10 - 2001 iraila

danbolin Poza eta tristura, b ia k b at k

ko futbol taldearen bitxike ria

Mundu guztiak uste zuen marrek beren etsaiengandik babesten laguntzen zietela, baina ez da horrela.

eta abar.

HAMARGARREN ALEA

Zestoa

BI MILA ETA BATEKO IRAILA

12. orr.

&

+

A Z A L E K O T E S T U A:

=

“ ...... Si ves gente con la casa a cuestas, no les preguntes por su tierra, que te mirarán con rabia, ................ ................ ................., con la rabia que produce abandonar lo que se ama”.

Etorkin ekonomikoa ez da bere gustuz etorritakoa, beharrak bultzatuta baizik.

Eta honen aurrean zer?

Historian zehar, zenbat jende, zenbat herri... mugitu behar izan du beharrak bultzatuta hara eta hona? (baita geurea ere).

Zer egiten dugu guk egoera honen aurrean?

Nola jasoko ditugu kanpotik etorritakoak?

Zer egingo dugu, beraiena errespetatuz eta geureganatuz, gurean integratzeko?

Nola bereganatuko dute gure bizimodua, gure hizkuntza... gure izaera?

Eta guk beraiena?

Hauek eta beste galdera asko erantzun beharko ditugu gero eta arruntagoa den egoera honen aurrean.

JOXEBA LARRAÑAGA.

34 6 8 9 10 11 12 14 16 17 18

Baiezkoa esan (oraindik ere galdetzen diot neure buruari nolatan eman nion baiezkoa lan honi) paperaren aurrean jarri eta atariko honi aurre egiteko prest naukazue.

Honetan ari naizela lagun batek kontatu zidan istorioa etorri zait burura.

Neskak, Dominikar Errepublikako etorkina, langile fina eta herrian zeharo integratua (lagunak, euskara ikasten...), gidatzeko baimena atera nahi duela eta, autoeskola batean izena eman, eta dagokiona ordaindu ondoren (eta denok dakigun bezala ez da gutxi), klase praktikoak noiz hasiko ote zain dago.

Hara non, bertako irakasleak behin eta berriro kale egiten dio aurrez bien artean adostutako orduari ( ordu erdi beranduago etorri inolako azalpenik eman gabe, eguna aldatu...). Eta oraindik okerrago!, bere jokaeraren arrazoia jakin nahian berari galdetzen dionean, mesprezioz betetako erantzuna jasotzen du: zertara zatozte hona!, denok dakigu zertara etorri zen zure ama!, bere jatorriari buruzko aipamenak...

Azkenean, eta egoera berarentzat jasan ezina zelarik, autoeskolaz aldatu behar izan zuen ( jakina, ordaindutakoa berreskuratu gabe).

Zein zen arazoa? Jatorria?

Aspaldi honetan gora eta behera dabilen gaia da.

Ekonomi arloan aurreratuen dauden herrialdeen (Europa, Ipar Amerika...) egoera mantendu ahal izateko (ekonomikoa, soziala...) ez da nahikoa bertako eskulanarekin (besteak beste, jaiotze tasa dela eta) eta, ondorioz, ezinbestekoa izango da kanpotik etorritako eskulana.

Baina kanpotik, nondik? Espainiatik?

Afrikatik? Latinoamerikatik?…

Eta hemen hasten dira komeriak.

Arazo ekonomikoengatik bere herria utzi behar duenak, bizitza hobeago baten bila ari delako utziko du.

Memento honetan Aragoiko emigrazio zela eta, Labordetak abesten zuena dut gogoan:

ala

Desmond Morris. “ L a C e b r a ” ( E l m u n d o d e l o s A n i m a l e s ). Siruela 1999.

INKESTA

ENBIDOA

CHIAPAS

IRIKAITZ

P O Z A E T A TRISTURA, BIAK BAT

DANBOLIN- Z U L O UDALEKO BERRIAK

AIZARNAKO JAIAK

A R ROA INGURUA, PORLANAREN BUELTAN

JARDUNIAN: XABIER BEREZIARTUA

ATZERA BEGIRA FUTBOL BITXIKERIAK

Z E R IRAKURRI, ZER ENTZUN

a rgitaratzailea : Danbolin Zulo elkartea. Kultur Etxea. Gurutze z/g. 20740 Zestoa (Gipuzkoa) Telefonoa: 943 14 71 23 d anbolin : Jone Bergara, Edurne Korta, Olaia Salegi, Manuel Arregi, Jon Artano, Nagore Telleria, Urko Canseco, Margari Eizagirre, Mireia Orbegozo Joxeba Larrañaga

d iseinua eta maketazioa : Eneko Aristi l aguntzaileak : Lidia Aveiro, Arturo Rodriguez (argazkiak). i nprimategia : Gertu (Oñati). l ege gordailua : SS-1108/2000 ISSN : 1576-9429

AGENDA DEIALDIAK

?¿

A ze kezka! Danbolinerako

idatzi bat egingo nuela agindu nion. Laguna dut eta ezin ezezkorik eman... Ni bai ahoberoa!

Egia esan, gaurko sargoriarekin ez du gogorik ematen ezer egiteko.

Baina, hala! Idazlana!

Eta zeri buruz idatzi behar dut nik orain? Nondik atera behar dut nik inspirazioa –inspirazioa behar baitut honelako lan bat egiteko– folio txuri-txuri, handi-handia gutxienez erdiraino betetzeko?

Atzo goizean gertatu zitzaidan. Bulegoan lanean ari nintzela, Foru Aldundiko langile bat etorri zitzaidan, udaletxean bilera zeukala esanez. Iritsi bezain laster, kezkatuta zegoela esan zidan, zerk edo zeinek sortzen zion halako kezka aipatu gabe.

Egia esan, pixka bat beldurtu egin nintzen, ni ez bainago ohituta maila horretako jendearen gorabeherak entzuten.

Baina bere arazoaren arrazoia entzun ondoren, niri bai sortu zitzaidala benetako kezka.

Igandeko eguraldi ona aprobetxatuz, gure lagunak bezperan erositako sandalia dotoreak

...

Ez dakit, bada. Ez dakit zein izan zitekeen egokia horretarako, baina‌ agian Agustin Barrena. Nik uste dut ondo arituko zela zezena aurrean izanda.

Pentsatzen dut balio duela horretarako, hor ibili izan da beti behintzat eta!

Ainhoa Azpeitia

18 urte

Ez zeukan herrikoa izan beharrik, ezta?

Bada, orduan, Mayor Oreja.

Bestela ere nahikoa toreatzen ditu bazterrak.

Zezen bakarra atera beharko zitzaion; hori bai, handia benetan.

Ni neu ez nintzateke jarriko zezenaren aurrean, eskarmentatuta nago; gaztetako kontuak dira horiek.

Joxe Mari Lizaso

44 urte

H

ERRIKO FESTETAN NOR JARRIKO ZENUKEEN ZEZENA TOREATZEN?

Alkatea jarriko nuke nik, Juantxo ja- zer demontre! rriko nukeen nik. Oso gutxi egiten Artista da bera, duelako herri eta seriotasuna honengatik, hokenduko zion rrexegatik jakontuari. Jendea rriko nuke. Besbarrez jarriko tela, El Litri ere zuen horrek. ekarriko nuke Nahiko toreadatorren urtetzaile badago he- rako; orduan rrian kanpotik bai, orduan gusekartzen hasi tura joango ningabe ere; ez, ez, tzateke zezenhurrengorakoketa ikustera. nahikoa da berMari takoekin.

Mikel Etxeberria

42 urte

65 urte

Carmen Lopez

Asier Subinas eta Asier Nieves, bakarrik utzi nautelako zuek etortzen ikustean.

Dagoen zezenik handiena jarriko nieke horiei, ondo zorroztutako adar eta guzti. Ez, ez nuke toreatzaile ospetsurik ekarriko hurrengoan; herrikoak bertakoak hobe.

Pello Gerenabarrena

16 urte

txan paseatzeko, baina ibilaldia bukatzerako konturatu zen ezkerreko oinean baba handi bat atera zitzaiola.

Hura zoritxarra! Baba zela eta, zapatarik jantzi ezinik geratu zen gure lagun, hondartzarako gomazko txankleta itsusia bakarrik onartzen zuen bere ezkerreko oinak. Eta berak ezin bilera atzeratu baba bategatik! A ze lotsa, jendearen aurrean horrela azaldu beharra!

Hankak aulki azpian ezkutatzen saiatuko zela esan eta oso urduri sartu zen bilerara.

Eta hara, orain nire kezka: benetan hain txarra al da funtzionariook jende aurrean ematen dugun irudia? Benetan pentsatzen al zuen jendea bere gomazko txankletei begira geratuko zela? Ez dugu, bada, beste zereginik!

Tenporak hego haizearekin geratu omen ziren, beraz, abuztua eta iraila oso beroak. Bero sargoriak hiru egunetan honelako aztoramenak sortu baditu, zer gertatuko ote da hurrengo hilabeteetan?

Azkenean, beti bezala, eguraldiaren gaia nagusi.

MARIAN LARREA

5

... jantzi zituen Kon-

g

K ALE O KERRA : NON HASI ETA NON BUKATZEN DA ?

azteoi, beharbada, ez digu galdera horrek zalantza handiegirik sortuko, baina hamarkada batzuk ezagutu dituzten jendearen artean hainbat iritzi sor daitezke. Gaur egun, ofizialki, lehen San Jose izena zuenari deitzen zaio Kale Okerra: botika zegoen paretik hasi eta Pio Baroja plazaraino. Aitzitik, I単aki Azkune Mendiak honela zioen martxoko alean: "Esan beharra dago guretzat orduan Kale Okerra San Jose kalea deitzen zenak eta Eliz kaleak osatutakoa zela (biak, orain Pio Baroja deitzen den plaza erdian zela)".

