de puur muziek
de 15.01.13 | 20:00 | KRAAKHUIS
Dan Tepfer Muziekcentrum Gent
Improvisaties op de Goldbergvariaties
Programma
Uitvoerders
J.S. Bach (1685-1750) / Dan Tepfer (1982) Goldberg Variations/Variations Een dialoog met Bach
Dan Tepfer | piano
2
Dan Tepfer Improvisaties op de Goldbergvariaties tie. “Then this really cool thing happened… Mijn eigen improvisatie deed me dingen ontdekken in de muziek die ik eerder niet gehoord had. Ik improviseerde op Bach en dacht tegelijk: Oh, dit is misschien wat Bach bedoelde. Daarna ging ik terug naar Bachs eigen noten en probeerde ik dat erin naar boven te halen. Het was echt alsof ik in een dialoog met Bach verwikkeld was.”
Converseren met oude meesters is voor jazzpianist Dan Tepfer een gewoonte. Sinds 2007 is hij al de vaste duopartner van de 84-jarige saxofoonlegende Lee Konitz. Hij speelde ook met de 76-jarige bassist Gary Peacock en deelde menige jamsessie met Paul Motian, de legendarische drummer die vorig jaar op 80-jarige leeftijd overleed. Op zijn laatste plaat knoopt Dan Tepfer door het stof der eeuwen heen een muzikaal gesprek aan met een échte oude meester: Johann Sebastian Bach.
Het album is de weerslag van die dialoog. Elke variatie van Bach wordt gevolgd door Dans eigen improvisatie óp die variatie. Soms is het uitgangspunt voor de improvisatie het karakter en de stemming van de originele variatie. Andere keren vertrekt Dan vanuit een bepaald structuurelement zoals bijvoorbeeld een ritmische figuur in de bas of een bepaalde versiering. Zelfs zonder de improvisaties is in Dans versie van de Goldbergvariaties een duidelijke jazz-achtergrond hoorbaar. Zijn trefzekere articulatie bijvoorbeeld en zijn ritmische precisie, of zijn glasheldere aanslag en gecombineerd breekbaar mooie timing. Allemaal kwaliteiten die hij meekreeg van de Latijns-Amerikaanse pianist Danilo Perez bij wie Dan studeerde in Boston. De echte uitdaging voor Dan was om zowel in de originele tekst van Bach als in zijn improvisaties trouw te blijven aan zijn eigen persoonlijke klank en stijl. “Idealiter,” zegt hij, “als je in de ‘goede zone’ zit, dan kan je eender wat spelen. Het klinkt nog altijd als jezelf, met je eigen toon, je eigen stem.”
Met Goldberg Variations/Variations betreedt Dan Tepfer heilige grond, maar hij deinst er niet voor terug om er ook zijn eigen zelfbewuste voetafdrukken in achter te laten. Dit project geeft hem de kans verschillende draden uit zijn muzikale leven samen te weven: zijn klassieke opleiding, zijn aangeboren liefde voor improvisatie en zelfs zijn interesse in de transcendente symmetrieën van de astrofysica – een studiedomein waarin Dan Tepfer een bachelorsdiploma behaalde. Hij herinnert zich nog goed de allereerste keer dat hij als tiener de Goldbergvariaties hoorde. Op plaat, met Glenn Gould. “Het was voor mij toen het mooiste wat ik ooit gehoord had.” Pas veel later, toen Dan in Boston aan het conservatorium studeerde, kocht hij de partituur en leerde hij de muziek spelen. Tijdens een tournee in Tsjechië kreeg Dan voor het eerst het idee één van de variaties te gebruiken als basis voor een improvisa-
3
ren. “Astrofysica is de wetenschap van de transcendentie, van mensen die naar het universum kijken. In mijn muziek probeer ik ook contact te maken met dat gevoel – maar ik noem zoiets liever niet ‘God’. Daar ben ik dan weer te rationalistisch voor. Maar het is wel een feit dat alle mensen daar naar zoeken, naar een verbinding met iets buiten henzelf. That sense of amazement…”
Het is diezelfde zone die Dan ook opzoekt wanneer hij met Lee Konitz op het podium staat. Of ze nu Dans composities spelen of jazzstandards. “Voor Lee gaat het nooit over instrumenten of over noten. Het gaat altijd over muziek.” Dat zorgt er ook voor dat ze regelmatig van instrument switchen, of bijvoorbeeld beginnen te zingen. Zolang de muziek maar overeind blijft. Die attitude delen ze met Bach. Ook hij herschreef zijn muziek vaak in functie van nieuwe contexten. Dat geeft Dan Tepfer, net als Glenn Gould destijds, het ideale excuus om de Goldbergvariaties – origineel geschreven voor een klavecimbel met twee manualen – op piano uit te voeren. “Bach schreef heel goed voor instrumenten, heel idiomatisch. Maar hij transcribeerde ook de hele tijd”, zegt Dan Tepfer hierover. “Bij hem is het echt duidelijk. Hij schreef muziek.”
