de puur muziek
de
09.03.13 | 20:00 | CONCERTZAAL
Symfonieorkest Vlaanderen Muziekcentrum Gent
Japanse kijk op westerse romantiek
Programma
Uitvoerders
Mikhail Glinka (1804-1857) Ouverture Ruslan & Ludmila
Symfonieorkest van Vlaanderen Seikyo Kim | dirigent
Sergei Rachmaninov (1873-1943) Tweede pianoconcerto in c, opus 18 I. Moderato II. Adagio sostenuto III. Allegro scherzando
Keisuke Toyama | piano
Pauze Johannes Brahms (1833-1897) Symfonie nr. 1 in c, opus 68 I. Un poco sostenuto - Allegro II. Andante sostenuto III. Un poco allegretto e grazioso IV. Finale. Adagio - Pi첫 andante - Allegro non troppo, ma con brio
2
Symfonieorkest Vlaanderen Japanse kijk op westerse romantiek Glinka Mikhail Glinka schreef Ruslan & Ludmila kort na de overweldigende première van zijn eerste opera A Life for the Tsar. Het verhaal, dat gebaseerd is op een gedicht van Poesjkin, is magisch van aard: het bevat zowel heroïsche, fantastische, sensuele, betoverende, humoristische en griezelige elementen. Het speelt zich af in oude, exotische tijden en leest als een sprookje: er is een mooie prinses, een dappere minnaar en een boze tovenaar en er zijn magische voorwerpen, rivaliteit en strijd, ontvoering en redding, dood en ontwaken uit de dood. Verschillende schrijvers werkten mee aan het libretto. Glinka zelf schreef vijf akten met levendige, briljant georkestreerde muziek waarbij hij gebruik maakte van Arabische, Kaukasische, Finse, Perzische, Turkse en Russische muzikale idiomen.
muzikale thema’s uit de opera, vat het dramatische conflict van het verhaal samen en geeft al een voorsmaakje van de briljante orkestratie van Glinka. Na de pittige inleiding wordt de held Ruslan muzikaal afgebeeld met een krachtig eerste thema. Wanneer de muziek zich verder ontwikkelt, komen er steeds meer exotische harmonieën aan bod die verwijzen naar de prinsen die ook de hand van Ludmila, de dochter van de prins van Kiev, wilden bemachtigen. De tovenaar Chernomor, die Ludmila gevangen houdt, wordt muzikaal uitgebeeld door een luide aflopende toonladder in de contrabas. In de coda, net als in de opera, verschijnt Ruslan opnieuw triomfantelijk op het voortoneel. De ouverture eindigt met een spetterend slot.
Rachmaninov Sergei Rachmaninov is de laatste grote vertegenwoordiger van de late romantiek in Rusland. In die zin treedt hij in de voetsporen van onder meer Glinka en RimskyKorsakov, maar vooral van zijn grote voorbeeld Tsjaikovski. Die Tsjaikovski had trouwens al vlug het immense talent van Rachmaninov in de gaten. Zo onderbrak hij het werk aan zijn Zesde Symfonie om de repetities en de première bij te wonen van de opera Aleko van de toen twintigjarige Sergei Rachmaninov.
De opera Ruslan & Ludmila, en bij uitbreiding de gehele Russische opera, werd al snel overschaduwd door de Italiaanse opera. Toch beïnvloedde de opera Ruslan & Ludmila later Russische componisten zoals Tsjaikovski. Ook musicoloog Richard Taruskin noemde dit werk “de ultieme Russische, romantische opera”, de enige opera “die het waard was om te vergelijken met de Europese meesterwerken uit het genre”.
