15 minutos, aínda que podemos (facilitando o noso teléfono móbil para verificar que controlamos a nosa conta) aumentar ese límite.

2.- Agregar presentacións O uso educativo de presentacións é adecuado en actividades destinadas a compartir información.

Este tipo de traballo conleva un tratamento máis complexo da información que a simple exposición oral ou a resposta de cuestionarios. Hai que enfrontarse á necesidade de definir claramente o tipo de comunicación que quere realizar: descritiva, argumentativa, persuasiva, etc. e o tipo de audiencia ou público destinatario desta presentación. É dicir, o primeiro que debe definir con claridade é a finalidade da presentación e cara a quen está dirixida. As ferramentas de presentación combinan formas, texto, cores, movemento e son; todo coa única finalidade de facer máis atractiva e comprensible a idea que se está ofrecendo.

LibreOffice Impress é unha destas aplicacións coas que podes crear facilmente presentacións co ordenador.

2.1.- Que ofrece Slideshare?

Slideshare é un espazo gratuíto onde os usuarios poden enviar presentacións en diversos formatos, que logo quedan almacenadas en formato Flash para ser visualizadas online. É unha opción interesante para compartir presentacións na Rede. Admite arquivos de ata 20 MB de peso (sen transicións entre diapositivas).

Os formatos admitidos son: ppt e pps, odp e pdf.

Slideshare ofrece unha serie de posibilidades: • • • • • •

Buscar e ver as presentacións máis vistas, as máis votadas, etc.

Subir presentacións e xestionalas mediante etiquetas.

Xestionar o teu perfil.

Xestionar grupos, subscricións e engadir e invitar a amigos e coñecidos.

Engadir en Favoritos outras presentacións do teu interese.

Dar un tipo de licencia Creative Commons e descargar as presentacións sempre e cando o autor o autorice.

2.2.- Compartir presentacións en Slideshare 2.2.1.- Crear unha conta e subir presentacións Accede á páxina (http://www.slideshare.net/) e fai clic sobre Login or Signup.

O proceso de creación de conta é similar ao de outros sitios Web. Unha vez que entraches coa túa conta fai clic sobre Upload para subir presentacións.

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.30

Hai que localizar o arquivo a subir no noso equipo e, ao finalizar a subida, transcorren uns instantes de espera mentres a aplicación converte o teu documento.

Recorda que tes a posibilidade de permitir a descarga da túa presentación.

Facendo clic sobre o teu nome de usuario podes: modificar o teu perfil, editar/borrar as túas presentacións, etc.

2.2.2.- Incluír unha presentación no teu blog desde Slideshare en Blogger Para incluír nunha entrada de teu blog unha presentación desde Slideshare hai que seguir os seguintes pasos: •

Unha vez localizada a presentación fai clic no botón <> Embed. Aparece un cadro de texto e un botón: Copy. Fai clic sobre el para copiar o código.

Os blogs e o seu uso en educación •

Páx.31

Na entrada de teu blog fai clic sobre a pestana HTML e pega o texto seleccionado desde SlideShare.

Como podes apreciar no cadro de diálogo anterior, dispoñemos dun recadro de verificación para non mostrar o contido relacionado coa presentación e para poder elixir diferentes tamaños para a mesma.

3.- Enlazar arquivos diversos no blog con Blogger Son moitos os tipos de arquivos existentes. É importante coñecer algúns deles, posto que coñecéndoos poderemos abrilos cun programa adecuado, cambialos a un programa que nos resulte útil ou simplemente utilizalos para ver o seu contido. É probable que necesitemos ir a páxinas en concreto para saber que tipo de arquivo temos nas nosas mans. Algunhas interesantes son: •

http://es.wikipedia.org/wiki/Formato_de_archivo_inform%C3%A1tico

•

http://www.sharpened.net/helpcenter/extensions.php

•

http://www.telecentros.info/extensiones/

Como puidemos comprobar, Blogger permítenos a subida de imaxes e vídeos. Non obstante é probable que necesitemos a inclusión ou o enlace a outro tipo de arquivos (pdf, mp3, odt, etc.). Nese caso temos que optar por subir eses arquivos a un servidor e enlazalos no noso blog.

A que servidor podemos subir arquivos? Pois temos varias posibilidades: •

Si dispós de conexión a Internet no teu domicilio é seguro que a compañía que che da acceso a Internet poña á túa disposición espazo nos seus servidores.

•

Podes utilizar sitios Web de aloxamento gratuíto como http://www.dropbox.com ou https://www.cx.com/, nas que dispós da posibilidade de poñer arquivos públicos.

•

Tamén podes, facendo uso da túa conta con Google, utilizar o espazo que nos ofrece de forma gratuíta. Para iso segue as instrucións de http://support.google.com/drive/bin/answer.py?hl=es&answer=2494822

Os blogs e o seu uso en educación •

Páx.32

Por último, para enlazar desde o noso blog co arquivo procedemos igual que con calquera outro enlace: seleccionamos unha palabra ou palabras do noso blog e pegamos o enlace cando nos apareza o cadro de diálogo para introducir a dirección Web.

4.- Podcast Un tipo especial de arquivos para o noso blog son os podcast. Segundo Wikipedia “O podcasting consiste na distribución de arquivos multimedia (normalmente audio ou vídeo, que pode incluír texto como subtítulos e notas) mediante un sistema de redifusión (RSS) que permita subscribirse e usar un programa que o descarga para que o usuario o escoite no momento que queira”.

Trátase, por tanto, de “colgar” arquivos de audio no blog coa posibilidade de que calquera poda subscribirse á nosa canle de RSS e baixarse ditos arquivos segundo se soben (como un lector de feed de audio). Non sería necesario un blog para isto, pero permítenos que nos deixen comentarios os visitantes do mesmo (algo que non ocorre si os aloxamos noutro sitio Web).

A orixe da palabra podcast proven de dúas palabras: iPod e broadcasting. iPod é un dos primeiros reprodutores de MP3 (creado por Apple) e broadcasting é unha palabra inglesa que significa radiodifusión. Da unión de ambos termos xorde podcast para definir unha tecnoloxía de transmisión de contidos sonoros en formato dixital a través de Internet.

Para facer un arquivo de son hai que utilizar un programa que grave a voz e poder convertilo en MP3. Propoñemos Audacity por: •

A súa licencia (GPL) co que non existen problemas para a súa descarga e uso.

•

Permite gravar, editar e manipular arquivos de son dixital en diversos formatos: WAV, MP3 e Ogg. Podemos igualmente crear gravacións a partir de arquivos individuais, engadirlles múltiples efectos, etc.

•

Admite os comandos básicos de edición (cortar, copiar, pegar, desfacer), mestura cancións e inclúe un editor de amplitude, un espectrograma e un analizador de frecuencias implementados.

Para facer un podcast podemos seguir as instrucións que nos ofrece en varias páxinas Web como:

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.33

1. Como facer un podcast: titorial paso a paso: http://diegopino.blogspot.com.es/2011/08/como-hacer-un-podcast-tutorialpaso.html 2. Guía paso a paso para crear un Podcast: http://www.estrategiasdemarketingonline.com/guia-paso-a-paso-para-crear-unpodcast/ Existen programas que permiten publicar podcast, xerar o arquivo RSS do mesmo e subilo a un servidor: •

Easypodcast: multi-linguaxe (español e inglés) e multi-plataforma: http://www.easypodcast.com/index-es.html

•

Poderator (Aplicación online): http://poderator.com/

Máis información: http://www.miniguias.com/miniguias/como-hacer-un-podcastgratis-grabar-el-sonido-y-alojamiento/2/

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.34

Capítulo 6: Configuración dun blog. Engadir actividades interactivas Índice de contido 1.- Blogger 1.1. - Administración de entradas 1.2. - Deseño 1.2.1.- Presentación 1.3. - Deseñador de plantillas de Blogger 2.- Actividades interactivas 2.1. - Hot Potatoes 2.2. - JClic 2.3. - LIM 2.4. - eXe (eLearning XHTML Editor Project) 2.5. - Ardora

1.- Blogger 1.1.- Administración de entradas Unha vez publicadas as entradas do noso blog podemos, en calquera momento, editalas, eliminalas, elixir o número de entradas por páxina, etc. Para iso, unha vez identificados, desde a páxina principal de Blogger accedemos ao noso blog e, na parte da esquerda, facemos clic en entradas.

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.35

Ao pasar o rato por riba dunha das entradas podemos editala, visualizala ou suprimila.

1.2.- Deseño Para o noso blog, desde a pestana Diseño, podemos elixir unha serie de elementos para a páxina, denominados gadget.

Ao facer clic nunha das ligazóns Añadir un gadget (mini aplicacións, deseñadas para prover de información ou mellorar unha aplicación ou servizos dun ordenador ou computadora) de calquera das caixas aparécenos un cadro de diálogo para proceder á elección dun deles. Na figura seguinte pódense ver os básicos (28 en total). Se seleccionas Más gadgets aparecen máis de 800.

Os blogs e o seu uso en educaci贸n

P谩x.36

Por exemplo, para inclu铆r unha imaxe na cabeceira do blog seguimos as instruci贸ns de: http://avalerofer.blogspot.com/search/label/im%C3%A1genes

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.37

No caso dos básicos algúns elementos que podemos engadir son: -

Unha presentación a base de fotografías de Picasa, Flickr, etc.

Unha enquisa para coñecer a opinión dos usuarios. Podemos elixir as respostas que desexemos e especificar unha fecha límite.

Diversas listas ou unha imaxe.

Publicidade.

Ligazóns con outros blogs ou sitios Web con subscripción mediante RSS. Etc.

Describamos algún.

1.2.1.- Presentación Comentamos, como exemplo, a adición dunha presentación desde un álbum de Picasa. O proceso é bastante simple: • En Fuente eliximos Álbumes web de Picasa.

• En Opción Álbum (pódese elixir o dun usuario ou as imaxes por palabras clave, por etiquetas).

• En Nombre de usuario eliximos o usuario do que queremos engadir unha presentación.

• Cando eliximos un usuario aparécenos a lista de álbumes que ten en Picasa. Eliximos un deles.

• En Velocidad escollemos a duración das imaxes.

• Por último facemos clic en Guardar.

1.3.- Deseñador de plantillas de Blogger Se accedemos a Plantilla temos, na parte superior, a que estamos utilizando.

Debaixo dela temos o botón Personalizar.

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.38

Ao facer clic sobre el accedemos ao Diseñador de plantillas de Blogger

Este permítenos: • • • • •

Elixir plantilla.

Cambiar o fondo.

Axustar a anchura do blog.

Cambiar o deseño da páxina.

En Avanzado podemos modificar textos e cores.

2.- Actividades interactivas Como se pode comprobar nos capítulos precedentes, Blogger é un xestor de contidos.

A versatilidade no uso dos blogs non debe quedarse necesariamente na introdución de entradas e a inclusión nas mesmas de diversos elementos como imaxes, secuencias de vídeo, etc. Pódense introducir outras páxinas Web ou elementos interactivos, realizados con ferramentas de autor como JClic, Hot Potatoes, LIM, etc. que supoñen un gran aforro de tempo e quebradeiros de cabeza para o profesorado, que se pode centrar no contido dos exercicios en lugar de aprender ferramentas informáticas complicadas.

A inclusión dunha páxina Web noutra faise mediante a etiqueta iframe. Wikipedia indícanos que “Iframe (por inline frame ou marco incorporado en inglés) é un elemento HTML que permite inserir ou incrustar un documento HTML dentro dun documento HTML principal”.

Unha vez realizada coas ferramentas de autor a páxina Web contendo os recursos interactivos hai que aloxala (e os arquivos que conteña) nun sitio Web. Pode ser http://sites.google.com (comentouse no capítulo anterior a subida de arquivos a este sitio e como copiar a ruta dun arquivo).

Posteriormente, no noso blog (en Blogger), na pestana Edición de HTML do editor do blog hai que pegar, onde desexemos, o seguinte código: <iframe src="http://ruta_del_archivo_en_el_sitio_web.htm" frameborder="0" height="500" width="500" scrolling="auto"></iframe> Os parámetros da etiqueta iframe anterior son os seguintes:

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.39

1. src: é a ruta onde se atopa o arquivo que desexo incluír.

2. frameborder: corresponde, en píxeles á anchura do bordo do marco.

3. height e width: corresponden á altura e anchura do marco. Hai que procurar que estas cantidades non excedan o tamaño do marco que o contén.

4. scrolling: corresponde á barra de desprazamento. Os tres valores deste parámetro son yes/no/auto. Con "yes" estará sempre visible, con "no" non estará nunca e con "auto" teraa só se se precisa.

A continuación describiremos algunhas ferramentas de autor para a elaboración de actividades interactivas en formato de páxinas Web.

2.1.- Hot Potatoes Sistemas Operativos: Windows e Linux (executándoo co emulador Wine).

Tamén, se se dispón da máquina virtual Java instalada no equipo, pode ser executada a versión Java en Windows, Mac VOS X, Linux, etc.

Licenza: Freeware.

Idioma: Inclúe o español.

Hot Potatoes é unha ferramenta de autor desenvolvida polo Centro de Linguas da Universidade de Vitoria (Canadá), que permite a elaboración de exercicios interactivos a partir duns esquemas predeterminados.

Tipos de actividades. Os formatos dos que dispón son: elección simple e múltiple, resposta curta, encrucillados, multiselección, emparellamento, ocos en branco e ordenar (letras nunha palabra ou palabras nunha frase).

Entre as vantaxes desta aplicación podemos citar a sinxeleza de uso; porén tamén hai que indicar como inconvenientes o número limitado de actividades que se poden realizar e a súa escasa vistosidade.

Para crear exercicios só hai que introducir os datos (textos, preguntas, respostas, etc.) e o programa xerará as páxinas Web automáticamente. Posteriormente pódense publicar ditas páxinas en calquera servidor.

Para descargar o programa hai que acceder ao seguinte enderezo: http://hotpot.uvic.ca/index.php#downloads Os elementos que van formar parte da páxina Web introdúcense nuns cadros e posteriormente o programa xera unha páxina Web co código HTML e Javascript necesario para a correcta interacción.

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.40

Sobre material formativo encontramos varios cursos na Rede: •

Curso de formación. El do ITE: http://www.ite.educacion.es/formacion/enred/ofrecemos/hot.php

•

Suite de programas elaborada na Universidade de Victoria (Canadá) en galego http://centros.edu.xunta.es/cfr/pontevedra/antonvicente/hotpot.htm

•

Banco de Recursos para a Diversidade Educativa http://www.xente.mundo-r.com/joseramonvidal/actividadesinteractivas.htm

•

Curso do grupo de Tecnoloxía Educativa da Universidade de Málaga: http://tecnologiaedu.uma.es/materiales/hotpot/hotpotatoes.pdf

•

Grupo de traballo “Elaboración de materiais didácticos interactivos para a atención á diversidade”: http://www.educarm.es/materiales_diversidad/inicio.htm

•

Manual oficial da aplicación (en inglés): http://hotpot.uvic.ca/wintutor6/tutorial.htm Dispoñemos dun videotutorial en: http://www.didacticatic.educacontic.es/sites/default/files/tree/178/es/ver/index.htm

Tamén encontramos unha serie de páxinas con actividades realizadas co programa: http://www.aula21.net/segunda/hotpotatoes.htm Colección de recursos elaborados con Hot Potatoes de EducaMadrid: http://www.educa.madrid.org/portal/web/educamadrid/hotpotatoes O código para incorporar as páxinas xeradas no noso blog en

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.41

http://avalerofer.blogspot.com/2007/05/ejercicios-con-hot-potatoes-en-blogger.html

2.2.- JClic

Sistemas Operativos: Multiplataforma (Windows, Linux, Solaris, Mac).

Licenza: GPL. Idioma: Inclúe o español.

JClic (http://clic.xtec.es/es/index.htm) é unha ferramenta de creación de actividades moi utilizada polo profesorado desde a súa aparición a principios dos anos 90. A nova versión de Clic (JavaClic) está feita en Java, polo que require do plugin de java instalado no equipo do usuario. O seu creador é Francesc Busquet.

Tipos de actividades: JClic permite a posibilidade de executar diversos tipos de actividades: quebracabezas, asociacións, exercicios de texto, palabras cruzadas... A forma idónea de facernos unha idea das súas posibilidades é ver a demo (Actividades de demostración de JClic) que a podemos atopar en http://clic.xtec.cat/db/act_es.jsp?ide=2740 Utilízase o enlace verlo (applet) do idioma desexado (atópase en cinco idiomas) para visualizala sen instalar nada no noso equipo.

Na actualidade hai máis de 1200 proxectos (conxunto de actividades que seguen unha secuencia) na súa Web (http://clic.xtec.net/es/act/index.htm) destinados a diversas áreas curriculares e ao alumnado desde Infantil a Bacharelato, que se poden executar desde Internet e/ou instalarse no equipo do usuario. Están clasificados por: área, idiomas e niveis educativos.

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.42

Algo interesante deses proxectos é que están licenciados mediante Creative Commons. Por defecto, a non ser que os autores dos mesmos indiquen o contrario, distribúense mediante unha licenza Creative Commons do tipo Recoñecemento - Non Comercial - Compartir Igual. Tal e como se indica en http://clic.xtec.cat/es/act/cc.htm: “Iso significa que sempre deberá recoñecerse a autoría das actividades, que está permitido facer adaptacións e traducións das mesmas, que non se permite a súa comercialización e que calquera obra derivada (adaptacións ou traducións) soamente poderá ser distribuída cunha licenza de uso idéntica á da obra orixinal”. Xa que logo, todos os recursos: imaxes, sons, actividades... podemos reutilizalas e/ou adaptalas á nosa realidade educativa.

Sobre material formativo atopamos varios cursos, todos eles de moi alta calidade: •

No seu sitio Web atopamos un curso para a utilización do programa: http://clic.xtec.net/es/jclic/curs/index.htm

•

Curso na Web de Averroes: http://www.juntadeandalucia.es/averroes/jclic/

•

Curso do Instituto de Tecnoloxías Educativas do Ministerio de Educación: http://www.ite.educacion.es/formacion/enred/ofrecemos/jclic.php Calquera destes cursos vainos permitir aprender a aplicación sen dificultades.

Por outra parte atopamos igualmente videotutoriais do programa en http://www.domingomendez.es/colegio/clic/

Para incluír unha actividade de JClic no noso blog primeiro debe estar aloxada nun sitio Web. Imos utilizar as do sitio Web de JClic; unha vez alí imos ao formulario de procura (http://clic.xtec.net/db/listact_es.jsp) e seleccionamos (en base aos filtros de área, idioma e nivel) unha actividade para a inclusión no blog. Unha vez seleccionada unha aparécenos una pantalla co título, os seus autores, unha imaxe, etc. Debaixo, hai un enlace que di: verlo (applet).

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.43

Ao facer clic sobre el aparece unha fiestra coa actividade en funcionamento. Na parte superior, debaixo da barra do título vese unha icona do JClic seguido dun enderezo ou URL, que é o que hai que copiar dentro da etiqueta IFRAME para poder inscrustalo no blog.

