Masques

STYLUS PHANTASTICUS VR | 20.05.11 | 20:00 MASQUES OLV OLIVIER FORTIN, HANA BLAZIKOVA PROGRAMMA Johann Rosenmüller (ca. 1619-1684) Sonata a 5 in g (uit Studenten-Music, Leipzig 1654) Pavan - Alemanda - Courant - Ballo adagio/allegro - Sarabanda Dietrich Buxtehude (1637-1707) Singet dem Herrn ein neues Lied Georg Muffat (1653-1704) Sonata V in G Allemanda – Adagio – Fuga – Adagio - Passacaglia

UITVOERDERS Masques Sophie Gent & Tuomo Suni | viool Kathleen Kajioka | altviool Mélisande Corriveau | viola da gamba Benoît Vanden Bemden | violone Olivier Fortin | klavecimbel, orgel en muzikale leiding Hana Blazikova | sopraan

Dietrich Buxtehude Sicut Moses exaltavit serpentem, BuxWV97 Pauze Heinrich Ignaz Franz von Biber (1644-1704) Pars in a (uit ‘Mensa Sonora’) Gagliarda – ( ) – Aria – Ciacona Sonatina Dietrich Buxtehude O dulcis Jesu, BuxWV83 Heinrich Ignaz Franz von Biber Sonata III in d a cinque (uit ‘Fidicinium sacro-profanum’, 1683) Dietrich Buxtehude Herr, wenn ich nur dich hab, BuxWV38 Aandacht!

Gelieve uw mobiele telefoon uit te schakelen.

2

TOELICHTING OLIVIER FORTIN OVER DE HARMONIE VAN DE DIVERSITEIT FREDERIK STYNS Deze avond speelt het ensemble Masques zijn Belgische première. B ­ ezieler van het ensemble is de uit Québec afkomstige klavecinist Olivier Fortin.

Samen met een garde jonge musici vertolkt hij instrumentaal werk van o.a.

Biber en Muffat. Voor het vocale luik vervoegt de jonge Tsjechische sopraan Hana Blazikova het ensemble. Ze zingt enkele beklijvende solocantates van Dietrich Buxtehude.

We stelden Olivier Fortin enkele vragen. Over Canada, oude muziek en de harmonie van de diversiteit…

Beste Olivier, je bent afkomstig uit Canada. Een vruchtbare bodem voor oude muziek?

Olivier Fortin: “Tja… Canada is een groot land, maar de oude muziek speelt zich voornamelijk af in de grootste steden: Montreal, Toronto en Vancouver.

Montreal, waar Masques meer dan 10 jaar geleden het levenslicht zag, kent een levendige oudemuziekscène met veel kamermuziekensembles. Eind juni vindt er een festival voor oude muziek plaats. Toronto is de thuishaven van het beroemde orkest Tafelmusik en in Vancouver repeteert het Pacific Baroque Orchestra. Canada lijkt een zeer vruchtbare plek te zijn voor oude muziek, maar het land kent ook zo zijn beperkingen. De grote afstanden tussen de steden bemoeilijken de muzikale kruisbestuiving. Er zijn enkele zeer goede ensembles in Canada, maar er is slechts plaats voor enkele van hen... Ik ben dan ook verhuisd naar Europa. Momenteel woon ik in Parijs.”

In Europa zit je uiteraard middenin de wereld van de oude muziek. Hoe kijk je daar tegenaan?

OF: “Ik startte met klavecimbel op zeer jonge leeftijd. De aanleiding was mijn vader - een grote fan van het oeuvre van Couperin en Bach - die besloten had om een klavecimbel te bouwen. Het concept ‘oude muziek’ behoorde in die dagen niet tot mijn vocabularium. Ik bespeelde gewoon het klavecimbel en volgde de instructies op van mijn leraars in Canada. Die leraars lapten op dat moment ongeveer alle inzichten van de oudemuziekbeweging aan hun laars.

En daar ben ik hen eigenlijk dankbaar om. De stempel ‘oude muziek’ was afwezig, waardoor ik mijzelf geen restricties oplegde. Ik beschouw mezelf dus niet als een aanhanger van de religie der ‘historische correctheid’. Uiteraard is er een zekere kennis vereist over repertoire en uitvoeringspraktijk, maar ervaring blijft voor mij de sleutel, én er is ook plaats voor een persoonlijk verhaal... zolang de persoonlijkheid van de muzikant de muziek maar niet overneemt...

Vandaag weet ik iets meer af van oude muziek. Maar toch benader ik de muziek nog steeds vanuit een gezonde ingesteldheid die een mix is van plezier, kennis en eerlijkheid... Ik hou helemaal niet van een rigide aanpak! Ik pro-

TOELICHTING beer me ook weinig aan te trekken van verschillende trends die vandaag de ‘oudemuziekwereld’ bepalen. Trends komen en gaan. Het is zoals lang en kort haar, zoals boter en margarine... Een goede chemie tussen muzikanten is de enige juiste sleutel. Enkel indien muzikanten hetzelfde doel voor ogen hebben, enkel dan kan er iets wonderbaarlijks gecreëerd worden.”

