danbolin 68 2006ko abendua
JARDUNIAN CARMEN ARRAZOLA
OSINBELTZ
ERTXIÑA MUSIKA ESKOLA
! A Z T E D I K Z A B O K E N I EKOA, L T R O A I B L AMI U DA N URE F NA‌
a? iltz b a lz aa zul i k da u ez t i r pa er o Z nz a EZAGU t EZAZU E R ue N U I a Z G h E , jai AGUNA L bon E a R U G NZ
OPARIT
KE, U R T E EN R O R BIZI D U I T E U R 25 n! E EA, UR (ize D D I I K k S K a I ia) u Z AD A B dat bak n e O e ZURE r z u oz NEK ntu I L a ed eta ko O t B u a. t A dei alit DAN bid a, N ora n no ra lefo telefo elbide e t , 3 h 2 a e 1 m d 147 elbi une.co 943 rak, h g a tu top dei olin@ b dan
NOLA?
N d a n b o l i nEK
aiara Exposito Alberdi
E Z D U B E R E GA I N H A RT Z E N A L D I Z K A R I A N A D I E R A Z I TA KO E S A N E N E TA I R I T Z I E N E R A N T Z U K I Z U NA
a rgitaratzailea : Danbolin Zulo elkartea. Kultur Etxea. Telefonoa:
943 147 123
Gurutze z/g. 20740 Zestoa (Gipuzkoa)
e-mail: danbolin@topagunea.com
d anbolin : Jone Bergara, Edurne Korta, Olaia Salegi, Manuel Arregi, Jon Artano,
Nagore Telleria, Urko Canseco, Miguel Santamaría, Margari Eizagirre, Joxeba Larrañaga, Onintza Irureta, Alazne Olaizola, Naiara Exposito, Maria Antonia Artano
d iseinua eta maketazioa : Eneko Aristi i nprimategia : Gertu (Oñati). l ege gordailua : SS-1108/2000 ISSN : 1576-9429
34 6 10 12 14 17 19
ATARIKOA.
Herrian babes ofizialeko etxebizitzak egin behar omen dituzte. Ustez albiste ona da eta pentsatzekoa da herritar denek gustura egon beharko luketela berri horrekin, baina, zoritxarrez, ez da horrela. Kontua da, gutxienez badirela hogeita hamar urte herrian babes ofizialeko etxebizitzak ez direla egin. Merkatuan, espekulazioa besterik ez dago, eta herrian, garai bateko pezetetan, 52 milioitan saltzen ari dira etxebizitzak, gainera, pack batean eskaintzen dituzte: etxea + garajea + ganbara. Ez dizute aukerarik ematen etxea soilik erosteko. Baina, nora iritsi behar dugu salneurri horiekin? Benetan, beldurra ematen dit etorkizunean pentsatzeak. Arazo larria da etxebizitzarena, oinarrizko eskubide bat da etxebizitza duin bat izatea, eta politikariek ohikoa den bezala, beren zilborrari besterik ez diete begiratzen. Herritar guztion oinarrizko eskubide batekin negozioa besterik ez dute egiten. Ez dira saiatu ere egin dauden beste aukera posibleak aztertzen. Egungo egoera ikusirik, hainbat herritarrek, Aizarnan adibidez, kooperatiba bat sortu eta etxebizitza bloke bat eraikitzea erabaki dute. Udalak eredutzat hartu beharko luke hori, etorkizunean sistema espekulatzaile hau aldatzen ez bada, etxebizitzak eraikitzeko sistemak aldatu beharko baitira. Zorionez, babes ofizialeko etxeak eraikiko dituzte. Baina norentzat? Hamabi etxe besterik ez dituzte egingo herrian, beste berrogei inguru Arroabean egingo dituzte, guztia interes ekonomikoengatik. Eta noiz? Auskalo! Zoragarria! Eta herrian egin behar dituzten hamabi etxebizitza horien zozketan sartzeko 2005eko errenta aitorpena besterik ez dute kontuan izango. Hori ez da erreala: 2005eko errenta aitorpena, 2006an zabaldu zerrendak, 2007an egin zozketa eta 2008an, gutxienez, etxeak ordaintzen hasi. Hainbeste urtetan, herritarrei ez zaie “erraztasunik” eman etxe bat erosteko, guztiak libreak izan baitira; salneurria merkatuaren arabera jarri zaie; hau da: oso-oso garesti. Orain, berriz, “erraztasunak” ematen hasi, eta, dena egiten duten moduan, hori ere erdizka egin dute. Herritarren beharrak zein diren ba al dakite gure udal ordezkariek? Saiatu al dira behar horiek ezagutzen? Eta laster hauteskundeak… ene! Orduan herritarrekin gogoratuko dira, ezta? Bai, jakina! Hauteskunde garaian “guztiok” gara lagun eta beharrezkoa bada, boto baten trukean trago bat ateratzeko gai izango da norbait! Ezin dut sinetsi gaurko egoera, eta neurriak ez badituzte garaiz hartzen, emantzipatu nahi dugun gazteon etorkizuna zubi azpian izango da!
