o danb - lin australian batera eta bestera
uztapide, ezin ahaztu auzoak jaietan
afrika
lehenengo muxua
h erri hau hilik zegok motel ! Hau baduk, gero, egoera: astebu-
ru iluntzetan ez zebilek inor kalean, eta ez dik etxetik irteteko gogorik ere ematen! Bai, hau duk hau atarramentua! Halako denda itxi ditek, eta beste halako taberna hura ere bai! Zer ikusiko ote dugu hurrena? Hitz bat gora edo behera, enfasi gehiago edo gutxiago, hamaika koadrilatan dabilen gaia da hori: Zestoako bizitza pixkanakapixkanaka gainbehera doala, alegia. Eta bien bitartean, Zestoako Udalak Javier Belzari enkargatutako Desarrollo Local inducido por el proyecto Ekain. Reflexi贸n estrat茅gica (Ekaingo Proiektuak eragindako herri garapena. Hausnarketa estrategikoa) deritzan azterketak bestelakoa dio, alegia, Zestoak ba omen duela etorkizuna. Nork ote du, bada, arrazoia? 2 0 0 1 eko uztaila 0 9 zb.
06 or.
z itxondarrak.
Ez dakit badakizuen baina arrazoi zuen Jonek. Bailarako inbidia zarete. Errealitatearen zentzua galtzen den herri batekoak zarete. Bide ertzean bi hilerri dituen herri batekoak zarete, eta autoena gizakiena baino lau bider haundiagoa da gainera. Behiala garrantzitsua izan zen bainuetxe bat eta irekita ote dagoen asmatu ezin den hotel bat dituzue, herriak ezagutu zuen garai oparoaren testigantza ahul gisa utziak diruditenak, belaunaldi berriek zerbait gogoratzeko izan dezaten. Autoan irratia entzuteko ohitura dutenentzat, emisorak galtzen diren lekutik irratia berriro entzun daitekeen lekuraino hedatzen den herri batekoak zarete, irratiko emisoren bermudetako triangelukoak. Ezagutzen ez duenarentzat herri misteriotsua da zuena. Ezagutzen duenarentzat zeuek zarete misteriotsuak, ero xamarrak, bereziak. Hego haizeak bihotzak epeltzen dituen muino batean bizi zarete. Beste inon baino azkarrago mozkortzen naizen herri batekoak zarete. Izan ere, tabernak bata bestearen ondoan dituzue; beste edozein herri zibilizatutan ordubeten edaten duzuna hemen ordu laurdenean edaten duzu. Matematika kontua da. Beste herrietan taberna batetik bestera joaten pasatzen duzun denbora hemen zurrutean pasatzen duzu. Eta kanpotik datorrenak euskal telebistan listoarena egiten agertzen den tipoa ikusi beharrean bi ikusten baditu, esango dio herrikoak: egon lasai, oraindik ez zaude mozkortuta: bikiak dira. Errealitatearen zentzua galtzen den herri batekoak zarete. Zezen-plaza karratua duzue. Mendi tontorrean behar lukeen gurutzea errepide erdian enbarazu egiten. Gaztetxea jubilatuen etxearen gainean dago (pilula-jana, bietan). Bi laranjondo txiki landatu dituzte lorontzietan enparantzak Laranjadi duelako izena. Erabat egurrezkoa den tabernak Herrero du izena. Alkatea Azpeitia eta zuen harrotasuna, Ekain, Debakoa da. Esan dizuet. Errealitateak beste zentzu bat hartzen duen herri batekoak zarete. Jonek arrazoi zuen, earra duzue herriya. Ia zitxondarrak bezain ederra. B. LAGËRSTROM
INKESTA
04
AFRIKA
Xabier g antzarain
08
12 14 17
AUSTRALIAN BATERA ETA BESTERA DANBOLIN-ZULO
UZTAPIDE, EZIN AHAZTU
AGENDA, UDALEKO BERRIAK
05
13
ZESTOA GOIAN BEGO?
16 19
ZER IRAKURRI, ZER ENTZUN AUZOAK JAIETAN PORRUSALDA
06
a rgitaratzailea : Danbolin Zulo elkartea. Kultur Etxea. Gurutze z/g. 20740 Zestoa (Gipuzkoa) Telefonoa: 943 14 71 23. d anbolin : Jone Bergara,Edurne Korta, Mireia Orbegozo, Olaia Salegi, Manuel Arregi, Jon Artano, Nagore Telleria, Margari Eizagirre, Joxeba Larrañaga, Urko Canseco.
d iseinua eta maketazioa : Eneko Aristi.
3
l aguntzaileak : Lidia Aveiro (argazkiak), Zestoako Bertso Eskola. i nprimategia : Gertu (Oñati). l ege gordailua : SS-1108/2000. ISSN : 1576-9429.
Ba, hamalau urterekin edo izango zen. Oroitzapen ona daukat, polita. Ez dizut esango nori eman nion baina oroitzapena oso polita daukat, nahiz
Nere lehenengo musua! Ea akordatzen naizen. Neska bati esan nahi dezu ezta? Ba, urte batzuk bai! Baina bueno, lehengusinaren bat izango zen, seguru. Oroitzapen ona dut, ona, ona, neska
Jode! Pultsazioak ere aidean jarri dizkidazue. Ba, ez dakit. Auskalo! Ba, hamabost bat urterekin edo izango zen. Oroitzapena ona daukat, mundiala. Urduri jarri
p 31 urte
delineantea
Noiz? Baaaaaaa, ez dakit, amari edo aitari emango nion! Aaaaa baina beste mota bateko musuez ari zarete, ezta? Baaaaaa hamar edo ez dakit ba hamabost bat urterakin edo
Noiz eman zenuen zure lehenengo muxua?
eta ez dudan bati musu ema- nauzue. Orduko ezer berezi mo- tea beti ona iza- urduritasuna hoduan gogoraten da. Galdera bea zen momentzen. Asteburu oso originalak tu honetakoa baibatean izan zen, egiten dituzue, no. Txikitu hemen Zestoan e! Baten bat izu- egingo zaituztet. gainera. Gusto- tututa aurkituko Gogoratzen dut, ko mutilari da agin, bainaa- non, nola eta norekin izan zen ere eman nion eta aaaaa. hori ez diez naiz damuGotzon baina zuet esango. tzen, ez da sekula ere damutu Goikoetxea Marifer behar horrelako abokatua Landa gauzez.
Eva Serna
Nik asko eman ditut! Akordatzen naiz lehenengoaz, gaztetan izan zen, soldadu joan baino lehenago, hemezortzi bat urterekin, nori eman nion ez dizut esango! Aszenzio garaian lehen Itziarren Arbil mendian erromeria izaten zen, gero Endoian eliza egin
27 urte
45
etxekoandrea
urte
zuten eta hara pasa zen festa. Eta hantxe eman nion. Ni orduan izebaren baserrian nintzen eta Santa Katalina bailaran neska gazte pila bat zen eta denok elkarrekin joaten ginen erromerietara, neska eta mutil. Aukera etorrita zer egingo dezu ba? Laga? Beste batek emateko?
izango zen. Normalean zain-zain egoten zaren momentu bat izaten da. Adin horretan eta nahi duzun mutilarekin denean, baaaaa. Baina egia esan, oroitzapen ona dut, baina ez naiz gogoratzen non izan zen.
66 urte
32 urte
Zer da, inkestarako? Uf! ez, ez, pasando-pasando. Lehenengo musua? Horrenbeste denbora pasa da, eta ez naiz gogoratzen. Ba, orain dela hamar bat urte inguru izango zen gutxi gorabehera. Festa batzuetan. Oroitzapen earra!, baina badakizue, esperientzia gutxi eta nobedadea, eta urduritasuna eta...
Miguel Santamaria
MÂŞ Angeles bibidoria Jose Aris- Casas 26 urte tondo jubilatua etxekoandrea
intada.
