Magazine december-februari 2024

#14

December 2023 – Februari 2024

Seizoen 23 | 24 — Verschijnt 4x per jaar — Afgiftekantoor: Gent X — Erkenningsnummer: P608171

‘Ik ben geen lief klein meisje’ Diamanda La Berge Dramm, stem van een generatie

Chris Potter over Generations

B’Rock over Rainer Maria Rilke

Steven Osborne over Britten

06

18

21

Inhoud 04 06

Guerrilla in poederpruik

12

De Bijloke in beeld

14

‘In de zoektocht naar geluk heb je niets te willen’

16

‘Ik wil de viool relevant houden’

18

‘Dit gedicht is een baken van hoop’

21

Giant Steps

22

Agenda

Schrijf je in via www.bijloke.be/inschrijven

2

‘Verbondenheid, verankering en kracht: dat laat ik horen’ Saxofonist Chris Potter

10

Dit magazine gratis bij je thuis?

Tickets & info Ticketbalie Colofon

Kort Vooraan

De magistrale madammen van de barok

Terugblik

Gangmaker welzijn Sofie Vanden Eynde

Diamanda La Berge Dramm

Klavierspeler en dirigent Andreas Küppers (B’Rock)

Pianist Steven Osborne over Benjamin Britten

December - januari - februari

Honger naar meer verhalen en video’s?

Schrijf je in op onze nieuwsbrief en kijk op www.bijloke.be/verhalen

Volg je onze social media al? @debijloke FACEBOOK facebook.com/debijloke

bijloke.be | 09 323 61 00 | Godshuizenlaan 2, 9000 Gent Di tot en met vr 13:00-17:00 | Bij concerten: 1 uur voor het concert Coördinatie & eindredactie Maarten Byttebier Vormgeving Taisia Migova Tekst Maarten Byttebier, Waldo Geuns, Steven Osborne, Sven Sabbe, Sofie Taes, Bart T’Jampens, Bram Van Haelter, Karel Van Keymeulen Beeld Juri Hiensch (cover), Björn Comhaire, Michiel Devijver, Dan Joy, KREW Collective, Jelle Lapere, Linde Stevens Druk Graphius Adverteren? maarten.byttebier@debijloke.be Verantwoordelijke uitgever Geert Riem

voorwoord

Niets doen is geen optie We leven in troebele tijden. De klimaatopwarming is niet te ontkennen, wereldvrede is ver te zoeken en onze hoofdstad was nog maar eens het toneel van een terroristische daad met dodelijke slacht­ offers. Kan je dan nog muziek maken alsof er niets aan de hand is?

Het werk van de grootste artiesten uit de geschiedenis is visionair Elke artiest heeft zijn eigen manier om daarmee om te gaan. Het antwoord van luitiste Sofie Vanden Eynde, Gangmaker welzijn van ons Muziekcen­ trum, is het meest expliciet. “Dat werkt niet meer voor mij, muziek als puur escapisme. Vluchten in een oude, idyllische wereld is geen optie meer.”

Al sinds de eerste aanslagen in Brussel, op 22 maart 2016. “Ze hebben een onschuld weggenomen, sowieso. Maar ze deden me ook inzien dat we allemaal een verantwoordelijkheid hebben. Voor mij betekent dat: een zachte rebellie, muziek maken die geen economisch nut heeft maar misschien een mens kan veranderen.” (blz. 14) Ook saxofonist Chris Potter zoekt naar manieren om zijn stem te laten horen in deze dolgedraaide wereld. Wat hem helpt? “Ik dacht aan al de generaties die gedurende eeuwen op aarde hebben geleefd en aan alle moeilijkheden die ze moesten

­ verwinnen. (...) Dat idee van een verbinding o met het verleden naast een visie over de toekomst geeft me een gevoel van verankering, connectie en kracht.” (blz. 6) Persoonlijker daarentegen is de zingeving van de jonge Amsterdamse Diamanda La Berge Dramm.

Haar missie: “Als hedendaagse violist zie ik het als mijn verantwoordelijkheid om de viool relevant te houden.” (blz. 16) Daarbij lijkt er geen enkele link met actualiteit of maatschappij. Maar wie weet blijkt die nog wel achteraf te komen. Is dat vergezocht? Het werk van de grootste artiesten uit de geschiedenis is visio­ nair. Zelfs in de romantiek, waar kunstenaars zich een god in ‘t diepst van hun gedachten waanden, bleek de allerindividueelste kunst jaren later soms actueler dan ooit. Rainer Maria Rilke schreef zijn poëtische verhaal ‘Die Weise von Liebe und Tod’, over een vaandeldrager die in één etmaal de liefde én al vechtend de dood vindt, in 1912. Twee jaar later brak de Eerste Wereldoorlog uit en droegen frontsoldaten zijn novelle in het borstzakje van hun legerplunje. Meer dan honderd jaar later vinden tenor Julian Prégardien, dirigent Andreas Küppers en B’Rock Orchestra het hoog tijd om dat gedicht en die thema’s muzikaal tot leven te wekken en een podium te geven (blz. 18). Waarom? Omdat het iets biedt waar we allemaal naar op zoek zijn – in deze troebele tijden misschien meer dan ooit: ‘Dit gedicht is een baken van hoop.’

Het Bijloke-team

3

kort

‘Meest absurde situatie: last minute een hele kelder van het KASK spinnenwebvrij maken voor het Ear To The Ground Festival in 2018. Belangrijke kanttekening: ik ben verschrikkelijk bang voor spinnen’

Bijloke Music Club in ons Café Niet te missen concerten voor een beperkt publiek in ons gezellige Café: dat is onze nieuwe Bijloke Music Club.

De namen worden soms maar kort op voorhand aan­ gekondigd, dus lees onze nieuwsbrief en volg onze socials om zeker niets te missen. Zopas aan de affiche van de Bijloke Music Club toegevoegd: Ping O.D., het energieke sextet van jazzgitarist Roeland Celis (zie ook: HAST, Nabou Claerhout, Celestial Planes), komt zijn debuutplaat voorstellen op dinsdag 19 december. Haast je voor tickets naar www.bijloke.be/musicclub

Het antwoord van Lieselot op de rondvraag van Inge De Cock, medewerker vrijwilligerswerking, naar de sappigste anekdotes uit De Bijloke

+13.20 +12.95

391

390

+12.52

84 m groene gevels 2

375

+520

2

7,96m T.A.W.

7,96m T.A.W. 60

1 +0.35

CRAECKHUYS - CONCERTRUIMTE

Binnenkort beginnen, met enige vertraging, onze verbouwingswerken.

De verschillende ingangen krijgen ecologische houten gevels en het Kraakhuis wordt toegankelijker gemaakt voor rolstoelen. Naast de zonnepanelen komt boven op de artiesteningang een groendak te liggen. En om onze gebouwen koel te houden laten we planten tegen onze gevels klimmen. Goed voor 84 m² extra groen. Minder koelen van binnen en meer groen van buiten: dat is twee keer gewonnen.

Project

4

Bouwheer:

R e nova tie g e ve ls e n omg e ving s a a nle g a a n De B ijloke Muzie kce ntrum

De B ijloke vzw B ijloke ka a i 7 , 9000 Ge nt

proje ctnr.: fa s e : onde rwe rp: forma a t: da tum:

Architect: e vr — a rchite cte n Oktrooiple in 1 bus 3 01 , 9000 Ge nt

065 1 a a nbe s te ding s dos s ie r G2_BT A3 schaal 1:100 02/05/2023

‘Met sommige bezoekers bouw ik een persoonlijke band op’ Als je tickets bestelt bij Muziekcentrum De Bijloke, is de kans groot dat je onze nieuwe medewerker Noah Thys (31) aan de mail, lijn of balie treft.

