Defensie-eiland verandert in leefbare hotspot in Woerden

“Defensie-eiland is een heel mooie aanwinst voor de stad”, aldus Tymon de Weger, Wethouder van de gemeente Woerden, in gesprek met Jeroen van Lier, Ontwikkelmanager bij VORM. “We wilden het eiland weer teruggeven aan de Woerdenaren, en dat is heel goed gelukt.” Maar zonder slag of stoot ging dat niet. Vanaf de start in 2005 overleefde deze nieuwe hotspot van Woerden de economische crisis, ernstige bodemvervuiling, een niet-sluitende grondexploitatie, een nieuw bestemmingsplan en mogelijke vondsten uit het Romeinse Rijk. “Het is op momenten spannend geweest”, beaamt Van Lier. “Dat Defensie-eiland er nu staat, komt doordat we als gemeente en ontwikkelaar altijd goed met elkaar in gesprek zijn gebleven.”

Jeroen van Lier en Tymon de Weger

Het voormalige defensieterrein – met fabrieken en loodsen – in de binnenstad van Woerden is getransformeerd tot een karakteristiek woongebied met 205 woningen. Van sociale huurappartementen en ruime eengezinswoningen tot cascowoningen in herstelde historische fabriekspanden.

Enorme impuls

De Weger: “Het terrein is bijna honderd jaar niet toegankelijk geweest. Toen Defensie vertrok en de gemeente de grond kocht, waren Woerdenaren nieuwsgierig naar het eiland. Bij de planvorming hebben we inwoners intensief betrokken. We wilden het industriële verleden behouden. Met de horeca in de monumentale wasserij, de verbinding met het station en de verschillende fiets- en wandelroutes geeft Defensieeiland een enorme impuls aan de binnenstad.”

Lef tonen

Van Lier: “De gemeente legde de lat hoog voor ons. We hebben elkaar tijdens het proces ook uitgedaagd om de gestelde ambitie niet uit het oog te verliezen. Dat dat gelukt is, daar ben ik heel trots op.” De Weger: “De economische crisis maakte het moeilijk om vast te houden aan de kwaliteit. En dat hebben we met elkaar toch maar gedaan. In plaats van alles in één keer te ontwikkelen, hebben we het opgeknipt in drie fasen.” Van Lier: “Daardoor konden we gewoon beginnen, wat uiteindelijk ook de bewijskracht is geweest. Alle partijen hebben lef getoond. Iedereen die daar woont is trots. Dan heb je het als gemeente en ontwikkelaar heel goed gedaan.”

“De verhalen van mensen krijgen een plek op het eiland”

- Tymon de Weger, Wethouder gemeente Woerden

Veel historie

Volgens De Weger is Defensie-eiland ook een plek met emotie. “Er ligt veel historie, dus ook veel herinneringen. Niet alleen uit de Romeinse tijd. Het Defensie-eiland is ooit ontstaan als onderdeel van de vestingwerken van de vestingstad Woerden. Ook de recentere geschiedenis van honderden Woerdenaren die vanaf eind negentiende eeuw bij Defensie werkten is belangrijk voor de identiteit van deze plek. Het is heel mooi dat VORM die overblijfselen uit die tijd, en de bijbehorende verhalen, een plek heeft kunnen geven. Van glas-in-loodramen in het horecapaviljoen, het gietijzeren smeedwerk en het monument van het ministerie van Oorlog, tot oude zwart-witfoto’s in de parkeergarage en de huisnummeraanduidingen. Die verhalen wilden we ook terugzien. En nu ontstaan er weer nieuwe verhalen, dankzij de huidige bewoners.”

Roemrijke geschiedenis

Als grensstad was Woerden al interessant voor de Romeinen. Veel oorlogen hebben zich hier afgespeeld. Na de Franse aanval in 1672 werd duidelijk dat de vesting verstevigd moest worden. Toen is Defensieeiland ontstaan. Vanaf 1873 maakte de landmacht gebruik van het eiland. In 1998 verplaatste Defensie alle activiteiten naar Soesterberg en kwam het terrein leeg te staan. Eind 2005 kocht de gemeente Woerden Defensieeiland van de Rijksoverheid. In 2014 zijn de eerste gebouwen afgebroken om plaats te maken voor woningbouw.