INKESTA
ENBIDOAK
OSINBELTZ
JARDUNIAN CARMEN ARRAZOLA
DANBOLIN ZULO K A L E/ B A L E
MUSIKA ESKOLA
HORMARI BEGIRA
ZER IKUSI HURA EROSI
diruz lagundutakoa
enbidoa I. Arin-arin Aspaldi honetan haize bolada bortitzak jasaten ari gara, haizea azkar dabil, arineketan, hori ere gure antzera. Egun guztia korrika gabiltza, edo niri behintzat halaxe iruditzen zait. Goizean goiz hasten da lasterketa: gosaria prestatu, oheak egin, autobusa hartu behar, lanera joan, etxera bueltatu, bazkaria prestatu, sukaldea jaso, berriz autobusa, berriz lanera, lanetik irten, erosketak egin, entrenamenduak, musika eskola, klase partikularrak, korua, garbigailua jarri eta eskegi..., eta ez dut jarraituko, oraindik gauza asko egiteke daude eguna amaitu baino lehen. Horrelakoa izan daiteke lanegun arrunt bat, baina, buruan jaia noiz izango den beti bueltaka dabilkigu, lehenengo gertu dagoen asteburua, geroxeago zubia dagoen ala ez, eta azkenik merezitako oporrak. Baina jaiegunetan, benetan, atsedena hartzen al dugu? Beti mugimenduan gabiltza. Nahiz eta oso urrutira ez joan, bidaiak prestatzen ditugu, non bide edo garraio azkarrak (autopista, hegazkina eta laster abiadura handiko trena) erabiliko ditugun. Zertarako? Lehenbailehen ailegatzeko, toki gehiago ikusteko aukera izateko, denbora hobeto aprobetxatzeko? Erantzun egokiena hori izango delakoan gaude, baina nire ustez ez dugu denboraz gozatzen. Nire amak beti esaten du adinean zenbat eta zaharragoa, denbora gero eta azkarragoa pasatzen dela, baina horrez gain gure bizimoduak azkartasuna gehitzen dio eta inertzia horretan erortzen gara. Ikasi beharko genuke lasaiago bizitzen eta beste patxada batez gure inguruan dauden xehetasun txikiez ohartzen, estimatzen eta, bide batez, disfrutatzen. Une horiek bai merezi dutela: estresetik ihesika amesteko aukera ezin hobeak agertzen dira eta bidaiatzeko beste era bat proba dezakegu. Denborak beste dimentsio bat hartzen du eta ukendu magiko erlaxagarri bihurtzen da. Badakit denek ez dugula berdin jokatzen eta pozten naiz, baina presa dugu lagun eta oraingo honetan ni ere arin-arin idazten ari naiz, lehenbailehen bukatzeko eta beste zerbaitekin hasteko. Laster arte.
P
M
ertxe Merino
intada. Aspalditik gaude konturatuta, gure herrian astean behingo emagin zerbitzua ez dela nahikoa, bertaratzen garen emakumeon beharrak asetzeko. Kontsulta bakoitzean denbora luzez egon behar izaten dugu itxaroten, eta horren ondorioz, jasotzen dugun zerbitzua ez da egokia. Egoera are okerragoa da haurdunaldian arazoak dituzten emakumeak daudenean; izan ere, zerbitzua jasotzerako orduan, horiek izaten dute lehentasuna. Behar horien aurrean, emakume askok medikuntza pribatura jotzen dute. Arazo horiek zuzentzeko asmotan, herrian sinadura bilketa bati ekin diogu, emagin zerbitzua handitzeko eskatuz. Horregatik guztiagatik, eskaera hau egiten dut: Donostiako Herritarren arretarako zerbitzuari eskatzen diot, Zestoako emagin zerbitzuko egunak gehitzeko beharrezkoak diren neurriak har ditzala. Besterik gabe, Danbolinek eskaintzen duen tarte hau aprobetxatu nahi dut, herritar orok arazoaren berri izan dezan. Eta eskaerarekin ados dagoenak eta lagundu nahi duenak aukera du bere sinaduraren bidez ekimena babesteko. Sinatu nahi duenak, jo dezala kiroldegiko gimnasiora. Aurrez, mila esker denoi.
EMAGIN ZERBITZUA.
MARINA EVELIA PONS
5 Hileko argazkia
SAGARDOA BOTILARATZEA ELORDI BASERRIAN
E G I L E A:
AITOR BERGARA
Bidali danbolin@topagunea.com helbidera zure ustez atal honetarako egokiak, bitxiak... izan daitezkeen herriko argazkiak. Anima zaitez!
D
UELA bostehun urteko Zestoa argazki batean ikusiko bagenu, ziurrenik hiribildu erromantiko eta polit baten irudiarekin aurkituko ginateke. Haritz egurrezko egitura sendo eta harrizko hormadun jauntxo etxeak batetik, eta herri xehearen etxetxoak bestetik, guztia harresi batek inguratua. Harresiz kanpo, hiruzpalau baserri. Besteak beste, elikagaiak ekoizteaz gain, Urola ibarreko garraiorako erabiltzen zituzten idi nekatuen ostatu eta aldaleku ziren baserriak. Diotenez, garai hartan ardura hori betetzen zuen baserri nagusienetakoa zen Arteaga edo Artiga. Geroztik, gure garaietaraino iraun izan du mendeetan zehar gure herriaren lekuko leiala izan den baserri zaharrak. Ondare historikoa izateaz gain, egitura ikusgarriko baserria, haritzezko zutabe, habe eta gapirioak dotore asko elkar korapilaturik zituela. Gure garaiak hormigoiarenak dira, ordea, eta beste behin ere hormigoia garaitu zaio herri ondareari. Zestoako Udalak azkenaldian sekulako dirutzak jaso ditu eta jasoko ditu daraman eraikuntza politikari esker. Gauzak horrela, Artia baserriarekin ez al zegoen beste irtenbiderik? Etxeak egiteaz gain, ez al zeukan Udalak baserria eskuratuz, adibidez, kultur proiekturen bat garatzerik? Dela meategien museoa edo herri areto nagusi bat. Nekez izango dugu herrian, antzeko zerbait egiteko aukera egokiagorik. Sarritan jarri izan dit oilo larrua Benito Lertxundik Orbaizetako arma fabrikari jarritako abestiak. Artia baserriak, Orbaizetako arma fabrikak baino laurehun bat urte gehiago izango zituen eta, zoritxarrez, ez dirudi inori oilo larrurik jarri digunik. Ez zaie ere oilo larrurik jarriko, auzoko etxebizitza berriak larrutik ordaindu beharko dituztenei. Aterpe eskubidea berrogeita hamar milioitan, eta babes ofizialeko etxebizitza eskuratzeko ere galbahea pasa behar. Eurek jarritako baldintzarik bete ezean, galbahetik kanpo. Babes ofizialeko etxeak baino “Baldintza Ofizialeko Etxeak� direla esango nuke. Horrelakoxe aurrerapenak dakarzkigu hormigoiaren paradisuak, batzuen negozioen mesederako, herri nortasuna hil. Gazteak gurasoen ondoan edo euriborraren menpean zahartzera behartu eta arbasoek utzitako lurra ondorengoei kutsatuta utzi. Ekaingo erreplikarako bidean, Lili jauregi ondoan hilobiratu duten iturriaren gainean Mcdonalds bat eraikitzea bakarrik falta zaie. Madarikatuak gu, alderdi boterezale bezain diruzale baten menpean gaudenak.
