danbolin kaxkoaren enbidiarik 2004/12
auzoek ez dezatela izan
M
ENDIKOI ELKARTEKO ITZIAR
ARKONADA ZESTOAKO
AUZOEN
arduratu da. Udaletxean hartu gintuen –paperez eta datuz inguratuta– urtarriletik martxan dagoen Berpiztu egitasmoaren nondik norakoaz hitz egiteko. Egitasmo hori Eusko Jaurlaritzak sustatutako Landa Garapenerako Planaren barruan dago. «Proiektu honen zati bat Udalak ordaintzen du, baina gehiena Eusko Jaurlaritzatik dator. Udalak urtebeterako sinatu zuen kontratua, baina jarraipena eman nahi dio datorren urtean», dio Itziarrek. GAINEKO HAUSNARKETA ETA PLAN ESTRATEGIKOA EGITEAZ
6. orrialdean jarraitzen du
46.
ALEA
DANBOLIN ZULO ELKARTEAK 168 BAZKIDE DITU.
Gutxi,
ezta?
Bada,
zergatik
ez
zara
bazkide egiten? Urtean 20 euro dira eta gainera Euskal Herriko landetxe batean asteburu eder bat pasatzeko zozketan sartuko zinateke.
B A Z K I D E Z A R E L A ? Ba
kanpainan.
Bazkide
lagundu
1
bakoitzari
+
1
beste
bazkide berri bat lortzeko ahalegina egitea eskatzen zaio. Erraza, ezta? Bat bakarrik.
"Gazte-jendeak ez daki (ia) ezer, (ia) ezertaz". Txilardegik esan zuen hori duela urte batzuk egin zioten elkarrizketa batean. ‘Ia’ horiek parentesi artean jarri ditut esan zituenentz seguru ez dakidalako. Egundoko barregurea egin zidan ateraldiak. Jeneralizatzea bidegabekeria da, baina ados nago Txilardegirekin. Seguruenera, gazte-jendea ezjakina da kontu askotan. Nire iritzira pijoa ere bada. Hitzaren bi adieratan. Alegia, errazkerian ohituta dagoela eta gainera ausarta, atrebitua, dela. Nik seguru dakidana da, ez nagoela seguru dakidan ia ezertaz. Horregatik txundituta irakurtzen ditut hogei urteren bueltan dabiltzan iritzi-emaileen perlak. Idazten dute bizitzaz eta heriotzaz, maitasunaz eta gorrotoaz, eskubideez eta betebeharrez; jendea famatuz eta (sarriago) egurtuz; politikaz, kirolaz eta batez ere… telebistaz. Izan ere erosoa da telebista larrutzea. Zerri buruz aritu ez dakigularik, beti izango dugu hor telebista kritikatzeko. Kritikak, onargarriak ez ezik, behar-beharrezkoak ere badira. Hala ere, zenbaiten aleak neurriz kanpokoak izaten dira sarritan. Paradoxikoa, zenbait egile neurri kontuetan hain trebeak izaki. Gara leitzen duzuenak akordatuko zarete nola duela bizpahiru urtera arte Euskal Herriko hiru bertsolari gazte famatuenek idazten zuten Zazpikan, bigarren orrialdean hain zuzen. Artikulu haietako batean Jon Maiak idatzi zuen Sorginen Laratzean lan egiten genuenok "beren buruan eta diruan baino" ez genuela pentsatzen. Egunen batean, galdetzen baldin badit, gustura esplikatuko diot Maiari neure buruaz, diruaz eta telebistaz pentsatzen dudana. Bidenabar, aitortzen dut niri gaur telebistan dagoena ez zaidala gustatzen. Portzierto, Jon Maia eta Sorginen Laratza ahotan hartu ditudanez… hara hor primiziya: jakin dut duela egun batzuk Maia berak, Andoni Egañak eta Xabi Payak erretratua egin dutela Bibi Andersenekin. Ea Erralla bertso eskolakoek argazki hori inguratzeko modua egiten duten Danbolinen jartzeko. Ederra litzateke. Durangora joan zinetenok ez dakit konturatu zineten disko eta liburuez gain, bigarren eskuko furgoneten azoka ere badela hura. Erakustazokaren atariko atean bertan, hantxe zeuden begien bistan, hiru behintzat bai, "salgai" kartela jarrita, euskaldun mendizale jatorren gozamenerako. Gure zaharrek esaten duten moduan "bildar dayola" jarriko zituen gore-texdunak. Azokaren aurretxoan, nolako estuasuna pasatu genuen Margari atxilotuta eraman zutenean beste hamazazpi lagunekin. Gauaren anparoan eta etxeraino sartu zirenean esnatu gintuzten zakurrek. Ez zen lehendabiziko aldia izan jendea samaldaka eramaten zutela, eta ez da azkena izango. Nola erreakzionatu genuen azkenaurreko sarekadan? Nola erreakzionatuko dugu hurrengoan? Udaraz geroztik Plentzian pasatzen dut astea, eta gure etxea Guzurmendin dago. Egitan. Postdata. Olentzero: eramaiek ikatz mordoa herriko galdeketa perbertsio demokratikoa izan dela esan dutenei. Errauts eta kedar zaleak dituk eta estimatuko ditek.
d a n b o l i nEK
j
on artano izeta
E Z D U B E R E GA I N H A RT Z E N A L D I Z K A R I A N A D I E R A Z I TA KO E S A N E N E TA I R I T Z I E N E R A N T Z U K I Z U NA
a rgitaratzailea : Danbolin Zulo elkartea. Kultur Etxea. Telefonoa:
943 147 123
Gurutze z/g. 20740 Zestoa (Gipuzkoa)
e-mail: danbolin@topagunea.com
d anbolin : Jone Bergara, Edurne Korta, Olaia Salegi, Manuel Arregi, Jon Artano, Nagore Telleria, Urko Canseco, Miguel Santamaría, Margari Eizagirre, Joxeba Larrañaga, Onintza Irureta, Alazne Olaizola
d iseinua eta maketazioa : Eneko Aristi i nprimategia : Gertu (Oñati). l ege gordailua : SS-1108/2000 ISSN : 1576-9429
34 6 8 10 13 14 16 17
GUZURMENDITIK
INKESTA
ENBIDOAK
KAXKOAREN ENBIDIARIK EZ
JARDUNIAN JULIAN LIZASO
DANBOLIN ZULO
GUREAN EHE 25 URTE
HERRIKO BAZTERRETAN
AGENDA
PORRUSALDA
enbidoa I.
egunaren transparentzian ezkutuka
SEBASTIAN LARRAĂ‘AGA
Ze iruditu? Gaizki ez, baina‌ Nik ez dut eduki ohitura gehiegi, neuri ez zait gustatzen gehiegi, baina ondo ikusten dut beste batzuk janztea, beste batzuk beste moda batzuk jartzen dituzten moduan ba‌ Santo Tomasetan txorixoa jatea bezala da, ohitura.