Por exemplo: <iframe height="400" width="640" frameborder="0" src="http://clic.xtec.net/db/jclicApplet.jsp? project=http://clic.xtec.net/projects/deporte2/jclic/deporte2.jclic.zip&lang=es&title=D eportes+alternativos"> </iframe> Non hai que separar a liña que inclúe a ruta completa do arquivo (a do atributo src), que vai entre comiñas, por moi longa que sexa.

2.3.- LIM Sistemas Operativos: Por agora Windows, aínda que está previsto que no futuro poida aparecer un editor para linux.

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.44

Licencia: Actualmente Freeware aínda que se está traballando nunha versión GPL. Idioma: Inclúe o español.

O autor de LIM (Libros Interactivos Multimedia) é Fran Macías, quen ademais manten o sitio EducaLIM (http://www.educalim.com/cinicio.htm), que ten por finalidade distribuír e dar a coñecer a contorna LIM. O sistema LIM é unha contorna para a creación de materiais educativos, formado por un editor de actividades (EdiLim), un visualizador (LIM) e un arquivo en formato XML (libro) que define as propiedades do libro e as páxinas que o compoñen.

Tipos de actividades: Entre as posibilidades desta aplicación atópase crear actividades de: sopas de letras, pregunta - resposta múltiple, clasificar, ocos en branco...

As actividades xéraas en formato flash, polo que se require o plugin desta aplicación instalado no navegador do usuario.

A descarga da aplicación realízase desde: http://www.educalim.com/cinicio.htm Nesta mesma Web podemos acceder a exemplos, manuais e videotitoriais.

Interesante a información sobre LIM e Blogger en: http://avalerofer.blogspot.com/2007/05/ejercicios-con-lim-en-blogger.html Con todo, para WordPress non podemos facelo porque non admite etiquetas HTML. Si pola contra é un WordPress instalado nun servidor non teremos problemas.

2.4.- eXe (eLearning XHTML Editor Project) Sistemas Operativos: Linux, Windows e Mac. Licencia: GNU General Public License (GPL) Idioma: Inclúe o español.

O eLearning XHTML editor (eXe) é unha contorna de deseño desarrollado para axudar o profesorado na súa tarefa de elaborar e publicar materiais educativos na Web sen necesidade de coñecer HTML, XML ou complicadas aplicacións de publicación en Internet.

Pódese descargar de http://exelearning.org//

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.45

Presenta un total de 23 actividades posibles. As seguintes son preguntas: •

Espazos en branco.

•

Examen SCORM, que en realidade trátase dunha pregunta multirresposta con resposta única.

•

Pregunta de elección múltiple.

•

Pregunta Verdadeiro-Falso

2.5.- Ardora Sistemas Operativos: Windows.

Licencia: Freeware sempre e cando sexa utilizado de forma persoal, sen carácter lucrativo e con fins estrictamente educativos.

Idioma: Inclúe o español.

Con Ardora pódense crear máis de 30 tipos distintos de actividades, encrucillados, sopas de letras, relacionar, clasificar, ordenar, completar, paneis gráficos, reloxos, etc.

Exporta as actividades a unha páxina Web e un arquivo (applet de Java) que contén as actividades. Para descarga do programa podemos acudir ao seguinte enderezo: http://www.webardora.net/descarga_cas.htm

Os blogs e o seu uso en educaci贸n

P谩x.46

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.47

Capítulo 8: Trucos para Blogger Índice de contido 1.- Trucos para Blogger 2.- Engadir son a un blog 2.1. - Sitios web para copiar código 2.1.2.- Goear: audios en liña 2.1.2.- Outros sitios 2.2. - Subir arquivos á web

1.- Trucos para Blogger Si nun buscador tecleamos as palabras trucos blogger aparécennos centenares de páxinas nas que atopar explicacións sobre como levar a cabo determinados procedementos de configuración do noso blog. Algunhas delas son: • • • • •

• • • •

Trucos Blogger: http://www.trucosblogger.com/search/label/Blogger blogmundi. Consellos para blogs: http://www.blogmundi.com/tag/trucos-blogger/ ñblog: Utilidades e recursos para o teu blog: http://utilidades.bitacoras.com/ http://utilidades.bitacoras.com/categorias/aplicaciones-para-blogger Blog en serio: http://blogenserio.com/2008/01/100-recursos-para-blogger-ywordpress/ Jaime - Trucos Blogger: http://jaimestrucoblog.blogspot.com/ http://jaimetrujilloescobedo.blogspot.com/search/label/ACCESORIOS%20PARA %20TU%20BLOG Roa Multimedia: http://roamultimedia.blogspot.com/ todoblogger: http://www.todoblogger.com/ trucos_BLOGS: http://www.trucosblogs.com/ ciudadblogger: http://ciudadblogger.com/ Por se queres probar algunha destas cousiñas no teu blog: 1. Agregar icona feed rss ás etiquetas 2. Engadir a opción “Continuar leyendo” 3. Ampliar as imaxes ao pasar o punteiro 4. Engadir imaxe flotante na plantilla 5. Engadir redes sociais ao blog 6. Engadir un chat na sidebar 7. Botón único en cada entrada para marcadores sociais

Os blogs e o seu uso en educación

8. Controlar o número de etiquetas na sidebar 9. Crear unha nube de etiquetas 10.Efecto ao pasar o punteiro sobre as ligazóns 11.Eliminar o bordo das imaxes 12.Eliminar a barra de Blogger 13.Eliminar a numeración nas etiquetas 14.Enlace a un artigo relacionado 15.Enlace de “Agregar a favoritos” 16.Expandir/contraer un post 17.Fecha dos posts ao estilo WP 18.Imaxe como fondo do blog 19.Imaxe na sidebar que funcione como enlace 20.Imaxe para redireccionar a un sitio 21.Incluír marquesinas de texto nas entradas 22.Incluír sitemap en Google Webmaster Tools 23.Incluír un buscador interno 24.Incluír un cartel con sombra 25.Inserir un vídeo 26.Inserir widget de tradución 27.Integrar o script Share This (Compárteo) 28.A primeira letra máis grande que as demáis 29.Modificar o header -cabeceira 30.Mostrar ligazóns como pestanas 31.Mostrar só o título das entradas 32.Ocultar a data das entradas 33.Ofrecer o código do banner do teu blog 34.Ofrecer subscripción por email 35.Optimizar os títulos do blog 36.Permitir o seguimento de comentarios 37.Personalizar o formulario de comentarios 38.Personalizar a mensaxe de subscripción ao feed 39.Poñer un favicon na dirección url 40.Poñer un marco ao blog 41.Recibir aviso de novos comentarios no email 42.Resaltar palabras dentro do texto

Páx.48

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.49

43.Sidebar distinto para páxina principal e páxinas individuais 44.Sistema de calificación para as entradas 45.Substituír con iconas diferentes aspectos da plantilla 46.Substituír as ligazóns de navegación por iconas 47.Transformar signos en emoticonos 48.Usar dominio propio 49.Usar imaxes en lugar de etiquetas

2.- Engadir son a un blog Podemos estar tentados por diversos motivos (para “dar ambiente”, porque a temática o requira, etc.) de incluír música no noso blog. Antes de facelo debemos ter algunhas cousas en conta: •

É probable que ao visitante do noso blog non lle guste que se reproduza automáticamente por estar reproducindo música nese momento (co cal se entremezclan os sons) ou que non teña os mesmos gustos musicais ca nós. Xa que logo, non é conveniente inserir sons que se reproduzan automáticamente ou, en caso de facelo, dar a opción de manipular o reprodutor (botón de pausa, parada, reprodución, volume). Se non o facemos arriscámonos a que unha porcentaxe significativa de visitantes abandone o noso blog (entre outras cousas porque hai quen necesita silencio para ler o seu contido).

•

Necesítase que o navegador dispoña dun complemento (plugin) para a súa correcta reprodución, como Flash Player, QuickTime, etc. que en moitas ocasións hai que instalar manualmente e o seu funcionamento pode ser distinto dependendo do sistema operativo. Xa que logo, hai que probar a música en varios navegadores e, se é posible, en sistemas operativos diferentes.

Supoñamos que decidimos incluír sons no noso blog. Temos varias opcións:

2.1.- Sitios web para copiar código A opción máis fácil é acudir a sitios Web que teñen almacenadas cancións e copiar o código necesario para a súa inclusión no noso blog.

2.1.1.- Goear: audios en liña Goear (http://www.goear.com/) é un servizo Web2.0 que permite subir e gardar no seu servidor arquivos de audio. A cada recurso sonoro pódeselle asignar información textual: título da canción e descrición (o que facilita a súa procura).

Para inserir no noso blog unha música de goear procedemos da seguinte forma:

Os blogs e o seu uso en educación

Páx.50

Vai á súa páxina Web: http://www.goear.com/ e utiliza o buscador para localizar a música que desexes.

Apareceranche unha serie de arquivos sonoros. Fai clic sobre o que desexes para escoitar a música.

Unha vez elixida a que desexemos incluír no noso blog hai que facer clic no cadro de texto This song in your site ou Inserta esta canción en tu web, co cal selecciónase todo o texto da caixa. Para copiar o código da mesma podemos recorrer a calquera dos dous procedementos seguintes: •

Facer clic sobre ela con el botón dereito e seleccionar, no menú emerxente, a opción Copiar.

Os blogs e o seu uso en educación

•

Páx.51

Premer a combinación de teclas Ctrl + C.

2.1.2.- Outros sitios Similares funcións a goear atopámolas en http://www.imeem.com

2.2.- Subir arquivos á web Outra opción é subir os nosos arquivos sonoros a un sitio Web para, unha vez subidos, copiar a ruta de ditos arquivos e enlazalos desde o noso blog.

Hai multitude de sitios Web que nos permiten o aloxamento de arquivos: •

Xa que dispoñemos dunha conta de Gmail, unha opción válida pode ser Google Sites, que permite crear páxinas Web de forma sinxela e subir elementos para a súa inclusión nelas (imaxes, vídeos, arquivos sonoros, etc.).

•

Outros servizos de almacenamento de arquivos son: ◦

HostFile: http://hostfile.org/

◦

FileDropper. http://www.filedropper.com/

◦

FileQube: http://www.fileqube.com/

◦

MyFreeFileHosting: http://myfreefilehosting.com/

◦

MediaFire: http://www.mediafire.com/

◦

Boxstr: http://boxstr.com/

◦

FileDEN: http://www.fileden.com/

◦

Dropbox: https://www.dropbox.com/home

◦

CX: https://www.cx.com/

◦

Etc.

Despois de subir un arquivo a calquera destes sitios dásenos un enderezo onde se atopa aloxado.

_____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________

Asdo.:

_____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________

Asdo.:

E ti, a que lle tes medo?

ENTRA NA BIBLIOTECA: alí atoparás libros cheos de enigmas, misterios, espíritos que camiñan pola noite, ruídos arrepiantes...

Se te mergullas nas súas páxinas, vivirás historias apaixonantes que te farán tremer...

Cando petan na porta pola noite,

As vellas historias de medo contadas 贸 p茅 da lareira...

As mans do medo MergĂşllate nunhas historias abraiantes e terrorĂ­ficas. Nove relatos que te farĂĄn tremer...

Apartamento 16 Para pasar medo do clรกsico e mirar con receo os apartamentos que levan moito tempo pechados...

Cuentos de la magia negra. Entre brujas y fantasmas Baixo o influxo de HĂŠcate, deusa da maxia e dos feitizos, leremos historias sobrenaturais protagonizadas por magas, fantasmas...

Aire Negro Unha muller cun enigmรกtico pasado... e un escuro misterio por resolver.

Cuentos macabros Unha luxosa edici贸n traducida por Cort谩zar e ilustrada por Lacombe.

Relatos de fantasmas Oito historias cheas de tensi贸n.

Diario de un zombi Apocalipse zombi xamais contado, nunha Barcelona, enterrada baixo as cinzas da devastaci贸n...

Relatos de Poe (novela grรกfica)

Por fin xenial Poe Poe en palabras e imaxes.

Porofin o xenial en palabras e imaxes.

Por fin o xenial Poe en palabras e imaxes...

Drรกcula O mito segue vivo...

La dama de negro Best-seller a cargo de Edhasa, no que estĂĄ baseada a pelĂ­cula de terror de Daniel Radcliffe.

La leyenda de Sleepy Hollow y otros cuentos de fantasmas Os mellores e mรกis representativos contos que Washington Irving aportou รก literatura fantรกstica.

Relatos de terror Neste libro atoparĂĄs espĂ­ritos malignos, posesiĂłns mentais e mundos onde o tempo e o espazo non son os habituais...

Otra vuelta de tuerca / Los otros Imaxinas que os mortos cami帽asen entre n贸s?

Coraline 12

10

8

Columna 1 Columna 2 Columna 3

6

4

2

0 Fila 1

Fila 2

Fila 3

Fila 4

Escolle a película, o relato ou a novela gráfica e entra con Coraline nese “outro mundo”...

Un cadáver en la biblioteca O coronel Bantry vive tranquilamente coa súa dona. Unha mañá a criada, moi alterada, comunícalles un sorprendente descubrimento: acaba de atopar un cadáver na biblioteca...

La hija de la noche O granxeiro Henri Morillon atopa morta unha das sĂşas vacas en circunstancias moi raras e totalmente desangrada.

Quizais ese feito teĂąa que ver con Isabelle, unha misteriosa moza que vive nunha casa grande que levaba tempo deshabitada...

Arrep铆os e outros medos Historias galegas de fantasmas e de terror.

Pequenos e inquietantes relatos da nosa tradici贸n oral.

Cine de misterio e terror na nosa biblioteca

Vampirismo Cres nos vampiros modernos?

E nos antigos?

Tamén hai clásicos...

E non tan clรกsicos...

Entra na biblioteca... e busca.

A partir de 12 anos Rapoemas Aid Cadencias de modernidade para unha lírica coñecida. Neste libro, que inclúe CD, a nosa rapeira máis coñecida, Aíd, fai unha viaxe pola poesía galega dende o século XIX ata o XIX a ritmo de rap.

Dúas letras Fina Casalderrey Emigración, soidade, amor, a triste espera dunha carta que non chega... Unha fermosa curtametraxe de Fina Casalderrey, en forma-

El increíble caso de Barnaby Brocket

Cartas de invierno

Las leyes de la frontera

Antonio Seijas

Javier Cercas

Antonio Seijas crea a versión gráfica dunha das obras máis vendidas da literatura galega. Misterio, enigmas, historias que os humanos nin sequera poden imaxinar... terror, con maiúsculas, no que transloce a pegada de Lovecraf.

No verán de 1978, un adolescente chamado Ignacio Cañas coñece por casualidade ao Zarco e a Tere, dous delincuentes da súa idade: ese encontro cambiará para sempre a súa vida.

A partir de 16 anos

Festina lente

As voces baixas

Marcos Sáchez Calveiro

Manuel Rivas

Intrigante viaxe polo mundo dos libros e o coñecemento nun tempo de intolerancia.

As voces baixas non queren dominar e aliméntanse de contos. Coas historias, voces e persoas que deixaron unha pegada na súa infancia, Rivas constrúe unha novela da vida para chorar e rir.

Black, black, black

John Boyne

Todo OK

Barnaby Brocket é un neno moi especial: non obedece ás leis da gravidade e flota continuamente…

Donde los árboles cantan Laura Gallego Unha vez máis, a autora é capaz de converter a clásica historia da doncela en perigo nun relato apaixonante e máxico.

Diego Ameixeiras Nun mundo poboado de personaxes que actúan sen escrúpulos, atrapados nun destino pouco esperanzador, Inés, a protagonista, involucrada nun delito de narcotráfico intenta refacer a súa vida e evitar a entrada no cárcere.

Un universo máxico e fabuloso, habitado por criaturas impresionantes, cheo de marabillas e de estrañas historias

La bibliotecaria de Auschwitz

Sobre a lama negra de Auschwitz que todo o cobre, Fredy Hirsch levantou en segredo unha escola…

Tonas de Laranxa El médico a palos Moliére Por fin en historieta gráfica. Martina víngase do seu home, facéndoo pasar por un infalible médico remiso a confesar os seus saberes: só recoñecerá a súa “profesión” a forza de malleiras….

Espléndida novela negra na que o detective Zarco debe encontrar o asasino dunha xeriatra mentres a familia espera que un albanel marroquí sexa condenado por iso.

Verde Oliva

Antonio G. Iturbe

O mundo máxico de Tolkien

Marta Sanz

María Lorenzo Miguéns e Manuel Lorenzo Baleirón.

Fabulación extraordinaria que debulla os pequenos feitos que suceden nun espazo imaxinario, na vila de Moreira. Novela que debe moito á narrativa de Alvaro Cunqueiro.

Xavier Alcalá Narra a historia de Mariana, unha axente secreta do Movemento 26J, durante a Revolución de Cuba.

Tantos tontos tópicos Aurelio Arteta Guía de filosofía práctica, doméstica, para andar espertos por este mundo sen caer na barbarie dos tan repetidos lugares comúns.

Herederos del paraíso

Todo es silencio

Martín Nogales

José Luis Cuerda

Durante os difíciles anos da Transición asistimos a unha investigación policial que salpica moitos estamentos políticos e sociais e que chega ata o Rei.

Baseada na novela Todo é silencio de Manuel Rivas, é unha historia sobre o narcotráfico e o contrabando nas costas galegas.

Los juegos del hambre

Némesis

Gary Ross

Philip Roth No verán de 1944 unha espantosa epidemia de polio asola unha escola da comunidade de Newark. O protagonista é Bucky Cantor, un mozo de vinte e tres anos responsable das actividades ao aire libre dos alumnos da escola.

Versión cinematográfica da novela distópica de Suzanne Collins: os tribunos de Panem (o que no pasado foi Norteamérica) deberán loitar por sobrevivir nos Juegos del Hambre convocados polo Capitolio…

A literatura no cine El hobbit, Un viaje inesperado Peter Jackson Narra a viaxe dun hobbit, ata a Montaña Solitaria en busca do tesouro roubado, anos atrás, polo dragón Smaug. Se vos gustou O Señor dos aneis, non vos defraudará.

Arrugas Ignacio Ferreras Adaptación ao cine do cómic Arrugas de Paco Roca, gañador en 2008 do Premio Nacional de Cómic. Métenos na vida dun xeriátrico no que entra Emilio, ancián que empeza a notar os primeiros síntomas de Alzheimer…

http://sarmientobiblioteca.blogspot.com

Un libro sempre, tamén no Nadal

HORA DE LER Dentro do Proxecto Lector do Centro e repectando un acordo de Claustro, decidíuse adicar 15 minutos diarios á lectura individual e silenciosa, en 1º e 2º da ESO. Farase, ó mesmo que o curso pasado, no comenzo das horas indicadas no seguinte calendario, baixo a supervisión do profesorado de aula.

