de puur muziek
16.10.2011 | 15:00 | CONCERTZAAL
B’Rock Vivaldi, Geminani & Avison: Concerti
Programma
Uitvoerders
Francesco Geminiani (1687-1762) Concerto grosso nr. 12, ‘La Folia’
B’Rock Rodolfo Richter | muzikale leiding & soloviool
Charles Avison (1709-1770) (uit: ‘Concertos in Seven Parts done from the Lessons of D. Scarlatti’) Concerto grosso nr. 5 in d Largo - Allegro - Andante moderato - Allegro
Viool Rodolfo Richter Meret Lüthi Lidewij Van der Voort David Wish John Ma Liesbeth Nijs Zefira Valova Jorge Jimenez
Concerto grosso nr. 6 in D Largo - Con Furia - Adagio - Vivacemente PAUZE
Altviool Luc Gysbregts Manuela Bucher Sylvestre Vergez
Antonio Vivaldi (1678-1741) Le Quattro Stagioni: Concerto nr. 1, Opus 8/1, RV 269, ‘La primavera’ 1. Allegro 2. Largo et pianissimo sempre 3. Allegro
Cello Rebecca Rosen Benjamin Glorieux
Concerto nr. 2, Opus 8/2, RV 315, ‘L’estate’ 1. Allegro non molto 2. Adagio 3. Presto
Fagot Benny Aghassi Contrabas Tom Devaere
Concerto nr. 3, Opus 8/3, RV 293, ‘L’autunno’ 1. Allegro 2. Adagio molto 3. Allegro
Luit Wim Maeseele Klavecimbel David Van Bouwel
Concerto nr. 4, Opus 8/4, RV 297, ‘L’inverno’ 1. Allegro non molto 2. Largo 3. Allegro
Aandacht! Gelieve uw mobiele telefoon uit te schakelen.
2
Vivaldi, Geminani & Avison: Concerti té populair geworden? B’Rock wil aantonen dat het de moeite loont de vruchten van Vivaldi’s grenzeloze verbeelding eens op hun eigen, muzikale waarde te beoordelen. Dan komen ze steevast naar voor als steengoede muziekstukken, vol vioolvirtuositeit maar vooral ook getuigende van Vivaldi’s schitterende inzicht in de mogelijkheden van een barokensemble.
Het zuiver instrumentale concerto kon in de barok vele verschillende gedaanten aannemen. De meest bekende is ongetwijfeld deze van het soloconcerto: de combinatie van één enkele solist met een instrumentaal ensemble bestaande uit strijkers en basso continuo. Dé barokcomponist die als geen ander met dat genre vereenzelvigd wordt, is Antonio Vivaldi (1678-1741) – geen wonder, aangezien hij honderden van dergelijke werken achter zijn naam heeft staan, waaronder ruim 200 voor viool-solo, het instrument waarop Vivaldi een verbluffende virtuositeit tentoon spreidde. Slechts een klein gedeelte van die concerti is echter regelmatig te horen op het concertpodium, wat veel te maken heeft met de grote populariteit die de vier concerti genieten die als “Le Quattro Stagioni” of “De Vier Jaargetijden” bekend staan.
Miniatuurconcerti Naast zijn vele soloconcerti componeerde Vivaldi ook een 40-tal zogenoemde ripienoconcerti, werken voor strijkersensemble en basso continuo, zonder solistische elementen. Meestal gaat het hierbij om fijn geslepen miniatuurconcerti die elk barokensemble toelaten uit te pakken met alles wat het in zijn mars heeft. Het concerto “Alla rustica” is van deze strijkersconcerti één van de vaakst gespeelde en dankt zijn bijnaam aan het rustieke karakter dat uit het eerste deel spreekt.