GU K BA I EUSKAL HERRIARI, ETA ZUK? Duela urtebete Bai Euskal Herriari taldea ezagutzera eman zen. Orduan Udalbiltzari Euskal Herriko Naziotasun Agiria (EHNA) atera zezan sinadura bilketa genuen helburu. Bildutako sinadura kopuruak garbi erakutsi zuen euskal gizarteak naziotasun agiri propioa izateko nahia zuela. Lehen urratsa emanda, Udalbiltzaren babespean martxan jarri zen EHNA zenbait udaletan, tartean Zestoako Udala. Konkretuki Maiatzaren 12an egin zen Euskal Herriko lehen EHNA, Zestoa izan baitzen ekimen horri lotu zitzaion lehen herria. Ordutik herritar asko izan dira udaletxeko bulegoetara hurbildu direnak Euskal Herriko herritar izateko borondatea adierazi asmoz. Guztiz demokratikoa eta baketsua den ekimen hau, norberaren sinadura zein atxikimendu librean oinarritzen da, inori ezer imposatu edo debekatu gabe. Era berean, Euskal Herriaren eskubideen defentsarako eraginkorra izateaz gain, bi estatuekiko desobedientziaren ariketa praktikoa gauzatzeko ere baliagarria da, inolako zalantzarik gabe. Honezkero jakingo duzuenez, EHNA egin asmo baduzue, 2.000 pezeta sartu behar dituzuze Kutxa edo Laboralean eta honen ziurtagiria, errolda agiria eta hiru argazkirekin udaletxera joan.
4
ANIMATU EUSKALDUN GUZTION ESKUBIDEA DEN EHNA ESKURATZERA.
Z E STO A KO B A I E U S K A L H E R R I A R I
AUSTRALIAN BATERA ETA BESTERA
Kostata baina azkenean hartu dugu tartetxo bat danbolin aldizkarirako lerro batzuk Australiatik idazteko. Alde batetik take it easy (har ezazu lasai) dela, eta bestetik Internet garestia dela, ez gara berehalakoan hasi gure kronikatxoa idazten, egia gozatuz. esan ez dakigu nondik hasi, hainbeste gauza ditugu kontatzeko... Hemen dena da Ekainaren 21ean, 21 ordu hegazkinez egin eta ia mundu erdia airetik hain ezberdina... ikusita, West Australiako hiriburura heldu ginen, Perth-era. West Australiako Handik orain gauden lekura (Ediko basamortuaren hegoaldean, balezirkulua ixten jaak ikusiz), 10.000 km egin ditugu eta bidaia amaitzerako, hori beste bi rraitu genuen: aldiz egiteko asmoa dugu. Ea gure furgoneta "xarra" ondo portatzen Carnarvon, Kalbazaigun, bestela gamelu batengatik aldatu beharra izango dugu. rri (surfisten paraPerth-etik abiatu ginen West Australia estatuan barrena abentura bila. disuetako bat), West Australiak 2.529.880 km2 ditu eta 1.798.000 biztanle, %80a PerthGeraldton eta been bizi da, pentsa. rriro Perth-era. Iparraldeko kostan burdin Perth, bertako jendeak meategiak daude. Mendeesaten duen bezala, hiri baldeko kostan, berriz, tuzeharo snob da. Hiri rismoari eta arrantzari esgarbia, bai, baina zaraker bizi dira. Hegoaldean ta, estresa, trafikoa... ere meategiak dira protagoizugarria da. Taberna nista (urrea). askotan ia etiketaz janHeldu eta berehala, Mitsutzita joatea exijitzen dubishi Star Wagon 85eko te, eta gu bezalako ijito furgoneta zahar bat erosi bidaiariei goitik behera genuen. Hurrengo egunebegiratzen diete. Arkian, goizean goiz, kostaldetekturaz baino naturaz tik hegoalderantz ekin gegehiago gozatu nahi nion: Albany, Esperance genuelako, alde egin eta hemendik barnealdera, genuen Australia erGold Fields aldera, hau dialderantz, South Ausda, Urre Zelaietara. Izenak tralia estatura. Hona dioen bezala, urrea da heheltzeko, berriro ere mengo motorra. Gold Fields eta gero Kilometro asko lurrezko Nullarbor Plain (zuhaipistetatik iparraldera joz, tzik gabeko lautada) zemendietan burdina eta burharkatu genuen. din kolorea nagusitzen diHemen askotan herri bara. Mendi koskorrak dautetik bestera edo gasoden lekuetan amildegi lindegi batetik bestera ikusgarriak ere badira, KaPERTH distantziak ehunka kilorijini-n esaterako. metrotan neurtzen dira Horrela, iparraldeko eta zenbaitetan kostaldetik barnealdera gasolinaren prezioak kostara heldu ginen, %80ko aldea ere izaten du. burdin portu zikinak Furgoneta portatzen bada, ekialdeko kostara joko dugu eta ez nagusi. Ahalik azkagaude ziur non bukatuko dugun bidaia, Sidney edo Melbournen. rren alde egin geAustraliarrak alaiak eta irekiak da, edozein asteburu jai bihurnuen Exmouth-era, tzen dute herrixketako taberna bakanetan. koralezko paradisura. Bertako jendeari gure ingelerak grazia handia egiten die eta oso Han zortzi egun igaro cool omen da. Jende askok badu gure arazo politikoaren berri, irgenituen, arrezife kolandarrekin alderatzen gaituzte. ralinoetan buzeatzen, Hemengo jendea bidaiari handia da, gehienak jubilatuak. Karaarrantzan, naturaz eta bana, todoterrenoa eta honen gainean aluminiozko boat batekin bizitza basatiaz bidaiatzen dute. Mundu osoko jendea ari gara ezagutzen, ETA NATURA ETA NATURA ETA NATURA... Asko gogoratzen gara herriaz, baina oraindik ez da bueltatzeko ordua heldu (jaja). Ondo pasa Amabirjinak. Muxu asko lagun guztiei.
...
...
5
I単aki eta Aura
L
au atal ditu Belzaren azterketak eta lau atalak azaldu zituen Belza jaunak, maiatzaren 24an, eskaini zen hitzaldian: sarrera, Zestoako turismoak herriko ekonomian lehen izan zuen eragina, egungo turismoaren egoera eta Ekaingo erreplikak ekarriko digun etorkizuna. Pasatako urteei buruz zer esan berrogei urtetik gorako edozein herritarrek ez dakienik? Edonork ditu gogoan, izan ere, 60ko hamarkadako garai haiek. Orduan, 6.000 pertsonatik gora hurbildu ohi ziren udan, alegia, ekainetik iraila bitartean. Zestoak 4.000 biztanle pasatxo zituen udalerri osoan. Festa zen nagusi herrian. Juan Jose Saezmiera Maixuak zioen bezala, “ezin dira ahaztu, gazteak ginen garai inbidiagarri haietan, taberna, kafetegi eta establezimenduetan egiten genituen egonaldi haiek: ‘Chulo’, ‘Flaquet’, ‘Buena Vista’, Asuntzionean...” Hango festa! “Eta gauero-gauero bizipen berbera, alaitasun berbera, ilusio berberak... (...) Beste garai batzuk ziren. Zestoa munduko bainuetxe jendetsuena zen orduan”. Arratsaldero pilota partiduak, musika emanaldiak, dantza... Baina gaur egun, Maixuak aipatutako establezimendu haietako asko itxiak dira, eta gazte jendeak jakin ere ez daki non zeuden ‘Chulo’, ‘Flaquet’ edo ‘Buena Vista’ izeneko taberna haiek. Nolanahi ere, 70eko hamarkadan hasia zen gainbehera Zestoako bainuetxea eta hemengo turismoa, eta Belzak dioen bezala, beste bide batzuk jorratzeari ekin behar izan zion herriak: “Gipuzkoako beste herri batzuen pareko industria garapena lor-
t
tzen ahalegindu zen bereziki udalerria, nahiz eta ez zuen erabat ahaztu turismoa. (...) Baina industriaren krisia zela medio eta lantegi garrantzitsuenak itxi izanak beherakada ekarri zuen; 1970az geroztik 700 lanpostu galdu ziren herrian, eta 1970ean 4.384 biztanle baziren, 1991n 3.382 herritar zituen Zestoak” (mila bat gutxiago). “Ondorio gisa, Zestoaren egitura ekonomikoa ez zen gai izan ohiko turismoaren krisia gainditzeko eta ez zuen lortu, ezta ere, industri egitura propioa eta berezia izatea”. 90eko hamarkadatik hona, ordea, turismoa sustatzeko hainbat ahalegin egin izan dira, eta horien lekuko aipa daitezke azterketa ugari: Plan de Desarrollo Turístico del Urola Medio (1989), Proyecto Zestoa Villa Termal (1990) eta Plan Especial de Protección del Entorno de la Cueva de Ekain - Valle de Sastarrain (1998). Baina azterketak azterketa, nahiko ezkor azaldu zen Belza jauna hitzaldian, gaur egungo egoera aztertzerakoan: “ez dago zalantzarik Zestoak, bere 43,5 km2ko azalerarekin, ondare aberats eta interesgarrienetakoa duela Gipuzkoan” baina ondare hori ez da ezagutzen edota nahiko egoera kaskarrean dago (elementuak ez daude seinaleztatuak, batzuk erortzeko zorian daude...). Bestalde, herriko kultur bizitza ere nahiko mugatua da. Hotel azpiegiturari dagokionez, Zestoa da plaza gehien dituena Gipuzkoan, Donostiaren atzetik, baina dibertsitate gutxi dago; adibidez, hiru landa-etxe bakarrik daude. Jatetxeekin ere berdintsu gertatzen da, Belzak dioenez. Zerbitzu sektoreak
6
zes oa goian bego?