Afrikako Kalahari basamortuan sustraitutako ipuin boskimano batek, gaztelaniaz "El cesto", euskaraz "saskia" edo "zestoa" izenekoak, gizon batek bere txabolaren aurretik otarra Oso ondo daraman emakumea egunero pasaOso ondo iruditzen zait, iruditzen zait ohitzen ikusten duela kontatzen du. Elbaina ni ez naiz tura delako. Ni ez karrenganako amodioa ezkutukoa jantziko. Niri ez naiz hemengoa, zen, hala ere, egun batean gizonak zait gustatzen. baina janzten ezkontza eskatu/eskaini zion. EzkonOrain dela gutxi naiz. Beraz hearte urtero janztzeko prest azaldu zen emakumea, mengo guztiek ten nintzen, baina baldintza bat jarrita: berari jantzi beharko lubaina azken urbaimenik eskatu gabe inoiz ez zuela kete. Oso polita te hauetan ez. otarraren barruan muturrik sartuko. da, nik Kubara Laster, hilabete gutxitara, gizonak ere argazkiak biSema Garcia emandako hitza ahaztu egin zuen: daltzen ditut ba20 urte serritarrez jantziemakumea txabolatik urruti zegoen ta. batean, zumitzez egindako zestoa Juan Azpillaga ireki zuen. Emakumea itzuli orduko Dreyly Amaro 45 urte konturatu zen gertatutakoaz, erraz 23 urte antzeman zitekeen hori gizonaren begietan. Honek erasoari ekin zion: zoratuta zaude! Barruan ez dago ezer! Emakumea ziztu bizian eguzkia ezkutatzen zen lekutik desagertu zen eta ez zen haren berririk gehiago izan. Ospa egite hori ez zen izan emandako hitza ez betetzeagatik, saskiaren barruan gizonak ezer ikusi ez zuelako baizik. Izarren hautsak, kometen isatsak, paradisu zerutiarraren azken errainuak, animalia basatien usainekin osaturiko gozokiak... zeuden gauzak eramateko ontzi hartan. "Egin beharreko bizpahiru galderen zamak astun bihurtu zuen itzulbidea ..." aipatzen du Obabako idazleak "Soinujolearen semea" liburuan. Egun hauetan irakurri dut Arantzadi Zientzi Elkartea berriki aurkitu duten Irikaitzko aztarnategian ari dela lanean. Elkarrizketa horretan Jesus Altunak dio garai hartako bizimodua nolakoa zen erakutsiko digula, orain arte Euskal Herrian ezagutzen den zaharrena baita. Eta iristen ez diren galderen zamak nora eramango gaitu? Nor ote da otarra daraman emakumea gure zestoan? Burtsan kotizatzen diren baloreak bakarrik existitzen badira, orain arte hain harro egoteko mitikotzat hartuta genuen mundu zaharra non geratu da? Denboraren hausturak badu gurean erakuslerik, hemen ere dugun irakaslerik onena bizitza delako. Gure herriko etxe batean neguko ordutegia etxeko nagusiaren urtebetetzea iristean hasten da, azaroaren 6an, eta udakoa, etxekoandrearen egunarekin, maiatzaren 29an. "Denbora" esaten zaionaren aldiak neurtzeko hamaika sistema erabili ditu gizakiak. Hala ere, beti bezala laster antzarrek V egiten zeharkatuko dute zerua, baita gurea ere.
Zer iruditzen zaizu soroperitan baserritarrez janztea?
13 urte
Markel Etxeberria
a
5
Oso ondo iruditzen zait eta uste dut hemengo ohiturak Niri ondo bultza egin beiruditzen zait har direla gal ez egun horretan daitezen. Txikibaserritarrez tan janzten ninjantzita ibiltzea, tzen, baina asbaina ez zait paldian ez. oso komodoa Orain dela urte iruditzen, abarbatzuk jantzi kak eta pikatu nintzen eta oso egiten didate ondo pasa nuen. eta ez naiz janzten. Beste egun batzuetan Lurdes Alberdi janzten naiz, 46 urte baina soroperi egunean ez.
nGabonak eta AA i z a r n a
benduan sartu eta berehala datozkigu Eguberriak, ilusioz eta pozez beteta ospatzen ditugun egunak. Aizarnako plaza erabiltzen duten haurrei begiratu besterik ez dago hau egiaztatzeko, urtean zehar erabilitako jostailuak alde batera utzi eta berriak erabiltzeko urte garaia da beraientzat. Haurrei aurpegian antzematen zaie, gabon jaiak ari direla ospatzen, eta helduak ere agerian dugu egun hauek duten berezitasuna: famili giroa, janari eta edari bereziak dastatzeko egunak eta oporrak ere badute alaitasun honekin zerikusia. Etxeak, tabernak, janari dendak eta elizak bereziki apaintzen ditugu egun Eladio Leturiondo hauen inguruan, zuhaitz argidunak edo 50 urte jaiotzak jarriz. Udaletxeak ere apaingarri hauetaz pixka bat hornituko balitu herriko kaleak, nabariago izango litzateke egun hauek Aizarnan duten xarma. Nik dakidala behintzat, orain artean ez da kalerik inoiz argiz edo gabonetako apaingarriz hornitu Aizarnan. Egun hauen jatorria Erromatarren garaitik datorkigu, "Adviento"edo guk abendua deitzen diogun hil honetan jai bereziak ospatzen baitzituzten neguak duen solstizio honen inguruan. Eguzki berri, egun berri edo eguberriak dira guretzat, antzinakoek urte berri baten hasiera ospatzen zuten, eta ondoren erlijio katolikoak ere urte garai hau hartu zuen Jesusen jaiotza ospatzeko. Gizarteak era batera edo bestera antzinatik ospatzen du urte garai hau, eta gero ere ospatzen jarraituko dugulakoan nago. Amaitzeko, aldizkari honen bitartez Aizarnako guztiei jai zoriontsuak opa nahi dizkizuet. Eta ea hastera doan urte berri honek laguntzen digun Aizarna eta aizarnarrok ditugun helburuak lortzen. Ohitura zaharra, betidanik egin dena eta behar dena. Ni ez naiz hemen egoten eta ez naiz janzten, baina hemen egongo banintz jantziko nintzakete. Ni baserrian jaio eta hazitakoa naiz, hezi ez, ez daukat eta edukaziorik, baina‌ (je, je, je)
e
nbidoa 2. Jon Egiguren
azaletik dator
kaxkoaren enbidiarik
auzoek ez dezatela izan
ase desberdinak dauzka planak: lehenengo urtean auzoen diagnosia egiten da, eta 2. eta 3. fasean, ekintzaplanak. «Hasiera batean, Aizarna baino ez zuten hartu nahi kontuan, baina guk, Mendikoin, batekin motza geratuko zela pentsatu genuen, eta 6 auzo hartu genituen: Aizarna, Arroa, Lasao, Iraeta, Endoia eta Ibañarrieta. Txiriboga alde batera utzi genuen, nondik heldu ez genekielako». estoa 2R izeneko landa gunearen barruan kokatuta dago, exijitutako hainbat baldintza betetzen ditu eta. Dirulaguntzak jasotzeko garaian, beste herriek baino lehentasun handiagoa izango du. Aldi berean, 2R horretan beste sailkapen bat egiten da eta Zestoa azkenekoan dago. «Herri asko daude Landa Garapenerako Planaren barruan. Urola-kostan Aia, Beizama, Errezil eta Zestoa daude. Zestoa, azpiegiturei dagokienez, beste zenbait herri baino hobeto dago eta horregatik dago beherago. Horren arabera, Beizamak Zestoak baino dirulaguntza handiagoa izango du. Herrian, Aizarnak lehentasuna dauka Arroarekiko». Aipatutako sailkapena egiteko, hainbat irizpide hartzen dira kontuan: biztanleria, biztanleriaren adina, langabezi-tasa, mendian kokatuta dagoen ala ez, komunikabideak, azpiegiturak, zerbitzuak... Kontuan hartzen da baita «ea jende gehiago joango den bizitzera, etxebizitzak egiten diren ala ez, eta abar».