Beeldend karakter Vooral tijdens de opkomst van de hernieuwde belangstelling voor de barokmuziek in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw, waren Vivaldi’s Vier Seizoenen alom tegenwoordig – wat meteen ook het heersende beeld van Vivaldi sterk beïnvloedde. Het beeldende karakter van de muziek – Vivaldi neemt in feite in elk concerto een sonnet als uitgangspunt, dat hij daarop minutieus muzikaal uitbeeldt – sprak tot de verbeelding. Door de overname van heel wat thema’s uit deze werken in de wereld van elke dag (van ring-tones voor gsm’s tot achtergrondmuziek in grootwarenhuizen) is er de jongste tijd een zekere terughoudendheid ontstaan om deze stukken nog te spelen: zijn ze misschien
Nog een ander type barokconcerto, met in feite oudere roots dan het soloconcerto, is het concerto grosso voor meerdere solisten en ensemble. Dit genre, dat tot in de 17de eeuw teruggaat, werd rond 1700 door de in Rome werkende Arcangelo Corelli definitief op punt gesteld als de combinatie van een triosonate (twee violen en cello solo) met een strijkersensemble en basso continuo. Corelli, net zoals Vivaldi zelf een begenadigd violist, richtte zich niet zozeer op het virtuoze aspect in zijn orkestmuziek als wel op de structurerende afwisseling tussen solo- en tutti-passages en de snelle opeenvolging van
3
techniek tot in de puntjes en zijn werken – deels gebaseerd op de klaviersonates van Domenico Scarlatti – zijn een plezier om te spelen en te beluisteren.
meerdere korte deeltjes. Virtuoze variaties Wellicht nog populairder dan zijn concerti grossi, die postuum als opus 6 werden uitgegeven, waren de twaalf sonates voor viool en basso continuo opus 5, en met name de laatste sonate uit deze bundel. Corelli schrijft hier een reeks toenemend virtuoze variaties op een herhaald baspatroon, bestaande uit de reeds in de 16de en 17de eeuw gebruikte Folia – een baspatroon dat uit de (Spaanse) dansmuziek stamde. De populariteit van dit werk was zo groot, dat ook heel wat andere componisten als antwoord op Corelli’s werk hun eigen versie van de Folia schreven, of – in het geval van Corelli’s leerling Geminiani – een bewerking maakten van de originele solosonate voor groter ensemble, in dit geval een heuse concerto grosso bezetting (met extra altviool solo).
bio B’Rock Barokorkest B’Rock werd opgericht in 2005 op initiatief van klavecinist, componist, dirigent Frank Agsteribbe en contrabassist Tom Devaere. Het orkest is gehuisvest in Gent. B’Rock is ontstaan uit zin voor vernieuwing en verjonging in de wereld van de oude muziek. De vaste kern bestaat uit een twintigtal musici uit binnen- en buitenland, gespecialiseerd in de historisch geïnformeerde uitvoeringspraktijk. Barokorkest B’Rock onderscheidt zich door een uitvoeringsgerichte en stijlbewuste manier van spelen waarbij expressie en intensiteit centraal staan. In zijn programmakeuze verbindt het orkest vaste waarden uit de barokliteratuur met minder gekend repertoire uit de 17de en 18de eeuw. Daarnaast schenkt het orkest bijzondere aandacht aan de uitvoering en creatie van hedendaagse muziek op maat van zijn historisch instrumentarium. Onder de noemer B’Rock XS ontwikkelt het orkest grensoverschrijdende programma’s in kamermuziekbezetting.
Geminiani verspreidde in de eerste decennia de muziek van zijn leermeester Corelli én van zichzelf met zoveel enthousiasme in de Engelse hoofdstad, dat hij er een ware Corellirage mee voedde. Ook Engelse barokcomponisten zoals Charles Avison, auteur van een nog grotendeels onbekend maar hoogstaand oeuvre, voelden zich genoodzaakt het Italiaanse idioom à la Corelli over te nemen om succes te kunnen boeken, zodat in de jaren 1730 en 1740 Engeland zowat het enige Europese land was waar nog volop concerti grossi geschreven werden, op een moment dat het moderne, Vivaldiaanse soloconcerto de rest van Europa reeds veroverd had.
B’Rock doet regelmatig een beroep op toonaangevende solisten en gastdirigenten zoals Eduardo Lopèz Banzo, Gary Cooper, Christopher Moulds, Richard Egarr of Skip Sempé. Als artistiek leider van het orkest staat ook Frank Agsteribbe regelmatig aan het hoofd van het orkest. Barokorkest B’Rock speelt een dertigtal con-
Dat wil echter niet zeggen dat de muziek van iemand als Avison per definitie oninteressant zou zijn: hij beheerste de concerto grosso
4
Sonnerie en Hausmusik en vanaf 2002 is hij lid van het Palladian Ensemble (beter bekend als the Palladians).
certen per seizoen in binnen- en buitenland. Het orkest is zowel aanwezig op de Vlaamse podia van Gent (Muziekcentrum de Bijloke, Festival van Vlaanderen Gent), Brussel (Bozar, Kaaitheater, Klarafestival), Antwerpen (deSingel, Amuz), Brugge (Concertgebouw, MAfestival) als internationaal: Concertgebouw Amsterdam, Festival Oude Muziek Utrecht, Vredenburg Utrecht, De Doelen Rotterdam, Tage alter Musik Regensburg, de Innsbrucker Festwochen, Styriarte Festival in Graz of Wigmore Hall Londen.