ere (dendak eta zerbitzu turistikoak) oso egitura ahula du. Esate baterako, establezimendu asko itxi egin dira hainbat arrazoi direla medio: merkataritza zentro handien konpetentzia, jabeen adina, gazteen motibazio falta... Horrela bada, jendea kanpora joaten da erosketak egitera, batez ere Azpeitira eta Azkoitira. Hori gutxi balitz, ez dago bisitarientzat produktu aukera handiegirik: esaterako, hemengo jakiak erraz aurki daitezke herriko dendatan baina argitalpenik, artisautzarik... ez dago. Laburtuz, Zestoa ez da ia batere erakargarria, gaur egun, turistentzat. Panorama beltz horretan, Ekaingo erreplika martxan jartzeak asko aldatuko du egoera. Honela dio behintzat Belzak: “erreplika abian jarri ondoren, urtero ehun mila lagun inguru etorriko dira herrira, hau da, orain baino bost aldiz gehiago; aparkalekuak eta sarrera-salmenta herrian kokatuko direnez, jende asko ibiliko da herrigunean, gaur egun gertatzen ez dena. Lehengo aldean bestelako turista etorriko da Zestoara eta, gainera, bainuetxeko ura ez den beste arrazoi batengatik etorritako lehenengo turistak ikusi ahal izango dira. Hemendik aurrera, kultura, ondarea, natura izango dira Zestoara etortzeko arrazoi nagusiak. Zenbait produkturen eskaria –gaur egun ase gabea– asko ugarituko da (oroigarriak, informazioa, jatetxeak, zerbitzu eta jarduera turistikoak, bisitak herriko beste leku batzuetara)”. Azterketaren arabera, negozio aukera batzuk sortuko dira hemendik aurrera, batez ere, produktu eta zerbitzu berriak sortu eta merkaturatzeari dagokionez: informazio turistikoa (liburuak, mapak, folletoak, gidak, postalak...), hemengo jakiak, artisautza, inguruak erakusteko jende prestatua, jatetxe aniztasuna, era askotako ostatuak... Zalantzarik ez dago Ekaingo
erreplikak ekarriko duen potentzial hori ondo aprobetxatzeko, hau da, Zestoaren garapenaren lagungarri izan dadin, herriko agente ekonomikoak –adibidez, merkatariak– erronka horretaz jabetu egin behar dutela. Hara, labur-labur, zein gomendio eman zituen Belzak hitzaldian: lehenago aipatu azterketetan (Zestoa Hiri Termala eta abar) jasotako proposamenak aprobetxatu; Lili jauregia zaharberritu eta erreplikaren osagarri bihurtu; herriko baliabide turistikoak sendotu eta ezagutzera eman, hirigunea eta auzoen arteko ibilbideen lotura eginez, alegia, “armiarmasare” moduko zerbait sortuz; Zestoa eta Aizarnako hiriguneen balioa babestu; dauzkagun kutur eta kirol baliabideak hobeto aprobetxatu; turisten harrerarako zentro polibalioduna sortu (sarreren salmenta, erakusketa, informazioa...); ibilbide tematikoak antolatu; jaki berriak sortu; hidroterapia edo termalismoari buruzko ekomuseoa egin, e.a. Nolanahi ere, etorkizun hori dela eta, norbait sustatzen hasita badago –alegia, Zestoa Benidorm Txiki bihurtzeko arriskua ikusten badu– argi eta garbi utzi zuen Belzak garapen sostengarria lortu behar zela, hau da, azpiegitura erraldoiak sortzen ibili beharrean, herrian eta inguruan dauden baliabideei atera behar zaiela ahalik eta onura gehien. Dirudienez, Zestoak badu etorkizuna. Ona edo txarra, hori ikusi egin behar. Maixuak aipatutako ‘Chulo’, ‘Flaquet’, ‘Buena Vista’ edo Asuntzioneko festa haiek, bizipen haiek, alaitasun haiek, ilusio haiek berriro ikusiko al ditugu Zestoan? Norbaitek dioen bezala “badakit alferrikakoa eta baldarra dela atzoko loreak kontserbatzea; egun berri bakoitzak bereak ekarriko dituela, eta bere afana”. Hala bedi! FERNANDO ARZALLUS
7
¿ ¿? ¿? ¿? ¿? ¿? ¿? ¿? ¿? ¿? ¿? ¿? ¿? ¿? ¿?? ?¿
G
ZESTOA, MARRUECOS, MAURITANIA, MALI, BURFINA FASO, ZESTOA. HORI IZAN DA LABURBILDUZ KARLOS MORKUENDE HERRITARRAK ETA BESTE LAU LAGUNEK AFRIKAN ZEHAR EGIN DUTEN IBILBIDEA. URTARRILAREN 3AN IRTEN ETA MARTXOAREN 28AN BUELTATU ZIREN. HIRU HILABETE LUZEZ HERRIALDE HONETAKO HAINBAT TXOKO ETA JENDE EZAGUTU DUTE. BAINA EZ DA LEHENENGO ALDIA AFRIKAR KONTINENTERA JOATEN DIRENA. IZAN ERE IAZ ANTZEKO BIDAIA EGIN ZUTEN, HERRIALDE HAUEZ GAIN, SENEGAL, TOGO ETA GANA HERRIALDEAK ERE BISITATUZ.
uk, nondik irten eta Afrikara nondik sartu bagenekien (Marokotik), baina ezta arrastorik ere non bukatuko genuen. Hau izan da bidaiatzeko izan dugun oinarri nagusienetakoa: gure erara bidaiatu inolako ibilbide eta denbora zehatzik gabe. Toki batean gustura egonez gero, bertan geratu, eta bestela, hanka! Bidaian zehar denetariko garraiobideak probatu ditugu: Land-Roverra, bertako kamioiak, txalupak, autostopa, motorrak, gure oinak... Bigarren bidaia honetarako Land-Rover bat erosi eta hemendik abiatuz, bidaia osoa modu horretan egiteko asmoarekin irten ginen. Baina Mauritanian, guda ondorengo minak eta basamortua zela eta, (han 300
km inguru egin behar genituen), guk hartutako gidariak Land-Roverra erosteko eskaintza ezin hobea egin zigun, eta han bertan bukatu zen Land-Roverraren asmoa. Baina hemen beste abentura bat hasi zen: Mauritanian ezin da kotxerik saldu, beraz, handik irteteko, erdi ezkutuan egin behar izan genituen 800 km inguru. LandRoverraren zigilua azaltzen zen pasaportearen jabea (gutariko bat, noski!) ezkutatu egin behar zuen kontrol bat pasatu behar geneun
H bakoitzean.
irietan, zuriak, hankadun dolarrak bezala ikusten gaituzte. Herri eta herrixketan, aldiz, lehenengo harridura pasa ondoren, harrera beroa izaten genuen. Ez dute ulertzen “lehen munduko” gu bezalako batzuk beraiekin nahasian bizitzen, beraien garraioak erabiltzen, be-
M
raien janaria jaten... Zer egiten dute zoro hauek hemen? Hori da beraiek egiten duten lehenengo galdera.
aliko hiriburuan, Bamako, enkargu bat egitera lagundu zidaten batzuk, kartera lapurtu nahi izan zidaten. Horrelakoetan, onena aurre egitea dela ikasita genuen, eta baita praktikan jarri ere!
Nere atzeko poltsikoan haietako baten eskua igarri nuen momentuan (azoka handi baten erdian ginen), jiratu eta izugarrizko muturrekoa eman nion lapurtu nahi izan zidan hari. Berehala jende zurrunbilo bat sortu zen gure inguruan gertatutakoaren berri izan nahian. Lapurreta oso gaizki ikusia dago, eta istiluaren zergatia jakin ondoren, ia-ia hil zuten lapurra. Hura egoera, hura! Nik muturrekoa emandako gizonaren alde egin behar izan nuen “lintxatu” ez zezaten.
