VORM & INHOUD 2017

Page 1

VAN VORM

2017

mooi


MOOI (bijvoeglijk naamwoord, bijwoord) van

VORM (de; m; meervoud: vormen;)

1

uiterlijke gedaante: een (andere) vorm geven aan; het oog strelend; aangename gewaarwordingen teweegbrengend; ≈ schoon: een mooi gebouw, mooie gebiedsontwikkeling;

2

itstekend: een mooie prestatie; zelfbewustheid, eergevoel; u zich vereerd voelend met;

3

pvoeden, ontwikkelen, beschaven: maatschappelijk verantwoord o ondernemen;

4

ontwikkelende bouwer al ruim 100 jaar in Papendrecht;


Inhoud

14

De stad als brandstof voor ontwerp

48

Trendwatcher: hoe technologie de bouw op zijn kop zet

04 Winnen als team 10 Slimmer wonen kan echt iedereen

17

13 De Raedt, Rotterdam 14 De stad als brandstof voor ontwerp

De Lange Stallen

17 De Lange Stallen 18 Vernieuwen doe je door waarde toe te voegen

44

Ondernemersexpeditie Spitsbergen

24 BOLD Amsterdam 26 Topsporters: samen maak je de keuze om

Topsporters:

26

22 VORM Finance

ervoor te gaan

samen maak je de keuze

28 EXPO REAL MĂźnchen

om ervoor te gaan

32 De Stadhouders 33 Kuit - column Ewout Blinde

46

Houthaven Amsterdam

34 Robotisering 36 Transformeren: Soms is het net een spelletje Tetris 39 Yours, Leiden 40 Partner H.Ek Installatiemaatschappij B.V. 44 Ondernemersexpeditie Spitsbergen 46 Houthaven Amsterdam 48 Trendwatcher

VORM & Inhoud 2017

50 Kijkje op de bouwplaats: Binck Eiland

50

53 Ministerie Sociale Zaken Kijkje op de bouwplaats

55 Colofon


Winnen als team

Winnen als team

FOCUS OP VEILIGHEID & KWALITEIT

Hans Meurs (rechts) en Daan van der Vorm

juiste logo volgt na aanleveren high res beeld

4


De bouwwereld is begonnen aan een nieuwe race naar de top. De groeicijfers in onze sector zijn verdubbeld ten opzichte van 2016. Ook VORM ontwikkelt in rap tempo en is voor de derde keer genomineerd voor de Gazelle award - de prijs voor het snelst groeiende bedrijf van Nederland. In deze VORM & Inhoud leest u alles over innovatie, verduurzaming en ‘game changers’. Natuurlijk hebben we ook veel ‘Mooi van VORM’ aan u te presenteren. Dat doen we graag als team, want we zijn apetrots op de prachtige en vernieuwende woningprojecten die we samen met onze medewerkers, business partners en opdrachtgevers realiseren.

VORM & Inhoud

5


De ontwikkeling van de woningmarkt in de grote steden is aan een ongekende opmars begonnen. De koopsommen stijgen naar recordhoogten, het aanbod van nieuwe woningen kan de vraag nauwelijks bijhouden. Dat lijkt goed nieuws voor de Nederlandse bouwers en hun toeleveranciers. Eindelijk kan er weer goed geld worden verdiend aan de niet te stillen honger naar transformatie- en nieuwbouwwoningen in en rond de grote steden. Toch schuilen er behoorlijke risico’s achter de razendsnel ontstane hectiek in onze sector. De capaciteit van materiaal en mens loopt uit de pas bij de wens om sneller en meer te kunnen produceren. Bouwen waar de markt is - in de drukke steden - levert extra gevaar op voor de dichtbevolkte omgeving. Levertijden van materiaal lopen snel op, zeker wanneer dat hoogwaardig moet zijn. De reistijden en de werkdruk van de werknemer in de vastgoedsector neemt toe. We moeten voorzichtig zijn met ons menselijk kapitaal, zorgen voor hun veiligheid en ze de mogelijkheid en het materiaal geven om kwaliteit te kunnen blijven leveren. VORM besteedt veel aandacht aan de veiligheid en de kwaliteit van het werk op de bouwplaats. Dat doen we in de eerste plaats om persoonlijk letsel en ongelukken te voorkomen. Aan de andere

Om kwaliteit te leveren en efficiënt te kunnen

kant willen we ook de kwaliteit waarborgen en

werken, is structuur en duidelijkheid in onze

de efficiëntie in ons werk vergroten; de faaltijd en

processen

-kosten tot een minimum reduceren. Zo kunnen

volgtijdelijkheid en de stappen in een ontwikkel- of

we samen meer doen, veiliger en beter werken

bouwproces zijn voor 90 procent bepaald. Bij

met minder inspanning. We onderzoeken de

VORM hoeven we dus het wiel niet telkens

invoering van een centraal registratiesysteem van

opnieuw uit te vinden om een stabiele, hoge

alle medewerkers op onze bouwplaatsen. Zonder

kwaliteit te kunnen leveren. ‘Hetzelfde steeds beter

een speciale pas en een identiteitsbewijs is het in de

doen’ is wat ons betreft een heel goed voorbeeld

nabije toekomst onmogelijk om voor VORM aan het

van vernieuwen.

ook

een

absolute

noodzaak.

De

werk te gaan. Van de mensen die op onze locaties werken is dan ook bekend welke certificaten en

In 2015 zijn we gestart met een set van circa 2.000

diploma’s ze bezitten. In een later stadium worden

fysieke stappenkaarten, die het totale ontwikkel- en

daar hun prestaties op het gebied van veiligheid,

bouwproces in hapklare delen en in de juiste

kwaliteit en voortgang aan toegevoegd. De controle

volgorde uiteenzet. Samen met softwarepartner

aan de poort is slechts het begin. Verder hanteren

KYP hebben we dit proces nu gedigitaliseerd en

we flexibele werktijden voor onze bouwers, zodat zij

gereedgemaakt voor de toekomst. De VORM-brede

ook buiten de files kunnen reizen naar hun werk. Dat

introductie van dit systeem wordt vlak na de zomer

scheelt weer onnodige werkstress. We starten een

van 2018 verwacht. Daarmee zetten we een flinke

interne en externe veiligheidscampagne, waarbij de

stap voorwaarts in de structurering van ons werk,

boodschap en de methoden van veilig en kwalitatief

waardoor

werken continu en in alle talen worden herhaald.

efficiënter kunnen opereren. Die zelfstandigheid

Veilig en kwalitatief werken is wat VORM betreft een

brengt niet alleen verantwoordelijkheid, maar ook

echte ‘game changer’ in onze sector, nu de druk

veel werkplezier met zich mee. Het zelfsturende

op de markt én de mens in hoog tempo toeneemt.

vermogen in onze organisatie stimuleert een vorm

Wie dat onder de knie krijgt, is de absolute winnaar

van ondernemerschap, waardoor we snel kunnen

van 2018. VORM gaat samen met haar partners en

blijven acteren en veranderen.

opdrachtgevers natuurlijk graag voor de winst!

6

projectteams

nog

zelfstandiger

en

Veilig en kwalitatief werken is wat VORM betreft een echte ‘game changer’


Het maken van een auto is vergelijkbaar met het maken van een rijwoning

In deze VORM & Inhoud wordt veel gesproken over innovatie en vernieuwen. We kijken daarvoor ook graag naar andere industrieĂŤn. Het maken van een auto bijvoorbeeld is vergelijkbaar met het maken van

een

rijwoning.

samenstellen,

Hoge

ontwerpen,

voor

het

uitontwikkelen

kosten

en

certificeren. Zowel een woning als een auto bestaat uit veel verschillende, hoogwaardige onderdelen. In

hoogwaardige eindproduct aan en doet waar hij

vergelijking met een woning is een auto toch een

goed in is.

relatief betaalbaar product. Hoe kan dit? We denken dat de sleutel onder meer ligt in de repetitie

De snelle veranderingen in een markt en ook binnen

van materialen die worden gebruikt en de innige

VORM vragen veel van al onze medewerkers,

samenwerking met hun leveranciers. Daarvan

partners, leveranciers en opdrachtgevers. Gelukkig

kunnen

duurzame

kunnen we door onze compacte manier van werken

we

leren.

Innovatieve

en

voor

woonconcepten

zouden

en korte lijnen veel voor elkaar krijgen in weinig tijd.

bijvoorbeeld met installatiepartners vorm gegeven

In deze extreem drukke tijden komt de balans tussen

kunnen worden. We zouden de keuze moeten

werk en privĂŠ weleens in het geding. Dat realiseren

maken

die

we ons goed. Daarom verplichten we elkaar soms om

aanschuiven aan de tekentafel. Iedereen stuurt in

gewoon op tijd naar huis te gaan, om de volgende

deze nieuwe wereld zijn eigen deel van het

dag weer het beste uit jezelf te kunnen halen!

ontwerpen

voor

meerdere

vaste

partners,

We danken al onze medewerkers, opdrachtgevers, partners en leveranciers voor de gezamenlijke successen, waarvan een deel ook een ereplaats in deze VORM & Inhoud heeft gekregen. We zijn apetrots op hetgeen we ook dit jaar hebben kunnen bereiken.

Geweldige feestdagen gewenst en een veilig 2018! Hans Meurs en Daan van der Vorm VORM & Inhoud

7


8


techniek is filosofie in beton gegoten MOOI VAN VORM

VORM & Inhoud

9


René van der Gaag digitalSTROM

Slimmer wonen kan echt iedereen “ Een slim en intelligent huis, extreem zuinig, efficiënt, veilig, comfortabel en levensloopbestendig,

dat zich automatisch aanpast aan de bewoners. Als we de meeste installateurs en fabrikanten

moeten geloven heeft het zogenaamde ‘Smart Living’ nu al toekomst. Maar is dat wel zo? Zijn de gebruikers van gebouwen en woningen inderdaad al helemaal klaar voor al dat technische geweld? We vragen René van der Gaag van smart home fabrikant digitalSTROM naar zijn professionele mening over het gat tussen techniek en eindgebruikers.

“Wanneer je de gemiddelde woonconsument vraagt naar wat hij verstaat onder Smart Living, staat hij je eerst wat glazig aan te kijken. Noem je domotica, dan gaat er misschien

een

belletje

rinkelen.

De

voorbeelden komen vaak niet verder dan het

KOELKAST MET INTERNET EN TOUCHSCREEN

op afstand bedienen van de thermostaat en de verlichting in de woonkamer. Er is nog een flink gat tussen de kennis bij de eindgebruiker en de technische mogelijkheden. Dat is alleen te overbruggen wanneer je niet de nadruk op de techniek legt, maar juist op voordelen voor

van leefpatronen van bewoners. Het platform

bewoners. Anders blijf je steken op het

wordt geïnstalleerd op een centrale server

niveau van de smartphone als heel dure

in de meterkast van de woning. Vandaaruit

afstandsbediening.”

worden, via de bestaande bedrading van het

Om dezelfde reden die René noemt, is

lichtnet, de verschillende schakelaars en

digitalSTROM door VORM geselecteerd als

stroompunten in huis aangestuurd. Samen

preferred

vormen die schakelaars en stroompunten ook

partner

in

het

VORMotica

programma. Deze Zwitserse fabrikant van

weer

slimme toepassingen die via het bestaande

apparaten en toepassingen van elkaar leren

lichtnet kunnen worden aangestuurd, gaat

en op elkaar kunnen reageren. Kortom; een

juist uit van logica waar de eindgebruiker wat

slim en uiterst betrouwbaar netwerk dat niet

aan heeft. Geen ingewikkelde techniek waar

via wifi, maar gewoon via de bestaande

je als huizenbezitter wat mee moet, maar een

stroomleidingen

gebruiksgemakkelijk platform dat van tevoren

thuisnetwerk met ongekende mogelijkheden

is ingesteld en iedere dag zelf bijleert op basis

voor de gebruikers.