Novembro Decembro

Xaneiro

1

Febreiro

Marzo

Abril

Maio

Xuño

3ª HORA 1ª HORA

2

3ª HORA 1ª HORA 5ª HORA

4

5ª HORA

4ª HORA 2ª HORA 3ª HORA

6ª HORA

5

1ª HORA 5ª HORA

4ª HORA 2ª HORA 3ª HORA

6ª HORA

6

1ª HORA

4ª HORA 2ª HORA

2ª HORA 6ª HORA

7

1ª HORA 5ª HORA

4ª HORA 2ª HORA

2ª HORA 6ª HORA

8

1ª HORA

6ª HORA 4ª HORA 2ª HORA 4ª HORA 2ª HORA

9

1ª HORA

6ª HORA

2ª HORA

13

2ª HORA

14

2ª HORA

15

2ª HORA

16

2ª HORA

17 18

1ª HORA 5ª HORA 1ª HORA 5ª HORA 1ª HORA 1ª HORA 1ª HORA 6ª HORA

4ª HORA 4ª HORA 3º HORA 3º HORA 5ª HORA 3º HORA 5ª HORA 3º HORA 5ª HORA 5ª HORA

20

3ª HORA

21

3ª HORA

2ª HORA 6ª HORA

22

3ª HORA

2ª HORA 6ª HORA

6ª HORA 4ª HORA

23

3ª HORA

2ª HORA

6ª HORA 4ª HORA

2ª HORA

6ª HORA 4ª HORA

24 25 26

4ª HORA

27

4ª HORA

28

4ª HORA

29

4ª HORA

30

4ª HORA

31

6ª HORA 6ª HORA

2ª HORA 1ª HORA 1ª HORA 1ª HORA 3ª HORA 1ª HORA 3ª HORA

VACACIÓNS DE SEMANA SANTA

3ª HORA

VACACIÓNS DE NADAL

19

5ª HORA 4ª HORA

6ª HORA 6ª HORA 5ª HORA 5ª HORA 1ª HORA 5ª HORA

3ª HORA

1ª HORA 5ª HORA

3ª HORA

5ª HORA

FINALIZA A ACTIVIDADE CORRESPONDENTE A ESTE CURSO POR SER ÉPOCA DE EXAMES

12

6ª HORA

4ª HORA 2ª HORA

VACACIÓNS DE VERÁN

11

4ª HORA 2ª HORA

SUSPÉNDESE TEMPORALMENTE POR SER ÉPOCA DE EXAMES

6ª HORA SUSPÉNDESE TEMPORALMENTE POR SER ÉPOCA DE EXAMES

10

3ª HORA 1ª HORA 6ª HORA

VACACIÓNS DE ENTROIDO

3

José Luis Sampedro Intelectual, novelista, economista e humanista, José Luis Sampedro (Barcelona, 1 de febreiro de 1917 – Madrid, 8 de abril de 2013) foi unha referencia intelectual e moral de primeira orde na España da segunda metade do século XX e XXI e un destacado escritor en lingua castelá.

Catedrático de Estrutura Económica, ex senador e membro da Real Academia Española desde 1990, conciliou o desempeño de altos cargos administrativos e académicos na área económica cunha recoñecida produción literaria.

Viviu en Tánxer ata os trece anos, e participou na Guerra Civil en ambos os bandos. Foi funcionario de Aduanas en Melilla, e marchou a Madrid, licenciándose en Ciencias Económicas, traballando a continuación no servizo de estudos do Banco Exterior de España. En 1955 obtivo a cátedra de Estrutura Económica na Universidade Complutense de Madrid, da que pediría a excedencia en 1969 por razóns políticas. Foi profesor visitante en universidades do Reino Unido e á súa volta a España, foi asesor económico na Subdirección Xeral de Aduanas e profesor na Escola Diplomática, o Instituto de Estudos Fiscais e a Universidade Autónoma de Barcelona. Volveu ao Banco Exterior, onde chegou a ser Subdirector Xeral e acabou a súa carreira profesional de novo na Subdirección Xeral de Aduanas. Desde 1990, foi membro da Real Academia Española da Lingua.

Sampedro foi autor de destacadas obras económicas como Principios prácticos de localización industrial (1957), Realidad económica y análisis estructural (1959) ou Las fuerzas de nuestro tiempo(1967). A concepción humanista do profesor Sampedro alentou tamén o máis destacado da súa produción literaria.

Entre as súas obras algunhas consideradas "claves" da narrativa española de fin de século, destacan Octubre, octubre (1981), La sonrisa etrusca (1985), La vieja sirena (1990), Real Sitio (1993), El amante lesbiano (2000), Escribir es vivir (2003), La senda del drago (2006), e La ciencia y la vida (2008). No ano 2011 foi galardoado co Premio Nacional das Letras.

José Luís Sampedro foi un referente no movemento 15-M. Prologuista do libro de Hessel Indignádevos, na súa edición en castelán, considerado entre os numerosos cidadáns que integran o movemento como un libro imprescindible para entender todo o que está pasando, case coma se fose un libro de cabeceira de lectura obrigatoria. Á sombra do libro de Hessel, foi coautor do libro Reacciona, xunto con Baltasar Garzón, Federico Mayor Zaragoza ou Ignacio Escolar.

"A miña reacción inmediata é sumarme ao que isto representa". "Non é verdade que sexan unha xeración perdida, por isto agora estades onde estades. Estades amargados, desconcertados, fai uns meses non estabades, pero agora estades presentes".

BIBLIOGRAFÍA Novela e teatro • • • • • • • • • • • • • •

La estatua de Adolfo Espejo, 1939 La sombra de los días, 1947 La paloma de cartón, 1948 Congreso en Estocolmo, 1952 Un sitio para vivir, 1955 El río que nos lleva, 1961 El caballo desnudo, 1970 Octubre, octubre, 1981 La sonrisa etrusca, 1985 La vieja sirena, 1990 Real Sitio, 1993 El amante lesbiano, 2000 La senda del drago, 2006 Cuarteto para un solista, 2011

Relato • •

Mar al fondo, 1992.

Mientras la tierra gira, 1993.

Ensaio • • • • • • • • •

•

Principios prácticos de localización industrial, 1957.

Realidad económica y análisis estructural, 1959.

Las fuerzas económicas de nuestro tiempo, 1967.

Conciencia del subdesarrollo, 1973.

Inflación: una versión completa, 1976.

El mercado y la globalización, 2002.

Los mongoles en Bagdad, 2003.

Escribir es vivir, 2005 Sobre política, mercado y convivencia, 2006 Economía humanista. Algo más que cifras, 2009

Obras colectivas • • •

La ciencia y la vida, 2008. Con Valentín Fuster Reacciona, 2011 La Inflación (al alcance de los ministros), 2012. Con Carlos Berzosa

Recoñecementos •

En abril de 2009 foi investido como Doutor Honoris Causa da Universidade de Sevilla.

•

En 2010 o Consello de Ministros outorgoulle a Orde das Artes e as Letras de España.

•

En 2011 recibiu o Premio Nacional das Letras Españolas.

•

En 2012 foi nomeado Escritor Galego Universal pola Asociación de Escritores en Lingua Galega.

Cómo me hice escritor YO NACÍ en Barcelona pero, con poco más de un año, mi familia se trasladó a Tánger, ciudad que en los años veinte era realmente cosmopolita, con una convivencia de culturas y religiones y una libertad de vivir que se perdió tras la guerra mundial. En mi colegio y en la calle yo convivía con amigos musulmanes e israelíes y conocía costumbres y creencias muy diferentes de las mías. De pronto, con ocho años, mis padres juzgaron conveniente enviarme a vivir a casa de un tío mío, médico en un pueblecito soriano, en tierras altas y frías.

Caí así en un mundo radicalmente opuesto al de mis primeros años. En 1925 se vivía allí casi como en la Edad Media en una casa con enorme cocina de chimenea y hogar de leña, cuadra y corral y tierras de labor. Yo vivía entre personas mayores, cariñosas pero de un mundo tradicional y estricto. Las mujeres rezaban el rosario y encendían velas especialmente benditas el día de santa Bárbara para cuando estallaban tormentas. No encontraba amigos con quien jugar; ni siquiera comprendía yo la mitad de su vocabulario rural. Me sentía profundamente solo; casi abandonado aun comprendiendo los motivos que habían inspirado la decisión de mis padres. Lo que me salvó fue el armario de un cuarto trastero donde, amontonados, encontré viejos libros y, sobre todo, muchas novelas publicadas en folletón por un periódico de principios de siglo: creo recordar que formaban una colección bajo el título La Novela de Ahora. Me sumergí prácticamente en aquellas inacabables páginas y dejé de estar solo. Los tres mosqueteros, Veinte años después y El vizconde de Bragelonne fueron seguidos por varias novelas de Paul Feval, sobre todo de la serie sobre Rocambole y El juramento de Lagardére. Recuerdo también obras de Dickens, de Wilkie Collins y otros autores, ¡hasta Los miserables, de Victor Hugo, fueron pasto de mi avidez! Supongo que muchas veces me enteraba solo a medias y que no distinguía de calidades, pero aquellas páginas me protegieron, me salvaron: fueron el castillo donde, con tan varia profusión de personajes, me encontré en rica y fascinante compañía. En suma, durante el año largo que permanecí en aquel pueblo nació en mí el lector empedernido, el comienzo de la pasión por la literatura.

El paso decisivo hacia la escritura lo di cinco años después cuando, desde Tánger -adonde yo había regresado- mi familia vivió otro traslado, esa vez a Aranjuez, el espléndido Real Sitio de los monarcas borbónicos en la ribera del Tajo. Otro gran cambio de ambiente, desde la cosmopolita Tánger hasta una villa de urbanización dieciochesca y, sobre todo, el mundo de los palacios y los jardines, de los dioses y diosas mitológicos perpetuados en mármol entre las frondas y presidiendo las fuentes.

Y yo con amigos en pandilla, empezando a fijarme en las chicas y para más suerte, haciendo a Madrid, debido a los estudios, unos viajes semanales que ampliaban mis horizontes, en el estimulante ambiente cultural de los años de la República. En Madrid debatía con mis condiscípulos, exploraba los libros de lance en la Cuesta de Moyano, acudía a actos culturales y empezaba a apreciar calidades. En la capital, por decirlo así, me acribillaban estímulos que luego, paseando por los jardines del Real Sitio, se asentaban y transformaban en mi mente. Al fin un día me ilusionó la posibilidad de crear un cuento y así fue cómo, si en la alta meseta soriana nació el lector, en Aranjuez nació definitivamente el escritor.

Pasados un par de años, quemados en la absorbente tarea utilitaria de ganar unas oposiciones y ocupar una situación estable propia, ya empecé a abrir en Santander una carpetilla con mis primeros intentos literarios. En la portada escribí “palotes” porque aquellas cuartillas equivalían para mí a los primeros trazos de pluma de los escolares, en los tiempos en que se aprendía la caligrafía.

El terremoto de la sublevación militar y la guerra sacudió mi vida, como la de todos los españoles, me añadió penalidades y experiencias nunca sospechadas, forzó mi crecimiento y muy poco después, por la temprana muerte de mi padre, me convirtió en cabeza de familia, afrontando aquella vida de penuria y represiones que fue nuestra posguerra. Pero escribir era ya para mí un imperativo ineludible y en 1940 terminé mi primera novela: La estatua de Adolfo Espejo. Cinco años después le siguió otra, La sombra de los días, pero ninguna de las dos fue publicada en su tiempo, ya que el contrato que llegué a tener a favor de la segunda no se llevó a efecto y, para entonces, ya trabajaba yo en otro proyecto que me parecía de alguna mejor calidad.

Lo ultimé en 1952 y se publicó inmediatamente, por la estimulante acogida del famoso editor don Manuel Aguilar. Así nació mi Congreso en Estocolmo y, con esa obra, el ininterrumpido esfuerzo de invención que me ha traído hasta hoy y que ya se sale del tema de mis comienzos.

José Luis Sampedro El País, 29 de noviembre de 2001

Credo personal Creo en la Vida Madre todopoderosa Creadora de los cielos y de la Tierra Creo en el Hombre, su avanzado Hijo concebido en ardiente evolución, progresando a pesar de los Pilatos e inventores de dogmas represores para oprimir la Vida y sepultarla.

Pero la Vida siempre resucita y el Hombre sigue en marcha hacia el mañana.

Creo en los horizontes del espíritu que es la energía cósmica del mundo.

Creo en la Humanidad siempre ascendente.

Creo en la Vida perdurable Amén.

José Luis Sampedro

DISCURSO DE INGRESO EN LA R.A.E.

Desde la frontera - D. José Luis Sampedro Sáez MADRID, 2 de junio de 1991 SEÑORAS Y SEÑORES ACADÉMICOS: FUE un miembro de esta Casa, el gran novelista don Pío Baroja, para mí además entrañable, quien en cierta ocasión se definió a sí mismo como «hombre humilde y errante».

Sin querer parangonarme con su genio creador, hago mía muy sinceramente aquella humildad al comparecer hoy para expresaros, ante todo, mi profunda gratitud por la generosidad con que habéis querido acogerme entre vosotros. Gratitud acrecentada por el hecho de que, no obstante haber discurrido mi principal vida pública por los campos de la economía, supisteis percibir que mi más intensa dedicación estuvo siempre consagrada a la literatura; y que mis novelas, lenta y encarnizadamente elaboradas, no eran un subproducto de mi trabajo, sino, al contrario, se habían apoderado ya de mi años antes de que pensara siquiera en cultivar las ciencias sociales.

Fueron necesidades de la vida las que me llevaron, ciertamente con gozo y fruto para mí, a la docencia universitaria. Pero al mismo tiempo, por trochas y vericuetos, al margen de corrientes y cenáculos, iba dejando mi huella de escritor furtivo en unos cuantos relatos, hasta alcanzar, al cabo de casi medio siglo, un cierto renombre que ahora consagra singularmente vuestra elección. Quizás esa marginalidad me haya hecho el favor de dar a mi obra por lo menos alguna autenticidad, valor que siempre ambicioné sobre todos; pero también hacía menos esperable vuestra decisión al elegirme. Por eso a mi gratitud en estos momentos se une un sincero asombro, pues no creí, durante mi peregrinaje, que aquellas trochas y vericuetos me trajeran a esta Casa. Pero en ella estoy, por merced vuestra, y el honor que con ello recibo se redobla al considerar la figura literaria de mi predecesor en el sillón F, que me ha correspondido ocupar.

No podré precisar en tan breve espacio los méritos del ilustre don Manuel Halcón Villalón-Daoiz mejor de como los proclaman sus propias obras. Novelista excelente, de una calidad literaria públicamente reconocida al otorgársele el Premio Nacional de Literatura, supo también atinar en el análisis de los hechos cotidianos al dirigir con mano maestra una de las publicaciones periodísticas más destacadas de su tiempo. En sus páginas novelescas resplandece un arte cultivado y brillante, emanado de una sensibilidad muy viva y capaz de la expresión más eficaz y de la mayor penetración psicológica, gracias seguramente a arraigar en el mundo natal del autor. Sus Aventuras de Juan Lucas nos presentan ese nativo mundo andaluz agitado por el torbellino de la Guerra de la Independencia. El Monólogo de una mujer fría alcanza insuperable sutileza en el conocimiento del alma femenina y de un cierto ambiente social; mientras que los Recuerdos de Fernando Villalón, su pariente poeta que mereció figurar en la famosa antología de Gerardo Diego, consigue reflejar la estatura humana del personaje sin perder las calidades de la intimidad. Y siempre, sea en primer término o al fondo, ese campo andaluz que tan entrañablemente conocía don Manuel Halcón, y al que debemos su magistral discurso de ingreso en esta Casa.

Para desgracia mía, y por haber sido marginales mis andanzas literarias, no tuve ocasión de conocerle personalmente; pero quienes trataron a don Manuel Halcón siguen hoy añorando su distinción, su caballeresca y escrupulosa cortesía, su tolerancia sin concesiones indebidas y su afán de comprender. Como muy bien expresó el académico que le contestó en su discurso de ingreso, don José María Pemán, «Manuel Halcón es uno de esos escritores "que caen" en la Academia como un sólido por la ley física de la gravedad».

Soy consciente de que ese no es mi caso; lo cual redobla mi gratitud y me obliga a ofreceros algo más que un mero ejercicio de estilo o un análisis concreto, por muy brillante o ingenioso que pudiera resultar. He de daros cuanto soy; os debo la verdad de mí mismo, en un acto del corazón más que del intelecto. Espero lograrlo exponiendo sencillamente el ámbito de mis preferencias más auténticas, sin caer por ello en egolatría ni exhibicionismo, puesto que es un campo existencial compartido por muchos. Se trata del mundo de la frontera y voy a referirme a él como hombre fronterizo que soy, más que el errante de le definición barojiana.

Lejos de caminar sin rumbo, la frontera siempre fue mi norte, aun antes de que las circunstancias me llevaran a ejercer una profesión a ella vinculada.

Curiosamente, la primera frontera que recuerdo surgió allí donde no parecía tener razón de ser. Aquel Tánger de los años veinte, donde transcurrió mi infancia, era ciudad internacional, en la que convivían en igualdad todos los países. Los chicos llegábamos al colegio con diversas lenguas maternas, comprábamos golosinas con monedas diferentes, celebrábamos varias fiestas nacionales e incluso nuestro descanso semanal se repartía entre los días sagrados de tres religiones. Ahora bien, en medio de aquella cosmópolis se alzaba una isla rodeada de muro y puertas: el recinto donde los moros del campo vendían hortalizas y otros productos frescos, bajo cañizos con ramajes frecuentemente mojados para resguardarse del sol. Se vendía y gritaba en árabe y sólo se admitía moneda hassani del Imperio marroquí.

Mi madre la obtenía, antes de entrar en el zoco, de los cambistas judíos sentados a la puerta, cada uno detrás de su cajón-mostrador, con una pizarra anunciando las cotizaciones del día.

Así, en el corazón de la ciudad moderna e internacional se pasaba de pronto a casi la Edad Media y a lo que luego aprendí a llamar el Tercer Mundo. Entonces, claro está, yo no era consciente de ello, pero atravesar la puerta me impresionaba siempre y aún recuerdo el rostro de un viejo cambista, de barba blanca y cubierto con un negro sombrero, instalado a la puerta como guardián de aquel mundo antiguo.

Poco más tarde ya viví conscientemente otras fronteras cuando un cambio de residencia familar me llevó, en edad todavía adolescente, a habitar en Aranjuez. El Real Sitio fue decisivo para orientar mi vida y por eso ha permanecido siempre en mi corazón, a pesar de alejamientos geográficos. Allí, a mis catorce años, empecé a sentir doblemente la magia de lo fronterizo, porque en Aranjuez existe una frontera temporal, entre el siglo XVIII de los palacios y el siglo XX de la villa, a la vez que otra frontera espacial separando el mundo mítico del cotidiano. En este último transitan las gentes por calles y plazas, mientras que en aquél habitan los dioses de mármol, franqueando las avenidas o alzándose sobre fuentes o pedestales en las glorietas. La frontera entre ambos espacios era y es muy visible, formada por las grandes puertas cortesanas, entre jambas de piedra de Colmenar, o las larguísimas verjas de los jardines. En uno de éstos, el del Rey, la mitología se hacía aún más patente por el foso circundante, cuyas aguas tomadas del caudaloso Tajo venían a reproducir aquel río Océano que, según los griegos, envolvía el orbe.