Wat houdt je job in?

“Ik krijg alle ticketaanvragen binnen die niet via de website gebeuren.

Ik help klanten dus aan de lijn, aan de balie of via mail. We kiezen samen goede zitplaatsen. Daarnaast neem ik alle andere telefoons op: ik beantwoord vragen persoonlijk of verwijs door naar collega’s. En één keer per maand maak ik de kassastaat op voor de boekhouding.”

Waarom doe je dat zo graag?

“Ik werk hier al elf jaar als vrijwilliger. Ook als zaalwachter was het luxe om te werken op zo’n fantastische plek en zomaar muzikanten tegen het lijf te kunnen lopen. Maar terwijl ik toen op één avond honderden bezoekers bij de vestiaire of ticketscan zag passeren, kan ik nu mijn tijd nemen om een klant op het gemak individueel te helpen.

Soms vertellen mensen dan spontaan hun verhaal, wat De Bijloke voor hen betekent, hoe muziek hen raakt. Sommigen komen hier bijna wekelijks. Met zulke bezoekers bouw ik een persoonlijke band op.”

Waarmee ben je bezig naast je werk hier?

“Ik ben componist en zanger. Als componist ben ik trots op ‘De water­ lelie’. Het Vlaams Radiokoor selecteerde dat werk van mij uit tientallen inzendingen en nam het op voor de cd ‘Les Flandriens’, met 13 Vlaamse composities. En het Oudenaardse Amaranthe haalde onlangs de media toen het op de World Choir Games in Zuid-Korea het beste vrouwelijk kamerkoor werd, met onder meer een compositie die ik speciaal voor hen schreef. Als zanger ga ik binnenkort mee op kersttournee door Nederland en België met het Ierse vocaal ensemble ANÚNA.”

Behalve als ticketmedewerker, componist en zanger werkt Noah Thys sporadisch als model voor modemerken.

Linde Stevens

Wat was je meest uitzonderlijke ervaring?

“Ik werk nog maar een paar maanden in deze functie, dus voor die vraag moet ik putten uit mijn ervaring van daarvoor. Als componist voor ‘Stutter Stars’, een videogame voor kinderen met leerstoornis­ sen, waagde ik mij aan de meest uiteenlopende muziekgenres. En als zanger deed ik de openingsact van de World Choir Games 2021 in Antwerpen: zingen én dansen op ‘Alors on danse’ van Stromae, met dansers en vuurwerk rond mij… Daarvoor ben ik wel érg ver buiten mijn comfortzone gegaan.” (lacht)

5

← Chris Potter (52) — Is saxofonist, componist en multi-instrumentalist.

— Speelde als 20-jarige aan de zijde van trompettist Red Rodney, die nog met Charlie Parker musiceerde.

— Bracht meer dan 20 albums als bandleider uit. Is te horen als sideman op 150 albums.

— Won in 2000 de Deense JazzPar-prijs, de grootste Europese jazzprijs.

— ‘Gratitude’, ‘Imaginary Cities’ en het gloednieuwe ‘Got the Keys to the Kingdom’ horen bij zijn beste opnamen.

— Haalt vaak de top in polls over de beste tenorsaxofonist.

6

Chris Potter

interview

‘Verbondenheid, verankering en kracht: dat laat ik horen’ De toonaangevende saxofonist Chris Potter schreef voor het eerst een werk voor jazzkwartet en kamerorkest. In De Bijloke brengt hij ‘Generations’ met een New Yorks topkwartet en het Belgische Casco Phil. ‘Mijn grote helden zijn altijd jong van geest gebleven.’

Karel Van Keymeulen

Chris Potter (52) was vele jaren een sterkhouder in de schitterende bands van drummer Paul Motian en bassist Dave Holland en leidde tal van eigen groepen. Hij staat bekend als een virtuoos saxofonist, die je zelden op een cliché of banaliteit zal betrappen.

Als artistiek directeur van het SFJAZZ Collective schreef hij een suite, die hij in april uitvoerde voor de 20e verjaardag van dat ensemble uit San Francisco.

Naar De Bijloke komt hij met een uitgelezen kwartet met schitterende New Yorkse musici: drummer Eric Harland, bassist Scott Colley en pianist Craig Taborn. Het avontuurlijke kamerorkest Casco Phil nam graag de handschoen op en gaat scheep met Chris Potter.

Je noemt ‘Generations’ een meditatie over verbondenheid tussen mensen door de tijd heen, en tussen gebeurtenissen uit verleden, heden en toekomst.

Wat was je beweegreden voor dit project?

“Bij instrumentale muziek is het nooit gemakkelijk om je bedoelingen over te brengen. Muziek kan iets uitdrukken

waarvoor woorden tekortschieten, dat is net de grote kracht ervan.

We kwamen uit de pandemie en ik dacht aan al de generaties die gedurende eeuwen op aarde hebben geleefd en aan alle moeilijkheden die ze moesten overwinnen. Ik zag het in een breder perspectief. In onze tijd kampen we ook met enorme problemen. Dat idee van een verbinding met het verleden naast een visie over de toekomst geeft me een gevoel van verankering, connectie en kracht.

Dat is mijn persoonlijke kijk, dat is wat ik wil laten horen.”

Je werkt met het kamerorkest Casco Phil. Als jazzimprovisator wil je altijd ruimte om te improviseren. Hoe bewaar je die balans?

“Het stuk is een mix: er zijn uitge­ schreven delen voor het orkest en mijn kwartet, maar ook open delen voor het kwartet om te improviseren.

In een specifiek deel vraag ik het orkest ook om te improviseren. Niet zoals jazzmusici, maar in de traditie van de 20e-eeuwse klassieke muziek, waarbij je gebruik maakt van toeval en onbere­ kenbare factoren.”

Je liet je ook inspireren door de Bijbel, met name het derde hoofdstuk uit ‘Prediker’?

“De namen van de bewegingen van mijn compositie zijn afgeleid van passages uit ‘Prediker’. ‘Er is een tijd om geboren te worden, en een tijd om te sterven; een tijd om te planten,en een tijd om het geplante uit te roeien; een tijd om lief te hebben, en een tijd om te haten; een tijd van oorlog, en een tijd van vrede.’

Dat is het kader waaraan ik mijn muziek koppelde.”

De première was in april in San Francisco met een orkest.

Daarna heb je het niet meer gespeeld?

“Nee, en daarom kijk ik uit naar de concerten in België. Het was span­ nend om mijn ideeën te horen met alle mogelijkheden voor texturen die een orkest heeft. Ik heb al geschreven voor bigbands en hybride bands, maar nog nooit op deze schaal. Er bestaat zo'n rijke traditie.Ik luister al mijn hele leven naar klassieke muziek en bestu­ deerde ze als muzikant.”

7

↑ Craig Taborn (53) — Is een meesterlijk pianist, organist en keyboardspeler, alsook componist.

Vrienden-musici noemen hem soms The Ghost.

— Speelde, terwijl hij nog studeerde, in de band van de flamboyante James Carter.