L
Testua: JOXEBA LARRAÑAGA Argazkiak: KARLOS MORCUENDE
ehenengo bidaiarako bigarren eskuko motorrak erosi genituen han bertan, baina berehala konturatu ginen, gutxienez berrehun izan zirela motor haietatik pasatako eskuak, eta ez bi bakarrik: gurpilak zirela, erradioak, bujiak.... askotan geratu ginen ez aurrera ez atzera basamortu erdian. Horrelakoetan onena “zigarro bat piztu eta lasai!” Badirudi basamortuan ez dagoela ezer (ezta guk eramandako mapetan ere), baina bat-batean, harri azpietatik azalduko balira bezala, lehenengo umeak eta
...
‘
Nik jendea animatu egingo nuke h bait egitera. Hemengo gauzak utzi eta mundu eta pertsona berriak
...
gero helduak agertzen hasten dira. Beraien herrixkara eraman eta...: batek hirian lehengusua zuela eta mekanikoa zela, bestearen osabak denda bat zuela eta ordezko piezak han lortzeko aukera izango genuela, besteak.... Horrela konpontzen ziren gure komeriak!
,
E
gun gutxi batzuk igarotzeko asmoz, herri txiki batera iritsi ginen, hango jendea eta ingurua ezagutzeko asmoz. Lehenengo hiru egunetan herriaren kanpoaldean, zuhaitz baten azpian lo egin genuen. Baina pixkanaka-pixkanaka, bertako umeek konfiantza hartu zuten gurekin eta beraiekin eraman gintuzten herria ezagutzera. Denek nahi zuten guk beraien etxeetan lo egitea! Hiru egun izan behar zutenak, azkenean, hogei egun izan ziren. Zoragarria izan zen!
¿ ¿? ¿?? ?¿
‘
horrelako zerdenbora baterako k ezagutzera joan.
M
aliko herri txiki batean lurrean lotan geundela, beste askotan bezala, eskuan mina sentitu eta handik denbora gutxira handituta eta erdi lotan neukala ohartu nintzen. Gurekin zeuden afrikar lagun batzuk berehala konturatu ziren eskorpioi baten ziztada izan zela eta “ona” ala “txarra” zen jakin behar zela. Batzuk hilgarriak direnez, berehala ekin zioten eskorpioia bilatzeari. Ordurako pozoia leporaino iritsia zen eta egoera gero eta beltzagoa ikusten nuen: oso urduri sentitu nintzen. Halako batean, gure lagunak algara batean hasi ziren. Eskorpioia aurkitu zuten, hilgarria zen, baina hain zen txikia, haren pozoiak ez omen ninduen beste mundura bidaliko. Han bukatu ziren urduritasun guztiak!
danbolin f
a
Aguas y Balneario de Cestona -k mende bat
guas y Balneario de CestoJosune Izeta na, S. A.-k —Zestoako bainuetxearen jabeak— (doinua: Naufragoarena) aurten beteko ditu ehun urte eta hori gogoratzeko zenbait ekitalZortzimilako mendien guda rontoi Zadi iragarri dituzte uztailaren gailurra dator beti burura harreko Txokoko 31rako. Pilota Txapelketa. atsedenik ez lortuko bada Bainuetxeko uren onura ezagutu Finala: 2001-VI-30 zenetik (1774) lau jabe ezagutu lorik gabeko amets hura (bitan) Antolatzailea: ditu establezimendu horrek: LiliLagun taldea ingura ko jauna (1802a arte), Lasaoko Kirol Bazkuna San Millango Markesa (1802Txapeldunak: Ahal den guztia zakura 1854), Etxaide jauna (1854-1901) Martija-Arregi jada ordua heldu da eta gaur egungo jabea, Aguas y (argazkian) Balneario de Cestona, S. A. Txapeldunordeak: Astiazaran-Irure denok begira aho zabalik Beste jabeek ezezik, azken honek Sisha Pagmako zerura Bertso hau aurreko alean atera beharrekoa zen, Andoni Zulaikari egindaere hainbat berrikuntza egin ziko elkarrizketan, baina huts egin genuen eta oraingoan kaleratu dugu. tuen bainuetxean, eta berari zor mendiak jartzen ditu bideak zaizkio, besteak beste, Alameda mendiak jartzen du muga Hotelaren eraikuntza, ura botilaratzeko instalazioak sortzea, bainuetxea hobetzea higiene aldetik (desinfekziorako labeak jarri ziren) eta, no. Gazteen pilota Txapelketa la ez, bainuetxeko ura nazioartean ezagutaFinala: 1962-VI-21 raztea (1922an Espainian eta Argentinan Antolatzailea: erregistratu zen, eta hurrengo urtean SuiLuistarrak tzan eta Kuban). Agian ez dira horiek izanTxapeldunak: Ibarguren-Etxaniz go, ordea, elkarte horren lorpenik handieTxapeldunordeak: nak, beste hau baizik: alegia, bainuetxeari Altuna-Aizpurua (argazkian). agonia-kanpaiak jo zitzaizkiolarik, bizi-bizirik jartzea Historiarako irabazleak lortu izana.
B ertsoa.
atzerabegira
g
12
ure herrian musikarako zaletasuna dagoela ezin ukatu. Horren adierazgarri bat maiatzaren 5ean Jagoba Astiazaranek (14 urte) Tolosako Haur Kantarien Txapelketan lortu zuen emaitza izan daiteke. Txapelketa honetan bakarkako lanean, pianoa joz eta kantatuz 2. saria lortu zuen. Txapelketa hone-
I
bakarrik gelditzen omen d i r a , b a i n a t a r t e k a s a lb u e s p e n a k e g i t e a e r e k omenigarria da.
tan bertan, berak sortutako Maitasunaren esklabo lanarekin Ekarpen hoberenaren Saria jaso zuen. Txistuarekin ere hainbat sari jaso ditu, esate baterako iazko ekainean 16 urtetik beherako gazteen artean Iruñean egin zen “Interprete Gazteen Lehiaketan” jaso zuen 3. saria. Abuztuan Azpeitiko Itsasi dantza taldearekin Siziliara joango da txistua jotzera. Zorionak eta jarraitu herria alaitzen!
zulo
zer irakurri, zer entzun.
Fernando Morillo azpeitiarrak dakartzan egunsentiak nerabe baten esnaerak dira. Lehen musuak, lehen maiteminak, igurtziak eta tripajanak, gaztetxo batek harremanen mundurako sarrera nola bizi duen kontatzen du . Oheratu aurretik protagonistak idazten duen egunerokoa da istoriaren ardatza, zurea eta nirea izan zitekeena, eta alde horretatik oroitzapenetara ere bagaramatza nahi gabe. Irribarre batekin irakurtzekoa da, kolpe batean letzekoa ere bai. Orria pasa, eta egia, egia esanaz, amaierararte garamatzana. Biziki gomendatuko nieke orain esnaera horiek bizi dituztenei. Gaztetxoentzat oso aproposa da oporretan eta baita hondartzan, lagunartean irakurtzeko ere.
IZENBURUA:
SEXU EGUNSENTIAK EGILEA:
FERNANDO MORILLO..
ARGITALETXEA: Elkarlanean
IZENBURUA: ETA EMAKUMEARI SUGEAK ESAN ZION EGILEA: LOURDES OÑEDERRA..
ARGITALETXEA: Erein
Desioa, pasioa, maitasun errotuak eta grina berrien artean dantzan dabilen sugearen kontuak dakartza Lourdes Oñederrak. Urteetan aurrera doan emakumea, hogei urtean alboan duen senarrarekin, eta hogei urte gazteagoa den mutil seslaia, eta sentipenak batetik bestera saltoka. Lehena,oraina eta geroa, denak hankaz gora jarriko zaizkio emakumeari. Aurtengo Euskadi Literatur Saria irabazi du sugearen tentazio honek, asko txalotu den liburua da eskuartean daukagun hau, eta egia esan baditu azpimarratzeako moduko bizpahiru ezaugarri: fintasuna batetik, ikustekoa baita zeinen ondo azaltzen dituen hitzetan esaten zailak diren beldurrak, desirak eta sentipenak. Bestetik, gertutasuna, oso era errealean eta beste munduko kontzeptuetan galdu gabe azaltzen dituelako gertaerak. Eta hirugarrenik, kontakizunaren doinua. Irakurri, eta lerro bakoitzean norbait dakarkigu belarri ondora Lourdes Oñederrak. Eskutik helduta istorioan barneratuko gaituen narratzailearen ahotsa entzuten bait da denbora guztian. Gustora irakurtzeko liburua da. Esfortzu handiegirik gabe hasi eta bukatzekoa, arina. Opor egun hauetarako bihotz kontuak nahi dituenarentzat pare parekoa. NAGORE TELLERIA
Chicane: Behind The Sun. Xtravaganza Records. Sony Music. 2000 .