Misschien is het net daarom wel typerend dat Dan Tepfer zijn eigen Goldbergvariaties ’s nachts opnam. Hij kon als Yamaha Concert Artist gebruik maken van de grote showroom van Yamaha in New York City en hij speelde op één van de CFX concertvleugels. Helemaal alleen, gebruik makend van zijn eigen opname-apparatuur. “Het was een magische ervaring. Bachs muzikale tekst is enorm rijk en tegelijkertijd is er zoveel ruimte voor vrijheid. Hoe meer ik dit doe, hoe meer ik het gevoel heb dat ik terwijl ik Bachs muziek speel de noten zelf aan het uitvinden ben.”
“Wat me het meeste interesseert in muziek is transcendentie,” vervolgt Dan Tepfer. Het was diezelfde interesse die hem er destijds toe bracht astrofysica te gaan stude-
Bron: The Wall Street Journal, 14.12.2012, Corinna Da Fonseca-Wollheim. Vertaling: Annemarie Peeters.
4
Bio Dan Tepfer, pianist en componist, werd in 1982 geboren in Parijs als kind van Amerikaanse ouders. Hij begon piano te spelen op zijn 6de en volgde vanaf die leeftijd ook les aan het Conservatoire Paul Dukas. Zijn pad naar de jazz toe verliep eerder kronkelig met een boeiende omweg langs de Universiteit van Edinburgh, waar hij het bachelorsdiploma behaalde in de astrofysica. Improviseren op de piano deed hij echter al sinds zijn vroegste jaren. Hij trok naar het New England Conservatory in Boston, waar hij studeerde bij Danilo Perez. Daarna verhuisde hij naar New York waar zijn carrière als pianist en componist al snel vorm kreeg. Hij won verschillende awards zoals de eerste prijs en de publieksprijs op het Montreux Jazz Festival Solo Piano Competition in 2006, de eerste prijs op het East Coast Jazz Festival Competition eveneens in 2006, en in 2007 de eerste prijs op de Competition of the American Pianists Association.
dacht op zijn talent met enkele opmerkelijke opnames zoals zijn soloplaat uit 2009 Twelve Improvisations in Twelve Keys, maar ook zijn trioplaten Before the Storm (2005), Oxygen (2007) en Five Pedals Deep (2010). Die laatste plaat onthaalde The New York Times als niets minder dan Dan Tepfers persoonlijke manifesto: “Tepfer unfurls his lyricism in great silvery arcs, with no allowance for awkwardness.” Daarnaast genoot Dan Tepfer ook het genoegen van een lange en duurzame samenwerking met saxofonist en jazzlegende Lee Konitz, die ze samen bekroonden in 2009 met de opname Duos with Lee. Ze stonden samen in Village Vanguard en vele andere legendarische jazzclubs. Jazz is in hun beider handen een rijke artistieke uitwisseling over de generaties heen, of ze nu composities van Dan Tepfer brengen, of de klassiekers uit het Great American Song Book. Dan Tepfer deelde het podium met nog vele andere grote namen uit de jazz zoals Steve Lacy, Paul Motian, Bob Brookmeyer, Joe Lovano, Ralph Towner, Mark Turner, Billy Hart en anderen.
