Bouwen op een postzegel

Stepstone en The Pulse of Amsterdam zijn twee grote projecten die VORM realiseert in het Kenniskwartier op de Amsterdamse Zuidas. Bouwen op een beperkt oppervlak in een omgeving met een hoge verkeersintensiteit, waar mensen werken en wonen: dat brengt veel uitdagingen met zich mee.

Jorrit Meijer is gemeentelijk projectleider van de Zuidas. Dat gebied, vooral bekend als een corporate omgeving, gedomineerd door advocatuur en financiële dienstverlening, wordt omgeturnd van werk- naar woongebied. “De Zuidas moet een volwaardig stadsdeel worden van Amsterdam”, zegt hij. In opdracht van woningcorporatie Lieven de Key realiseert VORM hier de woontoren Stepstone, met 216 sociale huurwoningen voor starters. The Pulse of Amsterdam is een multifunctioneel complex met naast kantoren en zelfs een bioscoop ook huurwoningen in alle segmenten. “Een innovatief project waarbij duurzaamheid een belangrijke component is, met bijvoorbeeld een gevel die als een soort zonnepanelencentrale werkt”, vertelt Jorrit. Maar hoe bouw je zo’n enorme toren, midden in de stad? De gemeente Amsterdam heeft door de jaren heen de spelregels voor bouwen in de drukke Zuidas vastgelegd in het zogenaamde BLVC-kader. “Om ervoor te zorgen dat de directe omgeving zo min mogelijk hinder ondervindt van de bouwwerkzaamheden.”

Dit vraagt om een doordacht en beheerst proces

Jorrit Meijer

Credits: Marcel Krijger

Minimale overlast bij binnenstedelijk bouwen

In dat BLVC-kader (Bereikbaarheid, Leefbaarheid, Veiligheid en Communicatie) staat onder meer dat fundering en damwanden geluidsarm en trillingsvrij moeten worden ingebracht. Het noopt bouwers om met passende oplossingen te komen, waardoor het openbare leven zo veel mogelijk door kan gaan. Jorrit: “Een wegafsluiting is weliswaar veilig, maar we zitten in dit gebied ook met een hoge intensiteit aan verkeersstromen, met name fietsers en wandelaars.”

Die uitdaging heeft VORM met verve opgepakt, vertelt hoofd productie Edwin van den Berg. “Het project is gebaat bij een gestroomlijnd bouwproces, de omgeving bij minimale overlast. Dat betekent dat goed gekeken moet worden naar de bouwlogistiek: just-in-time aan- en afvoer van bouwmaterialen en materieel. Want er zijn, vanwege de beperkte ruimte, ook minimale opslagmogelijkheden.” Dit vraagt om een doordacht en beheerst proces, waarbij door het projectteam gebruik wordt gemaakt van een online webplatform. De leveranciers kunnen hierop een ticketaanvraag doen voor gebruik van beschikbare ruimte en/of materieel. Hiermee wordt bouwlogistiek meetbaar.

Edwin van den Berg

Credits: Marcel Krijger

Snel en duurzaam met optimale veiligheid

Duurzaamheid is niet alleen in de stedenbouwkundige invulling van de Zuidas leidend, maar ook in de bouwfase. De dagelijkse aanvoer van bijvoorbeeld bouwkramerijen vanuit leveranciers vindt geheel elektrisch plaats. Edwin: “Daarnaast doen wij veel in prefab: de gevel van Stepstone is bijvoorbeeld grotendeels opgebouwd uit voorgeproduceerde betonnen gevelelementen. Dat levert natuurlijk een grote reductie in transportbewegingen op.” Ook veiligheid is een aspect waaraan geen concessies worden gedaan. Vier torenkranen, zo dicht bij elkaar, dat was wel iets om over na te denken. Voor het eerst hebben we hiervoor een anti-collision- systeem geïntroduceerd, dat in Frankrijk en België al verplicht is. Dat zorgt ervoor dat kranen blokkeren als ze in elkaars draaibereik komen en dat hijswerk boven verboden zones onmogelijk is. Wij voelen wel aan dat dit in Nederland ook verplicht gaat worden. Dit is een mooie leerschool.” Hij noemt het een win-winsituatie. “De gemeente verleidt ons om na te denken over bouwprocessen in combinatie met optimale veiligheid en minimale overlast. Daar worden we allemaal beter van.”

Jasper Reuver

Credits: Marcel Krijger

Innovatieve bouwmethoden

En dat is precies de bedoeling, zegt Jorrit. “Het kader is juist bedoeld om te triggeren dat innovatieve bouwmethoden worden opgepakt. Dat vergt van de bouwer een andere manier van denken. Fijn om te constateren dat zulke dingen nu anders gaan.” Voor de projectleiding op de Zuidas is het een uitdaging om te anticiperen op alle ontwikkelingen, zowel boven de grond als in de ondergrond, zegt assistent-projectleider Jasper Reuver. “The Pulse of Amsterdam en Stepstone zijn mooie voorbeelden van de bouwplaats van de toekomst. Innovatief, snel én duurzaam.”