Richter won prijzen op de prestigieuze International Early Music Competition for Ensembles in Brugge (2000) en de Antonio Vivaldi International Violin Competition (2001, eerste prijs). Sindsdien is hij een veelgevraagd solist en dirigeert hij vele orkesten, waaronder Academia Montis Regalis (Italië), Barokkanerne (Noorwegen), B’Rock (België), Die Kölner Akademie (Duitsland), Harmonia Universalis (Brazilië), St. James Baroque, the Orchestra of the Age of Enlightenment, the Hannover Band, the English Concert, en the Academy of Ancient Music (United Kingdom). Als solist en kamermusicus heeft Richter in Europa, Zuid-Amerika, Australië en het Midden-Oosten veel opgetreden (o.a. in prestigieuze zalen als de Wigmore Hall in Londen, het Concertgebouw in Amsterdam, Konzerthaus Wien, Sidney’s City Hall, Chicago’s Orchestra Hall en the Alice Tuly Hall in New York). Richter doceert barokviool aan het Royal College of Music in Londen.
Opera en avontuurlijk muziektheater vormen een belangrijk onderdeel van de artistieke werking. In samenwerking met Belgische productiehuizen als Muziektheater Transparant en LOD creëert B’Rock regelmatig nieuwe producties. Daarnaast wordt B’Rock dikwijls uitgenodigd door internationale operafestivals zoals Operadagen Rotterdam, KunstenfestivaldesArts of Musikfestspiele Potsdam Sanssouci. In 2012 debuteert B’Rock in de Munt/la Monnaie onder leiding van René Jacobs. B’Rock werd sinds zijn start unaniem lovend onthaald door zowel de nationale als de internationale pers. B’Rock geniet de structurele steun van de Vlaamse Gemeenschap, de Stad Gent en de Provincie Oost-Vlaanderen. Rodolfo Richter Rodolfo Richter is opgeleid als modern violist bij Klaus Wusthoff en Pinchas Zukermann en hij studeerde compositie bij Hans Joachim Koellreutter en Pierre Boulez. Hij studeerde barokviool bij Monica Huggett aan The Royal Academy of Music en werkte met de belangrijkste Britse barokensembles. Als kamermusicus werkt hij voor concerten en opnamen regelmatig samen met the Bach Players,
5
maart 2012: B’rock ontmoet orquesta barroca de sevilla Orquesta Barroca de Sevilla
Wist u dat Gent deel uitmaakt van het ‘Unesco Creative Cities Network’ in de categorie ‘Muziek’? Gent is hiermee na Bologna, Sevilla en Glasgow de vierde stad die in deze categorie opgenomen is. Het ‘Unesco Creative Cities Network’ past binnen de filosofie van Unesco’s ‘Global Alliance for Cultural Diversity’, dat in 2002 werd opgericht. Deze alliantie heeft als doel het opzetten van strategische en creatieve samenwerkingen tussen steden.
Bent u benieuwd wat dat geven zal? Schrijf dan alvast 11 maart 2012 in uw agenda. Of gaat u liever kijken hoe beide orkesten het doen in Sevilla? Dan moet u 9 maart even in uw agenda schrijven, en snel een vliegtuigticket naar Sevilla boeken!
Als lid van dit netwerk organiseert Muziekcentrum De Bijloke vanaf dit seizoen – samen met de partnersteden – een jaarlijkse Unesco-activiteit. De eerste editie focust op ‘oude muziek’ en zal doorgaan in Gent én Sevilla: het Gentse barokorkest B’Rock slaat op vraag van De Bijloke de handen in elkaar met het Orquesta Barroca de Sevilla. De twee orkesten zullen samen een gevarieerd concertprogramma in elkaar boxen met barokmuziek uit Gent én Sevilla. Een primeur!