F
Z
UZOTARREN ESKAERAK: UMEENTZAKO LUDOTEKA,
A I
HELDUENTZAKO GARRAIO PUBLIKOA... tziar Arkonadak urtarrilean ekin zion diagnosia egiteari, eta horretarako 90 bat lagun elkarrizketatu zituen. «Nire asmoa elkarrizketa banan-banan egitea zen, taldeka egiten direnean batek protagonismoa hartu eta besteak isildu egiten dira eta. Batzuk, ordea, taldeka elkarrizketatu ditut». Horiez gainera, Udaleko teknikariekin eta zenbait zinegotzirekin ere bildu zen. Informazio horrekin guztiarekin txostena egin zuen, Udalean eta auzoetan aurkezteko. Honako atal hauek jasotzen dira txostenean: auzoaren deskribapena eta demografia, zerbitzuak (garraio publikoak, ostalaritza, hezkuntza-ekipamenduak...), etxebizitzak, azpiegiturak, jarduera ekonomikoa, auzo bakoitzeko ondasunak eta kultura. «Auzo guztietan badaude oso antzekoak diren puntuak eta eskaerak. Gazteek elkartea eskatzen dute, ikastaroak eta egin ahal izate-
ko; umeak dauzkatenek, ludoteka, eskolatik kanpoko ekintzak: musika, ingelesa..., eta etxebizitzak; helduek, osasun-zerbitzuak, garraio publikoa, dendarik ez badago, denda, eta abar», adierazi du Itziarrek. ehin diagnosia amaituta, irailean ekintza-plana abian jartzea adostu zuten Udalarekin. «Orain aurrera eramateko zer plan ikusten nituen egokien azaldu nien. Batzuk azkarrago burutu daitezke, pixka bat landuago daudelako», gaineratu du. Eusko Jaurlaritzak, Erein progra-
B
maren barruan, dirulaguntzak bideratzen ditu herrietako azpiegiturak hobetzeko. Ekainean aurkeztutako proiektuak 150.000 euroko aurrekontua zuen, zeren «auzoetan hainbat gauza hobetzeko edo ipintzeko zeudela ikusi genuen: farolak, kontenedoreak, ura, eserlekuak, frontoiak margotu, eta abar. Hilabete honetan jaso dute Jaurlaritzaren erantzuna: eskatutakoaren %45 emango du; gainontzekoa Udalak ipiniko du, konpromisoa hartu zuen eta. «Zenbait gauza erosita daude; orain, jartzea da. Zer edo zer geldituko da egiteko; esaterako, markesina egokitzea, baina hori ezin du Udalak egin beste tramitazio bat delako. Udalari dagokiona eginda dago». arraio publikoei dagokienez, askok ez daukate edo urruti samar geratzen zaie geltokia eta «auzoetara ez dakit zenbat buelta emango dituen autobusa jartzea ezinezkoa ikusten dugu». Arazo horren irtenbidea lantzeko daukate, baina Aian ipini duten bono-taxia islatu dute txostenean. «Udalak bono hau ipiniz gero, jendeak nukleora etorri behar duenean, dela medikuarengana, dela erosketak egitera, gutxiago ordainduko luke taxia; Udalak, berriz, prezio normala ordainduko lioke. Horretarako, baina, taxia eta disponibilitatea duen pertsona egon behar da nukleoan. Auzoetan, herrira etortzeko nahitaez laguntza behar duen jende heldu asko dago».
G
7
E A
TXEBIZITZA BERRIAK
izarnan, badago bertan bizitzen geratu nahi duen talde bat. Pisuak egitea da asmoa, zertxobait merkeagoak, babes ofizialekoak egitea ez baita posible. Udala lur-jabeekin negoziatzen ari da. Arroagoikoekin ere hilabete honetan bilduko dira, informazioa eskatu baitute. «Auzo batzuetan argi daukate bertan geratu nahi dutela; beste batzuetan, aldiz, ez, ez daukate interesik. Nire ustez, auzoko gazteei bertan geratzeko aukera eman behar zaie, hala nahi badute. Hamar gazte Aizarnan geratzeak, nolabait, auzoaren etorkizuna ziurtatzen du». ulturaren atalean, Aizarnan, Lasaon, Iraetan eta Arroan kultur gune txikiak egitea eta besteetan gelak ipintzea aurreikusten da. Kultur gunean hiru gela egongo lirateke: bat umeentzako, jostailuekin, koltxonetekin...; bestea gazteentzako, ordenagailuekin, liburutegiarekin...; eta hirugarrena, helduentzako, elkartzeko eta ikastaroak egiteko. «Auzoetan lokal bila aritu gara, eta guztietan topatu dugu, Lasaon izan ezik. Egon badago, dendaren gainean dagoena, baina elizarena da eta mobidekin gabiltza. Hala ere, nik uste dut auzo guztietan lortuko dugula. Arroagoian lokala badaukate, zeren aspalditik dihardute auzolanean». Lokaletan egin beharreko txukuntze-lanak finantzatzeko, eskaera goian aipaturiko Erein programan
K
sartzea da asmoa. Ordenagailuak eta erosteko badago beste dirulaguntza bat. «Aizarnan, adibidez, ez daukate banda zabala Interneten ibiltzeko, ezta koberturarik ere sakelako telefonorako. Proiektuak, baina, berritzailea izan behar du eta burua apurtu behar duzu. Guk bat ipini genuen: Udalak mezuak bidaliko dizkio jendeari, udal-batzarrak noiz diren jakinarazteko. Lotsagarriak dira benetan aurkeztu behar diren proiektuak». Inkoherentzia asko dago. «Baserritarrek gauza bat eskatu eta Udalak beste zerbait ipintzen du. Espedientea betetzeko ondo dago, baina jendeak zer nahi du? Baserritarrak bide ona behar du etxera heltzeko, ez ordenagailua».
RAETA BIZIA ETA IBAÑARRIETA ABANDONATUA
I I
tziar Arkonadaren ustez, «auzo guztietan pertsona erreferenteak topatu behar dira. Zenbait auzotan ez dago eta auzoa sakabanatuta dagoela ikusten da. Auzoak dinamikarik ez edukitzea oso arriskutsua da». Ahulezia guztiekin beren bidea daukaten eta mugitzen diren auzoen aurrean, beste batzuen egoera kaskarra aipagai du Itziarrek. «Ibañarrieta, nire ustez, abandonaturik egon da. Oso jende gutxi bizi da eta bi taldetan banatuta dago. Nondik hasi behar da hor? Endoian eta Lasaon beste horrenbeste». Endoia bi herritan banatuta egoteak ez du errazten egoera: «Debako Udalak informazio kartelak jarri ditu baserrietan, Zestoa aldekoek ordea, esaten dizute Zestoako Udalak ez duela ezer jarri. Bi Udalen arteko koordinazioa ezinbestekoa da. Endoiako biztanleak dira guztiak, eta ez da egokia batzuei gauza batzuk ematea, eta besteei ez». Txiriboga ere proiektu honetan sartu nahi zuten, baina Arkonadak utzi egin zuen nondik heldu ez zekielako. «Lau bat baserritan egon nintzen. Ez ze-
goen bikote gazterik, ez zegoen nukleorik, ez zegoen ekintzarik. Haiek esaten zuten: "Argi daukagu gu hiltzean auzo hau desagertu egingo dela. Gure seme-alabak etorriko dira asteburuetan eta udan, baina hortik aurrera..., eta gainera, berdin zaigu". Udaletxean komentatu ondoren, ez jarraitzeko esan zidaten. Pena ematen dizu». Hala ere, baikortasun izpi bat suma zitekeen bere hitzetan Iraetako kasua aipatzean, «elkartean jende dezente ibiltzen delako, eta etxe berriak eginda, bultzada sumatuko delako». tziarrek esana da: «bakoitzak bere ideiak izan behar ditu, baina ezin duzue ahaztu hemengo auzotarrak zaretela. Auzoari bultzada ematen ez badiozue, zuek hemen geratuko zarete, baina datozen belaunaldiek ez dute ezer edukiko, eta ondorioz auzoa desagertuko da».