Dan Tepfer is vandaag een van de meest uitzonderlijke jonge talenten van de hedendaagse internationale jazz-scene. Hij ontwikkelde een meesterlijk talent voor improvisatie en een rijke, complexe, maar tegelijk zeer melodische muzikale benadering. Hij was reeds te beluisteren op talrijke internationale podia, als solist, in ensemble of met orkest. Hij verkende daarbij een heel aantal verschillende muzikale idiomen maar verloor daarbij nooit zijn eigen persoonlijke esthetiek uit het oog. Hij vestigde de aan-
Met het Cultural Envoy-programma van de US State Department reisde Dan Tepfer recent naar Azerbeidzjan, Georgië en Tsjechië. Hij gaf masterclasses en lezingen aan onder andere de Royal Academy of Music (Londen), het Seoul Institute of the Arts (Zuid Korea) en het Chopin Conservatory (Warschau).
5
In november 2011 bracht Dan Tepfer bij Sunnyside/Na誰ve zijn soloalbum Goldberg Variations/Variations uit, waarin hij Bachs bekende meesterwerk afwisselt met eigen variaties. Opgevat als een hedendaags commentaar op een muzikaal monument,
benadrukt dit programma de tijdloosheid van muziek en de continu誰teit van muzikale expressie tussen vroeger en nu. Dan Tepfer wisselt vandaag optredens met zijn eigen trio af met concerten als solopianist waarbij vrije improvisatie voorop staat.
6
binnenkort WO | 16.01.13 | 20:00 | Miryzaal Hugo Wolf Quartett Van Beethoven, Webern, Mendelssohn
ZO | 27.01.13 | 16:00 deFilharmonie, tg Lazarus De Drie Musketiers | KIDconcert
VR | 18.01.13 | 20:00 | Kraakhuis Canto Coronato Ciconia, Da Perugia
WO | 30.01.13 | 20:00 B’Rock Corelli, Muffat, Telemann, Haendel
ZA | 19.01.13 | 20:00 | Kraakhuis Surjeet Singh Ensemble Sikh-tradities uit Punjab
VR | 01.02.13 | 20:00 Symfonieorkest Vlaanderen, Christianne Stotijn (mezzo) Wagner, Berlioz, Brahms
ZO | 20.01.13 | 15:00 | UITVERKOCHT New Dutch Academy Nieuwjaarsconcert Stad Gent DI | 22.01.13 | 20:15 | Handelsbeurs Quatuor Modigliani Franck, Ravel, Saint-Saëns VR | 25.01.13 | 20:00 | UITVERKOCHT ZA | 26.01.13 | 20:00 | UITVERKOCHT Philip Glass Ensemble, inleiding met Philip Glass Filmopera ‘La Belle et la Bête’ ZA | 26.01.13 | 15:00 | Kraakhuis ZO | 27.01.13 | 11:00 | Kraakhuis Te waar om mooi te zijn Muzikale vertelling voor kinderen door Nic Balthazar met muzikale begeleiding door Isolde Lasoen
ZA | 02.02.13 | 20:00 Hathor Consort, Romina Lischka (artistieke leiding), Marnix De Cat (contratenor) Bloemlezing van Engelse consort songs DO | 07.02.13 | 20:00 | Miryzaal Osmosis Mengal, Beethoven, Reicha ZA | 09.02.13 | 20:00 Brussels Philharmonic & Brussels Jazz Orchestra Marsalis (Swing Symphony), Bernstein (Age of Anxiety) ZO | 10.02.13 | 16:00 | Refter STAM Céline Scheen, Eguardo Eguez, Giovanna Pessi Muzikale pracht uit de Italiaanse 17de eeuw
Bespreekbureau Muziekcentrum De Bijloke Gent Colofon J. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent Tekst programmaboekje | Annemarie Peeters Di - vr 10:00 - 12:00 & 13:00 - 17:00 | Za 13:00 - 17:00 v.u. | Daan Bauwens 09 269 92 92 | tickets@debijloke.be | www.debijloke.be © Muziekcentrum De Bijloke Gent Muziekcentrum De Bijloke is mobiel dankzij het partnership met Gent Motors (www.gentmotors.be)