Gai honen inguruan sortutako eztabaida baten lekuko izateko parada izan nuen, eta horixe izan zen, hain zuzen, eztabaidaren muina: Eliz kalea Kale Okerraren barne zegoen ala ez. Batek baietz zihoen eta besteak ezetz, bakoitzak bere argudioak azaldu zituen, gainera.

Eliz kalea Kale Okerraren barne ez zegoela defenditzen zuenak, honako arrazoia bota zuen: San Jose egunez, Kale Okerreko festak egiten ziren eta jaiak antolatzeko orduan lehengo San Jose kalekoek bakarrik ematen omen zuten dirulaguntza, edo haiei bakarrik eskatzen omen zitzaien, behinik behin.

Besteak, anekdota baten bitartez defenditzen zuen berea: Duela 50 urte inguru Kale Okerra eta Portale Kalekoen (orduan Natividad) artean lehia moduko bat omen zegoen zein ote zen kale politagoa, txukunagoa eta hobea, azken batean, garrantzitsuagoa. Hori zenbait ekintza eta jokoetan neurtzen saiatzen ziren, futbolean esate baterako. Norgehiagokak Gurutzeaga frontoi zaharrean jokatzen zituzten, bakoitzak zuen guztia emanda. Hala ere, Portale kalean jende gutxiago bizi zenez, larri ibiltzen ziren taldea osatzeko eta batzuetan Erdikalekoekin elkartzen ziren Kale Okerrekoei aurre egiteko.

Talde horretan San Jose kalekoak eta Eliz kalekoek jokatzen omen zuten. Beraz, badirudi bi kale horietakoak Kale Okerrekoak sentitzen zirela.

Jakina, kontu zaharrei buruz hitz egiten hastean luze jo izan ohi du jardunak, eta kasu honetan ere ez zen gutxiago izan.

Banekien Zestoak aldaketa ugari eman dituela azken urteotan, baina ez nuen sekula pentsatuko hainbeste izan zirenik.

Orain dela 45-50 urte Portale kalean hotelak, gozotegia, oinetako denda, burdindegia, janari denda, mertzeria, bankua, postetxea, abarkagintza, egurra tailatzeko tailerra, kale baserria, jertseak eta artilezko arropak egiten zituzten lekua, ileapaindegia, elektragailu denda, zapata konpotzailea, argazkilaria, drogeria eta opari denda eta Escuela Nacional delakoa (neskena eta mutilena) omen zeuden. Garai hori ezagutu ez

genuenontzat harrigarria benetan, ezta? Ba beste kaleak ere ez ziren atzean gelditzen.

Izan ere botika, ikatz biltegia, igeltseroak, aurrezki kutxa, ostatua, taberna, janari denda, arrandegia, harategia, arropa eta manta denda, kale baserriak, bizikletak alokatu eta konpontzeko tailerra, sifoneria, mataderia, aroztegia, zinea (urte batzuk lehenago frontoia), eliza, telefono zerbitzua etab. omen zeuden Kale Okerrean (San Jose eta Eliz kalea, biak hartuta).

Garbi dago aldaketa handiak izan dituztela gure herriko kaleek, baina beharbada Portale kalearenak izan dira nabarmenenak, edo hori esaten zuten behintzat eztabaidan aritu zirenak. Kale honetan etxebizitzak gehitzeaz gain asko berritu dute. Erdikaleari dagokionean, lehengo itxura gorde duen fatxadetan aurpegi berriak nabari dira, kolore aldetik.

Agian, Kale Okerrean ikusten zuten aldaketa premiarik handiena solaskideek, baina bere xarma galdu gabe, noski.

Kontu eta historia gehiago ere bota zituzten: garai bateko bizimodua, negua, uda, kanpotarrak, herriko festak, jolasak, gaiztakeriak... Beste baterako utzi beharko ditugu.

m ireia Orbegozo joxe Orbegozo

MARGARI EIZAGIRRE

2001EKO EKAINAREN 20TIK UZTAILAREN 20RA ZESTOA, DONOSTIA, MADRIL, PARIS, MEXICO, CHIAPAS, SAN CRISTOBAL DE LAS CASAS, SAN JOSE DE LOS RIOS KANPAMENTUA. BI AMERIKANO, BI KATALAN, FRANTSES BAT, AUSTRALIANO BAT ETA NI NEU.

“B

uenos días compañera, traigo sus tortillas”.

Chiapas

Goizeko 6:30ak. Hamakatik altxa eskerrak eman eta kafea egitera, hori izaten zen eguneko lehen egitekoa. Gehienak ordurako esnatuta zeuden eta baita lan dexente eginda ere.

Emakumeek artoa irakiten jartzen zuten goizeko hiruretarako, irakin bezain laster, ehogailutik pasa, egurrezko prentsa batean sartu eta talo antzeko artozko opilak sutarako listo izaten zituzten. Beharko, hori baitzen beraien eguneko jaki nagusia.

Goizeko bostak aldera herrixkako gizonak milpara (sorora) joaten ziren. Geure txabolatik entzun zitezkeen beraien kantuak, jende alaia benetan! Zaldia lagun zutela lanera joan eta hirurak aldera arte ez ziren itzultzen. Eguna pasatzeko artozko opilak eta frijoleak (hemengo baba gorriak) eramaten zituzten, eta batzuetan baita putxeroko kafe pixka bat ere. Eguna joan, eguna etorri artoa, baba edo kafea zaintzen nahikoa lan izaten zuten. Izan ere, hango familiak ez dira lau eta bost kidekoak, zortzitik dozenara bitartekoak gehienak, hortik atera kontuak!

San Jose del Rioko bakearen aldeko kanpamendua.

guztiak prest izaten eta gehienak egon arte ez ziren hasten lanean. Hori bai, gustura baldin bazeuden, ordu bietan ere han aurkituko zenituen.

Arratsaldetan artazuriketan laguntzen zuten etxean. Egun batzuetan platano edo piña bila joango ziren matxeteak hartuta eta egurra falta zenean basora. Hala ere, lanik gustukoena sisimak harrapatzea izaten zuten. Eguraldiaren arabera eta beti ere iluntze aldean armiarma antzeko intsektu batzuk harrapatzera joaten ziren. Lurrean bilatzen zituzten, bazekiten ondo non gainera!

Piloa egindakoan, etxera eraman eta frijituta jaten zituzten. Guri goxoak zirela erakusteko gordinik ere jaten zituzten; hori bai, lehenengo burua kendu eta segidan krask krask barrura!

Azkenerako ohitu ere egin nintzen, ia eguneroko kontua izaten baitzen. Errekan bainua hartzen ari ginela behin baino gehiagotan etortzen zitzaizkigun sisimak hartu eta erakustera. Beraientzat jaki preziatua izanik beti eskaintzen ziguten ea nahi ote genuen. Probatzera ausartu zenik ere izan zen gure artean, baina ez nintzen ni izan.

Arropa garbitzera ere errekara joaten ginen; txinbo hartu eta harriaren kontra eraginez nola hala eguneroko garbiketak egiten genituen. Arropaz gain, geu ere hantxe garbitzen ginen. Hori bai, erdi tapatuta; han ohitura denez emakumeek izterrak eta bularrak gorderik behar baitituzte.

Eta jakina, halaxe egiten genuen, beraien etxean geunden eta.

G

uztira 28 familiako komunitatea da San Jose de los Rios. Chiapaseko La Candona oihanaren sarreran kokatua dago. Oso herrixka gaztea da, 18 urte besterik ez ditu. Orain gutxienez egin behar dutena beraientzat egiten dute eta ez duela 18 urtera arte bezala, lur-jabe handi ba-

Komunitateko haurrak jolas denboran.

Etxeko txikienak ere, aspertzeko betarik gabe ibiltzen ziren. Hamalau urtetik gorakoak aitarekin joaten ziren milpara eta hortik beherakoak eskolara. Goizeko zazpiak aldera txilibitoa joaz irakasleak abixua pasatzen zuen komunitatean; horrek eskolarako prestatzen hasi behar zutela esan nahi zuen. Hori zen beraien erlojua. Zortzietarako ez ziren ume

tentzat. Bertako amona batek hala esaten zidan: “si en esta casa hay frijoles y maiz en la otra también, pero si falta comida en esta en la otra también faltará” . Komunitate gisa funtzionatzen dute eta egiten dutena denentzat egiten dute.

7

Lanaz gain, atsedenerako eta jolaserako astia ere izaten zen ez pentsa.

Arratsaldetan, euririk ez bazen behintzat futbolean jokatzen zuten, eta gauean kanturako ordua izaten zen; marinba eta gitarrak hartu eta ohera joan artekoa horretan pasatzen zuten. Oso katolikoak dira eta astean pare bat aldiz meza izaten zuten bertako elizatxo batean. Beraien arteko bilera bat izaten zen, baina oso alaia. Apaizaren ordez beraiek izendatutako zerbitzari bat zeukaten eta eguneroko arazoez hitz egitea izaten zen bilera horietako ardatza.

