The King's Singers

de puur muziek

de 07.03.13 | 20:00 | CONCERTZAAL

The king’s Singers Muziekcentrum Gent

Schubertiade op zijn Engels

Programma Johannes Brahms Nachtwache I & II

Pauze

Robert Schumann Ritornelle

Felix Mendelssohn-Bartholdy Der erste Frühlingstag I. Frühlingsahnung II. Die Primel III. Frühlingsfeier IV. Lerchengesang V. Morgengebet VI. Herbstlied

Robert Schumann, arr. Bob Chillcott Wenn ich in deine Augen seh’

Franz Schubert, arr. Goff Richards Who is Sylvia?

Jean Sibelius Rakastava

Traditional, arr. Daryl Runswick Auf einem Baum ein Kuckuck saß

Jacques Arcadelt Il bianco e dolce cigno

Traditional, arr. Simon Carrington O my love is like a red, red rose

Thomas Vautor Sweet Suffolk owl

Traditional, arr. Bill Ives Migildi magildi

Franz Schubert Liebe Dessen Fahne Donnerstürme wallte Die Nacht

Orlando Gibbons The silver swan

uitvoerders

John Wilbye Draw on, sweet night

The King’s Singers David Hurley | contratenor Timothy Wayne-Wright | contratenor Paul Phoenix | tenor Christopher Bruerton | bariton Christopher Gabbitas | bariton Jonathan Howard | bas

Orlandus Lassus Toutes les nuits John Wilbye Sweet honey-sucking bees Orlandus Lassus Dessus le marché d’Arras 2

The King’s SiNgers Schubertiade op zijn Engels Een groep muzikale vrienden komt samen, ze musiceren. Soms is er wat publiek – sympathisanten, niet zelden actief als mecenas. Soms zes toeschouwers, soms honderd. Er wordt in een informele, gemoedelijke sfeer muziek gemaakt.

Alhoewel, volkomen stressloos kan het ook niet geweest zijn, zich muzikaal blootgeven als componist of uitvoerder voor een publiek kan immers altijd foutlopen.

En inderdaad, de vrienden van componisten en musici zijn vaak componisten en musici. En schrijvers, wetenschappers, journalisten, artsen … Kortom, intellectuele vriendenclubjes. Vandaag zou er van artistiek snobisme en elitarisme gewaagd worden. Maar in die tijd waren ‘cultuursubsidies’ natuurlijk nog iets compleet anders … Schubert organiseerde zulke evenementen, in salons van (rijke) vrienden of in een koffiehuis.

kwam toen quasi uitsluitend van adellijke en kerkelijke heersers – zij bepaalden welke componisten belangrijk werden én eigenlijk ook wat ze daarvoor moesten doen. Misschien herinnert u zich het veelzeggend – en wellicht historisch niet zo verkeerde – moment uit de film Amadeus waarin de keizer tijdens een opera van Mozart geeuwt. Zijn hovelingen trekken prompt de conclusies dat de componist maar niet moeten hopen op teveel uitvoeringen. Of Bach die per vriendelijk doch ferm schrijven van de kerkelijk oversten verzocht wordt om wat minder complex te improviseren na de dienst. De gelovigen konden daar immers niet zo goed mee om. In de negentiende eeuw werd de ‘testgroep’ vaker samengesteld uit artistieke peers, gelijken – op de Schubertiades. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat (complexere) vernieuwing door dezen meer werd gesmaakt.

Weetje: vandaag wordt er naar deze bijeenkomsten verwezen als de ‘schubertiades’, toen werd er wel eens gesproken over Kanevas – dat blijkt een toespeling op Schuberts typische vraag “Kann er wass?” (“Kan hij iets?”) als hij aan een kennis van vrienden werd voorgesteld. Iedereen die kon voordragen of muziek spelen/zingen was immers een potentiële uitvoerder.