— Maakte met ‘Avenging Angel’ (ECM) in 2011 een van de sterkste soloalbums van deze eeuw.

— Kreeg in 2012 de Paul Acket Award op het North Sea Jazz Festival.

— De Afro-Amerikaanse man van Minnesota heeft gelaatstrekken die vaak nieuwsgierige blikken trekken: een zeer bleke huidskleur, roodblonde krullen en lichtbruine ogen.

— Speelt graag op oudere modellen van de elektrische Fender Rhodespiano voor hun rauwere geluid.

Deze keer moest je je echt verdiepen in de klassiekemuziektraditie?

“Ja. Ik heb heel wat gestudeerd en gron­ dig onderzocht hoe Mozart, Beethoven, Ravel, Stravinski en Bartók met strij­ kers omgaan. ik wilde mijn ideeën hel­ der uitschrijven zodat muzikanten die niet vertrouwd zijn met de jazztraditie toch weten hoe ze mijn muziek moeten spelen. Als bijvoorbeeld de drums aan de haal gaan, verandert het evenwicht.

Een goede balans vinden tussen een ritmesectie en een kamerorkest is een moeilijke zaak. Ik ben heel opgetogen met deze ervaring.”

Ken je het orkest Casco Phil?

“Ik heb nog niemand ontmoet, maar van wat ik hoorde is het een sterk ensemble.

Ik hoop dat we voldoende tijd krijgen

8

om te repeteren, op zijn minst twee dagen. Je hebt nooit voldoende repe­ titietijd, maar met deze professionals moet het lukken.”

Klopt het dat je meer en meer voor grotere ensembles schrijft?

We weten dat je gek bent van bigbands.

“Ik heb heel veel muziek geschreven voor grotere ensembles, waarvan maar een deel is opgenomen. Ik schrijf al altijd veel voor de bands die ik leid of waar ik betrokken bij ben. Om de zoveel maanden heb ik een hoop nieuwe mu­ ziek. Schrijven gaat hand in hand met mijn werk als improvisator. Dat helpt me om muzikaal te groeien. In mijn computer zitten honderden stukken, sommige ben ik al vergeten (lacht).

‘Generations’ is mijn jongste omvang­ rijke werk, maar ik weet dat ik straks weer zin krijg om er een te schrijven.

Ik schreef ook ‘Sing to Me’, een liedcy­ clus voor bigband en vocalist. Dat zou ik graag opnemen.”

Je raakte in je carrière van ruim dertig jaar alle uithoeken van de jazz. Wat blijft je motiveren?

“Als ik aan mijn helden denk, pianist Herbie Hancock en de helaas overleden saxofonist Wayne Shorter: die zijn altijd erg jong van geest gebleven, zelfs op hun oude dag. Ze staan open voor wat de volgende dag kan brengen. Grote jazzartiesten reageren op het moment, zijn daarop gefocust. En het is nooit hetzelfde. Ook in het leven moet je altijd weer oplossingen bedenken.

Voor elke leeftijd zijn er uitdagingen, maar als vijftiger besef ik dat je het nooit helemaal doorhebt, dat je altijd moet reageren op nieuwe veranderin­

Als een improvisator de zaken benaderen, is een goede manier om in het leven te staan Chris Potter

gen. Als een improvisator de zaken benaderen, is een goede manier om in het leven te staan. Die levenshouding geldt niet alleen voor muziek.”

Je hebt een pool van musici rond je waarmee je veel en graag werkt. Eric Harland, Brian Blade, Craig Taborn, Dave Holland, Scott Colley, om maar die te noemen.

“Met sommigen onder hen speel ik al 20, 25 jaar. We zagen elkaar evolueren en groeien. Het voelt nog altijd fris en spannend om samen muziek te maken.

Ik vertoef ook graag in hun omgeving.”

Je jongste album ‘Got the Keys to the Kingdom: Live at the Village Vanguard’ is opgenomen in je geliefde New Yorkse club.

“Het is mijn derde livealbum in de Village Vanguard. De energie die je op die plek ervaart, kan je in de studio niet krijgen. We moeten blijven docu­ menteren wat we live doen. Zo hoor je wat we avond na avond doen en hoe we evolueren. De Village Vanguard is mijn favoriete plek. Ik groeide op met daar opgenomen liveplaten van John Coltrane, Sonny Rollins, Joe Hender­ son en Bill Evans. Dat is de sound van jazzmuziek. Als ik er speel, voel ik hun geesten in die ruimte.”

↑ Casco Phil — Werd in 2008 gesticht als ‘Belgische Kamerfilharmonie’.

— Heeft Benjamin Haemhouts als artistieke leider.

— Naargelang het project wordt de vaste groep van 35 musici afgeslankt of uitgebreid.

— Casco Phil kijkt bewust over genregrenzen heen naar hedendaagse avant-garde, jazz- en popmuziek.

— Zette in 2021 met Muziektheater Transparant ‘Lost and Found’ op, een operabeleving in de stations van Antwerpen en Brussel.

— Werkte met grote solisten als de zussen Labèque, Sylvia en Stéphanie Huang, Pieter Wispelwey, Lukáš Vondráček, Liebrecht Vanbeckevoort.

Hoe belangrijk is voor jou de band met de jazztraditie?

“Al van jongsaf was ik weg van Duke Ellington. Nadien volgde ik de weg door de geschiedenis. Mijn ontwikkeling was enigszins chronologisch. Ik luister nog veel naar Lester Young, Johnny Hodges, Duke Ellington, Thelonious Monk.

Zij zijn mijn gidsen, al wil ik niemand imiteren en mijn eigen weg gaan.”

Wat fascineert je in hun werk?

“De diepgang van hun kunst is zo immens. Dat is zoals bij Michelangelo.

Ik werkte met Red Rodney, Ray Brown, Paul Motian, Dave Douglas, Dave ­Holland, The Mingus Big Band. Als je met musici van een oudere generatie speelt, voel je de connectie. Paul Motian was beïnvloed door zijn werk met Bill Evans, Keith Jarrett, Charlie Haden.

Die band koesteren is zo belangrijk.

Daarom heeft die muziek zo’n diepte.

Ik werk ook met jongere musici, zoals Marcus Gilmore of James Francies.

Zij hebben een ander referentiekader, maar toch hebben ze die connectie en respect voor het verleden. Zij laten de muziek evolueren. Het gebeurt dat men­ sen me vertellen dat ze door mij muziek zijn beginnen spelen. Dat is wonderlijk.

Hopelijk deed ik enige wijsheid op die ik kan doorgeven. Maar het moet altijd in beide richtingen gaan.” circle Za 10.02 | 20:00 | Concertzaal | €28

Chris Potter Quartet & Casco Phil ‘Generations’ featuring Chris Potter, Craig Taborn, Scott Colley & Eric Harland JA Z Z

Voor € 60 naar 14 concerten!

Koop een ALL YOU CAN HEAR-PAS en proef onbeperkt van alle nieuwe muziek in Muziekcentrum De Bijloke. Geldig voor de reeksen Ongehoord, Tête-à-Tête en 360° Saariaho. Een heel seizoen lang!

Diamanda La Berge Dramm Revue Blanche BL!NDMAN en vele anderen

scan voo r

m ee r

info 9

Guerrilla in poederpruik De magistrale madammen van de barok Componistes als Barbara Strozzi, Isabella Leonarda en Élisabeth Jacquet de la Guerre zijn een trending topic geworden in oudemuziekmiddens. Eindelijk!

