55 - 2005 urria

danbolin GĂşdula Von Derschau Jardunian

B

2005/10

55.

ALEA

ere 81. urtemugarako astebete falta zen berarekin hitz egin genuenean. Bere burua "hezikaitz zahar" baten moduan definitzen du, baina ez da zaharra edo hezikaitza. Esan dezagun mugan bizi izan dela. Baina mugaren ertzean ibili da ez buruarina delako, nahi duena egin duelako baizik. Askotan, garai hartan emakumeek egingo ez lituzketenak egin zituen Bal6. orrialdean jarraitzen du

tzolako

base-

rrian bizi den "alemana"k.

5

DANBOLIN ALDIZKARIAK URTE BETE DITU URRIAN HORI DELA ETA GURE BAZKIDEEN ARTEAN A R G A Z K I K A M E R A D I G I T A L ZORAGARRI BAT ZOZKETATUKO DUGU AZAROAN

O R A I N D I K B A Z K I D E E G I N G A B E Z A U D E L A ? Ba, deitu berehala

943 147 123 telefonora eta zeu ere zozketan sartuko zaitugu

EZAUGARRIAK:

URTEKO KUOTA 20 EURO

5,2 MEGAPIXEL, 3 X –EKO ZOOM OPTIKOA, 128 MB –ETAKO XD TARJETA

ARGAZKIAK, MUGIMENDUA ETA AHOTSA GORDETZEN DITU. PILAK, KARGADOREA ETA ZORROA

INDARTU

ZUK ERE

PROIEKTUA

52

EUROKO EKARPENA

EGINEZ

UDALAK

BIZTANLEKO

EURO BAT EMATEN DU

ZURE

Oraindik jasotzen ez baduzu deitu 943 304 346 telefonora

EKARPENA

EZINBESTEKOA DA!

Baina bota diezaiogun begiradatxo bat orain arte egindako lanari.

Jaiotza indartsua izan genuen, gure lehenengo zenbakiko barnealdea aztertu baino lehenago, azalak zerbait berria zetorrela adierazten zuen (gogoratzen duzue azal hura? Takoidun zapata haiek?). Eta gure asmoak bere horretan jarraitzen du, zegoen hutsune bat betetzen saiatu gara, zerbait berria egiten, herritarrek euskaraz irakurtzeko eskubideaz aparte, benetan irakurtzeko aukera izan dezaten saiatzen gara.

Baina, nahiz eta gure asmoak onak izan, horrek ez du esan nahi beti asmatzen dugunik. Badakigu hutsuneak ditugula, auzoak gehiago landu beharko genituzkeela, batzuentzat berebiziko garrantzia izan duenak guretzat ez duela hala izan, batzuetan ez zaigula ulertzen... Batzuentzat hango, beste batzuentzat hemengo eta beste batzuentzat inongo ez garela.

Baina aurrera goaz eta aurreko lerroetan aipatutako "batzuentzat" horiek guztiak beharrezkoak ditugula oso garbi izanik, eta elkarrekin beste hainbat urte beteko ditugulakoan HEMEN GAITUZUE ESKU ZABALIK ZUEN ZAIN!

d a n b o l i nEK

J

oxeba larra単aga

E Z D U B E R E GA I N H A RT Z E N A L D I Z K A R I A N A D I E R A Z I TA KO E S A N E N E TA I R I T Z I E N E R A N T Z U K I Z U NA

a rgitaratzailea : Danbolin Zulo elkartea. Kultur Etxea.

Telefonoa:

943 147 123

Gurutze z/g. 20740 Zestoa (Gipuzkoa)

e-mail: danbolin@topagunea.com

d anbolin : Jone Bergara, Edurne Korta, Olaia Salegi, Manuel Arregi, Jon Artano,

Nagore Telleria, Urko Canseco, Miguel Santamar鱈a, Margari Eizagirre, Joxeba Larra単aga, Onintza Irureta, Alazne Olaizola, Naiara Exposito, Maria Antonia Artano

d iseinua eta maketazioa : Eneko Aristi i nprimategia : Gertu (O単ati). l ege gordailua : SS-1108/2000 ISSN : 1576-9429

34 6 9 10 12 14 16 18

ATARIKOA.

Hemen naukazue berriro ere zerbait esan nahian eta jakin gabe nola.

Bidea ekinez egiten dela esaten duenak ez du arrazoi faltarik eta guk, gure ekinean, dagoeneko 5 urte bete ditugu.

Ezin esango dugu helduak garenik hain gazte izanik (5 urte baino ez baititugu), baina egindako ibilbide honetan ez zaigu ikastekorik falta izan. Aurrera doan edozein izaki bezala batzuetan indarrez beterik eta beste batzuetan gaixo eta ahul aurkitu izan dugu geure burua.

Batzuetan mundua jateko indarrez eta beste batzuetan berriz, bizirik irauteko ere zenbait komeria izanez. Hala ere, eta oraindik ez garenez hil, herri barruan gure tokia egin dugula iruditzen zait, herriak gustura hartzen duela hileroko Danbolin eta horrek, indarrak ematen ditu beste bat eta beste bat eta... ateratzeko. Hala ere, eta indar horiek bere horretan jarrai dezaten, ezinbestekoak iruditzen zaizkit horrelako lan batek beharrezkoak dituen oinarriak indartzea. Hala nola: 1.- Ekonomia: momentu honetan horrelako ekimen batek ezin du aurrera egin administrazioen laguntza ekonomikorik gabe. Administrazioek garbi izan beharko lukete herri aldizkariek betetzen duten hutsunea, garbi izan beharko lukete gure hizkuntzaren normalizazioan duten garrantzia.

2.- Elkarlana: Lanerako taldeak osatzea ezinbestekoa da aurrera egin ahal izateko. Koordinatzaileak garrantzia du, baina ez du zer koordinatu izango ez badago koordinatzeko lanik, koordinatzeko talderik... Garrantzia handia du kolaboratzaile talde bat idazteko prest izatea, hileroko lanak nork egingo dituen zehaztuta izatea. Horrek indarra eta konfiantza ematen du.

Danbolinen lehenengo zenbakian esaten genuen bezala: "DENOK KAZETARI".

INKESTA

ENBIDOAK

JARDUNIAN GUDULA VON DERSCHAU

UDALEKO BERRIAK

NARCISO BALENTZIAGA

DANBOLIN ZULO K A L E/ B A L E

IRAETAKO SABEA

SANTANGRAZI ALDERA BIZIKLETAN

AGENDA

enbidoa I. Be h a r b a d a , g e u r i e r e independente izateko sasoia iritsi zaigulako-edo, egun etxebizitza bat eskuratzeko dugun aukerari buruz hausnartzen hasiak gara. Soka horri tiraka-tiraka, bestelako gogoetak ere agertuz doaz.

Lehenik eta behin, esan beharra dago etxebizitza salerosketarako produktu bilakatu Lababajilladela; inbertsio modu sa. Nik lehen ez bat, oinarrizko behar nuen umerik, bat baino gehiago. baina izan nitueNeretzat Horra hor egungo netik ez daukat Denak onak! asmakizunik denborarik, eta prezioen zergatia.

Bat esan beharko onena mikroorain egun guzInbertsio mota hobanu, onena laondasa da, goitiko ontziak berrrek etxebizitzaren badora, por suzean jaikitakotan sartzen dierabilera balioaren eta puesto. an edo bazkatut, gauez marsalerosketarako balioalorduan edo txan jarri, eta ren arteko desberdinMari Angeles Izeta listo! edozein motasuna areagotu du.