10

een

intelligent

werkt.

netwerk,

Een

waarmee

betaalbaar

BUITENDEUR OP AFSTAND OPEN EN OP SLOT DOEN


ZONNEPANELEN STAAN IN VERBINDING MET ZONNESCHERM

Domotica gaat veel verder dan het op afstand bedienen van de thermostaat en de verlichting in de woonkamer

BOXEN OP AFSTAND BEDIENBAAR

René

noemt

een

voorbeeld

van

het

zonnescherm, dat via de serversoftware per seconde

rekening

kan

houden

met

de

weersomstandigheden. “Als je dat wilt, zorgt een

koppeling

met

een

weerdienst

of

weerstation ervoor dat de schermen zich automatisch sluiten voordat er een druppel gevallen is. Als de zonnepanelen daarna weer extra stroom produceren, dan weet het platform dat de zon schijnt en het scherm weer uit kan.” Zo zijn er volgens René talloze voorbeelden te bedenken, waarbij digitalSTROM het leven gemakkelijk kan maken, ook al zijn de bewoners niet thuis. “Ik heb drie pubers in huis, die van het vergeten van hun sleutels een nationale sport hebben gemaakt. Ze kunnen dan

het

huis

niet

in

en

bellen

mij.

Tegenwoordig bellen ze aan en krijg ik een seintje op mijn smartphone met het live camerabeeld van degene die daar staat te bellen. Dan doe ik op afstand het elektronische slot van de deur voor ze open en gaat het

AUTOMATISCHE STOFZUIGER

alarm automatisch uit. Ook gemakkelijk als je

de

postbezorger

met

een

pakketje

vertrouwt. Je kunt daarna ook het alarm weer inschakelen.”

VORM & Inhoud

11


René ziet Smart Living ook als een mogelijkheid voor ouderen om langer zelfstandig te kunnen wonen. “Met digitalSTROM krijgen de bestaande schakelaars in de woning veel meer functies. Eén voetschakelaar zou bijvoorbeeld de tv kunnen aanzetten en de afzonderlijke lichtbronnen kunnen bedienen. We kunnen een tabletscherm ook voorzien van grote knoppen waarmee de deur kan worden geopend voor de buurvrouw met de boodschappen. We werken de mogelijkheden nu samen met VORM uit voor het project Life in Amsterdam Houthaven.” Dat digitalSTROM goed op weg is om het leven van iedere woonconsument gemakkelijk te maken, is ook de fabrikanten van huishoudelijke apparatuur opgevallen. “Inmiddels werken we samen met onder andere Miele, Siemens, VZUG

Neem alvast een kijkje in ons VORMotica-huis op vorm.nl/vormotica

en Samsung. We verbinden de data van hun apparatuur aan ons platform. De deur van de nieuwste koelkast van Samsung heeft een internetverbinding en een touchscreen. Je kunt de data straks koppelen aan ons platform en daarmee ook het vergeten boodschappenlijstje naar je man sturen. De intelligentie van het

In het project Raadhuispark in Mijnsheeren-

hele Smart Living concept zit in de connectie

land heeft VORM een modelwoning ingericht,

van verzamelde data. Daarmee kunnen we,

waar veel gebruiksmogelijkheden van het

op basis van algoritmen, heel veel zaken

digitalSTROM platform zijn opgenomen. Via

voorspelbaar maken en inregelen zonder dat

het stroomleidingennetwerk worden daar

er menselijk handelen voor nodig is. Neem

onder meer het alarm, de geluidsinstallatie,

bijvoorbeeld de automatische stofzuiger, die zijn

het licht, berichtgeving over gebruik, rook-

programma afstemt op basis van het gebruik

melding, de voordeur en alle elektrische

van elektriciteit van de ruimten in huis. In de

apparaten in huis aangestuurd en gekoppeld.

ene kamer kom je namelijk wat vaker dan in

Er is door VORM binnen het VORMotica-

de andere.”

concept een basispakket met functionaliteiten die in iedere 6D woning zijn opgenomen. Naar behoefte kan dat worden uitgebreid met extra features, zoals de mogelijkheid om screens te openen en sluiten. De bijgeleverde software voor de digitalSTROM-server en de app is gratis. Inmiddels zijn er 120 servicepunten voor digitalSTROM in Nederland. Handig voor de niet-technici onder ons, die ook nog weleens op het verkeerde knopje willen drukken.

12


VORM PROJECT

De Raedt, Rotterdam Projectgegevens:

Architect:

In het Nieuwe Westen, op de hoek van de statige Heemraadssingel en

Bos Hofman Architektenkombinatie

de levendige Mathenesserlaan, wordt vanaf begin augustus 2018 op

Realisatie:

stijlvolle wijze het voormalige Albeda College getransformeerd tot een

transVORM

echt Rotterdams woongebouw. Na de transformatie bevat het pand 51

Start bouw:

luxe koopappartementen waaronder 3 exclusieve penthouses.

augustus 2018 Gereed: september 2019

VORM & Inhoud

13


De stad als brandstof voor ontwerp Andreas Klok Pedersen Design Director BIG Architects Birgitte Villadsen Technical Director BIG Architects

14


We hebben afgesproken op de negende verdieping van de A’DAM Toren en treffen architecten Birgitte Villadsen en Andreas Klok Pedersen van het wereldberoemde BIG Architects, direct na hun afspraak met de gemeente Amsterdam. Daar is lang gesproken over de uitwerking van het iconische Sluishuis-ontwerp, dat de zichtbare en noodzakelijke verbinding tussen het leven in de Amsterdamse binnenstad en de wijk IJburg moet gaat vormen. Beiden zijn ontspannen en vragen of er later nog tijd is voor een ritje in de schommel op het dak van de A’DAM Toren. Vanaf die plek kun je namelijk op een wel heel bijzondere manier de nieuwe bouwlocatie van het Sluishuis aan de voet van het Steigereiland waarnemen.

Verbindende stap “We hebben de locatie van het nieuwe Sluishuis goed in kaart gebracht

We creëren groene oases in het midden van leefgebieden, waar het water naartoe kan.

en goed begrepen wat Amsterdam zo uniek maakt: het buurtje, het woonblok met een kroeg, een broodjeszaak, kleinschalige winkeltjes, het water. Iedereen hier kent elkaar, al zijn de culturen en sociale lagen heel verschillend. In principe hoef je de buurt niet uit om comfortabel te kunnen leven. Dat zie je ook ontstaan op de nieuwe woonlocaties dichtbij het centrum van Amsterdam, zoals Java-eiland en Houthaven. We willen dat nieuwe ontwikkelingen in Amsterdam aangesloten blijven bij de unieke signatuur van deze waterrijke stad. Vandaar dat we met het ontwerp van Sluishuis de verbindende stap naar de stad willen

van het stedelijk leven. Naar de wal buigt het gebouw naar

vormen. IJburg is geen buitenwijk, maar een logisch onderdeel van

beneden en nodigt het bewoners en bezoekers uit het dak te beklimmen

Amsterdam.”

en te genieten van de panoramische uitzichten op het IJ. Vanuit het water is Sluishuis omhooggetrokken, waarmee een gigantische ope-

Spectaculair gebouw

ning voor boten is ontstaan.

Sluishuis wordt een spectaculair en duurzaam gebouw van ongeveer 86 bij 86 meter dat in het water van het IJ, aan de entree van Steigereiland,

Voor alle Amsterdammers

wordt opgetrokken. Het gebouw heeft prachtig verspringende terras-

In Sluishuis is een grote diversiteit aan woningen ingetekend, waarmee ook

woningen richting de IJburg en een hoge open zijde naar het water.

de sociale gelaagdheid van Amsterdam ten volle tot zijn recht kan komen.

Daarmee ontstaat een natuurlijke overgang tussen de kleinschalige

Ruim zestig procent van de 436 energieneutrale woningen zijn bestemd

laagbouw in de wijk en de hoog opgetrokken gevels van het centrum.

voor verhuur. Met de open structuur aan het water biedt Sluishuis twee

BIG Architects heeft het Sluishuis samen met Barcode Architecten uit

mooie uitkijkpunten op het dak, ruimte voor horeca en zelfs ruimte voor

Rotterdam ontworpen als een typisch stedelijk Amsterdams woonblok,

varende woonschepen. Het is straks een plek voor alle Amsterdammers

dat drijft in het IJ, compleet met alle aspecten en voorzieningen

die willen genieten van het water met uitzicht op de stad en het IJ.

VORM & Inhoud

15


Nieuw sociaal ecosysteem De architecten hebben veel zorg besteed aan sociale duurzaamheid, klimaatadaptatie en innovatief (her)gebruik van materialen zoals recyclebaar beton en hout. Op het dak zorgen talloze zonnepanelen voor een groot gedeelte van de energievoorziening in het gebouw. Er wordt optimaal gebruik gemaakt van warmtewisseling door een WKOinstallatie die de warmte en koude opslaat onder het gebouw. “Het gebouw moet zowel iets toevoegen als iets teruggeven aan de stad”, aldus

Andreas

Klok

Pedersen.

“Door

de

mix

van

woningen,

voorzieningen en activiteiten gaat het Sluishuis zorgen voor een nieuw sociaal ecosysteem. We creëren een echte stadse buurt in IJburg, waar bezoekers even welkom zijn als bewoners. Daarnaast wordt in en buiten het gebouw geïnvesteerd in duurzaam gebruik van materialen en elementen. Warmte, hemelwater, materialen en grondstoffen, alles wordt ingezet om de carbon footprint van het Sluishuis en haar bewoners zo laag mogelijk te houden. Dat zijn we, samen met de nieuwe bewoners, aan deze prachtige stad verplicht!”

Toekomst van de stad We vragen Andreas en Brigitte ook naar de toekomst van het leven in Amsterdam. “Het leven in de stad wordt technologisch steeds complexer,

maar

ook

minder

lawaaiig

en

schoner.

Fossiele

brandstoffen worden geweerd, je gedeelde driverless car brengt je in 2030 naar je bestemming, terwijl je onderweg virtueel aan het vergaderen bent. Bij de ontwikkeling van gebouwen houden we rekening met het klimaat. We bedenken oplossingen voor het verwerken van meer hemelwater en het stijgen van het waterpeil. We creëren groene oases in het midden van leefgebieden, waar het water

Het leven in de stad wordt technologisch steeds complexer, maar ook minder lawaaiig en schoner

16

naartoe kan. We bouwen prachtige beschermende keringen tegen het water, waarachter we veilig kunnen wonen, zoals recentelijk in New York. De ontvolking van binnensteden als permanent woongebied gaat door, maar geeft weer nieuwe uitdagingen aan stedenbouwkundigen. Toeristen en tijdelijke bewoners zijn immers ook weer interessante nieuwe bevolkingslagen in de stad. Het is allemaal nieuwe brandstof bij het ontwerpen van gebouwen, die klaar zijn voor de toekomst!”