Sergei Rachmaninov was niet alleen componist, maar ook dirigent en pianist. Zijn
De sprankelende ouverture, doorspekt met
3
drie talenten ontwikkelde hij evenwaardig en in alle drie disciplines behoorde hij tot de absolute wereldtop. Zijn techniek als pianist was fenomenaal. Toch leidde dat niet tot excessen in zijn composities voor piano. Liever dan uit te pakken met verblindende maar nietszeggende virtuositeit, tastte Rachmaninov alle expressieve mogelijkheden af van het instrument dat hem zo dierbaar was. Zijn stijl wordt wel eens omschreven als een samengaan van Chopin, Schumann en Tsjaikovski, maar dan met een heel eigen stem en een moderner allure. Rachmaninov is dan ook een scharnierfiguur op de rand van de 19de en 20ste eeuw.
deze symfonie. Tussendoor hadden vrienden, sympathisanten en de uitgever Simrock zachte dwang proberen uit te oefenen. Mogelijk schoot het creatieproces zo traag op, omdat Brahms zéér kritisch was voor zichzelf, hij was een ongelofelijke perfectionist; daags voor de première knipte hij nog in de twee middendelen. Maar, als we hem mogen geloven, was het vooral de greep die Beethoven, zijn grote voorbeeld, op hem had: “Je weet niet wat het is in de schaduw van die reus te moeten werken”, schreef hij ooit naar dirigent Hermann Levi. En de aura van Beethoven is te voelen in deze symfonie die niet voor niets “de tiende” wordt genoemd. Een uitspraak waar Brahms – terecht – niet erg gelukkig mee was. Na deze eerste symfonie zal Brahms dan ook voorgoed de schaduw van Beethoven achter zich laten.
In het Tweede Pianoconcerto uit 1900, gecomponeerd in enkele weken tijd, had de eigenzinnige jeugdige onstuimigheid die de Eerste Symfonie nog kenmerkte, grotendeels plaatsgemaakt voor weelderige harmonieën en lyrische, vaak intens gepassioneerde melodieën. Ook technisch komt Rachmaninov hier heel sterk uit de hoek: de kleuren in dit concerto zijn getemperd en worden subtiel gevarieerd; in de structuur zit een duidelijke contrastwerking en de schriftuur is heel precies en to the point.
Toen Brahms in 1862 het eerste deel naar zijn vriendin Clara Schumann stuurde, merkte zij op dat het openingsallegro een nogal bruusk begin had. Hij hield rekening met haar opmerking, want meer dan tien jaar later speelde hij het nog eens voor haar, mét een aantal dramatische introductiematen ervoor. Het tweede deel is een innig trage beweging met veel blazerssolo’s en een langere vioolsolo aan het eind, en een kort derde deel betitelt Brahms als een intermezzo.
Brahms Op geen ander werk werd zo lang gewacht als op de eerste symfonie van Brahms. Brahms begon eraan in 1855, in 1862 was het openingsallegro zonder introductie klaar, maar pas in 1876, nog nà het schrijven van zijn Requiem en de St. Antonius Variaties, beëindigde hij het schrijven van
Met de finale keert hij terug naar Beethoven, al was het maar dat ook deze symfonie zoals Beethovens vijfde in c klein begint en briljant eindigt in C groot. In deze toon-
4
aard klinkt een prachtige melodie, eerst in de strijkers, daarna in heel het orkest. En hier dringt de gelijkenis met Beethovens Ode aan de Vreugde-thema zich op. Het antwoord van Brahms hierop was ondubbelzinnig: “Zelfs een ezel kan de gelijkenis horen.” Maar er is zoveel Brahms in deze symfonie: het hoornmotief nét voor bovengenoemde melodie – stuurde hij
ooit naar Clara als verjaardagsgroet – zijn melodievoeringen, zijn ritmische voorkeuren, zijn romantische en lyrische impulsen in de soepele, lang uitgesponnen melodieën, zijn expressieve harmonieën en modulaties, de rijke diepgekleurde orkestratie en de vaak contrapuntische verwerkingen van motieven.
