#10
December 2022 – Februari 2023
Seizoen 22 | 23 — Verschijnt 4x per jaar — Afgiftekantoor: Gent X — Erkenningsnummer: P608171
‘Verbinding is het allerbelangrijkste’ Romina Lischka
Big Little Music eert München
Ear To The Ground Festival
Aka Moon in 5 albums
10
14
18
Inhoud 04 06
Thomas Beijer over Igor Stravinski
10
Big Little Music München
12
De Bijloke in beeld
14
Ear To The Ground #4
18
Aka Moon in 5 albums
21
Verdwijntijd
Dit magazine gratis bij je thuis? Schrijf je in via www.bijloke.be/inschrijven
2
Romina Lischka ‘Muziek heeft een spirituele kracht’
08
22
Tickets & info Ticketbalie Colofon
Kort Vooraan
De betere tackle
Muziekgeschiedenis om van te smullen
Terugblik
Ontdekkingsfestival voor muzikale avonturiers
Verkennen zonder grenzen
Een grensverleggende installatie
Agenda
December - januari - februari
Honger naar meer verhalen en video’s? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en kijk op www.bijloke.be/verhalen
Volg je onze social media al? @debijloke FACEBOOK facebook.com/debijloke
bijloke.be | 09 323 61 00 | Godshuizenlaan 2, 9000 Gent Di tot en met vr 13:00-17:00 | Bij concerten: 1 uur voor het concert Coördinatie & eindredactie Maarten Byttebier Vormgeving Taisia Migov Tekst Thomas Beijer, Maarten Byttebier, Waldo Geuns, Guy Peters, Bram Van Haelter Beeld Marisa Vranjes (cover), Michiel Devijver, Emilie Lauwers, Alexander Popelier, Geoffrey Schied, Geert Vandepoele Druk Graphius Adverteren? wouter.semey@debijloke.be Verantwoordelijke uitgever Geert Riem
voor woord
Buiten de lijntjes We bekennen: Ear To The Ground is het festival waar hier binnenshuis misschien wel met de meeste trots over verteld wordt. Een festival ook waar ze ons in het buitenland om benijden. Er zijn al heteluchtballonnen in onze binnentuin voor opgelaten (door Nadar Ensemble) en concerto’s voor rookbommen gehouden (door VA AA LR). Ook dit jaar palmt Ear To The Ground (blz. 14) weer alle hoekjes, gangen en zalen van de Bijlokesite in. Met een gigantische blokfluit (een Paetzold voor de kenners), livemuziek bij een overrompelende documentaire, een unieke samenwerking tussen een beeldend kunstenaar en een violiste, een Anatomisch Theater dat overspoeld wordt door tientallen mechanische insecten, en spacepop op het ritme van een vijftig jaar oude oppotmachine. Je kan er je weinig bij voorstellen of vreest dat het je ding niet is? Dat begrijpen we, maar misschien moet net dat de reden zijn om eens te komen proeven. Daarom ook zijn het stuk voor stuk korte voorstellingen en loop je overal ongegeneerd binnen én buiten. Ook ‘Verdwijntijd’ (blz. 21) is zo’n project dat niet in een hokje te wringen is. Luitiste Sofie Vanden Eynde (IMAGO MUNDI) verwerkte het persoonlijke verhaal van haar burn-out tot een voorstelling,
een boek en uiteindelijk de grensverleggende installatie die een maand lang in ons Kabinet te beleven is. Je moet het zien, horen en voelen om het te geloven. Jazzband Aka Moon (blz. 18) heeft dan weer een patent op muziek die alle hoeken van de wereld verkent en gambiste Romina Lischka (blz. 6) verzoent als geen ander verschillende culturen. En homo universalis Thomas Beijer (blz. 8) kleurt per definitie buiten de lijntjes: sla er de lijntjes die hij tekende verderop in dit magazine maar eens op na. En de gedachtekronkels die ertoe leidden. Die krijg je met geen stokken getemd. Om maar te zeggen: zonder dat we het zelf doorhadden, bleek dit hele nummer uiteindelijk te draaien om artiesten die de grenzen opzoeken en de conventies met veel zwier aan hun laars lappen. We hopen dat het aanstekelijk werkt en lokken ook jou graag uit je kot. Kom uit die comfortzone. Lees de verhalen van de muzikanten, laat je inspireren en verlaat de platgetreden paden. Probeer eens een concert zonder vastgelegd programma. Kan meevallen, kan tegenvallen. Maar je zal het je in elk geval herinneren. Doen!
Het Bijloke-team
3
kort
Het was een bijna mystieke ervaring. Deze concertzaal is een zeldzame combinatie van ongelooflijke geschiedenis en unieke architectuur. Een echt juweeltje. Hier voel je dat je geest gevoed wordt Stersopraan Joyce DiDonato over haar concert in Muziekcentrum De Bijloke
Blijf eens plakken in ons Café
106
All You Can Hear-passen
Het principe achter onze nieuwe All You Can Hear-pas is – al zeggen we het zelf – redelijk revolutionair: koop zo’n pas voor 50 euro en je kan gratis naar alle concerten in onze reeksen met hedendaagse muziek: 360° Ligeti, Ongehoord, Tête-à-Tête. Intussen vonden al 106 houders de weg naar de pas. Wil jij er ook nog eentje? Kan zeker: dit seizoen zijn er nog twaalf concerten waar je dan gratis naartoe kan. We vragen enkel per concert je plaatsje vooraf te reserveren.
4
Dat je in ons Café voor of na een concert kan genieten van een heerlijke maaltijd, wist je natuurlijk al. Maar na onze jazzconcerten houden studenten van het KASK, onze buren op de Bijlokesite, er ook steevast jamsessies. Extra speelkansen voor de muzikanten, extra gezellig voor jouw avondje uit.
63,53 t Young Masters inspireren jonge muzikanten Iedereen kan op woensdagmiddag prikkelende concerten van jonge artiesten meepikken, maar muziekscholen krijgen er een extraatje bovenop. De Young Masters op ons podium vertellen hen maar al te graag over hun passie, hun muziek en hun ervaringen. Zo inspireren ze met hun persoonlijke verhaal leerlingen die dromen van een carrière als artiest. Bekijk hoe vijftig enthousiastelingen zo’n unieke middag in oktober beleefden en reserveer met je klas deeltijds onderwijs via www.bijloke.be/youngmastersdko.