Algunos muchachos teníamos el privilegio de poder penetrar bajo las frondas de los árboles centenarios y de quedarnos a solas frente a los dioses, viendo cruzar el sendero a un faisán macho con el arco iris de su larga cola, sintiendo la presencia de invisibles sombras y escuchando inaudibles voces que aún me siguen acompañando. La última de mis viviendas en Aranjuez tenía ventanas al Jardín del Príncipe, del que sólo me separaba la arbolada calle de la Reina, y de noche, en el verano, me gustaba acercarme a la alta verja y permanecer largo rato con la cara entre dos barrotes que mis manos aferraban. El mundo mítico se me mostraba entonces más verdadero que nunca, con sus fragancias, rumores, voces de aves, crujidos de hojas caídas como rumor de pasos furtivos y ecos de misteriosas profundidades, A veces la claridad lunar encendía aquel mundo del tal manera, haciéndolo a la vez cristalino y fantasmal, que cuando regresaba a mi casa me llevaba a mis sueños un tesoro de fantasías. Fue en mis últimos tiempos de Aranjuez cuando ya empecé a imaginarme escritor, sin duda al impulso de tales vivencias y, para acabar expresando lo que aquella doble frontera significó para mí, me limitaré a decir que ya hacia 1950 empecé a situar en el Real Sitio una novela, aunque sólo hace un año he podido decidirme, venciendo mi respeto por aquel lugar mágico, a trabajar definitivamente en ella. Entonces ignoraba que me estaba empezando a poseer ya la adicción a lo fronterizo. Lo barrunté poco después, cuando mi primer destino en una aduana me convirtió en habitante de una frontera. Y poco más tarde, ¡qué horrenda frontera, en el tiempo y el espacio, en las ideas y en la conducta, fue la mal llamada guerra civil! Salimos de ella con el país erizado de muros con cristales rotos en lo alto. Desde entonces he detectado fronteras por todas partes, aunque muchas no reciban ese nombre.

Es fácil comprobarlo sin salir de aquí. Los muros de esta sala, ¿qué son sino fronteras separándonos de la calle y de la ciudad? Dentro, también este estrado presenta su frontera en la barandilla y la escalerilla de acceso. Sigamos: cada uno de nosotros se envuelve en torno a su persona, aun sin proponérselo, en un ámbito propio, y aunque la divisoria no sea tangible, todos resentimos como agresión ciertas voces o ruidos, ciertos acercamientos o gestos no solicitados. Más hacia nuestro centro tenemos, constituyéndonos rigurosamente, la decisiva frontera de nuestra piel, envolviéndonos el cuerpo con sus varias funciones, receptoras y defensivas a la vez. Más adentro aún están las innumerables fronteras de nuestra anatomía, las delimitaciones entre órganos y circuitos, hasta llegar a la pequeñez de cada célula interdependiente, con su membrana tan separadora como permeable a un tiempo. Finalmente,

allá donde el análisis no encuentra materia, en eso que llamamos el espíritu o la psiquis con su base cerebral para su inlocalizable riqueza, se alzan las innumerables fronteras inculcadas o adquiridas, las prohibiciones conscientes o inconscientes, las barreras o los estímulos al comportamiento. Y volviendo a nuestro exterior, considerándonos como grupo humano reunido en este ámbito, ¡cuántas fronteras cruzándose y entrecruzándose para diferenciarnos por la edad, el sexo, las actividades, los gustos y tantas otras cualificaciones!

Si hubiésemos procedido hacia fuera de estos muros hubiéramos hallado otras fronteras: en las divisorias materiales, en las leyes que prohiben o permiten, en los recintos, en los hábitos. Fronteras por todas partes, delatadas por banderas, colores en el mapa, idiomas y otros signos innumerables.

A mi juicio, una civilización puede entenderse como una complejísima estructura de fronteras, determinantes de actores y relaciones en el sistema social. Y no sólo fronteras en el espacio, como se ha mostrado, sino también en el tiempo. Cada acto y cada suceso se aparta con una irreversible frontera de las alternativas simultáneamente rechazadas o eliminadas, así como también de los actos anteriores y de los posteriores. Todo período de transición es una frontera temporal entre dos épocas históricas.

La interpretación fronteriza del mundo es tan lícita como cualquier otra, y resulta acertada o no según el problema que abordemos. La realidad tiene infinitas dimensiones y por eso no cabe describirla, aunque nos hagamos cada día la ilusión de lograrlo. Sólo podemos interpretarla. Dime cómo miras y te diré quién eres en ese momento, porque la retícula conceptual usada al mirar —es decir, nuestra manera de proyectarnos hacia el exterior— es tan reveladora de nuestra personalidad como el disfraz adoptado para el baile de máscaras que, por el mero hecho de haberlo elegido, descubre nuestras secretas fantasías mejor que la apariencia habitual.

Nuestra relación con el mundo está condicionada por esa incapacidad nuestra para abarcar todas las dimensiones, determinando las cualidades de cada interpretación de la realidad. Por eso mismo, otra de las definiciones de Dios podría ser el Ente que abarca simultáneamente todas esas dimensiones. Sin pretender conocimientos filosóficos que no poseo, me parece evidente que cualquier percepción está filtrada ante todo por las limitaciones de nuestros sentidos —aun con los mayores auxilios de la técnica— y, además, por nuestros conceptos, prejuicios o deseos. Nos atenemos, conscientemente o no, a una o a muy pocas dimensiones de lo real. Con eso nos situamos en un plano fronterizamente separado de todos los posibles, que otros observadores podrían preferir para interpretar esa misma realidad.

La realidad, además de multidimensional, es un continuo y eso refuerza la imposibilidad de describirla: Natura non fecit saltus, como advirtió la sabiduría clásica. Las fronteras, incluso las más obvias, las introducimos nosotros, indispensablemente, con el fin de conocer, clasificando e identificando lo percibido. Así como el economista interpreta la sociedad en términos de dinero y costes, o el patólogo en función de enfermedades, cabe pensar nuestro escenario como articulación de fronteras en los más distintos planos. No es que yo pretenda ofrecer ahora una visión fronterológica del mundo, como aquella «cocotológica» de Unamuno con sus pajaritos de papel, sino sencillamente presentarme como soy mediante la interpretación de mi circunstancia, mostrando la forma en que la vivo. Pues en eso fundo la dignidad del hombre: en dar sentido humano a cuanto le sobreviene. En sí mismos los acontecimientos que nos caen encima —gozos o desventuras— son ajenos a lo humano. Los humanizamos nosotros en la actitud al recibirlos; en nuestra manera de aceptar las cosas las creamos o vestimos de humanidad.

Mi mundo está como fronterado, que diría quizás un maestro de armas, con los muros, las banderas, la piel, las palabras. Las palabras, cierto: cada una puede ser frontera: el «aquí» se aparta del «allá»; el «gato» es la divisoria frente a todo lo «no-gato». Pero sería desmedida tentación la de extenderme acerca de la palabra ante vosotros, que tanto más sabéis de ella.

Sólo la reverenciaré de pasada como proeza suprema del hombre —único animal que habla— y recordarla dotada, como todas las fronteras, de precisión clarificadora y, a la vez, de ambigüedad; pues en el continuo de la realidad todo tajo conceptual es artificioso y no es tan clara la diferencia entre el «gato» y el «no-gato». «Voces hay tan dudosas y ambiguas» — escribía el Padre Sigüenza encomiando al San Jerónimo traductor— «que hacen disentir unos de otros», y así es como cada texto tiene varias lecturas y su valoración cambia con el tiempo.

Con palabras se construyen las fronteras en el mundo de la literatura, donde se desenvuelve la novela, alzada sobre el filo mismo de la realidad y la ficción porque participa de ambas. Oponer lo novelesco a lo real, ya se ha dicho, sólo alcanza a ser una interpretación, pues la novela despliega la inapelable verdad de su autor, que la ha vivido al crearla, para que se haga verdad también en los lectores. Por eso los grandes personajes de ficción resultan más reales e influyen más en nosotros que muchos seres de carne y hueso.

Fronteras, en fin, de todas clases: geográficas, históricas, biológicas, sociales, psicológicas... Todas partiendo y acuchillando el continuo multidimensional que nos envuelve, para facilitarnos nuestra instalación en él, para permitirnos una interpretación de lo que sería un caos; es decir, un orden que no comprendemos. Todas permitiendo diferenciar, pero sin que puedan confundirse con los límites.

No, no confundamos fronteras y límites, de los que luego hablaré, aun cuando haya quienes lo entiendan así. Nunca caí en esa confusión, ni siquiera cuando la vida me llevó, en mi recién estrenada profesión, a una aduana marítima. A primera vista parece no haber frontera más evidente sobre el planeta, pues en las aguas el hombre perece, sin aire para su vida. Finis terrae se ha llamado más de una vez a esa frontera, como si fuera un límite. Pero a mí, frente al océano, los ojos y el pensamiento se iban a la lejanía, sobrepasando la orilla. El mar es como la dulce llama de la chimenea: nos lleva a un más allá, nos sorbe la imaginación, se disfraza de figuras y sugerencias. Como en nuestra divisa columnaria, un Plus Ultra planeaba sobre mis contemplaciones y así como la brisa marina penetraba en la tierra adentro, así también mi ánimo trascendía la bien recortada línea de la orilla, frontera pero no límite. El mar no era confín ni barrera sino la más ancha de las aperturas a la libertad.

Vengo diciendo, en otras palabras, que mi dios siempre ha sido Jano, el de un rostro a cada lado, el dios de las puertas y las arcadas, invocado en la antigua Roma antes que ningún otro numen, como supremo iniciador. Mis fronteras son todas trascendibles, como lo es la membrana de la célula, sin cuya permeabilidad no sería posible la vida, que es dar y recibir, intercambio, cruce de barreras. Y más aún que trascendible la frontera es provocadora, alzándose como un reto, amorosa invitación a ser franqueada, a ser poseída, a entregarse para darnos con su vencimiento nuestra superación: ese es el encanto profundo del vivir fronterizo. Encanto compuesto de ambivalencia, de ambigüedad —no son lo mismo—, de interpenetración, de vivir a la vez aquí y allá sin borrar diferencias. Más aná nos tienta lo otro, lo que no tenemos: nos lo canta y nos lo promete la frontera.

Los del centro, en cambio, viven la frontera de opuesto modo. Esa aventura les repele o les inquieta y se retranquean de la frontera adentro como el mar en el reflujo. Se repliegan al centro del espacio acotado, se instalan en el negro o en el blanco, temerosos de los grises infinitos y delicados. Encastillados en su centro, consolidan las fronteras como límite de sus dominios, alzando murallas y cerrando puertas. Si alguna vez las traspasan es abatiéndolas, para llevarlas más allá y reducir implacablemente «lo otro» a «lo mío». Destruyendo para conservar. Endovertidos, centrípetos, fortificados dentro de su país, de su casa, de su piel, de sus ideas; negando y rechazando cualquier otra bandera, otra lengua, otra interpretación de lo real; oyendo en las victorias cantadas por otro himno nacional solamente aquellas que fueron sus derrotas. Su divinidad no es Jano, sino la Némesis reacia al amor, aunque Zeus mismo la solicitase y aunque acabase engendrando de él a la Elena causante de la guerra de Troya; esa diosa que algunos confunden con otra Némesis abstracta, encargada de castigar a los transgresores del orden profundo. Para ellos la frontera no es invitación sino amenaza; lo ultramuros es siempre enemigo. Y como no intentan siquiera comprender «lo otro», esa cerrazón les infunde a ellos mismos condición de enemigos. Su vivir está anclado en el centro, donde erigen palacios, templos, normas, dogmas. Frente a la aventura del movimiento y la libertad se aferran a la seguridad de la fijeza y lo establecido.

Se configuran así dos diferentes estilos de vida: el fronterizo y el central. El primero cuenta con lo ajeno, que le provoca curiosidad con adhesiones o rechazos mezclados, le sugiere nuevas ideas y hasta las infiltra en él. Pues las fronteras, por muy altas que sean las murallas chinas, nunca impiden ignorar lo existente más allá, ni envolverlo en la indiferencia; actitud en cambio bien propia del centro, donde suele vivirse como si su mundo fuese el único.

El fronterizo es sustancialmente ambivalente —es decir, instalado en ambos lados de la divisoria, aun cuando no en igual medida— y es también ambiguo, porque oscila entre ambas identidades: la originaria y la tentadora. Esa condición originaria, aunque homogénea con la de su centro y dependiente de él, está impregnada y atemperada por lo exterior. Su identidad es por eso menos pétrea, su propensión al cambio es mayor; entendiendo esa propensión en

el doble sentido del vocablo, pues se trata tanto del intercambio con el exterior cuanto de la propia transformación. Esa es la cualidad del fronterizo, asomado siempre hacia fuera a la vez que atirantado desde el centro del poder. Pero, aunque dependa de éste, la tendencia al cambio hace a lo fronterizo más dinámico, con una vitalidad más abierta al abigarramiento de lo imprevisible, más propiciadora de vanguardias.

El centro, por el contrario, es más estable, reacio y hasta resistente a esa movilidad, pues la juzga capaz de socavar la esencia del conjunto, de la que se siente guardián tradicional. Cuando su poderío rebosa y cede a la tentación de traspasar sus fronteras, lo hace para violarlas, para ampliar su jurisdicción, para imponer en el territorio ganado su ley y su norma, que el centro defiende a veces tan rigurosamente como para llegar a los extremos del dogma, del rigor ortodoxo y hasta de la tiranía. El centro es esencialmente conservador del Orden con mayúscula. Goethe lo formuló exactamente, y si es cierta su frase de «prefiero la injusticia al desorden», es de lamentar que su genio de pensador cayera con esas palabras en grave torpeza. Claro está que esa opinión es muy comprensible en quienes, como él, se encuentran a salvo de injusticias por su posición social junto a los palacios, pero un hombre de su talla debió darse cuenta de que la injusticia es el más intolerable de todos los desórdenes.

Para explicarnos esas goethianas palabras, tan significativas, basta comprender que responden a una creencia muy firmemente arraigada en la actitud central: la de que su estilo de vida, recibido del pasado, no es un orden cualquiera, sino, precisamente, el Orden Natural de la sociedad. Orden Natural, con mayúsculas, son las palabras imprescindibles en la bandera de todo centro, desde que la creciente secularización de la vida hizo que no pudiera imponerse a todos un orden revelado, del que antes derivaba el natural. Con esa creencia se legitima la descalificación inmediata de cualquier otro estilo de vida como anti-natural; es decir, aberrante, condenable y extirpable por cualquier medio, en defensa del interés del centro. Así, en nuestro entorno, se declara Orden Natural de la familia humana al matrimonio monogámico indisoluble, como si no fueran igualmente humanas y naturales las demás instituciones familiares registradas por la historia o la antropología. Y lo grave es que el Orden Natural como creación del poder tiene a su servicio razonadores y exégetas, armados con medios educativos y de comunicación lo bastante fuertes como para acallar dudas, ahogar vacilaciones, justificar represiones y descalificar a disidentes. La historia está llena de ejemplos.

Ambos modos de vida, el central y el fronterizo, coexisten desde luego dentro de cada estructura considerada y entre ellos no hay un límite tajante sino una zona intermedia, como la que aparece cuando se mezclan lentamente dos líquidos de distinto color, mostrando matices y gradaciones. Pertenecientes ambos a una sola unidad, son más bien diferencias de grado las que los caracterizan. Los centros no son del todo ajenos al cambio, pues arrastrados también por el río del tiempo, van evolucionando; aunque más lentamente que con el ritmo, a veces revolucionario, de los avances fronterizos. En los centros aparecen herejes y vanguardias; así, en el París del Segundo Imperio escandalizaban ya los primeros impresionistas y en la Viena de Francisco José pintaba Egon Schiele y enseñaba Freud. A su vez, también en las fronteras hay quienes recelan del exterior, encarnando actitudes centrales dentro de la periferia. En suma, los dos estilos no son rivales, sino complementarios: tan vital es conservar como cambiar. Convienen las bodas de Jano y Némesis, o al menos su armonía.

Los cambios generados en la frontera no serían posibles si el centro no contribuyera al soporte de lo modificable. Tan vital es el cambio como la permanencia, tan lícita la actitud central como la fronteriza. Pero esta última vive más abierta a la innovación y al progreso porque, como cantó el gran fronterizo Pablo Neruda, «no es hacia abajo ni hacia atrás la vida». Por eso me declaro fronterizo, pues si bien me llevaron a esa orilla las corrientes de la vida, muy pronto mi voluntad se instaló a gusto entre gentes alerta, con ganas de vivir. Hasta los contrabandistas que he conocido eran alegres, despiertos, cordiales y sanamente pícaros. No vivían engañados: sabían que el contrabando solamente es delito porque lo impone la ley al servicio de la extorsión fiscal. Es más, para un creyente en el mercado libre, el contrabando no hace sino devolvernos la libertad de oferta que el Estado nos ha quitado.

Desde aquella frontera aduanera la vida me llevó ante otras más graves y más encubiertas, cuando me dediqué a estudiar economía. Entre todas ellas recordaré ahora dos, como excelentes ejemplos de la actitud fronteriza frente a la interpretación del centro.

La primera es el llamado durante años «telón de acero», entre ambos polos de la estructura mundial de la postguerra. Como es sabido ese telón se vino abajo al desaparecer el muro de Berlín, y así se pasó de un mundo dominado por una polaridad rival a otro bajo un solo poder hegemónico. El imperio central interpretó entusiasmado el acontecimiento, según la tesis del celebrado artículo de Francis Fukuyama, titulado El fin de la Historia. Ese título no quiere anunciar que ya no le esperan nuevas vicisitudes a la humanidad, sino afirmar que el fracaso del comunismo demuestra la verdad del capitalismo y le consagra como el Orden Natural definitivo, toda vez que el comunismo era el sistema opuesto y no ha podido subsistir.

Vista desde la frontera esa interpretación es errónea y el «telón de acero» fue una falsa divisoria. El error consiste en creer que Occidente es el mercado libre mientras el comunismo es la planificación. La verdad es que en el comunismo funcionaban mercados, como necesariamente ha de ocurrir en toda sociedad con división del trabajo, mientras el capitalismo aplica también programas y previsiones estatales, condicionantes del mercado. Aparte de que el mercado perfecto no ha existido ni podrá existir nunca, sólo los ingenuos y algún premio Nobel de economía llegan a creer que nuestro mercado encarna la libertad de elegir, olvidando algo tan obvio como que sin dinero no es posible elegir nada.

Lo esencial del capitalismo no está en que utilice el mercado mucho más que el plan. Lo fundamental es su creencia de que, gracias a la competencia privada, cuanto más egoístamente se comporte cada individuo, tanto más contribuirá al progreso colectivo. Por tanto, es deseable que cada uno aumente al máximo su beneficio a costa de quien sea y a partir de esa creencia se pasa insensiblemente a pensar también que en la vida sólo importa lo que produce ganancia monetaria. Así se desprestigian todas las actitudes cuyos móviles no sean los económicos; es decir, lo que no se cotiza en el mercado no tiene valor. «Cualquier necio», escribió Machado, «confunde valor y precio». Hablando en general, nuestra civilización padece esa necedad. Y si en el siglo XVIII, en que nació esa doctrina, la práctica religiosa podía paliar los excesos del sistema, en estos tiempos secularizados los valores no económicos pasan a segundo plano y el texto sagrado es el Evangelio según San Lucro. En el altar mayor son adorados el Becerro de Oro y su pareja la Técnica, santa madre de la productividad multiplicadora de los beneficios, de la que se espera la solución de todos los problemas. Los capitalistas y sus técnicos cuidan de ese altar, controlando los medios de producción y repitiéndonos a los fieles —reducidos a meros productores/consumidores— que lo que no vale dinero no merece la pena.