VORM PROJECT

De Lange Stallen, Rockanje Projectgegevens:

Architect:

De Lange Stallen is ĂŠĂŠn van de deelgebieden van Landgoed De

Schippers Architecten, Bert Tretmans

Drenkeling in het prachtige Rockanje. De 10 twee-onder-een-

Ontwikkelaar:

kapwoningen van fase 1 in De Lange Stallen zijn schitterende en

WAVO Ontwikkeling

zeer grote woningen. Deze woningen hebben een breedte van

Realisatie:

maar liefst 7,56 meter en een diepte van 10,76 meter. In totaal gaat

VORM Bouw - 6D

het in het eerste deel van de wijk om 58 woningen.

Start bouw: Mei 2018 Gereed: Eerste kwartaal 2019

VORM & Inhoud

17


Transformatie is volgens stedenbouwkundigen hét antwoord op de groeiende vraag naar woonruimte in de binnensteden.

Christiaan Groeneweg VORM Ontwikkeling

Vernieuwen doe je door waarde toe te voegen “

Schoolgebouwen,

loodsen,

kantoren

en

voormalige

fabrieken die binnen de stadsgrenzen liggen, worden in rap tempo omgevormd tot hippe, moderne woongebouwen. Vaak met behoud van authentieke details. Je wil immers als bewoner wel herinnerd blijven aan het industriële verleden van je nieuwe woning. Maar hoe pak je dat aan, zo’n verandering van een oud en soms sleets gebouw naar een kwalitatieve, Ontwikkelaar

moderne Christiaan

en

duurzame

Groeneweg

woonlocatie? is

inmiddels

ervaringsdeskundige. Samen met zijn collega’s is hij namelijk verantwoordelijk voor de omvorming van verschillende onderwijs-, kantoor- en zorglocaties naar nagelnieuwe en moderne stadsappartementen. We gaan met hem in gesprek over transformeren én tegelijkertijd innoveren. Nieuwe kennis gevraagd Christiaan krijgt energie van het transformeren van gebouwen. Een nieuw leven geven aan een bestaande locatie en daarmee een waardemodel creëren met de gebiedseigen dynamiek, is volgens hem, een prachtige vorm van innovatie: “Niet alleen de architectuur van een bestaand gebouw intrigeert ons. Dat je als ontwikkelaar en bouwer (transVORM) waarde kan toevoegen door de historie van die plek en het gebouw te benutten, is de uitdaging waar we warm voor lopen. Transformaties lenen zich daar bij uitstek voor. Hoe zorg je ervoor, dat je een historisch of markant gebouw opnieuw verbindt met bewoners, met de buurt en met de stad? Hoe kunnen we zo’n transformatie juist op die locatie laten slagen? Hoe doe je dat met eerbied en vaak binnen de smalle kaders van de cultuurhistorische randvoorwaarden?

Gebouwen als het

Berlage Huis en de Rotterdamsche School (voorbeeld van ‘De nieuwe zakelijkheid”, Jos Magry, 1932 red.) hebben hun wortels diep gevestigd in de omgeving en die medebepaald. Om dat te realiseren en niet op de klassieke manier te ontwikkelen, vraagt veel nieuwe kennis en creativiteit. En ja, daar word ik heel gelukkig van.” Stip op de horizon VORM wil met transformaties graag vooroplopen. Zo ook met de twee zojuist aangekochte schoollocaties van het Albeda College in Rotterdam. “De steden verdichten en breiden uit”, vertelt Christiaan. ”Veel onderwijslocaties of – gebouwen zien er nu misschien nog niet zo uit, maar worden de aantrekkelijke woongebieden van de toekomst. We willen nu leren en kennis opdoen met de ontwikkeling en

transformatie

van

voormalige

scholen

en

bedrijvenparken, zoals de Binckhorst in Den Haag. VORM gaat de uitdagingen van transformaties niet uit de weg, omdat het misschien op het eerste oog wat minder rendeert. Met alle transformatiekennis en -ervaring voegen we tenslotte niet alleen nieuwe waarde toe aan gebouwen, 18


maar ook aan ons eigen bedrijf.” Christiaan geeft aan dat vernieuwing, ook in de vastgoedwereld, met kleine stapjes gaat. Het gaat volgens hem om de stip op de horizon: het doel stellen en dat goed in het oog houden. “Ik ken een prachtig voorbeeld uit Johannesburg. Jonathan Liebman was ooit een slim kereltje in een heel onveilige wijk. Autoinbraken waren eerder regel dan uitzondering. Daarom begon hij de auto van een buurtwinkelier te bewaken, die hem daarvoor een klein bedrag betaalde. De winkelier vertelde dit aan zijn klanten en die deden hetzelfde. De Rotterdamsche School

Jonathan kreeg personeel. De winkel bouwde er een cafeetje naast, de levendigheid nam toe en de buurt werd populairder en veiliger. De stip aan de horizon leidde er uiteindelijk toe dat

Jonathan

nu

een

aantal

gebieden

tot

veilige

woonbuurten omvormt en zelf inmiddels populair eigenaar en belegger in vastgoed is. Hij zag sociale veiligheid als aanjager van levendige buurten, voegde in kleine stapjes steeds waarde toe en bracht daarmee verandering en vernieuwing op gang.” vernieuwing, zowel in als buiten de projecten. “Binnen een extreem resultaatgedreven en hectische branche als vastgoed is dat soms best lastig. Afstand nemen van de dagelijkse praktijk en de tijd nemen om te bedenken of hetgeen je doet, nog beter kan. Jezelf die ruimte gunnen is ook lef tonen. Vaak werkt het bezig zijn met voldoen aan verwachtingen van anderen enorm remmend op de creativiteit van mensen. Door daar even uit te stappen

De Raedt

creëer je de basis om vernieuwend te zijn ”

Christiaan Groeneweg (1988) is vanaf 2015 in dienst bij VORM, eerst als conceptontwikkelaar en

Meer trappen lopen Volgens Christiaan is de gedachte aan innovatie nog teveel geënt op dat ene revolutionaire idee. “Er is bewijs genoeg, dat vele kleine stappen de weg naar verandering en verbetering plaveien. Coolblue heeft tien jaar geleden al de glimlach bedacht als ultiem bedrijfsdoel. Tot op de dag van

vanaf november 2016 als projectontwikkelaar voor o.a. de voormalige schoollocaties van het Albeda College in Rotterdam

vandaag blijven zij met kleine stapjes veranderen om die ‘smile’ te krijgen bij de klant. En zij staan in de markt toch echt bekend als een innovatief bedrijf. Eentje die waarde toevoegt aan de wasmachine, ook al moet je daarvoor veel meer trappenlopen dan je concurrent. Het vergt lef om te investeren in enorm energiezuinige woontorens zoals BOLD Amsterdam, of over te stappen op een volledig circulaire economie maar langzaam op gang komt. Als zuinige Nederlanders gaan de kosten ons toch net iets te lang voor de baten uit. In Duitsland gaat die beweging sneller, die hechten ook meer aan hun omgeving en de natuur, hebben die intrinsieke motivatie en zien daar de waarde van in.” Op professioneel vlak wil Christiaan graag blijven bijdragen aan

De Rotterdamsche School

ontwikkeling. Ik snap best dat bijvoorbeeld de circulaire

VORM & Inhoud

19


transformatie is poĂŤzie in de steigers MOOI VAN VORM

20


VORM & Inhoud

21


VORM FINANCE We praten met Marco Bijl en Daniëlle Schuller van VORM Finance. Kopers van een huis bij VORM kunnen voor hun hypotheek terecht bij VORM Finance. Dit is een service waar honderden nieuwe

“ W ij verkopen geen hypotheken, wij verkopen huizen ”

huizenbezitters

per

jaar

gebruik

van

maken.

Een

unieke

dienstverlening, waar iedereen enthousiast over is. Wat doet VORM Finance precies? Daniëlle: Huizen verkopen! Iedereen denkt wel dat we hypotheken verkopen, maar dat is helemaal niet zo. Marco: Kijk, natuurlijk adviseren wij hypotheken aan onze kopers en kiezen de kopers bij ons aan tafel hun maandlast. Dát is wat we doen. Maar een projectontwikkelaar kan er dagenlang mee bezig zijn of een huis nou € 352.000,- of € 359.000,- moet kosten. Dat heeft totaal geen aansluiting met de belevingswereld van de koper. De koper wil weten of hij € 1.100,- of € 1.600,- in de maand kwijt is aan maandlasten in zijn nieuwe huis. De koper ‘kiest’ zijn maandlast? Een hypotheek kost toch wat ‘ie moet kosten? Marco: Welnee. In iedere hypotheek zijn er 1001 slimmigheden te bedenken. Alles draait om keuzes en het draaien aan knoppen. Wij laten de koper zien wat voor knoppen er zijn, hoe hij eraan kan draaien én wat het effect op de maandlast dan is. Ná al die uitleg en dat knoppengedraai ontstaat de maandlast waarbij de koper zich senang voelt: een maatwerkhypotheek met een op het lijf geschreven maandlast. Daarbij kunnen we ook nog eens kiezen uit een stuk of 40 banken met ieder hun eigen voorwaardenpakket en de prijs/kwaliteit van die banken is vrijwel constant in beweging.

Wij laten de koper zien wat voor knoppen er zijn, hoe hij eraan kan draaien én wat het effect op de maandlast dan is.

22


Marco Bijl - Directie HypotheekSpecialist Daniëlle Schuller - Directie HypotheekSpecialist

VORM Finance is dus een tussenpersoon in hypotheken? Daniëlle: Ja. Maar wel een heel bijzondere. Wij doen namelijk maar één ding: de hypotheken voor onze éigen kopers verzorgen. Onze kennis over nieuwbouwhypotheken en duurzaamheidsaspecten in hypotheken is ongeëvenaard. Dat is belangrijk, want een nieuwbouwhypotheek is echt een aparte tak van sport. Voor het afsluiten van een hypotheek moet een koper sinds een paar jaar advies- en bemiddelingskosten betalen. Die kosten liggen bij ons laag, wij zijn echt een service vanuit VORM. Kopers ervaren dat ook op die manier, wij zijn al snel het vriendje, zitten in het weekend gezellig te appen met kopers. De sfeer bij ons is informeel en dat is voor de kopers een verademing. Marco: Dure dassen en pakken zijn bij ons verboden. Natuurlijk gaat het over hele serieuze dingen, maar mag de koper zich ook lekker op zijn gemak voelen? Ja toch? Duurzaamheid: een steeds belangrijker item in de bouw én in de hypotheekwereld. Marco: Absoluut. Duurzaamheid en verduurzaming spelen in onze adviezen een hoofdrol. We zijn er dan ook ontzettend trots op dat wij in 2017 de eerste tussenpersoon zijn geworden die een samenwerkings-/bemiddelingsovereenkomst met Triodos heeft gesloten. De eerste en de enige tot op dit moment. Kijk, als een ideële bank als Triodos na een jarenlange ‘ballotage’ oordeelt dat de kwaliteit van onze advisering en onze integriteit op één lijn liggen met die van Triodos en wij dus ‘uit naam van’ mogen adviseren, dan doet dat je écht wel wat. Daar zijn we als VORM Finance trots op! Concreet: wat merkt de koper in zijn hypotheek van die duurzaamheidsambitie? Daniëlle: Als een woning een bepaalde duurzaamheidsgraad bereikt, krijgen kopers lagere rentes, lagere maandlasten, kunnen ze meer lenen en ontstaan er tal van andere voordelen. Een duurzaam huis is dus goed voor het milieu, goed voor de energierekening van de koper én het zorgt voor een lagere maandlast op hypotheekgebied. Een

Daarbij kunnen we ook nog eens kiezen uit een stuk of 40 banken.

schitterende combinatie. Vanuit Oud-Beijerland is VORM Finance met 15 man personeel iedere dag weer bezig om de woondromen van onze kopers uit te laten komen.

