BESPREEKBUREAU MUZIEKCENTRUM DE BIJLOKE GENT J. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent Di - vr 10:00 - 12:00 & 13:00 - 17:00, za 13:00 - 17:00 t. 09 269 92 92 e. tickets@debijloke.be w. www.debijloke.be DE BIJLOKE BISTRO Ma - vr 12:00 - 18:00 Op concertdagen ook 2 uur voor en 2 uur na het concert t. 09 277 07 04 e. info@debijlokebistro.be w. www.debijlokebistro.be OP ZOEK NAAR EEN GESCHENK? Doe een concert cadeau in de vorm van een geschenkbon of een ticket naar uw keuze. Te verkrijgen aan onze balie. OP ZOEK NAAR KWALITEITSVOLLE OPNAMES? In de foyer vindt u een selectie opnames u aangeboden door ‘t KLAverVIER, Kasteeldreef 6, 2970 Schilde t. 03-384 29 70 e. info@tklavervier.be AANDACHT! Gelieve uw mobiele telefoon uit te schakelen. Muziekcentrum De Bijloke is mobiel dankzij het partnership met Gent Motors (www.gentmotors.be) COLOFON Tekst programmaboekje | Johan Van Acker Coverafbeelding | Maurice Ravel Coördinatie programmaboekje | Sophie Cocquyt Verantwoordelijke uitgever | Daan Bauwens © Muziekcentrum De Bijloke Gent
BEETHOVEN, RAVEL, BRAHMS Silke avenhaus, antje weithaas, Gustav Rivinius DO | 20.05.10 | 20:00
om gezondheidsredenen zal celliste quirine viersen deze avond vervangen worden door gustav rivinius
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
3
4
BEETHOVEN, RAVEL, BRAHMS Programma
uitvoerders
Ludwig van Beethoven
Silke Avenhaus
(1770-1827)
Piano
Pianotrio nr. 7 in Bes, opus 97,
Antje Weithaas
‘Erzherzog’ (1811)
Viool
1. Allegro moderato
Gustav Rivinius
2. Scherzo
Cello
3.Andante cantabile 4. Allegro moderato Pauze Maurice Ravel (1875-1937) Pianotrio in a 1. Modéré 2. Pantoum: Assez vif 3. Pasacaille: Très large 4. Final: Animé Johannes Brahms (1833-1897) Pianotrio nr. 2 in C, opus 87 1. Allegro 2. Andante con moto 3. Scherzo: Presto 4. Finale: Allegro giocoso
WWW.DEBIJLOKE.BE
TOELICHTING Beethoven, Ravel, Brahms Johan van acker
Ludwig van Beethoven Beethoven studeerde een tijdlang bij Haydn. Toch scheen het niet erg te klikken tussen leermeester en leerling. Haydn ondernam zelfs pogingen om te voorkomen dat een van de eerste pianotrio’s van Beethoven gepubliceerd werd. Beethoven ging echter halsstarrig door en schreef maar liefst zeven pianotrio’s, het laatste voor aartshertog Rudolf van Oostenrijk. De maestro speelde zelf piano op de eerste publieke uitvoering ervan, wat trouwens zijn laatste publieke optreden was wegens zijn nakende doofheid. Zelfs los van de strijkkwartetten is Beethovens kamermu-ziekoeuvre omvangrijk; veel daarvan ontstond in zijn eerste scheppingsperiode. Zijn eerste in druk als opus 1 verschenen werken waren drie pianotrio’s die al duidelijk een stap verder gingen in de ontwikkeling van het genre dan de trio’s van Haydn en Mozart. De drie partijen maakten een veel onafhankelijker, dus zelfstandiger indruk. In zeker opzicht keken ze al vooruit naar een verdere bevrijding van vormelijkheid, zoals die in later trio’s zal blijken: werken vol onverwachte harmonische wendingen, thematische vernieuwingen en structurele quasi ongerijmdheden. Het zogenaamde ‘Aartshertog Trio, op. 97’ uit 1811 is het laatste en definitieve werk van Beethoven in dit genre. Het is ook echt een bekroning. Het derde deel vormt het hoogtepunt: een reeks prachtige variaties waarbij opvallend genoeg vooral de cello het thematische materiaal aandraagt. Dit deel begint met een hymneachtig thema en somt tot besluit in een coda prachtig alle gebruikte ideeën nog eens op. Maurice Ravel Het ‘Pianotrio’ van Ravel situeert zich in de overgang van zijn 09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