Bio Symfonieorkest Vlaanderen Al meer dan vijftig jaar is het Symfonieorkest Vlaanderen een vaste waarde binnen het Vlaamse orkestlandschap. Met zijn zestig gedreven musici en gerenommeerde (gast)dirigenten, slaagt het orkest er telkens in om door inventieve programmering en gepassioneerde solisten een ruim en trouw publiek te bereiken. Het Symfonieorkest Vlaanderen organiseert in eigen land succesvolle concertreeksen in alle grote Vlaamse steden en wordt vaak uitgenodigd op internationale festivals in Frankrijk, Duitsland en Nederland.
weet het orkest te begeesteren en slaagt er moeiteloos in de brug te slaan tussen het hedendaagse orkest, het bijhorende repertoire en de historische uitvoeringspraktijk. De werken die hem naast het hedendaagse repertoire het nauwst aan het hart liggen, komen uit de klassieke periode en de vroeg- en middenromantische periode. Laat nu net dat repertoire op maat gesneden zijn van het Symfonieorkest Vlaanderen. Lees meer: http://bit.ly/SbncH2
Seikyo Kim Sinds het seizoen 2010-2011 is Seikyo Kim chef-dirigent van het Symfonieorkest Vlaanderen in België. Daarnaast is hij ook chef-dirigent van het Kanagawa Philharmonic Orchestra in Yokohama in Japan en Artistieke Partner van het Orchestra Ensemble Kanazawa, eveneens in Japan.
Bij het begin van het seizoen 2010-2011 verwelkomde het Symfonieorkest Vlaanderen zijn nieuwe chef-dirigent Seikyo Kim. Deze jonge Japanner wordt internationaal geroemd om zijn fabuleuze slagtechniek en zijn fijnzinnige benadering van het orkestrepertoire. Seikyo Kim
Als gastdirigent werd hij meermaals uit-
5
Keisuke Toyama Keisuke Toyama (°1984) ontdekte de piano toen hij vijf jaar oud was. Hij won de Eerste Prijs tijdens The 73rd Music Competition of Japan in 2004. Hij behaalde eerst zijn bachelor aan de Tokyo University of the Arts in 2006, daarna vervolgde hij zijn studies aan de Hanover University of Music, Drama and Media.
genodigd om vooraanstaande ensembles te dirigeren zoals onder meer het NHK Symphony Tokyo, de New Japan Philharmonic, de Tokyo Philharmonic, het Tokyo Symphony, de Nagoya Philharmonic, het Osaka Century Orchestra en de Sudwestdeutsche Philharmonie Konstanz. Seikyo Kim bracht met het Orchestra Ensemble Kanazawa de symfonieën van Brahms en Beethoven uit op cd. Deze opnames werden zeer warm onthaald door de Japanse pers.
In januari 2007 maakte hij zijn debuutalbum Chopin: Heroic. Daarna volgden nog vier albums: Impressions (2008), Rachmaninov (2009), Chopin: Polonaise-Fantaisie (2010) en Best (2001). Hij werkte ook mee aan het album Copland & Gershwin en speelde samen met het Siena Wind Orchestra onder leiding van Seikyo Kim Gershwins Rhapsody in Blue.
Seikyo Kim werd geboren in Osaka, Japan. Op veertienjarige leeftijd verhuisde hij naar de Verenigde Staten. Hij volgde er lessen aan de New England Conservatory in Boston en studeerde later ook bij Seiji Ozawa in Tanglewood en Leopold Hager aan de Musikhochschule in Wenen. In 1997 debuteerde hij met het Osaka Symphony en slechts een jaar later won hij de prestigieuze International Nicolai Malko Competition voor jonge dirigenten in Kopenhagen. Vandaag woont Seikyo Kim in Osaka.
Keisuke Toyama speelt zowat elk seizoen recitals in Japans meest vooraanstaande concerthuizen zoals de Suntory Hall en The Symphony Hall. Daarnaast werkte hij ook samen met gerenommeerde orkesten zoals in 2009 met het Warsaw National Philharmonic Orchestra onder leiding van Antoni Wit. Hij vertolkte toen het Eerste Pianoconcerto van Chopin en vestigde hiermee zijn reputatie als één van Japans meest beloftevolle, jonge pianisten.