e
nbidoa 2. Mikel Arregi Ertxin
O
sinbeltz harrobiaren berreskuratzeko ideien lehiaketa izan dela eta, egokia iruditu zaigu gai horri buruzko informazioa biltzea eta argitara ematea. Horretarako udaleko ingurugiroko teknikari Izaskun Larrañagarengana jo dugu eta hona hemen berarekin izandako elkarrizketatik ateratakoa. Legediaren arabera, harrobi baten esplotazioa daraman enpresa berak hartu behar du harrobi horren berreskuratze lanak dakartzan ondorioak, eta horretarako prozedura zehatz bat zehazten da: fidantzak, garantiak… Osinbeltz harrobia berreskuratzeko prozesuan aurrerapausorik ez zela ematen, eta prozesu horretan inolako bermerik ez zegoela ikusita, udalak berak hartu zuen berreskuratze prozesua aurrera eramateko konpromisoa. Konpromiso hori 2006ko uztailaren 19ko udal batzarrean gauzatu zen: harrobia berreskuratzeko ideien lehiaketa egitea onartu eta horretarako oinarriak jarri ziren. Oinarri horietan zehaztu zen helburu nagusia “ustiatu aurretiko natur eta paisaia alorrean zeuden baloreak berreskuratzea” izan zen eta, horrekin batera sariak onartu ziren. Hala nola: 1. saria: 6.000 €, ¤2. saria: 3.000 €, ¤3. saria: 1.500 € ¤
Epaimahaikideak: Udaleko Ingurugiro Batzordeko lehendakaria, Bagoaz taldeko zinegotzien ordezkari bat, Udaleko arkitektoa, Arrasateko ingurugiro teknikaria (lehendik Zestoan teknikari izandakoa), Foru Aldundiko Ingurumen Inpakturako teknikaria, Eusko Jaurlaritzako Biodibertsitate Zuzendaritzako teknikaria, Kataluniako Generalitateko Harrobiak Berreskuratzeko teknikaria Zehaztutako epean (100 egun) bederatzi proiektu aurkeztu ziren, eta dagoeneko, hartua du epaimahaiak erabakia.
Horrekin batera lehiaketako epaimahaia izendatu zen honako partaideez osatua: Lehendakaria: Zestoako alkate jauna Idazkaria: Udaleko ingurugiro teknikaria. BEGIRATOKIA
HARROBIA GAUR EGUN
B
BEGIRATOKIA
PASEALEKUA
BETELANA
IRAETARA
BEGIRATOKITIK IKUSPEGIA
7 1. SARIA: HERRITIK HARRIRA – HARRITIK HERRIRA EGILEAK: Eneko Aristi, Luis Antonio Ramos, Celia Resano, Gonzalo Sagarna eta Asier Sudupe Gertukoa bezain alboratua izan den leku bat ezagutzera ematea, herriarentzat parkea, pasealekua bihurtuz. PAUSOAK: · Material garbiekin (hondeaketa eta inausketa materialak) harrobiaren handitasun sentsazioa mantenduz egindako betelana (1.300.000 m3) eta ateratako diruarekin (auto-finantziazioa): · Ertxiña mendian dagoen landaredia erabiliz, geratzen diren aldapak birlandatu. · Helize moduko ibilbide bat jarri (2,5 km %5 maldarekin), harrobiaren beheko plazatik goiko alderaino, harrobi osoa zeharkatzeko (disfrutatzeko) aukera emanez. Arteaga auzotik hasi eta Iraetaraino luzatuko litzatekeen bidegorri batekin lotua eta Zestoa-Aizarna eta inguruetan dauden mendi-bideak egokitu. · Gainaldean beiraz eta harriz egindako begiratokia eta ingurugiroko interpretazio zentroa, ostatua, auditoriuma...
2. SARIA: URA EGILEAK: Ramos + Ortiz de Zarate arquitectos PROPOSAMENA: · Ez dute betelanik nahi. · Bertako ezaugarri nagusi gisa, anfiteatro indartsu bat aurreikusten dute, eta aldapa guztien birlandatzea planteatzen dute. · Proposamenak: “Zestoa Hiri Termala” proiektua kontuan hartu eta estalperik gabeko bainuak eta ibilbideak planteatzen ditu.
BETELANA
3. SARIA: OSINBELTZ HARRI ETA HERRI EGILEAK: Arteleku arkitektoak eta Koldobika Jauregi PROPOSAMENA: Helburu nagusia harrizko harrobia Zestoan txertatzea da. Harrobia interpretatu eta, gure arbasoek egin zuten bezala, okupatu. Horretarako “Osinbeltz Harrobiko Auzoa” proposatzen dute: · Gazteentzako etxe bioklimatikoak. · Kirol eta Kultur ekipamenduak herrirako. · Gune termala. · Zentral termikoa eta energia berriztagarrien ikerkuntzarako zentroa. · Ostaturako eraikinak. · Oinezkoentzako zubia.
ZESTOARA
ZESTOATIK IKUSPEGIA
Eta orain, zein izango da hurrengo pausoa? Noiz hasiko da berreskuratze prozesua? Noiz bukatuko da? Galdera horiek guztiak eta gehiago egin genizkion teknikariari, baina ez dira errazak erantzuteko. Hurrengo pausoa, gaia bideratzeko, irabazle eta saridunekin bilera bat egitea izango dela adierazi zigun: plana aurrera nola eraman, nork… Gero, lurrak eta jarduera negoziatu beharko da: harrobiko erdiko lurrak (zuloa) udalarenak dira, baina goialdekoak enpresarenak. Ondoren… Hala ere, orain udalak behar diren buruzpideak egiteko asmoa du, Foru Aldunditik eta Eusko Jaurlaritzatik ahal den laguntza guztia eskuratzeko. Lehenengo urratsa besterik ez da eman eta, orain hasten da benetako lehiaketa.
...
...
BESTE PROIEKTOAK:
NATURA EGILEAK: Karmelo Etxabe eta Pablo Burzaco (Soluciones Enérgeticas Alternativas,S.L.) PROPOSAMENA: Hezkuntza, ikerkuntza eta energia berriztagarrien produkziorako parke bat egitea proposatzen dute. Hiru helburu azpimarratzen dituzte: · Pedagogikoa eta ludikoa: unibertsitate teknikoetan egiten diren zenbait ikastaro emateko eskola bat planteatzen dute. · Energia lortzeko eta ekoizteko sistemei buruzko ikerketa eta garapena. Zentral fotovoltaiko bat eta planta geotermiko bat egitea proposatzen dute. · Erakarpen turistikoa: Ekain eta Bainuetxearen osagarria.