5
6
TOELICHTING impressionistische naar zijn neoclassicistische periode. Dat betekent dat hij binnen een formele duidelijkheid vanaf de eerste maten een zeer rijk kleurenpalet opentrekt. Ravel behandelt het trio als een orkest door uitgebreid gebruik te maken van de extreme registers van de instrumenten, en door kleurrijke effecten zoals tremolo en arpeggio’s. Ondanks de hoogst persoonlijke stijl van zijn ‘Pianotrio’, gaf Ravel grif toe dat hij zich geïnspireerd had op het model van het ‘Trio, opus 18’ van Camille Saint-Saëns, zowel voor de formele perfectie als voor de precisie en de klaarheid van de uitwerking. In zijn commentaar staat te lezen dat hij eerst het vormschema met alle modulaties uitstippelde en daarna pas het melodische materiaal ontwierp heeft. Naar het schijnt zou hij om die reden later het werk zijn gaan haten. In elk geval kon hij later geen positief woord meer zeggen over het ‘mathematische’ karakter van zijn ‘Trio’. Ravel combineert die formele duidelijkheid met een bijzonder grote virtuositeit, die hoge eisen stelt aan elk van de drie uitvoerders. Grote contrasten op melodisch en harmonisch gebied worden tot in het extreme doorgedreven door de onregelmatige metriek. De tweede en de derde beweging worden getypeerd door deze grote contrasten, terwijl de eerste en de laatste beweging bruisen van vitaliteit en exuberantie. Sommigen menen hierin een zekere invloed van de volksmuziek van het Baskenland – de geboortestreek van Ravel – te zien, zeker omdat het werk in Saint-Jean-de Luz geschreven werd. Het genre van het pianotrio stelt een groot probleem: naar sterkte en aanwezigheid domineert de piano bijna uit zichzelf de twee strijkers. Het laten versmelten van de drie instrumenten is een ander probleem, schier onmogelijk op te lossen. Het zou Maurice Ravel een hele tijd later de uitspraak ontlokken dat viool en piano niet kunnen versmelten met elkaar, dus dat hij zoveel mogelijk het niet-versmelten wenst te benadrukken (uitspraak naar aanleiding van zijn ‘Vioolsonate’, evengoed opgaand voor zijn ‘Trio’). De naam ‘Pantoum’ – titel van het tweede deel – is de aanduiding van een Maleisische dichtvorm. Een pantoum verloopt in vierregelige strofes, waarbij de tweede en vierde regel van de eerste strofe hernomen worden als eerste en derde regel in de tweede strofe. Ravel imiteert dit door de afwisseling van snelle WWW.DEBIJLOKE.BE
TOELICHTING scherzozinnen met langzame koraalzinnen. De ‘Pasacaille’ van de derde beweging is gebaseerd op een strikt herhaald acht maten basostinaat, typisch voor de passacaglia sinds de barok. Ravel componeerde dit stuk bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. Niet zonder cynisme noemde hij het zijn “oeuvre posthume” en noteerde dat hij zich gehaast had om het af te werken. Hij was immers kwaad dat hij om zijn zwakke gezondheid afgewezen als soldaat. Hij wilde absoluut meestrijden in de Eerste Wereldoorlog. Pas in 1916 had men hem aanvaard als vrachtwagenbestuurder, maar in 1917 werd hij om gezondheidsredenen ontslagen, tegen zijn zin in. Het ‘Trio’ is opgedragen aan Ravels contrapuntleraar André Gédalge. De creatie vond plaats op 28 januari 1915 in de Salle Gaveau in Parijs, met