Weetje: Arnold Schönberg, laat-romantisch modernist en daarmee vernieuwer bij uitstek, startte in 1918 met een gelijkaardig initiatief: het Verein für musikalische Privataufführungen. Deze vereniging voor muzikale privéconcerten moest een vrijplaats zijn voor de zogenaamde neue Musik of nieuwe muziek. Die werd immers vaak door de pers en het burgerlijke concertpubliek afgekraakt. We spreken hier over de periode waarin er volop vraag begon te komen naar muziek uit

De negentiende eeuw: burgerlijke muziekcultuur in salons. Bij Mozart had het niet zo gefloreerd, bij Bach ook niet. Mecenaat

3

het verleden - het ontstaan van een echte ‘klassieke muziekcultuur’ bij concerthuizen. Oudere esthetieken waren vertrouwd en vroegen minder inspanning de laatromantische muziek die ondertussen richting atonaliteit geëvolueerd was. Op het programma: Schönberg, Satie, Mahler, Strauss (Richard, uiteraard), Webern …

Schönbergs Verein kan met andere woorden beschouwd worden als een soort verzet tegen een ‘commerciële’ of ‘kapitalistische’ cultuurpolitiek.

bars en salons van Schubert vormt daarvan gewoon een mooi beeld.

En de muziek dan? De muziek uit de 19de eeuw wordt vaak ‘emotioneler’ genoemd dan die uit de 18de eeuw. En daar is misschien wel iets van aan. Denk bijvoorbeeld aan een pianosonate van Mozart of een symfonie van Haydn. Die blinken vaak uit in het evenwicht, heldere harmonieën en symmetrische melodische structuren.

Misschien is het wel daarom dat de naam Mozart steeds weer opduikt in onderzoeken naar de weldadige werking van muziek op de hersenontwikkeling van foetussen of de melkproductie van runderen?

Die helderheid rijmt dan weer niet met de heftige, ‘hoogstpersoonlijke’ romantische muzikale emoties en zelfexpressie. De romantische componist zocht net steeds naar structuren en harmonieën die loskwamen van het ‘gewone’ om extra expressief te kunnen zijn. De liedkunst (waarbij namen zoals Schubert, Schumann, Brahms en Wolf horen) was daar een uitermate geschikt medium voor. Poëzie uit de romantische periode was sowieso al sterk emotioneel geladen – het toevoegen van een verrassende, nieuwe, expressieve muzikale laag kon die talige retoriek maar versterken. Het hoeft geen betoog – u ziet het ook aan het programma van vanavond – dat liefde daar thematisch een centrale plek in innam. Zij is immers schoon, speels, zoet en ongenadig hard.

Artistieke vernieuwing wordt in de context van de negentiende eeuw nogal eens in verband gebracht met de idee van romantische zelfexpressie van de (doorgaans ook nog eens ‘geniale’) kunstenaar. Een dergelijke hoogst individuele expressie onder de vorm van in muziek vertaalde emoties kan zich natuurlijk niet ontplooien binnen ketens die bestaan uit de smaak van een keizer of academische muzikale regeltjes.

Inderdaad, het voorgaande is een overdreven muziek-/kunsthistorisch cliché.

Natuurlijk volgden Mozart en Bach niet alleen dogmatische regeltjes en de smaak van hun bazen. (Don Giovanni en de Kunst der Fuge hadden er dan wel wat anders uitgezien). En natuurlijk was de muziek van Schumann, Schubert, Brahms en Wagner ook niet vrij van regeltjes of de invloed van een publieke smaak. En toch is het cliché gebouwd op een grond van waarheid. Er is immers wel degelijk een stevig maatschappelijk en daarmee samenhangend artistiek verschil tussen de 18de en de 19de eeuw. En de vergelijking tussen het keizerlijke paleis van Jozef II en de koffie-

Duitsland was in die 19e eeuw en eigenlijk al sinds de barok een van de belangrijkste muzikale centra. In de Renaissance waren

4

ook toe. Sweet honey-sucking bees van de Engelse polyfonist John Wilbey is daar een uitstekend voorbeeld van – de dubbelzinnigheden die zo eigen zijn aan de liefdeslyriek uit deze periode inbegrepen.