E2KmAIN EGILEAK: Iñaki Albisu Aparicio (arkitektoa) eta zenbait kolaboratzaile PROPOSAMENA: · Harrobiaren paisaiaren balioa azpimarratzen du. · Ekaingo erreplika aipatzen du herriko ezaugarri garrantzitsuena bezala eta, horrekin lotuta, 150 m. luze izango litzatekeen zubi bat planteatzen du. Zubi horrek, ibai gainetik igaro eta harrobia eta bide gorria lotuko lituzke, Ekaingo bidea ere lotuz.
BALIABIDE BATEN USTIAPENETIK GIZARTEAREN KONPENTSAZIORA EGILEAK: Ekos Estudios Ambientales, S.L. PROPOSAMENA: Lehenengo, harrobiaren zortzi urteko ustiapena proposatzen du (9.000.000 m. kubiko lur ateratzea) eta ondoren natur eta paisaia baloreak berreskuratzea. · Paisaiaren integrazioa: Aldapak eta aurrealdea birdiseinatu naturaren antza har dezaten. · Harrobiaren natur, paisaia eta sozial alorrean berreskuratze lana: - Energiaren ekoizpena eguzki plaken bidez. - Kultur zentroa: liburutegi-multimedia. - Ikuskizunetako anfiteatro bat. - Estalki mugikorreko igerilekua.
EKO HARROBIA EGILEAK: Ana Aizpuru Querejeta PROPOSAMENA: · Hegoaldeko horman panel fotovoltaikoak ezarri eguzki energia sortzeko. · Harrobia Zestoarako gune publiko eta ireki bat bihurtu parke bat eginez (beste horma guztiak landare hidroponikoez estali eta erdigunean aintzira antzeko bat sortu). · Dauden eraikinak aprobetxatu zenbait beharretarako: jatetxea, hirugarren adinekoentzako lekua … · Beste zenbait eraikin ere aurreikusten dira: gazteentzat…
0608-1 EGILEAK: NTD arkitektoak (Nerea Aranburu eta Daniel Carballo) PROPOSAMENA: · Eguzki-zentral bat egitea da proposamen nagusia. Zentral horretako eguzki-dorreak igogailu panoramiko bat izango luke eta, handik, pasabide baten bitartez, Zestoaraino doan bide batera eramango gintuzke. · Naturaren interpretaziorako zentro bat ere aurreikusten dute.
J
oxeba larrañaga
MIVY – ZESTOAKO HARROBIA BERRESKURATZEKO PROPOSAMEN BAT EGILEAK: Ezequiel Collantes, Ula Iruretagoiena eta Imanol Salegi PROPOSAMENA: Ertxiña mendiari lehengo egitura itzultzea da proiektu horren helburu nagusia. · Harrobia, Ekaingo gure arbasoek animalia handiak ehizatzera joaten zirenean egiten zuten bezala, hostoz eta adarrez estaltzea planteatzen dute. · Harrobiaren izkinetatik zintzilikatutako kable batzuen bitartez, estalki begetal bat jartzea proposatzen dute. Kable horiek sare bat osatuko lukete, eta han haziko lirateke landareak.
J
Carmen arrazola ardunian
CARMEN ARRAZOLAK
"
EZ-OHIKO BULEGO
BATEAN EGIN ZIDAN HITZORDUA,
DONOSERREPLIKA AIHARTUTA, ZESTOAN TURIS-
TIAKO TABERNA BATEAN. TZAKIATZAT
MOA DINAMIZATZEKO PROIEKTUAN DABIL AZKEN HILABETEETAN. BALEKO EMAKUMEA,
Zestoa kultura eta turismo euskarri guztietan
"
CURRICULUM ZAAQUARIUMEKO ZU-
ZENDARIA IZAN ZEN HAINBAT URTEAN ETA
OIARTZUNEN
DABIL TURISMOA SUSTATZE-
KO PROGRAMETAN, BESTEAK BESTE.
NOLA
AMAITU DUZU ZURE JAIOTERRIRA-
KO PROIEKTUAK EGITEN?
Abuztuan lehiaketa bat antolatu zuten eta gonbidatu egin ninduten, zestoarra nintzelako. Bi hilabetean egin behar zen, eta batzuek ezetz esan zuten, astirik ez zegoelako ezer aurkezteko. Pare bat astean egin behar nuen, gero bi hilabetean irakurri, dena aztertu eta ekintza-plana osatzeko. Ez nuen plan estrategikorik, liburukoterik aurkeztu nahi, egiteko gai nintzena baizik. Erraza da zerrenda betetzea, egitea, ordea, ez. Ni ez naiz aholkulari arrunta. Zestoatik deitu zidatenean, harro sentitu nintzen. Badakizu, “Pertsonak, santua izateko, herriz aldatu behar”. Eman didaten ardura erronka handia da; asko daukat jokoan. NOREKIN EGITEN DUZU LAN? Orain lan-taldea udaleko hiruk eta nik osatzen dugu. Astero-astero biltzen gara. Nire ustez, gauza asko aurreratu dugu. Dinamika zehaztu dugu, eta pasa den egunean irakurri nuen bezala, prozesuan sartzea lanaren erdia da, eta gu prozesuan gaude. Zerbait lotuta ikusteko sei hilabete-edo behar dituzu, eta guk bi daramatzagu. BADUZUE ZERBAIT ADOSTUTA? Zestoa turismo eta kultura euskarri guztietan jarri dugu. Nik begiratu dut zer baliabide dauden Gipuzkoan eta Eusko Jaurlaritzan, eta ahalegindu naiz Zestoari buruzko bi hitz gehiago sartzen. Euskarri batzuk berritu egin behar direla ikusi dut, eta orain da momentua. Bestalde, nirekin lan egiten duen bati herriaren gaineko informazioa eman nion, logoa egin zezan, eta lortu dugu. Irudian hiru kontzeptu ageri dira: ibaia, urdinez; paisaia, berdez; erdian, Zestoa; eta osatzeko, zaldiaren burua. Nire ustez, kontzeptuala da, modernoa. Fundazioak bere logoa egin zuen, labar kutsukoa, rupestrea, eta guk, “Zestoakoa” egin dugu. Gure ustez, garrantzitsua zen beste logo bat izatea, alde batetik fundazioa baitago, eta bestetik Udala. Herria ez da Ekain soilik, baliabide pilo bat dauzka: Sastarrain, paisaia izugarria eta auzo zoragarriak. Guk hori aurkeztu behar dugu hemendik kanpoko ferietan.