CO2
63,53 ton CO2 stootten we al minder uit sinds de zonnepanelen op ons dak geplaatst werden in september 2021. Of nog: dit jaar alleen al leverde de zon ons 89,47 MWh (megawattuur) energie. De panelen kwamen er uit ecologische overwegingen, maar komen extra goed van pas met de huidige energieprijzen.
Ontmoet je favoriete artiest Wat is er mooier dan een sterk concert van je favoriete artiest? Een sterk concert met achteraf een babbel met je favoriete artiest. In ons Muziekcentrum krijg je geregeld die kans, verwacht of onverwacht. De voorbije maanden signeerden bijvoorbeeld luitist Jonas Nordberg zijn cd en auteur Bart Moeyaert zijn boek na de voorstelling ‘Morris’. Radiostem Lies Steppe ging in ons Kraakhuis in gesprek met gitaarheld Bill Frisell, en het publiek mocht achteraf vragen stellen. Veel artiesten blijven ook gewoon plakken in ons Café na hun concert. Hou dus vooraf onze website in de gaten en achteraf je ogen open.
5
Romina Lischka
‘Muziek heeft een spirituele kracht’ De Oostenrijks-Belgische gambiste Romina Lischka verzamelt klanken uit verschillende culturen en kneedt die zorgvuldig tot iets fundamenteel nieuws dat tegelijk vertrouwd klinkt. ‘Het gaat erom de universele kern te zoeken.’ Bram Van Haelter
Muziek is een universele taal, luidt de boutade, maar is dat wel zo? Onze cultuur bepaalt toch de instrumenten waarop we spelen? De sprongen die de melodielijn (niet) hoort te maken? De taal waarin wordt gezongen? Gelukkig zijn er artiesten die aan een écht universele muziektaal schrijven. De Oostenrijks-Belgische Romina Lischka doet dat met verve. In ‘Transitions’ gaat ze in dialoog met de Tunesische zangeres Ghalia Benali en de Turkse kemençe-speelster Neva Özgen. Videast Folkert Uhde zorgt voor een verrassende visuele dimensie. Je speelt viola da gamba, een bijzonder barok-instrument.
“Als kind volgde ik gitaarles en mijn eerste leraar speelde ook viola da gamba. Zo leerde ik het instrument kennen. De klank sprak me zo aan dat ik het sinds mijn twaalfde echt heb omarmd. De gamba is ook uitstekend geschikt voor kamermuziek. Dat vond ik aantrekkelijk: ik wou niet alleen solo spelen, maar ook samen met andere muzikanten. Later ben ik oude muziek gaan studeren in het Zwitserse Basel en vandaaruit ben ik naar België gekomen.”
Geoffrey Schied
Je begon je carrière met gamba- en barokmeesters als Marin Marais en Johann Sebastian Bach. Marais speelt ook in ‘Transitions’ een rol, maar je wijkt intussen wel af van de begane paden.
“Zeker. Als tiener leerde ik de Indiase muziek kennen, begon ik met zingen en leerde ik de sarangi bespelen, een klein maar zwaar Hindoestaans snaarinstrument. Ik heb me in die muziek verdiept, zowel in India als in Nederland. Dat heeft mijn interesse in andere muziekstijlen aangewakkerd, en die belangstelling is altijd gebleven: blijven verdiepen, blijven verbreden.”
6
interview
Was dat geen risico?
“Ja, maar ik ben het klassieke westerse oeuvre altijd blijven spelen. Ik vind de afwisseling net fijn.” In ‘Transitions’ werk je samen met Ghalia Benali (zang) en Neva Özgen (kemençe), ambassadeurs van de Arabische muziek. Hoe zijn jullie op elkaar gebotst?
“Na mijn eerdere samenwerking met Ghalia voor ‘Call to Prayer’ wou ik méér: een project dat nog meer culturen met elkaar zou verbinden. Ik wou er een instrument bij dat anders klinkt, maar dat een mooie klankcombinatie opleverde. Dat heeft de kemençe bij uitstek: een snaarinstrument met een prachtig timbre en tegelijk een heel specifieke muziektraditie. Samen met ons twee zorgt dat voor een nieuwe dimensie, zowel emotioneel als muziektechnisch – denk aan de verschillende modi waarin we spelen.” “Neva was een ontdekking. Haar vader was een bekende kemençe-speler van Turkse klassieke muziek. In ons programma namen we een compositie van hem op.” Het centrale thema in ‘Transitions’ is transitie in al haar vormen, zoals de dood. Jullie meten het thema een spirituele dimensie aan.
“Het is eigen aan de muziek die ik speel. Veel werk van Bach heeft een spirituele dimensie - denk aan ‘Erbarme dich’ uit de ‘Mattheuspassie’, dat ik gearrangeerd heb voor gamba. Dat geldt ook voor muziek uit het soefisme, de mystieke stroming binnen de islam, of de traditionele Turkse muziek. Muziek heeft dezelfde kracht als spiritualiteit: het opent iets ondefinieerbaars.”
Of we nu Bach spelen of Arabisch werk, wij streven naar een synthese, met respect voor de verschillende muziektradities
“De authenticiteit blijft belangrijk. Of we nu Bach spelen of werk van een Arabisch componist, die kern moet herkenbaar blijven. Wij streven naar een synthese, met respect voor de verschillende muziektradities.”
Romina Lischka
Via muziek brengen jullie verschillende culturele en historische contexten samen. Verbinding staat centraal. Brandend actueel in een samenleving die almaar meer gepolariseerd lijkt.
“In het proces dat we als muzikanten aangaan, is openheid heel belangrijk. Ik hou er niet van om te strikt vast te klampen aan de vorm: het is belangrijk om die open te breken en de ander toe te laten. Pas dan krijg je een nieuwe verbinding, iets gemeenzaams. We hopen dat onze zoektocht de luisteraar inspireert. Verbinding is het allerbelangrijkste.” Jullie gaan ook actief op zoek naar die muzikale verbinding: Arabisch geïnspireerde improvisaties op ‘Erbarme dich’, bijvoorbeeld. Hoe werkt dat?