(Sting not her soft lips, O, beware of that).

De tekst van Dessus le marché d’Arras, een Frans chanson van Lassus, laat zelfs nog minder aan de verbeelding over (Il m’a dit: “Fille écouta”, Mire li, mire la bon bas, “De l’argent on vous donra”). Het spreekt haast vanzelf dat de muzikale zetting die hierbij hoort, een stuk minder zwaar op de hand is dan bij Toutes les nuicts. Enkele eeuwen later componeerde Félix MendelssohnBartholdy Der erste Frühlingstag, de eerste lentedag. Het was initieel helemaal niet de bedoeling dat het stuk in een concertzaal zou worden uitgevoerd maar buiten, in het park, tijdens een picknick met vrienden, bijvoorbeeld.

dat veeleer (Franco-) Vlaanderen en Italië.

Het Franse Chanson was in die periode een belangrijk genre dat lichtvoetig kon zijn maar in de handen van componisten zoals Orlandus Lassus een grote muzikaalexpressieve en retorische diepgang kon verkrijgen. La nuict froide et sombre is daarvan een schoolvoorbeeld – donkere muziek die een prachtige triestheid ademt.

Die horen we ook in Toutes les nuicts dat over gemis gaat en de getormenteerde ziel aan het woord laat die steeds opnieuw zonder geliefde moet gaan slapen. Jawel hoor, 16de of 19de eeuw: steeds zijn liefde en dood de tekstuele thema’s die aanzetten tot sterke muzikale expressiviteit. Stemvoeringen en harmonie bezitten immers de kracht om poëtische retoriek te benadrukken, te versterken, te kleuren.

Maar er is ook plaats voor een flinke portie opgewektheid en lichtheid in dit programma. Daar leent de liefde zich

Schubertiade op z’n Mendelssohns.

5

Bio De a capella concerten van The King’s Singers zijn van het hoogste niveau. Ze zijn nog altijd een van ’s werelds meest gevraagde vocale ensembles.

Peter Maxwell Davies, Krysztof Penderecki, Eric Whitacre, Toru Takemitsu en John Tavener.

De King’s Singers hebben inmiddels al meer dan honderdvijftig opnames op hun naam staan en velen hiervan zijn in de prijzen gevallen. Voor het label Signum Classics namen ze in 2008 , het 40ste jubileum jaar van de King’s Singers, hun crossover album “Simple Gifts” op. Voor dit album kregen zij ook een Grammy Award in 2009. Tijdens hun tournee in de VS in februari 2010, hebben de King’s Singers een album opgenomen met het beroemde Concordia College Choir met o.a. opdrachtswerken van Eric Whitacre en Bob Chilcott, uitgegeven in 2011.

“An impeccably manicured vocal blend, enchanting the ear from first to last note” (Gramophone Magazine).

Ze treden op in de meeste beroemde concertzalen zoals het Sydney Opera House, de Carnegie Hall New York, en de Philharmonie in Berlijn. Verder treden ze op in Nederland, België, Niew-Zeeland, Frankrijk, Duitsland, Amerika, Canada, Bulgarije, Hongarije, Italië, de Arabische Emiraten, Zwitserland en Finland.

The King’s Singers hebben een zeer breed repertoire, in zowel concert als cd repertoire. De heren hebben samengewerkt met wereldberoemdheden als pianist Emanuel Ax, jazz legende George Shearing, sopraan Kiri te Kanawa, slagwerker Evelyn Glennie, met ensemble Sarband, WDR Big Band of Cologne, the Mormon Tabernacle Choir, the Cincinnati Pops Orchestra en de improvisatieband l’Arpeggiata.

In hun vele workshops en masterclasses geven the King’s Singers buiten hun professionaliteit ook blijk van hun charme en geestigheid. De verkoop van bladmuziek is door de King’s Singers enorm gestegen, meer dan 2 miljoen stuks zijn in omloop bij de huidige uitgever Hal Leonard.