1 1
tenek ulertu behar dute zer ekarpen egin zuten udatiarrek. Udan gehiago ikusiko dute, baina negua lasaiagoa izango da. Bainuetxera ere jende pilo bat joaten da, eta ohituta gaude jendea ikustera. Ez da ahaztu behar Sastarrainera ere asko joaten direla. Zifra handiak dira. ZURE
USTEZ, GARRANTZITSUA AL DA HERRI-
TARREN PARTE-HARTZEA?
ZER PROPOSAMEN DAUZKAZUE? Denbora oso gutxi dugun arren, udan turismo-bulegoa ireki nahi dugu. Herriari buruzko informazioa aterako dugu: gida bat, merkea, ehun mila ale ateratzeko. Edukia (argazkiak, testua, etab.) ondo pentsatu beharko dugu. Bestalde, merchandising delaeta, zenbait produktu logodun ipiniko ditugu salgai: elastikoak, pinak, euritarako kapak… Erakusketaareto bat ere ipini nahiko genuke. Erreplika oraindik zabalik egongo ez den arren, guk Zestoa ezagutarazi nahi diegu kanpotarrei. Kanpotarrek gure identitatea, kultura, ezagutu nahi dute, eta nire ustez euskara da daukagun garrantzitsuena kultura aldetik. Beraz, proiektu bat egin dezakegu, jendeak jakiteko euskaraz hitz egin nahi badu, edonorekin hitz egin dezakeela; entzun nahi badu, tabernara edo dendara sar daitekeela. Zaila da nondik hasi erabakitzea, hainbeste gauza ikusten ditut egiteko. Eta amets modura, jaialdi bat asmatzea egoki ikusten dut. Oiartzunen Loriartzun jaialdia asmatu genuen, eta arrakasta handia lortu zuen. EZ
AL DIRA ZIFRA HANDIAK?
EHUN
MILA PERTSO-
NA?
Badirudi asko direla, baina hamabi hilabetetan banatuta, egunean ez da hainbeste. Beste herrietan beharbada ez, baina zestoarrek, hain zuzen, badakite nola egin. Nik txikitan ezagutu nuen Zestoa jendez gainezka. Udan biztanleria ugaritu egiten zen ikaragarri. Nire ustez, hori aberasgarria da. Orain galdu egin da, baina garai hura gogoan du-
Nahiago dut bertako jendearekin lan egin. Talde bat osatu nahi dut: argazkilaria (dagoeneko aukeratuta dago), komunikazio-arduraduna, gidak, etab. Lehenbailehen hasi nahi dut, jendea nola tratatu, nola jardun irakasteko. Hori da nire lana. Nik eramango nituzke gidak, baina hemen lortu behar ditugu. Bestalde, Sastarrainekoekin egon naiz, baita bainuetxeko marketing arduradunarekin ere, eta prest agertu dira laguntzeko. Eta lehen aipatu dizudan jaialdia antolatuz gero, interesgarria litzateke eskolek ere parte hartzea. Oso polita da haurrak eta gazteak proiektuetan sartzea. ZERBITZUEN PREMIA EGONGO DA. JENDEAK DATUAK BEHARKO DITU, NEGOZIOREN BAT ZABALTZEKO, EZTA? Nabaritu dugu jendeak zerbait gehiago jakin nahi duela gauzak martxan ipintzeko. Ez dakit zenbat jende joango den erreplikara, baina komunikazio-plan eta publizitate ona egiten badute, lortuko da jendea erakartzea. Beti nago esaten gauza bera: komunikazioa eta komunikazioa. Nik ezin diot inori esan irekitzeko, errespetu handia diot ekimen pribatuari, neu ere ekimen pribatukoa bainaiz. Eta zer nahi du jendeak? Ziurtasuna, laguntzak, ulertzea eta begirunea. Ni horretarako nago, zer aurreikuspen dauden komunikatzeko, beste tokietako datuak emateko… Zer gertatu da Altamiran? Zer Irungo interpretaziomuseoan? ALTAMIRA
IKUSTERA JOAN DIREN ZENBAITEK OSO HOTZA DELA
ESAN DIDATE. Ez nuen berotasuna sentitu, espazio handiak dira. Hemengoak emozio handiagoa lortuko duela esan didate. Askoz ere zainduago omen dago kobaren eszenografia. Nik Altuna berarekin eta izeba batekin ikusi nuen, eta nahiko nuke orduko emozioa bizitzea. Guk falta zitzaion emozioa eman genion Aquariumari, ipuinak kontatuz, etab. Hemen ere ipuinak asmatzen hasi behar dugu kobazuloetako bizimoduari buruz. Aquariumean honako hau esaten zidaten: “Ez da politena, baina zoragarria egin duzue”.
A
lazne olaizola
k
zulo
danbolin
Naziotasun Eskubidearen Eguna izan berri da eta udaletxean ENHA tramitatzeko aukera egoteaz gain, Euskal Herriko naziotasuna errespetatzeko eskakizun ofiziala egiteko aukera izan zen. Eskakizun hauek guztiak Nazio Batuen Erakundeko Giza Eskubideetarako goi mandatariari helaraziko dizkiote.
ale/bale KALE.
AUTOZ ARROABETIK ZATOZELA, TUNELA PASA ONDOREN “PRESALDE 2.5” DIO TRAFIKO SEINALEAK. NOLA DA POSIBLE ARROAERREKA IZENA JARRI BEHARREAN DEBARA EGITEN DEN “PRESALDE” BASERRIAREN IZENA JARTZEA? BADA GARAIA AUZOARI BERE IZENA ITZULTZEKO.
BA L E .
KOSTATA BAINA AIZARNAN ARI DIRA EA AZKAR-AZKAR ETA ONDOONDO EGITEN DUTEN.
ESKOLA BERRIA EGITEN.
DV pilota txapelketako finalerdiak jokatu dira Kiroldegian. Sarreretatik lortutako dirua Sahararen aldeko Wadna taldearentzat izan da eta sarrerekin otarra bat zozkatu dute.