BIO | Romina Lischka — Oostenrijks-Belgische gambiste — studeerde viola da gamba bij Paolo Pandolfo aan de Schola Cantorum Basiliensis in Basel, Zwitserland — treedt wereldwijd op: solo, met Collegium Vocale Gent en met haar eigen Hathor Consort — studeerde Noord-Indiase klassieke zang (dhrupad) in Rotterdam, Delhi en Pune (India) — won verschillende prijzen, waaronder VRT Klara-prijzen en een Ultima (2020)
Veel werken in je programma – van ‘Erbarme dich’ tot ‘Sjeherazade’ - zijn verhalend. Is je muziek figuratief en vertelt ze een verhaal?
“Absoluut. In ‘Transitions’ werken we met verschillende hoofdstukken met elk een eigen invalshoek. Maar ook het geheel vertelt een verhaal, dat de afzonderlijke delen overstijgt. Je kan het zien als een breedgestrekte beweging, met versnellingen en vertragingen.” De samenwerking met concertdesigner Folkert Uhde, bekend om zijn innovatieve artistieke formats, is nieuw. Wat voegt hij toe?
“Tijdens het concert worden video’s geprojecteerd: beelden van ons, maar ook ander materiaal. Dat ondersteunt het emotionele effect van de muziek visueel en voegt een extra laag toe aan het verhaal dat we vertellen.” In 2020 ontving je de Ultima voor muziek: niet de eerste prijs in je kast, maar wel een belangrijke. Heeft dat je carrière veranderd?
“Dat denk ik wel, ja. Het heeft een soort zichtbaarheid met zich gebracht. Dat is een mooi geschenk. Ik heb altijd geprobeerd om verbinding op te zoeken. De prijs heeft mij ondersteund om verder in die richting te gaan, en daar ben ik bijzonder dankbaar voor.” circle Do 09.02 | 20:00 | Concertzaal | €26
Transitions
Romina Lischka, Ghalia Benali & Neva Özgen G RENZELOOS
7
De betere tackle Over Igor Stravinski
Pianist en creatieve duizendpoot Thomas Beijer laat in deze rubriek zijn gedachten de vrije loop over vergeten componisten.
‘V
ergeten componisten’, zo luidt het overkoepelende thema van deze serie columns. Ik zou echter graag de vrijheid willen nemen om dat thema enigszins uit te breiden en ook vergeetachtige componisten aan bod te laten komen, alsmede vergeetbare. Met ‘vergeetbaar’ doel ik allerminst op verwaarloosbare kwaliteit. Want waarom zou ik de lezer opzadelen met verhalen over muziek die hij naar mijn mening net zo goed kan vergeten? Nee, ik bedoel muziek die zogezegd opzettelijk vergeetbaar is. Dat klinkt misschien wat cryptisch. Ik zal het uitleggen. Maar daarvoor moet ik eerst iets anders vertellen. Ik droomde een tijdje geleden dat ik op een stoel zat. Verder gebeurde er helemaal niks. En dat duurde tamelijk lang. Maar net op het moment dat ik dacht: als het zo moet, kan ik net zo goed wakker worden (lucide, nietwaar?), gebeurde er tóch iets: ik hoorde het
8
geluid van een zaagje. Ik keek naar beneden en zag daar een klein kereltje, met een brilletje en een keurig verzorgd snorretje, gekleed in een harlekijns kostuum, en dat kereltje was bezig mijn stoelpoten door te zagen. Doe maar, dacht ik. Dan sta ik gewoon op. Dus dat deed ik. Waarop dat ventje stopte met zagen. Hij keek mij aan. Ik keek hem aan. En toen ineens schopte hij me met een pijlsnelle tackle ondersteboven, ik smakte op de vloer, ik krabbelde overeind en zag de kwelgeest doorzichtig worden als een nevelsliert en grijnzend oplossen in het niets. Toen werd ik wakker. En ik dacht: ik moet eens wat rustiger aan gaan doen. Maar later die dag begreep ik plotseling waar die droom vandaan kwam. Ik had de avond daarvoor allerlei stukken van Stravinski beluisterd. Dat verklaarde alles. Die harlekijn, dat was Stravinski. Zijn geest was tot mij gekomen in een droom. Hij zaagde mijn stoelpoten door en haakte mij pootje. Volkomen helder en logisch. Eén plus één is twee. Hoewel, in de muziek van Stravinski is één plus één vaak drie. Of zesenveertig. Of de wortel van pi. Of nóg weer iets heel anders. Want niets wat je verwacht gebeurt, en alles wat je verwacht gebeurt niet. Of dan juist toch wel. Want soms doet Stravinski eerst zijn uiterste best om je te laten geloven dat één plus één zesenveertig zal worden, of de wortel van pi, en dan - terwijl je je schrap zet en je voorbereidt op een hoogst spectaculaire, onverwachte uitkomst - is het vervolgens...