componist Alfredo Casella aan de piano. Johannes Brahms Aan Brahms’ ogenschijnlijk ongecompliceerde compositorische aanpak ging vrijwel steeds een geforceerd en complex werkproces vooraf. Omdat hij al zijn schetsen vernietigde, hebben we er het raden naar hoeveel versies er aan zijn ‘Pianotrio nr. 2 in C, opus 87’ voorafgingen. De ingenieuze constructies van veel van zijn voltooide werken doen vermoeden dat Brahms veel en uitvoerig piekerde vooraleer een definitieve beslissing te nemen. In een compositie-esthetiek waarin elk motiefje mee de hele compositie schraagt, is een dergelijke behoedzaamheid niet onlogisch. Het pianotrio was een genre waar Brahms voor terugschrok. Had Schumann niet gezegd dat “iemand die een pianotrio schrijft, dient te beseffen wat voor heerlijke composities er in dit genre al geschreven werden”? Brahms wist dat zelfs zijn geniale leermeester Schumann er aanvankelijk voor terugdeinsde om zich te meten met de legendarische pianotrio’s van Beethoven en Schubert. In november 1854 liet Brahms uiteindelijk toch zijn ‘Eerste pianotrio’ drukken; hij zou het werk echter niet meer spelen en deed er zelfs alles aan om uitvoeringen tegen te houden. Daarna duurde het liefst zesentwintig jaar voor hij zich nog eens aan een pianotrio waagde. In juni 1880 legde hij de laatste hand aan de eerste bewegingen van twee pianotrio’s, 09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
7
8
TOELICHTING één in C en één in Es. Enkele maanden later speelde hij beide voor aan Clara Schumann, die in haar dagboek noteerde: “ik heb vooral genoten van het pianotrio in Es”. Toch vernietigde Brahms het door Clara beschreven deel; de eerste beweging van het pianotrio in C verdween voor twee jaar in een schuif. De afwerking kwam er in 1882. Toen Clara Schumann het voltooide werk ontving, antwoordde ze met een rist kritische kanttekeningen. De onrust in het Scherzo bijvoorbeeld vond ze niet alleen te woest, maar ook “te onbeduidend, te weinig verheffend, meer gekunsteld dan origineel”. Ook later liet ze zich kritisch over het trio uit. “Het geheel geeft me allerminst een bevredigende indruk, met uitzondering van het Andante, dat wondermooi is. Jammer toch, dat hij soms zo flauw uit de hoek komt”. Toch kan niet ontkend worden dat Brahms een meesterlijke bijdrage tot het genre schreef. De montere toonaard verleidde hem tot een opmerkelijk goedgemutste compositie, waarin de strijkers vaak samen optreden. Opvallend is de muzikale spaarzaamheid waarmee Brahms de drie instrumenten inzet. In het eerste deel vervangt hij het obligate thematische puzzelwerk door een walsachtige dialoog tussen viool en cello, een speelse toets die een jongere Brahms nooit zou hebben toegestaan. Brahms opent zijn ‘Tweede pianotrio’ met een allegro, een breed majestueus thema dat de nobele en melancholische toon van het werk zet. Die warmbloedige ernst zal het pianotrio nooit verlaten, zelfs niet in het verraderlijk montere Allegro giocoso, een evenwichtsoefening tussen dramatische stuwing en spottende vrolijkheid. Aan die dubbele stemming komt Brahms ook fijntjes tegemoet in het Presto, waarin een ritmisch Scherzo stukbreekt op een ontwapenend zangerig neventhema. Wellicht het diepst gaat Brahms in het Andante con moto, waarin een slepende koraalachtige melodie de inzet vormt van een reeks variaties die besloten worden met enkele heerlijke langgerekte slotmaten.
