Corsicaanse gezangen

CORSICAANSE GEZANGEN dO | 14.10.10 | 20:00 Cunfraternu di a pieve di a Serra

PROGRAMMA 1. Offiziu di i Morti Missa - Requiem - Kyrie Eleison - Agnus Dei - Dies Irae Absoute - Libera me - In paradisum 2. Settimana Santa - Via Crucis - Lamentazione di Jeremia - Miserere mei Deus - Stabat Mater - O Sacra Tomba

5. Vespere - O Salutaris Hostia - Tantum ergo 6. Te Deum 7. Diu vi salvi Regina UITVOERDERS Cunfraternu di u Santissimu Crucifissu di a pieve di a Serra Adami Jean Charles Esposito Anthony Baldi Jean Christophe Pellegri Jean Marc Papi Gerard

Pauze 3. Missa - ordinarium - Os justi - Kyrie - Gloria - Sanctus - Agnus dei 4. Laude - Laudate Maria - Tota pulchra est Aandacht!

Gelieve uw mobiele telefoon uit te schakelen.

2

TOELICHTING Corsica tussen noord en zuid Johan Van Acker Corsicaanse zang Corsica ligt in de Middellandse Zee als een brug tussen noord en zuid. Iedereen is hier in de loop van de geschiedenis wel eens gepasseerd: Indo-Europese volkeren, Arabieren en Turken. Bijna alles op het eiland brengt die rijke geschiedenis in herinnering, ook muzikaal. Vooral de meerstemmige liederen trekken de aandacht, met als hoogtepunt de gezangen van de Goede Week.

Corsica is een geprivilegieerd terrein voor de muziekhistoricus. Zoals bijna nergens anders het geval is, kunnen de geschreven bronnen er bestudeerd worden in relatie tot de levende en levendige mondelinge traditie. Het laat ons toe vandaag een gefundeerd inzicht te krijgen in hoe de genoteerde muziek moet worden uitgevoerd. Heel wat aspecten vallen doorgaans niet uit de notatie op te maken en berusten op hypotheses: de kwaliteit van de vocale uitvoering, de dynamiek, de waarde van de intervallen, tempi, versieringen en dies meer. De studie van de Corsicaanse manuscripten reveleert een totaal nieuwe demarche in de muziekgeschiedenis. Op basis van een herlezing van de oude handschriften in het licht van een levende orale muziektraditie kunnen we ons een patrimonium dat vrijwel verdwenen was opnieuw toe-eigenen. Die handschriften gaan jammer genoeg — op dit moment althans — maar terug tot de 17de eeuw. We krijgen niettemin een grote diversiteit aan stijlen aangereikt.

De gezangen die Cunfraterna di a pieve di a Serra brengt, worden bijna allemaal sinds mensenheugenis mondeling overgeleverd. Wie er voor de eerste keer kennis mee maakt, wordt getroffen door het heel eigen karakter van de religieuze meerstemmige liederen. Alles vertrekt van een basismelodie - een cantus firmus - die door de andere stemmen door middel van akkoorden ondersteund wordt. Die techniek zou -omwile van zijn eenvoudige harmoniegepromoot zijn door het Concilie van Trente op het eind van de 16de eeuw.

Er is natuurlijk wel eens een dissonant te horen, zeker bij overgangen, maar dat blijft uitzonderlijk. Drie stemmen komen steeds opnieuw terug: de terza, de siconda en de bassu. Ze zingen paghjelle (distichons), terzetti (terzetten), madrigali (madrigalen) en canti sacri (religieuze gezangen). Na de inzet van de siconda — meestal op de vijfde toontrap — komen de stemmen samen om in parallelle kwinten en octaven verder te gaan.

Corsicaans dorp

4

TOELICHTING Van de doden …

Het leven binnen een broederschap bestaat uit een zoektocht naar licht, naar hét Licht. Meer nog dan een louter concert, willen de zangers van Cunfraterna di a pieve di a Serra ons vanavond meenemen op hun spirituele weg: van duisternis naar Licht, van dood naar Leven. Elke broederschap schrijft zich in in de sociale realiteit van een dorpsgemeenschap. De dorpsbewoners begeleiden naar hun laatste rustplaats vormt daar een belangrijk onderdeel van. Cunfraterna di a pieve di a Serra opent met het ‘Offiziu di i Morti’ of ‘Officie voor de Doden’. Een aangrijpende liturgie, eindigend met de absoute of kwijtschelding van zonden, het liturgische gebed dat na de requiemmis wordt gezongen.