Wie bracht je deze wijsheden bij?

OF: “Mijn muzikale houding heb ik zonder meer te danken aan enkele leraars.

Ik denk vooral aan André Laberge, een pater die een bijzonder getalenteerd klavecinist was en tevens leerling was van Gustav Leonhardt; een wonderbaarlijk figuur en musicus die me niet alleen veel bijbracht over muziek, maar ook over de manier om een gebalanceerd persoon te zijn en zo ook een gelukkig musicus. Ik kreeg ook de kans om te studeren bij Pierre Hantaï en Skip Sempé; beiden hebben ze mijn muzikale horizonten verruimd. Soms speel ik met hen repertoire voor 2 of 3 klavecimbels, steevast unieke ervaringen.”

In de Bijloke speel je o.a. werk uit de bundel ‘Mensa Sonora’ van Biber.

Muziek waarvan je een prachtige opname gemaakt hebt bij het label Analekta. Je spreekt in dit verband over de harmonie van de diversiteit…

OF: “De kamermuziek van iemand zoals Biber is misschien minder bekend, maar het is schitterend repertoire dat bijzonder verrassend klinkt. Onze rol als musicus bestaat erin als gids te dienen voor het publiek. We moeten de muziek hercreëren zoals een gids een gebouw toont aan een publiek, met oog voor het framework maar ook voor details. Dat proberen we dus ook te doen met een bundel zoals ‘Mensa Sonora’: de grote structuren tonen, maar ook de unieke details. De titel van deze bundel betekent letterlijk ‘muzikale tafel’.

Dat concept was behoorlijk in trek in de barokperiode, en Biber hanteerde het meer dan eens. Voor velen bevestigt deze ‘tafelmuziek’ het stereotype beeld dat we hebben van hofmusici, nl. leveranciers van makkelijk verteerbare achtergrondmuziek. Dit veel te enge beeld doet ons echter de symbolische waarde van de maaltijd onderschatten, alsook van de muziek zelf. Biber heeft het in zijn bundel ‘Mensa Sonora’ over ‘een nobel juweel van harmonie’.

Hij verwijst hiermee naar de rol van tafelmuziek binnen de context van het humanistische gedachtegoed. Muziek stimuleerde het verband tussen lichaam en geest, en de communicatie tussen de tafelgasten. Ook het niveau van de conversatie zelf werd bevorderd door de subtiele dialoog tussen de verschillende instrumenten. De harmonie van de diversiteit, dat was het ideaal dat ten grondslag lag aan de ‘Mensa Sonora’. Dit ideaal werd in de 17de eeuw op krachtige wijze gesymboliseerd door de granaatappel, een vrucht die door de Italiaanse estheticus Cesare Ripa eveneens beschreven werd als de allegorische representatie van Concordia, de Romeinse godin van eendracht en harmonie.”

3

4

TOELICHTING En ‘Armonico Tributo’ van Muffat, nog zo’n schitterende bundel muziek.

Eveneens een ode aan de harmonie van de diversiteit?

OF: “Georg Muffat was één van Bibers collega’s in Salzburg. Zijn bundel ‘Armonico Tributo’, gepubliceerd in 1682, is een mengeling van Italiaans geïnspireerde passages en gestileerde Franse dansen. De muziek doet heel sterk denken aan Bibers ‘Mensa Sonora’. In tegenstelling tot Biber, reisde Muffat doorheen heel Europa. Hij had gestudeerd in Parijs toen hij jong was, op een moment dat Lully absoluut ‘hot’ was. Later reisde hij naar Italië waar hij Corelli ontmoette. Deze dubbele invloed blijkt duidelijk in ‘Armonico Tributo’. Vanaf de eerste noten wanen we ons in de wereld van Corelli, terwijl andere delen bijna rechtstreeks verwijzen naar de komische balletten van Lully. Hier krijgen we dus opnieuw te maken met een harmonie van de diversiteit, en toont Muffat zich als een echt Europees humanist. Hij schreef dat wanneer hij de Franse, Duitse en Italiaanse stijlen met elkaar combineerde, hij geen oorlog der stijlen wou creëren, maar wel een harmonie tussen de naties wou bewerkstelligen. Een muzikale pacifist dus. Het is dan ook bijzonder ironisch dat deze componist op 51-jarige leeftijd het leven liet tijdens het beleg van Passau (Spaanse successieoorlog). (Staalkaart, mei 2011)

TEKSTEN Cantates van Dietrich Buxtehude Het overgrote deel van Buxtehudes overgeleverde cantates – voornamelijk bedoeld voor kerkdiensten – bevindt zich in een Zweeds archief (Uppsala).