69 urte mentutan oso Egun, orokorrean egokia dalako, Herminia Flores hitz eginda eta guresutan berotzen 31 urte hasi beharrean, aren moduko herri ba‌ batean, etxebizitza eraikitzea erositako Ane Mendizabal baten erdia kosta dai22 urte teke. Gainerakoa lurraren balioa litzateke.

Etxebizitza merkantzia bilakatzearekin batera, etxebizitza mota bat ere orokortu da: hiru logelako etxea. Eraikinak hiru solairukoak izan ohi dira, eta etxabeaz gain, solairu bakoitzean ezker-eskuin etxebizitzak.

Zaila da etxebizitza mota horrek egungo familia eredu eta bizimodu desberdinen eskakizun guztiak betetzea: gazteak, bakarrik bizi diren edadetuak, lanera datozen atzerritarrak, guraso bakarrekoak...

Salerosketarako etxebizitza mota hori nagusitzeak gainerako etxebizitza motak eta bestelako erabileretarako eraikinak desagertzea eragin du. Promotoreak ez dira inozoak eta partzela eraikigarrietan etxebizitzak egiten ahaleginduko dira. Badakite etxebizitzok eskuetatik kenduko dizkietela. Kobratu eta ahaztu, berriro gisa horretako beste negozio batean sartzeko. Neuk ere halaxe egingo nuke, aukera izango banu.

Etxebizitza etxebizitzaren ondoan eraikita, herri txikiak lotarako auzo bilakatzeko arriskua handia da. Jendeak kanpoan egiten du lan eta merkeago dauden herrietan erosten ditu etxebizitzak, lo egiteko.

Etxebizitzak eraikitzea ez da herria eraikitzea. Horretaz zerbait jakin beharko genuke duela gutxira arte etxebizitzak, baserriak eta hotelak elkarren ondoan ezagutu dituen herri batean bizi garenok.

Beharbada, dirua egiteko, etxebizitzak saltzea ez den beste bideren bat aurkitzen saiatu beharko genuke. Hala, herriak piztu eta etxebizitza duina izateko eskubidea bermatuko genuke.

Zein da asmatu den etxetresnarik onena?

I

manol Salegi Urbieta

5

A

zken aldian zestoar mordoxka ikusten da korrika, eta beneDenak, baitan pozgarria da. Batzuk Behobia-Dona batik bat, lanostia lasterketarako prestatzen ari dibadora, gauzak Labadora, ze ra, beste batzuk, gutxiago ziurrenik, asko errazten pentsatzen det maratoirako eta beste asko, osasuntsu dituelako. eskuz garbitzea Hozkailua. egoteagatik ibiltzen dira saltaka (eta ez oso gogorra Ez dakit, horixe da gutxi, ez horixe!).

Mikel Korta izango dala. da lehena buruHala ere, zerbait somatzen dut faltan: 44 urte ra etorri zaidakorrika egiten duAitor Iturzaeta na. ten haur-taldeak.

31 urte Garai batean, ni J. Karlos Iruretagoiena oraindik txikia 44 urte nintzela, gogoratzen dut nola izugarrizko koadrila gelditzen zen futbol-zelaian, astean bizpahiru aldiz, entrenatzeko.

Igandero-igandero krosetara joaten ziren: Iruna, Ordiziara, Donostiara, Elgoibarra, Antzuolara... Iltzedun zapatilak lokaztu ondoren, merezitako pintxoa jan eta denak gustura izaten ziren. Gaur egun, ordea, beste kirol batzuk (edo hobeto esanda, beste bat) d(ir)a nagusi eta, lehen ez bezala, beste kirolik egiteko aukerarik edo denborarik ez du(t)ela uzten ematen du.

Jende askok dio korrika egitea oso gogorra dela. Ziur nago batzuek benetan gorrotatzen dutela. Beste askok ordea, "nik ez dut horretarako balio" eta antzekoak esaten dituzte, eta horiek aitzakiak dira. Lehenengo egunean pixka bat kostatzen da, baina jarraituz gero aurrerapena nabaria da eta norberak aurkitzen du bere erritmoa.

Txikitan korrika ibiltzen ziren gazte haietako asko ere berriro hasi dira; izan ere, nik uste korrika egiten "ikasi" egiten dela (pauso bat bestearen atzetik ematea baino gehiago baita) eta gero beti uzten du berriro hasteko hartxoa sabelean.

Bakarkako kirolek beti ematen dute itzultzeko aukera; hori da alde onetako bat.

Taldeko kirolak egitea garrantzitsua eta beharrezkoa da, baina adinean aurrera goazen heinean norberak bere bizimoduari ekiten dio, denbora gutxiago izaten da... Orduan bakarkako kirolak egitea errazagoa izaten da: norberak erabakitzen du noiz eta nola egin, beste inoren beharrik gabe. Eta abantaila horixe bera dute, saltaka egiteak bezalaxe, bizikletan ibiltzeak, igerian egiteak, eskalatzeak, mendira joateak... Gainera, bakarkako kirola izateak ez du esan nahi bakarrik egin behar denik.

Azken finean, norberak aukera dezala gustukoen duena eta ongien datorkiona. Ba besterik ez, kirola egiten duzuenoi ba, animo eta segi horrela. Eta Behobian atera behar duzuenoi, "garrantzitsuena parte hartzea" dela dio leloak, baina nik uste horretaz gain beharrezkoa dela ibilbideaz gozatu eta ondo bukatzea ere.

e

nbidoa 2. Mireia Orbegozo

azaletik dator

NON

GĂşdula Von Derschau Jardunian

IKASI ZENUEN GAZTELANIAZ HAIN ONDO HITZ EGITEN?

"

Hemeretzi urte nituenean nire gurasoek Leipzig-eko barnetegi batera eraman ninduten. Bertan, normalean bi urtean ematen diren ikastaroak hilabete gutxi batzuetan ematen zituzten. Leku hura oso gogorra zen eta familiako lagun baten etxera ihes egin nuen, baina lagun honek nire gurasoei deitu eta berriz sartu ninduten barnetegian.

Maite B L , ?

Ez, ni austriar jatorrikoa naiz. Vienan jaio nuen nintzen 1924. urtean, baina arazo familiarrak zirela eta Alemaniara joan behar izan bizitzera. Umetan Alemaniako leku gizonarekin genuen askotan bizi izan nintzen.

L ? sei S Leipzigen ikastaroak amaitu ostean, Dresdera joan nintzen aldiz ezkondu ikasketekin jarraitzera eta han ezagutu nuen nire senarra izango zena. Justino Prieto nintzen zuen izena eta Dresden InstiAINA ZU EZ ZINEN

ENARRA

EIPZIGEN JAIO EZTA

EIPZIGEN EZAGUTU AL ZENUEN

"

tutu Iberoamerikarraren beka bati esker zegoen. Bere mediku prestakuntza hobetu nahi zuen eta horregatik joan zen Alemaniara. Garai hartan Espainian ez zegoen gizarte segurantzarik eta ospitaleek ez zuten mediku gazteei erakusteko beharrezko baliabiderik.