De lijkbaar wordt besprenkeld met wijwater en bewierookt, waarna onder het zingen van het ‘In paradisum’ de overledene de kerk wordt uitgedragen op weg naar de begraafplaats.

Het Triduum Sacrum – Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Stille Zaterdag – vormt het zwaartepunt van de Goede Week. Cunfraterna di a pieve di a Serra bewandelt met ons de Via Crucis of Kruisweg, in navolging van de lijdensweg die Christus gegaan is vanaf het gerechtsgebouw (het paleis van de Romeinse procurator Pontius Pilatus) tot op de heuvel Golgotha (plaats van zijn terechtstelling). Vooral de Franciscanen, o.a. San Leonardo da Porto Maurizio, hebben zich verdienstelijk gemaakt in het oprichten van kruiswegen. De tekst van het ‘Via Crucis’ hier vanavond uitgevoerd, is van de hand van deze Heilige Leonard (1676-1751). Het ‘Lamentazione di Jeremia’ weerklinkt op woensdag, donderdag en vrijdag tijdens de Goede Week. Op Stille Zaterdag weerklinken het ‘Stabat Mater’ en het ‘O Sacra Tomba’, paraliturgische gezangen in het Toscaans, de literaire taal op Corsica. … naar de levenden Met het ‘Os justi’ opent de Cunfraterna di a pieve di a Serra de zogenaamde Mis van de Heilige Belijders in de kenmerkende driestemmige polyfonie. Binnen de katholieke context is een ‘belijder’ iemand die op bijzondere wijze van het christelijk geloof getuigd heeft, maar er niet voor gedood is. Ook lauden of lofzangen blijven erg populair op Corsica. Het ‘Tota pulchra est’ – een lof op de onbevlekte ontvangenis van de Maagd (dogma ingesteld in 1854) komt vanavond uit de Franciscaanse archieven. Na het ‘Te Deum’ volgt het ‘Diu vi salvi Regina’, sinds 1735 het Corsicaanse volkslied opgedragen aan de Maagd Maria. Het feest van de Onbevlekte Ontvangenis – 8 december – is sindsdien de nationale feestdag. De tekst werd in de 18de eeuw gekozen

TOELICHTING door Corsicaanse opstandelingen, de gelijkheid van alle mensen indachtig.

De Corsicaanse generaal Luiggi Giafferi (1668-1748) verwoordde het als volgt: “L’exemple du peuple corse doit apprendre au souverain à ne point opprimer leurs sujets, mais à se souvenir que partageant avec eux la qualité d’hommes mortels, ils sont originairement égaux.”

BIO Cunfraterna di u Santissimu Crucifissu di a pieve di a Serra De aandacht van het ensemble Cunfraterna di u Santissimu Crucifissu di a pieve di a Serra gaat uit naar alle aspecten van de Coriscaanse muziekcultuur.

Hun aandacht gaat uit naar de zang en de typische Corsicaanse polyfonie die daarmee gepaard gaat. De naam verwijst naar de ‘pieve’ (te vergelijken met een parochie) Serra. Net zoals de meeste broederschappen zijn de leden nietprofessionele zangers die nauwe banden hebben met het plaatselijk dorpsleven.

5

Cunfraternu di u Santissimu Crucifissu di a pieve di a Serra

7

NIEUWS Muziekcentrum De Bijloke Gent zoekt vrijwilligers Muziekcentrum De Bijloke Gent zoekt enthousiaste vrijwilligers voor ticketcontrole, zaalbegeleiding, vestiaire, verkoop, bar of promotie. Wij zoeken zowel vrijwilligers voor overdag als ‘s avonds. In ruil bieden wij een correcte vrijwilligersvergoeding of gratis concerttickets. Bezorg je gegevens aan Sophie Cocquyt via sophie.cocquyt@debijloke.be Nieuwe openingsuren De Bijloke Bistro BY COEUR D’ARTICHAUT De Bijloke Bistro biedt een schitterende bistrokeuken aan democratische prijzen, met een prachtig uitzicht op de middeleeuwse concertzaal en de Bijlokesite. Vanaf dit seizoen kan u er nog vaker terecht voor culinaire verwennerijen. Voortaan is De Bijloke Bistro open van maandag tot en met woensdag van 12 tot 18 uur en op donderdag en vrijdag van 12 tot 22 uur. Bovendien kan u er op concertdagen van twee uur voor tot twee uur na de voorstelling genieten van een heerlijk diner.