I
A
lazne Olaizola
J
ardunian julian lizaso OTARGILEA. 74 URTE. JUBILATUA, BAINA ERRETIROA HARTU GABEA. LASAORA BIDEAN EDO HANDIK BUELTAN IKUSIKO ZENUTEN MOTOAN PASATZEN XIRA ALDREBES JANTZITA, KREMAILERA ATZEAN DUELA. TARTEKA EKILIBRISTEN MODURA ERE BAI, SASKIREN BAT MANILARRETIK ZINTZILIK ZERAMALA. BETI
ONDO
"
BIZI BESTERIK EZ ETA NOLATAN SEGITZEN
DUZU LANEAN?
HAIZEAK NAHIEZTAKO AURPEGI GORRIAREKIN. BIZI-BIZI. ETA BETI TXAPELAREKIN. EGUNERO JOATEN DA OLABERRI BASERRIRA ZUMITZ ARTERA, JAIOTETXEAN DAUKA ETA BERAK LANTEGIA.
Nik ez dut balio Zestoan egoteko. Baratzera ere joaten naiz (Estazio albora) baina hangoak segituan bukatzen zaizkit eta lanean segi behar. Egunean otarra bat egiten badut, bat, bi egiten baditut bi, neure martxan. ESKU HORIEK EZAGUN DUTE ASKO JARDUNDAKOAK DIRELA. ARTROSIAREN ITXURA ERE BADUTE. BETI ARITU IZAN AL DIRA EGUR ZUMITZAK ATERA ETA HAIEK TRENTZATZEN? Pentsa, 16 urterekin hasi nintzen ofizioa ikasten. Azpeitiko "Atxuiyak" erakutsi zidan eta orain arte. Kontuak aterata zenbat urte dira ba? 58 urte. HEMEN INGURUAN ZENBAT XESTERO ZAUDETE ORAIN? Asko ez. Matxinbentan bat, eta Nuarben ere bai beste pare bat. Hiru lau bat egongo gara, gehiago ez. EGURRA BILTZETIK OTARRA EGITERA ARTE ZER BIDE EGITEN DUZU? Garai honetan, abenduan, botatzen da gaztainondoa, ilbeheran. Otarratarako, 5-6 urteko milotarrak, kizkiotarrak, gaztaina behar da. Urteko adarraldi bat ematen du, baina enneurri otarrak, borra bakarrik aprobetxatzen da, metro bat, metro eta erdi kapelotarrak... inguru. Gero, egurrak putzuan sartzen dira kontserbatzeko. ZER DA, PROPIO HORRETARAKO EGINDAKO PUTZUA? Bai, arraska moduko bat, baina handiagoa. Eta gero behar denean putzutik hartzen da egurra. Normalean 6-8 enbor ateratzen ditut aldiko. Labean sartzen dira, eta beroarekin egurra puztu ahala, aizkorarekin jotzen da eta horrela puskak eginez zumitzak ateratzen dira. BEHIN EGUR ZUMITZAK LANDUTAKOAN TREN-
Ene! Lehen otarra pila egiten genuen
"
TZATZEN HASI AL DAITEKE EDO ARTEAN ERE BESTE ZERBAIT BEHAR IZATEN DUTE?
Apaindu egin behar dira lehendabizi. Ezpal luze horiek bankuan jartzen ditut; laneko banku luze bat daukat horretarako. Alde batean katigatu egiten dira egur luze horiek ez mugitzeko. Hankak ere bertan jartzen dira eta neu oso osorik bankuaren gainean eserita naizela han lisatu egiten ditut, irtenak eta kendu eta berdindu. Behin apaindutakoan otarra egiten hasten naiz. Zumitz sendoenak
9 ZERGATIK DIOZU HORI? Hainbeste lan, hainbeste lan! (besoa altxata). ASTO OTARRIK EGIN AL DUZU ASPALDIAN BATERE? otarraren saihets-zumitz Oraintxe ari naiz bat egiten Igeldoko fabezala erabiltzen dira, zutamilia batentzat. Plaira astoan joateko bebe moduan, behetik gora har omen dute. Horrelakoxe xelebreak ipintzeko, eta meheagoak tokatzen zaizkit niri. Beste behin poni berriz zehar-zumitzak trenbatentzat egin nituen, zapata kaxen motzatzeko. Bukaeran otarra dukoak, txikiak. Gero salgai ikusi nuen errematatzeko berriz kabela ponia azokan, otarrak bizkarrean zituela; jartzen da, forma borobilnik saskiak ezagutu nizkion, han zeuzduna. Lanik gehiena matekan bernizatuta dotore asko. ETA AULKI IPURDIRIK EGITEN AL DUZU? riala prestatzeak ematen du, gero erraz egiten da Azkenekoa egina daukat, baina ia ez. Arotarra. mazoiak ez ditu inork egin nahi, hori da ZESTOAN BADIRA URTE BAkontua. TZUK FERIA EGITEARI UTZI SEKULA ESAN AL DIOZU EZETZIK ENKARGUREN BATI? ZITZAIOLA, NORA JOATEN Ez, ez dut uste. Duro batzuk irabazi ahal ZARA ORAIN? Azpeitira bakarrik. Nahi badira, hartu. Garai batean, behin baino duenak badaki ni non topagehiagotan egiten nuen, enkarguren bat tu; eta ez hori bakarrik, postua jartzeko muestra zabala behar da, ehun hartu eta ezin ailegatu eta gero handik bat edo, eta lan asko ematen du. Eta gainera zer: postua jarri eta han edo hemendik inguratu behar. ahoa zabalduta begira? Hori ez da niretzako. PERRETXIKO OTARRAK EGITEAZ GAIN, ARTISAUAK GAUR EGUN ELKARTUTA DAUDE ASKO ETA AZOKAK ERE BILDU ERE EGITEN DITUZU. BA AL DAUKAZU ZIZA LEKU EZKUTUREN BAT? ANTOLATZEN DITUZTE. ZERGATIK EZ BILDU? Niri esan izan didate, baina ez, nik nahiago neure kasa ibili. Ez, ez (irribarre txikiarekin). Lehen joaten FERIAK ASKOZ URRIAGOAK DIRA ORAIN ETA ALDATU EGIN DIRA SEGUnintzen lekua dena sastrakaz josita dago orain eta beste toki batean, berriz, azkeRUTIK. ZER DESAGERTU DA, ORAIN URTE BATZUETAKO FERIETATIK ZER nekotan ni joaterako harrapatu dizkidate. GOGORATZEN DUZU? Lehen, adibidez, bertso paperak saltzen ziren ferian. Pareja bat aparEHIZEAN ERE ARITZEN ZARA, OILAGORREtatu eta batak besteari bertsoak jartzen zizkion igual eta gero azokan TAN. AURTENGO DENBORALDIA ZER MOsaldu. 10 xentimotan. Gure ama zena amorratua zen irakurDUZ? Gutxi joan naiz aurten. Lehen gehiago. tzen. Ni neu ez naiz batere bertsozalea. Soriara ere bai anaiekin eperretara, baina OTARRAGINTZA ASKO JAITSITA DAGO. ORAIN LANABES GISA, OKINEK, ARRANTZALEEK ETA ASKO GEHIAGOK EZ DUTE ERAorain gutxiago. Postura eta ez naiz joaBILIKO EZTA? ten, bestela. Ene! Lehen pila egiten genuen. Orain 40 urte KOADRILAN JOATEAK ERE IZANGO DU BA BERE XARMA; ZU ZERGATIK BAKARRIK? eta, minatarako mordoa egiten nuen. Ertxi単ako minatara zaldiz eramaten zituzten otaKoadrilan askoz ere gutxiago harrapatzen rrak eta gero ikatza otarratan sartuta, Ertxida. Berriketan egiten da asko. Ehizarako nahikoa da txakurra. EHIZA HARRAPATU BAKARRIK EZ, JAN ERE EGINGO DUZU EZTA? 単atik San Joanera joaten zen ikatza, otarrean, kable luze baten bitartez; Aizarnako Sekula ez dut jan. Saldu edo erregalatu. Ehiza egokia da erreminatik, berriz, Txiribogara. Arrantzaleengalatzeko eta perretxikoak ere bai. tzat ere egiten nituen asko, milotarrak izeneEHIZA AIPATUTA, GABONAK ERE GAINEAN DITUGU. AGINALDOkoak, antxoarentzat, luzezkak. Atunarentzat beTARAKO OTARRARIK EGIN AL DUZU? rriz izugarri handiak. Baserrirako ere bai, kizkiotaLehengoan gizon bat etorri zitzaidan, presaka, rrak adibidez, sagarrak biltzeko, eta neurri otarrak, hamar bat ardo botila sartzeko moduko otarrak, sagarra pisatzeko, bonbilla formakoak. Eta bestehandiak, behar zituela esanez. Joan ginen apartala, kapelotarra normalak, patatarentzat, perretxitzera eta, azkenean, handi eta txiki, laurogei bat eraman zituen. kotarako, etab. Obratan ere otarra asko gastatzen zen lehen, baina gurea galdu da. Orain itsasorako batzuk, etxerako kapritxoa duenen bat, eskuareEZ DIRA HORTAZ DENAK MAKALALDIAK OTAR KONTUTAN. ak, eta gutxi. Gu gara hemen azkeneko tontoak.