IDATZI HAU ANIMALIA ZALEAK

Noizbait pentsatu al duzue izaki bizidun bat hartzerakoan, handia edo txikia, ardura zuengan duzuela? Erantzukizun hortaz ez zaitu inork salbatuko, ezta "Baltzolakoak" ere. Garbiago esateko, herri honetan eta ingurukoetan ohitura handia dago animaliak maskotatzat hartzeko, gehienetan katutxoak, eta hauetaz ari gara hemen.

Arazorik ematen ez diguten bitartean eta beraiengandik poza baino jasotzen ez dugun artean dena ongi doa. Baina gure katuak ihes egiten badu eta katu txikiak ekartzen badizkigu edo merezi ditugun oporrak etxetik urruti pasatzea pentsatzen badugu, orduan egiten dugu galdera: Zer egin dezakegu berarekin? Jakin badakigu, badaudela animaliak jasotzen dituzten "hotelak", bai txakurrak, baita katuak ere, baina ordainduta direnez, agian ez zaigu gure aurrekontuan gastu hori kabitzen. Edo gure lagunek ez dute zaindu nahi edota beraiek ere oporretara joango dira. Zer egin? Laga bazter batean? Edota hobeto, isil-isilik, lehendik katuak dauden baserrian utzi, adibidez, Baltzolan, han katu mordoa baitago.

NOIZBAIT

P E N T S A T U B A D U Z U Z U R E M A S K O T A M A I T E D U Z U L A I R A K U R E Z A Z U A D I- A D I

H E M E N I D A T Z I T A K O A:

Katuak oso animalia territorialak dira, ehizako lurra defendatzen dute, ahal bada masailekoak emanez batak besteari edo purrustaka hortzekin eta atzamarrekin.

Bakoitzaren janari razioa gogoz gordetzen dute, tripa bete-bete egiten dutenean al-

7 BIGARREN MUNDU GERRA AMAITU ZENEAN NORA JO ZENUTEN? Alemania utzi eta Espainiarako bidea hartu genuen gurekin eraman ahal izan genuen guztiarekin, eta ez zen asko. Garai hartan senarrarekin sei aldiz ezkondu nintzen.

ONDO

ULERTU AL DIZUT?

SEI

ALDIZ

EZKONDU ZINELA ESAN AL DUZU?

Bai, ongi ulertu duzu. Sei aldiz ezkondu behar izan genuen. Nire senarrak bere herrira bidaiatu behar izan zuen ezkongabe zegoela zioten paperen bila. Garai hartan elizatik ezkondu behar zenuen eta horretarako, herriko apaizak ezkongabea zinela seguru egon behar zuen. Baina, orduan, amerikarrak Normandian lehorreratu ziren eta Frantzia inbaditu zuten. II. Mundu Gerra gogorrenean zegoenean zeharkatu zuen senarrak Frantzia. Bidean bere arroparen truke jasotzen zuen janaria eta ahal zuen tokian egiten zuen lo.

Asko argaldu zen bere herrira iritsi bitartean. Burgosera iritsi zenean, paperak jaso, atsedena hartzeko gau bakarra pasa eta Madrilera joan zen Alemaniara eramango zuen hegazkin baten bila.

INBASIO GARAIAN ALEMANIARA JOATEKO HEGALDIAK BAZEUDEN? Diplomatikoak baino ez ziren joaten Alemaniara, baina hauek beldur handia zuten hegazkina edozein unetan lurrera bota baitzezaketen. Nire senarrak diplomatiko bati erosi zion hegazkin txartela eta horri esker Stuttgartera iritsi zen eta handik Berlide egiten dute, eta orduan, nire oiloek gogo handiz jaten dute gelditzen den jananera, ni nengoen leria. Oiloek ere beren eskubideak hartzen dituzte eta beraien mokoak oso mingakura. Egunak pasa rriak dira eta noski, askotan kanpotik datorren katuaren begia arriskuan jartzen nituen bere berririk dute. (Baltzolan, badago katu bat baino gehiago begia galdutakoa). jaso gabe eta nik usBestalde, eguraldi txarra egiten duenean, etxeko katuak baserriko ukuiluan gorte nuen ez nuela bedetzen dira, bakoitzak badu bere gustuko lekua. Baina kanpotik etorritako katuak rriz ikusiko, baina non? Kanpoan gelditzen dira eta beraien bizitza arriskuan egoten da. Hontzaren horra non azaldu batek pixkanaka-pixkanaka jan dezake. Eta guk, Baltzolakook, sufrimendua, hilzen nire etxe atazoria, ikusi behar dugu eguna joan eguna etorri akabatu arte. rian, gutxien espero Orain badaki Baltzolan katua uzten duenak, edo pare bat uzten duenak (orain nuenean. Bezperan, dela gutxi gertatu den bezala) zein destinu petrala izango duen bere katuak eta gobernuarekin konjakin dezala ez direla bat-batean hiltzen, emeki-emeki torturatuta eta asko sufritratu bat sinatu nuen tuta baizik. itzultzaile lanak egiteko. Hego AmeEz al dakizu Animalien Babeserako Elkarteak etxea duela Usurbilen animaliak ja- riketatik iristen ziren irrati prograsotzeko? Han, utzitako animalia hauei jabea bilatzen saiatzen dira eta ez badute mak gaztelaniatik aleinor aurkitzen hil egiten dituzte, baina sufrimendu handirik eragin gabe behinmanera itzultzen nitzat. Irtenbide honek askoz min gutxiago sortzen du. Baina askoz hobe izango da tuen gobernuarentzat.

IZAN NAHI DUTENENTZAKO DA

etxean animaliarik ez hartzea, urte osoan ezin baduzu zaindu.

Mila esker zuen arretagatik.

GĂšDULA

VON

DERSCHAU

...

...

tu. Ezin nuen ulertu, nik nire senarra maite nuen eta niretzat ezkonduta geunden jainkoaren aurrean.

ZERTAN EGIN ZENUTEN LAN ESPAINIARA IRITSI ZINETENEAN? Senarrak mediku lana egin zuen hainbat herritan. Urte batzuk geroago gizarte segurantza ezarri zuten eta mediku postua lortu zuen oposizioak gainditu ostean. Senarrak pisu bat erosi nahi zuen inbertsio moduan, baina nik nahiago nuen etxe bat, baserri bat, jubilazioan lasai-lasai egoteko. Hasieran, hegoaldera jotzea pentsatu genuen, baina klima ez zen niretzat egokiena, eta azkenean Euskal Herrira etorri ginen bizitzera.

Baina arazoek jarraitu egiten zuten‌ Espainiako enbaxadara joan ginen, baina funtzionariorik ez zegoen, guztiek ihes egin zuten espainiarrei ezer esan gabe. Guk apaiz katolikoa behar genuen ni protestantea bainintzen eta bestela ezkontzak ez zuen baliorik izango Espainian. Nire ama eta senarra Berlingo artzapezpiku katolikoaren bila joan ziren, baina hark ez gintuen ezkondu nahi. Gizona beldur zen, hilabete batzuk lehenago Hitlerren aurkako atentatua egon baitzen, eta horren ondorioz, alemaniar nortasuna zutenei atzerritarrekin ezkontzea debekatu zieten. Bigarren Mundu Gerra amaitzen ari zen eta azkenean, Frantzian preso egon eta Alemaniara eraman zuten jatorri portugaldarreko apaiz katoliko batek ezkondu gintuen.

