Martxoa 2019

203.qxp_55 25/3/19 0:01 Pรกgina 1

2019 martxoa

203 zk.

m8

203.qxp_55 25/3/19 0:01 Pรกgina 2

640 917 626

943 052 761

943 148 061

203.qxp_55 25/3/19 0:01 Página 3

3

Martxoko koloreak

Hiregatik dun topa hau. Hiri eman nahi dinat besarkada hau. Hiretzako dun musu hau. Hiri zuzentzen dizkinat hitzok. Hiretzat, opari, Danbolin hau. (Eta hi ez adi deseroso jarri hasterako, hiretzat ere badituk, nahi baduk, lerrook, baina gaurkoan tokatzen zaik normalean guk hartzen dugun lekua hartzea, hortxe, bai, bigarren lerro horretakoa. Zenbat aldiz hitz egin ote zigutek guri tokan?

Lasai, behingoagatik, ez zaik ezer pasako).

Aurten ere egin dinagu, koloreztatu dinagu martxoa eta urtero gaitun pixka bat moreago. Herriko txoko frankotan egin dinagu entzuteko moduko oihua, eta Danbolinen ere oihartzuna eman nahi izan zionagu. Bazekinagu martxoaren 8an ez dela dena hasi eta bukatzen, hurrengo egunean ere argitzen duela egunak, eta jarraitzen duela bizitzak. Baina laguntzen zigun mahaian kolpea ematen, lurrak astintzen, eta argitara ateratzen gure kontraesan guztiak. Eta hurrengo egunean argitzen din egunak eta jarraitzen din bizitzak, baina lortzen dinagu gure herrian, gure inguruan zerbait aldatzea. Zerbait txikia igual? Akaso, baina zerbait dun.

Bazekinagu martxoaren 8an ez dela dena hasi eta bukatzen, baina Danbolinen martxoko alea berezi egin nahi izan dinagu. Alea morez pintatu nahi izan dinagu. Alea emakumez jantzi nahi izan dinagu.

Ezagutuko ditun hilabete honetako gonbidatuak, seguru. Amapola ezagutzen? "Ezagutuko ez dinat ba? Hik esan behar ote didan zein den Amapola?" , ariko haiz pentsatzen. Bazekinat nik baino ezagunagoa dunala, baina agian elkarrizketa honetan jakin ahal izango dun berari buruz zerbait gehiago. Eta ez dinat pistarik emango; beraz, irakurri egin beharko dun!

Normalean elkarrizketatzailea denak hartu din elkarrizketatuaren papera oraingoan. Onintza Iruretak argitaratu berri duen liburua zekartzanagu orriotara. Gu urte osoan morea gora eta morea behera, eta berdea omen dun more berria! Bizkaiko erresidentzietako langileen borrokan eta emakume horiek egindako greban, behintzat, hala zabalduta zagon.

Eta kirol esataria berria entzun al dun irratian? Naiara Olaizolak bete din bere bizitzako ametsetako bat (zorionak!), eta etxe honetan asteburuetako kirol-partiden berri ematen hasi zunan herriko neska gazteak kontatu zigunan zertan dabilen orain.

Noski, eta Danbolin morez ondo pintatzeko, martxoaren 8ko greba feministaren argazkiak ikusiko ditun, ‘Hiru aulkitan’ atalean egunaren balorazioa irakurtzeko aukerarekin batera.

Izan dinagu zer kontatu ale honetan, eta badun zer irakurri. Badizkinagu makina bat gai eztabaida izateko, badinagu makina bat lan datorren martxoaren 8ra arte zain egon gabe. Martxoaren 8ak zerbait aldatzen din. Orain denoi tokatzen zaigun aldaketa txiki horri heldu eta pausoak ematen joatea, hurrengora indartuta iristeko.

diruz lagundutakoa

itsaso zubiria

d an boli ne k e z d u b e r e g a i n hartzen aldizkarian adierazitako esanen eta iritzien erantzukizuna

a

rgitaratzailea : Danbolin Zulo elkartea. Kultur Etxea. Axun Arrazola plaza 1, 20740 Zestoa (Gipuzkoa) 943 147 123 info@danbolin.eus anbolin : Jone Bergara, Amaiur Aristi, Urko Canseco, Oier Arregi, Aitor Salegi, Mikel Ibarguren, Sara Matsutani, Itsaso Waliño eta Nerea Odriozola

d

k olaboratzaile/zuzentzaile taldea : Lierni Arrieta, Jon Artano, Naiara Exposito, Fernando Arzallus, Onintza Irureta, Mireia Orbegozo, Aimar Etxeberria, Janire Diaz, eta Maialen Kortadi d iseinua eta maketazioa : eneko aristi i nprimategia : Gertu (Oñati). l ege gordailua : SS-1108/2000 ISSN : 1576-9429

203.qxp_55 25/3/19 0:01 PĂĄgina 4

Boomerang Ez dakit harri bat bezala borobildu eta puskatu den aspaldi hasi genuen katea, baina boomerang bat bezala, 100 aleko orbita eliptikoa egin ondoren niregana itzuli da, zapla!

Egia esateko ez du ibilbide makala egin, hainbeste jende desberdin eta hainbeste lekutatik... mereziko ez du ba berriro martxan jartzea!

Nik berriro jarriko dut nire alea edo katebegia eta gustura programatuko nuke beste 100 aleko garantiarekin... horretarako ordea, errementari berriak beharko ditugu. Ahal izanez gero, jende berria, freskoa.

Bostehun eta hamalau.

Ez pentsa abilezia berezirik behar denik: beldurra eta lotsa alboan utzi une batez eta, enbidoa idaztea, buruan darabilzuna ozenki pentsatzea besterik ez da. Idazle edo kazetari izan beharrik ez dagoela, alegia. Gainera, enbidoa botatzen duenak galderaren bidez gaia ere eskura jartzen dio hurrengoari. Gai horri heldu eta bakarrizketan hasi, hori da egin behar den guztia. Bakarrizketa, lehen torlojuren bat falta zitzaigunaren seinale zena denok daukagun eta erabiltzea komeni zaigun baliabide psikikoa omen da. Adituen esanetan oso osasungarria da hitzaldi pribatua deitzen den ariketa hau egitea. Mila ehun eta hogeita hemeretzi.

Whatsapp santu horrekin ahorik ireki gabe hitz egitera ohitu gara, hori bai, emotikono edo aurpegiera batekin lagunduta beti. Irakurtzeko norbaitek idatzi egin behar du, noski, eta irakurri, asko irakurtzen da gaur egun: whatsapp, facebook, twitter... guztiak kontuan hartuta egunero, momentuoro, irakurritako eta beraz, idatzitako karaktereak kontaezinak dira. Baina ze magia dago karaktere guzti horien atzean? Batere ez, esango nuke. Mila seiehun eta lau.

Baina batek baino gehiagok bere enbidoa azaltzen den danbolina gordeta edukiko du seguru asko. Zerbait berezia sentitzen da, ez kontatzen duzunagatik, idazte hutsagatik baizik. Zerbait sortzen esku hartu duzulako, norbere labela duen danbolina. Lortuko al dugu etxe bakoitzean gutxienez bat egotea?

Bueno, nik sakea bota dut eta sake kontuetan katedraduna den Urtzi Landarentzat doa enbidoa. Nola ikusten duzu pilota zaletasuna gure herrian Urtzi? Bi mila eta hirurogeita hamahiru karaktere.

enbidoa

josune izeta aizpurua

pintada.

.