Het betreffen composities die in opdracht van het koninklijke hof in Stockholm en voor de Duitse kerk aldaar geschreven werden. Van de cantates die hij voor Lübeck componeerde, is maar een zeer beperkt deel overgeleverd.

Opvallend is dat Buxtehude zich voor zijn cantates eerder baseerde op vroom dichtwerk – voortvloeiend uit het piëtisme – dan op Bijbelteksten. Hij deed veel moeite om de inhoud van de tekst op een persoonlijke wijze levendig en expressief weer te geven. Het is deze kwaliteit van zijn muziek die hem grote roem bracht, en die ook een grote aantrekkingskracht uitoefende op musici zoals Johann Sebastian Bach.

TEKSTEN Singet dem Herrn ein neues Lied (Psalm 98, 1-4) Singet dem Herrn ein neues Lied, denn er macht Wunder; er sieget mit seiner Rechten und mit seinem heiligen Arm. Der Herr lässet sein Heil verkündigen; vor den Völkern lässet er seine Gerechtigkeit offenbaren.

Er gedenkt an seine Gnade und Wahrheit dem Hause Israel; aller Welt Ende sehen das Heil unsers Gottes.

Jauchzet dem Herrn alle Weit; singet, rühmet und lobet.

Sicut Moses exaltavit serpentem (Johannes 3, 14-15) Sicut Moses exaltavit serpentem in deserto, ita exaltari oportet filium hominis, ut omnis qui credit in eum non pereat, sed habeat vitam aeternam. Amen.

O dulcis Jesu O dulcis Jesu, o amor cordis mei, desidero te, cupio dissolvi et esse tecum.

Nil cupio praeter te, tu mihi gaudium, tu corona, tu gloria, tu salus es.

O Jesu, mi dulcis, Te semper amabo, Te semper cantabo, Cum ore laudabo.

Non mundi fallaces Sectabor honores Sed coeli veraces Conquiram amores.

5 Non minas Satanae, non mortes perfidas Timebit pectus, cum magno robore tuae fortis dexterae tutetur acriter, non semper dulcia cantabit carmina.

O Jesu dulcis ah suscipe me, Te semper amavi, speravi in te.

Defecit anima mea et languet pro te, Veni, morior sine te, Ah suscipe me.

Herr, wenn ich nur dich hab (Psalm 73, 25-26) Herr, wenn ich nur dich hab, so frag ich nichts nach Himmel und Erden.

Wenn mir gleich Leib und Seel verschmacht, so bist du doch Gott allezeit, meines Herzens Trost und mein Heil.

Alleluja.

6

BIO Masques Masques werd opgericht in Montreal in 1998 door Olivier Fortin. Het ensemble focust voornamelijk op instrumentaal en vocaal repertoire uit de 17e en 18e eeuw. Zowel Canadese als Europese muzikanten maken deel uit van het ensemble. In 2000 won het ensemble de eerste prijs op de wedstrijd Early Music America. Sindsdien is het ensemble vaak te gast op gerenommeerde podia en festivals. Masques heeft een eigen concertreeks in de kerk SaintJohn-the-Evangelist in Montreal en nam 5 cd’s op voor het Canadese label Analekta.

Olivier Fortin Klavecinist Olivier Fortin studeerde met onderscheiding af aan het conservatorium van Québec in 1995. Hij studeerde vervolgens aan het conservatorium van Parijs bij Pierre Hantai en aan het conservatorium van Amsterdam bij Bob van Asperen. Hij gooide hoge ogen op de wedstrijd voor oude muziek in Brugge, en in 1997 won hij de Capriccio Stravagante-prijs. Door deze prijs kwam hij in contact met Skip Sempé die hem coachte en met wie hij sindsdien regelmatig optreedt zowel in orkestrale programma’s, als in recitals met muziek voor twee klavecimbels. Olivier Fortin speelt op de meest befaamde festivals voor oude muziek en is een graag geziene gast in belangrijke concerthuizen. Hij maakte diverse opnames bij verschillende labels en is de oprichter van het Canadese ensemble Masques. Van 2004 tot 2008 doceerde hij klavecimbel aan het conservatorium van Québec en momenteel is hij als docent verbonden aan het Tafelmusik Summer Institute in Toronto.