NOIZ IRITSI ZINETEN ZESTOARA? 1962. urtea izango zen nire senarrak baserri hau aurkitu zuenean. Garai hartan ez zegoen gaur egun hona etortzeko dagoen bidea eta nire gizonak pentsatu zuen baserrira igotzen banintz bi gauza gertatuko zirela: Ez banuen gustuko gora igo, jaitsi eta ez nintzela itzuliko, edo bestela, igo eta bertan geldituko nintzela. Ez nintzen gehiago jaitsi. Baserria ikusi bezain pronto hasi nintzen pentsatzen nolakoa izango zen etorkizunean.

NOLAKOAK IZAN ZIREN ONDORENGO EZKONTZAK? Armistizioa sinatu zenean zibiletik ezkondu ginen Berlinen eta legeztatua zegoenez berriz elizatik. Espainiarantz abiatu ginen, baina bidean berriz ezkondu behar izan genuen. Bordeleko kontsulatuan badaezpada berriz ezkontzeko esan ziguten eta horrela seigarren aldiraino iritsi arte. Azken zeremonia ordea, oso gogorra izan zen niretzat. Espainiara iritsi ginenean esan ziguten ordura arteko ezkontzek ez zutela balio protestantea nintzelako. Bataiatu egin behar izan nuen eta katoliko bihur-

IMAJINATU

ZENUEN

GUZTIA EGIA BIHURTU AL DUZU?

Saiatu nintzen orduan, baina orain 80 urte ditut eta ez dut denetarako astirik. Orain nire zaletasunetan murgilduta nago. Gauetan izarrak ikustera irteten naiz eta egunez animaliak eta landareak zaintzen ditut. Lehen ornitologia gustuko duen suhi baten txoriak nituen etxean.

Arazo fisikoren bat zutenak edo "zatarrak" ziren txoriak ekartzen zizkidan eta nik zaindu eta "edertu" egiten nituen. Suhiak etxean izan ditudan txoriekin Espainiako eta Europako txapelketak irabazi ditu.

BAINA

ESAN DIDATENAREN ARABERA ANI-

MALIEKIN ARAZOAK DITUZUE.

HORRELA

AL DA? Animaliekin baino animaliak abandonatzen dituzten gizakiekin ditugu arazoak.

Baserria ikusten dute eta uste dute animalia guztien kargu egin gaitezkeela, baina hori ez da horrela. Animalia klase bakoitzak bere eremua behar du eta animalia gehiegi elkartzen direnean borrokak hasten dira janaria lortzeko eta eremua kontrolatzeko.

U

rko Canseco

9

u daleko berriak •U

RRIAREN

6AN ZESTOAKO UDALAK

EZOHIKO

BATZARRA EGIN ZUEN.

Besteak beste, Bagoaz udal taldeak futbol zelaiaren inguruko mozioa aurkeztu zuen.

Bagoaz udal taldeak Iraetako futbol zelaia egiteko kostu guztia Zestoako Udalaren esku uztea gehiegizkoa dela dio: "Gipuzkoan egin diren futbol zelai publikoek diru laguntzak jaso izan dituzte Diputaziotik (Azpeitiako kasuan 390.657,8 euro, alegia 65 milioi pezeta)".

1997an Foru Aldundiak Zestoako Udalari eskualde mailako kirolgunea egiteko diru laguntza onartu zion eta 2003an bertan behera utzi. Hau zela eta, Udalak aho batez errekurritu zuen Diputazioaren erabakia.

Bagoazek talde bat osatzeko proposamena egin du, bere garaian esandako diru laguntza eguneratua Eusko Jaurlaritzari eta Foru Aldundiari eskatzeko.

PNV-EAJ/EA taldeak "eztabaidak gaindituta" egon beharko lukeela dio. Foru Aldundiak Iraetako futbol zelaia egiteko dirurik ez zuela emango adierazi zuen, eta "Arroabeheko Rezola eremuan etxebizitzak egiteko Udalak sinatu duen hitzarmenarekin futbol zelaia egiteko finantziazioa" lortu dela. Gorka Unanue alkatearen hitzetan "herri ikuspegitik arduragabekeria da Diputazioarekin ika-mika dinamikan sartzea, kontuan izanik une honetan guztiz garrantzitsuak diren bi espediente urbanistikoen inguruko erabakiak Diputazioaren esku daudela".

EAJ-EAren botoekin Bagoazen mozioa ez zen onartu.

•2

006KO UDAL ORDENANTZAK ONARTU ZITUZTEN BAGOAZEN AURKAKO BOTOEKIN ETA EAJ-EAREN ALDEKO BOTOEKIN. Zerga eta tasen igoera %3,20koa (KPIa) izango da. Hala ere, uren eta zabor bilketen tasa igoera %15ekoa izango da. Igoera honen arrazoiak bi dira: inguruko herriekin alderatuz Zestoak dituen tasak baxuagoak izatea eta zerbitzuaren kostua eta zergekin jasotakoaren arteko diferentzia.

•U

DALETIK TRASTE ZAHAR ETA HANDIEN JASO-

TZE EGUNA GOGORARAZI DUTE. Bilketa hileko 1. eta 3. ostiral goizetan egiten denez, trasteak ostegun gauez ateratzeko eskaera egiten dute. Gogoratu beraz, trasteak bezperan ateratzea.

• Idute.

RAETAKO FRONTOIA

azaroaren 15ean margotuko

Narciso Balentziaga Altuna

1905-2005 IBAĂ‘ARRIETAKO ERROMERIA Olioa mihise gainean 66x85

AUTORRETRATUA Olioa mihise gainean 50x36

A

1926

hezurretako gaixotasunak jota. Bost urtean ohean egonarazi zion gaixotasunak. . Ignacio Zuloaga maisu handiak bultzatuta eta haren aholkuei jarraituz, margotzen hasten da.

Zuloagaren laguntza hori TABERNAN Olioa mihise gainean eskertu nahirik-edo, honela 92x127 zioen berak: "aita espirituala izan da niretzako. Horrek ez du esan nahi, inola ere, berak bezala margotzen dudanik". . Gipuzkoako Foru Aldundiak antolatutako VIII. Gipuzkoako Artista Gazteen lehiaketan parte hartzen du. Lehenengo saria Gaspar Montes Iturriozek irabazten du, Balentziaga eta Zumalabe ondoren izanik. Horiek 2.000 pezetako saria jaso zuten. . Gipuzkoako Foru Aldundiak antolatutako IX. Artista Gazteen Lehiaketan lehen saria eskuratzen du (4.000 pezeta). Eskultura arloan Jorge Oteiza Enbil izan zen irabazle. . Artista Gazteen X. Lehiaketan hirugarren saria jasotzen du, 750 pezeta eskuratuz. . Gipuzkoako Foru Aldundiak 4.000 pezetako dirulaguntza ematen URTENGO URRIAN EHUN URTE dio Balentziagari, margolari gisa trebeteko dira Narciso Balentziaga ba dadin. margolaria jaio zela, Arroabean. Hori . Jorge Oteiza eta Narciso Badela eta, ezinbestekoa iruditu zait bera lentziaga Arantza Mendi baporean gogoratzea, bere zenbait lan aipatzea, Buenos Airesera abiatzen dira. Han, bere garaiko kronika batzuk Witcomb aretoan, erakusketa bat zaezagutaraztea; hitz batean, bere izaera baltzen du bere hogeita sei koadroreartistikoari zor zaion esker ona plazaratzea lerro kin. Handik gutxira, Santiago Txileko hauen bidez. Beharbada, norbaitek lotsagabe bat Arte Ederretako Akademian bere lanaizela leporatuko dit, argitaraturik dauden datu eta nen erakusketa bat irekitzen da. Gedokumentuak erabiltzeagatik, eta aitortu behar roago, berriz, Mexikoko Liburutegi Nazionalean bere azken erakusketa arrazoirik ez zaiola faltako. Nire asmoa, borondate onenarekin eta umiltasun osoz, bere biografiako jartzen da, bere lanik berezienekin.