toch gewoon twee. ‘Got you again’, zegt hij dan, en hij lost grijnzend op in het niets, die ouwe schurk. In Stravinski’s universum is niets wat het... is. Majeur kan klinken als mineur, mineur als majeur, tweeklanken kunnen klinken als drieklanken, consonanten als dissonanten en vice versa, en een akkoord is nooit gewoon een akkoord, maar heeft meerdere functies tegelijk; een akkoord in een partituur van Stravinski is als een paard op een schaakbord dat zowel je koning als je koningin als je toren als je loper bedreigt. Zo’n multifunctionele positie heet in schaaktermen een ‘vork’. Stravinski’s akkoorden zijn vorken. Paarden met vorken. En paarden hebben vier benen, wat heel handig is, want daarmee kunnen ze een heleboel vorken vasthouden. Bedenk vervolgens dat er in een partituur van Stravinski geen vier, maar honderden, duizenden paarden zijn, en je krijgt een gigantische hoeveelheid vorken, die allemaal in elkaar grijpen en zo een duizeling wekkend web van ambigue dwars verbanden, promiscue kruisverbanden en gevorkte zwaluwstaartverbindingen creëren. En dan zijn melodieën en zijn ritmes. Die kun je niet voorspellen en al helemaal niet onthouden. Dat komt niet omdat ze vreselijk ingewikkeld zijn, dat valt doorgaans wel mee. Het komt omdat Stravinski op strategische plekken een schaar pakt en kleine stukjes van de muzikale zin afknipt,
de gedachte
Een akkoord in een partituur van Stravinski is als een paard op een schaakbord dat zowel je koning als je koningin als je toren als je loper bedreigt
© Thomas Beijer
of er juist iets bij lijmt. Dat doet hij allerminst opzichtig, nee, hij knipt uiterst subtiel, nooit met een lompe snoeischaar, maar met een vlijmscherp, gouden snorrenschaartje van elegante Italiaanse makelij. Een mooi voorbeeld is het begin van ‘Renard’, een soort miniatuur-operaatje uit 1916. Dat is een opzettelijk overdreven pompeuze mars (‘Entrée des acteurs’) met prachtig potsierlijk slagwerk en een op het eerste gehoor nogal kinderachtig melodietje. Echter, bij Stravinski is niets wat het is. Luister naar de eerste tien seconden, en probeer het dan na te zingen. Lukt niet! Je zit er altijd wel ergens een tel of een halve tel naast. En als je vervolgens in de partituur kijkt, zie je waarom:
daar is iemand uiterst sluw bezig geweest met een snorrenschaartje. Het resultaat is een duivels knap gemaakt soort muzikaal kubisme. Men zou nu de volgende vraag kunnen stellen: ‘Wat is er nou eigenlijk zo leuk aan om iets niet te kunnen onthouden en nazingen?’ Een goede vraag. Want in principe is dat ook niet per se leuk. Er is een heleboel muziek, voornamelijk 20e- en 21e-eeuwse, waarbij je niet verder komt dan twee noten. Dat is niet leuk. Maar bij Stravinski lukt het bijna. En dat is wél leuk. Leuker dan helemaal niet en ook leuker dan helemaal wel.
logo van de Nederlandse Spoorwegen uit je hoofd te tekenen. Ik probeerde het net. Ik deed eerst mijn ogen dicht om me voor te stellen hoe dat logo eruitziet. Ik zag het haarscherp voor me. Toen pakte ik een potlood. Ziehier het resultaat. circle
Louis Andriessen en Elmer Schönberger schrijven in hun prachtige boek over Stravinski, ‘Het apollinisch uurwerk’, dat het memoriseren van Stravinski’s muziek zoiets is als proberen om het
9
Muziekgeschiedenis om van te smullen Veel steden zouden blij zijn met één muzikale heldendaad, maar München rijgt de hoogtepunten aaneen. De Beierse hoofdstad is de geknipte volgende halte op ons kamermuziekfestival Big Little Music, waarvoor curator en harpiste Anneleen Lenaerts bevriende artiesten uitnodigt naar ons Muziekcentrum. Waldo Geuns
Orlandus Lassus, Wolfgang Amadeus Mozart, Richard Wagner: het zijn maar enkele van de grote componisten die mee hebben getimmerd aan de unieke status van München. De stad was de springplank voor hun verdere carrière. Of neem de 61-jarige Anton Bruckner, die er in 1885 de wereldwijde tournee van zijn ‘Zevende symfonie’ aftrapte na de enthousiast onthaalde première in Leipzig. Dat de symfonie hier zo’n succes kende, was voor de gelovige Bruckner een teken van God. Het werk was namelijk een hommage aan de recent overleden Wagner, wiens carrière ook in deze stad van start ging. Op Big Little Music verrassen klarinettiste Annelien Van Wauwe en ensemble CAROUSEL met een arrangement voor kamerensemble van de symfonie.
Achterlijke stad? Het is opmerkelijk dat componisten die geboren zijn in München vaak moeten opboksen tegen de vooroordelen over de stad. Denk maar aan Richard Strauss (1864-1949), een van de hechte vrienden
10
van de Oostenrijker Gustav Mahler. Ook al hadden beide grootheden verschillende opvattingen, de muziek bracht hen telkens opnieuw samen. Mahler schreef ooit: ‘Strauss en ik graven van verschillende kanten een tunnel door de berg. Ooit zullen we elkaar ontmoeten.’ Maar Mahler overleed onverwachts in 1911 op 51-jarige leeftijd. Toen Strauss in de jaren 1940 de memoires van Mahlers weduwe Alma Mahler (1879-1964) in handen kreeg, schudde hij meewarig het hoofd. Hij wist dat Alma niet hoog opliep met zijn vriendschap met Gustav, maar dat ze de feiten zo verdraaide, daar kon hij niet bij. Voor Alma kwam hij immers van de ‘achterlijke stad München’, zoals ze dat als ontwikkelde Wener hoorde te vinden. Alma Mahler behoort samen met Fanny Mendelssohn tot het rijtje componistes wier muziekcarrière werd gefnuikt door de toenmalige maatschappelijke visie op vrouwen. In haar jonge jaren droomde ze hardop over een succesvolle muziekcarrière zoals die van Clara Schumann (1819-1896). Maar het was niet voor
haar weggelegd. Gustav Mahler eiste van zijn kersverse 22-jarige vrouw dat ze haar ambitie als componiste opgaf toen ze trouwden in 1902: ‘Jouw enige job is om mij gelukkig te maken.’ Alma zuchtte dan ook gefrustreerd toen Strauss in 1948 zijn zwanenzang publiceerde: de ‘Vier letzte Lieder’. De liederen zijn een prachtig eerbetoon aan zijn vrouw en zangeres Pauline de Ahna, die een van de belangrijkste muzen en uitvoerders van zijn muziek zou blijven. Harpiste Anneleen Lenaerts eert deze bijzondere componistes met sterfluitiste Marina Piccinini en pianist Andreas Haefliger. Ze brengt ook Strauss’ laatste eerbetoon aan zijn echtgenote samen met sopraan Christiane Karg.