Iluntze aldean beti etorriko zen norbait gure kanpamendura eta baita istorio politak bezain gogorrak kontatu ere. Antoniok kontatzen zizkigun gehienak. Beraien familia guztiak lur-jabe handi batentzat egiten zuen lana, eta oso egoera latza bizi izan zuten. Azkenerako nagusiaren esklabu bihurtu ziren eta bere aiton amonak alkoholaren menpe ere bai. Hasieran, lur sail bat ematen zien lantzeko, bertan etxolatxo bat ere bai bizitzeko. Lanaren truke diru pixka bat ematen zien, baina oso gutxi eta jakina ezin familia aurrera atera. Horrez gain, rona banatzen zien dohainik eta behin horretara biziatuta zeudenean kobratu egiten zien edaria; erosketak ere beraientzat jarritako dendan egin behar izaten zituzten eta azken finean irabazten zuten diru apurra berriz ere nagusiaren poltsikora joaten zen; horrek erabat harrapatuta zituen. Penaz gogoratzen du Antoniok hori guztia. Aiton amonak mozkortuta, umeak goseak; egoera gehiago jasan ezin eta alde egitea erabaki zuten handik. Beste hainbat kiderekin batera oihanean beren bizimodu berriari ekin zioten. Ordurako, indigenen mugimenduaren berri bazuten eta garai bateko Emiliano Zapatari jarraituz oraingo Marcos komandantearen bideari eutsi zioten. Tzotzilak, Tzetzalak, Cholak, Tojolavalak eta hainbat etniek borrokaren bideari eutsi behar izan diote, beren eskubideak defendatu ahal izateko. San Josen ere pixkanakapixkanaka beren komunitatea eraiki zuten. Matxetea eskuan, inguruko lurrak landatu, goldatu eta zaindu dituzte urteetan zehar. Baina ez da dena dirudien bezain polita izan. Hori guztia aurrera ateratzeaz gain, inperialismoaren aurka borrokatzea tokatu zaiei beraiei ere. Espainolak Amerika kolonizatu zutenetik bertakoak miseria gorrian bizi behar izan dute. Beren hizkuntza, ohiturak, kultura orokorrean zapalduak izan dira... Kontuak kontu, oraindik borrokan ari dira Mexikoko lurralde askotan.

Eta zer da eskatzen dutena? Oso sinplea da, beraien bizimodua aurrera ateratzeko lurraren jabe izatea.

Mexikok hainbat kultura ditu, asko eta oso aberatsak gainera, jakina herri indigenetan oinarrituta. Kolonizazioa hasi aurretik herri hauek beren bizimodua zuten, beren legeak, egitura sozial, ekonomiko, kultural eta politikoak.

Mexikoko estatuaren barruan indigenek libre erabakitzeko eskubidea eskatzen dute, autonomoak izateko eskubidea. Giza eskubideak errespetatuz eta batez ere emakumeen dignitate eta integritatea zainduz.

Azken finean herri batek herri bezala bizitzeko beharrezko dituen eskubideak.

Eta gure egitekoa? Besteak beste, begirale lana zen gurea, alegia, begira egotea, ea militarrik bazegoen, gatazka nola zegoen... eta horrez gain, beraien eta gure herriko borroken esperientziak eta bizipenak elkartrukatzea. Egia esateko gure komunitatea nahiko lasaia zen, negoziaketak izan zirenean han inguruko base militarra izan baitzen kendu zutenetako bat.

Hala ere, militarrak ugari ziren han. Egunero helikopteroak pasatzen ziren komunitatea zeharkatuz. Eta handik oso gertu paramilitarren hainbat eraso jasan behar izaten zituzten indigenek. Emakumeen bortxaketak, jipoiak...

Antza, kanpoko jendea begirale gisa egotea oso garrantzitsua da beraientzat, modu horretan paramilitarrak ez baitira hainbeste ausartzen indigenekin sartzera.

Agian detaile txikienak ahaztu egin ditut kontakizunean, baina bada aipatu gabe utzi nahi ez nukeen kontu bat: hasiera batean oso isilak dira, erreserbatuak, kosta egiten da beraiekin harremanetan sartzea eta badute horretarako arrazoirik. Orain lasaixeago baldin badaude ere, duela gutxi arte militarren erasoak egunerokoak ziren. Klaudia, bertako amona batek esaten zidanez militarrak zeudenean etxetatik ez ziren ateratzen, umeek ezin zuten jolastu, beldurra zen nagusi eta jende asko ikusi dute hiltzen; izugarrizko sarraskiak jasan behar izan dituzte. Baina istorio guztiak kontatzeak oso luze joko luke. Eta nik behintzat, gomendio bat egingo nuke: beste herrialde eta bizimoduak ezagutu nahi dituenak, bertako borrokekin bat egin eta elkartasuna adierazi joan indioak ezagutzera.

Hemen denok gero eta berdinagoak gara, moda, kontsumoa, dirua... kapitalismoak erabat janda gauzka. Han, horren kontra borrokan ari dira.

Azken finean denon etsai den inperialismoaren aurka ari dira. Interes ekonomikoengatik zapaldu nahi dituztenen aurka. Lehen ere euskaldunok sofritzea zer den badakigun arren, horrelako lekuak eta batez ere jendea ezagutzeak zeure sinesmen eta idealak mantentzen laguntzen dizu, elkartasuna, laguntasuna, sozialismoa eta hain potoloak diren hitzei zentzua aurkitzen laguntzen dizu.

Eta beraiek dioten bezala beraien borroka geure borroka da, leku guztietan bezala handiak txikia jan nahi baitu eta handiari aurre egiteko txiki guztiok bat egin beste aukerarik ez baitzaigu geratzen.

Informazioa gehiago nahi duenak jo beza interneteko helbide honetara. Beraiek arlo askotan atzeratuta baldin badaude ere internetaren bidea asko erabili dute beraien borroka ezagutzea emateko.

www.EZLN.org

a

zken hiru urteetan turistekin batera iristen dira gazte batzuk hainbat zulo egin eta arakatzera. Askok ez ditugu ezagutzen eta jakin-minez agertu ginen kultur etxera. Han Alvaro Arrizabalaga EHUko irakaslea eta Alaitz San Roman eta Yban Hernandez zaragozarrarekin hitz egin genuen. Yban historian lizentziatua da baina argitaletxe batean lan egiten du. "Hauek dira nire oporrak.

Zulo batean sartuta egoten nahiz baina gustura egiten dut lan". Ybanek 29 urte ditu: "Taldeko zaharrena naiz, aurten amaitu dut nire karrera, baina datorren urtean beste bat hasi behar dut, egoera oso gogorra dago mundu honetan".

Kultur etxean sakabanatuak egin dute lo. "Hau Gran Hermanoren antzekoa da, baina guk gogor egiten dugu lan eta elkarrekin haiek baino hobeto konpontzen gara". Begi-bistakoa da ondo konpontzen direla taldeko guztiak. Alvaro bera ere taldeko bat gehiago dugu. "Ez dugu kexarik,

oso ondo portatzen da gurekin" aitortu digu Alaitzek, seriotasun handiz. Ybanek, nahiz eta bere oporrak galdu, halaxe dio: "Espe-

“Herriak apustu ona egin du Irikaitz eta Ekain aztarnategiekin �

rientzia izugarria da hau, uzten badidate itzuliko naiz". Ezagutzen ez ditugun gazte hauek prest izan ohi dira herritarren bisitak jasotzeko eta hala diote: "Askotan kanpotarrak gehiago hurbiltzen zaizkigu".

Esan diedanean herritar askok ez dutela uste baliozko ezer topatu dutenik, Alvaro haserretu egin da. "Adituei kasu egin behar zaiela uste dut, zerbaiterako ikasi dugu". Estatuko lau aztarnategi garrantzitsuenetan sartzen dute Irikaitzekoa hiru solaskideek. Informazio falta egon bada, prest dira hitzaldiak emateko edo erakusketak antolatzeko, baina argi dute argudio batzuen aurrean ez dutela zer eginik. "Pertsona batzuek iritzi bat osatua dute eta ez daude prest adituei entzuteko, horren aurrean guk ezin dugu ezer egin".

Halako batean, Alvaroren maisu senak hitz egin du. "Gu ez gatoz inori kalte egitera, herriak apustu ona egin du Irikaitz eta Ekainekin, baina jarraitu egin behar da. Epe luzerako ikuspegia izan behar da. Futbol zelai inguruan aztarna onak agertu dira eta zelaian bertan ere suma daitezke.

Ni ez nago futbol zelaiaren aurka, baina leku horretan egin nahi bada, aurrez arkeologoek egin behar dute lan eta horrek denbora asko behar du eta zelai berria baino garestiagoa izango litzateke".

Amaitzeko aipatzen du egin den apustuak arrakasta izango duela eta herritarrok mugitu egin behar dugula: "Trena behin iragango da eta galtzeko arriskua dago." Nahiago du herritarren onerako izatea eta ez kanpokoentzat bakarrik. Adibide batekin amaitzen du solasaldia: "Zumaiak Irikaitzi buruz hitz egiten du bere web orrian, Zestoak berriz ez du aipatu ere egiten". Arrazoirik ez zaiola falta aitortu beharra dugu.

Urko Canseco

9

Poza eta tristura, biak bat.

Pozak eta tristurak bat egin zuten pasa den irailaren 2an, Zaharren Egunean.

Hamasei urte dira dagoeneko Ondarbasorako Igoera egun horretan egiten dela, eta, tamalez, aurtengo aldia garraztasun kutsuaz busti da. Izan ere, Jesus Mari Ibarguren Mendizabal Rubio zenari eskaini baitzaio aurtengo igoera, haren omenezko zenbait ekitaldiren bitartez.

Hala bada, 60 bat lagun bildu ziren Ondarbasorako bidea taldean egiteko asmoz, goizeko 10:15ean.

Talde ekintza honetan, adin guztietako jendeak hartu zuen parte, Rubiok lagun asko zuenaren seinale.

Patuak ezusteko ugari gordetzen ditu bere baitan, eta hau horietako bat da: Jesus Mari Ibargurenek irabazi zuen, duela hamasei urte, Ondarbasorako Igoeraren lehenbiziko nor gehiagoka. Gauzak horrela, Bitoriano Odriozolak esandakoaren arabera, “Txirrindu gainean ibiltzea hain gustuko zuen herritarra omentzeko, oroigarri bana eskaini dizkiote bere sendiari Zestoako Txirrindulari Elkarteak eta Kirol Bazkunak”.