VORM & Inhoud

23


BOLD Mooi van VORM

01

uiterlijke gedaante Ja, BOLD valt op. De naam verwijst niet voor niets naar de typografische accentuering waarmee vetgedrukte lettervormen contrasteren met de omliggende tekst. BOLD staat bovendien voor de eigenschap van lef en moed. Voor eigenzinnigheid, uitspreken waar je voor staat en de bereidheid om risico’s te nemen. Dat doet BOLD met zijn gevel van zonnepanelen. Een statement waar straks niemand omheen kan.

02

uitstekend Aan de skyline van Amsterdam, direct achter het Centraal Station verrijst BOLD. Bijna 80 meter hoog en markant door zijn krachtige hightech uitstraling. BOLD zet de toon voor de toekomst door het visueel-esthetisch gebruik van zonnepanelen.

24


03

maatschappelijk verantwoord ondernemen Achter de prachtige zwarte gevel van BOLD gaat een hypermodern, duurzaam en extreem zuinig energiesysteem schuil. Hier passen we warmteterugwinning toe. Dit slimme systeem wint de warmte terug die we gebruiken om te ventileren en te douchen. Door het terugwinnen kunnen we het daarna opnieuw gebruiken. De grond diep onder het gebouw en de zon gebruiken we als bronnen voor warmte, koeling en energie. Veel energievriendelijker dan een eigen CV-ketel of een aansluiting op stadsverwarming.

architect: OZ VORM & Inhoud

25


Pirmin Blaak Leeftijd

Positie

Club

29

Keeper

Oranje Rood

Naast Hockey

Uitspraak

Eigen label GoalieWorks (opleidingen, materiaal, winkel)

“Je bepaalt zelf hoe ver je gaat komen”

Rugnummer

26

Interlands

51

“ Samen maak je de keuze om ervoor te gaan!

Hoe doet je dat, winnen als team? Maria: In een team moet je echt samen willen investeren in het toekomstige succes. Het begint ermee dat iedereen de absolute wil heeft zijn taken zonder morren uit te voeren. Natuurlijk moet je de kans krijgen om jezelf te zijn en je veilig te voelen in een team, maar je moet elkaar ook kunnen aanspreken op het teambelang en de gemaakte afspraken. Het lijkt allemaal heel logisch, maar dat is het niet. In veel teams merk je dat duidelijke communicatie ontbreekt en ook dat anderebelangen soms zwaarder wegen dan het teamdoel.” Pirmin: “Je maakt samen een route naar het resultaat. Op dat moment kan iedereen zijn mening geven over hoe die route moet gaan lopen. Maar uiteindelijk moet je jezelf na een beslissing schikken naar de gemaakte keuzes. Er is dan geen weg meer terug. Je kunt niet na een tijdje zeggen: ‘Ik was het er toen al niet mee eens!’. Je moet in een team iedereen actief blijven vragen naar zijn mening, Zo kan niemand zich achter stilzwijgen of onwetendheid verschuilen.”

Maria: ”In een nationaal hockeyteam komen er steeds spelers bij en gaan er ook weg. Om dan als team overeind te blijven, kun je niet alleen blijven rekenen op de individuele kwaliteiten van de spelers. Elkaar steeds herinneren aan wat de gezamenlijke afspraken zijn, blijven coachen en onder-

26

Ze zijn succesvol, beide hockey-international en sleepten al vele

steunen. Dat is een taak van iedereen, niet alleen van de

prijzen in de wacht. Maria Verschoor (23) won met Oranje zilver tijdens

coach of de manager. Ik kan me zo voorstellen dat het

de Olympische Spelen in Rio en is met haar enorme krullenbol een van

zakelijk precies zo werkt. Je coacht en leert van elkaar en

de meest herkenbare aanvalsters van Nederland. Pirmin Blaak (29)

wacht niet alleen tot de baas zegt wat je moet doen, toch?”

werd de afgelopen jaren een aantal maal tot ‘man of the match’

Pirmin: “Natuurlijk heb je als individu ook de plicht om

gekroond na een waardevolle invalbeurt als interlandkeeper. Steeds

op jouw manier bij te dragen aan die team cultuur. Na de

vaker is hij nu eerste keus onder de nationale lat. We hebben op een

Olympische Spelen in Rio zijn er veel nieuwe jongens

bijzondere en voor hen vertrouwde plek afgesproken. De bouwlocatie

bij gekomen en dan schuift de teamcultuur ook op. Dat merk

van VORM in Mijnsheerenland ligt op een steenworp afstand van de

je in de gesprekken die je hebt en de zaken die anders gaan.

plek waar Maria opgroeide én waar Pirmin pas een oude boerderij

We hebben er bijvoorbeeld gezamenlijk voor gekozen

heeft gekocht. We willen wel eens weten wat zij denken van de

om nu drie leiders in het veld te hebben in plaats van één.

VORM-adagia ‘Winnen als team’ en ‘Het beste uit jezelf halen’.

Uiteindelijk komt winnen als team neer op het gezamenlijk


Maria Verschoor Leeftijd

Goals

Positie

23

6

Aanvaller Amsterdam

Rugnummer

Interlands

11

85

Club

Naast Hockey

Uitspraak

Studie Commerciële Economie aan de Johan Cruijff University

“Als het niet lukt moet je harder je best doen”

maken van goede afspraken voor het bereiken van je einddoel en daar niet meer op terug komen. Zoals Maria zegt: je investeert dan allemaal in dezelfde route naar de top!” Als je gaat voor het team, hoe kun je dan tegelijkertijd het beste uit jezelf blijven halen? Pirmin: “Ik herinner me de uitspraak van voormalig coach Paul van Ass: ‘Je bepaalt zelf hoe ver je komt’. Ik ga ervan uit, dat tachtig procent van wat je bereikt door jezelf wordt veroorzaakt. Op twintig procent heb ik geen invloed en dat wordt bepaald door anderen of door het lot. Als iets dus niet lukt, kun je maar beter bij jezelf te rade gaan, in plaats van je omgeving te willen veranderen. Wat kun jij er zélf aan doen om te verbeteren?” Maria: ”Het vermogen om het beste uit jezelf te kunnen halen, heeft volgens mij ook wel te maken met je opvoeding. De meeste van ons (topsporters, red.) is van jongs af aan geleerd dat het niet allemaal komt aanwaaien. Je moet ook flink doorzetten en er veel voor laten om dit niveau te halen. Helemaal niet erg; daar krijg je ruggengraat van. En natuurlijk krijg je, ook als topsporter, te maken met teleurstellingen of tegenslag. Soms heb je daarbij het gevoel dat het niet ligt aan je instelling of je talent. Eerst ben je boos en geneigd anderen de schuld te geven. Dan ga je toch aan jezelf twijfelen en daalt je zelfvertrouwen. Ik kan gelukkig snel daarna weer rekenen op mijn doorzettingsvermogen en de wil om wat ik ga bereiken, niet van anderen te laten afhangen.” Pirmin: “Natuurlijk heb je ook anderen nodig om het beste uit jezelf te halen. Op termijn presteer je zonder feedback van coaches en andere spelers niet beter op het veld. Vroeger had ik daar moeite mee, want ik zag het als kritiek. Nu vraag ik er zelf om. Het helpt me enorm om te blijven verbeteren.”

VORM & Inhoud

27


Totale ‘market update’ EXPO REAL MÜNCHEN 2017

Op de beurs tasten we conceptuele constructies af met beleggers die we daarna een concreet vervolg kunnen geven in onze projecten

Begin

oktober

bracht

een

aantal

medewerkers van VORM een bezoek aan Expo Real in München, een van de grootste vastgoedvakbeurzen ter wereld. Ook voor Nederlandse

vastgoedprofessionals

en

-bedrijven worden dergelijke wereldwijde beurzen steeds belangrijker, zo blijkt. Door de populariteit van Nederland voor buitenlandse beleggers en regio’s, die zich buiten hun eigen grenzen willen profileren, is het speelveld immers internationaler dan ooit. Hoe vind je de weg op 64.000 m2 en tussen 38.000 bezoekers uit 71 landen? Deelnemer en senior conceptontwikkelaar Stijn van Vuuren vertelt.

28


“Het is goed voor de verbreding van de blik en het internationale netwerk om een beurs van dit formaat te bezoeken. Zinvol bovendien, om je eigen projecten te spiegelen aan wat er in andere landen speelt. Zowel de woonconsument als de belegger in onze projecten komt tegenwoordig niet meer alleen uit Nederland. Wat kunnen we daarom leren van de verstedelijking van woongebieden in de landen om ons heen? Hoe gaan we om met mobiliteit en voorzieningen in dichtslibbende steden? Hoe zorgen we dat verdichting in de stad ook samen kan gaan met vergroening? Op een beurs zoals Expo Real vind je talloze gesprekspartners met vergelijkbare uitdagingen. Ook zie je precies waar de aandacht van grote beleggers, banken en investeerders naar uitgaat.

Het is een hele

goede en efficiënte manier om een totale ‘market update’ te krijgen. Op de Provada (vastgoeddagen in de RAI in Amsterdam, red.) loop je van stand naar stand en maak je gemakkelijk contact. Dat is op Expo Real formeler en doeltreffender ingericht. Buitengewoon efficiënt is het Nederlandse Paviljoen, waar gemeenten, ontwikkelaars en investeerders elkaar opzoeken.” Netwerken We vragen Stijn ook of zijn verwachtingen van het beursbezoek zijn uitgekomen. “Jazeker”, beaamt hij. “Natuurlijk hebben ook wij gerichte afspraken gemaakt op het Nederlandse paviljoen van de Expo. Zo kijken we continu naar nieuwe samenwerkingspartners en -structuren.

Op

de

beurs

tasten

we

conceptuele

constructies af met beleggers, die we daarna een concreet vervolg kunnen geven in onze projecten. Daarnaast is het altijd goed om bekende relaties te spreken en in informele sfeer uitdagingen te kunnen bespreken met beleggers en verantwoordelijken binnen gemeenten.” Koplopers in innovatie Zou Stijn van Vuuren Expo Real nogmaals bezoeken? “Voor iedere professional in vastgoed is de beurs een heel zinvolle investering in het opdoen van kennis en het verstevigen van relaties. Omdat de beurs groot-Europees is ingestoken, zie je met eigen ogen waar het in de nabije toekomst naartoe gaat. Zo levert de aankomende BREXIT al kansen voor de vastgoedmarkt op het continent en heeft de opkomst van de deeleconomie (mobiliteitsconcepten, woonservices, voorzieningen, etc.) zichtbaar effect op de ontwikkeling van vastgoed in de steden. Het is overigens niet zo dat we in Nederland alleen maar kunnen leren van de rest van Europa, heb ik gemerkt. In veel gevallen zijn we een van de koplopers in innovatie!”, aldus Stijn.