WWW.DEBIJLOKE.BE
BIO Silke Avenhaus Pianiste Silke Avenhaus studeerde bij o.a. Bianca Bodalia en Klaus Schilde in München, alsook bij György Sebök aan de Indiana University in Bloomington (VS). Daarnaast volgde ze masterclasses bij o.a. Sándor Végh en András Schiff. In het seizoen 2000-2001 werd ze samen met violiste Muriel Cantoreggi en klarinettist Jörg Widmann door de Philharmonie van Keulen naar voor geschoven voor de ‘Rising Stars’ concerten. Avenhaus gaf concerten in de Wigmore Hall in Londen, Concertgebouw Amsterdam, Salle Gaveau in Parijs, Musikverein Wien en in de Philharmonie van Keulen, München en Berlijn. Ook op festivals is Silke Avenhaus regelmatig te gast. Zo trad zij op tijdens het Marlboro Music Festival, het Kamermuziekfestival in Moritzburg, de Berliner Festwochen, Salzburger Festspiele, Luzern Festival, het Klavierfestival Ruhr, het Schleswig-Holstein Musik Festival, Beethovenfest Bonn en het Rheingau Musik Festival. In het seizoen 2002/2003 voerde zij o.a. de wereldpremière van het pianoconcerto ‘Gilgamesh’ van Wilfried Hiller met het Münchner Kammerorchester in de Herculeszaal in München uit. Verschillende componisten schreven werken voor Silke Avenhaus, zoals Wilfried Hiller, Jörg Widmann, Akikazu Nakamura en Helmut Eder. Tot haar vaste kamermuziekpartners behoren Thomas Zehetmair, Irena Grafenauer, Benjamin Schmid, Tabea Zimmermann, Quirine Viersen, Antje Weithaas, Jörg Widmann en het Ensemble Collage met Sabine Meyer. Silke Avenhaus geeft les aan de Musikhochschule van München. Antje Weithaas Violiste Antje Weithaas studeerde aan de Hochschule für Musik ‘Hanns Eisler’ in Berlijn bij Werner Scholz. Ze behoort tot de meest gevraagde solisten en kamermuzikanten van haar generatie. Ze gaf concerten met de meeste radio-orkesten van Duitsland, het Deutsches Symphonie-Orchester Berlin, de Bamberger Symphoniker en talrijke internationale toporkesten zoals Los Angeles Philharmonic Orchestra, San Francisco Symphony Orchestra, Royal Philharmonic Orchestra, Philharmonia Orchestra, BBC Symphony Orchestra en toonaangevende orkesten uit Nederland, Scandinavië en Azië. Weithaas speelde onder leiding van prominente dirigenten als Vladimir Ashkenazy, 09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
9
10
BIOGRAFIE Sir Neville Marriner, Yuri Temirkanov, Frans Brüggen, Yakov Kreizberg, Sakari Oramo, Tuomas Dausgaard, Carlos Kalmar, Andrej Boreyko, Christian Zacharias, Bruno Weil en Hans Vonk. Met bevriende collega’s-musici zoals Christian en Tanja Tetzlaff, Clemens Hagen, Silke Avenhaus, Sharon Kam, Lars Vogt en Tabea Zimmermann speelt Anje Weithaas in wisselende kamermuziekformaties. Ze maakt tevens deel uit van het pas opgerichte Arcanto Quartett met Tabea Zimmermann, Daniel Sepec en Jean-Guihen Queyras. Weithaas combineert haar concertactiviteiten met een lesopdracht aan de Hochschule für Musik ‘Hanns Eisler’ in Berlijn. Antje Weithaas bespeelt een instrument van Peter Greiner uit 2001. Gustav Rivinius Gustav Rivinius werd geboren in 1965 en studeerde cello bij Claus Kanngiesser, David Geringas, Zara Nelsova, en Heinrich Schiff. Hij won de eerste prijs op de internationale Tsjaikovski wedstrijd. Dit betekende de start van zijn internationale carrière. Sindsdien is Gustav Rivinius een veelgevraagd solist. Hij speelt samen met gerenommeerde orkesten en is vaak te gast op internationale muziekfestivals. In kamermuziekverband speelt hij vaak samen met Lars Vogt, Christian Tetzlaff, Antje Weithaas en Sharon Kam. Gustav Rivinius is tevens een fervent voorvechter van hedendaagse muziek. Zo creëerde hij Hans Zenders celloconcerto ‘Bardo’. Hij nam verschillende cd’s op en is docent aan de universiteit van Saarbrücken.