Bestalde, Eneko Aristi izan da aurten ere, azken zazpi urteetan bezala, Ondarbasorako Igoeran lehiatzeko izena eman zuten guztien artean denbora gutxien behar izan duena. Hala diogu, 18 urte baino ez dituen Aizarnazabalgo Iñaki Gabarainek Enekok baino 23 segundu gutxiago behar izan baitzituen — 12:38 minutu Gabarainek, 13:01 Aristik— helmuga erdiesteko. Gabarainek, ordea, txapelketaz kanpo korritu zuen, karrerista da, lehiaketa ofizialetan korritzen du eta Ondarbasorako igoera txirrinduzale soilentzat da: “Hasiera batean, ez neukan parte hartzeko asmorik. Baina Xabik parte hartu behar zuela esan zidan azken egunean, eta neu ere animatzeko”.

Esan bezala, Eneko Aristi izan da azken zazpi urteotako irabazlea, eta 1999an ezarri zuen marka hautsi ez badu ere —12:43 minutu—, igoera ona egin du aurtengoan —13:01 minutu—. Atzean utzi zituen, beraz, gainerako parte hartzaileak, bigarrena, Mikel Sasiain, 27 segundu geroago iritsi baitzen Ondarbasora.

Nola ikusi ote du Enekok berak aurtengo lehiakideen maila? Bada, bere hitzetan, “Aurten nahiko denbora onak egon dira, orokorrean”. “Horrela ( )

...

) jarraituz gero, ez dakit non demontre gordeko dituen irabazitako sari guztiak”, dio Bitorianok.

Ezin ahaztuko ditugu Ondarbasorako Igoera arazorik gabe burutzeko aurretik dena antolatzeaz arduratzen direnak. Horien artean leudeke, besteak beste, Zestoako Kirol Bazkunako presidente Emiliano Perez, Iñaki Telleria edota aurretik aipatu dugun Bitoriano Odriozola. Umore onez erantzuten diote egiten zaien edozein galderari, eta ez dira haserretzen zerbait ez bada behar lukeen bezain ondo ateratzen. Izan ere, joan den irailaren 2ko igoeran kronometroa izorratu zitzaien; konpondu ziren, ordea, nola edo hala. Laguntasun giroa nagusitu zen Zaharren Egunean, Jesus Mari Ibarguren Rubio gogoan betiere.

T E S T U A: O L A I A S A L E G I U R B I E T A A R G A Z K I A K: J O S E B A E T X E B E R R I A

...

(

“LA GITANILLA” *****

T R A G I K O M E D I A. EUSKAL HERRIA. 2001. ZUZ. NORK DAKI! AKT.: LA GITANILLA (GERANIO HIEDRA), ANONIMOA, BESTE

“L A

Z inea E strainaldiak

LLA”

GITANI

ANONIMO BAT.

L A B U R P E N A: Bazen behin herri txiki eta xarmangarri batean, lorategi ezin ederrago bat; han bizi zen gure Gitanilla gaixoa, greziar anfora polit batean. Gitanilla erosoago bizitzearren, eta batez ere, euria egiten zuenean itota ez gelditzearren, etzanda jarri zioten bere bizilekua (anforatxoa, alegia); orduantxe hasi zen protagonistaren oinazea: norbaitek anfora tentetu egiten zuen, eta handik pixka batera beste norbaitek etzanda jarri, eta horrela behin eta berriz.

Hala pasa ziren gauak eta egunak, jaiak eta asteak; Gitanillari ez zioten bizitzen ere uzten, eta denbora joan ahala, tristatzen hasi zen. Inguruko lagunak gero eta mardulago zeuden, baina Gitanilla gero eta okerrago. Hiltzeko ere ez zitzaion asko falta gaixoari. ¿Nola bukatu ote zuen gure protagonistak? Ezin kontatuko dugu, bada, amaiera!

I R A K A S P E N A: Ondo dagoenari, utzi bakean!

u daleko berriak AEK eta Udalaren artean euskarako eskolak antolatu eta emateko hitzarmena sinatu dute. Hitzarmena bi urterako izango da: 2001-02 eta 2002-

03 ikasturteetarako.

Zerbitzu hau emateko Udalak lehiaketa prozesu bat zabaldu zuen eta bi proiektu aurkeztu ziren: Mikelats AEK eta Azpeitiko Udal Euskaltegia.

Balorazio irizpide batzuk jarraitu ondoren, besteak beste, esperientzia, irakasleen prestakuntza, eskabide ekonomikoa eta beste hainbat meritu, Mikelat -AEK-ak jaso zuen puntuazio altuena.

Hitzarmenak hainbat konpromiso zehaztu ditu. Alde batetik AEK-k klaseak Zestoan eman beharko ditu eta ikasleei egokitutako ordutegia eskainiko du. Ikasturte hasieran matrikula datuak aurkeztu eta taldeei buruzko ebaluazioa bat jasoko du. Mikelats-AEK euskaltegiak euskara aholku- batzordean parte hartze finko eta iraunkorra edukitzeko konpromisoa hartu du.

Bestalde, Udalak lokal egoki bat ziurtatu eta Uda honetan, aurreko urteetan bezala Turismo Bulegoa irekita egon da. adostutako epean ekarpen ekonomikoa ordainUztailean eta abuztuan gure herrira etorri diren bisitariek Zestoako eta inguruko tzeko konpromisoa hartu du. informazioa jaso ahal izan dute. Baina kanpotarrez gain, herritar ugari hurbildu bila: inguruan zenbait ibilaldi egiLasao auzoan Gizakia Helburu egoitza- da Turismo Bulegora hainbat informazioaren teko informazio bila, Nafarroari buruzko informazioa jasotzera, landa turismoko ren aurrean plazatxo bat eraikitzen ari gidaren bila eta beste hainbat motatako informazioa eskatzera. dira. Eserlekuak eta haurrentzat jolas leTurismo Bulegoa, ahalik eta informazio zabalena eman nahirik, Euskal Herriko kuak jarriko dituzte. Leku horretan zeuden beste Turismo Bulegoekin harremanetan jarri da informazioa elkartrukatzeko eta zakarrontzi eta birziklatzeko edukiontziak Estatuko zenbait herrialdetako informazioa biltzeko (Asturias, Kantabria...). aldiz, Iberdrolaren atzealdean jarri dituzte.

Horrela, bai kanpotarrei zein herritarrei ere zerbitzua zabaldu nahi izan zaie.

Laster beraz, laAskotan kanpokoa hobea dela pentsatzen dugun arren, etxe inguruan ere txoko saotarrek izango Herritar asko jakinaren ugari izaten da ikusi eta ezagutzeko.

dute patxadaz egoteko leku aproposa.

gainean egongo den arren, uztailetik aurrera

zaborrak goizetan jasotzen dira. Beraz, udalak zaborrak iluntzean ateratzea gomendatzen du edukiontzi inguruak egunez ahalik eta garbien mantentzeko.

A

1

aizarnako 2001garren amabirjinetako jaiak 1

jon egiguren

Herri afarian asto jana egiteak Aizarnarroi basati fama eman izan digu, baina Aizarnarrak ezagutzen dituen edonork daki hori ez dela egia. Jakin beharrekoa da ohitura hori beste herri batetik etorri zela, eta Aizarnarrok sukaldari on bati esker lortzen genuela “kutixi” handiko afaria. Afari haietan parte hartzen zutenei galdetu besterik ez dago, hau ziurtatu nahi izanez gero. Baina ez pentsa astoa abere babestua izatera pasa izana, Aizarnan egindako afariengatik izan denik.

Gaur egun, ordea, burruntzian erretako arkumeak ditugu bezperako afari honetan. Eskerrak eman beharrean gaude hau horrela izan dadin lan egiten duten guztiei eta azpimarratzekoa da arkumeak burruntzian erre zituenaren lana.

Nahiz eta jaiak luzeak ez izan eta zenbait IZARNAKO 2001EKO ekitaldiren falta nabaritu izan, (Oilasko biltzea, Aurreskua, eta abar) jaiak oso alaiak eta beteAMABIRJINETAKO JAIAK IGARO ONgarriak izan direla esan behar dugu.

DOREN, BETI BEZALA EMAITZA ONA Haurrei dagokienean, ikuskizun ugari izan dituzte magia eta guzti, beraiek parte harEMAN DUTELA ESAN DEZAKEGU, tzeko aukera ugari edukiz. Gainera, ez dira NAHIZ ETA EZ GENUEN GARAI BATEAN motz geratu, trebetasun handia azaldu dute jolas guztietan, eta, oro har, haur ugari inguratu BEZALA BEZPERAKO HERRI AFARIAN da Aizarnara ikuskizun horietara.

ASTO JAN BATEK EMATEN DITUEN Helduentzako berriz, herri kiroletan ikuskizun bikainak egon direla esan beharrik ere ez ENERGIA BEREZIAK HARTU, JAIAK INdago, harri jasotzea, aizkora apustua eta tronDARTSU ETA UMORE ONAREKIN IGA- tzarekin. Ekitaldi hauek amaitzean “Xerpa” eta bere anaiek ikuskizun berezia eman zuten, beti ROTZEKO. bezala.

Musikari begira, dantzan egin nahi zuenarentzat ez da falta izan aukerarik, nahiz eta gaurko gazteak plazan baino nahiago izan Pub edo taberna bazterretan “eskeletoa mugitzea”. Trikitiak ere izan du bere tokia, herriko hirukote honek badu alaitasuna. “Errotaren” bateri sofistikatua ikusgarria iruditu zitzaigun benetan, “Karterren” bertsoak berriz ez dira motzago gelditzen, eta soinu-joleak bai egoki lagundu ere.

Argazki erakusketa bat ere izan genuen bi egunetan zabalik, azkeneko urteetan zehar izan diren jaiak iruditan ikusteko aukera emanez.

Jaiak bukatzean, luzatzeari ekin ziotenak ere izan ziren, egitarautik kanpora beren kalejira propioa antolatuz, umorea saltzeko sobran baitzuten.