El comunismo coincide plenamente con el capitalismo en adorar la técnica y la productividad y en confiarles la solución de todo aunque, como no cree en el mercado e intentó vanamente instaurar incentivos humanos distintos del lucro, quienes allí atienden el altar no son los capitalistas sino los funcionarios y técnicos estatales. Tanto coincide con el capitalismo que incluso reduce la historia a lo económico, todavía con mayor rigor. No debe extrañarnos porque Marx, europeo de su tiempo, aprendió ecomía en David Ricardo. Por estas y otras razones resulta indudable que el comunismo —es decir, el capitalismo de Estado— y el modelo americano son ramas del mismo tronco: la civilización moderna. Por eso ya afirmó Toynbee que el sistema soviético era una herejía del capitalismo. El fracaso comunista deja pendiente, por tanto, una grave interrogación, a saber: ¿estaba muerta solamente esa rama o acaso también el resto del árbol padece la enfermedad?

No es propio de esta ocasión intentar una respuesta y paso por ello al segundo ejemplo de frontera mundial, menos definida pero más real y profunda. Me refiero a la existente entre el norte y el sur; es decir, entre el «centro» y la «periferia», denominaciones éstas popularizadas desde hace tres o cuatro décadas para designar, entre economistas, a los países ricos y pobres respectivamente. Es una frontera cruel, es el permanente foso entre los que derrochan y los que no tienen, entre los dueños del poder y los sometidos a él. Un foso que además se ahonda cada año, pues pese a las ayudas organizadas y los sucesivos Decenios para el Desarrollo de las Naciones Unidas, en la pasada década muchos países han retrocedido en vez de progresar.

Cuando, hace casi treinta años, se convocó una magna conferencia internacional para tratar el problema del subdesarrollo en el sur, los economistas de la periferia pusieron en evidencia que la actual situación del escenario mundial, enteramente dominado en los mercados y en las finanzas por los países ricos, impedía al sur progresar siguiendo la mismas vías trazadas por las grandes potencias europeas en el siglo XIX, cuando colonizaban el planeta sin ningún rival de su talla. Sordos al argumento, aunque esa situación esté a la vista,

los expertos del norte y los organismos internacionales siguen recomendando las recetas de antaño, recordándoselas a sus interlocutores del sur con la misma sonrisa de superioridad, entre el desdén y la tolerancia, con que se habla a los niños o a los ignorantes. Incluso prometieron al sur un Nuevo Orden Económico Internacional que no llegó a nacer ni hubiera podido ser nuevo, porque tales promesas quedan sin cumplir cuando han de llevarlas a cabo quienes se están aprovechando del viejo orden, como le ocurre al norte. Visto desde mi frontera, el resultado es hoy un mundo con medios técnicos suficientes para alimentar a todos, pero en cuya mitad sur persiste injustamente el hambre. Es decir, un mundo viciado en el que presumir de racionalidad económica es un sarcasmo, porque las recetas económicas impuestas desde el norte están desfasadas respecto del mundo actual y perjudican a la periferia en beneficio del centro.

Así y todo es justo reconocer que la ciencia económica ha progresado mucho, especialmente en sus técnicas instrumentales. Pero, ¿en qué dirección? ¿Buscando nuevos caminos ante el fracaso o involucionando hacia una torre de marfil? Dejaré la respuesta a un prestigioso premio Nobel de economía, George Stiegler, que se expresó de este modo: «Hace menos de un siglo, un tratado de economía empezaba más o menos así: 'La economía es el estudio de la humanidad en los asuntos ordinarios de la vida'. Hoy esas obras comienzan con frecuencia como sigue: 'Este tratado, inevitablemente extenso, está dedicado a analizar una economía donde las segundas derivadas de la función de utilidad poseen un número finito de discontinuidades. Para abarcar el problema ha sido preciso suponer que cada individuo sólo consume dos bienes y muere después de una semana robertsoniana. Sólo se emplean en el análisis, si bien constantemente, instrumentos matemáticos elementales, como la topología'».

Como todas las caricaturas, ese texto encierra verdades. Por un lado, refleja los grandes avances formales de la teoría, pero por otro muestra su distanciamiento de las complejidades vitales, tendiendo a una ciencia que, si no facción, podría llamarse nobelesca (escrita con b). Ello se debe a que la base de la teoría sigue siendo la misma que en el siglo XVIII, como si las sociedades humanas y sus relaciones mutuas no hubieran variado desde entonces. El error está en pensar, por la creencia en un Orden Natural, que con ideas e instituciones de hace doscientos años se pueden afrontar los nuevos problemas y encauzar la técnica moderna en beneficio de todos. Para demostrar la necesidad de poner al día las ideas económicas basta recordar que, a lo largo de este siglo, la física ha modificado revolucionariamente sus modelos teóricos, aun cuando la estructura de los cuerpos que estudia sigue siendo la misma. ¿Cómo puede pensarse entonces que no es urgente reformar a fondo los supuestos básicos de la ciencia económica, a fin de actuar en unas sociedades que han cambiado tanto? Al capitalismo le debemos el gran progreso que nos trajo desde las monarquías absolutas hasta las democracias surgidas de la Revolución francesa: libertad, igualdad, fraternidad. Pero si bien el liberalismo de mercado nos dio más libertad, aun a costa de mayor desigualdad, y si el comunismo favoreció la igualdad, con merma de la libertad, ninguno de los dos ha progresado ni siquiera hacia la solidaridad, ya que no a la lejana meta de la fraternidad. Al contrario, al poner el énfasis en el individuo, el capitalismo mercantil socavó los sentimientos de comunidad propios de las sociedades tradicionales y los sigue socavando en el Tercer Mundo sometido a su influencia; mientras el comunismo sólo consiguió imponer una solidaridad forzosa, triste simulacro de la que debe ser interna y auténticamente vivida.

El hecho es que la anacrónica ideología legaliza los intereses del norte y que así se frenan las iniciativas hacia el progreso que podrían surgir en el sur, donde sobrevive el sentido comunitario y donde por eso caben impulsos hacia una mayor solidaridad mundial. Solidaridad mucho más necesaria ahora, sobre un planeta empequeñecido por la técnica de las comunicaciones, donde ninguna cultura puede ya existir aislada.

Como siempre, el encastillado centro evoluciona menos que la fronteriza periferia, cuya caótica apariencia se debe precisamente a encontrarse en ebullición. El norte apenas concibe iniciativas importantes salvo en el campo de la ciencia y de la técnica, con lo que aún se agrava más el desequilibrio creado por el anacronismo de las petrificadas ideas. Por eso hay muchos más gérmenes de futuro social en la vasta periferia que en los países avanzados. El caduco modelo desarrollista del norte está agotado, aunque sólo sea porque su tendencia expansiva tropieza por lo menos con dos límites: uno, la naturaleza, cuya explotación no puede continuar mucho tiempo siendo tan destructora como hasta hoy; y, otro, las reivindicaciones políticas y económicas del sur, cada vez más consciente de que sus problemas

no tendrán solución mientras el norte imponga las decisiones más convenientes para su beneficio. Aunque el norte ya no habla de colonización, como hace un siglo, sino de interdependencia, el delegado de China en las Naciones Unidas objetó en su día que si la relación propuesta era la existente entre un jinete y su caballo —desde luego interdependientes—, ellos no admiten ya más tiempo el papel de caballo. Los pueblos del sur se saben más débiles, pero ya no se resignan. Recurren a todos los medios y como la demografía les multiplica emigran como pueden a los países adelantados: no de otro modo acabaron los antiguos romanos descubriendo que los llamados «bárbaros» ya les habían invadido.

Las esperanzas del sur podrán parecer ilusorias precisamente cuando en la reciente guerra del golfo el emperador de Occidente ha advertido a todos de su poderío militar con el más aparatoso despliegue de fuerzas jamás montado contra un enemigo sin resistencia. Pero para hacerlo tuvo que conseguir ayudas económicas, porque quien fue el gran acreedor mundial hace cuarenta años es hoy el mayor deudor. Cuando ahora, en su soberbia, proclama el fin de la historia, empieza a advertirse que ha asumido un papel superior a sus fuerzas y que va a encontrar su límite. Quienes creemos que la humanidad evoluciona en espiral, repitiendo su paso por los mismos ejes, aunque a distancias crecientes del centro, recordamos que así cayeron antes todos los imperios. La afirmación no es sólo mía, sino también de historiadores y de algún destacado estadista europeo. Lo proclamó excelsamente, ante las ruinas de Itálica, el autor de estos versos, admirables entre todos los de la poesía castellana: «Las torres que desprecio al aire fueron a su gran pesadumbre se rindieron».

La consideración de dos fronteras me ha traído a ocuparme de límites y ya hice notar que importa no confundirlos con aquéllas, como lo hace nuestra moderna civilización, a causa de que su racionalidad economicista le permite creer que el incremento de la producción puede continuar ilimitadamente. Esta cultura no ha oído hablar de la otra Némesis, suprema y terrible guardiana de los límites, ante quien los mismos dioses se doblegaban y que implacablemente castigaba a los transgresores de lo sagrado.

Las fronteras tienen puertas, cuyo dios era Jano. Pueden ser superadas, asumidas e incluso desplazadas, puesto que son producto de la conveniencia humana y se establecen para mejor interpretar lo real o para comodidad de la vida. En cambio, los límites carecen de aberturas y no es lícito franquearlos: quien a ello se atreva corre un riesgo mortal para su cuerpo o para su espíritu, por haber violado lo sagrado. Mi afirmación parecerá exagerada porque no nos educan ahora en el respeto a lo sagrado, pero no por eso es menos castigada la transgresión. Vulnerar el secreto orden del mundo acarrea la aniquilación del culpable, como ha sucedido siempre con las altas torres que despreciaron al aire.

Los antiguos, en cambio, vivían lo sagrado, y lo mostraban de manera sublime en la tragedia. Sentían la existencia de un plano vital misteriosamente superior al hombre, aunque, al mismo tiempo, presente también en las más hondas cavernas de su espíritu. Sagrada era la belleza, la diamantina y cegadora belleza. Sagrado podía llegar a ser el oscuro seno de una caverna, la magia del plenilunio, el sortilegio de una fuente, la palabra de un asceta. En nuestro Génesis, un árbol del bien y del mal constituyó tan riguroso límite que con la transgresión se acabó el Paraíso. Sagrados eran los límites de la ciudad antigua y sus murallas no oponían sólo a los ataques su solidez, sino además el anatema contra el atacante. Nuestra civilización, en cambio, ha roto con lo sagrado y elevado a sus altares lo más opuesto; a saber: el dinero y la eficacia material. Como no se vive lo sagrado no se escriben apenas tragedias, y si alguna accede a la escena —entre vosotros está quien las ha escrito con tanto coraje como dignidad— el espectador no llega a estremecerse con el horror que invadía al público de Epidauro, pues tiene embotada la sensibilidad para el misterio. Es imposible sentir lo sagrado en la Naturaleza cuando los técnicos la degradan y manipulan como mero recurso explotable, provocando así el castigo de los desastres ecológicos. No puede haber lugares sagrados para el profanador turismo de masas creado por nuestro tiempo, a diferencia de las antiguas peregrinaciones. Tampoco el hombre es sagrado para el sistema, que tritura su persona hasta degradarla a la mera condición de mercancía y mercader, acribillándola a diario con una invasora y condicionante publicidad, inspirada sólo en el lucro. Por eso no estremece el hambre de pueblos enteros ni los muertos por bombardeos militares cuya «rentabilidad» se planea cuidadosamente, comparando las víctimas esperadas con el coste del material bélico.

Ni es sagrado el cuerpo, mero instrumento incluso para quien lo anima, invocando un supuesto derecho a hacer con él lo que quiera, sin darse cuenta de que su cuerpo no es una propiedad suya, sino que es él mismo.

Desde la famosa y archicitada frase cartesiana «Pienso luego soy», emparejando así raciocinio con existencia, la racionalidad del sistema ha ido subestimando el sentimiento que, sin embargo, es primero que la razón, pues, apenas nacido, el niño siente el pezón de la madre, aunque todavía en su cerebro no hayan empezado a formarse las conexiones del raciocinio. Por eso, en la frontera más cercana a la vida, preferimos otra sentencia distinta, a saber: «Siento, luego existo». Pero hasta los sentidos son manipulados por el mercado, sustituyendo el goce directo de las cosas mismas por el simulacro de imágenes. «Civilización de la imagen», se repite hoy orgullosamente, y se vive entre espejismos, como si la imagen televisiva de un crepúsculo no empobreciera el patetismo de los campos recogiéndose en la noche. ¡Ah! pero es que la imagen nos domestica para la pasividad y es mucho más disfrazable por el poder que la visión personal.

No hace falta continuar porque un solo aspecto los resume todos: hasta el amor deja de ser sagrado, reducido a contacto y a sexo o técnica, cuando es pura vida en éxtasis, en vilo, en lo más alto del surtidor, allí donde es, pero ya se quiebra y desintegra en el aire, al borde del no ser. No osaré decir nada del amor porque no soy un gran poeta, pero sí pondré de manifiesto cómo se le maltrata, con sólo recordar dos frases tan habituales como reveladoras. Pues resulta que no provoca escándalo una expresión tan repulsivamente mercantil y degradante como la de «débito conyugal», y, en cambio, muchos se sobresaltan cuando oyen hablar de «amor libre»; siendo lo cierto que el amor forzado no es amor y que no cabe amor sin libertad ni auténtica libertad sin amor. Pero es que el centro se escandaliza al revés, por miedo a la ambivalencia y la ambigüedad, cualidades tan vivas en el amor y en la frontera.

Y si el amor no es sagrado, ¿cómo va a serlo la muerte? Hoy no se la recibe en su madurez, sino que a veces la apresuramos desatinadamente y otras la aplazamos, manteniendo una vida carente ya de dignidad humana. No se acepta la muerte, aunque nos acercamos a ella cada día, como lo hago ahora mismo mientras hablo, sin entristecerme por estar muriendo, puesto que es la prueba de estar vivo. Pues la muerte no es lo contrario del vivir, sino el horizonte que lo confirma y contra el cual gana la existencia en intensidad, como el retrato sobre un fondo acertado. Si conscientemente dejamos a la muerte que nos acompañe, hace milagroso cada instante, retoca voluptuosamente el irrecuperable pasado, hace incierto el futuro y así más deseable. No es enemiga, sino amiga, quien nos salva de la decrepitud; pero esta civilización no lo entiende y escamotea la presencia de la muerte en nuestro escenario social.

Muy colmado de ciencia está Occidente, pero muy pobre de sabiduría. Es decir, del arte de vivir, más abarcante que la ciencia porque, contando con ella, incluye además el misterio.

Ahora no se procura alcanzar la iluminación, sino sentir el latigazo del deslumbramiento. Se busca el estrépito, lo aparatoso, los focos publicitarios; no el silencio, lo auténtico, ni el resplandor tranquilo de la lámpara. Un símbolo de nuestro tiempo es preferir la ducha, rápida, ruidosa y acribillante, en vez de envolverse voluptuosamente en la líquida seda del baño, lento y sosegado. Los países de la periferia conservan, aun en su atraso técnico, más sabiduría y eso es una esperanza para todos, porque cada día es más urgente compensar el desajuste esencial de esta civilización: el de tener muchos medios sin saber ponerlos al servicio de la vida.

Al luchar contra ese desajuste evitemos, sin embargo, el desafuero de los extremismos que lo agravan. También el de la frontera, aunque sea la avanzadilla del cambio, porque el centro tiene sus razones y sus valores. Lo importante, sea en el centro o en la frontera, es ser lo que se es con dignidad, entendiendo la dignidad ajena. Unos y otros tenemos nuestras razones y motivos. Hace muchos años, con juvenil y dramático apasionamiento, pensaba yo que todos éramos culpables de todo. Hoy creo que, salvo en actos concretos, somos todos inocentes. Las ideas genéricas de culpa o de pecado colectivo no son más que instrumentos del dogma o del poder para dominar mejor.

No hay convivencia sin tolerancia mutua, y así vuelvo a mis palabras iniciales, para rogaros tolerancia hacia el hombre que soy, humilde y fronterizo; aunque acaso no sea tanta mi humildad, puesto que vengo envaneciéndome de ella. ¿O quizás en el fondo la humildad tiene también su orgullo? «Llaneza muchacho, y no te encumbres, que toda afectación es

vana», recomienda el maestro de todos por boca de maese Pedro, el del retablo. En todo caso, me sosiega saber que mis venideros pasos hacia mi última frontera los daré en vuestra compañía y al amparo de vuestro saber. Me esforzaré por no desentonar en esta Casa y, por si en alguna ocasión no lo consigo, permitidme justificarme de antemano concluyendo con una leyenda japonesa: En un antiguo monasterio el monje jardinero llevaba varias semanas preocupado. Había anunciado su visita el abad de otro cenobio cuyo jardín era reputadísimo, e importaba no desmerecer ante sus ojos. Para eso el monje venía perfeccionando el pequeño microcosmos de su jardín, repasando las ondas de arena finísima que representaban el océano, tallando el boj delimitador, aclarando el musgo y los líquenes que envejecían la roca central, símbolo de la montaña sustentadora del cielo. La víspera de la anunciada visita su propio abad acudió a felicitarle, pero el monje se sentía inquieto ante su jardín: algo faltaba. De pronto tuvo una inspiración. Se acerco al cerezo que descollaba entre los arbustos y sacudiéndolo con cuidado logró desprender de una rama la primera hoja del otoño. La hoja osciló despacio en su caída y se convirtió en una mancha amarillenta sobre el verdor impoluto del césped. El monje sonrió: el jardín perfecto quedaba completado con la imperfección. Ahora si representaba el cosmos.

Quisiera poder desempeñar aquí, al menos, la misma función que aquella hoja. Y quisiera creer, además, que mis palabras no han disonado demasiado en la serena armonía de esta solemnidad.

Muchas gracias.

“Si nunca despertaste en sobresalto febril, precipitándote hacia el lado vacío de tu lecho, tanteándolo con manos que se obstinan vanamente contra implacable ausencia.

Si no sentiste entonces la muerte desgarrándote en vida y agrandando el vacío en tus venas inflamado el vano apartamiento de tus muslos, el ansia de tu sexo.

Si no rompió tu voz ese gemido que acuchilla la tierna madrugada… es que en tu corazón no ardía la hoguera que llamamos amor.

En ella me consumo y es mi grito tu nombre: a ti me abro en carne viva.

Mi piel muere en espera de la tuya, mi sexo late con ansiosa boca de pez en la agonía.

Y al no llegar tus labios con su bálsamo, ni el fuego sosegante de tu lengua mi mano se fatiga inútilmente en estéril caricia porque tan sólo tú tienes las alas para el vuelo que mata y da la vida”.