Zestoa Herri Ikastetxeko egutegiarekiko desadostasuna erakutsi nahi dugu Zestoako guraso talde batek, ez zaigu-eta zentzuzkoa eta bidezkoa iruditzen herriko festa nagusien txupinazo eguna eskola eguna izatea. Are gehiago, Amabirjinak ospatzen diren beste herri batzuetan, ikasturtearen hasiera festak amaitu eta bi egunera atzeratzen dutela ikusita, haurrak atseden har dezaten. Inauteriak pasa berriak dira eta esan behar dugu azken urteetan lau eguneko zubia izaten dutela ikasleek, non eta Zestoan, inauteriak apenas ospatzen diren herri batean. Astelehen eta asteartea jai egunak izateak ez ditu herrian inauteriak indartu; aldiz, zubia aprobetxatuz, jendeak kanpora irteteko daukan joera handitu da, eta festa horiek indarra galdu dute. Herriarekiko errespetu falta dela iruditzen zaigu; haurrentzat festak eta festentzat haurrak, garrantzitsuak direlako, baita herria bizirik mantentzeko ere. Bertako festak jarri beharko lirateke egutegiaren erdigunean, beste interes batzuen gainetik.

Herrira egokitutako eskola egutegi baten alde!

zestoako guraso talde bat

203.qxp_55 25/3/19 0:01 PĂĄgina 5

Zestoako martxoaren 8ko zure balorazioa:

JanireDiaz. Resaka emozionala eta neke fisikoa izan zen martxoaren 9an sentitu nuena. Aurtengo martxoaren 8ak ere nire aurreikuspenak gainditu ditu. Txalotzekoa eta eskertzekoa Bargaztek egin duten lan potoloa. Zer litzateke herria hauen lanik gabe? Martxoak 8ak ahalbidetu du egin duten guztia azaleratzea.

Urte osoan ari dira feminismoaren bidean urratsak ematen eta Zestoara ekartzen.

Emakumeok greba feminista egite hutsagatik, sarritan, erresistentziekin egiten dugu topo eta sindikalismoan ere maiz talkak sufritu behar izan ditut. Ziur nago Bargaztek ere mota honetako sentsazioak bizi behar izan dituztela. Oztopoak oztopo, aurtengoan ikusi dudana ikaragarria izan da: sekulako parte hartzea ekintzetan, manifestazio jendetsua eta herriko emakumeek osatutako batukada eszenatoki bikain batean: herriko taberna eta denda guztiak itxita.

Ahaldunduta nago, euforiaz beteta, herri honek (merkatariek, eragileek, herritarrek orohar) egunaren esentzia ulertu eta egin duen ariketa kolaboratibo zein enpatikoa guztiz eredugarria iruditzen baitzait. Bidea malkartsua da, baina konpainiak laguntzen digu. mertxemerino. M8a, emakumeen eskubideen alde borrokatzeko eta berdintasun jarrerak adierazteko eguna. Bertan, gure garrantzia nabarmendu nahi izan dugu eta gurekin zenbait gizon ere ados egon dira, baina denek ez dute argi izan beraien eginkizuna. Greban parte hartzen ez bazuten, gurekin bat ez zetozela zirudien, horrenbestez greba egiteko beharra sentitu zuten; baina horrela benetan nabarmentzen al da emakumeek egiten dugun lana? Emakumeek bakarrik planto egitea eta gizonak beste antolaketa bat egitera behartuak sentitzea ez litzateke hobe? Emakumeek uzten al diegu gizonei guk egiten duguna egiten? Zergatik erosi dugu ogi kopuru bikoitza grebaren bezperan? M8an, goizean, zergatik zeuden emakume ilarak herrian irekita zeuden dendetan?

Zer egiten genuen emakumeok irekita zegoen tabernan, elkarteetan? Zergatik ikusi ditut manifestazioan emakumeak umeak zaintzen?

Badakit pertsona, kolektibo eta enpresa bakoitzak egoera desberdina duela eta errespetagarria dela, baina berriro diot, emakumeok soilik planto egingo bagenu egunerokotasunean dugun eragina hobeto ikusiko litzatekeela uste dut. marijeizeta. Nire ustez martxoren 8koa oso egun polita izan zen, eta mobilizazioaren jarraipena ere oso arrakastatsua. Emakumeak indartuta sentitzeko modukoa. Niretzat politena, izaera, pentsamendu eta adin desberdinetako emakume eta gizonak elkartuta ikustea izan zen.

Hala ere, arratsaldeko manifestazioa eta gero tabernak itxita ikusteak pena eman zidan, herria oso triste zegoen. Ostirala izanik, iluntze aldera tabernak irekita egongo balira, nik uste grebaren arrakasta ospatzeko aukera ederra izango genukeela, inguruko herrietan egin zen bezala.

Multinazionalek internet bidez bultzatzen duten super kontsumoaren kontra nago ni ere. Ez ditut batere gustuko erosketa masiboak, baina herri mailako kontsumoa beste gauza bat da.

Herriko denda eta tabernak behar beharrezkoak dira herria bizirik mantentzeko. Taberna eta dendetan daudenak herritarrak dira, eta herritarrei lana ematen diete eta horiek ere bizi egin behar dute. Egunaren zati batean tabernak itxita eduki, baina iluntze alderako irekitzea ez dut horren kaltegarria ikusten.

5 nire aurreikuspenak gainditu ditu

emakumeok soilik planto eginda eragina hobeto ikusiko zen

arrakasta ospatzeko aukera faltan bota nuen

hiru aulkitan.

jardunian

203.qxp_55 25/3/19 0:01 Página 6

AmApolA HernAndo

Amapola Hernando bizitzan zehar hamaika kolpe jasandako emakumea da: aita errepresaliatuta gerra ondoren; gurasoak zenduak bera artean gaztetxoa zela; bi seme bizitzaren ederrenean hilak... Emakume gogorra, hala ere, Amapola: elkarrizketaren amaieran garbi utzi digu, oinazeak oinaze, emakume zoriontsua izan dela.

Berak hala aitortzen ez badu ere, 60ko hamarkadan, gizonezkoak nagusi ziren eremuetan pixkanaka-pixkanaka sartzen joan ziren emakume horien adibide aparta da; jakinekoa da, garai hartan, inoiz kanpoan lana egin bazuten ere, ezkondu ondoren, beren “zeregin naturaletara” itzuli behar izaten zutela emakumeek, alegia, etxera, senarra eta umeak zaintzera.

Amapolak, ordea, lortu zuen etxeko lanez gain kanpoan lana egitea ere, eta, neurri batean, independentea izatea.

Ez dugu hemen aipatu aitak behartutako lanetan edota kartzelan bizitakoa, ezta Ibai eta Gorka galdu zituztenean bizitako une latz haiek ere; aurreko beste artikulu batzuetan jasoak daude neurri handi batean, eta hara bideratzen dugu irakurlea (Danbolin, 2015eko azaroa eta 2016ko urtarrila).

Gustura egon gara Amapolarekin solasean Jone Bergara eta biok, eta barre nahikoa ere egin dugu. Hasi ez zaigu ba esaten bi gauza eskertu behar dizkiola Francori...

Francori eskerrak?

Ba, eskerrak edo ez dakit, baina bi gauza dauzkat Francorekin lotura dutenak. Batetik, nire jaiotza. Ni Itziarren jaio nintzen, Usabiartza baserrian, hangoa zen nire ama [Tere], eta nire aita [Fabio] Urtiagan egon zen –baserri txiki bat zen– Francok behartuta lan-batailoian [Usabiartza eta Urtiaga elkarren ondoan daude, Itziarko Salbatore ermitaren azpialdean]. Kontua da nire aita eta ama han ezagutu zirela, Itziarren, eta esaten zutenaren arabera, gereziondo baten azpian. Nire amak Eibarren egiten zuen lana, tailer batean, eta handik etxera joango zen edo, ez dakit nik.

Eta bestea?

Bestea geroagokoa da, beste historia bat. Apirilaren 1ean “Día de la Victoria” ospatzen zen, eta “Veinticinco años de paz” zi-

rela-eta (1964) Francok jai eman zigun egun hartan. Eta musika zegoen Zarautzen, eta joan ginen dantzara. Euria goianbehean zen, eta bi mutil, eta dantzan egin genuen... Eta mutil haietako bat gerora izango zen... nire gizona.

Nongoak ziren zure aurrekoak?

Aitona-amonak Burgos ingurukoak ziren; aita hiriburu bertakoa eta amona Villaverde Monginakoa (Palentziako mugan). Lan bila etorri ziren Araba aldera, eta handik Errenteriara. Aitona ebanista zen, eta han hasi zen lanean, baina berehala Portugaletera joan ziren. Nire aita bi hilabeterekin edo joan zen, ez dakit.