Nahiz eta herri txikietan jaiak antolatzeko zailtasun handiak egon, jende falta handia dutelako ( batez ere abuztuan, gazteak kanpora joaten baitira), zailtasun hori gaindituz Aizarnako jaiek eman dutela beraien emaitza esan dezakegu. Hurrengo urtean gehiago eta hobeto!

S

Arroa ingurua Mende eta erdi iraulikaren eta porlanaren bueltan XXI. mendea: etorkizunari begira ansineneako industrialdea eraikitzeko lanen hasierak, eta zementu fabrika eraisten hasteak Arroabehea (edo Arroabea) albiste iturri bilakatu dute.

Azken mende eta erdian gure udalerriak izan duen industriagunerik garrantzitsuenetakoak aro bati amaiera eman diola esan daiteke, eta orain etorkizun itxaropentsu bati begira jarri dela.

Etorkizunaren nondik norakoak oraindik zehaztuak ez baude ere, begi bistakoa da lehen urratsak ematen hasiak direla. Horrela bada, interesgarria iruditu zaigu Arroako industriaren historiari buruzko zertzelada batzuk orrialde hauetara ekartzea eta etorkizunari begira dauden egitasmo batzuen plazaratzea, ernetzen hasi den aldaketaren lekukotza xumea eskaini asmoz. Historiaren zertzeladak moldatzeko iaz Ezkaizto Auzo Elkarteak argitaratu zuen Arroa-Behea, auzo gazte baten historia liburuaz baliatu gara. Beraz, gure aldizkari honetan argitaratu ditugun lerroez gain, gai hau sakonago ikusi nahi duenak badu nora jo.

a

hainbat lekutara ere iristen omen zen hemengo iraulika.

Arroako azken iraulika fabrika 1900. urtean eriki zuen Gracian Alberdik, La Carmen izenarekin, nahiz eta gizon hau 1859ko agirietan ere azaltzen den iraulikaren industriari lotuta.

1907an Gipuzkoan hamaika fabrikak egiten zuten zementu naturala eta horietatik bost Arroa inguruan kokatzen ziren, Gipuzkoako produkzioaren %80rekin.

1

Iraulikaren gainbehera

922an Corta y Compañía (Agote), Uriarte y Zubimendi (Bedua), Alberdi (La CarmenArroa) eta Cementos de Zumaya y Electricidad (Txiriboga) enpresek elkarte bat sortu zuten bakoitzak bere autonomia mantendu bazuen ere. Arro-

Zementuaren inguruan mamitutako industria

rroa inguruan zementu naturala edo iraulika egiteko lehen konpaniaren sorrera 1846an kokatzen dute agiriek Jose Leonardo Korta zestoarrak eta Manuel Linazasoro eta Jose Maria Zubimendi debarrek eraiki omen zuten lehen fabrika hori. Iraulika egiteko marga harria Arroa eta Ibañarrieta inguruko harrobietatik ateratzen zuten eta erregaietarako behar zuten lignito ikatza berriz, Ertxiñako meazuloetatik.

Dena dela, benetako irizpide industrialetan oinarritutako lehen fabrika Eusebio Gurrutxagak eraiki zuen Arroan 1858 inguruan, Nuestra Señora de los Dolores izenarekin.

1881ean 17.800 tona zementu egin omen ziren Arroa inguruan. Inguru hurbileko obra-lanetarako ez ezik Sokoa, Baiona, Bordele eta beste

ako Nuestra Señora de las Dolores elkarte horretatik kanpo gelditu zen eta laurogei urteko jardueraren ondoren, 1930ean itxi egin zen zementu naturalaren fabrikazioan aitzindari izan zen enpresa hau.

Hurrengo urteetan iraulikaren kontsumoa nabarmen jaisten joan zen, alde batetik krisialdiak jo zuelako eta bestetik porlanaren fabrikazioa goraka zihoalako. Kontuan izan behar da 1901ean Añorgan hasiak zirela porlana egiten.

1933-34 inguruan Juan Alberdik iraulika fabrika porlangintzara egokitzea erabaki zuen. 1946an Corta y Cía eta Uriarte y Zubimendi enpresek bat egin zuten.

1954an lehen aipatutako laukote hartatik bi enpresa bakarrik gelditzen ziren iraulikagintzan: Cementos Alberdi eta Uriarte, Corta y Zubimendi. Alberdik urte berean iraulikagintza erabat bertan behera utzi zuen, porlangintzan espezializa-

L

P

larriak igaro zituen eta larrialdi hartatik irteteko beste bi bazkide topatu zituen: Joaqu鱈n Bau eta Ramon de Caso Suarez. Horrela sortu zuten Cementos A.B.C. fabrika 1938an.

Urte batzuk geroago Juan Alberdik beste bazkide batzuen laguntzaz Bau eta Casoren akzioak erosi eta 1950ean Cementos Alberdi S.A. izena eman zion zementu fabrikari. Urte berean hil zen Juan Alberdi.

50eko hamarkadako lehen urteetan berritze lan handiak egin ziren Cementos Alberdi enpresan, baita inbertsio aipagarriak ere. Urte hauetan utzi zioten erabat iraulikagintzari ere, eta 1954tik aurrera porlana soilik egin zen Arroan. Urte hauetan guztira berehun langile inguru zituen Alberdi zementu fabrikak.

1

ORLAN FABRIKA ZEGOEKO LURREN ETORKIZUNA

HONEZ

ORAINDIK EZ DAGO ZEHAZTUTA. ZENBAT ETXE-

BIZITZA EGINGO DIREN ERE EZ DAGO ORAINDIK BATERE GARBI.

CORTE INGLES BEZALA EZAGUTZEN 40 ETXEBIZITZA EGITEN HASTEKOAK DIRA. LUR HAUETAN ETXEBIZITZAK EGITEA AURREKO ARAU SUBSIDIARIOETAN ONARTUTA ZEGOEN. GAIN, REZOLAKO LURRAK URBANIZATZEKO PROIEKTUA DAGO. LUR HAUEK INDUSTRI LUR BEZALA IZENDATUTA ZEUDEN, BAINA GAUR EGUN ARAU SUBSIDIARIOAK ALDAKETA PROZESUAN DAUDE. UDALAK AHO BATEZ ONARTU ZUEN

MOMENTU

Porlangintza

ehen aipatu bezala Gracian Alberdik 1900ean sortu zuen La Carmen iraulika fabrika Arroan. Zazpi urteren buruan Gipuzkoako iraulika ekoizlerik handiena izatea lortu zuen. Porlanak iraulika baztertu egingo zuela sumatuz, Juan Alberdi, Gracianen semea, iraulika fabrika porlangintzara egokitzen hasi zen eta 1934an porlan grisa gehiago produzitu zuen iraulika baino. Urte batzuk geroago iraulika egiterari utzi egin zion.

Krisialdiaren eta gerra zibilaren eraginez Juan Alberdiren enpresak une

3

tzeko. Uriarte, Corta y Zubimendi enpresak, berriz, Agoteko fabrika itxi eta Beduakoa bakarrik mantendu zuen, 1972 inguruan itxi zuten arte.

Horen guztiaren ondorioz, Ertxi単ako azken meategiak ere itxi egin zituzten, San Pelayo 1953an eta Garestiya 1954an.

Horrela eman zitzaion amaiera 1888 eta 1915 bitartean garai oparoa ezagutu zuen Arroa inguruko iraulikagintzari. Porlanaren etorrerak hil zuen iraulika, produktu berria erosoagoa eta egokiagoa baitzen eraikuntzarako. Enpresa hauetatik guztietatik Cementos Alberdi bakarrik pasa zen porlangintzara.

HONETAN,

DUGUN INGURUAN

INDUSTRI LUR IZATETIK ETXEBIZITZETARAKO LEKU BEZALA IZENDATZEA. PROZESU HAU OR-

LEGEZ

DEA, ARAU SUBSIDIARIOAK ALDATZEA ALEGIA, FORU ALDUNDIAREN ETA JAURLARITZAREN ESKU GELDITZEN DA. HEKTAREA BAKOITZEAN 75 ETXEBIZITZA ERAIKI DAITEZKE. PORLAN FABRIKAKO LURRAK 4 HEKTAREA PASATXOKOAK DIRA. BERAZ 300 ETXEBIZITZA ERAIKI AHAL IZANGO LIRATEKE, BAINA LEHEN ESAN DUGUN MODUAN, HORI ORAINDIK ONARPENAREN ZAIN GELDITZEN DA. LUR GUZTI HAUEN JABEA INMOBILIARIA LOIOLA DA.

1959an Cementos Rezola S.A. egin zen Cementos Alberdi S.A. enpresako akzioen jabe, Alberdi izenak beste hainbat urtetan jarraitu bazuen ere. Rezola taldean sartzeak aldaketa handiak ekarri zituen Alberdi fabrikan. Berrikuntza tekniko aipagarriak egin ziren Arroan, makineria berria sartu zuten eta porlan grisaz gain porlan zuria fabrikatzen ere hasi ziren.

1968tik aurrera, aurrerapen teknikoen ondorioz, langile kopurua beheraka hasi zen.

1980ko hamarkada arte Rezolak bultzada handia eman zion Arroako plantari. Porlan zuriaren fabrikazioa hemen ezarri zuten. Horrekin, alde batetik, A単orgako planta arintzea lortu zuten, eta, bestetik, Bizkaiko merkatura hurbiltzea.

Baina 80ko hamarkadatik aurrera Arroako jarduerak behera egin zuen nabarmen eta langileak A単orgako eta Lemoako plantetara eraman zituzten. Azken urteetan oso jarduera apala izan du Arroako porlan fabrikak, 1999. urtean betiko itxi zuten arte.