Onmogelijke erfenis Is het toevallig dat München ook de geboortestad is van de fictieve componist Adrian Leverkühn uit de roman ‘Doctor Faustus’ (1947) van Thomas Mann? Het boek beschrijft de vele gezichten van de stad op treffende wijze:
festival
Big Little Music
München Vr 03.02 | 20:00 Concertzaal | €26
Doctor Faustus Andreas Haefliger
“München met de wachtparadeconcerten in de Feldherrnhalle, de kunsthandels, de winkelstellingen, de boerenbals met carnaval, de dikbuikige dronkenschap van het bockbier in maart, de wekenlange monsterkermis van het oktoberfeest, waarop een koppig-jolige volksheid, echter allang door het moderne massabedrijf gecorrumpeerd, haar saturnaliën vierde.”
Za 04.02 | 20:00 Concertzaal | €26
Bruckner 7
Annelien Van Wauwe & CAROUSEL
In het boek symboliseren de vernieuwende composities van Leverkühn – die zijn ziel verkoopt aan de duivel – de muzikale innovaties van Arnold Schönberg in de eerste helft van de 20e eeuw. Maar er is nog een andere passage uit de roman die pianist Andreas Haefliger inspireert tot zijn recital op Big Little Music: “De sonate heeft haar doel bereikt dat geen ander doel te boven kan gaan, […] Zij nam afscheid.” Thomas Mann schrijft hier over Beethovens laatste pianosonate, waarvan het tweede (en laatste) deel als het deksel op de doodskist van de sonatevorm gezien wordt: “Een derde deel, een nieuwe benadering? Een terugkeer na dit vertrek? Onmogelijk!” Wat is er mogelijk na Beethovens erfenis? Andreas Haefliger openbaart enkele muzikale oplossingen na dit ‘afscheid’: van emotievolle karaktertekeningen in de ‘Davidsbündlertänze’ van Robert Schumann tot de meer abstracte, door Schönberg geïnspireerde ‘Pianovariaties’ van Aaron Copland. En zo wordt ook dit een recital om van te smullen. circle
Zo 05.02 | 11:00 | Kraakhuis Rang 1 €24 Rang 2 €20
Cherchez les femmes Anneleen Lenaerts, Marina Piccinini & Andreas Haefliger
Zo 05.02 | 15:00 | Kraakhuis Rang 1 €24 Rang 2 €20
Vier letzte Lieder
Christiane Karg & Anneleen Lenaerts
Big Little Music Competition Jonge ensembles in halve finale en finale
Wo 01.02 | 10:00-16:00 | Kraakhuis | Gratis Za 04.02 | 15:00-18:00 | Kraakhuis | Gratis
11
Terugb li k ↑ 23 sep
Jazz Meets Symphonic
De vijfde editie van Jazz Meets Symphonic, onze samenwerking met Flagey en Brussels Philharmonic, was er eentje om in te lijsten. Het trio van meestergitarist Bill Frisell ging een zinderende dialoog aan met het orkest, componist Michael Gibbs zag vanuit de zaal dat het goed was en in ons Kraakhuis sloot radiostem Lies Steppe de avond af met een babbel met Frisell en Gibbs. En voor de nablijvers was er nog een jamsessie in ons Café. Michiel Devijver
→ 01 okt
Buitenshuis-ensemble
Ons huisensemble HYOID maakte zijn naam weer helemaal waar: in ‘Journal d’un usager de l’espace’ speelden ze met ruimte, geluid én met het publiek. De artiesten liepen buiten, binnen én over de zeteltjes in onze Concertzaal. En dan zwijgen we nog over die aan touwen slingerende luidsprekers. Geert Vandepoele
12
in beeld
← 04 sep
De comeback van Martine Tanghe
Een voormalig nieuwsanker dat een nieuw verhaal van Bart Moeyaert voorleest op muziek van ensemble Oxalys: ‘Morris’ haalde vele krantenkoppen. Dat na de première op ons openingsweekend behalve een signeersessie van de succesauteur ook lovende recensies in de pers volgden, deed extra veel deugd. Michiel Devijver
→ 26 sep
Lester Young leeft
De geest van Lester Young waarde een septemberavond lang door ons Café. Jazzkenner Marc Van den Hoof eerde de saxofonist in woord, Tom Callens met zijn kwartet. En zo kreeg ‘The Pres(ident)’ het uitverkochte Avondje Adorno dat hij verdiende. Michiel Devijver
13
Za 03.12
EAR TO THE GROUND #4
Ontdekkingsfestival voor muzikale avonturiers Video’s & uurschema
Van laat in de middag tot diep in de nacht van 3 december is De Bijloke in de ban van hedendaagse muziek. In alle zalen, gangen en hoekjes weerklinken impro en jazz, experiment en multimedia, elektronica en zang. Korte voorstellingen, installaties, performances: bepaal zelf waar je zin in hebt, waar je stil blijft staan en wat je nog een keer wil beleven. Wij bieden het menu, jij kiest wat je proeft. Za 03.12 | vanaf 16:00 | Volledig gebouw
Ear To The Ground #4 Dagticket €22 All You Can Hear Pass-houders: €16 -26 en student: €7
14
festival
Shiva Feshareki & Kit Downes
Fast nur Luft
Wie? Shiva Feshareki (draaitafels & elektronica) & Kit Downes (orgel)
Wie? Tomma Wessel (blokfluit) & Centre Henri Pousseur (elektronica)
Wat? Een driedimensionale luisterervaring (‘3D immersive ambisonics’) voor draaitafels en toetsen op maat gecreëerd voor onze Concertzaal
Wat? Bien étonnés de se trouver ensemble: blokfluit en elektronica. Ook bien étonnées: de internationaal bekende Eva Reiter (AT) en de Gentse Heleen Van Haegenborgh, die een compositie schreven voor Tomma Wessel
Ga kijken want de Brits-Iraanse dj Shiva Feshareki en toetsenist Kit Downes selecteren steevast bijzondere ruimtes voor hun creaties én oogsten daar lovende recensies mee - van kerken tot de Royal Albert Hall. Het zijn dan ook niet van de minsten. Feshareki maakte snel naam met eigen composities en eert ook de vrouwelijke pioniers van de elektronische muziek. Daarmee laat ze zowel de Londense underground als de BBC Proms uit haar hand eten. Downes brengt platen uit op het gerenommeerde jazzlabel ECM, maar werkt evengoed samen met filmregisseurs, game-makers, klassieke componisten en dj Squarepusher. Kenners kunnen zich nu al verlekkeren op een Hammond B3 met vintage Leslie-speaker. Benieuwd wat het duo voor de oudste concertzaal ter wereld uit de mouw tovert.