Nick Bracegirdle, Chicane bezala ezaguna, erresuma batuko dance musika ekoizle ezagunenetakoa da eta zerrendetako arrakasta askoren errudun. Bere lehen diska far from the maddening crowds ez zen oso arrakastatsua izan nahiz eta bere kantak D .J. askok erabili. Chicanek bere musika egiteaz gain birnahasketa eta ekoizkeArista Records 1999 Faithless taldean kolaborazioak egina ta egiten jarraitu zuen, horien arteeta talde honetako arima den Rollo-ren arreba den honen lehen bakarkako lana da No an Bryan AdamsAngel. Eminem rapero amerikarrak ezaguna egin zuen Didoren Thank you kanta, been kantu baten bertsioa. Ondoren re hitz eta musikarekin nahastuaz. baina Behind The Sun bere bigarren bakarEminem-en eragina alde batetara utziaz diskako la na etorri da. Kolaborazio aska honek hasieratik izan du arrakasta eta korekin eta horien artean Bryan onarpena. Bere melodia goxo eta ahots garAdamsen ahotsa Don´t give up abesdenak entzulegoarengana iritsi eta berau tian, arestiko faborea itzuliaz. Diska konkistatzen jakin du. Diska freskoa, inspihonetan erritmo dantzagarriez gain razioz betea eta nolabaiteko apaltasun eta kanta house eta ambiental atseginak hurbiltasuna isladatzen duena. Here with aurki ditzakegu, beti ere bere ikutu me kanta adibide hartuz emaitza ona, engoxoarekin nabari da gustu handiz tzun erraza eta zihur hurrengo urteetan zeeginiko lana dela. Emaitza ikusgarri resan handia emango duen musikaria.. hauek bere etxeko estudio txikian lortu ohi ditu eta oso ondo jakin du ARITZ CESTONA arrakasta hau kalitatezko lanen bidez indartu eta eramaten.
Dido: No Angel.
.
13
Uztapide, ezin ahaztu
I I . UZ T A P I D E B E R T S O-
PAPER LEHIAKETA AURTEN BIGARREN ALDIZ EGIN DA LEHIAKETA HAU. BEDERATZI BERTSO-PAPER AURKEZTU DIRA, IAZ BAINO ZAZPI GUTXIAGO, BAINA KALITATEAN GORA EGIN
OMEN DU ETA EZ DA GUTXI.
IRABAZLEA AMAGOIA ANDRES OLAIZOLA IZAN DA, UZTAPIDEREN SENA, NONBAIT, EZ DA ORAINDIK EZKUTATU. BIGARREN OSKAR ALBERDI ETXABE GELDITU ZEN, BAT-BATEKO BERTSOTARAKO ZALETASUN
GEHIAGO BADU ERE.
AIPAMEN BEREZIA LUIS MIGEL UGARTE ZINKUNEGIRI ERE, HERRIAN URTE BATZUK BAINO
GEHIAGO
DARAMATZAGUNOI, HERRI-
HIXTORIA ARLOKO HAINBAT
PASADIZO ETA IZEN PLAZATU DIZKIGULAKO.
HIRUREI
ESKER ONEZ, HEMEN
DITUZUE GURE ALDIZKARIAN ILTZATURIK GELDITUKO
DIREN ZENBAIT BERTSO: GAIA: UMEAK GINENEAN. . .
LEHEN SARIA: AMAGOIA ANDRES OLAIZOLA
DOINUA: EZKONDU ETA EZKONGAI.... (GUZTIRA ZORTZI BERTSO)
HARI MOTROILO MODURA
HARTUA NUEN POSTURA
BAINA ORDUA HELDU DA
BATETIK TIRA, BESTETIK BULZA ATERA NAUTE MUNDURA
HAU DA HOTZA, HAU FRESKURA SARTUKO NINTZEN GUSTURA BERRIRO ERE BARRURA
ÑA-ÑAM ESKATZEKO JANA EDARIARENTZAT MAMA
BADUT NAHIKO JAN-EDANA
HITZ BERRIEKIN BETI JARTZEN DUT
ENPEINU ETA AFANA
BAINA MAITEEN DUDANA ETA MILATAN ESANA
14
HAIN ERRAZ DIODAN AMA
Uztapide plazan Manuel Olaizolaren alargunari eskaini zitzaion aurreskua eta lore-sortaren ondoren udaletxeko areto nagusian bildu zen jendetzak eta mahaitik esandako hitzek eta kantatutako bertsoek agerian utzi ziguten gure Manuelen izaera eta jende artean izan zuen eta oraindik ere duen estimazioa. Hura ezagutu zuten lagun eta bertsolari guztiak bat datoz haren gizatasuna eta bertsolari-maila goraipatzean. Gaur eguneko hainbat bertsolarik maisutzat daukate Uztapide eta bertsolaribelaunaldien artean egin zuen zubi lana ere guztiek aitortzen diote. SAN JOAN BEZPERA EGUNA UZTAPIDEREN ITZALEAN Bestalde, Uztapideren bizitza eta bertsoIGARO GENUEN ZESTOAN. KOMUNIgintza ezagutzeko aukerarik ez zaigu falta izan, idatzi zituen liburuei esker. Eta orain KABIDEAK IZAN DITUGU HORREN LEaukera hori zabaldu egin zaigu Uztapide, beKUKO. LERRO HAUEK ERE LEKUKOTArriz plazara argitalpenarekin. Uztapide gizona eta Uztapide bertsolaria SUN HORREN ADIERAZGARRI IZAN plazaratze horretan aparteko meritua aitorNAHIKO LUKETE. tu behar zaio Antonio Zabala jesuitari, bera izan baita hainbat bertsolari eta bertso konUZTAPIDE, BERRIZ PLAZARA IZENBURUPEAN SENtuak plazaratzen urte askotan aritu den inuDOA ARGITALETXEAK BI LIBURUKI KArri langilea. Bitxia, benetan, Antonio Zabalak UztapiLERATU DITU ETA HORREN KARIAN de nola ezagutu zuen kontatu ziguna, eta ilOMENALDI BAT ESKAINI NAHI IZAN do horretatik interesgarriak, era berean, Zabalak Uztapideri buruz esan zizkigunak. DIOTE ENDOIAKO SEMEARI SENDOA Dena dela, zer pentsatua eman zidan hiARGITALETXEAK, ZESTOAKO UDALAK tzaldi taxua hartu zuen mintzaldian Zabalak bota zituen zenbait iritzi. Gaztelaniaz ETA EUSKADI IRRATIAK, BESTEAK argitaratutako Euskal Literaturaren HistoBESTE. riari buruzko liburu batean agertu omen diren Uztapideri buruzko eta, oro har, bertsoII. UZTAPIDE BERTSO-PAPER LEHIAKETAKO EMAIlaritzari buruzko lerro urriak aitzakia TZAK ERE EGUN BEREAN JAKINARAZI hartuta, egurrean hasi zen, ez dakit zer helbururekin. ZITUZTEN. HORRELAXE UZTARTU ZIBota zituen hainbat gauzatan arrazoirik REN, BERAZ, EKAINAREN 23AN, UZfalta izango ez bazaio ere, udaletxeko aretoan bota zituen hainbat eta hainbat gauza, TAPIDEREN OMENEZKO BI EKINTZAK. nire ustez, soberan zeuden. Zenbait gauza esan zituen bezala esateak eta esan zituen leku eta unean esateak seriotasun eta oinarri gutxi zutela iruditu zitzaidan. Nire ustez, gaur egun herri-literaturari eta bertsolaritzari maila duina aitortzen zaie eta ez da, garai batean bezala, sagardotegi eta jende zaharraren kontua bakarrik. San Joanetan eta Uztapideren inguruan gertatutako bi adibide xume aipatu nahi nituzke. Alde batetik Zestoan bertan, aurten bigarren aldiz, egin den bertso-paper lehiaketa eta urte osoan zehar aritu den bertso eskola aipatu nahi nituzke. Tartean jende ikasia ere ibili da, ikasle. Beste alde batetik, aipagarria San Joan egunez Harkaitz Cano idazle gazte eta erabat hiri-
tarrak Euskaldunon Egunkarian Uztapideri buruz argitaratua. Horrelakoak ere aintzakotzat hartu beharko lituzke Antonio Zabalak. Izan ere, ez omen da lehen aldian, omenaldi bat baliatuz tiroak norabide berean botatzen jardun duena. Han esan zituenak, besteak beste, bere burua eta Uztapideren irudia lausotzeko besterik ez zirela izan iruditzen zait. Dena dela, egunaren
M
OLAIZOLA URBIETA. 1909KO MAIATZAREN 10EAN JAIO ZEN ENDOIAKO UZTAPIDE BASERRIAN ETA 1983KO EKAINAREN 8AN HIL ZEN OIARTZUNEN. BERE BERTSOLARITZAKO LEHEN URRATSAK ZUBELTZU, KORTATXO, ZEPAI ETA BESTE ZENBAITEKIN EMAN ZITUEN. 1936AN ANUEL
PARTE HARTU ZUEN TXAPELKETAN BIGARREN GELDITU ZEN
TXIRRITAREN ATZETIK. GERRA ONDOREN, GIRO EGOKIA EZ BAZEN ERE, HERRIZ HERRI ZEPAI, BASARRI ETA LASARTEREKIN BATERA BERTSOLARITZA BIZIRIK MANTETZEA LORTU ZUEN. BASARRIREKIN BIKOTE HISTORIKOA OSATU ZUEN. 1952AN EZKONDU ZEN KONTXITA ITURAINEKIN ETA OIARTZUNGO LAGUNZARRENE BASERRIAN JARRI ZEN BIZITZEN. 1962AN GIPUZKOAKO TXAPELA JANTZI ZUEN EIBARREN. TXAPELKETA NAGUSIA, BERRIZ, HIRU ALDIZ IRABAZI ZUEN (1962, 1965 ETA 1967AN). BI BERTSO LIBURU ARGITARATU ZITUEN (NOIZBAIT, 1964; SASOIA JOAN DA GERO, 1976) ETA BESTE BI BERE BIZIPENEZ ETA KONTAKIZUNEZ OSATUAK (LENGO EGUNAK GOGOAN I ETA II, 1974). TXIRRITAREN BELAUNALDIA ETA LIZASO, AGIRRE, LAZKANO, LOPATEGI, AZPILLAGA, AMURIZA ETAB.EN BELAUNALDIAREN ARTEKO LOTURA EGIN ZEN.