VORM & Inhoud

29


30


de parels van de bouw ontvangen je met een warme deken MOOI VAN VORM

VORM & Inhoud

31


VORM PROJECT

De Stadhouders, Den Haag Projectgegevens

Architect:

Op de grens van het geliefde Statenkwartier en Duinoord - één van de meest gewilde woon- en

ELV architecten

werklocaties in Den Haag - wordt binnenkort De Stadhouders gerealiseerd. Deze nieuwe woonplek

Realisatie:

omvat drie gebouwen, drie Stadhouders; Maurits, Casimir én Frederik Hendrik. Ieder met een eigen

Waal

karakter, maar allemaal vol charme. Fredrik Hendrik biedt ruimte aan 49 luxe koopappartementen,

Start bouw:

waaronder vier riante penthouses en 42 luxe vrijesectorhuurappartementen

medio februari 2018 Gereed: begin 2020

32


column Ewout Blinde Adjunct-directeur Financiële Zaken

Illustratie: Seb Jarnot – Unit C.M.A.

Laat ik voorop stellen dat ik mij zeer vereerd voel door het verzoek om een column te schrijven voor het wijdst verspreide gratis magazine van bouwend en projectontwikkelend Nederland. De redactie is zelfs bereid geweest een kunstenaar in te huren om mijn beeltenis op deze pagina te plaatsen; het moet warempel niet gekker worden. Het mij opgedragen thema “mooi van VORM” stelt mij echter wel voor een uitdaging, om maar eens een mooi cliché te gebruiken. “Daar kun je leuk zo veel kanten mee op”, werd gezegd. Ja, inderdaad, en dat maakt het juist ook zo lastig. Ziehier in welke richtingen je zoal kunt gaan met “mooi van VORM”. Ik raad u aan om de volgende zinnen hardop voor uzelf uit te spreken, en er de juiste intonatie bij te vinden.

Ikzelf word bijvoorbeeld buitengewoon blij van een welgevormde

Toegegeven, het zit ‘m soms in de nuance, maar met enige oefening

dameskuit: beginnend met zachte, maar tegelijk stevige welvingen onder

gaat het u zeker lukken.

de knieholte en uitlopend in – en dit is echt essentieel – een scherp afgetekende achillespees op een slanke enkel. Wat mij betreft het

Fijn dat VORM dat doet: da’s mooi van VORM.

• Dat hebben die mannen van VORM netjes gebouwd:

ultieme teken van schoonheid, een regelrechte conditio sine qua non. Ja heren, let u er maar eens op: als u eenmaal bent gegrepen door de

da’s mooi van VORM;

schoonheid van de welgeschapen dameskuit, ach, dan gunt u andere

Afblijven, dat is van Daan: da’s mooi van VORM.

lichaamsdelen geen blik meer waardig.

Gehoord op de afdeling Garantie: da’s niet zo mooi van VORM.

Dat is fraai gebouwd: da’s mooi van vorm.

En dames, ik smeek u: mocht u gezegend zijn met een stel onderdanen als hiervoor beschreven, onthoudt u ons dan alstublieft

Op dat laatste wil ik wat dieper ingaan. Want hoe mooi van vorm BOLD,

niet de aanblik van al dat schoons, omhul uw benen niet met

Life, NAW, NEW, Twins of hoe al die bouwsels van VORM ook mogen

vormeloze broekspijpen, zet die vermaledijde enkellaarsjes van u bij

heten, misschien zijn, er gaat niets boven de schoonheid van de vormen

het vuilnis en accentueer de glorieuze schoonheid van uw kuit met

die Moedertje Natuur zelve heeft geschapen.

een kekke pump. Kortom: maak ons gek!

VORM & Inhoud

33


“ Terwijl de rest van de wereld aan de iPhone is, gebruikt de bouw nog de walkman ” NORBERT SCHOTTE PROGRAMMAMANAGER - VORM

34


Laten we even een kijkje nemen in de bouwsector. Wereldwijd kent de bouwsector in de afgelopen 20 jaar een productiviteitsgroei van gemiddeld 1% per jaar

Innoveren is namelijk inherent aan risico’s en als bedrijf kun je geen oneindige hoeveelheid risico’s lopen.

(McKinsey, 2016). In vergelijking met de industrie, met een jaarlijkse mondiale productiviteitsgroei van 3,6%, blijft de bouwsector ver achter. Ook ING (2015) geeft aan dat er nauwelijks groei in arbeidsproductiviteit is binnen de bouwsector. Moeten we ons daarvoor schamen? Laten we stellen dat een goede reflectie geen kwaad kan. Moeten we ons daarom zorgen maken? Dat ligt aan de keuzes die je als bedrijf maakt en gaat maken. Wij als VORM kiezen ervoor om onze kernwaarde ‘vernieuwend bezig zijn’ na te komen. Door middel van

Wij zien robotisering/industrialisatie dus niet als een

een ‘digitale ideeënbus’ worden ideeën en kansen van

bedreiging omdat het onze banen overneemt, maar als

medewerkers gebundeld, om vervolgens te kijken waar we

een verrijking van ons werk, dat zou kunnen bijdragen aan

onze prioriteit aan geven. Innoveren is namelijk inherent

werkgeluk. Ofwel, SMART INDUSTRY, zoals Marjet Rutten

aan risico’s en als bedrijf kun je geen oneindige

verderop in deze VORM & Inhoud ook al beschrijft.

hoeveelheid risico’s lopen. Je zult dus prioriteiten moeten

stellen. Eén van de kansen die naar voren is gekomen betreft

In het kader van transparantie laten wij graag zien wat ons

het robotiseren/industrialiseren van ons bouwproces.

bezig houdt. Wij kunnen dan ook met trots zeggen dat we

een

De reden dat het robotiseren/industrialiseren van ons

Machinebouw om middels doen -> vallen -> leren ->

bouwproces prioriteit heeft gekregen is het volgende:

doen -> … te ontdekken waar dit schip gaat stranden. We

zonder procesinnovaties prijzen we onszelf uit de markt en

kijken in dit proces dan ook breder dan onze eigen sector.

geven we ruimte aan (branchevreemde) nieuwkomers die

Juist door (samen te werken met) andere sectoren

wél innoveren in efficiëntere (en flexibele) processen.

ontstaan innovaties. Wat kunnen we bijvoorbeeld leren van

Daarnaast zien wij de technologische ontwikkelingen die

de wijze waarop een wand van een vliegtuig is gemaakt?

het mogelijk maken om van stukfabricage naar mass

Ook Bio Mimicry laten we niet ongemoeid in dit proces.

customization te gaan en hierbij de stap van mass

Want zijn wij werkelijk zo arrogant om miljarden jaren van

production over te slaan. Ofwel gebruik maken van de

evolutie te negeren en vervolgens zelf het wiel opnieuw te

dialectiek van de vooruitgang, zoals Nederlands historicus

gaan uitvinden?

‘Jan Romein’ in 1937 al beschreef. Uiteindelijk zal de klant

dus een goedkopere woning krijgen, wordt het sneller

Gelukkig zien we dat er een beweging gaande is in de

gebouwd en is er veel meer keuzevrijheid.

sector. Onder andere door initiatieven als Holland

samenwerking

zijn

aangegaan

met

Sanders

Contech & Proptech, waarbij we als ‘grownups’ in staat Niet geheel onbelangrijk is tevens de vergrijzing en de

worden gesteld om vernieuwende startups te ontmoeten.

toenemende schaarste van vakmannen. Het is onze branche

Beschouw dit stuk dan ook als een open uitnodiging om

niet vreemd dat we een tekort aan bijvoorbeeld metselaars

onderstaande uitspraak zo snel mogelijk te ontkrachten

hebben.

met elkaar. “Terwijl de rest van de wereld aan de iPhone is,

Door

ons

bouwproces

te

robotiseren/

industrialiseren kan het fysiek zware werk vermeden worden.

gebruikt de bouw nog de walkman”.

VORM & Inhoud

35


36


Ongeveer een jaar geleden maakten ze van een oud postkantoor in het Rotterdamse Kralingen hun eigen studioshop voor interior design. Een inspirerende en ontspannen shop, galerie en ontwerpstudio in één, een creatieve hotspot voor kunst, interieur en design. We spreken eigenaar Jeroen Ebbeler in de grote open keuken met koffiebar, achterin studio DOEN. “We zitten nu precies op de goeie plek”, begint hij te vertellen.

“ Soms is het net een spelletje Tetris Jeroen Ebbeler Studio DOEN

“ “Hier loop je als huiseigenaar of ontwikkelaar ook gewoon

de binnenzijde. Ook die moet namelijk blijven kloppen bij

even naar binnen om inspiratie op te doen. Dat was op

het karakter van het gebouw. We werken nu samen met

onze oude locatie in het Scheepvaartkwartier minder het

transVORM en Braaksma & Roos Architecten aan de

geval. We hebben nu de mogelijkheid om een huiselijke

transformatie van het oude hoofdkantoor van Nationale

sfeer te creëren, maar dan wel een die je aandacht blijft

Nederlanden aan de Raamweg in Den Haag. Een

trekken. We zijn tenslotte een interior design studio en

monumentaal, door Berlage ontworpen kantoor uit 1927

willen graag voorbeelden van zorgvuldig uitgezochte

wordt daar omgevormd tot een luxe woongebouw. Er

meubels, accessoires en kunst laten zien. ” Jeroen ontwerpt

worden 57 woningen in het gebouw gemaakt, in allerlei

samen met zakenpartner Annet van der Zalm interieurs en

varianten; appartementen, herenhuizen, studio’s, ateliers.

inrichtingen voor zowel particulieren als voor (de grotere)

Wil je daarvoor slimme en efficiënte plattegronden maken

projecten. Inmiddels is DOEN uitgegroeid tot een bedrijf

én ook nog in iedere ruimte het oorspronkelijke karakter

van tien mensen en werken ze ook in het buitenland. “Je

van het gebouw terug laten komen, dan ben je wel even

ziet echt een trend ontstaan. In de grote steden van Europa

aan het puzzelen.” Jeroen wijst op zijn ontwerpers in de

wordt

schoolgebouwen,

studio: “Ze doen daar een geweldige klus, samen met de

loodsen, kantoorvilla’s en historische bedrijfsgebouwen

ontwikkelaar en de architecten. Om alles te laten passen, is

worden

De

het soms net het spelletje Tetris!” DOEN gaat vrij ver in het

binnenkant van dergelijke panden verandert weliswaar van

adviseren en begeleiden van de nieuwe bewoners van een

werk- naar woonbestemming, maar je wilt toch de charme

getransformeerd gebouw. Dat is ook het geval bij het

van het oorspronkelijke ontwerp behouden. Daar is veel

Berlagehuis. Interior Designer Kimberly van der Velden

aandacht, creativiteit en kennis voor nodig.”

schuift bij het gesprek aan: “Alle bewoners krijgen een

veel

getransformeerd.

