eindeloze glimlach by Muziekcentrum De Bijloke

BESPREEKBUREAU MUZIEKCENTRUM DE BIJLOKE GENT J. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent Di - vr 10:00 - 12:00 & 13:00 - 17:00, za 13:00 - 17:00 t. 09 269 92 92 e. tickets@debijloke.be w. www.debijloke.be DE BIJLOKE BISTRO Ma - vr 12:00 - 18:00 Op concertdagen ook 2 uur voor en 2 uur na het concert t. 09 277 07 04 e. info@debijlokebistro.be w. www.debijlokebistro.be OP ZOEK NAAR EEN GESCHENK? Doe een concert cadeau in de vorm van een geschenkbon of een ticket naar uw keuze. Te verkrijgen aan onze balie. OP ZOEK NAAR KWALITEITSVOLLE OPNAMES? In de foyer vindt u een selectie opnames u aangeboden door ‘t KLAverVIER, Kasteeldreef 6, 2970 Schilde t. 03-384 29 70 e. info@tklavervier.be AANDACHT! Gelieve uw mobiele telefoon uit te schakelen. Muziekcentrum De Bijloke is mobiel dankzij het partnership met Gent Motors (www.gentmotors.be) COLOFON Tekst programmaboekje | Frederik Styns Coverafbeelding | Igor Stravinski Coördinatie programmaboekje | Sophie Cocquyt Verantwoordelijke uitgever | Daan Bauwens © Muziekcentrum De Bijloke Gent

...EINDELOZE GLIMLACH... SPECTRA ENSEMBLE olv filip rathé DO | 13.05.10 | 20:00

09 269 92 92 - tickets@debijloke.be

...EINDELOZE GLIMLACH... Programma

Igor Stravinski (1882-1971)

Spectra Ensemble

Ragtime (1918) Filip Rathé | dirigent Bart Vanhecke (1964)

Joris Bosman | tenor

Le sourire infini des ondes

Dick Vandaele | tenor

(2009)

Bruno Pereira | bas

Geschreven in opdracht van

Conor Biggs | bas

het Spectra Ensemble en

Luigi Gaggero | cimbalom

opgedragen aan dirigent Filip Rathé

Pieter Jansen | viool Veerle Van Gorp | viool

Stefano Gervasoni (1962)

Bram Bossier | altviool

Gramigna (2009)

Lieven Baert | cello Kristof Roseeuw | contrabas

Pauze

Jan Vercruysse | fluit Kris Deprey | klarinet

György Kurtág (1926)

Marleen Gorgon | hobo

Tre Pezzi, opus 38 /

Deian Toptchiev | fagot

Tre Altri Pezzi, opus 38a

Serge Rigaumont | trompet

(1996)

Roel Smedts | trombone Dries Geeraert | hoorn

Igor Stravinski (1882-1971)

Rik Vercruysse | hoorn

Renard (1915-1916)

Luc Van Loo | piano Frank Van Eycken | percussie Bjorn Denys | percussie

WWW.DEBIJLOKE.BE

TOELICHTING ...eindeloze glimlach... Frederik styns

Wat moeten of kunnen we ons voorstellen bij een eindeloze glimlach? Kunnen we ons daar überhaupt iets bij voorstellen? Want wordt een eindeloze glimlach op den duur niet een fysiek bijzonder pijnlijke glimlach? Of gaat het om een eindeloze glimlach op het aangezicht van een levenloos lichaam; een glimlach die zijn eeuwigheid dankt aan de eindigheid van het bestaan? Of zijn twee subtiele opwaartse plooitjes van de mondhoeken dan toch in staat om voor eeuwig en altijd na te zinderen? In de wereld der kunsten stellen deze vragen zich niet. De glimlach van de ‘Mona Lisa’ is sowieso eindeloos, net zoals ‘De schreeuw’ van Munch trouwens. Ook het immateriële muzikale universum is eindeloos. De muzikale glimlach, al dan niet refererend aan de sensuele, venijnige, verleidende of liefdevolle glimlach die ieder van ons wel eens op zijn of haar gezicht tovert, kent geen begin of einde. Italiaans componist Luigi Nono (1924-1990) schreef in 1976 een werk voor piano en klankband: ‘…sofferte onde serene…’. In zijn toelichting bij dit werk had hij het over “De eindeloze glimlach van de golven”. Nono plaatste deze uitdrukking tussen aanhalingstekens omdat het een citaat is uit ‘Prometheus geboeid’ van Aeschylus: U goddelijke lucht en snelgewiekte winden, u wateren der stromen en van de golven over ’t zeediep eindeloze glimlach, u aller moeder Aarde, en u alziende ronding van de Zon, u roep ik aan. Vlaams componist Bart Vanhecke inspireerde zich op dit werk voor zijn nieuwe compositie ‘Le sourire infini des ondes’. De 09 269 92 92 - tickets@debijloke.be