Azaroaren 26an hil zen Mexikon, hodata interesgarrienak gogoratzea besterik ez da. geita hamar urte zituela, eta bertan Beraz, norbait minduta sentitzen bada, aurrez, lurperatu zuten. barkamena.

1928 1931

1933

1905. Arroako San Esteban elizan bataiatu zuten,

urriaren 29an. Antonio Balentziaga Agirre eta Josefa Carlota Altuna Ostolaza ziren gurasoak, biak Arroakoak. . Donostiako ospitalean egon behar izan zuen AUTORRETRATUA Olioa mihise gainean 84x64,5

1921

1934 1935

H

onaino bere biografia laburra, laburra izan baitzen bere mundu honetako ibilbidea.

1 Balentziagaren ibilbidea aipatzean, beti agertzen da izen bat: Ignacio Zuloaga margolari ospetsua. Orduko adituak Zuloagak Balentziagarengan izan zezakeen eragina aurkitu nahian ibili ziren. Eragina izan bazuen ere, garbi dago nortasun handiko margolaria izan zela Balentziaga.

Irakurtzeko modukoa da, esate baterako, Rafael Lopez Izquierdok, 1933an, Madrileko La NaciĂłn-en idatzitakoa: "Egungo arte nazionalean, beharbada, Balentziaga da sendotasun tinkoena duen margolaria eta oinarri berrien adierazgarria. Narziso Balentziaga Zuloagaren ikasle zela eta lehen pintzeladak haren eskutik eman zituela jakin genuen. Harrituta geratu ginen artista berriaren artelana ikusi genuenean, eta ez genuen bere maisuarekiko analogiarik aurkitu; ikusi genuena, atrebentziaz esango genuke, zera zen: forma eta itxuran antagonismorik badagoela maisuarekiko eta nortasun ausarta duela". Inpresionismo eta espresionismo aireak bateratsu erabiltzen zituen eta bazirudien bide hartatik zihoazela orduko artista gazteak.

Bestalde, esanguratsua da zer artisten lanekin batera erakutsi zituen Balentziagak bere lanak Donostiko Kursaalean , 1934an: Nikolas Lekuona eta Jorge Oteizaren lanekin batera. Erakusketa hartan nortasun eta abilezia artistiko handia erakutsi zuen Balentziagak; bere lan gehienetan nabarmena zen argitasuna eta freskotasuna. Urte hartan Foru Aldundiak 4.000 pezetako dirulaguntza eman zion, lehen esan bezala.

1935. urtea izango zen, seguruenik, urterik garrantzitsuena Balentziagaren bizitzan, orduan abiatu baitzen Ameriketara Jorge Oteiza bere lagunarekin eta han hartu baitzuen parte lehen mailako erakusketa frankotan.

Balentziaga eta Oteizaren arteko harremanak aukera ematen digu horien arteko gutunak irakurri eta bitxikeria bat kontatzeko: 1933ko urrian Balentziagak gutuna idazten dio Oteizari. Jakina da urte hartan, Artista Gazteen Lehiaketan, hirugarren saria (750 pezeta) jaso zuela Balentziagak.

Baina 1928an bigarrena izan zen eta 1931n lehena; ondorioz, 1933an hirugarren izatea iraingarria iruditu zitzaion Balentziagari eta gorabeherak ere izan zituen epaimahaia osatu zuten Tellechea eta Olasagastirekin. Gertakizun horiek direla-eta, bitxikeria hauxe idazten dio Oteizari: "Aurtengo neguan hemen bertan egotera kondenatua nagok, 750 pezeta zerri horiekin ezin nauk-eta inora joan".

1

ARROA Olioa mihise gainean 72x91,5

ZEMENTU FABRIKA Olioa mihise gainean 117x154

ERABILITAKO ITURRIAK: Exposicion-homenaje Narciso Balenciaga 1905-1935, Donostia, 1983.

Pintores y escultores vascos de ayer, hoy y maĂąana.

La Gran Enciclepedia Vasca.

Arte y artistas Vascos de los aĂąos 30. Gipuzkoako Foru Aldundia.

Balentziagaz gehiago jakin nahi duenarentzat oso gomendagarria da, baita, Arroa-Behea, auzo gazte baten historia izeneko libururako Ismael Manterolak Balentziagari buruz idatzi zuen artikulua.

X

ABIER

UNANUE

k

zulo

danbolin

ale/bale KALE.

HERRIKO HAINBAT AUZOTAN ARGIRIK GABE GERATZEN DIRA KALEAK, BATIK BAT ZUBIMUSU AUZOAN. HERRITAR GUZTIEK ORDAINTZEN DITUZTE ZERGAK! BADA GARAIA HAU KONPONTZEKO!

BA L E .

IRAILETIK HAURTZAINDEGI ZERBITZUA DAGO HERRIAN. BERTARA 0 ETA 2 URTE BITARTEKO HAURRAK JOATEN DIRA. HEMENDIK AURRERA, EZ DUGU HERRITIK IRTEN BEHARKO!

Koiote tabernako altxorra.

Zentroa berritze lanak

egiten hasi dira. Oraingoz teilatua konponduko dute, baina denborarekin pintaketa lanak egiteko asmoa ere badute.

Leihoak ere aldatuko dituzte. Bitartean, Elizaren Kale Okerreko lokaletan ari dira katekesi edo kristau ikasbidea ematen.

Koioteko margolana nahiko ezaguna zen herritar guztien artean. Nor ez da ibili parrandaren batean margolaneko txapelak zenbatu nahian? Batek baino gehiagok, ordea, bertan behera utzi izan du, aspertuta.

Hala ere, egon da guztiak zenbatzeko pazientzia izan duenik, eta 180 txapel inguru omen daude. Orain Koioteko berritze lanak direla-eta margolana kendu dutenean orijinalarekin egin dute topo!

3 1

Sinaduren aurkezpena Diputazioan.

Bagoaz herri plataformak sinadura bilketa egin zuen, Aldundiari futbol zelaiko lanak amaitzeko behar den dirua eskatzeko. Urriaren 22an 518 sinadura aurkeztu zituen Gipuzkoako Foru Aldundian. Zestoako futbol taldeetan aritzen diren kirolarien sinaduraz gain, Azpeitiko Lagun Onakeko eta Azkoitiko Anaitasunako kideen elkartasuna eta atxikimendua jaso zuten. Errealeko zenbait jokalarik ere bat egin zuten eskaera horrekin; besteak beste, Igor Jauregik, Mikel Labakak, Igor Gabilondok, Garikoitz Urangak eta Mikel Aranburuk.

Jazz Berriren itxiera.

Arroabeko biztanleek gustura hartu zuten Jazz Berri saldu izana. Hori ospatzeko festa berezi bat egin zuten urriaren 15ean Arroabeko frontoian. Txekor bat erre zuten burruntzian eta ondoren herri afaria egin zuten. Dantzaldia ere izan zuten DJ Pajaritorekin.