Sofie Taes

Alle drie schreven ze werk dat relevant was zonder choquerend te zijn en rammelden ze aan de status quo zonder die te vermorzelen

Ah, de barok. Haar cantates en castra­ ten. Haar muziekminnende markiezen en vorsten in tutu. Haar klavecimbels, theorbes en andere dondermachines.

Haar magistrale madammen.

Ja, knipper maar even. Slikken mag ook.

Want anders dan de gemiddelde ency­ clopedie doet uitschijnen, blijken er van langsom meer vrouwen door de vroege muziekgeschiedenis te hebben gewan­ deld. Meer nog: componistes als Barbara Strozzi, Isabella Leonarda en Élisabeth Jacquet de la Guerre duiken meer en meer op in concertprogramma’s.

Alle drie lieten ze zich opmerken met werk dat relevant was zonder choque­ rend te zijn en rammelden ze aan de status quo zonder die te vermorzelen: een guerrillatactiek in poederpruik.

Creatief experiment Dat was ooit anders. In de 17e eeuw was het zowel vloek als zegen om een vrouw in de muziek te zijn. Een paar borsten was vaker wel dan niet een ticket naar de marge van het kunstenbedrijf. Maar wie goed van straat raakte, een gulle sugardaddy vond of een plek in een niet al te kribbig klooster, had best wel wat ruimte voor creatief experiment.

Isabella Leonarda deed het in Lombar­ dije, waar ze een afgeschermd leven leidde in dienst van kerk en kunst.

Barbara Strozzi bewees de Veneti­ aanse intelligentsia evenveel in haar mars te hebben als haar vader-dichter. Élisabeth Jacquet de La Guerre maakte naam in Versailles alvorens zich uit de omhelzing van Louis XIV los te rukken.

Aux grands musiciens De dames delen ook hun boven­ gemiddelde pedigree. Isabella Leonarda stamde uit een prominente familie in Novara. Op haar zestiende betrad ze het ursulinenklooster, waar ze opklom tot moeder-overste maar ook ‘la Musa novarese’ werd: auteur van meer dan 200 composities en 20 muziekbundels met alle mogelijke religieuze genres, wereldlijke liederen en dramatische solomotetten. De vaak zinnelijke teksten waren Isabella’s bruggetje naar de wereld buiten de kloostermuren.

Ook Élisabeth Jacquet de La Guerre en Barbara Strozzi stamden uit families met cultuurkapitaal. Élisabeth groeide op tussen musici en instrumentenbou­ wers en mocht als wonderkind de

10

Zonnekoning entertainen. Ze werd pro­ tegée van Madame de Montespan en kon zo haar talenten ontdekken in een koninklijke bubbel. Als 19-jarige trok ze naar Parijs, waar ze van zich deed spreken als muziekdocent en concertklavecinist. Na het overlijden van haar man en zoontje trok ze zich terug uit het publieke leven om zich aan het componeren te wijden. Acht jaar voor haar dood in 1729 schreef ze haar laatste werk: een Te Deum voor de kapel van het Louvre om te vieren dat koning Louis XV de pokken had overleefd. Élisabeths beeltenis is vereeuwigd in een medaillon met de inscriptie “Aux grands musiciens, j’ai disputé le prix” – ik heb met de groten om de knikkers gestreden.

Voor Barbara lagen de kaarten aanvan­ kelijk niet schitterend; ze was de onwet­ tige dochter van dichter Giulio Strozzi, die haar adopteerde en grootbracht in de intellectuele kringen waar de zaadjes van de barokopera werden geplant.

Als zangeres oogstte Barbara goedkeu­ rende knikjes van de Accademia degli Incogniti, later bestierde ze eigenhan­ dig de Accademia degli U ­ nisoni. Vanaf 1644 publiceerde ze madrigaalboeken met liederen op teksten van haar vader.

Door haar muziekboeken op te dragen aan kunstminnende potentiële sponsors poogde ze – vergeefs – een stabiel ­bestaan uit te bouwen. Want naast

publiciste was Barbara een ongehuwde moeder van vier. Ze stierf op haar 58e zonder testament: een veeg teken dat er naast haar stemkoesteren­ de liederen weinig na te laten viel.

Vrouwen troef Strozzi bracht met acht liedbundels meer muziek op de markt in de lagunestad dan welke man ook. Jacquet de la Guerre was de eerste Franse vrouw die opera op de planken kreeg. Leonarda’s sonates behoren tot de vroegste ooit gedrukt in Frankrijk. Dat zijn aardig wat succesjes.

En dat begint de muziekmarkt eindelijk te beseffen. Onderzoek naar barokmadammen als ­Élisabeth, Barbara en Leonarda kreeg de afge­ lopen jaren een boost. Er wordt daardoor ook meer gepubliceerd: materiaal dat dankzij de me­ gafoon van het internet een immens potentieel aan kenners en liefhebbers kweekt. Er druppelt zelfs het een en ander door in het muziekonder­ wijs. Kus van de zuster en een bank vooruit, ook voor concertprogrammatoren die de feminiene kaart steeds vaker als troef uitspelen.

Waar moet dat naartoe? Het verleden uitwissen, dat wil natuurlijk niemand. Bovendien is niet elke vergissing er eentje die rechtgezet kan wor­ den. Maar het verhaal van de barok anders ver­ tellen, dat moet kunnen. Ons wensenlijstje: een minimum aan fake news, corrigerend ondergoed voor kromme redeneringen, en een plot die niet geeft om wie wat achter de broekklep heeft. circle

Za 02.12 | 20:00 | Kraakhuis Rang 1 €30 Rang 2 €26 Straffe barokmadam Nevermind Programma: Élisabeth Jacquet de la Guerre e.a.

M I N I AT U U R

Do 25.01 | 20:00 | Kraakhuis Rang 1 €30 Rang 2 €26 Donne sacre, donne profane Les Kapsber’girls Programma: Barbara Strozzi, Isabella Leonarda, Francesca Caccini e.a.

M I N I AT U U R

Vr 26.01 | 20:00 | Concertzaal | €30 Sensuele Strozzi Solomon’s Knot H EM ELS E ST EM M EN

11

Terugb lik ↑ 02 okt

Jakob Bro over ‘Music for Black Pigeons’

De muziekfilm 'Music for Black Pigeons' toont hoe gitarist Jakob Bro al jarenlang met de allergrootste namen uit de jazz samenwerkt.

Na de vertoning hield jazzkenner Mark Van den Hoof een nagesprek met Bro in ons Café. Het publiek kon vragen stellen. En zo werd dit een Avondje Adorno om niet snel te vergeten.

KREW Collective

→ 21 okt

‘Mijn kleine prins’ betovert de Concertzaal

“Alle volwassenen waren ooit kinderen.

Maar niet iedereen weet dat nog”, schreef Antoine de Saint-Exupéry in zijn beroemde boek.

Tot plots, op 21 oktober tijdens een concert van Antwerp Symphony Orchestra in onze Concertzaal, die volwassenen dat wél weer wisten. Hoe mooi is dat!

Jelle Lapere

12

in beeld

← 06 okt

Rappresentatione di anima e di corpo

Vox Luminis en Lionel Meunier brachten een eigentijdse versie van wat misschien wel de eerste opera uit de muziek­ geschiedenis is. Kunstenares Emilie Lauwers en cinematograaf Mario Costa verbeeldden met prikkelende video de hartstochten van ziel en lichaam. De indrukwekkende productie vierde haar première in Muziekcentrum De Bijloke met een overweldigende staande ovatie.