Ga kijken want een creatie van Eva Reiter staat normaal enkel op de grootste festivals. Bovendien beheersen slechts weinig artiesten de bijzondere Paetzold-blokfluit zo goed als Reiter. Of het moet Tomma Wessel zijn. Tel daarbij het Centre Henri Pousseur, de autoriteit die de elektronica ter harte neemt, en de Gentse Heleen Van Haegenborgh, die ook een compositie op maat schreef, en je krijgt ineens véél grote namen op één concert. De herwaardering van de blokfluit in de hedendaagse muziek is nu al een feit. Waar & wanneer? Kabinet | 16:00 | 17:30 | 20:00
Waar & wanneer? Concertzaal | 20:00 | 22:30
→
Mountain & Maiden Wie? Malgorzata Walentynowicz (piano & samples)
CARET-SQUARE-RIGHT
Wat? Een indrukwekkende documentaire (van Shmuel Hoffman & Anton von Heiseler), een beklijvende compositie (van Sarah Nemtsov (D)) en een geëngageerde pianiste tillen de stille film naar de 21e eeuw Ga kijken want deze documentaire won prijzen op film festivals in de hele wereld. Ook in deze ingekorte versie grijpen de magistrale beelden van een Indiaas meisje op een gigantische afvalberg je naar de keel. De Pools-Duitse Malgorzata Walentynowicz wisselt pianospel af met audiofragmenten van de filmopname. Beeld en klank versterken elkaar, en plots wordt de stille film weer relevant in de 21e eeuw. Waar & wanneer? Concertzaal | 16:00 | 18:30 | 21:00 15
Blind IO Wie? Ikue Mori (elektronica & laptop), Ingrid Laubrock (sax), Bram De Looze (piano) & Teun Verbruggen (drums) Wat? Drummachine-pionier laat ons Kraakhuis kraken als een New Yorkse undergroundclub Ga kijken want drummer Teun Verbruggen brengt voor zijn nieuwe project drie generaties samen. (Elektronische) drumpionier Ikue Mori (68) trok eind jaren 70 van Japan naar New York en bepaalde er mee de no wave en experimentele muziek, tot vandaag. Ze werkte samen met Arto Lindsay (DNA), John Zorn, Thurston Moore, Marc Ribot en Fred Frith. De Duitse saxofoniste Ingrid Laubrock (52) verhuisde eerst naar Londen en dan naar New York en speelde samen met Dave Douglas en Jason Moran, maar ook met Anthony Braxton en Siouxsie and The Banshees. Als zulke kleppers de handen in elkaar slaan met toppers van bij ons als pianist Bram De Looze (31) en Teun Verbruggen (47), dan weet je waarom je deze première niet mag missen. Waar & wanneer? Kraakhuis | 16:00 | 19:00 | 21:00
Machine Wie? Muziektheatergezelschap Touki Delphine (Chris Doyle, Rik Elstgeest, Bo Koek), Joachim Badenhorst (sax, klarinet) & Nora Fischer (zang) Wat? Spacepop, synth, jazz en cumbia op het ritme van … een oppotmachine Ga kijken want een 50 jaar oude oppotmachine dient om plantenpotten automatisch op te vullen, maar niet als het prettig gestoorde gezelschap Touki Delphine er zijn creativiteit op loslaat. Dan is het plots een hyperefficiënte ritmesectie. Fascinerend? Jazeker, dat vonden ook de veelgeprezen saxofonist Joachim Badenhorst en zangeres Nora Fischer (inderdaad, dochter van dirigent Iván Fischer). Samen brengen ze een wervelende muzikale ode aan mens, natuur en machine. Waar & wanneer? LOD Studio | 19:00 | 22:00
En verder
Air Conditions (ilinx) - Intrigerende gezangen in de abdijrefter van de Bijlokesite (STAM) Fonetica #3 (Tiptoe Company) - Blokfluit-installatie met pvc-buizen palmt de abdijrefter in Modular Piano (Tony Roe) - Tientallen toetsen, honderden kabeltjes en interactieve videokunst GAME (Ghent Advanced Master Ensemble) - Dubbeldate in de Foyer
16
Laniakea Wie? Jeroen Van Herzeele (sax, synth), Jozef Dumoulin (toetsen) & Nicolas Chkifi (drums)
Negative Space
Wat? Kosmische band uit eigen land
Wie? Elisabeth Klinck (viool, elektronica) & Renée Pevernagie (live tekeningen)
Ga kijken want behalve een supercluster van melkwegen en het Hawaiiaanse woord voor ‘onmetelijke hemel’ is Laniakea nu ook een gloednieuwe supergroep. De sterren aan het firmament? Jeroen Van Herzeele! Jozef Dumoulin! Nicolas Chkifi! De jazz, elektronica en muzikale chemie spatten uiteen in een bigbang van ongebreideld improvisatieplezier. Waar & wanneer? Kraakhuis | 17:00 | 20:00 | 22:00
Wat? Twee veelbelovende artiesten inspireren elkaar in een unieke labosessie
Ga kijken want violiste en componiste Elisabeth Klinck staat als elektronica-performer bekend voor haar intieme soundscapes en beweegt in drie immersieve interventies van licht naar duister. Op dezelfde plek legt beeldend kunstenaar Renée Pevernagie de omgekeerde weg af: ze vertrekt vanuit een donker houtskoolvlak en krast er doorheen de hele avond langzaam maar zeker een kleurrijke florale wereld uit. Waar & wanneer? Café | 17:00 | 20:30 | 23:30
555 Bugs Wie? Maria Komarova Wat? Installatie met blikjes, schelpen en
doosjes die zoemen, knarsen en knisperen als insecten Ga kijken want de Wit-Russische Maria Komarova maakt haar intrigerende installaties altijd op maat van de ruimte. Kan geen toeval zijn dat ze uitgerekend ons Anatomisch Theater eruit koos. Vroeger werden hier dode wezens onderzocht, Komarova draait de rollen om: ze laat gevonden objecten bewegen en geluid maken en wekt ze tot leven. En zo veranderen machientjes in toverdoosjes die vibreren, intrigeren en amuseren. Waar & wanneer? Anatomisch Theater | doorlopend
17
Verkennen zonder grenzen Aka Moon in 5 albums
Dertig jaar en meer dan twintig cd’s heeft jazztrio Aka Moon op zijn naam. Kan je daar überhaupt de essentie uit halen? Een poging om het genie te vatten in vijf albums of projecten. Guy Peters
Aka Moon (1992)
Ganesh (1997)
DJ Grazzhoppa’s DJ Bigband + Aka Moon (2010)
Beïnvloed door hun bezoek aan de Aka, een pygmeeënstam uit de CentraalAfrikaanse Republiek, lieten Fabrizio Cassol (altsax), Michel Hatzigeorgiou (bas) en Stéphane Galland (drums) alles vallen voor hun nieuwe project. Ze werkten met intimiderend complexe polyritmes en polyfonie, een sound en stijl die aansloten bij die van Steve Colemans M-Base. Meteen was de uitzonderlijke chemie van het drietal voelbaar, via de ingenieuze composities van Cassol en de uitdagende flair van de muziek, maar vooral in het weergaloze samenspel vol onverwachte wendingen en hyperintense energie. Twee decennia lang was dit de enige Aka Moon-plaat in triobezetting. Tot op vandaag is het een verbluffend hoorspel, de intrede van een nieuw geluid.