Aita, esan duzun bezala, Itziarren ibili zen behartutako lanetan...

Bai, eta hura bukatu zuenean, nire aita eta ama ezkondu egin ziren. Zarautzera joan ziren bizitzera. Gero, ni izateko haurdun zegoela, ama Itziarrera joan zen; izan ere, Zumaian zeukan ahizpa, matrona [emagina], oso ezaguna, eta batera eta bestera ibiltzen zen. Han jaio nintzen, Itziarren, eta ez dakit zenbat denborara itzuli ginen berriro Zarautzera.

Zenbat anai-arreba zineten?

Bakarra. Nik amari askotan esaten nion ume txiki bat ekar zezala; zeren-eta gure etxeko beste pisuetan bost ume, sei baitziren... Niri beti “Pakak haurra izan duela!, goazen umea ikustera!”; beti umeak eta gure etxean inor ez. Eta nire amak beti, “aitatxo etorritakuan”. Gure etxean beti hori zen, “aitatxo etorritakuan”...

203.qxp_55 25/3/19 0:01 Página 7

“Garai hartan beste mundu bat zen! Edo lanean jarraitzen zenuen edo ezkondu egiten zinen baina biak batera ez.”

Aita non zegoen ba?

Aita kartzelan zegoen. Aita, nola esan, saltsero samarra zen.

Nik bederatzi bat hilabete nituela, etorri zen Guardia Zibila eta eraman egin zuten. Baina Zarautzen bertan atxilotu zuten, kalabozoan. Handik, ordea, Zarauzko pertsona baten laguntzarekin, zuloa egin –ez dakit nola– eta ihes egin zuen.

Zarautzen, kalabozo hori gaur egun azoka dagoen inguruan zegoen, gela ziztrin bat, itxia, eta barrotetxo batzuk zituena.

Hura zen kalabozoa, zera, baldin bazegoen baten bat neurriz kanpo ibiltzen zena-edo, ba hara sartzen zuten. Nik ezagutu nuen, ez zuten pintatu ere egin eta: zuloa tapatu bai baina garbi ikusten zen. Eta amak: “Begiratu, hortik joan zen...”.

Ihes egin ondoren mugaz bestaldera pasa zuten, eta hara eta hona ibiltzen zen, mugalari ez baina tira, klandestinoki. Eta azkenean, harrapatu egin zuten. Denboraldia egon zen ama gure aita non zegoen jakin gabe. Azkenean azaldu zen txarteltxo bat eta, nonbait, Donostian zegoen, Ondarretako kartzelan. Eta han, gutxi gora-behera pare bat urte egingo zituen. Astero-astero joaten ginen hara, behin non zegoen abisatu zutenean. Nik orduko korrespondentzia daukat, kaxa osoa, zuzen-zuzen antolatuta (bueno gure aitak jartzen zuen). Gero handik pasa zuten Burgosera. Hara urtean bi aldiz edo joaten ginen. Gero, Burgostik El Duesora (Santoña, Kantabria) pasa zuten. Presondegi horretaz primeran gogoratzen naiz ni; oraintxe bertan joan eta ti-ta-ti-ta gogoratuko nuke.

Han beste bizpahiru urte egongo zen preso.

Burgosi dagokionez daukadan oroitzapena zera da, ikaragarrizko hotza egiten zuela, eta zikoinak. Tren geltokitik autobusa hartuta joaten ginen kartzelara.

7

203.qxp_55 25/3/19 0:01 Página 8

Eta amak bitartean?

Nire amak Keller-en, Zarautzen, egiten zuen lana. Keller zen musika tresnen lantegi bat –gitarrak eta entzungo zenuten– eta orduan jostailu metalikoak ere egiten zituzten, kuerda eman eta ibiltzen diren horietakoak. Nola gure ama lehen ere ibilia zen Eibarren hango fabrikatan, bada, ez zitzaion arrotza lan hura. Keller delako lantegi hura geltoki inguruan zegoen.

Eta aita noiz askatu zuten?

Bada, 1951ko Gabonak izango ziren, nik zortzi urte nituen. Ordurako kartaz bagenekien irtetekoa zela, eta gure amak arropak eta behar zituen gauzak bidaliak zizkion.

Gu geltoki inguruan bizi ginen Zarautzen. Arrabal de Oriente esaten zitzaion baina denek Barrio Chino deitzen zioten. Gure etxe aurrean granja bat zegoen, pertxa fabrika bat ere bai, gero etxetxo batzuk, eta trenbidez bestalde zegoen Keller. Geltoki aurre-aurrean Pielof zegoen.

Aita etorri eta handik gutxira, nire ama gaixotu eta hil egin zen, eta aita eta biok bakarrik geratu ginen. Gure aita une haietan Eibarren zebilen lanean Lanbretta lantegia muntatzen, eta orduan ni amaren lagun batekin geratu nintzen, urtebetean edo. Gero gure aita beste emakume batekin hasi zen –lehendik ere ezaguna genuen– eta harekin ezkondu zen, eta orduan Kale Nagusira joan ginen bizitzera.

Hitz egin dezagun pixka bat ikasketez...

Zarauztik, 17 urterekin, batxilergoa amaitu eta gero, Basurtora (Bizkaia) joan nintzen ikastera [Osasun Laguntzaile Tekniko, gazteleraz ATS]; han interna geunden, han ez ginen ateratzen igandetan baino.

20 urterekin, berriz, ikasketak bukatutakoan ez zen orain bezala; guk orduan aukera zabala geneukan. Gurutzetako ospitalea handik oso gutxira ireki zen baina nik Donostia aldera jo nuen. Dena den, ikasketak amaitu eta irten nuenean esan nien hilabeteko oporrak behintzat egin behar nituela, baina zera: Zarautzen baten batek jakin zuen ATS bukatu nuela eta hondartzarako sorosle gisa lan egitea nahi zuten. Zarauzko Udalak hartu ninduen, eta hondartza osoan ni bakarrik, han puntatxo batean, baina ordubete edo bi besterik ez e! Xabiroiak une hartantxe pikatzen bazizun tira, baina bestela... [barreak]. Behin bakarrik gertatu zitzaidan pertsona bat itotzeko zorian ekartzea, eta estutasuna pasatu nuen. Orduan ez zen soroslerik, bainuzainek edota han inguruan zebiltzan gazteek ateratzen zituzten arriskuan zeuden pertsonak.

Eta handik aurrera lanean hasi beharko zenuen bada...

Bai, Donostian hasi nintzen lanean anbulatorioan. Laborategian jarri ninduten eta gustura ibili nintzen. Ezkondu nintzen arte. Orduan laga egin behar izan nuen. Nik gustura jarraituko nuen lanean baina garai hartan beste mundu bat zen! Edo lanean jarraitzen zenuen edo ezkondu egiten zinen baina biak batera ez.

Ordurako, Antoniok, senarrak, etxea hartuta zeukan hemen Zestoan, Idiazpin, baina inguruko etxe bat zartatu egin zela eta obrak geratu egin behar izan zituzten denboraldi batean. Hori zela eta, bitartean Ariztondo plazan alokatu genuen etxea, eta han jaio zen Ibai. 1968ko abuztuan Idiazpira joan ginen.

Eta gero?

Ba, behin, don Enrike medikuak esan zidan: “Aizu, Amapola, zuk ez al zenuke nahiko enpresa batean lan egitea? Eta esan nion: “Baina ez daukat ordea enpresatan lan egiteko titulua”. Eta hark esan zidan: “Ez du inporta; beharrezkoa dugu pertsona bat zeren-eta haiek langile mordoxka bat daukate dagoeneko eta behar dute” [Guztiok Bat lantegiaz ari da]. Eta gero esan zidan: “Zuk hitz egin Antoniorekin [senarrarekin] eta ea zer erabakitzen duzuen”.