De "La vieja sirena"

José Luis Sampedro

As nove décadas de J. L. X.M. Beiras Este artigo foi publicado no extinto xornal en galego Galicia Hoxe en febreiro de 2007.

Unha versión anterior apareceu nun libro de homenaxe a José Luis Sampedro polo seu 90 aniversario. O autor quere rescatalo hoxe en lembranza a quen foi o seu mestre e amigo e mente lúcida contra os estragos do capitalismo neoliberal.

Sí, escribin J. L., non T. L. -inanque ben podía ser tamén. Veredes por qué. Cando un egrexio nonaxenario, paisano noso, publicou a sua autobiografía -máis ben ca memorias, dicía il -estruturouna por decenios e titulouna As décadas de T.L. Fíxoo con toda a intención. O noso egrexio paisano do caso foi Lois Tobío, un dos máis excelsos cerebros e corazóns supervivintes da xeración nacionalista republicán martirizada por Atila no trinta e seis, alma do proxecto de Estatuto do S.E.G. no trinta e un, xurista e diplomático de carreira, e autor dunha fermosísima tradución galega do Fausto, elaborada paseniñamente ao longo de moitas desas suas décadas de vida, que editou Laiovento pesia que o departamento correspondente da Xunta fraguiana non lle concedera subvención, seica por considerar o asunto carente do interés cultural necesario para a concesión desa dádiva. Non vos minto, non. Pois ben, ao rotular a sua propria biografia estruturada por decenios, como dixen, o Lois Tobío invertíu intencionadamente a orde das suas iniciais para suscitar o equívoco evocador, coma homenaxe tácita, do clásico latino de Tito Livio.

Lembreime deste xogo do fino e culto humor peculiar do noso Lois Tobío no intre de encetar eu a escrita desta miña sinxela homenaxe a outro amigo egrexio e entrañabel que, cando isto se publique, terá cumplido noventa anos o primeiro de febreiro: José Luis Sampedro. Pos dil se trata, a il corresponden as iniciais que figuran no cabezal deste escrito. Nove decenios de existencia que seguramente tamén se poderían periodizar en décadas, entendidas como unidades de tempo histórico deslindadas por crebas ou lañas siñificativas na dimensión social ou persoal da peripecia existencial que lles val de fío condutor.

Hai cousa dun par de meses, dous dos discípulos de José Luis Sampedro máis atentos a agarimalo coa cortesía do corazón, andaluces os dous, os profesores Antonio Rallo e Joaquín Guzmán, fixéronme partícipe da iniciativa de confeccionar un caderno de felicitación a José Luis “pola sua entrada - dicían iles con humor

afábel- no restrinxido clube dos nonaxenarios”. O caderno contería un feixe de cartas dun fato de amigos escritores, compañeiros académicos, e discípulos activos na docencia universitaria e no ronsel da sua progresista e heterodoxa conceición da análise estrutural das formacións económicas no eido das ciencias sociais. Coa complicidade da sua compañeira Olga, José Luis recibiría por solpresa ese caderno o día do seu cumpleanos. Agora que esa data pasou xa, a solpresa xa lle foi dada, e portanto non hai reserva nen segredo que gardar por máis tempo, quero dar ao prelo a miña cativa contribución á homenaxe de respeito e agarimo a José Luis Sampedro, para compartila cos moitos leitores de Galicia Hoxe que, con seguranza, len, escoitan e estiman a ese home inxel, diáfano, decote mozo de esprito e xenerosamente solidário cos seres humáns que il segue a ser ao cabo das suas nove décadas de existencia fecunda e apaixoada.

Veleiquí, pois, no meu idioma, as palabras que, no seu, lle dirixin na privacidade dese caderno reservado de primeiras para il só. * * * * ** * * * ** * * * * Aguiar, 28 de Nadal, día dos Santos Inocentes, 2006.

Benquerido José Luis, reanudo hoxe o diálogo por carta contigo, materialmente interrumpido hai algún tempo. Digo materialmente, en soporte de papel, poisque mental e afectivamente non se interrumpíu nunca: continuou cunha frecuencia que cecais non imaxinas durante este tempo último no que non nos cruzamos cartas. Parolei contigo a traveso dos teus textos e dos teus libros, os recentes e máis os de antes, os que andiven a relér ao chou, segundo me viñan de sócato ás mentes. Tamén de fotos contigo, que me axexan dende os andeis da miña libraría cada vez que me achego a apañar algún volume no recanto onde están as tuas obras -éche unha vella manía miña, se cadra larvadamente fetichista, ou totémica, ésta de pórlle una pantalla de facianas amigas á miña biblioteca. Como aquelas no pazo das Torres da Lama e na ponta de Bares, comarca de Ortegal: acompañárate eu a unha insólita universidade popular de vran, con xente moi nova e debecente de escoitarte, e fascinárante aquelas terras, nas que máis logo situarías o desenlace dunha das tuas novelas ou romances -“Real sitio”, non si?.

Millor dito: o desenlace e máis tamén o “caso do laranxeiro impúdico”, inanque “transplantado” por ti a Aranjuez -por certo que nunca che eu perguntei se aturara ben a mudanza de clima e de solo nutricio. Xa lugares

ti ves: os

“círculos do tempo” enlazan

e culturas distantes no espazo, e non só idades diferentes e, polo que semella, irrepetíbeis das persoas e os povos. Escribes -consulto o libro, no che é portento de memoria que non posúo- escribes, digo, que “ao tempo non se lle dá a volta coma ao mundo”. Non che estou tan certo. Coido que se foses galego -algo diso tés, seino- non o dirías tan rotundamente. E índa sen sérelo -inanque repito, algo diso tés, xa o seicoñézote abondo para intuir que tampouco ti estás tan seguro de que ao tempo non se lle dá a volta. Porque, se non, non escribirías a tua triloxía. Millor dito: non terías podido escribila. E menos aínda sen consciencia de estares a facelo, até cáseque o final, “coa vital aceitación do ocaso”, tal coma o dis ti mesmo. Porque, ao facérelo, décheslle a volta ao tempo -só que doutro xeito distinto do cronolóxico. E o cronolóxico só existe nos reloxos. O tempo, ben o sabes ti mellor ca min, é unha invención humá. Na natureza non existe o tempo, senón somentes o movemento, a mutación, a metamorfose. De maneira que se o tempo é unha invención -no senso de Bach- humá, ergo, a mente humana ben pode darlle a volta. Ao cabo, en rigor, ¿non é iso a “vita nuova” do Dante?, ¿ou “la nuova gioventú” de Passolini? -por certo, escrita orixinalmente en friulano, mira ti.

Vouche facer unha pequena confidencia -coido que nunca antes cho contara. Sabes que, nun intre dado, atravesei unha longa e profunda crise que andou a piques de acabar conmigo. Foron, polo cronos, varios anos que pasei fóra da realidade e do tempo. A miña nai contárame, máis tarde, que durante a miña crise eu tiña a absurda pretensión obsesiva de voltar atrás no tempo para volver empezar a vivir doutro xeito. Pois ben: unha vez que sobrevivín, volvín nacer. Por iso sempre me digo que eu nacin duas veces, a segunda en plena corentena conforme á miña idade cronolóxica. Porque volvin empezar a vivir -doutro xeito. ¿Poderásme crér?: renacin nun estado vivencial de inocencia -e de íntima liberdade plena.

O que veño de parolar contigo devólveme vivencialmente a unha noite do 1987 en Madrid. Celebrábanse as xornadas de homenaxe pola tua xubilación -só administrativaorgaizadas por Rafael. Ese día tocárame a min falar encol da tua obra científica. Ao rematar, fóramos cear todos a un restorán detrás das Cortes. Chegados aos postres, propuxéchesme, nun aparte, írmonos pasear os dous despois da cea polo Madrid dos Austrias -o teu Madrid preferido. E así o fixemos, deica ben entrada a madrugada. Latricamos longamente. Millor direi: nesa ocasión, falaches longamente ti sobor de todo. Eu apenas dicía res porque estaba fascinado escoitándote. Foi unha delicia. Ou máis ben: foi o disfroite dunha deliciosa aprendizaxe. Porque, aínda que non me lembro de todo nen moito menos, faláchesme demorada e asosegadamente do descobremento que estabas en trance de facer: a vellez. E dicíasme que, fronte ao tópico

comunmente esparexido, a vellez resultaba ser unha etapa maravillosa da vida, se ún chegaba a ela en condicións vitais aceitábeis. Hai xa cáseque vinte anos disto. A tua conversa de aquela noite voltou insistentemente á miña memoria hai poucos meses, cando fun eu quen se atopou situado na soleira do corredor polo que ti comezabas a transitar daquela. A xulgar por todo o que ti levas sido, levas feito, levas vivido, levas criado e levas amado nese tempo, coido que tamén ti volviches nacer daquela, volviches empezar a vivir doutro xeito - a tua singular “vita nuova”, a tua peculiar “nuova gioventú”.

Agora -non teño remedio, posto a divagar esquecía dicircho- agora que Rallo e Guzmán me advertiron de que vas culminar os teus nove primeiros decenios -segundo o cronos- de vida, as tuas xenuinas nove décadas de J. (non T.) L., e que o seu aviso tivo a virtude de suscitar a reanudación da miña correspondencia contigo sobre papel, quero dicirche o moito que che debo simplesmente por seres como es e ter eu o privilexio de terte coñecido, adeprendido de ti e convirtido en amigo teu, compartir unha amizade que segue a arrequecerme sempre. Mais, sobor de todo, quero dicirche o moito que te quero e quero seguir a quererte ao longo dese tempo que non se mide nos reloxos senón nas vivencias que nos fan sermos humanos.

Brindo con mencía da Ribeira Sacra por Olga e por ti. Unha moi fonda aperta fraternal, “irmandiña”, para volos dous.

Prólogo ¡INDIGNAOS! Yo también nací en 1917. Yo también estoy indignado. También viví una guerra. También soporté una dictadura. Al igual que a Stéphane Hessel, me escandaliza e indigna la situación de Palestina y la bárbara invasión de Irak. Podría aportar más detalles, pero la edad y la época bastan para mostrar que nuestras vivencias han sucedido en el mismo mundo. Hablamos en la misma onda.

Comparto sus ideas y me hace feliz poder presentar en España el llamamiento de este brillante héroe de la Resistencia francesa, posteriormente diplomático en activo en muchas misiones de interés, siempre a favor de la paz y la justicia. ¡INDIGNAOS! Un grito, un toque de clarín que interrumpe el tráfico callejero y obliga a levantar la vista a los reunidos en la plaza. Como la sirena que anunciaba la cercanía de aquellos bombarderos: una alerta para no bajar la guardia.

Al principio sorprende. ¿Qué pasa? ¿De qué nos alertan? El mundo gira como cada día. Vivimos en democracia, en el estado de bienestar de nuestra maravillosa civilización occidental. Aquí no hay guerra, no hay ocupación. Esto es Europa, cuna de culturas. Sí, ése es el escenario y su decorado. Pero ¿de verdad estamos en una democracia? ¿De verdad bajo ese nombre gobiernan los pueblos de muchos países? ¿O hace tiempo que se ha evolucionado de otro modo?

Actualmente en Europa y fuera de ella, los financieros, culpables indiscutibles de la crisis, han salvado ya el bache y prosiguen su vida como siempre sin grandes pérdidas. En cambio, sus víctimas no han recuperado el trabajo ni su nivel de ingresos. El autor de este libro recuerda cómo los primeros programas económicos de Francia después de la segunda guerra mundial incluían la nacionalización de la banca, aunque después, en épocas de bonanza, se fue rectificando. En cambio ahora, la culpabilidad del sector financiero en esta gran crisis no sólo no ha conducido a ello; ni siquiera se ha planteado la supresión de mecanismos y operaciones de alto riesgo. No se eliminan los paraísos fiscales ni se acometen reformas importantes del sistema. Los financieros apenas han soportado las consecuencias de sus desafueros. Es decir, el dinero y sus dueños tienen más poder que los gobiernos. Como dice Hessel, "el poder del dinero nunca había sido tan grande, insolente, egoísta con todos, desde sus propios siervos hasta las más altas esferas del Estado. Los bancos, privatizados, se preocupan en primer lugar de sus dividendos, y de los altísimos sueldos de sus dirigentes, pero no del interés general" ¡INDIGNAOS!, les dice Hessel a los jóvenes, porque de la indignación nace la voluntad de compromiso con la historia. De la indignación nació la Resistencia contra el nazismo y de la indignación tiene que salir hoy la resistencia contra la dictadura de los mercados. Debemos resistirnos a que la carrera por el dinero domine nuestras vidas. Hessel reconoce que para un joven de su época indignarse y resistirse fue más claro, aunque no más fácil, porque la invasión del país por tropas fascistas es más evidente que la dictadura del entramado financiero internacional. El nazismo fue vencido por la indignación de muchos, pero el peligro totalitario en sus múltiples variantes no ha desaparecido. Ni en aspectos tan burdos como los campos de concentración (Guantánamo, Abu Ghraib), muros, vallas,

ataques preventivos y "lucha contra el terrorismo" en lugares geoestratégicos, ni en otros mucho más sofisticados y tecnificados como la mal llamada globalización financiera. ¡INDIGNAOS!, repite Hessel a los jóvenes. Les recuerda los logros de la segunda mitad del siglo XX en el terreno de los derechos humanos, la implantación de la Seguridad Social, los avances del estado de bienestar, al tiempo que les señala los actuales retrocesos. Los brutales atentados del 11S en Nueva York y las desastrosas acciones emprendidas por Estados Unidos como respuesta a los mismos, están marcando el camino inverso. Un camino que en la primera década de este siglo XXI se está recorriendo a una velocidad alarmante. De ahí la alerta de Hessel a los jóvenes. Con su grito les está diciendo: "Chicos, cuidado, hemos luchado por conseguir lo que tenéis, ahora os toca a vosotros defenderlo, mantenerlo y mejorarlo; no permitáis que os lo arrebaten". ¡INDIGNAOS! Luchad, para salvar los logros democráticos basados en valores éticos, de justicia y libertad prometidos tras la dolorosa lección de la segunda guerra mundial. Para distinguir entre opinión pública y opinión mediática, para no sucumbir al engaño propagandístico. "Los medios de comunicación están en manos de la gente pudiente", señala Hessel. Y yo añado: ¿quién es la gente pudiente? Los que se han apoderado de lo que es de todos. Y como es de todos, es nuestro derecho y nuestro deber recuperarlo al servicio de nuestra libertad.

No siempre es fácil saber quién manda en realidad, ni cómo defendernos del atropello. Ahora no se trata de empuñar las armas contra el invasor ni de hacer descarrilar un tren. El terrorismo no es la vía adecuada contra el totalitarismo actual, más sofisticado que el de los bombarderos nazis. Hoy se trata de no sucumbir bajo el huracán destructor del "siempre más", del consumismo voraz y de la distracción mediática mientras nos aplican los recortes. ¡INDIGNAOS!, sin violencia. Hessel nos incita a la insurrección pacífica evocando figuras como Mandela o Martin Luther Kingo. Yo añadiría el ejemplo de Gandhi, asesinado precisamente en 1948, año de la Declaración Universal de los Derechos Humanos, de cuya redacción fue partícipe el propio Hessel. Como cantara Raimon contra la dictadura: Digamos NO. Negaos. Actuad. Para empezar, ¡INDIGNAOS!

José Luis Sampedro

“HAY DOS TIPOS DE ECONOMISTAS: LOS QUE TRABAJAN PARA HACER MÁS RICOS A LOS RICOS Y LOS QUE TRABAJAMOS PARA HACER MENOS POBRES A LOS POBRES”

“ES ASOMBROSO QUE LA HUMANIDAD TODAVÍA NO SEPA VIVIR EN PAZ, QUE PALABRAS COMO

COMPETITIVIDAD

SEAN

LAS

QUE

MANDAN

FRENTE

A

PALABRAS

COMO

CONVIVENCIA"

“SIN LIBERTAD DE PENSAMIENTO, LA LIBERTAD DE EXPRESIÓN NO SIRVE DE NADA”

“CUANDO DIGO HUMANIDAD EXAGERO, PORQUE CREO QUE HUMANIDAD NO HAY; HAY SERES HUMANOS.

LLEVAMOS DOS MIL AÑOS DESDE LA

ANTIGUA

GRECIA, SE HA

PROGRESADO TÉCNICAMENTE DE UNA MANERA FABULOSA, CASI INVEROSÍMIL PERO SEGUIMOS MATÁNDONOS UNOS A OTROS, NO SABIENDO VIVIR JUNTOS EN ESTE PLANETA. EL HOMBRE NO HA MADURADO BASTANTE”

"QUE NON ME CHOREN, QUE LOITEN"

"O SISTEMA ESTÁ ROTO E PERDIDO, POR ISO TEDES FUTURO"

"AOS 9 ANOS INTENTEI SER XESUÍTA. AOS 19, ANARQUISTA"

"NA TÚA FAME MANDAS TI"

"TERIAMOS QUE INDIGNARNOS 1.000 VECES MÁIS"

"ESTAMOS A VIVIR UN MOMENTO TRÁXICO. O MINISTRO ACTUAL É UNHA AMEAZA PARA A EDUCACIÓN ESPAÑOLA. É UN HOME CUXA POLÍTICA HAI QUE DEFINIR COMO "DE CONTRARREFORMA". NA HISTORIA DE ESPAÑA HAI UN MOMENTO NO SÉCULO XVI, CANDO EMPEZAN EN EUROPA OS PROTESTANTES, LUTERO E DEMAIS QUE SE ESTABLECE A CONTRARREFORMA, COMO OPOSICIÓN AO AVANCE. WERT REPRESENTA A CONTRARREFORMA E CON ELA NON É POSIBLE FORMAR CIDADÁNS LIBRES"

"GOBÉRNANNOS A TRAVÉS DO MEDO"

"SOMOS NATUREZA. POÑER O DIÑEIRO COMO BEN SUPREMO CONDÚCENOS Á CATÁSTROFE"

"O 15 DE MAIO HA DE SER ALGO MÁIS QUE UN OASIS NO DESERTO; HA DE SER O INICIO DUNHA ARDUA LOITA ATA LOGRAR QUE, EFECTIVAMENTE, NIN SEXAMOS NIN NOS TOMEN POR "MERCADORÍA EN MANS DE POLÍTICOS E BANQUEIROS". DIGAMOS NON Á TIRANÍA FINANCEIRA E ÁS SÚAS CONSECUENCIAS DEVASTADORAS"

"A XENTE ESTÁ TOLA? NON, A XENTE ESTÁ MANIPULADA"

"[A REPÚBLICA] CONTAXIABA ESPERANZA, ILUSIÓN (AGÁS AOS QUE QUERÍAN PRIVILEXIOS INDEBIDOS), E VIVINO COMO NATURAL. POR ISO O FRANQUISMO RESULTOUME TAN ANTINATURAL, ANTIHUMANO! [NA GUERRA] O NORTE CAEU EN 1937..., E FUN MOBILIZADO COMO SOLDADO FRANQUISTA: VER BISPOS BENDICINDO CANÓNS CONVENCEUME DE QUE ESE BANDO DEFENDÍA PRIVILEXIOS E PESETAS"