omgevormd

tot

Oude

gewilde

woonlocaties.

aantal uur interieuradvies bij de koop van hun woning. Bij de Het karakter van Berlage

een adviseren we op het gebied van kleuren en materialen,

“Wat we graag willen, is samen met de ontwikkelaar en

de ander wil een lichtplan of een advies over het gebruik

architect van zo’n transformatiegebouw om de tafel. Ja,

van een ruimte. Daarnaast zijn we samen met VORM

inderdaad nog voordat de indelingen van de woningen in

verantwoordelijk voor de begeleiding van de kopers bij de

zo’n gebouw zijn bepaald. In de schetsontwerpfase kunnen

keuze van hun meer- of minderwerk. Het is overigens uniek

we veel betekenen voor het latere succes van een

dat we bij een project van een dergelijke omvang vanaf het

transformatie. Waar de architect vaak de focus heeft op de

schetsontwerp tot de oplevering en zelfs bij de inrichting

schil, gaan wij aan de slag met het ontwerp en de logica van

van de woningen betrokken zijn.“ VORM & Inhoud

37


Duurzaamheid is geen USP Bij transformaties van een dergelijke grootte komt het

onderhoud en vervanging van de innovatieve installaties

thema duurzaamheid ook altijd aan de orde. Jeroen: ”Om

inzichtelijk worden gemaakt. Van een cv-ketel weet je

het oorspronkelijke karakter van een gebouw als het Berlagehuis terug te laten komen, moet je goed nadenken over wat je gaat hergebruiken of behouden. Als je het specifiek hebt over de duurzaamheid van het gebruik van zo’n locatie, is dat natuurlijk aan de bouwer en de bewoners zelf. Wel denken we goed na over de verdeling en het gebruik van de ruimte. We kijken ook steeds naar de materialen die we inzetten bij het inrichten van woningen en gebouwen. Zo duurzaam mogelijk, ook al hangt daar in eerste instantie vaak een hoger prijskaartje aan. Uiteindelijk

“ duurzaamheid zit namelijk ook verstopt in dingen die lang meegaan

precies hoe lang hij meegaat. Bij een zonnepaneel, omvormer of een warmtewisselaar is dat nog maar de vraag. Als adviseur en professional wil ik duurzaamheid niet als USP (unique selling point) of marketingtool inzetten. Dat je duurzaam werkt en adviseert, moet in de aard van je bedrijf zitten, zonder promotiepraatjes of de vraag of het wel genoeg verdient. Daaraan wil ik de komende jaren veel aandacht besteden. Terwijl ik het zeg, realiseer ik terdege dat dit ook weer een commerciële belofte lijkt en dat is niet de bedoeling, natuurlijk!”

betaalt dit zich terug. Duurzaamheid zit namelijk ook verstopt in dingen die lang meegaan, die kwaliteit hebben.

DOEN

Waar dus minder van hoeft te worden geproduceerd.

Rotterdam, in het voormalige postkantoor van Kralingen.

is

gevestigd

aan

de

Avenue

Concordia

in

Duurkoop is dus vaak ook duurzaam, als je het ons vraagt.

Zes dagen in de week is de ontwerpstudio, designshop en galerie in één geopend voor geïnteresseerden. Een plek

In de bouwwereld is veel te winnen op het gebied van

voor ontmoeting, inspiratie en creatie. Om professionals

warmtebronnen en energieopwekking. Toch heb ik het

en huizenbezitters te inspireren, adviseren en steeds weer

gevoel

te verrassen met iets nieuws.

dat

de

doorbraak

pas

echt

komt,

als

de

woonconsument de toekomst met enige zekerheid kan voorspellen; 38

bijvoorbeeld

wanneer

de

kosten

voor

www.doen.do


VORM PROJECT

Yours, Leiden Projectgegevens

Realisatie:

Opgeleverd:

De Leidse Schans omvat studentenwoningen,

Fase 1:

Fase 1:

voorzieningen en starterswoningen.

combinatie VORM Bouw en

Blok B: 583 studentenwoningen

De campus biedt ruimte aan studenten,

Ballast Nedam Capelle

Blok C: 117 startersappartementen (60 huur, 57 koop)

starters en promovendi. Hiermee wordt een

Blok D: 90 koopwoningen

gemengd leefklimaat gerealiseerd en kunnen

Fase 2:

de afgestudeerde studenten voor de stad

blok E en F: Ballast Nedam

behouden blijven.

Capelle

Fase 2:

blok A: combinatie VORM Bouw

Blok F: start december 2017, 218

en Ballast Nedam Capelle

studentenwoningen Blok E: start februari 2018, 249

Opdrachtgever:

studentenwoningen

SAREF (Syntrus Achmea Real

Blok A: start verwachting mei

Estate & Finance, VORM

2018, 197 studentenwoningen en

Ontwikkeling en Ballast Nedam

424 starterwoningen

VORM & Inhoud

39


“ Installaties gaan het verschil maken op de woningmarkt John van de Sande Commercieel Directeur H.Ek Installatie Maatschappij

H.Ek Installatiemaatschappij B.V. werkt vanuit het hoofdkantoor in Den Bosch dagelijks met ongeveer 130 mensen aan de realisatie van elektrotechnische- sanitaire- verwarmings- en luchtinstallaties in de projecten van VORM en andere grote bouwers en ontwikkelaars. We hebben een gesprek met John van de Sande en vragen hem naar de toekomst van de installatiebranche.

Verwarmen bij min tien is niet noodzakelijk Op het gebied van regelgeving geeft Van de Sande een goed voorbeeld: ”De geldende bouweisen gaan uit van Volgens John van de Sande, de commerciële man en

installaties die een nieuwe woning van boven tot beneden

partner bij H.Ek Installaties in Den Bosch, staat de nabije

op 21 graden kunnen verwarmen als het buiten min tien is.

toekomst in het teken van de beheersing van overcapaciteit

Je creëert daarmee een enorme overcapaciteit. Ten eerste

en de opslag van energie. Niet iedere woning in het rijtje

wordt het door de opwarming van de aarde zelden nog zo

heeft, naar zijn zeggen, een eigen WKO-installatie of eigen

koud en worden lage temperaturen ’s nachts bereikt,

zonnepanelen nodig. “Op een zonnige dag produceert een

wanneer je minder warmte nodig hebt. Ten tweede heeft

wijk met nul-op-de-meter-woningen nu nog veel te veel

een rijtjeshuis minder capaciteit nodig dan een vrijstaande

energie. Die kan maar moeilijk teruggegeven worden aan

of hoekwoning. Willen we als bouwers en installateurs

het bestaande energienet, want dat is er niet op gebouwd.

efficiëntere warmte- of energievoorzieningen plaatsen, dan

Als we dit overschot aan energie kunnen bufferen en daar

moeten we grootschaliger denken dan de individuele

onze auto’s op kunnen laten rijden of het zwembad in de

woning. Wat is de concrete energiebehoefte voor de gehele

buurt mee kunnen verwarmen, wordt de capaciteit beter

ontwikkeling en welke gemeenschappelijke oplossing

benut. Ik denk dat we meer toe gaan naar voorzieningen

kunnen we dan bedenken?”

op wijkniveau mét een opslagmogelijkheid. De techniek is

40

er al, alleen moet de regelgeving worden aangepast en zijn

100.000 cv-ketels per jaar

er kartrekkers nodig. Ik verwacht dat VORM, als een van de

Ook verwacht Van de Sande dat de toekomst “All Electric”

koplopers op bouwgebied, die rol mede op zich gaat

zal zijn. “Maar dat kan nog wel een poosje duren.

nemen. De eerste initiatieven, zoals de samenwerking

Overheden stellen zich afwachtend op en zijn voor hun

tussen VORM en Next NRG in het gebouw BOLD

inkomsten in meer of mindere mate afhankelijk van hun

Amsterdam is een mooie graadmeter.”

olie- of gasreserves. Bovendien kennen de duurzame “all


electric”-oplossingen een veel hogere aanschafprijs en een onzekere onderhoudstoekomst. Van cv-ketels worden er daarom nog steeds 100.000 per jaar verkocht en van een klimaatvriendelijke WKO-installatie is dat nog niet het geval. Een initiatief als KlimaatGarant, waarbij de consument voor 25 jaar de WKO-installatie en het onderhoud least, is een goede stap naar een betaalbare oplossing. Ik verwacht echter dat woningeigenaren op de toekomst liever een gedeelde energie-installatie bezitten in een soort van VvEstructuur.” Meer tijd voor het sociale leven H.Ek Installaties is door VORM gevraagd deel te nemen aan de pilot met een Smart Living-concept in Mijnsheerenland. Daar is een VORM 6D-conceptwoning ingericht als gezamenlijk laboratorium en showcase van wat er op dit moment mogelijk is op het gebied van Domotica en automatisering van de eigen woonomgeving. Een mooi project, volgens Van de Sande: “Het is geweldig om te zien waartoe we in de samenwerking in staat zijn. Er is een nieuwe wereld gebouwd, waarbij deuren op afstand kunnen worden geopend, keukenapparatuur via een internetverbinding

met

elkaar

communiceert

en

de

leefomgeving veiliger en comfortabeler is gemaakt. Op grote schaal betekent het smart living-concept dat ouderen langer thuis kunnen blijven wonen, er meer tijd ontstaat voor

sociale

activiteiten

en

er

voorzichtiger

wordt

omgesprongen met het gebruik van energie. Dit soort installaties

gaat

echt

het

verschil

maken

op

de

woningmarkt. We vinden het prachtig om daar een bijdrage aan te kunnen leveren.” Kijk op pagina 10 voor ons artikel

over VORMotica. Even de krant lezen H.Ek Installaties stelt zich in het bouwproces graag op als een eigenwijze partner, waar je als opdrachtgever veel aan kunt hebben. “Ik wil dat onze mensen meedoen aan de tekentafel, daar hun advies geven en komen met efficiënte en kostenbesparende oplossingen, die seriematig kunnen worden doorgevoerd. Ik geef graag het voorbeeld van de fabricage van meterkastpanelen bij ons in de werkplaats. Als ik 30 complete panelen met alle groepen en aansluitingen vooraf kan maken en testen, heb ik twee dagen, twee man en één set gereedschap nodig. Doe ik dat op de bouwlocatie, dan heb ik een week, een auto, vier man en twee gereedschapskisten nodig. Nog afgezien van de extra controleslag om fouten te voorkomen.” Van de Sande is blij met de opstelling van de VORM-directie. “Ze laten zich graag ontzorgen en betrekken ons vroeg in het proces. Als wij aan tafel komen, dan gaan zij even de krant lezen, zoals ze dat zelf noemen. Wij geven antwoorden op de vragen van gemeenten en beleggers, waar het om de technische installaties gaat. VORM vertrouwt volledig op onze expertise.“

VORM & Inhoud

41


42


trapsgewijs bewijs op een steenworp afstand MOOI VAN VORM

VORM & Inhoud

43


Bernice Notenboom Documentairemaker, klimaatjournalist en poolreiziger

Levensechte wake-up call “

Documentairemaker, klimaatjournalist en poolreiziger Bernice Notenboom over haar ondernemersexpeditie naar Spitsbergen: ‘Blijven zenden vanuit zaaltjes heeft toch minder impact!’