MANUEL ARREGI

J

Xabier Ber eziar tua Loiola 23 urteko gazte zestoarra da. Zumaiako Telmo Deun ontzian estriborretik tira ohi du eta interesgarria iruditu zaigu gure aldizkarirako Txato (horrela deitzen diote Aita Mari Arraun Elkartean) elkarrizketatzea.

ardunian

“ ”

arraunak kendu gehiago egiten du eman baino

NOIZ, NOLA ETA ZERGATIK HASI ZINEN ARRAUNEAN? Baa... arraunean kasualitatez hasi ginen. Behinhola, eskolako Joseba maisuak (zumaiarra da bera) esan zigun ea arrauna ikustera joan nahi ote genuen. Baita joan ere. Harrezkero han ari naiz. Aurtengoa hamargarren denboraldia dut.

ARRAUNLARI BATEN BIZITZAK BA AL DU TOSTA, ESTROBO ETA PALAKADETATIK KANPORA ZERBAIT? PARRANDARAKO ASTIRIKAN HARTZEN AL DUZU GAINONTZEKO GAZTEEN MODUAN? Arraunean ari garen bitartean behintzat juerga gutxi! Lana, eta gero egunero entrenamenduak edukitzen ditugu, oso lotua da.

ARRAUNAK ASKO EMATEN DIZU BAINA KENDU ERE ASKO, EZTA? Kendu gehiago eman baino.

ETA HALA ERE, URTERO ARRAUNEAN SEGITZEN DUZU. Bai, barruan sartzen zaizun harra bezalakoa da eta har hor dagoen bitartean zaila da hortik irtetea.

AZKENALDIAN ADITU DUGU ARRAUNA SASI-PROFESIONALIZATZEN ARI OTE DEN. ALDE HORRETATIK ZEIN ETORKIZUN IZANGO DU ZURE USTEZ KIROL HORREK? Orain urte asko ez dela, Joxe Luis Korta zen profesional bakarra. Eta gaur egun ere bera izango da seguru-seguru arraunetik bizi den bakarra. Hala ere, beste batzuk hasita daude soldata modukoak kobratzen. Eta klub handienetan, aurrekontu aberatsenekoetan, batek baino gehiagok eramaten du diru pixka bat etxera. Gu, berriz, borondatez aritzen gara.

AURTENGO DENBORALDIAN EGINDAKOAREKIN GUSTURA AL ZAUDETE? Tartean-tartean estropada txarrak egin

izan ditugu. Baina urte guztiko lanak kontuan izanda, jeneralean oso ondo aritu garela esango nuke nik (ez dagoela agian ondo berak hori esatea aitortzen digu offean, elkarrizketatik kanpo).

AZKENEAN NONGOA DA TRAINERUA, ZUMAIAKOA EDO GETARIAKOA? KOLOREA GORRIA DU ETA TELMO DEUN ESATEN DOITE BAINA... Nire ustez, taldea gehiago da Zumaia-

koa (ez zumaiarra!, han ere denetik dago eta) beste inongoa baino. Hori bai, irabazitako banderak banatu egiten ditugu.

ETBKO ARRAUN EMANKIZUNAK IKUSIKO ZENITUEN SEGURU

ASKO, ZER MODUZKOAK IRUDITZEN ZAIZKIZU? Hizlari

batzuen komentarioak ez dira oso egokiak. Bakoitzak bere iritzia ematen du, askotan nahikoa jakin gabe. Barruan (estropada barruan) badakigu zer ari den gertatzen une bakoitzean eta kanpotik askotan ez dute tankera erdirik ere hartzen.

DOPINGAREN ARAZOAK UKITU IZAN DU ARRAUNA. GAUR EGUN NOLA IKUSTEN DUZU? Ez naiz asko hitz egitera

ausartzen. Arraun mundua barrutik bizi dugun askok ikusten dugu triñau (traineru) batzuk, urte guztian atzean ibili direnak, zenbait estropadatan kolpera asko igo direla. Hori niri normala ez zait iruditzen.

ANTIDOPING ANALISIRIK EGITEN AL DIZUETE? Tartean-tartean bai, baina nahi baino gutxiago, diru asko kostatzen omen da eta... Beti ez dira egiten, ezta erditan ere. Hiru data finko edo daude. Ligako sailkapenekoan adibidez, ontzi bakoitzetik lagun bati tokatu zitzaion zozketa bidez.

EGUN EDERRA IZANGO ZEN BADA KONTXAKO ESTROPADARAKO SAILKATZEA LORTU ZENUTENEKOA?

Ikaragarria izan zen hura. Emozio gogorrak bizi genituen. Tripulazioko asko urteetan arraunean aritu arren sekula Kontxarako sailkatu gabeak ginen, eta batzuek negar ere egin zuten.

KONTXAKO ESTREINALDIA NOLAKOA EGIN ZENUTEN? Lehenengo igandean estropada txarra egin genuen.

Hasi eta berehala zarautzko mutil batek zaintiratua izan zuen bizkarrean, eta konturatzerako oso atzean utzi gintuzten besteek. Bigarren igandeko oroitzapenak gozoagoak ditugu. Uretan lan txukuna egin genuen eta moilan harrera bero-beroa egin ziguten gainera.

ZEIN IRITZI DUZU ORIO-KORTA AUZIAREN INGURUAN? Nire iritzira Oriok galdu zuen bandera. Gainera epaileek adorea izan balute deskalifikatu egin beharko zuketen.

ROMAN

ARTANO

O S A G A I A K: 300 g almendra xehetu 300 g azukre 3 arraultze zuringo

5

Josune Izeta Makarroiak

1

E R R E Z E T A: Almendra eta azukrea ontzi batean ipini eta nahastu. Zuringoa gainetik bota irabiatu gabe eta ondo nahastu dena pelota bat egin arte.

Orea manga batean sartu eta labeko bandejan tontor txikiak egin. Ore tontor hauek beste arrautza batekin edo lehen zuringoak kentzean geratu zaigun gorringoarekin igurtzi pintzel batez baliatuz.

Labean 20-25 minutu eduki 180 gradutara. Ateratzean bigunak daudela irudituko zaigu, baina berehala gogortuko dira.

...

(

) bi zentimetro izango litzateke Gaur egun hain modan dauden "zuekoez" hitz egin gabe ere ezin gera gintezke.

Askok atsedenerako erosoak direla esaten badute ere, ez digute egonkortasunik ematen. Gure behatzek lan handia egin behar dute zuekoari eusten. Esfortzu hoN A G O R E O L A Z A B A L. Gure gorputzeko orekaz hitz egiterakoan, bai estatinek delako dedos en koa bai dinamikoa, ezin dugu alde batera utzi oinetakoek duten garrantzia. Lesio eta erorketegarra edo dedos martikin zerikusi handia dute. llo sortzea eragin leOinetakoen industria munduan mugitzen diren multinazional indartsuak pertsonaren ikerketa zake. Gomendagabiomekanikoetan oinarritzen dira ahalik eta diseinu ergonomikoenak lortzeko. rriak izan daitezke Kontsumitzailearentzat kalitatezko produktu bat izan dadin, oinetakoak ezaugarri pila bat bildu tente edo eserita behar ditu. Estetika alde batera utzi gabe, erosotasuna eta ziurtasuna eman behar dituzte oinedenbora luzez egotakoek. Oinetako motaren arabera, gauza bat edo bestea hartu behar da kontuan. ten direnentzat, KALEKO OINETAKOA baina inoiz ez asko Gure oinek egonkortasun egokia lor dezaten eta beren funtzioa ez dadin oztopatu, ezaugarri ibiltzen direnentzat, hauek betetzen dituen oinetakoa gomendatzen da: adibidez, zerbitza- Hanka gainean lotura altua. rientzat, erizainen- Orpoaldean oinetakoak maleoloen azpira iritsi behar du. tzat, garbitzaileen- Oinaren zatirik zabalenak zapataren alde zabalenean joan behar du, era berean, biguna edo tzat... malgua izan dadila.

ETXEKO ZAPATILAK - Takoiaren oinarria orpoaren adinakoa izan dadila gomendatzen da. Altuera egokia ( ) Berezi egin beharko lirateke patxadaz egoteko zapatilak eta etxeko lanak egiteko erabiltzen diren zapatilak.

Bigarren kasuan artikulazio guztiak mugimenduan ibiltzen dira, beraz oinetakoak ere ezaugarri berezi batzuk eduki beharko lituzke: - Oin gainean ondo lotuta.

- Orpoa ondo jasota, maleoloen azpitik, sendotasun pixka batekin.

- Orpoarentzako oinarri egonkorra.

- Edozein kolperen aurrean babestuta, nahiz behatz edo nahiz alboetan.

Arlo honetan maiz ikusten dugu arazo bat: oinetako itxia erabiltzen duten pertsona askok atzealdea zapaltzen bukatzen dute. Hau zapatila ireki bat ibiltzea baino areagoa da, oinarri ez-egonkor bat lortzen baitugu.

Aummnnhh!

Oinetakoak.

...

a tzera b egira Futbolaren inguruan Zestoan. Zenbait bitxikeria

Z

estoako lehen mailako taldeak lortu duen emaitzari esker, bigarren taldeak gora egin, gazte taldeak bere mailari eutsi, eta pozaren pozez egindako herri kalejirak, Udaletxean ongi-etorria, herri afaria, prentsan hainbat agiri eta abarrek... zenbait gogoeta eta burutazio gogorarazi dizkit. Xume-xume, oso laburki bada ere, garai batean gure herrian futbola zela eta ez zela sortutako zenbait iskanbila gogoratu nahi ditut.

Aurrez aitortu beharra daukat nik ez nuela ezagutu aipatuko dudan garai hura (1947) baina geroxeago banuen aditzera gure herrian eliza inguruko taldea alde batetik, eta kirol talde inguruko zirenak, izan zutela tirabirarik, eta suertez idatzita aurkitu dudan “Congregación Mariana S. Luis, 1947-1950” txostenean beste zenbait bitxikeriaren artean aipatuko dudan pasartea azaltzen da.