Garai batean Arozena hotelean lan egindako emakume mordoska batek bazkaria egin zuten abenduaren 2an, Arozenan bertan. Lehenengo aldia izan da hoteleko langile ohiak elkartzen direla. Paloma Aranbarriri bururatu zitzaion ideia, eta denak elkartzeko lan franko egin behar izan badu ere, azkenean oso ospakizun hunkigarria izan zen eta jendea oso gustura gelditu zen.
3
Herriko jubilatuek bazkaria egin zuten Arozena
1
hotelean. Urtero egiten duten bazkarian ehunka jubilatu elkartu ziren eta bazkalondoan dantzaldia izan zuten.
EHEko (Euskal Herrian Euskaraz) kideek osasun zerbitzuetako hizkuntz urraketak salatu dituzte Mintxo pailazoaren bidez eta sinadurak ere bildu dituzte.
Arroabeko eskolako ikasleek Euskararen Eguna ospatu zuten frontoian. Ikasleek euskararen alde idatzitako esaldiak irakurri zituzten, eta ondoren Argitxoren bisita izan zuten. Ikasleek gaztaina-jana ere egin zuten auzoko frontoian.
Herrian etxe berri pila bat egin behar dituztela-eta dagoeneko zenbat eraikin botatzen hasi dira: Arteaga baserria, kamara (Caravan Park)…
Bagozek Udaleko diru sarrerei dagokionez, gogoeta bat egin berri du. Bagozek dioenez, “aurten inoiz jaso diren sarrera handienak izan ditu Zestoako Udalak, eta herriaren beharrei begirako plangintza edo helburu orokorren diseinurik ez dago eginda”. Diru poltsa honek, herrian lehentasunezkoak izan daitezkeen beharrei erantzuteko balio beharko lukeela dio Bagoazek, eta kasu honetan ez da horrela gertatzen. Bagoazek hutsune nabarmenak ikusten ditu, hainbat beharrei erantzuteko balio beharko lukete aurtengo sarrerek.
Afrikar perkusio-ikastaroa eman dute Argi-Zulo Barnetegian. Dumdum eta d’jembe ikastaroa eman du Youssouf Traore musikari afrikarrak.
gurean
ERTXIÑA M U S I K A E S K O L A
K
ULTUR
ETXEKO
SOINUEK, DOINUEK ETA
HOTSEK ERAKARRITA INGURATU GARA
MUSIKA ESKOLARA. ZERTAN
ERTXIÑA
DABILTZAN ETA NO-
LA DIHARDUTEN JAKITEKO ASMOZ, BERRIA ELKARRIZKETATU DUGU
MARIJE ETXELEHENIK. ONDO-
REN, LOTSAGABE, ATEZ ATE IBILI GARA GALDERAK EGINEZ ETA ARGAZKIAK ATERAZ.
HONA
HEMEN JA-
SOTAKOA.
1989an Idiazpin hasi zen orain ezagutzen dugun Ertxiña Musika Eskola. Zestoa herri musikazalea izanik, zenbait guraso eta herritarren ekimenez hasi zen abian, besteak beste, Juanantonio Kortadi eta Karmentxu Zunzunegi buru zirela. Dena den, Ertxiña Musika Eskolak izan zuen aurrekaria. Ordurako bai solfeo eta bai akordeoi klase partikularrak jasotzen zituzten hainbat gaztek Zestoan eta irakasleak etxez etxe ibili beharrean egoitza batean biltzea proposatu zuen guraso talde batek. Horrela, "Txanpinoian" (orain Haur Hezkuntza dagoen eraikinean) akordeoi eta solfeo irakasleak eskolak ematen hasi ziren. Guraso haien helburua musika eskola bat sortzea zen eta izan zuen fruitua lan hark. Duela hamazazpi urte, Idiazpiko geletan, solfeoa eta zenbait instrumentu
irakatsiz ekin zion lanari Ertxiña Musika Eskolak. Hasierako urte haietan, musutruk lan asko egin zela esan digute. Besteak beste, Roberto Rezabal eta Maria Anjeles Goia aritu ziren administrazio lanetan. Gerora erabaki zuten administrazio lanak ordaintzea. Kultur Etxeko eraikina egin zutenean egoitza berria izan zuten, eta gaur arte gustura daude Musika Eskolakoak egoitza horretan. Gauza asko eskaini nahi ditu Ertxiña Musika Eskolak. Zazpi urterekin hasten dira haurrak musika ikasten. Hasieran, helburua haurrek musikaren oinarrizko kontzeptuak modu erakargarrian eta alaian bereganatzea da. Horretarako, abestien eta jolasen bidez notak eta erritmoak helarazi nahi zaizkio ikasleari. Hurrengo urteetan, hizkuntza musikalaz gain (solfeoa) instrumentu bat har dezakete. Astean bi saio solfeo eta instrumentu saio bat egin ohi dute, nahiz eta solfeoa ez izan derrigorrezkoa behin maila bat gainditu ondoren. Hamabi-hamahiru urterekin talde instrumentaletan landu daiteke musika eta hori ere, erakargarri egiten zaie gaztetxoei. Eskolaren helburu nagusia ez da haurrak kontserbatoriorako prestatzea, aukera hori ere izan arren, benetako asmoa oinarrizko jakintza musikala eta musika zaletasuna bultzatzea da. 155 ikasle inguru biltzen dira Ertxiña Musika Eskolan; ez dituzte talde handiak egin nahi izaten, dozena bat laguneko taldeak izaten dira irakaslearen ardurapean. Espazio arazo puntualak direla medio, talde bat hamazortzikoa da eta bi irakaslek bideratzen dituzte klaseak. Musika tresnei da-
5 1
gokienez, ia denetik ikasi daiteke: pianoa, trikitia, gitarra klasikoa zein elektrikoa, zeharkako flauta, saxofoia, klarinetea, perkusioa, bateria, tronpeta, bonbardinoa, panderoa, alboka eta txistua. Horiek guztiak irakasteko hamahiru irakasle ditu Musika Eskolak. Batzuk musikari profesionalak dira (pare bat Kepa Junkeraren taldean aritzen direnak) eta besteak pedagogia ikasiak (Magisteritza ikasiak). Gurasoen parte hartzea ezinbestekoa eta ona dela esan digute. Urtean zehar haurrei buruzko bi buletin banatzen zaizkie gurasoei eta urte guztian zehar irakasleekin elkarrizketatzeko ateak irekiak dituzte eskolan. Bestalde, ikasleek urtean zehar hainbat ekintza egiten dituzte gurasoen eta herritarren gozamenerako. Horrela, Banda Txikiak udaletxe azpian urtean bi ekitaldi egiten ditu eta talde instrumentalak hiru bat aldiz agertzen dira publiko aurrera. Material didaktikoari dagokionez, prestakuntzako edo kontaktuko lehen mailakoak izan ezik, zoritxarrez, euskarazko materialik ez dute. Duela bi urte Euskal Herriko Musika Elkartean (EHME) sartu ziren. Besteak beste, materiala eta diru-laguntzak lortzen laguntza ederra eskaintzen dio elkarteak eskolari, baina euskarazko materiala eskuratzerik ez dute lortu. EH-