Jelle Lapere

→ 03 sep

‘Ensor’ op Bijloke Wonderland

Bijloke Wonderland was weer een drie weken lang durend zomerfeest voor iedereen die van muziek, theater en literatuur houdt. Ook families werden verwend, onder meer met ‘Ensor, muzi­ kaal gesproken’, een vertelconcert van Dimlicht over de schilder met de gekke carnavalsmaskers.

Michiel Devijver

13

‘In de zoektocht naar geluk heb je niets te willen’ Kan muziek ons redden? Jazeker, vindt luitiste Sofie Vanden Eynde, onze Gangmaker welzijn. Maar je kan alleen praten over welzijn als het ook over onwel-zijn mag gaan. ‘Dat tristesse zo’n negatieve bijklank heeft, zegt veel over hoe we naar mentale problemen kijken.’

Bart T’Jampens |

Michiel Devijver

NIEUW De Gangmakers in het Bijloke Café De Gangmakers zijn drie jonge talenten die de opdracht kregen ons Muziekcentrum een kritische spiegel voor te houden. In elk magazine krijgt één Gangmaker het woord: Jonas Roelens over gender (september), Sofie Vanden Eynde over welzijn (december) en Elisabeth De Loore over publiek (maart).

Op zondag 21 april kan je zelf vragen stellen aan de Gangmakers na een panelgesprek. Jonas Roelens debatteert met o.m. regisseur Lucas Dhondt (14:00), Elisabeth De Loore met o.m. dirigent Leonard Evers (17:00) en Sofie Vanden Eynde met o.m. filosofe Marlies De Munck (20:00).

Volledig programma op bijloke.be/gangmakers

Het thema ‘achtervolgt’ haar een beetje, zegt Sofie Vanden Eynde (44) half lachend. De in Lommel geboren luitiste en frontvrouw van IMAGO MUNDI heeft nu eenmaal op een verfrissende manier de pysche de concertzalen binnengeleid.

Nadat ze een zware burn-out had gekregen, maakte ze daar een voorstelling over, ‘Verdwijntijd’, waarin ze diep in haar ziel liet kijken. Nu zal ze als Gangmaker twee jaar lang De Bijloke (en de bezoeker, en zichzelf) doen nadenken over welzijn.

14

Wat versta je zelf eigenlijk onder welzijn ?

“Als ik dat eens wist (lacht). Het is een evenwicht, een toestand waarin de verschillende aspecten van je mens-zijn a­ angesproken worden. Het wordt vaak verward met geluk, maar dat is zeer vluchtig. Welzijn is langduriger, en je kunt het ook in de hand werken, terwijl er geen dingen zijn die je kunt doen om geluk af te dwingen.”

En toch gaan veel mensen ernaar op zoek.

“In de zoektocht naar geluk heb je niet veel te willen.

Sommige mensen hebben een beeld van hoe hun leven er zou moeten uitzien, en denken: als ik dat voor elkaar krijg, zal ik gelukkig zijn. Maar ik geloof daar niet in. We worden geboren met een rugzakje met een paar goede en minder goede dingen in, en dan gaat het erover wat je daarmee doet, hoe je daarmee naar een welzijn streeft.”

Wat heeft de luit voor jou te maken met welzijn?

“Het is het melancholische instrument bij uitstek. In de periode dat er veel luitmuziek geschreven werd, de 16e, 17e eeuw, werd nog heel makkelijk gesproken over melancholie, en dat vind ik bevrijdend. Wat een verschil met vandaag: nu heeft ze een heel negatieve connotatie, we stellen ze bijna gelijk aan depressie. Dat zegt veel over hoe we nu naar ‘mentale problemen’ kijken.”

gangmakers

De stilte van de luit nodigt je uit om de stilte in jezelf te vinden Er is ook weinig ruimte voor?

“Inderdaad, terwijl melancholie iets is waar je dóór moet om tot inspiratie te komen. Ze is als een draaikolk met veel ideeën en gewaarwordingen die tegelijk hun weg zoeken.

Als toestand is ze niet zo aangenaam, maar alleen zo kom je tot bloei en inspiratie.”

Kan muziek ons redden?

“Ik heb dat ervaren toen ik meewerkte aan het project ‘Sounds for the Soul’, waarbij muzikanten in dialoog gaan met mensen die ergens mee worstelen. Ik ben toen gaan spelen bij een oudere man die met een intense tristesse zat, maar daar niet over kon spreken. Ik ben over de melancholie begonnen, en hoe die van alles in gang kan zetten, en speelde daarna op de luit. Die man heeft geweend van ontroering. Voor hem was dat een nieuw inzicht: dat tristesse zoveel schoonheid kan teweegbrengen. Dat is de kracht van muziek: ze helpt dingen te begrijpen, zelfs zonder woorden.”

Je noemt de luit ‘het instrument van de stilte’. Wat bedoel je daarmee?

“Je kunt de luit alleen ontvangen als het stil is. In het begin van een concert is er altijd dat bijzondere moment waarop mensen als het ware hun oren een beetje draaien, ze zijn het niet gewend om naar iets te luisteren dat zo stil is. In die zin nodigt de stilte van de luit je uit om de stilte in jezelf te vinden.”

Veel mensen vinden stilte net bedreigend.

“Ik vind de afwezigheid ervan bedreigend. Op de trein vraag ik mensen die hardop met hun smart­ phone in de weer zijn vaak of ze alsjeblieft hun koptelefoon willen opzetten. Maar ik ben daar al zo vaak voor uitgescholden, één keer zo erg zelfs dat ik ervan moest huilen. We zijn de strijd voor de stilte aan het verliezen.”

In ‘Verdwijntijd’ zeg je op een bepaald moment: ‘ik kon niets aan het toeval overlaten’.

Kan je dat nu beter?

“In de weken voor ik ben gecrasht, waren mijn dagen tot op de minuut volgepland.

Ik had dat toen niet door, maar dat was een manier om overeind te blijven.

Dat is zo onmuzikaal als maar kan zijn. Als muzikant studeer je op stukken, je repeteert, maar dat is niet om alles vast te zetten.”

Maar net om het toeval een rol te kunnen láten spelen?

“Inderdaad. Je moet op zo'n vrije manier met je muziek kunnen omgaan, dat je het moment zelf laat vertellen of je die ene noot misschien net iets later gaat spelen. Dat is wat het interessant houdt.”

In de vitrinekast van De Bijloke, waar de Gangmakers objecten laten zien, heb je zaadjes op een donker plaatje gelegd, als symbool voor hoe duisternis bloei mogelijk maakt. Moeten we droeviger durven te zijn?

“Luister naar de top 100 van Klara, of de populairste klassie­ kers in de pop: de triestere liedjes staan bovenaan. Tristesse doet ons hunkeren naar schoonheid, hoe kan je die dan als iets louter negatiefs bestempelen?”

Vind je behalve tristesse ook schoonheid in oude muziek?