Eta hitz egin, eta astean ordubete-edo izango zenez, ba konponduko ginela pentsatu genuen. Eta horrela, baiezkoa erabaki genuen, eta aitari deitu nion Zarautzera tailerrera, eta ez zegoen, eta bulegoko neskari enkargua eman nion, aitari esateko hurrengo egunean tailer batean hasiko nintzela lanean. Hurrengo egunean esan ziguten aitak istripu larria izan zuela. [Istripu haren ondorioz hil zitzaion aita].

Pena daukat aurrez aurre ez esan izana, zeren-eta asko sakrifikatu zen nik ikasketak izan nitzan; ez zeuden nire ikasle garaietan ekonomikoki hain ondo baina, hala eta guztiz ere, sakrifizio handia egin zuten eta neuk ere nahi nuen... Bada, horixe, halaxe joan zen gauza.

203.qxp_55 25/3/19 0:01 Página 9

9

Eta hasi zinen lanean...

Bai, eta hasi nintzen lanean eta hasieran ordubete, baina berehala hasi ziren esaten ordu gehiago egin beharko nituela. Eta hala, egunero hasi nintzen, goizeko 8:30etik 12:30era arte. Lanean nenbilen garaian jaio zen Aitor. Hura zaintzeko eta eskolara-eta eramateko herriko, neska bat etortzen zitzaigun etxera, Maribi Alberdi. Eta umea zaintzen zidan eta beste gauza mordoa egiten zizkidan; oso neska ona zen.

Nolakoa zen lana?

Gutxienez lau orduz eduki behar zuten pertsona bat lantegian. Gero, don Enrike ere egunero joaten zen gaixoren bat baldin bazegoen eta... Nire lana izaten zen historial medikuak prestatzea, bakunak jartzea, norbaitek indizioa behar bazuen ez zeukan tailerretik irten beharrik... Gero berriz, zauri bat edo egiten bazuten eta neuk ahal banuen, artatu egiten nuen eta bestela Asepeyora, Azpeitira, bidaltzen genituen.

Lehendabizi, ordubete bat-edo Zestoako lantegian egoten nintzen, eta gero Iraetara joaten nintzen.

Garai hartan aplikatu zitzaidan Joanek, Arroako apaizak, Sorazun istripua izan zuenekoa [Joan Aldasoro Begiristain hil egin zen, ospitalerako bidean, 1974ko urrian]. Don Enrikek deitu zidan hara joateko. Ez zait sekula ahaztuko. Gogorra izan zen hura.

Garai hartan egin nuen Bilbon ikastaroa, enpresatan lanean jarduteko titulua ateratzeko. Autoz joaten ginen arratsaldero hiru neska, hiru bat hilabetetan zehar.

Eta horrela ibili nintzen Guztiok Bat itxi zen arte. Sorazunera ere joaten nintzen arratsaldetan.

“Nik amari askotan esaten nion ume txiki bat ekar zezala, eta nire amak beti, “aitatxo etorritakuan”.

Gure etxean beti hori zen, “aitatxo etorritakuan”

Odol-emaileetan ere ibilia zera, ezta?

Bai etxez etxe indizioak ipintzen eta umeen belarritakoak jartzeko zulotxoak egiten ere bai; uff zenbat umeri!

Eta odol-emaileetan sartu ninduen ni Tomas Etxabek; esaten zidan “ber deu ta, ber deu ta...”. Zeren, orduan etortzen ziren hona, uste dut, txoferra eta bi erizain. Eta Zestoa izan da oso herri emankorra odola emateko. Eta hartu behar izaten zuten tentsioa, eta bata eta bestea, eta berriro don Enrikek: “Aizu, Amapola, joango al zinateke sikiera tentsioa hartzera, zeren-eta han jende asko dago”, eta abar eta abar... Eta nik, “bueno...”, eta hala hasi nintzen.

Hilabetero, joaten nintzen, tentsioa hartzen nien, eta horrekin asko laguntzen nien. Baina zerbait pasatzen bazen, don Enrikeri deitzen genion, orduan ez zen etortzen medikurik-eta. Don Enrike, akaso ideiatan ez ginen bat etorriko baina mediku eta pertsona bezala niretzat izan zen... ikaragarria.

Hasieran Elizondo zinema goian egiten ziren odol-ateratzeak. Tomas Etxabe, Joxe Iriondo, Fati, Maria Luisa Olaizola eta, horrela, lagun talde bat zegoen odol-emaile elkartean. Hona pozik etortzen ziren odola ateratzera, eta lanak amaitutakoan Gure Txokora eramaten gintuzten afaltzera.

Denbora asko ibili zinen elkartean lanean, ezta?

Lehendabiziko etapa hura amaituta gero, Juanita [Aranguren] etorri zitzaidan, eta “zu ohituta zaude eta zergatik ez diguzu esku bat botatzen odol-emaileen elkartean?”. Eta hala sartu nintzen. Eta senarra berriz, Antonio, anbulantziako txofertza egiteko erakarri zuen. Zeren garai haietan, Tomas Etxabek herrian anbulantzia bat edukitzea lortu zuen, eta hainbat boluntarioei ikastaro txiki bat eginarazi zien, eta gasolindegian, han kafetegi moduko toki bat zegoen erabiltzen ez zena, eta han egoten ziren asteburuan “guardia” egiten anbulantziarekin. Eta Tomas horretarako zen, di-da, di-da, segituan erakartzen zuen jendea lanerako.

Baina Juanitak odol-emaile elkartean sartzeko eskatu zidanean, ordurako asko profesionalizatuta zegoen dena. Medikua etortzen zen, bi erizainen ordez hiru... Hura izan zen nire bigarren fasea; ia hogei urte edo horrela. Orain, hori bai, urte gehien jarraian egon dena Mari Karmen Korta izango da.

fernando arzallus

203.qxp_55 25/3/19 0:02 Página 10

Onintza Irureta Azkune kazetari zestoarrak Berdea da more berria liburua kaleratu berri du. Otsailaren 20an egin zuen aurkezpen ekitaldia Bilboko Bira kultur gunean.

Liburuan, Bizkaiko zahar egoitzetan, 378 eguneko greban, parte hartu zuten zortzi langileren testigantzak jaso ditu Iruretak.

Ordura arteko egoera ulertu ahal izateko, 80ko hamarkadatik gaur arterako sektorearen ibilbidea ere aztertu du kazetariak kaleratu berri duen lanean. Liburua “Argia” hedabideak eta ELA sindikatuaren Manu Robles-Arangiz Institutuak elkarlanean argitaratu dute.

•

Zer kontatzen du Berdea da more berria liburuak?

378 egun iraun zituen greba baten inguruko kontakizuna da. Greba horren kronika edo kontakizun hutsa dela ulertu dute batzuek, baina ez da hori, liburuak greba hori zergatik gertatu zen kontatzen du. Azkenean, langile borroka bat izan da: emakumeak langileak dira, gatazka bat daukate, borrokan ari dira eta kalera atera dira, azken finean, borroka feminista da. Zaintza lanak egiten dituzte emakume horiek eta sektorean lanean diharduten langileen %95 emakumeak dira. Zaintza lanak, beti, emakumeek egin dituzte; izan adinekoak zaintzen, izan umeak, izan bestelako pertsona zaurgarriak, eta ez da kasualitatea. Jakina, doan egin dute lan, eta orain kobratuta, baina lan baldintza kaskarretan ari dira gauza bera egiten.

Zaintza lanak egiten dituzten horrelako beste sektoreetan gauza bera gertatzen da.

Oso sektore prekarizatuak dira. Antzeko lanetan ari diren gizonezkoen baldintzak konparatuz gero, datuak oso ezberdinak dira.

Datuak zeuk bilatu dituzu...

Liburuan 80ko hamarkadatik gaur eguneraino sektorean egindako hitzarmenak aztertu ditut eta hitzarmenez hitzarmen lan baldintzetan eboluzioa ikusi da: soldatak, asteburuetako plusak, lanorduak...

2016an langileek beren egoera salatzeko hasi zuten greban beraiei gertatutako zerbait soilik ez zela salatu nahi zuten. Emakumeak nagusitzen diren sektore ia guztiak prekarizatuta daude eta hori da emakumeak garelako. Batez ere zaintzarekin gertatzen da.