MEk badu, gutxienez, herrietan erabiltzen den euskarazko terminologia bateratzeko asmoa. Diru iturri nagusia gurasoen kuotak dira, baina Zestoako Udalak eta Eusko Jaurlaritzak ere diru-laguntzak ematen dituzte. Ekonomikoki juxtu ibili arren, ez daudela kexatzeko moduan diote. Dena dela (behar duen moduan), benetako musikariaren betiko ametsa musika tresna berria izatea da. Eskolak instrumentuak eskuragarri jartzen dizkie ikasleei eta musika tresnak alokatu egin daitezke hiru edo sei euroren truke. Hala ere, bada nor bere instrumentua eduki nahi duenik, eta gitarraren, trikitiaren eta biolinaren kasuan, ikasle gehienek beraien musika tresna dute. Haurrez gain, hamabi heldu dabiltza instrumentuak ikasten, gehienek gitarra jotzen dute eta baita pianoa, txalaparta eta saxoa ere. Emanaldietan ere ez dira atzera gelditzen. Bada bai zer entzuna eta zer ikasia eskola honetan. IRAKASLEEKIN BERRIKETAN Saioa Lizarralde (trikitia irakasten duen azpeitiarra): “Instrumentua gustura hartzea da gure helburua, etxekoak girotu eta musikaz disfrutatzea. Klasekoarekin soilik oso gutxi denez, materiala etxean landu behar da. Urte hasieran aurreko urtekoa gogoratuz hasten gara. Ondoren, ‘udako kantu’ren bat lantzen dugu ikaslea motibatzeko. Esate baterako, aurten Pirritx eta Porrotx pailazoen ‘Maite zaitut’ landu dugu eta beste urteren batean ‘Kupela’. Trikitiak ere, gero eta esparru gehiago hartzen ditu, lehen arin-arina eta fandangoa ziren soilik, orain aldiz, estilo modernoak gehiago lantzen dira”. Daniel Tomas (Galdakaoko gitarra irakaslea): “Ikasleen arabera helburuak aldatzen dira. Musikari dagokionez, hiru alderditan oinarritzen naiz: armonia, melodia eta erritmoa. Edukiak ikaslearen nahiaren eta garapenaren arabera ezartzen ditut. Batzuek gitarra elektrikoa jo nahi dute, beste batzuek gitarra klasikoa; badaude flamenkoa ikastera datozenak ere. Ikasleek egunero ordubete aritu beharko lukete eta gutxi praktikatzen dutenek egin ditzatela hamar bat minutu, baina oso kontzentratuak”.
L
IERNI
ARRIETA
7 1
Hormari begira giro mendi taldearen berri eman izan dugu behin baino gehiagotan d a n b o l i nen lehen ere, baina oraingoan ere bada arrazoirik horiengana jotzeko. fizio berri bezain indartsu bati buruz ari gara. Bai, beste kirol bat. Txikitatik eskolan erakusten ez den horietako bat: eskalada. Inoiz baino afizio handiagoa dago herri honetan eskaladarako, baina futbol zelaian, frontoian edo bide gorrian ikusten ez diren kirolariak direnez, ez gara konturatzen. iroldegiko behe-beheko solairuan jarduten dute. Ez garai bateko horma hartan, ez, porteria atzeko rokodromoan baizik. Panel batzuk daude, presaz beteta, eta hantxe pasatzen dituzte orduak zenbait gaztek. Bat saiakera egiten ari den bitartean, bestea mentalki hurrengo saiakera zein izango den pentsatzen edo lagunari erronka jartzen. Bidedua, kazua, regleta, pitua, belarria... horrenbeste ordutan, presa askok bere izena ere irabazi dute, forma bereziagatik, behatz kopurua sartzeko zuloaren tamainagatik... endian federatuta edo kiroldegiko bazkidea izan behar da hor jarduteko eta giltza eskatu behar da rokodromora sartzeko. iroldegian praktikatzen den eskalada motari boulder deitzen zaio. Eta edonork ulertzeko moduan esanda, soka gabe, altuera gutxiko tauletan eta azpian koltxonetak dituzula, presa batetik bestera ibilbideak eginez hormatik erori gabe ibiltzea da helburua. Batez ere, gero eskalada kanpoan, naturan, forma onean praktikatzeko erabiltzen da modalitate hori. Garain batean, orain dozena erdi bat urte, kanpora joaten ziren herriko gazteak eskalatzera, ez baitzuten beste aukerarik. Orain dela hiruzpalau urte egin zituzten panelak. Hasieran jende asko ibiltzen ez bazen ere, azkenaldian afizio handia dago. Jende talde handia biltzen da egunero hormen aurrean, eta guztientzat lekurik ez da izaten askotan. Bat edo bi ari diren bitartean beste guztiak beraien txanda iritsi zain egon behar dute. Rokodromoa handitzea ezinbestekoa dela ikusi dute eskalatzaileek eta erortzean minik ez hartzeko jarrita dauden koltxoneta eta gainontzeko babesak ere hobetu egin behar direla uste dute, bestela orkatilak bihurritzeko eta min hartzeko arrisku handia dago. este zenbait kirol arazori erantzuna ematen zaien moduan, eskalada zaleen arazoari ere erantzuna ematea eskatzen dute. Horma luzatzea edo handitzea lortuko ez balitz, leku faltaren arazoak jendearen grina itzaliko duen beldur dira. Orain dagoen moduan posible ez den arren, hobekuntzak izango balira, jende gehiagorengana iritsi nahiko lukete eta herrian hain ezaguna ez den kirol hau adin guztietako jendeari ezagutzera eman.