TOELICHTING tijd- en tempostructuur van ‘Le sourire infini des ondes’ is volledig gebaseerd op de structuur van ‘...sofferte onde serene...’. De reeks van 54 chromatische intervalgroepen die de harmonischritmische structuur van ‘Le sourire infini des ondes’ bepaalt, is afgeleid uit het eerste akkoord uit Nono’s stuk. Bart Vanhecke werd geboren in Etterbeek in 1964. Hij studeerde compositie bij André Laporte aan het Koninklijk Muziekconservatorium van Brussel en bij Franco Donatoni aan de Accademia Musicale Chigiana van Siena (Italië). In het oeuvre van Bart Vanhecke zijn twee periodes te onderscheiden. In zijn composities vóór 1997 werkt hij vooral rond één tooncentrum, terwijl al zijn werken vanaf 1997 gebaseerd zijn op eenzelfde reeks van 54 noten. Deze reeks is zodanig opgebouwd dat het meest dissonante interval overheerst, waardoor het dominerende klankbeeld van zijn muziek ook dissonant is. Hoewel Vanheckes muziek gebaseerd is op een rationele compositietechniek, namelijk het reeksprincipe, is er van starheid nauwelijks iets te bespeuren. Integendeel, het verhaal dat Vanhecke in zijn composities tracht te vertellen, is op sommige momenten zelfs schilderachtig. ‘Le sourire infini des ondes’ (2009) is een werk voor negen uitvoerders (basfluit, basklarinet, hoorn, slagwerk, piano en strijkkwartet) dat geschreven werd in opdracht van het Spectra Ensemble, en opgedragen werd aan Filip Rathé. …Kurtág, Stravinski, Gervasoni… De eindeloze glimlach van Bart Vanhecke wordt omringd met werk van Stravinski, Kurtág, en Gervasoni. In tegenstelling tot Ligeti, die zich niet kon vereenzelvigen met het Hongaarse communisme en zijn vaderland ontvluchtte, wachtte György Kurtág (°1926) rustig af tot in de late jaren vijftig (‘de dooi’ van het communisme) om zich op de avantgardemuziek te storten. Belangrijke momenten in zijn leven als componist waren de gesprekken die hij voerde met psychologe Marianne Stein. Toen Kurtág haar een uitgebreid pianowerk liet horen, gaf ze hem het advies om te vertrekken van heel eenvoudige muzikale gegevens, zoals twee noten. Tevens van belang voor zijn artistieke parcours was de experimentele WWW.DEBIJLOKE.BE

TOELICHTING Nieuwe Muziekstudio waardoor hij in contact kwam met het werk van Stockhausen, Cage, Wolff, Feldman, Kagel en Reich, alsook een opdracht voor de compositie van een reeks heel eenvoudige stukjes voor kinderen. De stijl die hij ontwikkelde in deze korte stukjes is van doorslaggevend belang geweest voor zijn latere werken. Deze werkjes waren bedoeld om kinderen op een bevrijdende manier muziek te laten maken, maar ook voor Ligeti betekenden ze een bevrijding, een artistieke bevrijding. In ‘Tre pezzi, opus 38’ en ‘Tre altri pezzi, opus 38a’ speelt het cimbalom een belangrijke rol. Voor Kurtág is het gebruik van dit instrument meer dan alleen maar een evidente link met de traditie van zijn vaderland. De uitgepuurde en zuivere klank van cimbalom is voor hem een bijkomend middel om te refereren aan een middeleeuwse muzikale traditie, die in veel van zijn werken aanwezig is. Het zijn miniaturen die het best omschreven kunnen worden als ‘tragedies in één beweging’. Italiaans componist Stefano Gervasoni, protegé van Luigi Nono, werd geboren in 1962 en is een van de bekendste Italiaanse componisten van zijn generatie. Zijn ontmoetingen met componisten zoals Nono, Ferneyhough, Eötvös en Lachenmann waren van onschatbare waarde voor zijn muzikale ontwikkeling. Gervarsoni’s werk ‘Gramigna’ is het resultaat van twee processen – een vrijwillig en een onvrijwillig proces – die met elkaar versmolten. Gervasoni beschrijft het als volgt: “Het is zoals een tuinier die heel zorgvuldig gras zaait. De geschiedenis van het terrein waarop gezaaid wordt, dreigt het zorgvuldige werk van de tuinier te verstoren. De tuinier (componist) dient bijgevolg zijn ideale project aan de kant te zetten en moet het wilde gras en onkruid wieden. Het resultaat is geen coherent geheel, maar een patchwork.” In navolging van dit idee is de ‘Gramigna’ geen eenduidig coherent stuk, maar een verzameling bagatellen voor cimbalom en acht instrumenten. Net zoals de wortels van het onkruid met elkaar vervlochten zijn, zo verwijzen de verschillende bagatellen steeds naar elkaar. Met deze compositie schreef Gervasoni een werk dat zich tegengesteld aan zijn eigen intenties ontwikkelde. Gervasoni stelt dat het woekerende onkruid het collectieve onderbewustzijn van het land - dat op een andere manier gecultiveerd wenst te worden - repre09 269 92 92 - tickets@debijloke.be