“Jazeker. En het was ook een beetje een vlucht naar de middeleeuwen, weg van de realiteit. Maar daar ben ik van teruggekomen. Niet zozeer door mijn burn-out, maar door de aanslagen van 22 maart 2016 in Brussel, waar ik woon (het interview werd afgenomen voor de aanslag op de Zweedse voetbalsupporters op 16 oktober 2023, red.). Sindsdien werkt dat niet meer voor mij, muziek als puur escapisme. De muziek die ik speel, kan niet meer losstaan van het leven van alledag. Ik wil nu meer maatschappelijk bezig zijn met de wereld waarin ik mijn muziek speel. Vluchten in een oude, idyllische wereld is geen optie meer.”

Hebben die aanslagen je dan iets afgenomen, of iets bijgebracht?

“Ze hebben een onschuld weggenomen, ­sowieso. Maar ze deden me ook inzien dat we allemaal een verantwoordelijkheid hebben. Voor mij betekent dat: een zachte rebellie, muziek maken die geen econo­ misch nut heeft maar misschien een mens kan veranderen.” circle Lees het volledige interview op bijloke.be

15

Diamanda La Berge Dramm, stem van een generatie ‘Ik wil de viool relevant houden’ Diamanda La Berge Dramm is een spetterend totaalpakket.

De Amsterdamse beschikt over een eigentijds voorkomen, een innemende en tegelijk kamervullende presence, maar vooral een bezielde muzikaliteit. ‘Bach en Cage hebben veel met elkaar gemeen.’

Bram Van Haelter |

Juri Hiensch

Nieuwe inzichten uit neurologisch en psychologisch onderzoek wijzen erop dat onze zintuigen nauwer met elkaar verwant zijn dan we denken. Zo koppe­ len we aan bepaalde smaken intuïtief een visuele component: een chardonnay is vaak een ‘ronde’ wijn, terwijl gember ‘scherp’ smaakt.

Ook aan geluid kunnen we beelden linken. Een contrabas klinkt donkerder dan een dwarsfluit. Een stem klinkt ‘ragfijn’ of net ‘breed dragend’.

Sommige muzikanten lijken echter de synesthesie (want zo heet het verschijn­ sel waarbij we zintuiglijke ervaringen ongewild koppelen) te overtreffen.

Diamanda La Berge Dramm is daar het eigentijdse prototype van. Zowel de zang als het vioolspel van de muzi­ kante zijn bij uitstek polymorf, als een veelkoppig wezen dat tegelijk mierzoet, messcherp en extatisch (maar nog vaker niets van dat alles) klinkt.

In haar muziek zoekt Dramm naar de (on)mogelijkheden van haar

16

i­ nstrumenten door onorthodoxe speltechnieken uit te proberen.

De vioolsnaren worden geplukt, uitgetrokken en in alle richtingen van de wind bestreken om nieuwe klank­ kleuren te verkennen en ze klopt op haar klankkast tot basachtige beats doorheen de houtnerven van haar viool bonken. Maar vooral: ze kneedt de klanken in allerlei vormen zonder dat de muziek aan esthetische waarde inboet. Het experiment klinkt niet als dusdanig, integendeel.

Het resultaat is een wonderlijke ontdekkingsreis langs (en op welge­ mikte momenten net over) de grenzen van het traditioneel toelaatbare. “Het is een manier om de authentieke viool te horen, doorheen de randen van haar geluid. Alsof je heel veel raampjes opent om het kerngeluid weer te horen”, zegt ze daar zelf over.

De expertise die Dramm de afgelopen jaren rond deze ‘extended techniques’ heeft opgebouwd, geeft ze overigens

portret

Het zijn de pauzes tussen de noten die de klank echt vormgeven, zoals je een foto in negatief kan zien maar al te graag door. “Als hedendaagse violist zie ik het als mijn verantwoorde­ lijkheid om de viool relevant te houden.

De context waarin we luisteren, veran­ dert natuurlijk. Ik ben nieuwsgierig om onze 21e-eeuwse oren te volgen en te kijken waar we landen.”

Buikgevoel De veelzijdigheid die Dramm aan de dag legt in haar speltechniek, trekt ze maar wat graag door in haar oeuvre.

Zo bracht ze al werk van verschillen­ de oude meesters en postmoderne visionairen, en werkte ze in een recent verleden nog samen met John Cale, medeoprichter van de invloedrijke rockgroep The Velvet Underground.

Op ‘Inside Out’ – het project dat de basis vormt voor haar concert in De Bijloke – plaatst ze muziek van Johann Sebastian Bach tegenover die van avant-gardist John Cage. Met die combinatie overspant ze zo’n 300 jaar en een belangrijk deel van de moderne

muziekgeschiedenis. De confrontatie tussen beide heren is niet gebaseerd op ingewikkelde musicologische theorie­ ën, maar op (een beangstigend sterk) buikgevoel. “Voor mij vraagt de muziek van zowel Bach als Cage een soort co-creatief proces. Hun werken komen pas echt tot leven als ze gehoord en geïnterpreteerd worden. In dat opzicht ben ik slechts de facilitator van een er­ varing die we samen tot stand brengen.”

Daarnaast is Dramm aangetrokken tot de benadering van stilte, die beide componisten misschien wel verbindt.

“Het zijn uiteindelijk de pauzes tussen de noten die de klank echt vormgeven, een beetje zoals je een foto in negatief kan zien.”

Geen lief klein meisje Even edgy als haar muziek is Dramms voorkomen. Met haar kortgeschoren coupe en excentrieke jurken (waarvoor ze samenwerkt met modehuis MAISON the FAUX) kleurt ze misschien buiten

de lijntjes van de behoudsgezindere concertzalen, des te meer is ze een kind van haar tijd en misschien wel het uitgelezen uithangbord van haar gene­ ratie binnen de klassieke muziek.

“Ik zat er wat verveeld mee dat mensen me steeds zagen als een lief klein ­meisje, dus ben ik me anders gaan eta­ leren. Ik wil mezelf presenteren zoals ik ben, en ik heb nu eenmaal maar weinig te maken met de klassieke hokjes.

Mijn voorkomen helpt ook om een zekere openheid te creëren bij het publiek: ik ben mij ervan bewust dat mensen andere oren op hebben als ze iets anders zien.” Tja, onze zintuigen zijn nu eenmaal nauwer met elkaar verwant dan we denken. circle Do 08.02 | 20:00 | Concertzaal | €20

Inside Out and More

Diamanda La Berge Dramm T Ê T E-À-T Ê T E

17

Andreas Küppers

‘Dit gedicht is een baken van hoop’ ‘‘Cornet’ is de laatste, meest intense literaire bloem van de Romantiek.’ Het enthousiasme van klavierspeler en dirigent Andreas Küppers over het poëtische verhaal van Rainer Maria Rilke is aanstekelijk. Samen met tenor Julian Prégardien en B’Rock Orchestra koppelt hij vijf eeuwen muziek aan deze onbetwiste klassieker uit de literatuur.

Waldo Geuns |

Björn Comhaire

Die Weise von Liebe und Tod des Cornets Christoph Rilke Reiten, reiten, reiten, durch den Tag, durch die Nacht, durch den Tag. Reiten, reiten, reiten.

Und der Mut ist so müde geworden und die Sehnsucht so groß …

Rainer Maria Rilke, 1912

18

In 1912 publiceert de Duitse dichter Rainer Maria Rilke een verhaal over onderofficier en vaandeldrager Christoph Rilke, die in één etmaal de liefde leert kennen en al vechtend de dood vindt. Tot Rilkes verbazing groeit ‘Die Weise von Liebe und Tod des Cornets Christoph Rilke’ uit tot een literair succes. Want dit oorlogsverhaal – gewoonlijk ‘Cornet’ genoemd – krijgt plots een heel andere betekenis wanneer in 1914 de oorlog uitbreekt.