Turquaze In de film ‘Turquaze’ van de Gentse regisseur Kadir Balci speelt Muziekcentrum De Bijloke Gent een opgemerkte rol. Een aantal scènes werd gefilmd in De Bijloke. De muziek van de film ‘Turquaze’ werd gecomponeerd door Bert Ostyn, zanger en auteur/componist van de Belgische band Absynthe Minded. Het was Muziekcentrum De Bijloke Gent die regisseur en componist met elkaar in contact bracht. ‘Turquaze’ is Berts eerste filmscore. Voor ‘Turquaze’ componeerde hij zowel klassieke muziek (een strijkkwartet gespeeld door Spiegel String Quartet) als wereldmuziek en popsongs. ‘Turquaze’ speelt nu in de Gentse filmzalen.

Bespreekbureau Muziekcentrum De Bijloke Gent J. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent Di - vr 10:00 - 12:00 & 13:00 - 17:00, za 13:00 - 17:00 t. 09 269 92 92 e. tickets@debijloke.be w. www.debijloke.be Colofon Tekst programmaboekje | Johan Van Acker Inleiding | Johan Van Acker & Jean Charles Adami (auditorium, 19u15) Coördinatie programmaboekje | Sophie Cocquyt Verantwoordelijke uitgever | Daan Bauwens © Muziekcentrum De Bijloke Gent

8

BiNNENKORT VR | 15.10.10 20:00 | Symfonisch 2

ZA | 30.10.10 20:00 | Symfonisch 3

Symfonieorkest Vlaanderen, Andreas

Brussels Philharmonic, Michel Tabachnik

Delfs (dirigent), Andreas Haefliger (pi-

(dirigent), Christiane Oelze (sopraan)

ano)

Strauss, Brahms

Kernis, Chopin, Schumann WO | 03.11.10 20:00 | Jazz Mix (in Vooruit) ZA | 16.10.10 20:00 | Miry

John Scofield Trio

Tetzlaff Quartett Haydn, Dvorak, Schönberg

ZO | 07.11.10 11:00 Florian Heyerick, Ex Tempore

ZO | 17.10.10 15:00

Graupner: Kantata!

B’Rock Vijf jaar barokorkest B’Rock

WO | 10.11.10 20:00 | Jazz Brussels Jazz Orchestra

WO | 20.10.10 20:00 | Jazz

Bert Joris (trompet, composities)

Dave Holland Quintet VR | 12.11.10 20:00 | Musica Antiqua 2 ZA | 23.10.10 20:00 | East of Eden mix

Ensemble Zefiro, Alfredo Bernardini

(in De Centrale)

(muzikale leiding)

Brooklyn Rider, Kayhan Kalhor

Il barbiere di Siviglia

(kemanche) Silent City

ZA | 13.11.10 20:00 | East of Eden Mix (in De Centrale)

ZO | 24.10.10 16:00 | De Bijloke Jong

Ablaye Cissoko (zang & kora)

DeFilharmonie, Peter Billoen (dirigent),

Senegalese koratradities

Dimitri Leue (acteur) Kidconcert: Het Zwanenmeer (6+)

ZA | 13.11.10 20:00 | Symfonisch 2 Symfonieorkest Vlaanderen, Seikyo

ZO | 24.10.10 17:00 | Docenten in concert

Kim (dirigent), Ronald Van Spaendonck

Gents Saxcollectief

(klarinet)

Goddaer, Legley, Bach, Jones, Reich

Mozart, Schumann

WO | 27.10.10 20:00 | East of Eden

ZA | 20.11.10 20:00 | Musica Antiqua 1

Ustad S. Dagar & zonen (zang)

Collegium Vocale Gent, Philippe

Noord-Indiase drupad

Herreweghe (dirigent) Magnificat

DO | 28.10.10 20:00 | Symfonisch 1+ Ronald Brautigam (pianoforte) Beethoven, Agsteribbe

(uitverkocht)