De Afrikaanse trip van het trio was een eerste indicatie van hun nomadische en op de gemeenschap gerichte houding. Daarna leek het wel alsof er geen limiet stond op hun reisdrang, hun honger naar het verkennen van nieuwe tradities én het betrekken van meesters van andere tradities bij hun muziek. Zo ook bij het duo ‘Elohim’ en ‘Ganesh’, waarvoor ze gezelschap kregen van de Indiase percussiegrootheid Umayalpuram K. Sivaraman. Vooral op het tweede album, met ook gitaristen Marc Ducret en wijlen Pierre Van Dormael, werd je meegesleurd op een wervelende zoektocht door de Carnatische tradities, die naadloos gecombineerd werden met die vertrouwd klinkende Aka-jazz.
Aka Moon samenvatten als de band van de muzikale windrichtingen zou hen eigenlijk tekortdoen, want ze gingen ook aan de slag met dans- en theatergezelschappen (Rosas, TG Stan) en andere muzikale tradities. Met Ictus verkenden ze avant-gardemuziek, met DJ G razzhoppa’s DJ Bigband – letterlijk een bigband samengesteld uit DJ’s – belandden ze in de wereld van hiphop, draaitafels en beats. Het leidde opnieuw tot een waanzinnig dynamische interactie die de naden van het samenspel danig op de proef stelde. Het project werd getoond op Jazz Middelheim 2005. Een opname uit de KVS werd enkele jaren later beschikbaar als cd+dvd. Alweer een perfect voorbeeld van essentieel maximalisme.
18
jazz
Een weergaloos samenspel vol onverwachte wendingen en hyperintense energie
Alexander Popelier
The Scarlatti Book (2015)
Klassiek kon niet ontbreken. Bij Domenico Scarlatti vond Aka Moon buitengewone klaviersonates vol eigenaardige ritmes en harmonieën. Net als de band werd de barokcomponist immers aangetrokken tot volksmuziek uit andere oorden. Het leidde opnieuw tot gretig spelen met composities én vrijheid, waarbij de uitbundigheid en overrompelende energie van het drietal net iets meer ingetogen konk. Niet te onderschatten was gastpianist (en de facto vierde bandlid) Fabian Fiorini, die zich ontpopte tot een grootmeester in het veld waar werelden elkaar kruisen. Daarnaast bewerkte Aka Moon ook muziek van Monteverdi, Bach en Mozart.
Alifbata (2018) In het derde decennium van zijn bestaan was het opzoeken van andere muzikale tradities de gewoonste zaak van de wereld geworden voor Aka Moon. Het ging zelfs zo ver dat ze twéé projecten gingen combineren in één voorstelling. ‘Alifbata’ was een verwerking van ‘Aka Balkan Moon’ en ‘AlefBa’, die ze eerder al live brachten. De Balkantraditie, vertegenwoordigd door een frequente gast als Tcha Limberger, werd er samengebracht met die uit het Midden-Oosten, via onder meer trompettist Amir ElSaffar. Geen collagekunst, maar een verkenning in de diepte via een waar achtige fusie. De resultaten waren geïnspireerd en wervelend als vanouds.
19
PIANOS MAENE FLAGSHIP STORE GENT
exclusive brands Steinway & Sons - Boston - Essex - Doutreligne
Steinway & Sons - Boston - Essex - Doutreligne www.maene.be
Nu 2 showrooms op 1 locatie : Steinway Piano Gallery Belgium & Piano’s Maene Gent Pieter Van Reysschootlaan 2 B-9051 Gent (Naast oprit E40 - Sint-Denijs-Westrem)
De Bijloke Magazine 2015.indd 1
18/09/2015 15:15:42
Ook wat u niet ziet is vaak van onschatbare waarde. Zoals het juiste woord of een comfortabele stilte. Of één en al oor voor wat gezegd wordt. Aandacht voor de grootse dingen Ook wat die u niet en voor details hetziet verschil maken. is vaak onschatbare Daaraan van herkent u de zielwaarde. van onze bank. Zoals het juiste woord of een comfortabele stilte. Of één en al oor voor wat gezegd wordt. Aandacht voor de grootse dingen en voor details die het verschil maken. Daaraan herkent u de ziel van onze bank.
Delen Private Bank, trouwe partner van Muziekcentrum de Bijloke Coupure Rechts 102 9000 Gent 2022_LOD_ADVERTENTIE_Bijloke_104x130mm.indd 16
21/10/2022 12:50
Delen Private Bank, trouwe partner van Muziekcentrum de Bijloke Coupure Rechts 102 9000 Gent
Verdwijntijd
expo
Een grensverleggende installatie Luitiste Sofie Vanden Eynde (IMAGO MUNDI) verwerkte het persoonlijke verhaal van haar burn-out tot een voorstelling, een boek en uiteindelijk deze grensverleggende installatie. Stap met open oren in de soundscape, beluister tekstfragmenten en laat je beroeren door de tekeningen van Emilie Lauwers. Ervaar, voel en beleef wat het met je doet als de maatslag van het leven hapert. De expo wordt officieel geopend met een Avondje Adorno.