Zaintza erdigunera ekarri nahi zuten. Lan gatazka enpresekin eta Bizkaiko Foru Aldundiarekin zuten. Zaharrak zaintzea zerbitzu publikoa da, edo hala izan beharko luke, baina Bizkaiko Diputazioa pribatizatzen ari da. Diru publikoa horrela gestionatzea erabaki dute.

Grebalariak kexu ziren Diputazioaren jarrera ezagututa: “Zaintzara dedikatzen ari gara, gizartearen zati handi bat zaintzen dugu baldintza oso txarretan. Ikaragarrizko lana egiten dugu eta zuk [Diputazioak] esaten didazu erakunde publikoa zarela eta ez daukazula “Orain lasai joaten naiz txiza egitera” ardurarik lan Elkarrizketatu dudan emakume batek, Lara Góngora gatazka honeGóngorak, esan zidan goiz osoa pasatzen zuela tan? Patrokomunera joan edo urik edan gabe. Beti iritsi ezinda zebiltzan, eta azkenean komunera joatea ahazten nalak zitzaion. Orain atsedena lortzeko borroka egin du eta badaki ofizialki eskubidea duela 20 minutu hartzeko.

Lan zama bera dauka, baina orain kontzientzia arazorik gabe doa komunera. Asko harritu ninduen kontakizun honek. Langile hau ahaldundu da eta ulertu du bere eskubideak zapaltzen badizkiote aurre egin behar diela nagusiei, ezin duela beti bigarren lerrotik begira egon.

203.qxp_55 25/3/19 0:02 Página 11

1 ez du negoziatu nahi eta zuk [Diputazioak] bestaldera begiratzen da. Berak esaten zidan berriz greba egin beharko balitz, berriro duzu esanez gatazka patronalarekin konpondu behar dudala. Ez egingo lukeela. Horrela zioen: “Lanik gabe gelditu naiz, baina besgaituzte langile bezala tratatzen, baizik eta emakume gisa”. te pertsona bat naiz. Dagoeneko ez naiz inoiz izango lehengo Negoziazio mahaietan tratu horren adibideak izan zituzten. pertsona eta sentitzen dut balio dudala lanerako, kalerako, famiHorietan ikusten da benetan nola kontsideratzen duten parekoa liari eusteko...”.

378 eguneko greba egin zuten. emakumea, eta ez langilea, eta emakume izanda 17. mailako Bai, 2.000 emakume inguruk. Batera inoiz ez zeuden. Izugapertsona. “Zuena ez al da bada senarraren soldata osagarria?” rrizko zerbitzu minimoak zituzten, egunez %80-90 eta gauez Oraindik horrelakoak entzuten dituzte, ironiaz hitz egiten diete, ehuneko ehun. Txandaka egiten zituzten greba egunak. Nahiz boterea dutela adierazten diete langileei.

Langile batek oso ondo esaten zuen: “Gu oso kontziente ginen eta denek greba egiteko aukerarik ez izan egoitzetan antzematen zen haien falta, beti ezin iritsi ibiltzen baitziren. Lantoki bagurea borroka feminista zela. Enpresariek, nahi gabe, beti gogokoitzeko ordezkari sindikalaren lanik garrantzitsuenetako bat rarazten ziguten emakume ginela, ez langile”.

Zortzi emakumeren testigantzak bildu dituzu. Zeren arabera zen egunero-egunero lanean nor geldituko ziren eta grebara nor hautatu dituzu? joango ziren antolatzea, horrela nahi zuten langile guztiek hartu ahal izan zuten parte greban. Horrela, emakume guztiak irteten Bertako ordezkari sindikal batek aukeratu zituen. Ni greziren kalera eta kalean ba pasa eta gero sartu naiz kontu honetan eta Bokazioa ahaldundu ziren. pertsonak ez nituen ezagutzen. Berak oso ondo • Lanean hasteko beharra zeukaten emakumeak Haien sektorea ikusgarri ezagutzen zituen emakume horiek denak, eguezagutu ditut, banandu edo dibortziatu direlako, seme-alabak haien kargu dituztelako. egitea lortu zuten, eta nero beraiekin Bilboko kaleetan greban ibili zeUrte luzez ez dute kotizatu, etxetik kanpo ez zaintza erdigunean jartzea. lako. Zortzi aukeratu zituen. dutelako lanik egin. Derrigor hasi beharra Gehienak eskarmentu handiko emakumeak diBeraiek greban zeudela zuten enpleguren batean. Hala ere, denek ra, langile borrokatan zailduak eta kontzientzia fegizartea konturatzea nahi bokazioaz hitz egin didate. Egoitzetako lana bokaziorik gabe ezin dela egin kontatu didate. minista dutenak. Beste batzuk gazteak, afiliatu gazuten, eta batik bat, zergabe zeudenak, horrelako saltsatan hasiberriak. tik zeuden greban. Borroka Emakume helduak ere badira, 55 urte ingurukoak, kontzientzia feminista agerian utzi nahi zuten, eta herritarrei mezu zuzena feminista oso gutxikoak, beti beldurrak bizi izan direnak, lan bal- eman nahi zieten: “Aizu, zaintza lanetan ari garen emakumeak dintzak eta lana galtzeko beldurrez, karga familiarrak dituztegara, lan baldintza kaskarretan, zaharrak ez daude ondo zaindunak, asko dira bananduak eta dibortziatuak. ta, eta bihar zure gurasoren bat edo zu zeu nire lantokira etorriElkarrizketatzerakoan profil desberdinak antzeman zeniko zarete bizitzera. Zure arazoa ere bada”. Pertsonen zaintzaz tuen? eztabaida piztu nahi zuten gizartean, sustrai matxista sakoneko Antzematen nuen noiz ari nintzen eskarmentu handiko pergaiaz hitz egin nahi zuten, gizarte ereduaz. tsonekin eta noiz ez. Eskarmentu handikoak urtetan ordezkari Eta lortu dute gizartearen zati batek ulertzea eta beraien alde sindikal izan dira eta badakite zertan ari diren, badakite borroka jartzea. Orain dela hogei urte kontrakoa gertatzen zitzaien: kalehauek nolakoak diren. Oso kontziente dira emakumeak direlara irten eta “kriminalak” edota “krudelak” deitzen zieten "zahako daudela egoera horretan. Ez dira salbuespen sentitzen, ez durrak abandonatzen" ari zirelako. Horri buelta ematea lortu dute.

Zer izan da liburua egiteko zailena? te pentsatzen “guri egokitu zaigu gure egoitzako zuzendaria kabroi [edo alu] galanta delako”. Oso ikuspegi globala dute eta baNabarmen liburuaren lehen zatia izan da zailena. Liburuak bi dakite zaharren egoitzetako sektorea bezala garbitzaileen zati ditu. Bigarren zatian zortzi emakumeen testigantzak jaso disektorea, etxez etxeko langileen sektorea, ikastetxeetako jantotut. Grebaren sustraiak ulertzeko lehenengo zatian 80ko hamarkietakoa… egoera prekario berean daudela, emakumez osatutakadara egiten dut atzera. Garai hartan ikusten da emakumeek ko sektoreak direlako. nola egiten duten lan egoitzetan. Zaintza lanetan ederki zailduta Beste langileak ez. Besteak agian, itxiago daude, globalki ulerzeuden emakumeak, etxekoak doan zaintzen baitzituzten, ematzeko zailtasun gehiago zituzten. Arazoa haien lantokikoa zela kumeak zaintza odolean eramango balu bezala. Zaintza-lanak irudikatzen zuten. Kontakizuna ezberdina da, bizipen oso ezbermusu-truk egitetik kobratzera pasa ziren, baina inondik ere ez dinak dituzte. Greba bera da, baina kontatzeko modua, bakoitza langile duin baten moduan. Senarraren soldata osagarria zen nondik datorren, oso ezberdina da, eta hori da aberasgarria. Maemakumearena. Kontu horiekin hasi dut liburua. ELA sindikarisol [Rueda Espinha] dut gogoan. Dibortziatua eta bi alaba. Betuak apustua egin zuen sektore horretan, eskarmentu handiko rak esaten zidan ez zela ahotsa altxatzekoa, ez etxean, ez lantogizon sindikalistak jarri zituen lehen lerroan eta sektorea egitukian, ez bizitzako beste eremuetan ere, eta bat-batean halako ga- ratzen hasi ziren. Gero, gizonek lehen lerroa utziko dute eta tazka latzak harrapatu zuen. Kikilduta hasi zen greban parte emakumeek hartuko dute lidergoa. Emakumeak dira langile eta hartzen eta grebalari lagunei esker indarra hartu zuen. Emakuemakumeak ahalduntzen dira.