Idatzia honela hasten da (dirudienez, ohitura izango zen): “Transcurría el año 1947 mes de Septiembre cuando...”. Irailaren 26an Kongregazioko lehendakari Juan Korta Etxeberria izendatzen da. Dirudienez, 28an, igandea, festa handi bat izatekoa zen Zestoan: Gipuzkoako Federazioko Luistar Kongregazioaren Bilkura Nagusia. Urte haietako Zuzendari Espirituala oso ospetsua zen, Aita Muro jauna, hain zuzen.

Bitxikeria modura festaren giroa azpimarratuko dut: Meza Nagusia, jakina, Bandera berriaren bedeinkapena, pilota partiduak, Basarri bertsolaria ere izan omen zen, Legazpiko txistulariak eta Añorgako dantzariak. Ordainketak: Legazpiko txistulariak: 300 pezeta; Añorgako dantzariak: 800 pezeta; pilota partiduak: 100 pezeta; Basarri: 100 pezeta; txirrindulari karrera: 329 pezeta.

Sarrera modura jarri dut hitzaurre hau. Urte haietako giroa, eliz giroa, ezagutu ahal izateko, eta idatziari jarraituz, aipa dezadan nola azaltzen diren futbol kontuak: “En la fecha que nos ocupa el relato, el furor al popular deporte del balón era inaguantable en nuestra villa. La atmósfera balonpédica absorbía muchas de las mentes jóvenes (no todas) que precisamente se hallaban olvidadas de nuestra Asociación”. Idatzia erdaraz dagoenez, zenbait esaldi erdaraz argitaratzea ezinbestekoa deritzot. Idatziarekin jarraituz, eta nolabait euskaratuz, Aita Muroren (bera donostiarra izaki) proposamena ageri da, alegia, Real Sociedad edo Donostiako diru entitate bat edo besterekin futboleko jantzi eta tresneriak eskuratu eta Kongregazio barruan futbol talde bat sortzea, eta hara nola azaltzen diren bi talde, bata Elizaren babesean eta bestea herri kirol taldearen inguruan. Gestioak oso azkar egin ziren, ikusiko dugunez, baina dirudienez, ez zuten fruitu emankorrik lortu: futbol taldea ezinbestekoa zenez, banketxe baten kreditu bidez jantziak erostea erabakitzen da eta begira nola arrazoitzen den erosketa: “Supeditó él la adquisición a la necesidad espiritual que se escondía tras el deportivo aliciente”. Erosketa honela azaltzen da: futbol ekipamendua (Casa de Deportes “Alzugaray”, Fuenterrabia, 24, San Sebastián): 3.005,15 pezeta; 1947ko urriak 17. Tresneria: 2.499,70 pezeta; bi bota pare: 80 pezeta; zenbait tresneria: 280,45 pezeta; 1947ko azaroak 16. Bi otar tresneria gordetzeko: 145 pezeta.

Oso labur bada ere, hara hor garai bateko futbol pasartea. Idatzian ez da azaltzen baina garai hartako batzuekin aipatuz gero, jakin daiteke talde baten jantziak goitik behera marra zuri-beltza zuela, besteak urdina. Aurten udaletxeko balkoitik entzundako ereserkia dela eta, azaldu didate urte haietan ere futbol-ereserkia ba omen zela; letra Saezmiera jaunak egina, erdaraz jakina.

Posible ote da ezagutzea?

Bukatzeko aipatu nahi dut nortzuk osatzen zuten orduko Kongregazioa: Juan Korta (Lehendakaria), Ebaristo Larrañaga, Frantzisko Arregi, R. Arrizabalaga, Juan Jose Ugarte eta Santiago Urrutia.

N i r e e s k e r r a k E b a r i s t o L a r r a ñ a g a r e n s e n d i a r i b e r e r i e s k e r e skuratu baitut dokumentu bitxi bezain esanguratsua gure herria ezagutu ahal izateko.

Xabier Unanue

7

zer irakurri, zer entzun.

1

Poema batek aurkeztutako ipuinek osatzen dute Jasone Osororen bigaIZENBURUA: rren ipuin bilduma. Istorio ausart eta azkarrak dira, era zuzen eta, KORAPILOAK apika, lotsagabean kontatuak. Istoriek beraiek ordea, badute nahikoa ziEGILEA: JASONE OSORO rrikitu, eta bata bestearekin katramilatzen dira. Istorio solteak diruditeARGITALETXEA: nek, badute gerora azalduko den hariren bat, eta hala elkarrekin josten doaz, korapiloa osatu arte. Maitasun eta gorroto istorioak dira, oso era Elkarlanean radikalean bizitakoak, eta pertsonaiek ere zeharo puntetara eramandako ezaugarriak dituzte; sinesgarri batzuetan, eta gehienetan ez hainbeste. Amodioaren gaineko literaturatik gauza bat baino gehiago hartu du idazleak, eta alde horretatik topiko bat baino ere agertzen da. Hala ere, Jasoneren lumak, lortzen du irakurlea matazaren barru-barrura sartzea.

Tentazioek gutxi erakarri zutenentzat, sorpresa ona izan liteke korapiloak. Aurrekoan baino askoz ere helduago baitira mamiak eta, baita luma bera ere. Askoz landuagoa, hobea, eta erraz leitzekoa.

IZENBURUA: EGONEAN DOAZEN GEZIAK EGILEA: JOXERRA GARZIA

ARGITALETXEA: Alberdania

Geziz jo daitekeen guztia geziz jo eta zulatu egiten du Joxerra Garziak gogoeta liburu honetan.

Esaldi batean botatako tantuak dira. Gaia hartu, eta puntu bakarrean erabakitako bertsoak. Hitz bat bera ere ez du soberan erabili bertan idazleak, eta hitz gutxi horiekin irakurleari zer pentsatua ematea du xedea, eta batean ez bada bestean, lortzen du. Edozer hartzen du abiapuntu, dela Otto Pette lertxundismoaz hitz egiteko, dela samina edo telebista, edo geziz jo litekeen edozer.

Benetako zukua ateratzeko, pittinka irakurtzea komeni da, berak metaforismo deitzen dion definizio bakoitzari behar adina erreparatu eta punta ateratzeko. Hartara, gezi bakoitzak non eta noraino zulatzen duen hobeto antzematen da. Pozoia bezala hartzekoa da, baso txikian.

NAGORE TELLERIA

Arista Records 1998 Dance musikako erreferentzia nagusietako bat da Faithless. 1996ko Reverence diskoaren ondoren taldea desegitekotan egon zen, hasi orduko. Baina bere zuzeneko ikaragarriari esker aurrera egin zuten eta handik aurrerakoa erreskadan etorri zen. Sunday 8 p.m. bi urtez munduan zehar zuzenean ibili ondoren egindakoa da. Londresera itzuli eta estudioan murgildu ziren lan egiteko zuzeneko bizipen guztiak beraien musikan islatu asmoz. Lan honen fruitua da Sunday 8 p.m.; disko iluna, erritmo dance senVandit Records 2000 Paul Van Dyk alemadoak, house ukitu eta inniako musikagile, ekoizle eta batez ere D.J. internazionalena. RDA izandako Berlin ekialdean jaioa. Trance guruneak, ahots berezi eta tekno errege, hortik bere ezizena “Leader of the trance eta sakonak, soken esnation”, nahiz eta bere gustuko ez izan. Ez da etiketa zalea, talki goxoak eta nola ez berak dio trance hitzak ez duela bere musika laburtzen, musika elektronikoa dela berea eta ez dakiela non dagoen God is a D. J. kanta ezakanta trance eta tekno baten arteko muga. guna. Europako klubeHorren adierazgarri da Out there and back: Nagusiki pistako ereserki bihurtu tetan dantzatzen diren trance eta tekno kutsuko diskoa. zena, zuzeneko emanaldi Baina berak esan bezala ez da honetan geratzen. Nabariak bakoitzean jendea erodira atmosfera eta ukitu housak eta baita bounge kutsuko tzea lortu zuen eta lorerritmo eta inguruneak ere; hauen adierazgarri Vegas eta tzen duen kanta.

Pikes kantak , benetan zoragarriak. “Tell me why” kanta Arima handiko taldea eta famatuko ambienteak ere izugarriak dira, Saint Etienne talberaiek nahiko luketen deko ahotsarekin. Aipatzekoa, baita ere: “Together we will bezala barneraino sartu, conquer” eta “Face to face” abestietako kalitate eta goxotamugiarazi eta norberari suna. Hauek guztiak Paulek abesti dantzagarri ikaragarri onak egiteaz gain trancetik oso urrun doazen eragiten dion diskoa. kanta elektroniko benetan onak egiteko gai dela erakusten digute.

Faithless: Sunday 8 p.m.

Paul Van Dyk: Out there and back.

.

3

ARITZ CESTONA

a genda i raila

ir

AILA

Festa ondorengo ajea alde batera utzi eta kirola egiten hasteko aukera zabalik dago; urtero bezala, kirol eskolarra martxan hasi da; pilota, atletismo, futbola, eskubaloia, aerobic-a...

17

ASTELEHENA

Odol emaileen elkartekoak hil honetako ateraldirako deia egiten dutan, anbulategian eta ohiko orduetan 19:00etatik 21:00ak bitartean.

22

LARUNBATA

Jubilatuen Ibilaldi Neurtua izango da Orion. Zestoako Jubilatu eta pentsionisten etxetik bi laukotek hartuko dute parte.

23

IGANDEA

San Juan Egoitzakoak Urola-Kosta eskualdeko egunpasa izango dute Zarautzen. Egitarauan meza, bazka-

•

ria, musikaldia eta beste hainbat ekitaldi izango dituzte. Zikloturisten irtenaldiak helmuga Iturriotzen izango du.