"EU NON DIGO QUE O PASADO SEXA O MELLOR. DIGO QUE O CAPITALISMO NO SEU MOMENTO FOI NACENTE, PERO AGORA É INSOSTIBLE. A MELLOR DEFINICIÓN DA SÚA DECADENCIA DEUNA BUSH. DIXO: "SUSPENDÍN AS REGRAS DO MERCADO PARA SALVAR AO MERCADO". É DICIR, O MERCADO É INCOMPATIBLE COAS SÚAS PROPIAS REGRAS"

"O QUE MÁIS ME IMPRESIONOU DESTE SÉCULO XX QUE FINALIZA É A ESTUPIDEZ E A BRUTALIDADE HUMANAS"

"É ASOMBROSO QUE A HUMANIDADE AÍNDA NON SAIBA VIVIR EN PAZ, QUE PALABRAS COMO "COMPETITIVIDADE" SEXAN AS QUE MANDAN FRONTE A PALABRAS COMO "CONVIVENCIA"

"EUROPA É COMO UN XEFE QUE NUNCA SE PON AO TELÉFONO"

"SEMPRE TEÑO UN CADERNO ABERTO, ONDE ANOTO O QUE VOU PENSANDO, PERO NON O FAGO A DIARIO. NON TODOS OS DÍAS SUCEDEN COUSAS DIGNAS DE SER ANOTADAS. SE FORZAS ESA TAREFA E A FAS CON COTIANIDADE, EXPOSTE A ESCRIBIR TEXTOS QUE NON SON IMPORTANTES"

"TRAS ESTA CRISE, O PRÓXIMO A CURTO PRAZO SERÁ OUTRA CRISE"

"NON ME INTERESA A FELICIDADE E NON CREO QUE DEPENDA DE MAIOR OU MENOR INTELIXENCIA. PERO DENDE LOGO NON ESIXIR DEMASIADO FAI MÁIS DOADO LEVARSE BEN CUN MESMO, QUE É O MEU SUSSTITUTO DA FELICIDADE"

"ESTE MUNDO ESTÁ A TRAIZOAR A VIDA"

"O DÍA QUE SE NACE UN EMPEZA UN POUCO A MORRER. ESTAMOS AFEITOS A VER A MORTE COMO ALGO NEGATIVO, E EU ESTOU TAN PRETO QUE NON PODO DEIXAR DE PENSAR NESTE ASUNTO PERO PENSO CON ALEGRÍA VITAL. O QUE NON NOS ENSINAN É QUE O DÍA QUE SE NACE EMPEZA UN A MORRER, E A MORTE ACOMPÁÑANOS CADA DÍA"

"O SISTEMA ORGANIZOU UN CASINO PARA QUE GAÑEN SEMPRES OS MESMOS"

"EDÚCANNOS PARA SER PRODUTORES E CONSUMIDORES, NON PARA SER LIBRES"

"ESTAMOS NUN MOMENTO NO QUE SE ESTÁ A FALAR DE MOITOS PROBLEMAS. POIS O MÁIS GRAVE HOXE É O MINISTERIO DE EDUCACIÓN. COS SEUS RECORTES E INSENSIBILIDADE PRÍVASE AOS NENOS MENOS FAVORECIDOS DE OPORTUNIDADES, DE HORAS DE ESTUDO, DE CLASES, DE AULAS E PROFESORES DE APOIO. ESTASE A CASTRAR A INTELIXENCIA DESE RAPACES PECHÁNDOLLES AS PORTAS PARA O FUTURO MENTRES SE FAVORECE O ENSINO RELIXIOSO CON DIÑEIRO LAICO "

El PAÍS, 12 DE JUNIO DE 2011: "NUESTRO TIEMPO ES PARA MÍ, ESENCIALMENTE, UN TIEMPO DE

BARBARIE. Y NO ME REFIERO SÓLO A VIOLENCIA, SINO A UNA CIVILIZACIÓN QUE HA DEGRADADO LOS VALORES QUE INTEGRABAN SU NATURALEZA. UN VALOR ERA LA JUSTICIA"

PÚBLICO, 22 DE ENERO DE 2009: "HAY UNA COSA QUE ME PREOCUPA: HASTA QUE PUNTO SE ESTÁN

DESTRUYENDO VALORES BÁSICOS. NO HABLO YA DE DERECHOS HUMANOS, SINO DE LA JUSTICIA, LA DIGNIDAD, LA LIBERTAD, QUE SON CONSTITUTIVAS DE LA CIVILIZACIÓN"

RNE, 19 DE ABRIL DE 2012: "LOS HOMBRES PENSAMOS QUE DIRIGIMOS LOS ACONTECIMIENTOS Y

LA HISTORIA [...], PERO HAY UNOS LÍMITES ENORMES, PORQUE NO SOMOS AUTORES SINO PROTAGONISTAS DE UN GUIÓN QUE ESCRIBE LA VIDA"

CADENA SER, 7 DE JULIO DE 2012: "LA ENSEÑANZA RELIGIOSA CREA UN PENSAMIENTO DOGMÁTICO,

SE ESTABLECE UN DOGMA Y YA NO SE PUEDE DISCUTIR, SE ACABA CON EL PENSAMIENTO LIBRE. SIN ÉL NO HAY NI CIUDADANÍA NI DEMOCRACIA"

CARNE CRUDA, 15 DE MAYO DE 2012: "EL MUNDO ACTUAL CAPITALISTA TIENE COMO REFERENTE EL

DINERO, DE TODO HACE MERCANCÍA. VIVIMOS EN UN MOMENTO DE TRANSFORMACIÓN Y LA CIENCIA ES LA PUNTA DE LANZA"

CLARÍN, 16 DE NOVIEMBRE DE 2011: "LO MONSTRUOSO ES QUE NO HAY DUDA DE QUE LA CRISIS

EMPEZÓ POR EL ABUSO DE LOS FINANCIEROS. SE PILLARON LOS DEDOS Y AHORA QUIEREN RECAPITALIZAR LA BANCA ESTRUJANDO A LA GENTE. NO LES IMPORTA PRIVAR A LOS PUEBLOS DE DINERO QUE PODRÍAN APLICAR PARA SUS OBRAS, O PERJUDICAR A LA EDUCACIÓN PÚBLICA QUE DA OPORTUNIDADES A LA GENTE. NO LES IMPORTA QUE SE PRIVATICEN BIENES NACIONALES PARA QUE LES PAGUEN A ELLOS, NO. ELLOS QUIEREN COBRAR"

20 MINUTOS, 23 DE FEBRERO DE 2010: "EL MERCADO ESTÁ EN MANOS DE LOS PODEROSOS. DICEN

QUE EL MERCADO ES LA LIBERTAD, PERO A MÍ ME GUSTARÍA SABER QUÉ LIBERTAD TIENE EN EL MERCADO QUIEN VA SIN UN CÉNTIMO. CUANDO SE HABLA DE LA LIBERTAD HAY QUE PREGUNTARSE INMEDIATAMENTE: ¿LA LIBERTAD DE QUIÉN?"

O Equipo de Biblioteca convídavos a participar no concurso COÑECENDO A VIDAL BOLAÑO, no que haberá que respostar catro preguntas diarias, relacionadas co espectáculo teatral e con este polifacético artista, homenaxeado no Día das Letras Galegas.

BASES 1. O obxectivo do concurso será a procura de datos para respostar catro cuestión diarias, durante cinco días, sobre o escritor homenaxeado nas Letras Galegas deste ano e sobre o teatro: poderanse consultar fontes en soporte papel ou dixital, durante os recreos (biblioteca e sala contigua de ordenadores) e na casa.

2. Poderá participar todo o alumnado de ESO do IES de Curtis.

3. A participación poderá ser individual ou en equipos de 2 persoas, como máximo.

4. Aqueles que decidan participar deberán inscribirse na biblioteca. Poderán facelo ao longo de toda esta semana (21-24 de maio).

5. O concurso comezará o xoves, 23 de maio: no primeiro recreo, os participantes inscritos recollerán na biblioteca unha ficha coas catro preguntas correspondentes a ese día. Repetirán a mesma operación ata o mércores, 29 de maio, día no que rematará a quenda de preguntas.

O venres, 24 de maio, entregarán no primeiro recreo, na biblioteca, a ficha coas respostas do día anterior.

Repetirán a mesma dinámica nos seguintes días: o xoves, 30 de maio, farán a última entrega.

6. O prazo do concurso abrangue do xoves, 23 ao xoves, 30 de maio, ámbolos dous incluídos.

7. Haberá un primeiro e un segundo premio para aquelas persoas ou equipos que consigan achegar un maior número de respostas correctas tanto no contido como na forma (ortografía e organización gramatical ).

COÑECENDO A VIDAL BOLAÑO / EQUIPO NÚMERO ____ luns, 27 de maio

1. Precisa cal é o título dunha obra teatral de Vidal Bolaño que contén un erro: Saxo tenor, Bailadela da morte ditosa, Días sen memoria, Laudamuco – Señor de Ningures.

__________________________________________________ 2. Indica a obra de Vidal Bolaño na que intervén un monstro creado por M. Shelley. Cal é ese monstro?

___________________________________________________ 3. Que obra deste dramaturgo recibiu os premios María Casares e Max?

___________________________________________________ 4. Que nome recibe a institución galega que, para inaugurar a súa andadura, representou a obra de Vidal Bolaño Agasallo de sombras?

___________________________________________________

COÑECENDO A VIDAL BOLAÑO / EQUIPO NÚMERO ____ luns, 27 de maio

1. Precisa cal é o título dunha obra teatral de Vidal Bolaño que contén un erro: Saxo tenor, Bailadela da morte ditosa, Días sen memoria, Laudamuco – Señor de Ningures.

__________________________________________________ 2. Indica a obra de Vidal Bolaño na que intervén un monstro creado por M. Shelley. Cal é ese monstro?

___________________________________________________ 3. Que obra deste dramaturgo recibiu os premios María Casares e Max?

___________________________________________________ 4. Que nome recibe a institución galega que, para inaugurar a súa andadura, representou a obra de Vidal Bolaño Agasallo de sombras?

___________________________________________________

COÑECENDO A VIDAL BOLAÑO / EQUIPO NÚMERO ____ mércores, 29 de maio

1. Que é o dramatis personae nunha obra teatral?

_________________________________________________________ 2. Define os seguintes termos teatrais: tremoia, bastidores e figurantes.

_________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ 3. Identifica os seguintes actores galegos: Mabel Rivera, Antonio Durán, María Pujalte, Xosé Manuel Olveira “Pico”, Laura Ponte e Carlos Blanco.

____________________

_____________________

____________________

____________________

____________________

_____________________

MOCHILA VIAXEIRA Nº 1

- Donde los árboles cantan, de Laura Gallego NOVELA XUVENIL

NOVELA ADULTOS

- O mundo máxico de Tolkien, de Kristal Camprubi e Edouard Kloczko - As rulas de Bakunin, de A. Riveiro Coello - El enredo de la bolsa y la vida, de Eduardo Mendoza - Astèrix e Cleopatra, de Goscinny e Uderzo

CÓMIC - Mortadelo y Filemón. Olimpiadas 2012, de F. Ibáñez - Casa Nova REVISTAS - National Geografic 2012 - As leis de Celavella

/

outubro

PELÍCULAS - El señor de las moscas - Dicionario dos nomes galegos LIBROS DE DIVULGA CIÓN

-Todas as respostas ás preguntas que nunca te fixeches

MOCHILA VIAXEIRA Nº 2

NOVELA XUVENIL

NOVELA ADULTOS

- Futuro imperfecto, de Xulia Alonso - El enigma del scriptorium, de Pedro Ruiz García - Circe ou o pracer do azul, de Begoña Caamaño - La acabadora, de Michela Murgía - Historias para no dormir

CÓMIC - A noite do Samaín - Casa Nova REVISTAS - National Geografic / setembro 2012 - Mareas vivas PELÍCULAS - La soga - Nomes galegos de Ferrín LIBROS DIVULGACI ÓN

- Me pregunto por qué los romanos llevaban toga

Outros compoñentes da mochila viaxeira:  



Relación de contido: cómpre incluír un listado co contido da mochila, para facilitar a revisión de todos os elementos antes da súa devolución.

Propostas de uso: Cada centro establecerá unhas pautas para a utilización do contido da mochila, a título orientativo, que deberían incluírse xunto co resto dos materiais, así como unha presentación da actividade.

O diario da mochila: Resulta de interese favorecer a expresión dos usuarios da mochila, das familias, en relación á experiencia que esta lles proporciona, o que observan con respecto aos hábitos de lectura dos seus fillos ou fillas, a súa opinión sobre a actividade, as súas propostas de mellora. Un caderno de aspecto coidado incluído na mochila, que solicite esta colaboración, permitirá coñecer estas opinións e enriquecerá a actividade.

Hora de ler Dirección Xeral de Ordenación e Innovación Educativa Subdirección Xeral de Centros Asesoría de bibliotecas escolares bibliotecasescolares@edu.xunta.es http://bega-horadeler.blogspot.com http://www.edu.xunta.es/biblioteca.blog

Ilust.: Óscar Villán

MOCHILA VIAXEIRA Os libros gustan da viaxe e da sorpresa, agardan nos andeis ou nos expositores por esa man que, ao abrilos, poña en funcionamento a maxia da lectura.

A mochila viaxeira permitirá levar libros á casa para compartilos coa familia: ese conto que tanto nos gustou, ese libro de poemas que ten palabras fermosas, as imaxes dun álbum que tanto me abraiaron, esa música que fai bailar ás pedras, unha película, un libro que fala do tema que andamos a estudar...

Finalidade A mochila viaxeira está pensada para que, desde a biblioteca escolar, se poida organizar unha actividade que implique ás familias, e así proporcionar un motivo de encontro entre os distintos membros desta, tomando como motivo o mundo dos libros e da lectura. A mochila é o soporte que permitirá aos rapaces e rapazas levar á súa casa, en préstamo temporal, uns materiais que reforcen o vínculo entre familia e escola no seu labor común para a formación dos lectores máis novos.

A modo de proposta Será o Equipo da biblioteca quen decida o contido, periodicidade, modo de adxudicación e destinatarios da mochila viaxeira. A xeito de proposta detállanse algunhas posibilidades:  Destinatarios: a mochila pode ser empregada para introducir temáticas determinadas desde a biblioteca escolar ou achegar as novidades ás aulas. A súa finalidade fundamental será a de achegar materiais para poñer en valor os libros e a lectura no contexto familiar, mediante o préstamo dun pequeno lote de libros e outros soportes que o alumnado levará de forma rotatoria ás súas casas, por un breve período de tempo.

Obviamente, o contido estará axeitado fundamentalmente ao nivel de idade e intereses do alumnado a quen vai dirixida esta actividade, e das súas familias.  Contido: Pódense incluír na mochila materiais diversos, pensando nos distintos membros da familia. Hai moitas posibilidades: o o o o o o o o o

Antecedentes En moitos centros escolares, tanto de infantil e primaria como de secundaria, funciona xa con éxito o que se vén chamando “maleta viaxeira”, coa finalidade antes descrita. Esta fórmula, con distintas variantes (mochila, maleta, caixón dos libros...) e gran diversidade en canto ao contido, tamaño, formato e destinatarios, vén de lonxe. A maleta viaxeira é moi empregada no préstamo interbibliotecario e algunhas bibliotecas escolares utilizan tamén este medio para trasladar lotes de libros ás aulas. Algunhas institucións como a Fundación Germán Sánchez Ruipérez, importante referencia no mundo do fomento da lectura en España, ten empregado bolsas ou mochilas viaxeiras en diversas campañas coa finalidade de achegar libros e propostas para a formación dos lectores ata as súas casas, implicando así aos pais na creación e consolidación de hábitos de lectura.

o o o o



Contos e álbums Libros de poemas Cómics Coleccións de adiviñas, lendas, recitados...

Libros de receitas ou de xardinería Libros sobre temas de saúde ou educación Libros ou revistas sobre deportes Revistas de divulgación científica Libros de coñecementos sobre unha temática que se estea a traballar nese momento nas aulas Unha película ou un documental divulgativo Un CD de música Un xogo de ordenador de carácter didáctico ......

Tamén pode ser un lote monográfico sobre unha determinada temática, aínda que o máis común é diversificar o contido para atender así aos diversos intereses dos membros da familia.

Adxudicación e periodicidade: A fórmula para decidir quen se leva a mochila para a casa pode ser variada: orde alfabética, sorteo, decisión asamblearia.... En canto á periodicidade, dependerá tamén do número de alumnos e o número de mochilas postas en circulación. Conviría que a mochila pasase a fin de semana na casa, favorecendo así a súa utilización, pero convén non alongar moito a espera do resto. En calquera caso, o tempo mínimo sería de tres ou catro días.

E TI, QUERES SER UN GRAN LECTOR… DE PUBLICIDADE? 1. PRECISA QUE PRODUTO SE PUBLICITA E A QUEN VAI DIRIXIDO 2. CAL É O SLOGAN E COMÉNTAO 3. DETALLA QUE PERSONAXES APARECEN NA LÁMINA OU NO VÍDEO: Trazos físicos Sentimentos que se mostran Status social dos personaxes (clases acomodadas, clase media, clase medio-baixa…)

Argumento: que fan os personaxes, que historia se conta...

-

4. INDICA EN QUE AMBIENTES TRANSCORRE A ACCIÓN: -

Na casa Coa familia Na natureza Practicando deporte.

Nunha reunión, nun hotel, nunha oficina...

5. IMOS LER AS IMAXES: - Que planos predominan (panorámico, xeral, americano, primeiro plano...) e para que.

- Análise das cores (frías, quentes...)

- Emprego da luz (natural, artificial, claridade, escuridade...)

6. SE HAI MÚSICA, PRECISA SE É CLÁSICA, MODERNA, SE É RELAXANTE OU MOI DINÁMICA... SE TEN LETRA, PODE TER TAMÉN IMPORTANCIA. 7. SULIÑA OS TÓPICOS (TEMAS ) AOS QUE SE FAI REFERENCIA NO ANUNCIO:

    

Bo gusto,refinamento Liberdade Vida sa Natureza Sexo

   

Crise económica Familia Xuventude Amizade

8. FAI O MESMO NO CASO DE QUE APAREZAN ESTEREOTIPOS: - Home:

estable, valoroso, amante do risco, conquistador, executivo…

- Muller: ama de casa, nai , inferior intelectualmente, fermosa…

- Nenos: asociados ós roles masculinos.

- Nenas: asociadas ós roles femininos.

9. FAI, DE XEITO ORAL, UN PEQUENO COMENTARIO CRÍTICO DO QUE LEVAS ANALIZADO, NO QUE VALORES A EFECTIVIDADE DO ANUNCIO E DOS MEDIOS EMPREGADOS PARA FACELO.

1

2

E TI, SABES LER … PUBLICIDADE?

QUE É A PUBLICIDADE? A PUBLICIDADE é unha técnica de promoción de produtos.

QUE OBXECTIVO TEN? Informar ó público, a través dos medios de comunicación, sobre as vantaxes de bens e servizos, para vendelos e obter beneficios económicos.