N
agore Telleria
Gabonetako jaialdia.
ErtxiĂąa Musika Eskolak abenduaren 17an egin zuen bere gabonetako jaialdia Kultur Etxean; han bildu ziren ikasle, guraso eta ikusleak. Musika tresnen arabera banatu ziren ikasleak eta ikasturtean zehar prestaturiko lanak jo zituzten bertan bildu zirenen gozamenerako.
Atletismoa Kiroldegian.
Abenduaren 11n, herriko benjamin mailako gaztetxoek, Zumaia eta Aizarnazabalekoekin batera, Zestoako kiroldegian ospatu ziren atletismo probetan parte hartu zuten: besteak beste xabalina-jaurtiketan, luzera-jauzian edo errelebo probetan. Jarduera horien helburua atletismorako zaletasuna piztea izan da –ez norgehiagoka– eta hori dela eta ez da saririk egon irabazleentzat. Pozik geratu dira antolatzaileak umeen erantzunarekin.
Sahara.
Wadnak, Sahararen aldeko taldeak, abenduaren 11n bildu zituen datorren otsailean Saharara eraman behar dituen produktuak. Aurtengoan atuna, konpresak eta azukrea biltzea tokatu zaie euskaldunei. Estatuko beste autonomietan beste produktuak jasotzeaz arduratu dira. Zestoako taldea pozik agertu da jasotako emaitzarekin; gauza garestiak biltzea tokatu zaie baina herritarren erantzunarekin gustura daude.
zulo
danbolin
Erreferenduna.
Herritarrek hitz egin dute errausketan oinarritzen den Gipuzkoako Foru Aldundia eta Mankomunitateen planari buruzko erreferendumean eta emaitza argia izan da. Botoa eman dutenen %90 baino gehiagok ezezkoa adierazi du, erraustegien erabilera baztertuz. Orain udala lanean hasiko da zaborren tratamendurako plana osatzeko. Plan horren bidez, Zestoako zaborrei tratamendu egoki bat eman nahi zaie eta birziklapena bultzatu. Zaborren kudeaketaren plana finkatzeko prozesua nola egingo den, ordea, zehaztu gabe dago oraindik.
IX. Umeen ibilaldi neurtua.
Agiro Mendi Taldeak Umeen IX Ibilaldi Neurtua antolatu zuen abenduaren 12an. Gaztetxoak autobusez joan ziren Azpeitiara goizean goiz eta oinez itzuli ziren, ia 14 kilometrotako ibilaldia eginez: Arauntzatik, Etumetatik, Santangrazitik, Akuatik eta abar pasa ziren Zestoara iritsi aurretik. Aurtengoa bederatzigarrena izan da eta jendearen erantzuna gero eta hobeagoa da. Antolatzaileak eta partehartzaileak gustura gelditu ziren, bai ibilaldiarekin baita eguraldiarekin ere ez zuen euririk egin eta.
kaleratu berri duen laugarren diskoan, Mikel Ibargurenen "Deserriko Karrikak" liburuko poema bat musikatu dute. "Hotel Bel Air" izeneko poema da pop doinuz jantzi dutena. Ibargurenek 2002an kaleratu zuen liburutik hautatu duten testua ausentziaz ari da, eta taldeko Imanol Ubedak "Mahai gainean daude oraino/ elkarrekin hustu genituen basoerdiak" esanaz hasten den poema, doinu pausatuan eta era xuxurlatuan kantatzen du. "Esan bare" izeneko disko horretan, aurrekoetan egin duten bezala, badira Jose Luis Otamendiren eta I単igo Aranbarriren letrak ere. Lehen aldiz, Kirmen Uriberen testu bat ere hartu dute.
k
1
bide ertzean taldeak
1
ale/bale KALE.
BAINUETXE PAREAN, AZPEITITIK ZES-
TOARAKO NORABIDEAN, DAGOEN AUTOBUS GELTOKIA
OSO GAIZKI DAGO, AUTOAK OSO AZKAR PASATZEN DI-
RENEZ, BEHIN BAINO GEHIAGOTAN ISTRIPU LARRIAK IZAN DIRELAKO.
BESTE BAT IZAN AURRETIK KONPONBIDEREN BAT AURKITZEN ZAION.
BA L E .
KOSTATA BAINA
EA
LARANJADI PLAZA BABAZEN GARAIA!
RRENEAN HEZI MODUKO BAT JARRI DA.
animalia gaixoak Andoni Ota-
JOXERRA GARZIA
I D A Z L E A K K U R R I N- K UR R U N V I T A E L I B U-
R U A N, B E R E I K A S L E E T A IRAKASLE GARAITAKO
HAINBAT KONTU BITXI B I L D U D I T U.
LI B U R U H O N E T A N A U R K I T U D IT U G U A I Z A R N A N G E R-
TATUTAKO B I PASARTE H A U E K:
mendiri berari beste behin gertatutakoa ere ez da txantxetakoa. Ari da Aizarnako eskola horretan bere eskolak ematen, eta, halako batean, hor ikusten du, leihoz beste aldean, ikasleetako baten aita, txekor bat hiltegira daramala, oinez. Ikusi dute ikasleek ere, eta Andonik, zer edo zer esate aldera, zera galdetu dio txekor jabeaAndoni Otamendi bertsolaria da, ren semeari: -Eta? Ez al dik penarik ematen halako txekor eta Bertsozale Elkartean egiten du lan. polita mataderira eramateak? Aurrez, ordea, ordezko irakasle gisa aritua da Mutikoak, galderari zentzugabe iritzita: han eta hemen. Besteak beste, Aizarnan, 7-8 -Pena? Hori hortako urteko umeekin. dek, ez? Behin, gaztelera ematen ari dela, Andoni bera, harakin euskal ohiturei buruzko testu bat izana da garai batean. irakurtzen ari zitzaien ikasleei: Baita gero antropolo"Los vascos, sentados alrededor gian lizentziatua ere. del tronco. . . " . Harakinari dagokion Hartan, ikasleetako batek: galdera egin zuen be-Aizak, Andoni, zer arraio duk rak, baina antropolo"vascos"? goak aintzat hartzeko Galdera egin duen mutikoaren almoduko erantzuna eman zion ikasleak. botik, beste batek eman dio erantzuna: -Hi haiz, hi, artaburua! "Vascos" gu gaituk, mo- Nolanahi ere, hori da abereekiko jarrera naturala, eta ez Walt Disneyren eskolan beratutako tel! Galdetzailea, ordea, ez zegoen adar-jokotarako: kalekumeona. Galdetu, bestela, edozein base-Baita zera ere! Nola izango gaituk ba gu "vas- rritarri ea maitagarri ote zaion satorra. cos", euskaldunak gaituk eta!
vascos?