BIGARREN SARIA: OSKAR ALBERDI ETXABE DOINUA: ZAZPI (GUZTIRA
PUNTUKOA
ZORTZI
BERTSO)
IKASTOLAKO GARAIA DEGU UME GARAIKO ZUTABE, IKASKETAREN OINARRI ETA GAIZTAKERIEN GALBAHE;
LETRA, ZENBAKI, IPUIN TA KANTU, BAZEN HAINBAT NOBEDADE;
une hunkigarri eta aberatsenekin gelditu beharko dugu, bestelakoak baino gehiago izan ziren eta. Horiek horrela, Uztapide berriro plazaratu eta gure herriko jende gazteak Uztapideren berri gehiago izan dezan ere balioko zuen egun hark, ezbairik gabe. Udaletxeko ekitaldiari amaiera emateko hainbat bertsolarik bertso bana eskaini zien Uztapideri. Hona, Manuel Olaizola Uztapide II.ak osabari eskaini zion bertsoa:
UME DENAK PAREZ PARE
ZEIN BAINO ZEIN LOTSAGABE (BIS).
A E I O U BAT BI HIRU LAU OHOSKATUAZ SUABE,
HAU DENA BURUZ IKASTEN GENDUN ZERTARAKO JAKIN GABE.
UME GARAIA NOIZ AMAITU DA? DIOTSA NERE KOLKOAK. ERANTZUNIKAN BA OTE DAUKA HAURTZAROAREN GAKOAK;
OROITU HUTSEZ ETORTZEN ZAIZKIT BEGIETARA MALKOAK,
URTEEN MUGA FINKOAK
GAINDITZEAN OZTOPOAK (BIS)
ORAINDIK ERE ERAKARTZEN DU
Esan liteke gaur Uztapide ondoan dela jarria, haundia baita leno gurekin izandu zuen neurria ta Uztapide, berriz plazara dion liburu berria, herriarekin egon zinan da zurekin dago herria.
UMEKERIEN JOKOAK
ETA EZ DAKIT EZ OTE GAUDEN LEN BAINO UMEAGOAK.
AIPAMEN BEREZIA: LUIS MIGEL UGARTE ZINKUNEGI DOINUA: ANTTON ETA MARIA (GUZTIRA
Bazkalondoan Euskadi Irratiak ekaini zuen saio luzea ere oso interesgarria izan zen Uztapideren ibilbidea eta ibilerak ezagutzeko, lekukotasun ugariz hornituta, gainera. Arlo honetan ezin ahaztu Nikolas Aldai kazetari errezildarraren lana, bai irratsaioa zuzentzen eta baita Uztapide, berriz plazara liburua osatzen ere.
U
ZORTZI
PIXKAT GEROXEAGO
BERTSO)
FRONTOIA ZEN DANA,
HAN EGITEN GENUEN KIROLETAN LANA.
ESKU PILOTAK ZUEN
GARAI HARTAN ZAMA
PILOTA SALTZAILEA: GAZTAINO-KO AMA
ETA EROSTAILEAK
m anuel a rregi
DENOK ERDI-BANA.
HERRIAN ZEHAR ERE
BAINA GOZOKIEKIN DESIRA TA BERO;
ETA DIRU PIXKA BAT
GUK LORTU EZKERO,
PLAZAKO DENDATXOAN IZAN NAHI BEZERO;
HEMEN OMENDU NAHI DET
JUANITA ANTERO.
15
ztapide, berriz plazara liburua osatzeko biltze lanetan alderdi bat Nikolas Aldaik moldatua da. Honela laburbildu zuen Nikolasek bere lana: “Lexoti bertsolariaren maliziatik, Puztarriren eta Okelarren gizatasunetik, Joxe Lizasoren Uztapiderekiko ezagutza sakon-sakonetik, Imanol Lazkanoren miresmenean oinarritutako teorizaziotik, Joxe Agirre eta Jon Azpillagaren bizikizunetatik, eta Manuel Olaizola Uztapide II.a-ren gertuko eta umetako ezagutzatik jasotakoa da bildu dudan Uztapide.
MAJINA ENDREDO,
auzoakjaietan karmenakarroabehean.
UZTAILAK 13 OSTIRALA. UME ETA JUBILATUEN EGUNA. Goizeko 9:00etan jaiei hasiera emateko bonbazoa eta suziri batzuk jaurtikiko dira. Goizean hasi eta egun guztian zehar haurrentzako jolasak egongo dira. 11:30ean Karmengo Amaren Elizan, herriko jubilatuentzat Meza Nagusia. Jarraian herriko trikitilari gazteek alaituko dute giroa. Eguerdiko 14:00etan herriko jubilatuek bazkari bikaina destatzeko aukera izango dute. Bazkalostean dantzaldia jubilatuentzat Pajaritorekin.
16
Arratsaldeko 18:00etan txokolatada eta sari banaketak. 20:00etan Karmenetako lehen poteo ofizialari hasiera emango zaio. Gaueko 12etan dantzaldia Iratxo taldearekin goizaldera arte.
14 LARUNBATA. KOADRILEN EGUNA
Goizeko 10:00etan koadrilen ar-
teko sukaldaritza lehiaketari hasiera emango zaio. Aurten bakailaoa piperrekin prestatu beharko dute. Ordu berean Zestoako lagun batzuk koadrila guztientzako paella erraldoia prestatuko dute. Eguerdiko 14:00etan koadrilen arteko bazkaria. Bertako txartelak Zentroan izango dira salgai. Bazkalostean koadrila bakoitzak bere mahaia jaso behar du. Indarrak berritu ondoren Arroako III. Txapel Jaurtiketari ekingo zaio. Ondoren poteoa Elektrotuna taldeak alaiturik. Gaueko 12etan Laiotz taldea izango da goizaldera arte. Goizaldera, barruak berotzeko, txokolatada izango da.
15 IGANDEA
Goizeko 11:30ean Meza Nagusia Karmengo Amaren Elizan. Goizean zehar Plater Tiroketa izango da Artzubiko kanpan. Arratsaldeko 18:00etatik aurrera Pala txapelketaren finalaurreko partiduak. Gaueko 23:00etan Gelatxo taldearekin dantzaldia. Segidan DJ Pajaritorekin gau pasa karrozako ordura arte.