Rilke is in zijn tekst meesterlijk, lyrisch en meeslepend. En zijn poëzie klinkt als muziek in de oren van klavierspeler Andreas Küppers en tenor Julian Prégardien, die samen met B’Rock Orchestra Rilkes werk gebruiken voor een gloednieuw project. Tijd om deze klassieker vanonder het stof te halen en om samen met Andreas Küppers een tipje van de sluier over hun programma te lichten.

“Ik raad het iedereen aan om ‘Cornet’ te lezen. De poëzie van Rilke klinkt zo ongelooflijk muzikaal. Let maar op het tekstritme van de openingszinnen: ‘Rijden, rijden, rijden, heel de dag, heel de nacht, heel de dag. En de moed is zo moe geworden en de hunker zo groots.’

Het boek is de laatste, meest intense literaire bloem van de Romantiek.”

Twee jaar nadat ‘Cornet’ is verschenen, breekt de Eerste Wereldoorlog uit. De soldaten van beide fronten trekken ten oorlog gedreven door patriottistische gevoelens. Ze zijn van mening dat ze na enkele weken terug thuis zullen zijn. Maar het loopt helemaal anders. Hoe komt het dat in die troebele tijden het succes van Rilkes boek overeind blijft?

“De diepgaande gedichten van Rilke zijn zowel voor hem als voor anderen een baken van hoop. Hij heeft zelf veel eenzaamheid en wanhoop gekend, en in

5 interview redenen

Samen met Julian Prégardien ben ik gaan grasduinen in lied-, barok- en romantisch repertoire dat aansluit bij Rilkes opvattingen over liefde en dood ‘Cornet’ herkennen we zowel dat voor­ oorlogse triomfgevoel als het gevoel van machteloosheid omdat de schoonheid van de wereld onherroepelijk verloren is. Hij schrijft vaak over een liefde die de dood en de tijd overstijgt, een heel romantische gedachte.”

Het overstijgen van de tijd is de sleutel tot jullie project. Jullie voeren maar één muziekwerk uit op tekst van Rilke, namelijk een fragment uit een melodrama dat de Oostenrijkse componist Casimir von Pászthory baseert op 'Cornet'.

De andere muziek overkoepelt daarentegen vijf eeuwen.

“We hebben telkens een romantisch lied gepaard met muziek uit een andere periode. Prégardien is een specialist van zowel lied-, barok- als romantisch repertoire, en samen zijn we gaan grasduinen in werken die aansluiten bij Rilkes opvattingen over liefde en dood.”

“Gustav Mahler en Johann Sebastian Bach symboliseren bijvoorbeeld Rilkes houding tegenover de dood. De tekst van Mahlers lied ‘Ich bin der Welt abhanden gekommen’ is triest, maar de schoonheid van de muziek klinkt vol hoop. Dat geldt ook voor Bachs ‘Komm, du süße Todesstunde’. Dankzij zijn muziek lijkt sterven plots niet meer zo negatief.”

“Het lied ‘Adelaide’ van Beethoven en ‘Ach Liebste’ en ‘Jetzund kömmt die Nacht herbei’ van de Duitse barok­ componist Erasmus Kindermann gaan dan weer over de liefde die de dood overstijgt. In ‘Weinend seh' ich in die Nacht’ van Mendelssohn en ‘Flow my tears’ van renaissancecomponist John Dowland overheerst de romantische melancholie. Afsluiten doen we met muziek van de onbekende NieuwZeelandse componist Douglas Lilburn.

Zijn 20e-eeuwse ‘Canzones’ gaan net als ‘Ich fahr dahin’ van Johannes Brahms over afscheid.”

Wat doet de confrontatie tussen de verschillende muziekperiodes met het publiek? Want naast B’Rock Orchestra met zijn basso continuo staat er ook een ‘moderne’ piano op het podium.

“Door de confrontatie van de twee werelden ga je plots gemeenschap­ pelijke ideeën herkennen. Dat ga je merken in het werk van Casimir von Pászthory. Hij begeleidt Rilkes woorden uit 'Cornet' met muziek in de stijl van Richard Wagner en Richard Strauss.

Net als ‘Il combattimento di Tancredi e Clorinda’ van barokcomponist Claudio Monteverdi gaat het over liefhebben en sterven. Maar nog straffer zijn de gesproken woorden in von Pászthory’s melodrama die een link hebben met de reciterende stijl, een soort van zingend spreken, in Monteverdi’s werk. Dit is het moment in het programma waarop alles lijkt samen te komen en je merkt dat de mix van stijlen en periodes iets heel natuurlijks is.” circle Zo 25.02 | 15:00 | Concertzaal Rang 1 €38 | Rang 2 €34

Die Weise von Liebe und Tod Julian Prégardien & B’Rock Orchestra ZON DAG M AT I N EE

19

18:00

KUNSTENCENTRUM BUDA

Tashi Wadi with Julia Holter Counterforces: IKRAAAN, Amos & Lore Binon Hatis Noit Diamanda Dramm Dienne Genevieve Murphy Claire Croizé & Aisha Orazbayeva Jasna Veličković Tuum Collective Zwerm

KORTRIJK

Ook wat u niet ziet is vaak van onschatbare waarde.

Zoals het juiste woord of een comfortabele stilte.

Of één en al oor voor wat gezegd wordt.

Aandacht grootse Ookvoor watde u niet ziet dingen en voor details die het verschil maken. is vaak van onschatbare waarde.

Daaraan herkent deeen zielcomfortabele van onze bank.

Zoals het juiste woordu of stilte.

Of één en al oor voor wat gezegd wordt.

Aandacht voor de grootse dingen en voor details die het verschil maken.

Daaraan herkent u de ziel van onze bank.

Delen Private Bank, trouwe partner van Muziekcentrum de Bijloke Coupure Rechts 102 9000 Gent

column

Sinds september bieden onze programmaboekjes bij concerten nóg meer interessants. De QR-code linkt nog altijd naar bio’s, eventuele artikels en video’s.

Maar voortaan schrijft een inspirerende pen, de componist of artiest van de avond ook telkens een column. Hoe dat er kan uitzien? Lees hier de column van pianist Steven Osborne over het pianoconcerto van Britten.

Giant Steps De Tweede Wereldoorlog ligt op de loer op het moment dat Britten zijn ‘Pianoconcerto’ componeert. Hitler is net Polen binnengevallen. Spannin­ gen in Europa. Ik heb altijd een hekel gehad aan geschiedenis. Ik voelde me er nooit toe aangetrokken. Maar je hoort de geschiedenis in de muziek, in de intensiteit, in de dreiging van de mars die het werk afsluit. Ze ligt verscholen in de muziek. Ze is de mal waarin het karakter van een werk wordt gevormd.

De muzikale personages groeien tegen de achtergrond.

En ik, ik zoek naar manieren waarop de muziek voelbaar wordt in mijn lichaam.

Soms samen met, soms tegen het orkest vertelt de piano alles wat je moet weten.

Mijn pianolerares had dan weer een hekel aan Benjamin Britten. Zijn opus 13 bleef dus, noodgedwongen, jarenlang links liggen. Ik was al bijna veertig toen ik me er voor het eerst in verdiepte. En ik kan haar alleen maar ongelijk geven.