ZESTOATIK TENERIFERA
J
oan den azaroaren 9tik 15era, eskolako 15 ikasle eta irakasle bat Tenerifera joan ginen. Bidaia, "ESKOLA IBILTARIAK" programaren barruan egin dugu. Helburua, elkarbizitza eta errealitate ezberdinen (hizkuntza eta kulturalak) ezagutza sustatzea da, eta azken urteetan hainbat lurralde ezagutzeko aukera eman digu (Madril, Leon, Toledo, Katalunia, Valentzia, Andaluzia, ‌) Oraingoan, Zamora eta Almeriako bi eskolatako hamabosna ikaslerekin egin dugu astebeteko egonaldia. Elkar ezagutzeaz gain, Tenerifeko eta Kanariar Uharteetako ikuspegi orokorra ere jaso dugu. Esperientzia zoragarria izan da!
B
idaiariak
3 1
gurean
EHE 25 urte
AUTONOMIA ESTATUTUA
EZ DA IZAN
URTEURRENA OSPATU DUEN BAKARRA.
EUSKARAREN
OFIZIALTASUNA BERMATZE-
KO ERE TRESNA OMEN ZENAREKIN BATERA JAIO ZEN
EUSKAL HERRIAN EUSKARAZ DUELA 25 URTE, ALDERDI
ERAKUNDEA.
ABERTZALEEK EUSKARARI LEHENTASUNIK EZ ZIOTELA EMATEN IKUSITA, HIZKUNTZA ETA HERRIAREN ARTEKO EZINBESTEKO LO-
EHE. 1979.urtean ‘Euskal Herrian Euskaraz’ aldarrikapena lau haizetara zabaldu zen eta egun, oihu horrek, eskaera horrek, nahi horrek, behar horrek, euskal jendartean bizirik dirau. Zoritxarrez, 25 urte eta gero euskarak estatus juridiko baten faltan jarraitzen du, ofizialtasunik gabe alegia. Euskaldunoi hizkuntza eskubideak ez zaizkigu bermatzen, erdal paisaia nagusitzen da, eta euskarak jasaten dituen erasoak etengabe salatu behar ditugu. Azken finean, gure hizkuntza gure herrian inoiz baino indar gehiagoz zabaldu beharra daukagu. Aurrerapausuak ere eman dira, jakina. Batzuk aipatzearren; euskaraz bizi diren udalerri euskaldunen mankomunitatea, UEMA, sortu zen 1988an. 1998ko abenduaren 26an euskararen aldeko gizarte mugimenduen kontseilua. Akordatzen, Soro peri egun hartan, San Mames, Anoeta, Sadar, Agilera eta Mendizorrotza jendez gainezka bete zirenekoa? Zestoan ere, EHEek bere ibilbidea egin du. Orain dela 13 bat urte hasi ginen laukote bat biltzen, udaletxeko ordenantzak onartu berritan. Harrezkero, hainbat eta hainbat lagun ibili dira euskararen aldeko lanean buru belarri; gehienak emakumezkoak izan direla ere aipatzekoa da. D ereduaren aldeko kanpainak bultzatzea, hizTURA AZPIMARRATUZ SORTU ZEN
kuntza eta lurraldetasunari begirako sentsibilizazioa eta euskarak jasandako erasoen salaketak egitea izan dira taldearen lan nagusiak. Denboran, bere etenaldia ere izan zuen, herri euskalduna izanik zaila izaten baitzen/baita lozorroan zeuden/dauden kontzientziak esnaraztea. Baina errealitateak erakutsi zigun/digu herrian gabeziak egon bazeudela/badaudela eta lanean jarraitu beharra zegoela/dagoela. Horren adierazle da euskalgintzan egiten den lana. Hor dago Bai Euskarari Ziurtagirien dinamika esaterako. 25 urteotako historia guztia errepasatzeak luze joko luke, baina zertzelada batzuk bada ere ekarri nahi izan ditugu orriotara. Bukatzeko pare bat ekimenen berri ere eman nahi dizuegu, batetik, abenduaren 11n arratsaldeko 19:30ean trikitilariekin kalejira bat egin zen eta ondoren giro goxoan ahosabaiak goxatzeko aperitifa egongo zen. Hilaren 18an berriz, Iruñeako Anaitasuna kiroldegian EHEen 25 urteurrena ospatzeko ekitaldia izan zen hau ere giro ederrean.
Euskal Herrian euskaraz, nahi dugu hitz eta jolas, lan eta bizi euskaraz eta hortara goaz... horretan, beste 25 urte pasa ez daitezen. Ikusi arte
Z
ESTOAKO
EHE
HERRIKO
Sastarrain laiotzetik
BAZTERRETAN
diak izaten dira, nahiz eta gaur egun kanpoko landareak badiren; panpanoa edo platanondoa, esate baterako. Erreka honen inguruan ordea, nekazariek zelai eta larreak ustiatu dituzte. Olalde baserria pasa eta Ekaingo erreplikara gerturatuko gara. Han dira milaka landare desberdin; azeri buztanak, haritzak, lizarrak... Lasaia da gero ingurua eta beti izaten da patxadan edo korrika pausoz pauso doan norbait. Sastarraingo baserrira doan bidea hurrengo baterako utzi eta ezkerrera hartuko dugu. Berehala, Goltzibarko erreka topatu eta bere alboan ibarrean gora egingo dugu. Jarraitu ahala erreka ertzeko basoa handitu egiten da. Ur-jauzi xarmanta hezetasunak berdez jantzia du; goroldio, sastraka eta zuhaitzez beteta. Handik errotaraino jarraituko dugu eta mokadutxo bat hartu. Aldapan gora egin eta berehala Olazabalera eramango gaituen pistara iritsiko gara. Hemendik ongi ikusten da egindako bidea eta haranaren bizkar laiotza eta egutera bereiz daitezke. Eguteran pinua dago eta bestea berriz desberdinagoa da. Ttapa-ttapa herrira itzultzea besterik ez zaigu falta.
Sastarrain eguterara
H
ERRIKO TXOKOAK HOBETO EZAGUTZEKO ASMOAREKIN, HEMEN GATOZ BI HERRITAR IBILTARI.