Gratis expo Ma 09.01-Zo 29.01 | Kabinet Open elke concertdag 1u voor aanvang
Avondje Adorno
Annemarie Peeters in gesprek met Sofie Vanden Eynde Ma 09.01 | 19:30 | Café | VVK €5 Kassa €8
21
Check www.bijloke.be! voor up-to-date! concertinformatie!
DECEMBER
Vr 09.12 | 20:00
Kamermuziek
Carnaval des animaux
Do 01.12 | 20:00
Ongehoord
Big bang van splinters Nicolas Hodges & Basel Sinfonietta
Les Siècles
JANUARI Za 07.01 | 16:00
Familie
VLAM VLAM VLAM
Za 10.12 | 20:00
Piano
Bach in wonderland
Die Verdammte Spielerei & Symfonieorkest Vlaanderen
Piotr Anderszewski Ma 09.01 | 19:30
Avondje Adorno
Verdwijntijd Sofie Vanden Eynde & Annemarie Peeters Ma 09.01 - Zo 29.01
Expo Verdwijntijd Doorlopend in het Kabinet (1u voor elk concert) Do 12.01 | 20:00
Miniatuur
Barokke smaakbom Arcangelo Vr 13.01 | 20:00
Ongehoord
Child of Light Brussels Philharmonic, Ictus & Ilan Volkov Za 03.12 | 16:00 - 24:00
Zo 15.01 | 15:00
Ear To The Ground #4
Nieuwjaarsconcert Stad Gent
Ontdekkingsfestival voor muzikale avonturiers
Zo 11.12 | 15:00
Wo 07.12 | 15:00
Jan Decleir, Roy Aernouts, I SOLISTI
Young Masters
Vrolijke carrousel
Zondagmatinee
Egmont
Vr 20.01 | 20:00
SPECTRA Wo 14.12 | 20:00
D'un coeur charmé
Miniatuur
Tête-à-Tête
Not Here
Za 21.01 | 20:00
Magistraal Barok
Vivaldi in Venetië
Florentin Ginot
Gwendoline Blondeel & Le Consort
Millenium Orchestra, Chœur de Chambre Vr 16.12 | 20:00
Grandioos Symfonisch
Skrjabin en Stravinski Frank Peter Zimmermann & Brussels Philharmonic Za 17.12 | 20:00
Ongehoord
Cascade | Arcade Maarten Buyl & ChampdAction
22
360° Ligeti
Goulash
& Vlaams Radiokoor
Elias Agsteribbe & Wouter Valvekens Do 08.12 | 20:00
Symfonieorkest Vlaanderen
de Namur & Leonardo García Alarcón
agenda
Zo 22.01 | 11:00
Zalige Zondag
Onvergetelijke Schubertiade
FEBRUARI
Vr 17.02 | 20:00
Ronald Brautigam
Wo 01.02 | 10:00-16:00
Zo 22.01 | 14:00
Jonge ensembles in halve finale
Big Little Music
Big Little Music Competition
Historische rondleiding Met een gids door het oudste concertgebouw ter wereld
Symfonieorkest Vlaanderen
Chopin 1 Symfonieorkest Vlaanderen & Marzena Diakun Za 18.02 | 20:00
Piano
Etudes
Do 02.02 | 20:00
Jazz
Shai Maestro Quartet
Tamara Stefanovich
Human Wo 25.01 | 15:00
Young Masters
Tzigane
Vr 03.02 | 20:00
Melanie Gruwez & Catho Veltjens
Big Little Music
Doctor Faustus Andreas Haefliger Za 04.02 | 15:00-18:00
Big Little Music
Big Little Music Competition Jonge ensembles in finale Za 4.02 | 20:00
Big Little Music
Bruckner 7 Annelien Van Wauwe & CAROUSEL Zo 05.02 | 11:00
Big Little Music
Cherchez les femmes Anneleen Lenaerts, Marina Piccinini & Andreas Haefliger
Zo 19.02 | 20:00
Zo 05.02 | 15:00 Za 28.01 | 20:00
Hemelse Stemmen
Musica Transalpina
Big Little Music
Vier letzte Lieder
Celebrating 30 Years
Christiane Karg & Anneleen Lenaerts
InVocare
Wo 22.02 | 16:00 Do 09.02 | 20:00
Zo 29.01 | 15:00
Jazz
Brussels Jazz Orchestra invites Aka Moon
Zondagmatinee
Schuberts grote symfonie
Grenzeloos
Transitions
Familie
Niet drummen (8 maand - 3 jaar) Theater De Spiegel
Romina Lischka, Ghalia Benali & Neva Özgen
B'Rock Orchestra & René Jacobs
Do 23.02 | 10:30 & 14:30 Za 11.02 | 20:00
Grandioos Symfonisch
Elder dirigeert Elgar
Familie
Niet drummen (8 maand - 3 jaar) Theater De Spiegel
Antwerp Symphony Orchestra & Sir Mark Elder Vr 24.02 | 10:30 & 14:30 Ma 13.02 | 19:30
Avondje Adorno
Music, Baby!
Familie
Niet drummen (8 maand - 3 jaar) Theater De Spiegel
Mark Reybrouck Do 16.02 | 20:00
Kamermuziek
Brio voor duo Sergey & Lusine Khachatryan
23
All You Can Hear Pass Koop een All You Can Hear Pass voor € 50 en proef onbeperkt van alle reeksen hedendaagse muziek in Muziekcentrum De Bijloke. Een heel seizoen lang! Geniet onbeperkt van al deze artiesten: Benjamin Vandewalle, HYOID & Maija Hynninen | Frederik Croene & Karl Van Welden | Het Collectief | Nicolas Hodges & Basel Sinfonietta Florentin Ginot | SPECTRA | Maarten Buyl & ChampdAction Brussels Philharmonic, Ictus & Ilan Volkov | I SOLISTI Michael Schmid | Nadar Ensemble | Ann Eysermans Marina Rosenfeld | Kaspars Putnins
Koop je pas
Meer info op debijloke.be