25

ASTEARTEA

Gurutze Jubilatu eta pentsionisten Etxeak Urbasara ibilaldia antolatu du. Irteera goizeko 9:00etan izango da Gurutzetik. Lehen geldialditxoa Ezkion. Urbasan Ureder ibaiaren sorrera ikusiko dute eta ondoren Zudairera joango dira; 14:00etan Irigoien hostalean bazkalduko dute.

16:30ean Iratxeko monasteriora bisitatuko dute eta osteratxo bat emango dute Lizarran, hango monumentuak, kale eta kalexkak, auzoak etab. ikusiz. 19:30ean itzulerako irteera. Prezioa 3.300 pezetakoa da eta bazkide ez direnentzat 3.600ekoa

30

IGANDEA

•

Ernioko Eguna. Agiro mendi taldekoak irteera antolatu dute. Zikloturistek denboraldi amaierako irteera izango dute, helmuga Orion

d eialdiak Irailaren 13an irekiko da euskara ikastaroetarako aek-ren matrikulazio kanpaina. Izena

emateko edo informazio gehiago eskuratzeko Kultur Etxera (943 14 71 23) edo Gurutze Jubilatu Etxeko taberna Pro- Udaletxera deitu beharko da (943 14 70 10). bisionalki funtzionatzen hasiko da beste norbaitek hartzen duen bitartean, ondoren zehazten di- Urritik aurrera euskalduntze eta alfabetatz, perfilak ren egun eta orduetan zabalik egongo delarik: eta EGAko ikastaroak Asteartetan: 11.00etatik 13:00etara izango dira. Klaseak Kultur Etxean emango dira eta egun zein orduOstegunetan: 15:00etatik 21:00etara tegiak ikastaldeek erabakiko dituzte. Horrez gain, gurasoentzat Ostiraletan: 11:00etatik 13:00etara ikastaro bereziak eskainiko dira. Denek izango dute beka aukera.

Larunbatetan: 17:00etatik 21:00etara Igandetan: 17:00etaik 21:00etara Jai egunetan: 17:00etaik 21:00etara Zestoako Bertso Eskola lanean hasiko da berehala. Beraz, Jon Oharra: maia maisu duzula bertsolaritza mundua zertxobait gehiago ezaPodologia Amalda Abesbagutu eta bat-batean jarduteko gogorik baldin baduzu, animatu zaitez zerbitzuak tzatik jaso dugu ondo- eta azladu asteartetan 20:30etan Kultur Etxera edota jarri Mikel Iruohi bezala rengo deialdia. 8 eta 14 rerekin harremanetan. Zahar, gazte nahiz haurrentzat deialdi irekia. jarraitzen urte bitartekoa bazara du. eta lagun artean kantatzea gustatzen bazaizu, ikasturte berri honetan Amaldan parte har dezakezu. Horretarako telefono hauetako batera deitu behar duzu: Imanol (943 81 38 11) edo Unai (943 14 78 81).

Kiroldegitik ohar hauek heldu zaizkigu. Sasoia mantentzeko gimnasia: goizez (astelehen, asteazken

eta ostegunetan) 9:30etatik 10:30etara; arrasaldez (astelehen, astearte eta ostegunetan) 18:00etatik 19:00etara edota 19:30etatik 20:30etara. eskainiko zaie bazkideei: 5.000 pezeta ordainduko dute 18 urtetik Jubilatuentzako gimnasia: astelehen, astearte beherakoek eta 10.000 pezeta 18 urtetik gorakoek. Prezio horretan eta ostegunetan 10:00etatik 11:00etara. etxeko partiduetako sarrera eta kanpoko nahiz etxeko partiduetaAerobic-a urrian hasiko da, astelehen, asteazken rako autobus zerbitzua sartzen da. eta ostiraletan izango da 18:30etik19:30era eta 19:30etik 20:30era.

Izen-ematea jadanik irekia dago eta Kiroldegira deituaz egin dezakezu, ondorengo telefono zenbakian: 943 14 79 42

Zestoako 3.

mailako futbol taldeak aurtengo partiduak Zubietan jokatuko ditu. Hori dela eta, autobus zerbitzua

E R A K U ND E E D O T O K I P UB L I K O A K

udaletxea udaltzaingoa gizarte zerbitzuak kultur etxea liburutegia hilerrietako zerbitzua asteburuetan musika eskola jubilatu eta pentsiodunen elkartea san juan egoitza sastarrain baserri eskola gizakia helburu parrokia postetxea suhiltzaileak zerga bulegoa inem urkome lapatx zabortegia kiroldegia ertzaintza OSASUNA

anbulategia farmazia gurutze gorria anbulantzia dya anbulantzia larrialdiak

KOMUNIKABIDEAK

DV berriemailea Arrate Irratia berriemailea Loiola Irratia IKASTETXEAK

Zestoako herri eskola ikasberri ikastola iraurgi urola ikastola GARRAIOAK

eusko tren la Guipuzcoana pesa piper u. elkartea TAXIAK

patxi Arregi "lopene" joxe mª Olaizola (uztapide) FARMAZIAK

irailaren 24tik 30era mutiozabal (zumaia) alai, z/g. urriaren 1etik 7ra fuldain (getaria) elkano kalea, 1 urriaren 8tik 14ra otaño (zumaia) E. Gurrutxaga Enp. OKINDEGIEN TXANDAK

irailak 23 irailak 30 urriak 7 urriak 14

943 147 010 656 784 867 943 147 132 943 147 123 943 147 062 656 784 869 943 147 911 943 147 091 943 147 019 943 148 115 943 148 069 943 147 001 943 147 621 943 151 313 943 811 368 943 140 402 943 816 500 943 815 505 943 147 942 943 851 000 943 147 231 943 147 006 943 813 297 943 222 222 943 813 849 943 464 622 112 943 147 133 943 812 632 943 814 458

943 147 977 943 151 246 943 810 210 943 150 228

902 543 210 943 811 159 902 101 210 943 852 587 607 186 006 670 431 906

943 860 022 943 140 441

943 861 104

romana apategi ertxin romana

9

zerbitzuak

1

autobusak JOATEKO

zestoa-donostia astegunak:

larunbatak: igandeak eta jaiegunak: oharrak: zestoa-azpeitia astegunak:

asteburua eta jaiegunak: zestoa-zarautz astegunak: asteburua eta jaiegunak: zestoa-zumaia astegunak:

asteburua eta jaiegunak: oharra:

zestoa-zumarraga astegunak: asteburua eta jaiegunak:

zestoa-bilbo-leioa astegunak: ITZULTZEKO

donostia-zestoa enpresa: astegunak: larunbatak: igandeak eta jaiegunak: oharrak: azpeitia-zestoa astegunak:

asteburua eta jaiegunak: zarautz-zestoa astegunak: asteburu eta jaiegunak: zumaia-zestoa astegunak:

asteburu eta jaiegunak: oharra:

zumarraga-zestoa astegunak: asteburu eta jaiegunak:

leioa-bilbo-zestoa astegunak:

la guipuzcoana 7:02(1)/8:00(1)/8:20(3)/9:12(1)/10:12/13:22(1)/14:12(1)/ 15:22/16:22/18:57(2)/19:57(2)

8:00/10:12/13:52/15:22/16:22/19:27 15:22/19:27

(1) “este”tik pasatzen da. (2) sarrera amaratik. (3)eskola egunetan.

eusko tren

6:15/6:45/7:15/8:15/9:15/10:15/11:15/12:15/13:15/ 14:15/15:15/16:15/17:15/18:15/19:15/20:15/22:15 6:50/7:30/8:30/10:30/11:10/12:30/13:10/14:30/ 16:30/17:10/18:30/19:30/21:30

la guipuzcoana

6:50/8:35/ 10:50/13:35/15:20/18:20 15:50/18:20/20:20

euskotren

6:40/7:20/8:25/9:20(1)/10:20/11:20/12:20/13:20/ 14:20/15:20/16:20/17:20/18:20/19:20/20:20/21:20 7:35/9:35(1)/10:35/11:55/12:35/13:55/14:35/16:35/ 17:55/18:35/20:35/21:35/22:15

(1)

Aizarnazabaletik pasatzen da.

euskotren

6:45/8:15/ 1:15/12:15/14:15/16:15/18:15/19:15 7:30/8:30/10:30/12:30/ 14:30/16:30/18:30/19:30

piper unibertsitarien elkargoa

6:25/7:10/13:10

la guipuzcoana

7:50/8:50/11:05/12:05/13:05(1)/14:05(1)/15:05/17:30/ 18:30(1)/19:30(1)/20:00(3)/20:30 8:50/12:15/14:30/16:00/18:00/20:00 18:00/20:00

(1) eskola egunetan “este”tik pasatzen da. (3) eskola egunetan.

eusko tren

6:30/7:10/8:15/9:10/10:10/11:10/12:10/13:10/14:10/ 15:10/16:10/17:10/18:10/ 19:10/20:10/21:10 7:25/9:25/10:25/11:45/12:25/13:45/14:25/16:25/ 17:45/18:25/20:25/ 21:25/22:05

la guipuzcoana

7:15/9:00/ 11:15/14:00/16:00/18:45 16:30/19:00/21:00

euskotren

6:00/6:30/7:00/8:00/9:00/10:00/11:00/12:00/13:00(1)/ 14:00/15:00/16:00/17:00/18:00/19:00/20:00/22:00 6:35/7:15/8:15/10:15/10:55/12:15/12:55(1)/14:15/ 16:15/16:55/18:15/16:55/18:15/19:15/21:15

(1)

aizarnazabaletik pasatzen da.

euskotren

7:35/9:30/11:30/13:30/14:30/15:30/17:30/19:30/20:30 8:45/9:45/11:45/13:45/ 15:45/17:45/19:45/20:45

piper unibertsitarien elkargoa

12:55/14:00/ 18:00/19:00/20:00