Z E S T AGENDA

Z

E

S

T

E K I N T Z A

O

A

K

O

A

K

O 21

O

P L A N A

Zestoako Agenda 21 prozesuak aurrera jarraitzen du. Agenda 21en helburu nagusia g a r a p e n o r e k a t u a lortzea da, gure zerbitzuak, ingurumena eta ongizatea etengabe eta iraunkorki hobetzeko. Orain arte herriaren diagnostikoa egin da eta hortik aurrera arlo bakoitzeko helburuak finkatu dira (etxebizitzak, mugikortasuna, ura, energia, baliabide naturalak, kultura, eta abar).

Momentu honetan herriaren etorkizuna finkatuko duen plangintza definitzen ari gara Z e s t o a k o E k i n t z a P l a n a). Plangintza ho(Z netan ekintza zehatzak definitu behar dira hurrengo urteetarako.

Ekintza Planaren zirriborroa udal eta herriko ordezkariek eztabaidatu dute urrian zehar eta ondoren, herritar guztiek aukera izango dute beren ekarpenak egiteko. Beraz, azaroan egingo den H e r r i t a r r e n p a r t e h a r t z e f or o a n edonork parte har dezake eta bertan egiten diren ekarpenak eta iritziak jasoko dira.

INFORMAZIO GEHIAGO: Beraz, hemendik auTel. 943 89 00 45 rrera dugun lana ez www.urolakosta.org agenda 21@urolakosta.org da makala, herriaren etorkizuna definitu behar baitugu, ea nolako Zestoa nahi dugun datozen urteetan.

AUTOAN ELKARREKIN: AUTOMOBILA KONPARTITZEKO AUKERA Mugikortasun Astearekin batera Urola Kostako Udal Elkartea zerbitzu berri bat eskaintzen hasi da: Eskualdeko herritarren artean a u t oa k p a r t e k a t z e k o z e r b i t z u a. Ekimen honek herritarren artean bidaiatzeko beste modu bat bultzatzen du, joan-etorri batzuetarako garraio pribatua behar dela kontuan hartuz. Honela, zerbitzu berri honek ibilbide bera egiteko ibilgailu pribatua partekatu nahi duten pertsonak kontaktuan jartzeko aukera eskainiko du, modu azkar eta eraginkorrean, bere webgunearen bidez: w w w . u r o l a k o s t a . o r g (Autoan elkarrekin atalean).

IRAETAKOS A B E A ZER

IZEN EMAN KALE BERRI BATI?

RATU IZENA?

EZ

NOLA

AUKE-

DA LAN SAMURRA, ARDURAZ JO-

KATU NAHI BADA, BEHINTZAT.

ARE

ZAILAGOA

ALDEZ AURRETIK DAKIGUNEAN AUKERATUTAKOA EZ DELA DENON GUSTUKOA IZANGO.

KALEA Uztapide, ...—. Ezer ere ez. Ondoren, tokia ondo ezagutzen dutenei, bertakoei... galdetu diegu; eta, orduan bai, aurkitu dugu "toponimo" bat: sabea (beste batzuek saabea dela diote, baina bertakoek "a" bakarrarekin ahoskatzen dute). Hitz horren bila berriro arakatu ditugu aurreko dokumentu eta iturri guztiak: ezta antzekorik ere.

BAINA, ZER OTE DA "SABEA"?

Bertakoei galdetuta, adostasun osoz, "ordeka" dela diote. Bai, izan daiteke. Baina badaude inguru hauetan beste ordeka batzuk, baina horiei ez zaie "sabea" deitzen.

Errekak inguratutako ordeka agian? Izan ere, errekak meandroa egiten du toki horretan, bihurgune handi bat. Badago beste nonbait horrelakorik? Bai, Orio eta Usurbil artean.... Aginagan... Hor daude Saria baserria eta Sariako erribera. Bai, izan daiteke: saria-sabia-sabea edo alderantziz sabea-sabia-saria.

Bestaldetik, ordea, "ikertzaile" izateko aukera ere ematen digu lan horrek, baita batzuetan —oso gutxitan, egia esan— altxorren bat topatzeko parada ere.

Iraetako eraikuntza berriek bi kale berri sortu dituzte. Horietako batentzat izena proposatzeko eskatu digute. Nondik hasi, ordea, izena bilatzen?

Leku-izenei "toponimo" deitzen zaie. Hortaz, kale baten izena ere bada toponimoa.

Lehenengo lana da jakitea toki horrek izenik baduen — bide baten izena, dagoen lur-sailarena, aitzinean egondako eraikuntza batena, ...— Eta horren bila arakatu ditugu dokumentu zaharrak, Jaurlaritzaren datu-basea, Diputazioarena eta Euskaltzaindiarena, liburu zaharrak — Erentxun,

5 1

•N

NONDIK OTE DATOR HITZA? Saabea balitz, sarobe (saroe) hitzetik agian? Hain zuzen ere, hiztegian begiratuta saroe hitzaren hirugarren adiera "basoa, oihana" da. Baliteke... baina bertakoek "a" bakarrekoa dela diote.

Balego eta balitz... batere ziurtasunik gabe, hobe hitza bere horretan uztea, bertakoek ahoskatzen duten eran: sabea.

BAINA,

EGOKIA AL DA SABEA HI-

TZA KALE BERRI HORI IZENDATZEKO?

Iraetako sabea askoz ere handiagoa eta zabalagoa da kale horrek zeharkatzen duen saila baino... Bai, egia da. Baina baditugu bi arrazoi, biak pisuzkoak nire ustez, Sabea izena aukeratzeko: Lehenengoa: sabea zer den ez badakigu ere, badakigu bertako toponimo jatorra dela.

Bigarrena: sabea hitza ez da inon idatzita agertzen, eta idatzita ez badago, denborarekin galtzeko arriskua handia da.

Badago, gainera, hirugarren arrazoi bat hitzari baiezkoa emateko: bigarren toponimorik ez dugula aurkitu... Eta gure ustez jatorrizko toponimoek dute lehentasuna beste ezeren gainetik.

O LA IDATZI E TA NOLA ERABILI

SABEA

IZENA

"Asfaltatze lanak Sabea kalean" baina "Asfaltatze lanak Sabean" eta Sabea kaleko 2. atarian baina Sabeko 2. atarian.

Eta ez ahaztu, "kalea" hitza beti letra txikiz idatzi behar da.

•Z

E S T O A K O T O K I- I Z E N A K

Kale berrientzako izenak bilatzeaz gain, Zestoako tokiizen guztiak aztertu nahi ditugu. Horixe erabaki baitu Udalak: egokiak al dira egungo izenak? Jatorrak? Horrela idatzi behar al dira? Baserrien izenekin hasi ginen, horretarako dokumentu zaharrak dira gure datu iturri nagusiak, eta gure datu bilketa aztertuta Euskaltzaindiak egingo du, datozen egunotan, proposamena. Gero kale izendegia aztertzeari ekin diogu. Mapak aztertu ondoren konturatu gara egin beharreko aldaketak ez direla soilik "ortografikoak". Adibide gisa: zergatik daude elkarren ondoan 1 eta 19 zenbakiak Arteagan? Nola jakin dezake herrikoa ez den batek non hasten den Portale eta non San Juan kalea? Eta hor erdian dagoen garajeak zer helbide du?

Zein da Bainuetxearen helbidea? Zergatik torilak Zesareo Diazen eta Udala Foru plazan?

Kontu handiz egin beharreko lana du aurrean Toponimia lantaldeak.