Ze is de eerste Nederlandse vrouw die op ski’s

Het roer om

de Zuidpool bereikte. Ze maakt tv-programma’s

Wat het huidige tempo van temperatuurstij-

over de gevolgen van de wereldwijde tempera-

ging met onze aarde doet, is volgens Bernice

tuurstijging en geeft talloze lezingen. In 2016

het beste te zien in de poolgebieden. De laatste

stond ze in de top 3 van de duurzame 100 –

tien jaar zijn de fjorden en de Atlantische

een prestigieuze ranglijst met de 100 meest

Oceaan rond Spitsbergen niet meer bedekt

invloedrijke Nederlanders op het gebied van

met ijs en zijn de gemiddelde temperaturen

duurzaamheid en natuur. Gedreven klimaatexpert Bernice Notenboom is overtuigd van het feit dat overheden onmachtig zijn om de desastreuze opwarming van de aarde tot staan te brengen. Initiatief en keiharde daadkracht

Ondernemersreis naar Spitsbergen toont harde effecten klimaatverandering

voor het eerst boven het vriespunt uitgekomen. Iedere maand worden weerrecords gebroken. Losgebroken poolijs is op drift en heeft Spitsbergen tot op 400 kilometer genaderd. De biodiversiteit heeft in het arctisch gebied ernstig

moet volgens haar uit het bedrijfsleven en

te lijden onder de omstandigheden. Stormen en

van investeerders komen. Om die reden

modderstromen teisteren flora en fauna.

organiseerde ze met de hulp van belangrijke wetenschappers en sponsoren een klimaatreis

“Graag laat ik de gevolgen van de opwarming

naar het Noorse Spitsbergen. 66 Invloedrijke

zien door het beeldmateriaal van mijn expedi-

managers en CEO’s gingen mee en zagen met

ties. Maar dat is niet genoeg om topmanagers

eigen ogen wat de temperatuurstijging doet

en ondernemers echt te raken. Een tv-pro-

met de natuur.

gramma of een lezing in een zaal is vrijblijvend. Ik kan blijven zenden, maar dan gaat iedereen

“Vanaf de opkomst van de industrie aan het

aan het einde van de avond naar zijn eigen

begin van de 19e eeuw is de gemiddelde

warme huis. De volgende dag zijn ze weer

wereldwijde temperatuur met 0,8 graden

druk bezig met de concurrentie en hun eigen

gestegen, de laatste tien jaar zelfs met een

marktpositie. Het roer moet om!”

halve graad.”, vertelt Bernice. ”Het gaat dus steeds sneller. Er zijn gewoon drastische maat-

Levensechte wake-up call

regelen nodig, om doelstellingen uit het Parijse

In samenwerking met wetenschappers, waar-

klimaatakkoord van 2015 te bereiken. Om de

onder een bioloog die al 23 jaar in het arc-

opwarming van de aarde af te remmen en

tisch gebied werkt, zette Bernice onder de

binnen de twee graden opwarming te blijven

naam ‘2 Graden Expediti’ in op een zeil- en

is een wereldwijde CO2-uitstootreductie van

klimaatreis met de belangrijkste captains of

vijftig procent in 2030 nodig!”

industry uit verschillende bedrijfssectoren.

44


“Daan van der Vorm”: in de visie van VORM zien we duurzaamheid als platform om groei te stimuleren, waarde te creëren en de concurrentie voor te blijven. Zeker nu we de impact van de problematiek hebben gezien en ervaren, onderstrepen we het belang van het onderwerp. Door het met elkaar hierover te hebben creëren we gezamenlijke taal en focus, waardoor de drive en het oplossend vermogen ontstaat om met elkaar uitdagingen aan te gaan en de gestelde doelen te halen. Gezamenlijk streven we naar een verduurzaming van de gebouwde omgeving. Prachtig en noodzakelijk om daar een bijdrage aan te kunnen leveren. Ons project Sluishuis in Amsterdam (gezamenlijk met partner Besix) is daar prachtig voorbeeld van.

Transport, energie, vastgoed. Grote spelers als

CO2-reductie, midden in het gebied dat als

we het niet alleen zoeken in wat wettelijk is

de Rotterdamse haven, Schiphol, de Gasunie en

eerste wordt getroffen door temperatuurstijging.

voorgeschreven. Nu beginnen met gasloos en circulair bouwen. Niet alleen gericht zijn op de

ING sloten als eerste aan en nodigden op hun beurt weer topmensen van belangrijke part-

Gasloos en circulair bouwen

verwarming van de woonomgeving, maar ook

ners uit. Het doel? Het bieden van een levens-

Peter Göbel, Directeur ING Real Estate Finan-

op de koeling ervan. Als de temperatuur gaat

echte wake-up call waar je niet van weg kunt

ce en een van de hoofdsponsors van de reis,

stijgen, hebben we namelijk ook energiearme

lopen. Met eigen ogen zagen de deelnemers

nodigde een aantal belangrijke vastgoed-

koeling nodig. Een airconditioning is daar geen

wat de gevolgen zijn van de opwarming van de

ondernemers uit, om mee te reizen met Bernice

voorbeeld van. Als ondernemer in toekomstge-

aarde. Tegelijkertijd werden ze bijgepraat over

en haar team. Ook Daan van der Vorm en Hans

richt vastgoed is duurzaamheid ook gewoon een

de meeste actuele wetenschappelijke gege-

Meurs besloten mee te gaan.

verdienmodel, lijkt me. De verkoopbaarheid van

vens van het smeltende ijs. Bernice dwong de

Bernice: ”In vastgoed en de bouwwereld is veel

een nul-op-de-meter-woning is voor woning-

ondernemers samen na te denken over maat-

te winnen. Veertig procent van de CO2-

eigenaren toch een stuk beter dan een woning

regelen die in het eigen bedrijf kunnen worden

uitstoot wordt gegenereerd door de bebouw-

op gas, met een onzekere energierekening van

genomen. De zeilreis werd een platform voor

de omgeving. Om stappen te zetten moeten

ettelijke honderden euro’s per maand?” Energieslurpers Op de vraag of er een vervolg komt op haar eerste ‘2 Graden Expeditie’ reageert Bernice positief: “Jazeker, we zijn inmiddels bezig om de volgende reis te organiseren. We richten ons daarbij op de topmensen uit de financiële wereld, zoals riskmanagers bij banken, verzekeraars en pensioenfondsen.” Van welke deelnemer Bernice nog droomt? “Mark Rutte, die moet echt mee. Als premier heeft hij aangegeven te twijfelen over de haalbaarheid van de Nederlandse CO2-doelstellingen in 2030. Ik ga hem laten zien dat er geen ruimte is voor scepsis of aarzeling. Het moet, voor onze eigen toekomst!”

VORM & Inhoud

45


Mooi van VORM

Houthaven

01

uiterlijke gedaante Waar ooit de timmerlui van de scheepswerven aan hun werkbank stonden te schuren en schippers van reusachtige Scandinavische zeeschepen hun grote stammen hout losten, komt nu een nieuwe Amsterdamse woonwijk: Houthaven. Gebouwd op acht nieuwe eilanden en pieren met circa tweeduizend nieuwe woningen, ruim zeventig woonboten en tal van voorzieningen. Als een echte stad, meegroeiend met de mensen die er wonen, werken en leven.

02

uitstekend VORM heeft in de afgelopen jaren vijf kavels verworven in Houthaven. Tot 2020 bouwen wij ongeveer 500 nieuwe woningen. Van stadse appartementen tot luxe herenhuizen en penthouses. En dit alles volgens de duurzame eisen van de gemeente Amsterdam: 100% klimaatneutraal.

46


03

maatschappelijk verantwoord ondernemen Iedere kavel heeft zijn eigen verhaal. Kavel 3AB op het Revaleiland kenmerkt zich straks door zijn sociaal maatschappelijke insteek. De plint bevat een fysiotherapeut, horeca en een ontmoetingsplek gecreĂŤerd door Cordaan. De appartementen worden in nauwe samenwerking met Woonkeur levensloopbestendig opgeleverd.

architect 3B, 3D & 5AB: van Aken Architecten architect 4AB & 4DEF: Klunder Architecten VORM & Inhoud

47


Vraag mensen een tekening van hun ideale huis te maken en ik geef u op een briefje dat ze snel vastlopen. Ik heb het zelf eens geprobeerd en het viel me vies tegen. Een moodbord maken is geen enkel probleem. Ik weet wat ik fijn en mooi vind, maar dat betekent nog niet dat ik het zelf kan bedenken. Dit artikel zal waarschijnlijk menig architect en ingenieur tegen de borst stoten, want ik hou een pleidooi om de gebruiker het middelpunt van ontwikkelen te maken. Ondersteund door digitalisering en industrialisering.

“ Hoe technologie de bouw op zijn kop zet Marjet Rutten Trendwatcher

“ 48


Deze 600 woorden gaan namelijk daarover

Ik geef u op een briefje: dit is minder privacy-

wordt. Over een aantal jaren zijn we niet meer

waar het over hoort te gaan: de klant. De

gevoelig dan alles wat u doet op internet en

alleen aan het kiezen tussen modules, maar

gebruiker van al die bouwwerken die wij maken.

social media…

kunnen we ook - als een soort van architect helemaal zelf ontwerpen. Raam beetje breder

Niemand zal het ontgaan zijn dat de wereld flink aan het veranderen is. En dat er vooral

Er zijn al veel mensen aan het experimenteren,

en hoger, deur een beetje lager. Oeps: bouw-

technologisch steeds meer kan. En dat biedt

vaak met anonieme data. Want het gaat er niet

besluit keurt het niet goed? Het systeem geeft

mogelijkheden. Heel veel mogelijkheden. Om

om of het project X of Y is, of dat het om Piet

de grenzen aan en daarbinnen kun je alles. Pa-

betere producten te maken voor lagere prijzen.

of Jan gaat. Het gaat om de inzichten die het

rametrisch ontwerpen heet dat in vaktermen.

ons oplevert en waar klanten uiteindelijk ook

Is de productie dan duur? Nee hoor, helemaal

beter van worden.

niet! De klant betaalt alleen (direct of indirect)

Hoe? In de eerste plaats gaan we onze gebou-

de ruwe grondstoffen, de logistiek, een fee

wen meten. Alles gaan we meten. Een paar voorbeelden:

Het gaat om ontwerpen die niet uit de toevalli-

voor de software en het gebruik van de

- Hoe worden de gebouwen gebruikt?

ge ervaring van de betrokkenen voortvloeien,

machines. En natuurlijk een mooie marge

Bijvoorbeeld door contactsensoren in ramen

maar om Evidence Based Design gebaseerd

voor de sector waardoor we kunnen blijven

en deuren te zetten, en het energieverbruik

op ervaringen en werkelijke prestaties van hon-

ontwikkelen.

overal te meten. Daardoor krijgen we

derden, duizenden projecten. Productie gaat op basis van de digitale tekeningen

SMART BUILDINGS. - Hoe voelen mensen zich in gebouwen?