Hun arrangementen worden over de hele wereld gezongen door school en universiteitskoren als mede door talloze professionele en amateur koren.

Om hun repertoire nog verder te uit te breiden, bevatten hun programma’s ook vaak opdrachtswerken. Eminente componisten die voor The King’s Singers hebben geschreven zijn:Richard Rodney Bennett, Ned Rorem, John Rutter, György Ligeti, Richard Rodney Bennett, Luciano Berio,

Voor het laatste nieuws, blogs, de concertagenda, een webwinkel, streaming van audio en video, twitterberichten en YouTube: zie www.kingssingers.com

6

VROUWEN LEED tRanSPaRant / VeenFaBRieK medea LeS mUFFatti madaLena à Piedi di ChRiSto JoRiS BLanCKaeRt the WandeRing WomB pREMièRE SWeet honeY in the RoCK niC BaLthaZaR neeLand WO 20 – ZO 24 MAART Muziekcentrum De Bijloke Gent

ReSeRVeeR nU www.debijloke.be | 09 269 92 92

7

V.U. Daan BaUwens, MUziekcentrUM De Bijloke Gent Vzw, Bijlokekaai 7, 9000 Gent) - BeelD: ‘the Depths of the sea’ – eDwarD BUrne-jones

Lamentatie

binnenkort VR | 08.03.13 | 20:00 Amsterdam Baroque Orchestra & Choir, Ton Koopman (dirigent) Telemann: Donnerode ZA | 09.03.13 | 15:00 | Kraakhuis WO | 13.03.13 | 15:00 | Kraakhuis Tangerijn Rudy - muziektheater voor kinderen (8+) ZA | 09.03.13 | 20:00 | UITVERKOCHT Symfonieorkest Vlaanderen, Seikyo Kim (dirigent), Keisuke Toyama (piano) Glinka, Rachmaninov, Brahms WO | 13.03.13 | 20:00 | Miryzaal (Hoogpoort 64) Edding Kwartet, Michel Renard (altviool) Jadin, Mozart DO | 14.03.13 | 20:00 | Kraakhuis Yodo Kurahashi Ensemble Japanse 17de-eeuwse kamermuziek ZO | 17.03.13 | 17:00 Docentenconcert: Big Band van het Conservatorium | School of Arts Gent Jazz

DI | 19.03.13 | 20:00 | Miryzaal (Hoogpoort 64) Vilde Frang (viool), Michail Lifits (piano) Mendelssohn, Lutoslawski, Brahms, Van Beethoven WO | 20.03.13 | 20:00 Hermesensemble, Veenfabriek & Transparant Vrouwenleed: Medea DO | 21.03.13 | 20:00 | Kraakhuis | UITVERKOCHT Sweet Honey in the Rock Vrouwenleed: Gospel met een scherp kantje VR | 22.03.13 | 20:00 Les Muffatti Vrouwenleed: Madalena à Piedi di Christo ZA & ZO | 23-24.03.13 | 15:00 | Bibliotheek Nic Balthazar Vrouwenleed: Muzikale vertelling voor kinderen ZA | 23.03.13 | 17:00 & 20:00 | Kraakhuis Joris Blanckaert Vrouwenleed: The Wandering Womb DI | 26.03.13 | 20:00 | UITVERKOCHT Koor en orkest Collegium Vocale Gent, Phillippe Herreweghe (artistieke leiding) Bach: Mattheuspassie

Bespreekbureau Muziekcentrum De Bijloke Gent Colofon J. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent Tekst programmaboekje | Maarten Quanten Di - vr 10:00 - 12:00 & 13:00 - 17:00 | Za 13:00 - 17:00 v.u. | Daan Bauwens 09 269 92 92 | tickets@debijloke.be | www.debijloke.be © Muziekcentrum De Bijloke Gent Muziekcentrum De Bijloke is mobiel dankzij het partnership met Gent Motors (www.gentmotors.be)