16 ASTELEHENA. KARMEN EGUNA
Goizeko 6:00etan urteroko Karrozari hasiera emango zaio. 11:30ean meza Nagusia, bertan Zumaiako Abesbatzak abestuko duelarik. Ondoren Zestoako dantzariak. Bazkaldu aurretik herriko trikitilari gazteen eskutik kalejira. Arratsaldeko 18:00etan pala Txapelketako Finalak. Ondoren Herri Kirolak: Aizkolariak: Olasagasti eta Pe単agarikano Harrijasotzaileak: Izeta II eta Landarbide Aizkolari eta harri-jasotzaileek probak konbinatuak egingo dituzte: aizkoran, harria jasotzen, trontzan eta korrika. Jaiei amaiera emateko Bandera jaitsiera bonbazo eta suziriez lagundurik.
Santio-Santa Anakarroagoian. UZTAILAK
24 ASTEARTEA
Goizeko 8:30ean Txupinazoa jaiei hasiera emateko
ra; harri-jasotzaile eta aizkolariak. Gaueko 22:30ean Etxabe anaiak taldearekin dantzaldiak Ondoren eta goizaldera arte Imanol D.J. Pajarito Goizeko 6:00etan herritarren arteko karroza
26 OSTEGUNA. SANTA ANA EGUNA
Ondoren herri–afaria txalaparta doinuz lagundurik Gaueko 11:30ean Lotxo taldea Goizeko 1:30ean dantza bikote lehiaketa
25 ASTEAZKENA. SANTIO EGUNA
11:30ean Meza. Ondoren Zestoako txarangak alaiturik sagardo lehiaketari hasiera emango zaio. Partaideak: honoko baserri hauek izango dira: Olaberri, Azketa, Igartza-haundi, Etxeberri, Zelaikua, Azketa Errota eta Haritza baserriak. 13:00etan esku pilota partidua; bi partidu izango dira, lehena gazteek jokatuko dute eta bigarrengoan Eizagirre eta Aztiazaran, Zelaia eta Lopetegiren aurka lehiatuko dira. 16:00etan Gipuzkoako Parapente Txapelketako finala izango da. 19:00etan Karmelo Matrakaren omenez, profesionalen arteko herri kirolak izango di-
11:00etan Meza Nagusia Ondoren Itxaropena dantza taldea Jarraian edadetuentzat eta karrozan parte artzen duten guztientzat hamaiketakoa Ondoren Poteo herrikoia. Arratsaldeko 17:00etan Mus Txapelketa lau erregetara HerriEtxe Elkartean. Izenematea arratsaldeko 16:45etatik 17:00etara bitartean egingo da eta 2.000 pezeta ordaindu beharko dira bikoteko. 19:30ean herritarren arteko herri kirolak: txinga, sokatira, trontza, aizkora, lokotx-biltzea, txirrindulari froga, zaku lasterketa... Gaueko 22:00etan Alabier eta Izer trikitilarien emanaldia
27 OSTIRALA
Arratsaldeko 5etan ume jolasak eta jarraian guztientzako txokolatada Arratsaldeko 19:00etan Gorriti eta bere abereak. Gaueko 23:00etan jaiei amaiera emateko Muganix taldearen emanaldia
Sanlorentekojaiak.
ABUZTUAK 10. SAN LORENTE EGUNA
amabirjinakaizarnan.
Besteak beste honako ekitaldiak izango dira: herri afaria (jai bezperan), Meza Nagusia, hamaiketakoa, herri kirolak, dantzaldiak, umeentzako jolasak, oilasko biltzea eta abar.
17
Koro Odriozola Letxerak saltsa berdean
OSAGAIAK Txahal baten letxerak (hiru puska), olioa, 2 ale baratxuri, gatza, baso erdi bat ardo zuri koilara erdi irin, baso txiki bat ur, kaiena ale baten erdia (pikantea), perexila LETXERAK GARBITZEKO Letxerak ur hotzetan jarri (ur askorekin) gatz dexente bota (atzaparkada). Ordubetez eduki horrela eta gero, ondo garbitu ur txorroaren azpian. Ondoren ertza (azalak eta seboak) kendu labanarekin. PRESTAERA Kazola batean baratxuriak jarri txikituta oliotan egiten, gorritu baino lehen aurrez pusketetan moztutako letxerak gaineratu. Bere zukua bota arte eduki bertan, bost minutu inguru. Ondoren, ardo zuria nahastuko diogu eta beste hamar bat minutuz eduki su motelean. Irina bota, ondo nahastu buelta batzuk emanez, baso txiki bat ur, gatz pixka bat, kaiena eta perexila bota eta guztia su bajuan eduki bigundu arte, ordu erdi pasatxo.
On egin!(go al digu guri)
M edikuntza alternatiboak
gure gorputzeko sendatze gaitasunak lantzen ditu, produktu naturalen bitartez, edeta masaje bidez. Gorputzak, berak bakarrik sendatzeko gaitasuna dauka, berak dituen baliabideei esker: “BIX MEDIKATRIX”, edo autosendatze prozesua deritzo. Medikuntza naturalaren lana azken hau indartzea da gorputza sendatzeko. Medikuntza hauen barne Iridologia, Akupuntura, Naturopatia, Aromaterapia, Siatsu ... aurkitzen dira. Talde honetan OIN ERREFLEXOTERAPIA ere aurkitzen da. Terapia mota honek milaka urte ditu: duela 4500 urte K.a. erabiltzen hasia ze, nahiz eta askoz lehenagokoa izan daitekeen susmoak izan. Hanka azpian masajeak emanda gorputzeko hainbat molestia eta gaixotasun senda zitezkeela ohartu ziren egiptoarrak. Han aurkitu izan baita terapia honen aztarnarik zaharrena. Hanketan aurkitzen diren nerbio bukaeren bidez egiten da terapia hori. Beraz, OIN ERREFLEXOTERAPIA hanka azpietan ematen
diren masajeak dira. Hortik gorputzeko organo, hezur, nerbio etab. lantzen dira, horiek indartuz eta, ondorioz, sendatuz, inongo sendagai kimikorik hartu beharrik gabe. OIN ERREFLEXOTERAPIAren bitartez hainbat gaitz senda daitezke: buruko minak, anginak, bizkarreko minak (lunbagoa, ziatika...), idorreria, almorranak, giltzurrunetako harriak, hilekoaren arazoak... Hori guztia lortzeko oso garrantzitsua da elikagai garbiak hartzea: fruta, berdura, potajeak, entsaladak, arrautzak eta esnea; arraina eta haragia ahalik gutxien jan, eta ur kantitate egokia edan (1’5 l egunero), BIX MEDIKATRIX lortzeko funtzezkoa baita. Lo ondo egiteak ere bere garrantzia du, 8 orduko loa da neurri egokia. Lanorduak ere 8 ordukoak dira egokienak edo gehiengoenek egiten dituztenak, betiere, posturak egokiak mantenduz eta zama lanak kontu handiz eginez; eta bukatzeko, beste 8 orduak bakoitzak bere gustuko gauzak egiteko hartu behar ditugu, bizitza bizitzeko baitaukagu, merezi dugu eta. IÑIGO ETA OLI
a gendau ztailaa buztua uz
TAILA
•
Uda Kirola egunero (eskalada, mendi bizikleta, espeleologia eta pilota). Udalekuak egunero. 14an, 28an eta abuztuaren 4an arratsaldetan gazte eta umeentzat malabarismo tailerrak kultur etxe aurrean, Zestoako Gazte Asanbladak antolaturik. Uztaila eta abuztua, astearte eta ostegunetan zazpietatik aurrera, pilota partiduak Frontoi Zaharrean.
13 16
•
•
OSTIRALA
Fundiziyue musika taldea, udaletxe azpian, 22:30ean. ASTELEHENA
Gazte Astea, Z.G.A. eta SEGIK antolatuta: 21:00etan gaztetxean mahaingurua gazteen oraingo egoerari buruz.
17 19 20
ASTEARTEA
21:00etan gaztetxean mahaingurua aurrera begirako proposamenei buruz. OSTEGUNA
21:00etan zine foruma ekologiari buruz kultur etxeko aretoan. OSTIRALA
•
Lau mono musika taldea, udaletxe azpian, 22:30ean. Ibilaldia Bardeetara Jubilatu eta Pentsiodunen Elkarteak antolaturik. Izena emateko epea: uztailak 15.
21
LARUNBATA
Bazkaria udaletxe azpian 14:00etan. Olinpiadak plazan 17:00tan. Kale jira 20:00tan.
u daleko berriak
22 26
IGANDEA
Arratsaldeko 17:00etan xake txapelketa plazan. OSTEGUNA
Zestoako haurrek Udaleku irekietan egindako lanen erakusketa izango da ikastolako jangelan goizeko 11:00ak aldera.