De komende jaren is de computer steeds

volautomatisch in de fabriek plaatsvinden. Al

We kunnen mensen compleet medisch

beter in staat om het meest perfecte ontwerp

dan niet met 3D printers. We kunnen nu al 300

checken zonder dat ze het doorhebben.

te maken. Beter dan dat mensen dat kunnen.

verschillende materialen printen, waarvan 10

Komma na dingen kan weg gewichtsverlies

De computer leert ook continu. We hebben

gelijktijdig. Er is nog veel werk aan de winkel,

of -toename, bloedwaarden, hartslag, alco-

het hier over ‘Artificial Intelligence’ en ‘Deep

maar de eerste stappen zijn gemaakt. Over

hol- en sigarettengebruik.

Machine Learning’. Nu al kan supercomputer

een paar maanden wordt in Nederland de ver-

- Hoe presteren mensen in gebouwen?

Watson van IBM in 5 minuten uitrekenen waar

gaderfabriek geopend, een gebouw dat in een

Wat zijn de resultaten van die school?

twee ingenieurs een jaar lang mee bezig zijn.

paar weken uit de 3D printer komt ‘rollen’. Die

Vooralsnog zijn die ingenieurs goedkoper dan

geautomatiseerde productie, waarbij een serie

Watson, maar met de toename van de reken-

van 1 net zo duur per stuk is als je 500 dezelfde

Het is slechts het topje van de ijsberg van de

kracht gaat dat veranderen. En dan nu die

zou maken, noemen we Smart industry. Be-

data die we (vaak nu al) kunnen vergaren.

klant. Want daar gaat het om. De computer

taalbaar maatwerk dus.

Daarmee kunnen we heel goede analyses

kan wel het ‘statistisch’ meest ideale ontwerp

maken over hoe gebouwen presteren, of ze

maken, maar mensen zijn mensen. Met wensen

We doen dit allemaal niet omdat we het zelf

die waarde leveren die gebruikers belangrijk

en dromen. Beelden over wat zij mooi vinden.

nou zo leuk vinden - al zijn er gelukkig veel

vinden. En we bieden daar ook garanties op.

En dus kan die klant de ontwerpen van de

vakgenoten die zich er met hart en ziel in

Prestaties worden ook van groot belang op de

computer naar hartelust aanpassen.

verdiepen, ook bij VORM - we doen dit voor

Of van dat ziekenhuis?

de klant. Om die de maximale waarde te

verhuur- of verkoopbaarheid op termijn. Bij velen van u staan waarschijnlijk de nekharen al

Nu is het nog een beetje geneuzel in de marge.

bieden. Want dat is ons bestaansrecht. De

overeind. Want willen we dat wel? Ik hoor u

Een woningconfigurator waar je uit een paar

ontwikkelingen waar ik het hier over heb, zul-

denken... privacy. En terecht. Een enorm

alternatieven kunt kiezen. Fantastisch om mee

len nog wel een aantal jaren op zich laten

belangrijk punt. Maar ik geloof niet dat dat de

te beginnen. Maar over een paar jaar is het

wachten, maar ik ben ervan overtuigd dat het

ontwikkeling tegenhoudt.

nog veel gebruikersvriendelijker. Met augmen-

komt. Wie niet zijn kop in het zand steekt en

ted-, virtual- en mixed-reality sowieso qua

het wil zien, ziet het al in de onderstroom

visualisatie, maar ook in de opties die we

gebeuren...

hebben.

De

bibliotheken

worden

steeds

uitgebreider, zonder dat het onoverzichtelijk

Scan de qr code en lees het hele arktikel of kijk op http://bit.ly/2Arok7W

Marjet Rutten is aanjager van vernieuwing in de bouw. Ze heeft diverse boeken op haar naam staan, heeft in opdracht van minister Spies de innovatie-agenda bouw mee opgezet en geeft regelmatig lezingen.

VORM & Inhoud

49


Kijkje op de bouwplaats Jaco Joppe (34) is werkvoorbereider bij transVORM, het aannemingsbedrijf van VORM dat zich naast revitalisatie en onderhoud ook heeft gespecialiseerd in het transformeren van kantoren naar woningen. Na het verwerven van de opdracht wordt Jaco direct ingeschakeld voor het slim meebepalen van de indeling van een dergelijk, vaak complex, gebouw. Waar komen de installaties? Welke ruimten kunnen er worden gecreëerd, zodat er zo veel mogelijk woonoppervlak ontstaat en zo weinig mogelijk algemene ruimte? Hoe kan de opdracht optimaal worden uitgevoerd? Een werkvoorbereider is de spin in het web tijdens de allereerste fase van het bouwproces, waar het gaat om het vaststellen van de kosten en de inkoop van materiaal, materieel en menskracht.

“ Als ik mijn werk goed doe, kan alles in één mapje naar de uitvoerder! Jaco Joppe werkvoorbereider transVORM

” Tussen het statige Voorburg en het centrum van Den Haag wordt de grootste kantorenlocatie van Nederland -De Binckhorst- de komende jaren omgevormd tot dynamisch woongebied. Samen met BPD en Local ontwikkelt en transformeert VORM er het gebouw van de voormalige staatsdrukker SDU. ‘I am Binck’, prijkt er op een immens doek aan de gevel van het kantoorgebouw. Zonder twijfel wordt dit een hippe woonlocatie voor nieuwe Hagenaars, die wel zin hebben om in een voormalig kantoor hun eigen woonplek te hebben. Jaco Joppe, werkvoorbereider bij transVORM beaamt dat. “Er komen in het voorste kantoorgedeelte 18 koop- en 55

50

huurappartementen. Daaronder worden twee commerciële ruimten gemaakt, voor een supermarkt of horecagelegenheid, bijvoorbeeld. Een maand geleden stond ik hier met geïnteresseerden omhoog te kijken. Nu zijn bijna alle woningen verkocht. Zo hard gaat het.” Achter het hoge kantoorgebouw staat nu nog de voormalige drukkerij. Die wordt volledig gedemonteerd en elders weer opgebouwd. “De sloopwerkzaamheden zijn net begonnen”, zegt Jaco. “Op dit moment zijn er nog niet veel mensen op de bouwplaats. Dat wordt straks heel anders, wanneer we ook de overhangende extra woonlaag op het gebouw gaan plaatsen.


VORM & Inhoud

51


Architect: Kraaijvanger Architects Realisatie: transVORM Start: September 2017 Gereed: 3e kwartaal 2018

“ Voor het bepalen van de werkzaamheden hebben we hier voor het eerst een 360-gradencamera gebruikt “

Die woonlaag ziet eruit als een uit de kluiten gewassen duikplank. Dat is een heel spannend staaltje werk, ook voor de constructeurs en steigerbouwers!” De veilige volgorde Zijn opmerking over de complexiteit en de hoeveelheid werk van deze transformatie brengt ons ook op het thema veiligheid. Hoe zorg je ervoor dat al die mensen op de juiste manier hun werk doen? De bouwplaats van Binck Eiland wordt volgens Jaco streng verboden voor onbevoegden. “Nu we aan het voorbereiden zijn, is er nog beperkte toegangscontrole. Over een aantal weken kom je er zonder speciale pas echt niet meer in. Natuurlijk hangt het hele terrein hier straks ook vol met doeken en borden, die aangeven hoe je jezelf en anderen beschermt tegen

52

ongelukken. Er zijn ook genoeg duidelijke instructies voor het personeel dat met machines aan de slag gaat. Een compleet en overzichtelijk veiligheidsplan maakt onderdeel uit van de totale bouwinstructies. Binck in 360 graden Nog even terug naar Binck. De transformatie van dit kantoorpand naar woongebouw, is dat eigenlijk een lastige klus voor Jaco? “Uitdagend, dat is eigenlijk het juiste woord. Kijk, alle tekeningen van het bestaande gebouw, dat uit 2003 stamt, zijn gewoon beschikbaar. We hoeven niet helemaal opnieuw te beginnen met rekenen en tekenen aan de bestaande situatie. Dat scheelt erg veel werk. Voor het bepalen van de werkzaamheden hebben we hier voor het eerst ook een 360-gradencamera gebruikt, die per ruimte in

één keer alle opnames maakt. Zo krijg je een driedimensionaal beeld van het gebouw en kun je de werkelijkheid ook bekijken als je niet o p locatie bent. Een deel van Binck wordt straks ook helemaal nieuw, zoals de markante extra woonlaag en de hangende balkons aan de gevel. Ook de installaties worden vervangen, opnieuw ingepast en uitgevoerd. Waarschijnlijk komen er zonnepanelen op het dak en krijgen de woningen vloerverwarming. Jaco: “De aanpassingen van de installaties zijn niet zomaar geregeld. Dat kost veel tijd om uit te zoeken. Maar, als we alles heel goed voorbereiden, heeft de uitvoerder straks veel minder werk. Dan kan alles in één mapje met instructies naar hem toe!”


VORM PROJECT

Ministerie SoZa, Den Haag Ontwikkelaar:

MRP

MRP en VORM Ontwikkeling

tussen MRP en VORM Ontwikkeling, heeft

De komende periode wordt samen met de

Realisatie:

begin 2017 het voormalige ministerie van

gemeente de herontwikkelingsmogelijkheden

transVORM

Sociale Zaken in Den Haag gekocht (circa

van het voormalige kantoorpand zorgvuldig in

Start transformatie:

75.000m BVO). Het kantoorpand is gelegen

kaart

Begin 2018

pal naast het station Laan van Nieuw-Oost-

wooncomplex is hierbij een doelstelling. Deze

Ontwikkeling:

IndiĂŤ (NOI) en werd in 2016 in verkoop

ontwikkeling vindt naar verwachting plaats in

2018 - 2033 (verwachting)

gebracht

de periode 2018-2023.

Soza

een

50%-50%

samenwerking

2

via

een

tender

door

het

Planning:

gebracht.

Transformatie

naar

een

Rijksvastgoedbedrijf. Het gebouw krijgt een belangrijke

plek

in

het

nieuwe

Central

Realisatie 175 woningen voor statushouders

Innovation District. Met de driehoek tussen de

door transVORM

stations Centraal, Hollands Spoor en Laan van

Bij de verkoop door het Rijksvastgoedbedrijf

NOI

op

heeft de gemeente Den Haag bedongen om

hedendaagse ruimtelijke en economische

in het bestaande pand 175 statushouders te

trends.

huisvesten. transVORM start begin 2018 met

kan

Den

Haag

goed

inspelen

de transformatie van een deel van het gebouw, zodat de 175 statushouders begin 2018 hun intrek kunnen nemen. In de plint en onderbouw van het gebouw zijn de komende 5 jaar een restaurant, The Hague Security Delta,

de

Horeca

Academie

en

een

broedplaats voor statushouders aanwezig. Tevens

zijn

in

het

gebouw

diverse

werkplekken beschikbaar. VORM & Inhoud

53


“ Je haalt het beste uit anderen als je het beste van jezelf geeft. HARVEY FIRESTONE

” 54


COLOFON Redactie adres: VORM Holding B.V. afdeling Klant- en bedrijfscommunicatie Postbus 16 3350 AA Papendrecht Tel. 078 642 13 00 vorm.nl Vormgeving en productie: PRSC. Rotterdam Fotografie: Piet Mes, René Wouters Tekst PRSC. Rotterdam Illustratie Seb Jarnot

Scan de qr code om de VORM & Inhoud digitaal te bekijken of kijk op http://bit.ly/2Arok7W

FSC® C016391

©PRSC. 2017 | persc.nl

MIX

Van verantwoorde herkomst


vorm.nl


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.