CAL É A SÚA FERRAMENTA FUNDAMENTAL? Os anuncios publicitarios, difundidos a través dos medios de comunicación.

QUEN FAI OS ANUNCIOS PUBLICITARIOS ?

Fanos os "creativos publicitarios“, que traballan en Axencias de Publicidade.

Cómpre ter en conta que no deseño e elaboración dun anuncio intervén moita xente: sociólogos, psicólogos, xente que fai enquisas, músicos, especialistas en imaxe e deseño… Todo está perfectamente estudado para que o anuncio capte a atención dun determinado grupo de xente.

ALGÚNS COÑECEMENTOS NECESARIOS PARA LER PUBLICIDADE

QUE INFORMACIÓN PODEN TRANSMITIR AS CORES? dan Cores Cálidas: sensación de actividade, de alegría, de dinamismo, de confianza , forza, poder, vitalidade. Os publicistas úsanos como reclamo da atención do consumidor.

Cores frías: dan sensación de tranquilidade, descanso, seriedade, profundidade e reflexión.

Cada cor ten un significado VERMELLO: úsase para captar a atención. Pode ter valor connotativo de paixón, forza, potencia…

AMARELO: úsase tamén para captar a atención.

Asóciase á luz e á calor.

O BRANCO E O NEGRO BRANCO: cor atraente pola súa limpeza. Asóciase á limpeza, á perfección e ao bo gusto. Úsase tamén para destacar sobre un fondo.

NEGRO: úsase como fondo para buscar o contraste.Pode asociarse ó exótico, pero tamén ó misterio, elegancia e distinción.

O VERDE E O AZUL VERDE: transmite sensación de relaxación e calma.

Asóciase, con frecuencia, á natureza, a todo o puro e san.

AZUL: suxire calma, tranquilidade, serenidade.

Asóciase á inmensidade do mar e do ceo.

OS TIPOS DE PLANOS Nun anuncio publicitario é moi importante analizar os tipos de planos (espacio visual onde están obxectos, personaxes…) que predominan, xa que axudan a entender que se quere suliñar, na mensaxe publicitaria: se interesan paisaxes, aparecerán planos panorámicos, se o interese se centra nalgunha parte do corpo ou dun obxecto , manexaranse os primeiros planos ou de detalle…

TIPOS DE

PLANOS

A ANGULACIÓN Consiste en colocar a cámara nunha posición para crear un efecto determinado no lector ou espectador.

Observade a seguinte diapositiva.

TEMÁTICA Os publicistas deseñan as súas mensaxes publicitarias entorno a temas que resultan moi atraentes para o receptor e que despertan nel sensacións positivas: A ORIXINALIDADE, A LIBERDADE, O BO GUSTOREFINAMIENTO, A VIDA SAUDABLE, A ECOLOXÍA E A NATUREZA, O SEXO, O FACTOR ECONÓMICO, A FAMILIA, A XUVENTUDE , A AMIZADE, A DIVERSIÓN… Observade as seguintes diapositivas:

ESTEREOTIPOS Son ideas acerca de tipos sociais firmemente aceptadas por unha comunidade. A xeneralización inherente ó estereotipo faino erróneo, falso.

Velaquí algún dos estereotipos máis comúns no mundo publicitario, cos que debemos ser moi críticos, pola falsedade que actualmente conlevan:

OS ESTEREOTIPOS DE SEXO HOME: ESTABLE, VALEROSO, AMANTE DO RISCO, CONQUISTADOR, EXECUTIVO… MULLER: AMA DE CASA, NAI , INFERIOR INTELECTUALMENTE, FERMOSA, COQUETA…/ TAMÉN OS NENOS SON REPRESENTADOS COMO DISTINTOS DAS NENAS..

Juan Carlos Fandiño da Torre Director do IES de Curtis Comprácese en convidalo/a a asistir á XX Semana Cultural do IES de Curtis que terá lugar a semana do 18 ao 22 de marzo, no citado instituto.

Ao mesmo tempo desexariamos contar con vostede no acto de clausura, que terá lugar o día 22 de marzo, ás 12:45.

A continuación servirase un refrixerio na cafetería.

Curtis 2013

VENRES 22 DE MARZO 8:45 – 10:25 Filme: Viaje al Centro de la Tierra Grupos: 1º e 2º ESO Lugar: Salón de Actos do IES Curtis --------------------------------------------------------------------------------Obradoiro: Radio escolar Imparten: Raquel Ríos da Fonte e David Fernández (Xornalistas) Grupos: alumnado do ENDL Lugar: Aula pizarra dixital

10:45 – 12:25 Charla: Camiños de Santiago. 50 anos de desprotección patrimonial dun itinerario cultural Relator: Carlos Amoedo Souto (Secretario xeral da UDC e catedrático de Dereito Administrativo) Grupos: 4º ESO/1º e 2º Bacharelato/2º C. Administrativo Lugar: Salón de Actos IES Curtis --------------------------------------------------------------------------------Obradoiro: Xoguetes Imparte: Alberto Casal (Presidente de Brinquedia – Rede Galega do Xogo Tradicional) Grupos: 1º ESO A Lugar: a súa aula --------------------------------------------------------------------------------Obradoiro: Linguaxe publicitaria Imparte: Equipo Biblioteca Grupo: 2º ESO B Lugar: Biblioteca IES Curtis

Agradecementos:

SEMANA CULTURAL

12:45 – 14:25 Charla: Inmunoloxía en peixes Relator: Patricia Díaz Rosales (Grupo de Inmunoloxía e Xenómica.

Instituto de Investigacións Mariñas - CSIC) Grupos: 1º e 2º Bacharelato/4º ESO Lugar: Salón de Actos IES Curtis

•Relatores e conferenciantes

CLAUSURA

•Concello de Curtis

IES de CURTIS

•Comunidade educativa •Asociación de nais e pais

•Casa da Xuventude

(18-22 de marzo)

Durante toda a Semana Cultural conmemórase o bicentenario do nacemento de Verdi e Wagner cunha exposición elaborada polo alumnado de música.

Quedará exposta no corredor da pranta baixa.

O ENDL desenvolverá ao longo da Semana Cultural a campaña Gústame Maquetación e Deseño: 2º Curso CMXA

Curtis, 2013

LUNS 18 DE MARZO 8:45 – 10:25 Filme: El Quijote Grupos: 1º Bacharelato (A e B) Lugar: Salón de Actos IES Curtis

10:45 – 12:25 Charla: A función da xustiza Relator: José Antonio Vázquez Taín (Xuíz) Grupos: 3º e 4º ESO/1º e 2º Ciclo Administrativo /1º e 2º PCPI Lugar: Salón de Actos IES Curtis --------------------------------------------------------------------------------Charla: O Deportivo da Coruña: alegrías, ilusión, sentimento e situación Relator: Alberto Gómez Barros (Xornalista deportivo.Onda Cero. Radio Coruña) Grupos: 1º e 2º ESO/ PCPIs Lugar: Salón de actos da Casa da Xuventude

12:45 – 14:25 Charla: Crise e movementos sociais. Alternativas Relator: Xosé Manuel Beiras Torrado (catedrático de Estrutura Económica da USC e dirixente histórico do nacionalismo galego) Grupos: 1º e 2º Bacharelato/1º e 2º C.Administrativo/1º e 2º C. Informática Lugar: Salón de Actos IES Curtis --------------------------------------------------------------------------------Obradoiro: Linguaxe publicitaria Imparte: Equipo Biblioteca Grupo: 1º ESO B Lugar: Biblioteca IES Curtis

16:20 – 18:00 Encontro literario: Carlos Negro (Poeta e profesor) Grupos: 4º ESO e dous alumnos do clube de lectura de 3º ESO Lugar: Biblioteca IES Curtis

MÉRCORES 20 DE MARZO 8:45 – 09:35 Filme: Los visitantes Grupos: 3º e 4º ESO Lugar: Salón de Actos IES Curtis

09:35- 10:25 Filme: Los visitantes Grupos: 3º e 4º ESO Lugar: Salón de Actos IES Curtis --------------------------------------------------------------------------------Obradoiro: Linguaxe publicitaria Imparte: Equipo Biblioteca Grupo: 2º ESO B Lugar: Biblioteca IES Curtis

10:45 – 11:35 Obradoiro: Risoterapia Imparte: Baia Risa Grupos: 2º ESO A

Lugar: a súa aula --------------------------------------------------------------------------------Charla: Instalacións eléctricas mal feitas Relator: Francisco Urresti Gestal Grupos: 1º e 2º C. Electricidade Lugar: aula da pizarra dixital --------------------------------------------------------------------------------Obradoiro: Linguaxe publicitaria Imparte: Equipo Biblioteca Grupo: 2º ESO B Lugar: Biblioteca IES Curtis

11:35-12:25 Obradoiro: Risoterapia Imparte: Baia Risa Grupos: 2º ESO A Lugar: Na súa aula --------------------------------------------------------------------------------Obradoiro: Beat Box Imparte: Carlos Gende (Músico) Grupos: 3º ESO A e B Lugar: Salón de Actos Casa da Xuventude --------------------------------------------------------------------------------Charla: Instalacións eléctricas mal feitas Relator: Francisco Urresti Gestal Grupos: 1º e 2º C. Electricidade Lugar: aula da pizarra dixital

12:45 – 14:25 Obradoiro: Risoterapia Imparte: Baia Risa Grupos: 2º ESO B Lugar: Na súa aula --------------------------------------------------------------------------------Obradoiro: Deseño de camisetas Imparte: Pablo Rodríguez Torres (Cofundador doRei Zentolo) Grupos. Alumnado de ENDL Lugar: aula da pizarra dixital --------------------------------------------------------------------------------Obradoiro: Linguaxe publicitaria Imparte: Equipo Biblioteca Grupo: 1º ESO A Lugar: Biblioteca IES Curtis

XOVES 21 DE MARZO 8:45 – 10:25 Filme: Plenilunio Grupos: 2º Bacharelato Lugar: aula da pizarra dixital --------------------------------------------------------------------------------Charla: Andrés Díaz: mellor atleta galego de todos os tempos Relator: Andrés Díaz (Récord de Europa e 5ª mellor marca nos 1500 m.l.)

Grupos: 3º e 4º ESO Lugar: Salón de Actos IES Curtis --------------------------------------------------------------------------------Charla: Programación centralitas Relator: Juan Piñeiro Filgueiras. (Profesor de Automoción)

Grupos: 1º e 2º C. Automoción/1º e 2º C. Informática/2º PCPI Lugar: Salón de Actos Casa da Xuventude

09:35-10:25 Obradoiro: Linguaxe publicitaria Imparte: Equipo Biblioteca Grupo: 2º ESO A Lugar: Biblioteca IES Curtis

10:45 – 12:25 Charla: Preparación e reparación de coches para competición Relator: Rubén Pedreira (Preparador de coches de competición e profesor de Automoción na Garda - Pontevedra) Grupos: 1º e 2º C. Automoción/1º e 2º PCPI Lugar: Salón de Actos Casa da Xuventude --------------------------------------------------------------------------------Charla: Audiovisual en Galicia: presente e futuro Relatores: Chema Gagino (director, guionista e profesor de Voz Audiovisual), Roi da Costa e Boris Morandeira (actores) Grupos: 1º Bacharelato/1º e 2º C. Electricidade/1º e 2º C. Informática/ 1º e 2º C. Administrativo/ 4º ESO Lugar: Salón de Actos IES Curtis --------------------------------------------------------------------------------Obradoiro: Bonecos Imparte: Alberto Casal (Presidente de Brinquedia – Rede Galega do Xogo Tradicional) Grupos: 1º ESO A Lugar: a súa aula

10-45-11:35 Obradoiro: Linguaxe publicitaria Imparte: Equipo Biblioteca Grupo: 2º ESO B Lugar: Biblioteca IES Curtis

11:35-12:25 Obradoiro: Grafitti Imparte: RAS Grupos: 2º ESO Lugar: aula 2º ESO A

12:45 – 14:25 Charla: Preparación e reparación de coches para competición Relator: Rubén Pedreira (Preparador de coches de competición e profesor de Automoción na Garda - Pontevedra) Grupos: 1º e 2º C. Automoción/1º e 2º PCPI Lugar: Salón de Actos Casa da Xuventude --------------------------------------------------------------------------------Charla: O Proxecto Nomes e Voces: a investigación nos Concellos de Curtis, Sobrado, Aranga. Boimorto, Vilasantar e Cesuras Relatores: Gustavo Hervella e Xurxo Pantaleón, profesores da USC Grupos: 4º ESO/1º e 2º Bacharelato Lugar: Salón de Actos IES Curtis --------------------------------------------------------------------------------Obradoiro: Grafitti Imparte: RAS Grupos: 2º ESO Lugar: patio cuberto

LUNS 18 DE MARZO 8:45 – 10:25 Filme: El Quijote Grupos: 1º Bacharelato (A e B) Lugar: Salón de Actos IES Curtis

10:45 – 12:25 Charla: A función da xustiza Relator: José Antonio Vázquez Taín (Xuíz) Grupos: 3º e 4º ESO/1º e 2º Ciclo Administrativo /1º e 2º PCPI Lugar: Salón de Actos IES Curtis --------------------------------------------------------------------------------Charla: O Deportivo da Coruña: alegrías, ilusión, sentimento e situación Relator: Alberto Gómez Barros (Xornalista deportivo.Onda Cero. Radio Coruña) Grupos: 1º e 2º ESO/ PCPIs Lugar: Salón de actos da Casa da Xuventude

12:45 – 14:25 Charla: Crise e movementos sociais. Alternativas Relator: Xosé Manuel Beiras Torrado (catedrático de Estrutura Económica da USC e dirixente histórico do nacionalismo galego) Grupos: 1º e 2º Bacharelato/1º e 2º C.Administrativo/1º e 2º C. Informática Lugar: Salón de Actos IES Curtis --------------------------------------------------------------------------------Obradoiro: Linguaxe publicitaria Imparte: Equipo Biblioteca Grupo: 1º ESO B Lugar: Biblioteca IES Curtis

16:20 – 18:00 Encontro literario: Carlos Negro (Poeta e profesor) Grupos: 4º ESO e dous alumnos do clube de lectura de 3º ESO Lugar: Biblioteca IES Curtis

MÉRCORES 20 DE MARZO 8:45 – 09:35 Filme: Los visitantes Grupos: 3º e 4º ESO Lugar: Salón de Actos IES Curtis

09:35- 10:25 Filme: Los visitantes Grupos: 3º e 4º ESO Lugar: Salón de Actos IES Curtis --------------------------------------------------------------------------------Obradoiro: Linguaxe publicitaria Imparte: Equipo Biblioteca Grupo: 2º ESO B Lugar: Biblioteca IES Curtis

10:45 – 11:35 Obradoiro: Risoterapia Imparte: Baia Risa Grupos: 2º ESO A

Lugar: a súa aula --------------------------------------------------------------------------------Charla: Instalacións eléctricas mal feitas Relator: Francisco Urresti Gestal Grupos: 1º e 2º C. Electricidade Lugar: aula da pizarra dixital --------------------------------------------------------------------------------Obradoiro: Linguaxe publicitaria Imparte: Equipo Biblioteca Grupo: 2º ESO B Lugar: Biblioteca IES Curtis

11:35-12:25 Obradoiro: Risoterapia Imparte: Baia Risa Grupos: 2º ESO A Lugar: Na súa aula --------------------------------------------------------------------------------Obradoiro: Beat Box Imparte: Carlos Gende (Músico) Grupos: 3º ESO A e B Lugar: Salón de Actos Casa da Xuventude --------------------------------------------------------------------------------Charla: Instalacións eléctricas mal feitas Relator: Francisco Urresti Gestal Grupos: 1º e 2º C. Electricidade Lugar: aula da pizarra dixital

12:45 – 14:25 Obradoiro: Risoterapia Imparte: Baia Risa Grupos: 2º ESO B Lugar: Na súa aula --------------------------------------------------------------------------------Obradoiro: Deseño de camisetas Imparte: Pablo Rodríguez Torres (Cofundador doRei Zentolo) Grupos. Alumnado de ENDL Lugar: aula da pizarra dixital --------------------------------------------------------------------------------Obradoiro: Linguaxe publicitaria Imparte: Equipo Biblioteca Grupo: 1º ESO A Lugar: Biblioteca IES Curtis

XOVES 21 DE MARZO 8:45 – 10:25 Filme: Plenilunio Grupos: 2º Bacharelato Lugar: aula da pizarra dixital --------------------------------------------------------------------------------Charla: Andrés Díaz: mellor atleta galego de todos os tempos Relator: Andrés Díaz (Récord de Europa e 5ª mellor marca nos 1500 m.l.)

Grupos: 3º e 4º ESO Lugar: Salón de Actos IES Curtis --------------------------------------------------------------------------------Charla: Programación centralitas Relator: Juan Piñeiro Filgueiras. (Profesor de Automoción)

Grupos: 1º e 2º C. Automoción/1º e 2º C. Informática/2º PCPI Lugar: Salón de Actos Casa da Xuventude

09:35-10:25 Obradoiro: Linguaxe publicitaria Imparte: Equipo Biblioteca Grupo: 2º ESO A Lugar: Biblioteca IES Curtis

10:45 – 12:25 Charla: Preparación e reparación de coches para competición Relator: Rubén Pedreira (Preparador de coches de competición e profesor de Automoción na Garda - Pontevedra) Grupos: 1º e 2º C. Automoción/1º e 2º PCPI Lugar: Salón de Actos Casa da Xuventude --------------------------------------------------------------------------------Charla: Audiovisual en Galicia: presente e futuro Relatores: Chema Gagino (director, guionista e profesor de Voz Audiovisual), Roi da Costa e Boris Morandeira (actores) Grupos: 1º Bacharelato/1º e 2º C. Electricidade/1º e 2º C. Informática/ 1º e 2º C. Administrativo/ 4º ESO Lugar: Salón de Actos IES Curtis --------------------------------------------------------------------------------Obradoiro: Bonecos Imparte: Alberto Casal (Presidente de Brinquedia – Rede Galega do Xogo Tradicional) Grupos: 1º ESO A Lugar: a súa aula

10-45-11:35 Obradoiro: Linguaxe publicitaria Imparte: Equipo Biblioteca Grupo: 2º ESO B Lugar: Biblioteca IES Curtis

11:35-12:25 Obradoiro: Grafitti Imparte: RAS Grupos: 2º ESO Lugar: aula 2º ESO A

12:45 – 14:25 Charla: Preparación e reparación de coches para competición Relator: Rubén Pedreira (Preparador de coches de competición e profesor de Automoción na Garda - Pontevedra) Grupos: 1º e 2º C. Automoción/1º e 2º PCPI Lugar: Salón de Actos Casa da Xuventude --------------------------------------------------------------------------------Charla: O Proxecto Nomes e Voces: a investigación nos Concellos de Curtis, Sobrado, Aranga. Boimorto, Vilasantar e Cesuras Relatores: Gustavo Hervella e Xurxo Pantaleón, profesores da USC Grupos: 4º ESO/1º e 2º Bacharelato Lugar: Salón de Actos IES Curtis --------------------------------------------------------------------------------Obradoiro: Grafitti Imparte: RAS Grupos: 2º ESO Lugar: patio cuberto