Azkenean bosgarren hitzarmena sinatzea lortu zuten... me hau kaleratu egin dute. Greba egin eta gero lanik gabe gelditu Egia esan ia ahaztu zait hitzarmenean zein lorpen izan zituzten. Izan ere, greba honetan beste gauza batzuek hartu dute garrantzia: sektore feminizatua izatea, zaintza lanak lehen lerrora ekartzea, emakume grebalariek lortu duten ahalduntzea… Grebalariek zioten bosgarren hitzarmen honetan helburua lanbidea duintzea zela, behingoz baldintza duinetan lan egitea. Gutxienez 1.200 euro eskatu zituzten, asteburuetako plusak igotzea, 20 minutuko atsedena, urtean 1.592 ordu lan egitea (2000. urte inguruan 1.800-1.900 ordu egiten zituzten urtean). Eskatutakoak lortu zituzten 378 eguneko greba eginda.

itsaso waliño

1

203.qxp_55 25/3/19 0:02 PĂĄgina 12

T

xikia zela sartu zitzaion Naiara Olaizolari buruan kirol esatari izan nahi zuela. Futbolean jokatzea baino begira egotea gehiago gustatzen zitzaiola aitortu digu. Ametsa betetzen ari da.

Kazetaritzako laugarren mailan dago eta EITBk praktikak egiteko eskaintzen duen aukera baliatuz, Euskadi Irratian ari da kiroletako berriemaile modura.

Nondik datorkizu zaletasun hori?

Ez dakit zehazki zenbat urte izango nituen, hamar bat edo? Gure aitak kulpa handia duela uste dut. Errealzale oso sutsua da bera, eta txikia nintzela Anoetara eraman ninduen behin. Niri ikaragarri gustatu zitzaidan mundu hura eta behin eta berriz eskatzen nion Anoetara eramateko berriro.

Ordurako jada esaten nuen periodismo deportibo egin nahi nuela. Buruan sartu zitzaidan eta ez nuen inoiz iritziz aldatu.

Eta Euskadi Irratian ari zara praktiketan!

Bai, otsailean hasi nintzen eta maiatza bukaera arte egongo naiz.

Praktikak ez dira derrigorrezkoak baina EITBko hauek interesgarriak iruditu zitzaizkidan. EITB, EITB Kirolak (Bilbon), Gaztea, edo Euskadi Irratia zeuden aukeren artean. Asmatu ezinda ibili nintzen, baina, aurreneko aukera modura Euskadi Irratia jarri nuen, irratian gehiago ikasten zela esan baitzidaten. Ohartxo bat gehitu nuen, ordea: Euskadi Irratian bai baina kiroletan egin nahiko nituzkeela esanez.

Zure ahotsa entzuten da irratian?

Bai, ostegunetik igandera egoten naiz han. Ostegun eta ostiraletan Mezularia programaren ondorengo kirol tartea egiten du Kepa Iribarrek, 19:40etatik 20:00etara, eta kronikatxoak egiten ditut; ostiraletan Kirol Legez saioa 13:3014:00etara; eta larunbat eta igandetan Hiru Erregeen Mahaian. Hori gehiago izaten da zuzeneko elkarrizketak eta horrelakoak, Txetxu Urbietarekin. Nire ahotsa entzutean irratia jaitsi egin behar izaten dut oraindik, ez naiz eta nire ahotsa entzutera ohitu. Aita daukat kritiko handiena. Oso irrati zalea da eta berak esaten dit halako ondo, eta bestea, berriz, beste modu batera egiten baduzu hobe...

Azken boladan badirudi emakume gehiago ikusten dela mundu honetan?

Telebistan-eta edertasun ikuspuntutik jartzen dituztela? Pentsa liteke, baina irratiari dagokionez ez nuke hori esango. Telebistan kirol esatari gisa orain arte kirol zehatz batzuetan (gimnasia erritmikoa...) edo elkarrizketak egiten ikusten ziren emakumeak; oso gutxitan aditu gisa edo partidua kontatzen. Baina gero eta emakume gehiago dabil kiroletan ere. Euskadi Irratian, esate baterako, Maddi Garmendia, Maitane Urbieta, Arritxu Iribar... Nire inguruan genero ikuspegia asko zaintzen dela konturatu naiz, oreka bilatzen da. Emakumeen kirol gehiago ikusi eta entzuteko esfortzua egiten ari da.

Ikasten ari zaretenon artean ere antzematen da?

Bai, Madrilen egon naiz kiroletan espezializatutako kazetaritzako hautazko bat egiten. Hasieran espero nuen denak gizonezkoak izango zirela baina nire sorpresarako erdiak edo ginen neskak.

Ametsa bete duzula sentitzen duzu?

Hemen asko ikasten ari naiz, giro ona dago eta asko laguntzen didate.

Praktiketan ari naiz eta agian hementxe bukatuko da dena, baina gustura nago, ametsa nuena benetan zer den probatzeko aukera izan dudalako.

jone bergara

bota librean

203.qxp_55 25/3/19 0:02 Página 13

1

.

Zestoan, emakumea eta zientzia Izenburu horrekin, ona izango litzateke aztertzea Zestoan zientzia arloan emakumeek historian zehar eginiko ekarpena. Baina hori beste norbaiten esku utziko dut. Ona izango litzateke baita ere, gaur egungo zestoar emeek zientziari eginiko ekarpenaren azterketa egitea. Hori ere ez dugu hemen egingo.

Nik zientziaren munduan eginiko ibilbidean bizitako hainbat egoera Muxu-truk AEK-ko ikasleok astero hitz azpimarratuko ditut, ezkutu bat asmatzeko saioa egiten dugu. Aribesteak beste, gizarte keta fina da euskal hiztegia astintzeko edota patriarkal honetan hitz berriak ikasteko. Hala gertatu zitzaidan oharkabean pasa ohi diniri duela gutxi asmatu genuen hitz ezkutu baren gertaerak zerrentekin: musu-truk. datzeko, askotan arrainak uretan bezala bizi baikara, Hau batzuentzat erabat arrunta bada ere, niohartu gabe zerk inguratzen gaituen eta zer arnasten duretzat hitz berri-berria da. Bai, bai, benetan gun. Baina horretan hasi aurretik, azken boladan piztu harritzekoa banauen emakume baten, Mondragon Unibertsitateko irada ere, guztiz kasle Amelia Barquínen, adibide bat kontatuko dut. Haegia. Ezin dut lako esaldi batean zer ulertzen dugun galdetzen du Barpentsa, behinquínek: “Bizilagun berria etorri da bere emaztearekin!”. tzat, kanpoan Zer ulertzen dugu? Bada, bizilagun gizonezko berria etoegon naizen urrri dela eta bikotekidea ekarri duela berarekin. Ez dugu teetan hain gusulertzen emakumezko bizilagun berria bere emaztea tuko dudan hitz aurkeztera etorri zaigula edo besotan ekarri duela… Dehau ahaztuta nok erabiltzen dugu hizkera patriarkala. izan dudanik.