N

ORA PALMITANO

HERRIKO

BAZTERRETAN

Santangrazi aldera bizikletaz

B

IZIKLETAN IBILTZERA GONBIDATU NAHI DITUGU HERRITA-

RRAK HILABETE HONETAKO TXANGOAN.

ibilbidearen hasiera eta bukaera

HAURTZAROTIK BIZIKLETAN IBILI EZ DENA EDO , USTEZ, BIZIKLETAN ONDO MOLDATZEN EZ DENA ZIRIKATU NAHI DITUGU ORAINGOAN. GU ERE IRITZI HORRETAKOAK GINEN: "MALDA HORI GOGORREGIA IZANGO DA NIRETZAT" ZIOEN BATEK, "NI ERE EZ NAIZ ASPALDIAN KANBIOAK ALDATZEN IBILI" ZIOEN BESTEAK. DENOK GUSTURA IBILI GINEN, ORDEA, ETA BUKATUTAKOAN IBILBIDE MOTZEGIA AUKERATU GENUELA IRUDITU ZITZAIGUN. erriko gurutzetik hasi dugu ibilbidea. Lauiturri ederrera jaitsi eta potoak urez bete ditugu. Gero, Lili jauregirantz jarraitu eta Iraetara eramango gaituen bidegorria hartu dugu ibaiaren ondoan. Jende ugari ibiltzen da garai bateko Urola trenaren bidea aprobetxatuz egin duten bidegorrian: bizikletan batzuk, oinez besteak, haurrekin, lagunekin... Guk mendi bizikletetako kanbioak nola erabili ondo ikasten egin dugu Iraeta arteko zati eder hori.

H

I

B

S

de asfaltatu berrian. Izarraitz aurrez aurre dugula, hurrengo bidegurutzera pozik jarraitu dugu: "Hemendik aurrera dena maldan behera eta oraindik presko-presko gaude!". Bidegurutzean eskuinera biratuta, Aizarnara joateko bidea daukagu. Ezkerrera egiten badugu Lasaora jaitsiko gara eta gu gatozen norabidean doan bideari segitzen badiogu AgiĂąako gaina, Akua eta Zestoara bidean jarriko gara. Azken hori hartu, eta Ezenarro eta Iartza baserrien ataritik Akua auzora jaitsi gara. Inguru zoragarriak igaro eta Akuatik behera itzuli gara gurutzera. are bat orduan egin dugu ibilbidea, eta motza iruditu zaigunez, hurrengoan luzeagoa egiteko nahia piztu zaigu. Bizikletaren gainean nekatuko garenaren beldurra uxatu dugu! Merezi du txango eder horrek eta bizikletarekin adiskidetzeko aukera ederra da benetan. Animo ba!

P

A B

7

raeta auzoa zeharkatu eta Aizarnako errepideari ekin diogu. Tita-tita edo diiida-diiida, aldapan gora bakoitzak har dezala bere erritmoa. Itotzeko beldur denak lasai har dezala eta izerdia atera nahi duenak, berriz, eragin pedalari. Bizikletak paisaiaz gozatzeko aukera ematen digu, baina bide ertzeko landareak ikusteko azkarregi goaz. Aizarnazabal inguruko bazterrak, bai, horiek ikusi ditugu: baserriak, inguruko zelaiak, errepideak, eraikuntza berriak‌ eta konturatzerako Autzoko gainera iritsi gara. "Begira zeinen ondo moldatu garen!"; "Txarrena egin dugu!"; beste kilometro bat eta Aizarnan gara. Kareharritan eratutako haran itsua zeharkatu eta Aizarnako plazan mokadutxoa hartzeko gelditu gara. Behar handiegirik ere ez dugu, baina kontu-kontari ere ederki egoten da. erriro bizikleta hartu, eta auzotik irten eta berehala bidegurutzearekin topo egin dugu. Ezkerreko bideari segi diogu, santagrazi aldera, bizikletan ibiltzeko gogoa baitugu, eta bide hori luzeagoa da eskuinekoa baino. Bizikleta gainean landareak ikustea hain erraza ez bada ere, autoan baino mantsoago goaz eta egunero autoan igaro arren, bizikletako patxadak inguruaz jabetzeko parada eskaintzen digu. Ikusitako guztia, ordea, ez da atsegina eta bide ertzean, hainbatetan bezala, animalia bat topatu dugu, autoak zapalduta. Triku ederra zena zanpatuta eta barrenak lehertuta ageri da. antagrazira heldu baino lehen, aldapan gora izerditan goazela, eskuinera daukagun bidean sartu gara. Ipintza baserri aldera goaz bi-

1

rtabizarrak soroan

izikletan Iartzatik behera goazela hantxe dago ezkerraldean artasoroa. Bizikleta gainean doan honek ohitura handia du artasoroei begira geratzeko. Ez dakit zergatik.

Beharbada, arto transgenikoari buruz azkenaldian asko entzun dugulako eta traza txarra hartzen diogulako. Beharbada, taloa asko gustatzen zaigulako.

"Artoa babarekin", hori entzun izan dugu askotan. Eta hala dirudi, elkarri laguntzen omen diote. Landare osagarriak dira, besteak beste, lekadunek lurra nitrogenotan aberasten dutelako, eta gainera, bataren zurtoinak besteari eusteko balio duelako. Bai artoa, eta baita baba ere, ondo egokitu dira Euskal Herriko kostaldeko klimara. Egokitu egin direla esan dugu, ez baitira "euskaldunak" amerikarrak baizik. onkistatzaile espainiarrek ekarri zituzten artoa eta baba Amerikatik eta horiekin batera, patata, tomatea, piperra eta tabakoa. Ez pentsa, ordea, gauetik goizera Euskal Herriko soroak artasoro edo patata-sail bihurtu zirenik. Nekazariak ez ziren gehiegi fio. Ez zekiten nola eta noiz landatu artoa, uzta oparoa izateko teknikak ez zituzten ezagutzen eta ez zekiten lehendik Euskal Herrian genituen espezieekin nola ezkonduko zen. Europa osoko nekazariek zituzten horrelako beldurrak, baina XV. mendean kezka horiek alde batera uzteko arrazoi nagusi bat izan zen Europan: gosea. Dena dela, Euskal Herrian kosta zitzaion artoari bertako baratzeak konkistatzea, ez baitzen XIX. mendera arte ganoraz zabaldu. ta artoa baino lehen, zer jaten zuten gure arbasoek?

Garia eta garagarra? Bada, ez. Nahiz eta Basajauni buruzko mitoetan garia agertu, apenas landatu zen garirik edo garagarrik Euskal Herrian. Artoa Amerikatik etorri bitartean, euskaldunak fruitu lehorrez elikatu ziren: gaztainak, intxaurrak, urrak eta ezkurrak. aztainak aipatu ditugu. Sorotik artaburuak harrapatzen ezin hasiko gara, baina bide bazterrean erorita dauden gaztainak jaso daitezke, ezta?

K

E

G

Informazio iturria:

Elhuyar Zientzia eta Teknika aldizkaria.

L

ierni Arrieta, Onintza Irureta

agenda ur 28

RRIA OSTIRALA

“Preso bat egunkari bat” mus txapelketa Artzei eta Fati tabernetan.

30

OSTIRALA

Etxeratek deituta, elkarretaratze isila 20:00etan.

az 05

BEHOBIADONOSTIA ERE EUSKARAZ PRESTATU

AROA

•

15 16

rrera.