Het is een ongebruikelijk stuk. Vier de­ len in plaats van drie. ‘Toccata’, ‘Waltz’, ‘Impromptu’, ‘March’. Namen die je niet meteen verwacht bij een concerto.

Het is alsof Britten de diepgang van het werk al van meet af aan bagatelliseert.

Vier karakterstudies. De ‘Toccata’ is energiek, grenzend aan manisch. Ook de ‘Waltz’ is vreemd, bijna een hoorspel.

De muziek komt van overal in het

orkest, een ongekende combinatie van geluiden. Het derde deel, ‘Impromptu’, is zeven jaar jonger dan zijn muzikale broers. Zomaar een cruciaal stuk van je werk fundamenteel opnieuw bij elkaar fantaseren: faut le faire. Het doet me muzikaal soms denken aan ‘Giant Steps,’ de jazz standard van John Coltrane.

Stapje per stapje, terts per terts, evolueert het stuk. Een rustpunt, voor de finale. Daarna gaat het snel.

Zodra je het juiste tempo gevonden hebt voor de ‘March’, gaat het helter skelter naar het einde. Britten was een fantastisch pianist. Vreemd dus dat hij slechts een handvol werken voor piano heeft nagelaten. Of mis­ schien net daarom? Voor sommige componisten is de piano het instrument waarmee ze zich kunnen uitdrukken, identificeren. Voelde Britten zich sneller veilig bij een afstand?

Je voelt in het ‘Pianoconcerto’ dat hij alle remmingen verliest. Hij laat zich mee­ slepen in indrukwekkende melodieën en harmonieën, toonladders op en neer.

Prachtig, overweldigend. Misschien té overweldigend? A portrait of the artist as a young man. Amper 24 was hij toen hij zijn ‘Pianoconcerto’ voor het eerst speelde. De jeugdige energie spat ervan af. Het is indrukwekkend.

Steven Osborne

Vr 15.12 | 20:00 | Concertzaal | Rang 1 €38 | Rang 2 €34

Brahms en Britten, meesters in emotie Steven Osborne & Brussels Philharmonic G R A N D I OOS SY M FO N I SC H

21

agenda

DECEMBER Vr 01.12 | 20:00

Vr 08.12 | 20:00 Grandioos Symfonisch

Schilderijententoonstelling

Piano

Tegen de eeuwigheid

Za 06.01 | 13:00 & 16:00

Familie

buzzzing

Saskia Giorgini

Antwerp Symphony Orchestra & Lionel Bringuier Za 02.12 | 20:00

JANUARI

Die Verdammte Spielerei & Symfonieorkest Vlaanderen

Extra concert!

Miniatuur

Straffe barokmadam

Vr 12.01 | 20:00

360° Saariaho

Terra memoria

Nevermind

Ilan Volkov & Brussels Philharmonic Zo 03.12 | 13:00

Historische rondleiding Met een gids door het oudste concertgebouw ter wereld Zo 03.12 | 15:00

Zondagmatinee

Messiah Accentus, Insula Orchestra & Laurence Equilbey Za 09.12 | 20:00

Ongehoord

Weird Light Music Apsara & Stéphane Ginsburgh Zo 10.12 | 11:00

Zalige Zondag

Wenen aan de Leie TrioFenix & Lucas Blondeel Zo 10.12 | 16:00

Familie

Zo 14.01 | 11:00

Metamorfosen

Wintersprookje op muziek van Tsjajkovski

Balder Dendievel, Simone Milsdochter & I SOLISTI

Do 14.12 | 20:00

Grenzeloos

Duo solo

Do 18.01 | 20:00

Nduduzo Makhathini Trio

Astrig Siranossian

Spirituele jazzpiano Vr 15.12 | 20:00

Grandioos Symfonisch

Brahms en Britten, meesters in emotie Steven Osborne & Brussels Philharmonic Ma 04.12 | 19:30

Avondje Adorno

Za 16.12 | 20:00

Laatste plaatsen

Happy Birthday Karel Goeyvaerts

Passion

Mark Delaere, Jan Michiels & I SOLISTI

Véronique Gens & Les Surprises

Wo 06.12 | 20:00

Jazz

Di 19.12 | 20:00

Jan Garbarek Group

Ping O.D.

Noorse jazzlegende op sax

Jazz voor fijnproevers

Do 07.12 | 20:00

360° Saariaho

Wo 20.12 | 20:00

Bijloke Music Club

Hemelse Stemmen

Verborgen tuinen

Kerst op grandioze wijze

BL!NDMAN [drums] [strings] & Griet De Geyter

Stile Antico

22

Zalige Zondag

De notenkraker en ik

Jazz

Check www.bijloke.be! voor up-to-date! concertinformatie!

Vr 19.01 | 20:00

Grandioos Symfonisch

Bomsori speelt Tsjajkovski

FEBRUARI

Za 17.02 | 20:00

Bomsori Kim & Antwerp Symphony Orchestra

Kamermuziek

Memory Lane

Herontdekking van een majestueuze mastodont

Ictus

Cuarteto Quiroga & Clemens Hagen

Za 03.02 | 20:00

Ongehoord

Zo 04.02 | 11:00

Zalige Zondag

Minimal music in de mix Koi Collective Zo 04.02 | 19:00

Bijloke Music Club

GingerBlackGinger Jazz met pit Ma 05.02 | 19:30

Avondje Adorno

Des Beaux-Arts Jonas Roelens Do 08.02 | 20:00

Tête-à-Tête

Inside Out and More Diamanda La Berge Dramm Zo 21.01 | 15:00

Do 08.02 | 20:00

Nieuwjaarsconcert Stad Gent

Spirituals (extra concert!)

Grenzeloos

Terra Nova Collective

Reginald Mobley & Baptiste Trotignon

Do 22.02 | 20:00

Miniatuur

Die Kunst der Fuge Hathor Consort & Romina Lischka

Do 25.01 | 20:00

Miniatuur

Donne sacre, donne profane

Za 24.02 | 20:00

Vr 26.01 | 20:00

Symfonieorkest Vlaanderen

Mozarts Requiem

Les Kapsber'girls

Estonian Philharmonic Chamber Choir & Symfonieorkest Vlaanderen

Hemelse Stemmen

Sensuele Strozzi Solomon's Knot Zo 28.01 | 09:30 & 11:00 & 15:30

Familie

Ark ahoi!

Avontuurlijke parcours voor de jongste oortjes

Vr 09.02 | 20:00

Spirituals

Zo 25.02 | 13:00 Uitverkocht

Reginald Mobley & Baptiste Trotignon Za 10.02 | 20:00 Ma 29.01 | 09:30 & 11:00 & 14:30

Familie

Ark ahoi!

Avontuurlijke parcours voor de jongste oortjes

Historische rondleiding Met een gids door het oudste concertgebouw ter wereld

Jazz

Chris Potter Quartet & Casco Phil

Zo 25.02 | 15:00

Potter/Taborn/Colley/Harland & orkestcollectief brengen ‘Generations’

Julian Prégardien & B'Rock Orchestra

Zondagmatinee

Die Weise von Liebe und Tod

23

Niet te missen concerten in het Bijloke Café

Bijloke

Music

GingerBlackGinger Stéphane Galland ODIL & An Pierlé Ping O.D.

Club Info & tickets via 09 323 61 00 www.bijloke.be

Scan voor de volledige affiche met extra namen →