Ibilbide aski ezagun eta maitatutik hasiko gara, Sastarrain eta Goltzibar erreketan barrena ibiliz. Betiko bide eta bidexketatik joango gara, baina lehenengo aldia bailitzan, inguruari so, bertako bizitzari so. Intsektu, sugandila, anfibio, etxe abere eta txoriak ugariak badira ere landareetan erreparatuko dugu. Denetik topatuko dugu; sinpleenetatik hasi (alga, liken, goroldio edo iratzeak) eta konplexuenetara: haritza, gorostia, lizarra, haltza, gaztaina. Denak dira arrakastatsu. Naturan mantendu eta ugaltzea baita arrakastaren seinale. Eta ez da batere erraza gizakiaren ostikopean irautea. ubimusun hasiko dugu ibilbidea. Zubia zeharkatu eta Lau-iturrin eskuinera jarraitu ibaian behera. Aho zabalik geldituko gara Lili jauregiaren parean. Zaldun eta printzesaren baten zain gelditu gabe, ezkerreko maldan gora egingo dugu. Inguruko horma guztietan landare txikiak ikusten joango gara, pareta-belarrak, txakur-loreak... Aurrera jarraitu eta Sastarraingo harana ikusiko dugu. Alboan doan errekatxo txiki horrek higatu duenik ere haran hau! Errekari itsatsita dagoen zuhaitz ilera hori haltzadia edo haltza ilera ote? Gure inguruan, erreka eta ibaiertzetan, haltzadiak eta lizar-
Z
E
RROTAZ ERROTA
Ikusi... errotarik ez dugu ikusi, baina errotak izandakoen aurriak, harri puska utziak bai. Gu baino gehiago dakienarengana joan gara ibilbideko erroten berri jakiteko. Olaldeko Migelek supazterrean kontatu dizkigu errotetako gorabeherak. Lehengo zaharrak ez omen ziren tontoak eta errekaren emaria ederki aprobetxatu zuten. Agitta baserri aurrean, errota goian egin zuten. Goragoko presatik zetorren ura jaso eta
rota
Er
1
Migel akordatzen denez, Agitta baserri ondoko errota Olazabalgo aittittak (Anjel Errastiren aittittak) gobernatzen zuen. Gerra denboran asko erabili zuten errota, nahiz eta txikia izan. Bakoitza bere gariarekin han joaten zen eta Migelek dioen moduan gero "laka kentzen zuten", alegia, errota erabiltzeagatik gariaG A B O N A K D I R A! GE H I E N O K B O R- B O R I B I L I K O G A R A ren parte bat entregatu beU G A R I T A S U N E A N: J A N, E D A N E T A G A S T A T U, B A P O! har zitzaiola jabeari. Ugariak dira ere naturari egiten dizkiogun erasoak. Bainuetxearen lurretan daGure ama lurra zaurituz, goroldio, gorosti eta erratz go errota eta baita zerratebilketak egiten ditugu. Gainera, % 20-30 gehitzen ditugia ere. Behin baino gehiagu hondakinak. Gure herriak zaborraren gestio planari gotan hoteleko gerentea ezetz esan berri dio eta orain plan berria beharko duzen Modrego eta Arzak sugu. Gure egoera kontuan hartuta, edozein gestio planekaldaria joan omen dira tan zaborraren ekoizpen murrizketa bermatu beharra
itta baserri
Ag
5
L
AU ERROTAK
dago. Hona Gabonetarako aholku batzuk:
Gabonetako pinuak: Ez ditzagun zuhaitzak moztu, beste mila modu daude etxea apaintzeko. Bestalde, guk hala deitu arren ez dira pinuak dendetan saltzen dituztenak izeiak baizik. Etxea apaintzeko erabiltzen ditugun gorosti, erratz eta goroldioek badute beren txokoa mendian. Lehenengo biek neguan hain urri izaten diren fruituak ematen dituzte. Azkena aldiz, arroka biluzien kolonizatzailea da eta oso mantso hazten da. Elikagaiak hozkailuan mantentzeko hobe da plastikozko ontziak erabiltzea, aluminiozko papera eta antzekoak erabiltzea baino. Oparien kasuan ere gauza bera; paperik gabe azkarrago ikusiko dugu oparitutakoa. Behar ez den oparirik ez erosi. Hobe da gure ingurukoei muxu handi eta goxoa oparitzea.
bazter haiek bisitatzera. Modregok ba omen zuen errotaren berri: "harri honek asko balio du" esan omen zien Ondarbasoko Antoniori eta Migeli, ardazdun harri haietako bat ikusita. Modregok ahaleginak egin zituen harri hura Bainuetxera eramateko, hotelaren aurrean jartzeko. EsEta ez ahaztu: murriztu, berrerabili eta birziklatu! kuz ezin atera ordea harria eta eskabadora behar zutela konturatu ziren. Baina eskabadora erabiltzekotan ondoko txabola bota behar. Ez zen horretan atrebitu eta hortxe geratu zen harritzarra. Herriko langileek emandako garbitu pasararekin eta Migelen esplikazio bikainekin ea ogi beltza egiteko balio zuen tramankulua ikusteko kuriosidadea sartzen zaizuen. Errota gehiago ere aipatu dizkigu Migelek. Ekaingo erreplikaren parean dago beste presa eta han Goikoerrota. Presa hori inportantea omen zen, baina gero utzi egin zuten. Gure ibilbidearen hasieran dagoen Errotatxon baziren beste bi errota. Oraindik ere itxura onean omen daude. "Lau horiez gain errota piloa izango zen herrian orduan?" Galdetu diogu Migeli eta erantzuna Pilar andreak bota digu: "Orduan ez zen oraingo ogi zuri hori!".
errotari eragin. Ehun metro beherago, beste presa txiki bat egin zuten errotatik zetorren ura aprobetxatzeko. Ura han hartu eta mendian zeharretara kanala egin zuten eta ur hori erabili zuten marmol zerrategirako. Ura ugari izanez gero, errota eta zerrategia, biak martxan. Zerrategirako, Goltzibarren ateratzen zuten marmol bloke handia eta idiekin leran eraman. Migelen aitona eta beste bat idi parea hartu eta gurdiarekin Zumarragara joaten ziren zerratutako marmola hartuta. Egun bat pasatzen zuten joaten eta bestea etortzen. Norteko geltokian uzten zuten materiala. Goltzibarko marmol hori oso ona omen zen, baina asko kostatzen zen, dena eskuz egiten zuten eta itxi egin zen. Migelek errota martxan ezagutu zuen, baina zerrategia ez.
L
ierni Arrieta, Onintza Irureta
agenda ab 24
ur 01
05
OSTIRALA
santa inesak Iraetan 15
•
•
26 31
zun.
3 1R A
Euskal presoen eskubideen aldeko baraualdi nazionala ArantzaOSTIRALA
Etxeratek deituta, elkarretaratze isila “Euskal Presoak Euskal Herrira” lemapean gaueko 20:00etan. Goizaldeko 1:30ean Euskal preso eta iheslari politikoen aldeko brindisa egingo da plazan.
LARUNBATA
VII. Biatloi Herrikoia. 15:30ean gaztetxoenekin emango zaio hasiera eta 16:30ean helduena egingo da. Jarraian, Santa Ines esku pilota txapelketako final erdiak.
IGANDEA
TIK
ASTEAZKENA
Errege Magoak 18:30ean iritsiko dira Akoara. Lehenengo, San Joan egoitzan utziko dituzte opariak; 19:00etan herriko kaleetara gerturatuko dira.
Olentzero Kantuz taldekoak goizeko 9:00etan aterako dira Gurutzetik eta auzoz auzo ibiliko dira presoei laguntzeko dirua biltzen. Arratsaldeko 16:30ean, berriz ekingo diote Uztapide plazatik hasita. Jaiotza biziarekin ateratzen den taldeak, berriz, arratsaldeko 17:00etan hasiko du ibilbidea Eliz Ondotik.
Soroperi eguna. 9:00etan, Idiakaitz Txistulari Taldearen diana. Barazki eta fruta lehiaketa. Urolako Ezti lehiaketa. Zestoako Gazta eta Sagardo lehiaketa. Urola aldeko Oreka bioelkarteak ekoiztutako produktu ekologikoen erakusketa. Horiez gain, Segurako talogileak eta beste salmenta-postu franko izango dira. 11:00etan, Felix Astorkia eta Adrian Larrañaga trikitilariak. Idiakaitz txistulari taldearen kalejira. 12:00etan, Barazki eta Fruta, Ezti eta Gazta eta Sagardo lehiaketatako sari banaketak. Jarraian Felix Astorkia eta Adrian Larrañaga trikitilariak. 12:30ean, Idiakaitz txistulari taldearen saioa. Bertso txikiteoa Maialen Lujanbio eta Jexux Irazurekin . 13:30ean, Gazta eta sagardoa dastatzea, plazan. 16:30ean, Zoro-jolasak (guraso eta umeentzako jolas saioa plazan). 18:30ean, Ertxiña Musika Eskolako Banda Txikiaren emanaldia Udaletxe azpian. 19:30ean, Incansables txaranga, afalordura arte. 22:30ean, Incansables txaranga goiz aldera arte. “Preso eta Iheslariak etxera” lemapean konzentrazioa, 12:30ean, Banco Guipuzcoano aurrean.