KIROLDEGIAN

ASTEARTEA

Odol ateraketak anbulategian 19:30etik auASTEAZKENA

OSTIRALA

Ertxiña Musika Eskolak Santa Zezilia jaialdia eskainiko du 18:30ean kultur etxeko ekitaldietarako aretoan. Ondoren zozketako zenbakia aterako da. Preso bat egunkari bat mus txapelketa.

•

19

LARUNBATA

Muxerangak taldeak haurrentzako ipuin emanaldia emango du Herri-etxe elkartean 18:00etan. Ondoren txokolatada. Antolatzailea, Arroa Goiko herri elkartea.

26 27

LARUNBATA

Zestoako bandak, txistularien laguntzaz, kontzertua eskainiko du udaletxe azpian 20:00etan.

IGANDEA

dira futbolean eta eskubaloian nesken taldea eta mutilena entrenatzeko. rola Kostako Udaltalde 21ek argazki lehiaketa antolatu du. Argazkiak 2006ko egutegia egiteko erabiliko dira. Lanak Zestoako udaletxeko idazkaritzan aurkeztu beharko dira azaroaren 14a baino lehen. Informazio gehiago www.urolakosta.org web orrian. raetako Santa Ines pilota txapelketa. Laster irekiko da izena emateko epea: neskek palan eta mutilek eskupilotan. Hasi bikote bila.

•U

Agiro mendi taldekoek egunpasa antolatu dute Orisol eta Izpiztera.

ik

ASTAROAK

•Y

oga. Astearte eta ostegunetan 17:30etatik 19:00etara kultur etxean.

Informazio gehiago: 943147875. uskal dantzak. Itxaropena dantza taldekoak asteazkenetan biltzen dira 20:30ean Idiazpiko lokalean. Jendea behar dute, animatu!!! ertso eskola. Erralla Bertso Eskolakoak astearteetan elkartzen dira, 19:30ean gazteak eta 20:30ean helduak. Kultur etxean. antenuko gimnasia. Astelehen, astearte eta ostegunetan 18:00etatik 19:00etara eta 19:30etik 20:30era, eta astelehen, asteazken eta ostegunetan 9:30etik 10:30era. Jubilatuek astelehen, asteazken eta ostegunetan 10:00etatik 11:00etara. Arroabean astelehen eta asteazkenetan 11:30etatik 12:30era. ainika. Astelehenetan 15:00etatik aurrera kultur etxean.

SALGAI

Gurutze jubilatu eta pentsiodunen elkartekoek irteera antolatu dute Lodosara, bazkari eta guzti 25 euroan bazkideentzat eta 27 euroan bazkide ez direnentzat. Izena emateko epea azaroaren 11n bukatuko da.

18

irol eskolarretarako

•I

LARUNBATA

Huancavelica taldekoek Perura bidaltzeko janaria (lentejak, pasta, arroza...), ikastola materiala, garbiketarako xaboiak eta horiek bideratu ahal izateko dirua jasoko dituzte 10:00etatik 20:00ak arte. Kontu zenbaki bat ere badute: 2101 0033 26 0122708217. Goizeko 10:00etan “Bide eginez” prozesuaz eztabaidagunea kultur etxean. Azaroaren 26an, ordu berean, bigarren saio bat izango da.

• Kbolondresak behar

•B

•E

•M •B

• Sko lokaletan. Hilean 30 euro. Momentuz bi hilabeteko

alsa. Astearte eta ostegunetan 19:30etatik 20:30era Idiazpi-

ikastaroa egingo da eta urtarrilean hasiko da berriz. makume pilotariak. Palan jokatzeko ikastaroa infantil, kadete eta jubenil neskentzat. Helduek ere izena eman dezakete. Informazio gehiago kiroldegian 943 147 942.

•E

• KAgirre kazetariaren eskutik modu erraz batean nola idaazetaritza idazkera. Kruasanaren aurkako lehia. Lorea

tzi ikasteko tailer irekia antolatu dugu udaleko euskara sailak eta danbolinek. Azaroak 12, 19 eta 26an goizeko 9:00etatik 13:00era kultur etxean. Izena emateko deitu 943 147 123 telefonora eta euskara teknikariaz galdetu.

9

1

2005,

Albert Einstein Annus Mirabilis

Aurten "Annus Mirabilis" izenekoaren mendeurrena ospatzen da. Orain dela ehun urte, Albert Einsteinek argitaratu zituen zenbait txostenek naturako fenomenoak ulertzeko moduan aldaketa harrigarriak eragin zituzten.

Einsteinen teoriak fisikan ez ezik, kultura modernoan ere izan du eraginik. Einstein azken ehun urteko aurrerapen teknologiko eta gizatiarren sinboloa da. Hori dela eta, zientzialari eta pentsalariek Fisikaren mundu mailako urtea ospatzen dute aurten.

Donostia International Physics Center elkarteak hainbat ekitaldi antolatu ditu, ospakizunekin bat egin nahian; goi mailako hitzaldiak, irailaren hasieran, besteak beste. Hala, Donostia mundu mailako pentsamenduaren erdigune bihurtu zen. Partaideak ere ez ziren nolanahikoak izan: Nobel saridunak, atzerriko lehen mailako irakasleak, eta estatuko ikerlariak.

Zestoatik zuzenean edo on-line jarraitu ahal izan ziren Donostiako Kongresuan esandakoak.

Gai ugari jorratu ziren: energia, argia, denbora, neurri txikiak (nanometroak)

eta neurri handiak (argi-urte), fotoiak, erlatibitatearen teoria‌ Ikerlariek ez zituzten ekuazio eta formula arraroak gehiegi aipatu. Zientzia ere kultura dela azpimarratu nahi izan zuten.

Gure ingurura begiratuz gero, Einsteinen oinarrizko hastapenak aurkitzen ditugu. Hortxe dago edonora eramaten dugun sakelako telefonoa, gure hizketaldiak zabalduz autobusetan, kalean eta aretoetan. Eta, eskuan, telebista katez aldatzeko tresna (etxean hau duenak agintzen du), publizitate batetik bestera igarotzeko, futbol partida batetik pilotazko batera istant batean aldatuaz eta abar. Zerutik kontrolatuta gaude.

Orain arte harea-erlojuek, eguzkierlojuek, hormako erloju astunek, elizetako erlojuek neurtu izan dute gure bizitzako denbora. Orain teknifikatuago gaude, erloju digitalak ditugu eta gure ordenagailuak beti zuzen dagoen erloju atomikoekin batera ditzakegu.

Esaten dutenez erloju atomiko horiek ez dute segundo bat bera ere galtzen milioika urtetan.

Neurtzeko moduak hobetu egin dira; autoan zenbat gasolina dugun, zer abiaduratan goazen eta zenbat kilometro egin ditugun jakin dezakegu.

Azkeneko modeloek GPS sistema daukate eta satelitearen bidez erraz iristen gara edozein lekutara.

Ekaingo kobazuloko margoek atomoak gordetzen dituzte. Margoak begiratzen ditugun bakoitzean, haietan islatzen den argiak energia zati bat bidaltzen digu, eta gizonen lehen pentsamenduak berpizten dizkigu.

Argi, materia, energia, munduaren bidean orain hobeto ulertzen direnak!

J

ulian Serrano

MOTA GUZTIETAKO ERREBELATUAK errebelatu d i g i t a l a eta k a r r e t e a karnet argazkiak: NAN, gida baimena... estudioko argazkiak