Horren harira, zientziaren munduan lanean ari nintzela Musu-truk entzun nuenean honako hau buruikusitako perla batzuk erakutsiko ditut. Behin, departaratu zitzaidan: esan ohi da euskaldunak, oromentu buruak, urteko diruen balantzea aurkeztu zuen. korrean, ez direla besarkadazale ezta musuzaGastuen artean emakumezko baten haurdunaldi baja le ere; hotz eta urrunak direla (ni ez naiz "orozenbat zen azpimarratu zuen. Harrigarriena da garai kor" horretan sartzen, horregatik hartan gizonezko lankide bat ere bajan zegoela eta ha"euskaldunak" eta ez "euskaldunok"). Hala bamar hilabeteko baja aurreikusten genuen. Baina horren da, esan iezadazue nola geurea den hizkuntza aipamenik ez zuen egin. honek halako hitz goxo, samur, xarmant, eder Beste batean, departamentuko zuzendariari ohartarazi eta maitagarriak ezagutzen dituen, hizkuntza zioten emakumezko gazte gehiegi geundela lantaldean. hiztunok egiten badugu erabileraren poderioz.

Lan munduan, eta nola ez, zientziari lotutako lanetan, Musu-truk ahoskatzerakoan muxu-truk esanohikoa da emakumeek lanaldi murriztuak eskatzean argo genuke, ez da hala? Belarrira -nire belarrira dura murrizketak izatea, baina lan karga ez. Ez dut inora gutxienez-, are eta goxoago, xamurrago, maijoan beharrik horren adibideren bat aurkitzeko. Neuk ttagarriagoa da. lanaldi murriztua nuen eta urte guztian zehar ezin iritsi Benetan gustoko dut ikasi berri dudan hitz ibiltzen nintzen. Uztailean aldiz, denok izaten genuen hau. Edonon egonda ere, beti euskaltzale izan udako ordutegia, alegia, ordu gutxiago egiten zuten lan naiz eta halako hitz kuttunek hizkuntza holankideek ere eta orduan nik lasaiago egiten nuen lan, nenganako dudan zaletasuna eta maitasuna beste guztien erritmoan. areagotu egiten dute, zuena ez?

Bi adibide iritzi-zutabe baterako, beste hainbat adibide Hemendik aurrera mesedeak muxu-truk are arnasa estutzen digun lepoko dotorea deskribatzeko. eta gusturago egingo ditut. Bai alajaina!

.

sorkunde etxezarreta

lierni arrieta irureta

3

203.qxp_55 25/3/19 0:02 Pรกgina 14

danbolin.eus

Gipuzkoako Neguko Igeriketa Txapelketa irabazi du Jurdan Arakistainek

Gipuzkoako Neguko Igeriketa Txapelketa jokatu da martxoko bigarren asteburuan Irungo Azken Portu igerilekuan.

Jurdan Arakistain zestoarrak igeriketa egokituko modalitatean hartu zuen parte eta lehen postua eskuratu zuen.

Hiru urte zituela hasi zen igeriketan Jurdan. Zumaiako igerilekura joaten zen orduan eta oso gogoko zuen. Duela bi ikasturte Azpeitiko Izarraitz Igeri Elkartean hasi zen eta 2017ko maiatzean jokatu zuen lehen txapelketa. "Crol" eta "bizkar" modalitatetan aritzen da, 50 eta 100 metrotan.

Kontzertu didaktikoa Zestoako Banda eta ikastetxearen eskutik

Eguraldia lagun, jendetza bildu zen aurten Euskal Herria plazan eskaini zuten kontzertu didaktikoan. Zestoako bandak eta ikastetxeak elkarlanean antolatzen dute emanaldia.

Adur Barrosok "A tribute to Benny Goodman" jo zuen sarreran, klarinete bakarlari modura. Ondoren museo bateko bisita moduko bat ere eskaini zuten haurrek. Eta besteak beste, "Carmen" operari buruz ere zertxobait gehiago ikasteko aukera izan zuten bertaratu zirenek.

San Joan krosaren 41. edizioa

Martxoaren 19an jokatu zen Zestoako Herri Krosaren 41. edizioa. Herriko txikienek eman zioten hasiera egunari.

Ondoren, benjamin, alebin eta infantilen txanda izan zen urtero bezala eta azkenik, helduen lasterketak izan ziren. Helduen lasterketetan guztira, 198 korrikalarik hartu zuten parte: 85 ibilbide motzean eta 113 luzean.

203.qxp_55 25/3/19 0:02 PĂĄgina 15

1

5 Xoxotera irteera Korrikaren baitan

Korrikak eta Agiro Mendi Klubak antolauta, Xoxotera irteera egin zuten martxoaren 17an. Eguraldiak asko lagundu ez bazuen ere, apirilaren 12an Zestoara iritsiko den Korrika girotzeko egin zen ekimena. Ostiral goizean iritsiko da aurten Korrika Zestoara. (Ikusi Agenda atalean egun horretarako antolatuta dauden ekintzak)

I. mendiko argazki rallya

F11 Argazki Elkarteak eta Agiro Mendi Klubak antolatu zuten elkarlanean aurreneko aldiz mendi rallya.

hortik zihar Aitor Torralbo Dublinen Zer dela eta Guatemalan?

GBa 2015an Txinatik alde egin nuen eta unibertsitatean hastea erabaki nuen. Euskal Herrian pasa nituen hilabete batzuk unibertsitate bila eta egun batean gutun bat jaso nuen National College of Ireland-etik, onartu nindutela esanez.

Maletak hartu eta 2016ko udan hona etorri nintzen bizitzera.

Zein da zure egunerokotasuna?

Ba ezer harrigarririk ez; goizetan astelehenetik ostiralera klaseak izaten ditut, eta astean bost egunetan lan egiten dut arratsalde-gauetan, cocktail bar batean. Egia esan kanpoan ibiltzen naiz asko, hilabetean behin bidaia bat inprobisatzen dut, gutxienez. Belfast, Londres, Bartzelona, Paris, Edinburgo‌ Igande goizean jaiki eta, ez dakidanean hemen zer egin, hegazkin merke bat hartzen dut edonora. Udak ez ditut behin ere hemen pasa; 2017an 3 hilabete egon nintzen kanpoan bidaiatzen eta 2018an urte sabatikoa hartu nuen bidaiatzeko: Georgiatik ia Himalaiaren ertzeraino eta handik buelta Greziaraino egin nuen, dena lurrez. Gero Kazakhstanen bizi izan nintzen 3 hilabetez, Gabonetarako Zestoara eta gero Dublinera itzuli aurretik.

Zer topatu duzu han?

Ba zerbait hunkigarria da hemen dagoen etxegabe kopurua, hiri osoa beteta dago. Alkoholarekin ere arazo oso handia dago hemen, eta etxeen alokairua Europa eta munduko garestienetakoa da. Familia, gazte zein zahar asko kalean geratzen dira egunero, ez dut munduko beste inon halakorik ikusi.

Zer eramango zenuke hemendik horra?

Janaria, beti, euskalduna zarenean beti konparatzen duzu hango janaria beste lekuetakoarekin, eta ez dago inoiz konparatzerik, Euskal Herrian bezala ez da inon jaten.

Udaberriko festa ikastetxean

Urtero legez, aurten ere Udaberri festa izan zuten martxoaren 15ean, Zestoako ikastetxeko haurrek.

Jarraitu irakurtzen danbolin.eus-en

203.qxp_55 25/3/19 0:02 Pรกgina 16

M8 adiel zabala, imanol salegi, eduardo arregi (F11 argazki taldea)

203.qxp_55 25/3/19 0:02 Pรกgina 17

iinkesta.

1

7 Zer iruditzen zaizu Laranjadi plazan ikurrina jartzea?

8

jaxone eizagirre 47 urte

kb

ale

Ondo, beste herri batzuetan ere jartzen dute eta Laranjadi plaza leku egokia dela uste dut. marian ibarguren 52 urte

Oso ondo iruditzen zait, beste herritan ere egoten da eta hemen zergatik ez? Nire ustez ondo dago.

Ikurrina baino lehenagoko premiak badaude Laranjadin nire ustez. Horren partez beste zerbait jartzea ana agirrebengoa egokiagoa irudi48 urte tzen zait, adibidez, egoera onean dauden komun publikoak. maider gorrotxategi 41 urte

Sansinenea industrialdearen parean, erreka bazterrak zaborrez beteta daude.