LARUNBATA
Agiro Mendi Taldeak, urtero bezala, irteera antolatu du Erlo mendira.
ENDUA
26
TARRILA
21
OSTIRALA
Santa Ines eguna. 10:00etan txupinazoa. 11:00etan meza nagusia eta 14:30ean Gure Ordeka Elkartean bazkide bazkaria. Gaueko 22:00etan XVI. Mus Txapelketa azkarra Bekoetxe merenderoan.
22
LARUNBATA
Eguerdiko 14:30ean, baba-jan herrikoia. 17:00etan pailazoak gaztetxoenentzat. Eta ondoren, txokolatada. Gaueko 23:30ean dantzaldia.
23
IGANDEA
Goizeko 10:00etan Zestoako Musika Bandaren kalejira eta 11:00etan Santa Ines esku pilota txapelketako finalak. Arratsaldeko 18:00etan herri kirolak.
7
porrusalda
1
MIGUEL SANTAMARĂ?A.
Gurutzegrama
T
1.- Kale ala ... 2.- Zumaia-Zumarraga ibilbidea egiten duen autobus enpresa. 3.- Zestoan uda pasa ondoren "Veraneo Sentimental" liburua idatzi zuenaren goitizena. 4.- Zestoan Danbolin dugun bezala Zumaian ... dute. 5.- Zesareo Diaz ... kalea. 6.- Herriko "villa" baten izena. 7.- Herriko etxe-barnetegiaren izena. 8.- Industrialdeko kale baten izena. 9.Atal honen izena. 10.- Iraetako kale baten izena. 11.- Zestoako mendi taldearen izena. 12.- Kostaldeko herria. 13.- Futbol zelaiaren izena. 14.- Herriko elkarte baten izena. 15.- Zestoako Gazte Asanblada. 16.- Baserri izenaz gain auzune izena ere bada. 17.- Herriko auzo zaharrena. 18.- Errepidearen bestaldeko auzunea. 19.- Danbolineko atal bat. 20.Alkate ohiaren abizena. 21.- Ditxosozko koba. 22.Santakutzetan egiten dena. 23.- Hondamendian dagoen etxe historikoa. 24.- Aurten Soroperia egingo den eguna. 25.- Hankaz gora dagoen kaleetako bat. 26.- Garai batean feria ospatzen zen eguna. 27.Danbolineko maketatzailearen izena. 28.- Toribio ... kalea. 29.- Eskualdeko egunkaria. 30.- Zesareo ... Enparantza (laguntza ona ezta?). 31.- Baserriz osatutako auzoa. 32.- Ur "miragarriak" edaten diren tokia. 33.- Santangraziko etxekoandrearen izena. 34.Udal ingurumen teknikariaren abizena.
L i b u r u - d e n d a k i n t e r n e t e n : www.megadenda.com www.casadellibro.com www.amazon.com www.fnac.es
T
T
T T
Z e r d a . . . Kamikaze?
141
XIII. mendean Gengis Khan Japonia itsasoz inbaditu nahian zebilela, haize eta ekaitz bortitz batek pikutara bidali zituen bere ikasle daude musika itsasontziak. Japoniarrek, Kamikaze eskolan matrikulatuta izena jarri zioten haize honi, hau da, "jainkoen Antzarrak pasatu, negua etorri. haizea" (kami: Antzarrak pasatu, negua etorri. buru, jainko eta kaze: haize). Udan negurako, neguan udarako, gogorik ez lanerako.
Izotzetan eta elurretan, abenduko gau luzetan.
ZESTOAKO
UDAL
LIBURUTEGIA
ZESTOAKO UDALA
ZESTOAKO
EUSKARA
ZERBITZUA
2004KO ABENDUA
BIBLIOGABONAK ...euskaraz irakurri, euskaraz entzun, euskaraz oparitu, NARRATIBA: BE L A RRAREN AHOA. Harkaitz Cano. Alberdania. Jo dezagun Hitler ez zela 1945ean hil. Jo dezagun naziek ez zutela II. Munduko Gerra galdu. Jo dezagun Hitler eta bere tropak Manhattanerantz abiatzen direla.
O D O L E A N N E R A M A N . Juan Mari Irigoien. Elkar Futbola: dirua, zaletasuna, arrakasta, fama... Eneko Ortegak txikitatik argi izan du futbol jokalaria izango zela, eta dohainak ere baditu horretarako. Reala, Bartzelona, Euskadi eta Espainako selekzioak. Futbola, umorea eta kritika...
SUKAR USTELAREN URTEA. Edorta Jimenez. Txalaparta 1588an, Sebastian Zubileta, maiteminetik ihesean, Ingalaterrara, gerrara, abiatuko da armadan sartuta. Halere, ontzian bertan aurre egin beharko diote lehen etsaiari, sukar ustelari, tifusari hain zuzen.
POESIA:
A K O R D A T Z E N . Joseba Sarrionandia. Txalaparta. Oroitzapenen kontakizuna, kontakizunaren eta poesiaren tarteko zerbait. Txiki, gazte eta helduagoko oroitzapenak ekarri ditu gogora Sarrionandiak. Bere ohiko samurtasunaz baliatuz, mitinak, lagunak, etsaiak, musika, auzoa, senideak, mai-
ARIMAREN ONDOKO EZKIEN ARTETIK IBILKI. Andolin Eguzkitza. Susa. Eguzkitzak koaderno batean idazten zituen poemak, gero ordenadorean pikatu eta karpeta batean gordetzen zituen. Karpeta horretan aurkitu bezala
BIOLINAREN JATORRIA. Jon Aiastui. Elkar Jon Aiastuiren lehenengo liburua da eta benetan bitxia. Bertan olerkiak, ipuinak eta marrazkiak bildu ditu. Guztiak berak eginak. Batzuetan, liburuak denbora betetzeko harrapatzen direla eta, ÂŤmetrora eramateko moduko liburu batÂť kaleratu nahi zuen idazleak. Klasikoen soiltasun eta dotorezia, eta mo-
M U S I K A: BENITO LERTXUNDI. Benito Lertxundi. Elkar IMANOL IN MEMORIAN. Bolona-molona. Elkar HIRU TRUKU. Nafarroako kantu zaharrak. Metak. BIDE ERTZEAN. Esan bare. Gaztelupeko Hotsak. PANTXO ETA PEIO. Herria Kantuz, Telesforo Monzonen abestiak. Gara GARI. 0-tik. Elkar JAVIER MUGURUZA. Liverpool-Gernika. Hirusta Records OSKARBI. ESPERANTZARI LEIHO BAT. Antologia. Elkar Nobedade gehiago KOKEIN. Lotuta egon arren. Gaztelupeko Hotsak. http://www.durangokoazoka.com/azoka04/n
EKAIN ELEKTRIZITATEA
G O X O T A S U N A
E R A I K I T Z E N
IGNACIO ARTETXE ALBERDI gurutze kalea, 1 ZESTOA t e l . 943 147 403 - 600 544 734
Nork esan du ez dagoela berogailu perfekKontsumitu behar-beharrezkoa soilik eta une egokian Obrarik gabe, Erosoa eta osasungarria, Segurua eta iraunkorra, Erabilgarria eta garbia, Ekologikoa, Merkea
E K OT E R M I B E R O G A I L U A K
E T X E B I Z I T Z A K O I N S TA L A Z I O M U S I K A L A K
I L U M I N A Z I O A , P O R T E R O A U TO M A T I K O A K . . .