Hana Blazikova Hana Blazikova (°1981) werd geboren in Tsjechië. Ze studeerde aan het conservatorium van Praag bij Jiriho Kotouce. Voorts studeerde ze musicologie en filosofie aan de universiteiten van Karlovy en Praag. Momenteel specialiseert ze zich in de interpretatie van middeleeuwse tradities, renaissance- en barokmuziek. Ze volgde masterclasses bij o.a. Poppy Holden, Peter Kooij en Monika Mauch. Hana Blazikova is in verschillende muziekensembles actief waaronder Sette Voci, Capella Regia, Collegium Marianum, Musica Florea, Collegium 1704... Internationaal concerteerde zij reeds in Duitsland, Italië, Nederland en Spanje. In 2004 vertolkte ze de rol van Susanna in Mozarts ‘Le Nozze di Figaro’ in het Karlovy Vary Theater. Verder was zij te zien in de rol van Zerlina in Mozarts ‘Don Giovanni’ in het Estates Theater. Daarnaast is zij ook lid van het ensemble Schola Benedicta olv Peter Kooij.

NIEUWS CÔTÉ JARDIN - GRATIS MUZIKALE PICKNICK In de tuinen van de Bijloke op 22 mei! klassiek | jazz | flamenco | tango | balkan beats

–– Luister naar schitterende muziek op het groot openluchtpodium in de Bijloketuin.

–– Topmusici van diverse pluimage en uit allerlei muziekgenres en dat helemaal gratis!

–– Relax aan de bar of de eetstandjes en laat zomerse hapjes en drankjes smaken onder de tentluifel.

–– Of breng je eigen picknickmand mee en geniet vanonder de appelboom!

–– ‘Put on your dancing shoes’ : voor de de initiatie flamenco of tango.

–– Hou je klaar voor een unieke slotparty met balkanmuziek die je nooit meer vergeet.

–– Even de benen strekken langs de verschillende zalen van het Muziekcentrum en in het Stam of een audiowandeling meepikken in het KASK. –– Vermaak en vertier ! Kortom : feest!

11u30 - Amsterdam Sinfonietta A. Berg | G. Mahler | W. A. Mozart 13u - Olivier Fortin (klavecimbel) J.-H. d’Anglebert | P. J. Le Blan | F. Couperin 14u30 - Maeterlinck Kwartet P. I. Tsjaikovski | A. von Zemlinsky | Strauss-familie, F. von Suppé...

16u - Natham Daems Quintet Jazz 17u30 - Antonio Reyes + Antonio Higuero Flamenco 19u - Lieve Vansteelant en Gerdy De Decker (Recuerdo) Dansinitiatie tango 20u - Septeto La Academia Tango 21u - Paul Van Cauwenberge en Band Blues, soul, rock 22u30 - Merdan Taplak (live) Balkan Beats Gratis bezoek STAM Van 10u00 tot 18:00 Audiowandeling Hogeschool Gent KASK op de Bijlokesite Doorlopend in Muziekcentrum De Bijloke Gent fototentoonstelling van Laurent Fobe over de Bijloke

7

8

BINNENKORT ZA | 21.05.11 20:00 | Voix Gras (in Kraakhuis) Exaudi, James Weeks (muzikale leiding) Tuin der lusten ZO | 22.05.11 11:00-23:00 Côté Jardin - Gratis muzikale picknick in de tuinen van De Bijloke VR | 27.05.11 20:00 De Bijloke-Manufactuur Esther Venrooy, Femke Gyselinck Du hast kein Flussigon Joachim Brackx, Jolien De Gendt De Maeterlinck-sessies ZO | 29.05.11 15:00 | Kidconcerten+ | Symfonisch 3 Brussels Philharmonic, Michel Tabachnik (dirigent), Nathan Braude (altviool) Berlioz, Strauss

ZO | 17.07.11 15:00 Sint-Baafsabdij - Refter Philippe Pierlot, Romina Lischka (Viola Da Gamba) Hume, Corkine, Locke, Monsieur De Ste Colombe, Schenck MA | 18.07.11 15:00 Sint-Baafsabdij - Refter Robin Verheyen, Bram De Looze Jazz DI | 19.07.11 15:00 Sint-Baafsabdij - Refter Lorenzo Gatto, Jean-Claude Vanden Eynden Mozart, Saint-Saëns, Franck WO | 20.07.11 15:00 Sint-Baafsabdij - Refter Alexei Lubimov, Alexei Grotz Schubert DO | 21.07.11 15:00 Sint-Baafsabdij - Refter Moneim Adwan, Salam Shaban Arabische luitliederen

Bespreekbureau Muziekcentrum De Bijloke Gent J. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent Di - vr 10:00 - 12:00 & 13:00 - 17:00, za 13:00 - 17:00 09 269 92 92 | tickets@debijloke.be | www.debijloke.be Colofon Tekst programmaboekje | Frederik Styns Inleiding om 19u15 | Johan Van Acker en Olivier Fortin Programmaboekjes | Sophie Cocquyt v.u. | Daan Bauwens © Muziekcentrum De Bijloke Gent Muziekcentrum De Bijloke is mobiel dankzij het partnership met Gent Motors (www.gentmotors.be)