27
OSTIRALA
•
Bertso trama, Gure Txokoa elkartean, 21:00etan. Gaueko 10:30ean Imanol D.J. Pajaritorekin dantzaldiak Kultur Etxeko atarian.
28 ab 03 11 17
LARUNBATA
Pilota partidua, Frontoi Zaharrean, 19:00etan. UZTUA
OSTIRALA
Soblind irlandar musika, udaletxe azpian, 22:30ean. LARUNBATA
Bertso-pilota e.a., Frontoi Zaharrean. OSTIRALA
Zinea izarpean: Txotx eta 40 ezetz laburmetraiak; ondoren, luzemetrai bat. Plazan, 22:30ean.
24 31 ir 01
OSTIRALA
Txaranga 10:30ean OSTIRALA
Lasaoko Gizakia Helburukoak etorriko dira egoitzara arratsalde pasa. AILA
LARUNBATA
Mikel Urdangarin, plazan, 22:30ean.
Ekainaren azken astean, Ekaingo erreplikaren eraikina estaliko dituzten zortzi habe luze ekarri dituzte. Luzeran 31 m, altueran 2 m eta 40 tonako pisua dutenez, garraio berezia erabili behar izan dute. Trailer bidez Azpeitiraino eraman behar izan zituzten, Ucin enpresaren gunean buelta eman eta berriro Zestoako bidea harEkainaren 28ko Udalak egin zuen ohiko batzarrean, besteak tzeko. Bainuetxeko zubitik beste, Aizarnako frontoiari dagokion bigarren faseko Olalde aldera garraiatu onproiektu teknikoa eta obra lehiaketako baldintzak ezarri zidoren bi garabia handien latuzten. Obra hauek egiteko enpresa kontratatzeko baldinguntzaz kokatu dituzte eraitzak Gipuzkoako Aldizkari Ofizialean azalduko dira. Lan kinean. hau egiteko interesa luketen enpresek hilabeteko epea izango dute beren proposamenak aurkezteko. Obren aurrenkonArroako Narrondo tua 38.651.200 pta.-koa da. ibaiaren ibilgua egokitu eta uholdeen aurrean neurriak hartzeko obren kontrataziorako Eusko Jaurlaritzako Garraio eta Lan Publikotako Sailak eta Zestoako Udalak kolaborazio hitzarmena izenpetu dute. Hitzarmen horren bidez Eusko Jaurlaritzako Garraio eta Lan Publikotako Sailak obrak horretarako 50 milioi pezeta emateko konpromisoa hartu du. Gaur egun Narrondo ibaiak isurbiderako gaitasun gutxi du eta uholde eta ingurumen arloko arazo ugari ditu. Proiektu honekin, ibaia berreskuratu eta suspertu nahi da.
zerbitzuak
E R A K U ND E E D O T O K I P UB L I K O A K
udaletxea udaltzaingoa gizarte zerbitzuak kultur etxea liburutegia hilerrietako zerbitzua asteburuetan musika eskola jubilatu eta pentsiodunen elkartea san juan egoitza sastarrain baserri eskola gizakia helburu parrokia postetxea suhiltzaileak zerga bulegoa inem urkome lapatx zabortegia kiroldegia ertzaintza OSASUNA
anbulategia farmazia gurutze gorria anbulantzia dya anbulantzia larrialdiak
KOMUNIKABIDEAK
DV berriemailea Arrate Irratia berriemailea Loiola Irratia IKASTETXEAK
Zestoako herri eskola ikasberri ikastola iraurgi urola ikastola GARRAIOAK
eusko tren la Guipuzcoana pesa piper u. elkartea TAXIAK
patxi Arregi "lopene" joxe mª Olaizola (uztapide) FARMAZIAK
uztailaren 16tik 22ra mutiozabal (zumaia) alai, z/g. uztailaren 23tik 29ra zurutuza (zestoa) Portale kalea, 1 uztailaren 30etik abuztuaren 5era otaño (zumaia) E. Gurrutxaga Enp. OKINDEGIEN TXANDAK
943 147 231 943 147 006 943 813 297 943 222 222 943 813 849 943 464 622 112 943 147 133 943 812 632 943 814 458
943 147 977 943 151 246 943 810 210 943 150 228
902 543 210 943 811 159 902 101 210 943 852 587 607 186 006 943 147 476
943 860 022 943 147 006 943 861 104
apategi ertxin romana apategi
3
uztailak 15 uztailak 22 uztailak 29 abuztuak 5
943 147 010 656 784 867 943 147 132 943 147 123 943 147 062 656 784 869 943 147 911 943 147 091 943 147 019 943 148 115 943 148 069 943 147 001 943 147 621 943 151 313 943 811 368 943 140 402 943 816 500 943 815 505 943 147 942 943 851 000
autobusak JOATEKO
zestoa-donostia astegunak:
larunbatak: igandeak eta jaiegunak: oharrak: zestoa-azpeitia astegunak:
asteburua eta jaiegunak: zestoa-zarautz astegunak: asteburua eta jaiegunak: zestoa-zumaia astegunak:
asteburua eta jaiegunak: oharra:
zestoa-zumarraga astegunak: asteburua eta jaiegunak:
zestoa-bilbo-leioa astegunak: ITZULTZEKO
donostia-zestoa enpresa: astegunak: larunbatak: igandeak eta jaiegunak: oharrak: azpeitia-zestoa astegunak:
asteburua eta jaiegunak: zarautz-zestoa astegunak: asteburu eta jaiegunak: zumaia-zestoa astegunak:
asteburu eta jaiegunak: oharra:
zumarraga-zestoa astegunak: asteburu eta jaiegunak:
leioa-bilbo-zestoa astegunak:
la guipuzcoana 7:02(1)/8:00(1)/8:20(3)/9:12(1)/10:12/13:22(1)/14:12(1)/ 15:22/16:22/18:57(2)/19:57(2)
8:00/10:12/13:52/15:22/16:22/19:27 15:22/19:27
(1) “este”tik pasatzen da. (2) sarrera amaratik. (3)eskola egunetan.
eusko tren
6:15/6:45/7:15/8:15/9:15/10:15/11:15/12:15/13:15/ 14:15/15:15/16:15/17:15/18:15/19:15/20:15/22:15 6:50/7:30/8:30/10:30/11:10/12:30/13:10/14:30/ 16:30/17:10/18:30/19:30/21:30
la guipuzcoana
6:50/8:35/ 10:50/13:35/15:20/18:20 15:50/18:20/20:20
euskotren
6:40/7:20/8:25/9:20(1)/10:20/11:20/12:20/13:20/ 14:20/15:20/16:20/17:20/18:20/19:20/20:20/21:20 7:35/9:35(1)/10:35/11:55/12:35/13:55/14:35/16:35/ 17:55/18:35/20:35/21:35/22:15
(1)
Aizarnazabaletik pasatzen da.
euskotren
6:45/8:15/ 1:15/12:15/14:15/16:15/18:15/19:15 7:30/8:30/10:30/12:30/ 14:30/16:30/18:30/19:30
piper unibertsitarien elkargoa
6:25/7:10/13:10
la guipuzcoana
7:50/8:50/11:05/12:05/13:05(1)/14:05(1)/15:05/17:30/ 18:30(1)/19:30(1)/20:00(3)/20:30 8:50/12:15/14:30/16:00/18:00/20:00 18:00/20:00
(1) eskola egunetan “este”tik pasatzen da. (3) eskola egunetan.
eusko tren
6:30/7:10/8:15/9:10/10:10/11:10/12:10/13:10/14:10/ 15:10/16:10/17:10/18:10/ 19:10/20:10/21:10 7:25/9:25/10:25/11:45/12:25/13:45/14:25/16:25/ 17:45/18:25/20:25/ 21:25/22:05
la guipuzcoana
7:15/9:00/ 11:15/14:00/16:00/18:45 16:30/19:00/21:00
euskotren
6:00/6:30/7:00/8:00/9:00/10:00/11:00/12:00/13:00(1)/ 14:00/15:00/16:00/17:00/18:00/19:00/20:00/22:00 6:35/7:15/8:15/10:15/10:55/12:15/12:55(1)/14:15/ 16:15/16:55/18:15/16:55/18:15/19:15/21:15
(1)
aizarnazabaletik pasatzen da.
euskotren
7:35/9:30/11:30/13:30/14:30/15:30/17:30/19:30/20:30 8:45/9:45/11:45/13:45/ 15:45/17:45/19:45/20:45
piper unibertsitarien elkargoa
12:55/14:00/ 18:00/19:00/20:00