Sterk beïnvloed door Nikolaus Harnoncourt en Sir Roger Norrington, ontwikkelde Seikyo Kim een sterke fascinatie voor de historische uitvoeringspraktijk van symfonische muziek. Deze benadering beïnvloedt sterk de manier waarop hij het repertoire van Mozart tot Brahms, Mahler tot Sjostakovisj dirigeert. In Japan wordt hij als een pionier in deze materie beschouwd.
6
VROUWEN LEED tRanSPaRant / VeenFaBRieK medea LeS mUFFatti madaLena à Piedi di ChRiSto JoRiS BLanCKaeRt the WandeRing WomB pREMièRE SWeet honeY in the RoCK niC BaLthaZaR neeLand WO 20 – ZO 24 MAART Muziekcentrum De Bijloke Gent
ReSeRVeeR nU www.debijloke.be | 09 269 92 92
7
V.U. Daan BaUwens, MUziekcentrUM De Bijloke Gent Vzw, Bijlokekaai 7, 9000 Gent) - BeelD: ‘the Depths of the sea’ – eDwarD BUrne-jones
Lamentatie
binnenkort WO | 13.03.13 | 15:00 | Kraakhuis Tangerijn Rudy - muziektheater voor kinderen (8+)
VR | 22.03.13 | 20:00 Les Muffatti Vrouwenleed: Madalena à Piedi di Christo
WO | 13.03.13 | 20:00 | Miryzaal (Hoogpoort 64) Edding Kwartet, Michel Renard (altviool) Jadin, Mozart
ZA & ZO | 23-24.03.13 | 15:00 | Bibliotheek Nic Balthazar Vrouwenleed: Muzikale vertelling voor kinderen
DO | 14.03.13 | 20:00 | Kraakhuis Yodo Kurahashi Ensemble Japanse 17de-eeuwse kamermuziek
ZA | 23.03.13 | 17:00 & 20:00 | Kraakhuis Joris Blanckaert Vrouwenleed: The Wandering Womb
ZO | 17.03.13 | 17:00 Docentenconcert: Big Band van het Conservatorium | School of Arts Gent Jazz
DI | 26.03.13 | 20:00 | UITVERKOCHTW Koor en orkest Collegium Vocale Gent, Phillippe Herreweghe (artistieke leiding) Bach: Mattheuspassie
DI | 19.03.13 | 20:00 | Miryzaal (Hoogpoort 64) Vilde Frang (viool), Michail Lifits (piano) Mendelssohn, Lutoslawski, Brahms, Van Beethoven
DO | 28.03.13 | 20:15 | Handelsbeurs Belcea Quartet Haydn, Van Beethoven, Sjostakovitsj
WO | 20.03.13 | 20:00 Hermesensemble, Veenfabriek & Transparant Vrouwenleed: Medea
ZO | 07.04.13 | 16:00 | STAM - Refter Mala Punica, Pedro Memelsdorff (muzikale leiding) Ciconia
DO | 21.03.13 | 20:00 | Kraakhuis | UITVERKOCHT Sweet Honey in the Rock Vrouwenleed: Gospel met een scherp kantje
WO | 17.04.13 | 20:00 Charles Lloyd (sax) & Maria Farantouri (lier) Jazz vanop de Akropolis
Bespreekbureau Muziekcentrum De Bijloke Gent Colofon J. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent Tekst programmaboekje | Johan Van Acker Di - vr 10:00 - 12:00 & 13:00 - 17:00 | Za 13:00 - 17:00 v.u. | Daan Bauwens 09 269 92 92 | tickets@debijloke.be | www.debijloke.be © Muziekcentrum De Bijloke Gent Muziekcentrum De Bijloke is mobiel dankzij het partnership met Gent Motors (www.gentmotors.be)