A A K
M K
B
a bada, laster batean bere nahia lortzen duten eta herrian futbolak, eskubaloiak, pilotak, atletismoak eta beste zenbait kirolek adinako arrakasta lortzen duen eskaladak ere.
E
J
one Bergara
agenda ab 24
29 31
ur 01
TARRILA
LARUNBATA
05
ASTELEHENA
OSTEGUNA
Errege Magoak 18:30ean iritsiko dira Akoara. Lehenengo, San Joan egoitzan utziko dituzte opariak; 19:00etan herriko kaleetara gerturatuko dira.
•
Soroperi eguna. 9:00etan Idiakaitz txistulari taldearen diana. Barazki eta fruta lehiaketa. Urolako IX. Ezti lehiaketa. Zestoako Gazta eta Sagardo lehiaketa. Horiez gain, Segurako talogileak eta beste salmenta-postu franko. 11:00 Felix eta Aloña trikitilariak. Idiakaitz txistulari taldearen kalejira. 12:00 Barazki eta Fruta, Ezti eta Gazta eta Sagardo lehiaketatako sari banaketak. Jarraian Felix eta Aloña trikitilariak. 12:30ean Idiakaitz txistulari taldearen saioa, kalez kale. 13:30ean Gazta eta sagardo dastaketa, plazan. 17:00etan Kixka taldearen txotxongilo eta antzerki lana: Txerriketan, berriketan (umeentzako ikuskizuna), Kultur Etxean. 17:30ean Kirol ikuskizuna, kiroldegian: Bertsolariak: Andoni Egaña eta Sebastian Lizaso. Trikitilariak: “Xapre”. Harrijasotzaileak: Aimar, Izeta II eta Ostolaza II. Miren Urkiolak (18 urte) errekorra egingo du: 113kiloko harri zilindriko zaharrarekin, 5 minutuko tanda. Pilota partidua: Goñi II - Zapirain / Olaran Pinedo .
IGANDEA
Agiro Mendi Taldeak, urtero bezala, irteera antolatu du Erlo mendira “Euskal Presoak Euskal Herrira” lemapean.
•
26
LARUNBATA
Etxeratek deituta, elkarretaratze isila “Euskal Presoak Euskal Herrira” lemapean 19:30ean.
ENDUA
Olentzero Kantuz taldekoak goizeko 9:00etan aterako dira Gurutzetik eta auzoz auzo ibiliko dira presoei laguntzeko dirua biltzen. Arratsaldeko 16:30ean, berriz ekingo diote Uztapide plazatik hasita. Jaiotza biziarekin ateratzen den taldeak, berriz, arratsaldeko 17:00etan hasiko du ibilbidea ElizOndotik. Horiez gain, Zestoako Musika Bandak kontzertua eskeiniko du 13:15etan, udaletxe azpian.
OSTIRALA
“Preso bat egunkari bat” Mus Txapelketa 22:00etan.
Iraetan santa inesak
20
LARUNBATA
9:30ean txupinazoa.10:00etan ziklo-krosa. 17:30ean pailazoak eta txokolatada. 21:00etan herri afaria trikitilariekin.
21
IGANDEA
10:30ean Zestoako Musika banda. 11:00 Meza Nagusia. 12:00 Pelota finalak. 14:30 Herri bazkaria Gure Ordeka elkartean. 17:30ean. Idi Demak trikitilariekin.
26 28
OSTIRALA
22:30 XVIII Mus Txapleketa. IGANDEA
11:00 Biatloia eta 14:00etan Babajana.
EGUBERRIAK
9
ZER IKUSI HURA EROSI
1
I R I T S I Z A I Z K I G U E T A H O R R E K I N B A T E R A K O N T S U M O A A R E A G O T Z E A:
E N E R G I A A L F E R R I K G A L T Z E A, H O N D A K I N E N K O P U R U A G E H I T Z E A, B I D A I A K U G A R IT Z E A. . .
DE N A
D E N, E G U N H A U E T A N I R I Z P I D E B A T Z U K K O N T U A N I Z A N E Z G E R O, I N-
G U R U M E N A R I K A L T E G U T X I A E G I N E Z K O N T S U M I T U D E Z A K E G U.
KONTSUMO IRAUNKORRARI BURUZKO INFORMAZIOA www.ozonalia.org www.comerciojusto.org w w w . c o n s u m e h a s t a m o r i r. c o m www.consumoresponsable.com www.consumopolis.es www.jugeteseguro.coop w w w . e d u a l t e r. o r g / m a t e r i a l / c o n s u m o /
2
881
â‚Ź
Zestoan herritar bakoitzak batez beste ko gastua egingo dugu gabonetan Eguneko kilo hondakin sortuko dugu
nola kontsumitu zentzuz gabonetan - Ez erosi erosteagatik, beharrezkoa duzuna baizik. - Kontsumitzerakoan kontuan hartu produktuak ustialeku ekologikoetan, jasangarrietan eta solidarioetan sortuak diren. - Berogailua eta argindarraren erabilera arrazionalizatu. - Berrerabili oparien papera. - Egin erosketak herriko dendetan, ingurumenari mesede egingo diozu. - Bilgarri gutxi duten produktuak aukeratu. - Erosketak egiteko oihalezko poltsa erabili. - Jostailu zaharrak ez bota. Beren seme-alabei jostailuak erosi Ingurumen Saila ezin dizkieten guraso asko dago, eta baita gustura hartuko lituzketen haurrak ere. - Ahal bada, pilarik gabeko produktuak erosi. - Ez erabili aerosolik elurrezko marrazkiak egiteko, ozono-geruza suntsitzen baitute. - Mendian ez moztu zuhaitzik. - Ez erabili goroldiorik, balore ekologiko handia baitu. Bere ordez hondarra edo hosto lehorrak erabil daitezke.
EKAIN ELEKTRIZITATEA
G O X O T A S U N A
E R A I K I T Z E N
IGNACIO ARTETXE ALBERDI gurutze kalea, 1 ZESTOA t e l . 943 147 403 - 600 544 734
hurrutiko aginte eta guzti!
B E R O G A I L U P E R T S O N A L I Z AT U A ILUMINAZIOA,
P O R T E R O A U TO M A T I K O A K
E T X E B I Z I T Z A K O I N S TA L A Z I O M U S I K A L A K . . .