San Joango ermita inguruko eskailerak konpontzen hasi dira.

ale

(Erantzuleak guztira: 73)

Ikurrina jartzea ez zait gaizki iruditzen baina nire ustez, ez dute leku egokian jarri.

Zuhaitza zegoen lekuan jartzea ez zait egokia iruditzen. Lehen berde eta zuhaitz gutxi zegoen eta orain, hor ikurrina jarrita, are gutxiago.

203.qxp_55 25/3/19 0:02 PĂĄgina 18

Otsaileko erantzuna

“Pepe� loroa zen

. Trenak pasatzen ikusteko toki pribilegiatua zuen, izan ere, Hotel Estacion izenekoan bizi zen (gaur egungo Gisasola egoitzan), Urola trenak Zestoan zeukan geltokiaren ondoan. Gineatik ekarri zuten, beste loro batekin batera, eta hitzak esaten ikasteko erraztasun handia omen zeukan. Loro honen anekdotak IĂąaki Zubeldia idazleak Zestoako loroa liburuan jaso zituen.

Anekdota asko daude loroaren inguruan, baina famatu egin zuena horietako bat da: geltokiko buruaren txilibitua egiten ikasi zuen, eta hala, geltokian geldirik zegoen trena martxan jarriarazi zuen txistua jota, makinistak pentsatu baitzuen geltoki buruaren txilibitua zela. Zorionez, susto bat bakarrik izan zen, epaitegietara eraman zuten kontua, baina loroa absolbitu egin zuten. Parisko abeslari batek Le train et le perroquet izeneko bolero bat atera zuen gertaeraren inguruan.

Zein ote da hil honetako asmakizuna? Hementxe dituzu pistak:

?

1. Trenaren kearen usaina bertatik hartzen da gaur egun.

2. Jauntxo familia bat bertan bizi izan zen.

3. 13 urtez desagertuta egon zen toki honetako sarraila bat.

4. Familiako azken bizilagunak bertan hobiratuta daude.

Jolasaren arauak:

Hilero 4 pista emango ditugu hitz bat (edo kontzeptu bat) asmatzeko.

Asmatu beharreko hitzak Zestoarekin harremana izango du.

Erantzunak hilaren 20a baino lehen bidali beharko dira: E-posta: zestoa@aek.eus Mezua edo whatsapp-a: 670 420 048 Ikasturte amaieran SARIA zozketatuko da (bazkari edo afari bat). Asmatzaile guztiak sartuko dira zozketan; zenbat eta gehiagotan asmatu, aukera gehiago saria eskuratzeko!

203.qxp_55 25/3/19 0:02 Página 19

agenda

1

martxoa 27 28

asteazkena

Ardo kata Laiaken HGAren eskutik, hiru godello eta menzia bat dastatuko dira.

osteguna

Kolore Guztietako Basoak elkartearen hitzaldia (basoen landaketa) Portale Kultur Elkartean, atsaldeko19:00etan. Portale eta Katamarrua Natur Taldeak antolatuta•Los Anzi's Austriako olioaren (kalabaza haziz eta intxaurrez egina) aurkezpena Laiaken egunean zehar.

29 •

ostirala

Barbantxo Zestoan eta Aizarnan. " Euskal preso, iheslari eta deportatuak etxera" lemapean kontzentrazioa.

•Neskengan bokazio zientifiko eta teknologikoa sustatzeko proiektua. Oihane Larrañaga herritarraren eta Nora Olañeta azkoitiarraren bisitarekin. Jendartean dauden estereotipoei buelta emango zaie, genero rolei buruzko usteak desmitifikatzeko.

30

larunbata

XVII. plazatik gaztetxera bertso saioa.20:30ean afaria gaztetxean. Ondoren, bertso saioa: Beñat Torres, Mikel Iturriotz, Iker Letamendia, Alexander Idoeta, Bittor Zubiagirre eta Peru Aiartza.

apirila 05

ostirala

06

larunbata

Haurrentzat jolasak Barbantxo Aisialdi Taldearekin, Arroabean eta Iraetan.

•Inspira steam, Gaztelekuan (DBHkoentzat).

Zestoa-Gaintxipia-Lastur-Zestoa.

Agiro Mendi klubak antolatuta BTT irteera.

07 08 09 12

igandea

13 14 26

larunbata

Zarautz - Zestoa ibilbidea Agiro Mendi Klubak antolatuta.

astelehena

Lasaon, auzotarrek pasta freskoa egiten ikasteko ikastaroa eta Aste Santuan auzoko gaztetxoentzat Paintball egitera irteera.

asteartea

Ertxiña musika eskolako 2. hiruhileko azken entzunaldia 18:00etan musika eskolan. Instrumentuak: txirula, txistu eta flautak.

9

ostirala

21. Korrika Azpeitia aldetik etorriko da eta goizeko 10:35ean iritsiko da Zestoara (Arozena aurrean herrira sartu eta Gurutzetik berriro ere Ertxinondo aldetik errepidera irtengo da). Jarraian Herri Eskolako umeek euren ibilbidea egingo dute. Korrika pasa ondoren, hamaiketakoa Portale Kultur Elkartearen eskutik Portalen. Gauean, Bertso afaria Gaztetxean, Korrika Kulturalaren eta Gazte Asanbladaren 30.urtemugaren baitan (txartelak Koiote, Portale eta AEKn).•Inspira steam, Gaztelekuan (DBHkoentzat) •Haurrentzat jolasak Barbantxo Aisialdi Taldearekin, Aizarnan eta Zestoan.

Gazte Asanbladaren 30. urteurrenaren baitan egun osoko egitaraua.

Gauean bertsio gaua.

igandea

Agiro Mendi klubak antolatuta, Santa Engrazira irteera umeekin.

Mahai ingurua eta kontzertu akustikoa Gaztetxean. •" Euskal preso, iheslari eta deportatuak etxera" lemapean kontzentrazioa

ostirala

ud

alekuak

Apirilak 1-maiatzak 2: haur eta nerabeen izen-emateak eta apirilak 1-12: begiraleen izen-emateak. ekainaren 24tik uztailaren 19ra bitartean Udaleku irekiak (3-8 urte; 2011-2015 urteen artean jaiotakoak) Kirol udalekuak (9-12 urte; 2007-2010 urteen artean jaiotakoak) Uda gazte (13-16 urte; 2003-2006 urteen artean jaiotakoak) Informazio gehiago http://www.zestoagazte.zestoa.eus

Ga

ztelekuan ere KLIKA!

Ap.04: mihiluze, euskararekin jolasean (3. ziklokoentzat) Ap.09: txapa-tailerra (1-2.ziklokoentzat) Ap.11: euskaraokea (3.ziklokoentzat) Ap.13: zinema euskaraz: "Anfitrioi berezia" (DBHkoentzat)

Ha

uteskundeei begira:

Zestoako EH Bilduk:

AUKERAK BALIATUZ, ZESTOA ILUNETIK ARGITASUNERA Apirilak 2 asteartea: Eredu sozioekonomiko herrikoia; 19:00etan kultur etxean.

Apirilak 4 osteguna: Zestoa berdintasunerantz; 19:00etan kultur etxean.

Apirilak 9 asteartea: Azpiegitura publikoak eta etxebizitza politikak; 19:00etan kultur etxean.

Apirilak 11 osteguna: Udala eta herrigintza; 19:00etan kultur etxean.

Zestoako EAJ-PNVk:

HERRIAREN ETORKIZUNA ZUREKIN LANDU NAHI DUGU Apirila 1 astelehena: Arroagoian 19:30ean Apirilak 2 asteartea: Iraetan, 19:30ean Apirilak 3 asteazkena: Lasaon, 19:30ean Apirilak 6 larunbata eta 14 igandean 12:00etatik 14:00etara Zestoako plazan; Zestoa, nolakoa?.

Zestoa hobetzeko herritarren proposamenak bidaltzeko helbidea: eajpnvzestoa@gmail.com.

640 917

203.qxp_55 25/3/19 0:02 Pรกgina 20