WWW.DEBIJLOKE.BE
HUISMEDEDELINGEN seizoen 2010-2011: seizoensbrochure + start ticketverkoop
Het einde van het concertseizoen 2009-2010 komt stilaan in zicht. Tijd dus om de blik te richten op het komende seizoen! Indien u de nieuwe seizoensbrochure nog niet ontvangen heeft, dan kan u ze telefonisch of per email aanvragen. U kan ze ook meenemen aan de ticketbalie. U kan uw abonnement nu reeds vernieuwen of een nieuw abonnement aankopen. De verkoop van losse tickets start op dinsdag 1 juni. Wist u trouwens dat u bij aankoop van een abonnement een podiumhopper ontvangt? Deze podiumhopper is een geschenkbon ter waarde van € 5 die u kan gebruiken bij een van onze cultuurburen: NTGent, Vooruit, Handelsbeurs en Vlaamse Opera. En ook voor de jazzliefhebbers is er goed nieuws! Bij aankoop van een jazzabonnement ontvangt u twee gratis tickets voor het eerste deel van het Gent Jazz Festival (naar keuze op 8, 9, 10 of 11 juli). Niet te missen dus!
18-22 juli: sint-baafsabdijconcerten
Tijdens de Gentse Feesten organiseren Muziekcentrum De Bijloke Gent en de Dienst Feestelijkheden van de Stad Gent een unieke concertreeks in de historische refter van de SintBaafsabdij. Speciaal voor de Sint-Baafsabdijconcerten vroeg het Muziekcentrum aan vijf internationaal gerenommeerde topsolisten om het podium te delen met jonge talenten waarin ze 200% geloven. Het resultaat mag er zijn! Vijf concerten waarin vijf ‘meesters’ een muzikaal gesprek voeren met vijf ‘leerlingen’. Een ware ontdekkingsreis! Ontdek op onze website het volledige programma! Reserveer nu uw plaats voor een van de Sint-Baafsabdijconcerten in het bespreekbureau, via 09 269 92 92 of via www. debijloke.be. Voor uw reservatie betaalt u slechts 5 euro. Dit bedrag krijgt u meteen als korting terug bij uw eerstvolgende boeking voor een concert uit het nieuwe seizoen van Muziekcentrum De Bijloke!
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
11
12
BiNNENKORT VR | 21.05.10 20:00 |
MA | 19.07.10 15:00 |
Miry / Miry +
Sint-Baafsabdijconcerten
Keller Quartett
Ustad Sayeeduddin Dagar (zang),
Beethoven, Ligeti
Bert Cornelis (surbahar) Drupad
ZA | 22.05.10 20:00 | East of Eden / East of Eden +
DI | 20.07.10 15:00 |
Ensemble Sarband
Sint-Baafsabdijconcerten
Geboorte en hemelvaart van de pro-
Christine Busch (viool), Olivier
feet Mohammed
Marron (cello) Schulhoff, Britten, Glaser, Ravel
VR | 28.05.10 20:00 | Exploration Daan Vandewalle (piano)
WO | 21.07.10 15:00 |
Graupner, Stravinski, Busoni, Sorabji
Sint-Baafsabdijconcerten Kristian Bezuidenhout (pianoforte),
ZO | 06.06.10 20:00 |
Esther Yoo (viool)
Symfonisch 3 / 3+
Beethoven, Haydn, Kreisler, Bach
Brussels Philharmonic, Michel Tabachnik (dirigent), Herbert Schuch
DO | 22.07.10 |
(piano)
Sint-Baafsabdijconcerten
Korngold, Bruckner
Skip Sempé (klaveceimbel), Olivier Fortin (klavecimbel)
DO | 10.06.10 20:00 | MA.XS
A.-L. Couperin, F. Couperin, Rameau,
François Fernarndez (viool), Rainer
Scarlatti
Zipperling (cello), Bojan Vodenitsjarov (pianoforte)
VR | 24.09.10 | Symfonisch 1 / 1+
Speelplezier bij Haydn
deFilharmonie olv Philiippe Herreweghe (dirigent), Dagmar
ZA | 12.06.10 20:00 | MA.XS
Peckova (mezzosopraan)
deFilharmonie, Jaap van Zweden
Mahler, Bruckner
(dirigent) Laureatenconcert Koningin Elisabeth
ZA| 25.09.10 | Musica Antiqua 2 / 2+
Wedstrijd piano
Capriccio Stravagante olv Skip Sempé
Z0 | 18.07.10 15:00 | Sint-Baafsabdijconcerten Pascal Schumacher (vibrafoon), Francesco Schlimé (piano) Dialogues
WWW.DEBIJLOKE.BE
Les 24 Violons du Roi