B’Rock
Houd ook zeker onze website in de gaten voor alle info. www.debijloke.be
6
Nieuwe cd van B’Rock combineert John Cage en Antonio Vivaldi Barokorkest B’Rock presenteert zijn nieuwste cd: ‘Vivaldi/ Cage: 8 Seasons’. De cyclische opeenvolging van de seizoenen vormt het uitgangspunt voor een ambitieus programma dat Antonio Vivaldi (1678-1741) met John Cage (1912-1992) verbindt. Het befaamde concerto ‘Le Quattro Stagioni’ van Vivaldi zoals u het nog nooit gehoord hebt, naast het ‘String Quartet in 4 parts (4 seasons)’ van Cage, door dirigent Frank Agsteribbe gearrangeerd voor barokstrijkers. Een unieke dubbel-cd met B’Rock-pit gebracht! TE KOOP na afloop van dit concert en via www.b-rock.org.
GOED OM TE WETEN 17 oktober is Werelddag van Verzet tegen Armoede
Gent en het OCMW Gent. De Werelddag van Verzet tegen Armoede is een moment om daar extra bij stil te staan. Daarom worden vandaag 100 tickets verdeeld aan jonge gezinnen met een laag inkomen en mensen die het financieel moeilijk hebben.
Muziekcentrum De Bijloke knoopt mee de strijd aan. De Bijloke wil een open huis zijn waar iedereen welkom is, dus ook mensen die het financieel wat moeilijker hebben. In de loop van het concertseizoen stellen we daarom 1.000 tickets ter beschikking van kansarmen, dankzij een intense samenwerking met de Dienst Cultuurparticipatie van de Stad
Meer info over de Werelddag van Verzet tegen Armoede: http://www.17oktober.be
7
binnenkort WO | 19.10.11 | 20:00 Daan Vandewalle, Geoffrey Madge Mahler, Reger, Mozart
VR | 04.11.11 | 20:00 Les Arts Florissants | UITVERKOCHT De Wert, Marenzio, Monteverdi
ZO | 23.10.11 | 17:00 | MIRY (in Miryzaal, Hoogpoort 64) Docentenconcerten Docenten jazz/pop
MA | 07.11.11 | 20:00 Romina Lischka Dhrupad Fantasy
WO | 26.10.11 | 20:00 Phronesis Jazz DO | 27.10.11 | 20:00 Brussels Philharmonic, Joeri Basjmet (dirigent & altviool) Tsjaikovski, Sjostakovitsj, Schubert VR | 28.10.11 | 15:00 Jean-Guihen Queyras | UITVERKOCHT Bach: cellosuites nr. 1, 2, 3 | BWV 1007, 1008, 1009 VR | 28.10.11 | 20:00 Akademie für Alte Musik Berlin, Jean-Guihen Queyras (cello) Vivaldi, Caldara ZA | 29.10.11 | 20:00 Symfonieorkest Vlaanderen, Seikyo Kim (dirigent), Anna Vinnitskaja (piano) Tsjaikovski, Prokofjev, Sjostakovitsj
Bespreekbureau Muziekcentrum De Bijloke Gent J. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent Di - vr 10:00 - 12:00 & 13:00 - 17:00 | za 13:00 - 17:00 09 269 92 92 | tickets@debijloke.be | www.debijloke.be
DO | 10.11.11 | 20:00 Mengal Ensemble Dauprat, Mengal, Cherubini, Gallay, Busschop, Ryelandt, Herberigs, Lecail VR | 11.11.11 | 20:00 deFilharmonie, Kinderkoor van de Vlaamse Opera, City of Birmingham Symphony Chorus o.l.v. Martyn Brabbins Benjamin Britten, War Requiem WO | 16.11.11 | 20:00 Alexei Lubimov Schubert, Glinka, Hérold ZA | 19.11.11 | 20:00 Jazz & Sounds met o.m. Robin Verheyen, Aki Rissanen en Lisa Cay Miller DI | 22.11.11 | 15:00 Cecilia Bernardini & Mirsa Adami Van Beethoven, Brahms, Bartok
v.u. | Daan Bauwens • tekst: Diederik Verstraete © | Muziekcentrum De Bijloke Gent info@debijloke.be Muziekcentrum De Bijloke is mobiel dankzij het partnership met Gent Motors (www.gentmotors.be)