TOELICHTING senteert. Een dergelijk spanningsveld bestaat volgens hem ook tussen de intenties van de componist en het ‘muzikale onkruid’. Aan begin en einde van dit concert weerklinkt werk van Igor Stravinski. ‘Ragtime’, een concertino voor cimbalom en 9 soloinstrumenten, dateert uit 1918. De mosterd haalde Stravinski zonder twijfel bij een bundel ragtimes die Ernest Ansermet voor hem had meegebracht uit Amerika. Hij omschreef het werk als een ‘essay in jazz-portrettuur’. Hij toonde met dit stuk dat hij in staat was om het Russische element in zijn muziek achter zich te laten en een meer eclectisch internationaal idioom te omarmen. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog verbleef Stravinski met zijn familie in Zwitserland. Hij wijdde er zich aan de studie van de Russische volkspoëzie en volksverhalen die hij verzameld had om te gebruiken voor een aantal nieuwe werken. Op uitnodiging van Prinses Edmond de Polignac begon Stravinski in 1916 in zijn nieuwe woonplaats Morges aan de compositie ‘Renard’, een woeste burlesque over dieren, vergelijkbaar met Van den vos Reynaerde. Het oorspronkelijk in het Russisch geschreven verhaal werd door de Zwitserse auteur CharlesFerdinand Ramuz in samenwerking met Stravinski naar het Frans vertaald. ‘Renard’ is één van Stravinksi’s Turaanse projecten. De term ‘Turaans’ verwijst naar een stijl en een concept die ontleend zijn aan de ideologie van het Eurazianisme. De naam is afgeleid van de toenmalige gangbare term voor de Eurazische steppe. De aanhangers van die ideologie waren Russische uitwijkelingen die in hun verbeelding een ideaal Rusland schiepen, dat in alle opzichten tegengesteld was aan de cultuur van Europa. De uniciteit van het ideale Rusland zochten de Eurazianisten vooral in de studie van oude mythen en volkse rituelen. In Stravinski zagen ze hun artistieke vertegenwoordiger bij uitstek. Zowel ‘Renard’ als ‘Les Noces’ zijn gebaseerd op doorgedreven abstracties van Russische volkse verhalen en rituelen. Zo handelt ‘Renard’ over de haan die door de kat en de geit gered wordt van de vos. Een verhaal vol ironie en humor. Goed voor een (eindeloze) glimlach?

WWW.DEBIJLOKE.BE

BIO Spectra Ensemble Het Spectra Ensemble is opgericht in 1993 met de expliciete bedoeling om de Vlaamse hedendaagse muziek op professioneel niveau uit te voeren, dit in confrontatie (dialoog) met het werk van internationale collega’s. Daarom werkt het ensemble op structurele basis samen met in Vlaanderen werkende componisten en brengt door die confrontatie hun werk op de internationale podia. Stilistische diversiteit en kwaliteit zijn hierbij essentieel. Acht gedreven musici (fl, cl, vn, va, vc, pno, perc + dirigent) met een jarenlange ervaring in het hedendaagse repertoire vormen de vaste kern van het ensemble. Zij werken reeds meer dan 10 jaar intensief samen, wat resulteert in een uniek klankidioom en een opmerkelijke muzikale coherentie. Afhankelijk van het programma wordt de groep uitgebreid met ervaren collega’s, waarbij kwaliteit en inzet steeds het uitgangspunt zijn. Spectra speelde meer dan 70 creaties van Belgische componisten en voerde deze werken meermaals uit in België, Frankrijk, Nederland, Duitsland, Denemarken, Roemenië, Brazilië. Het ensemble was te gast op verscheidene belangrijke festivals waaronder Ars Musica (B), Transit (B), Festival Musica Nova (Braz), Zyklus Festival (D) en November Music Festival (NL, B, D), Musica Sacra (NL) en de Biënnale van Venetië (IT). Daarnaast creëerde Spectra ook werk van o.a. Uljas Pulkkis (FIN), Kee-Yong Chong (MAL), Nicolaus A. Huber (D) (met CDrelease in 2008) en Luca Francesconi (IT). In 2008 stonden o.a. creaties van Willem Boogman (NL), Yannick Plamondon (CAN) en Jörg Birkenkötter (D) geprogrammeerd. Spectra bouwde een stevige reputatie op wat betreft de organisatie van happenings. In deze context werkt Spectra nauw samen met het S.M.A.K in Gent en het Festival van Vlaanderen. Het ensemble was ook te gast in Duisburg en Keulen (Museum für Angewandte Kunst). Spectra heeft een bijzondere affiniteit met het vocale repertoire. Dit resulteerde in regelmatige samenwerking met vocale solisten-performers als Christina Ascher (D), Anna Maria Pammer (Öst), Robin Adams (GB) en Lucienne Van Deyck(B). Ook bij muziektheatergezelschappen is Spectra een gewaardeerde partner. In 2005 werkte het ensemble tijdens de ‘Zomer van Antwerpen’ samen met Walpurgis en 09 269 92 92 - tickets@debijloke.be

BIO Theater De Roovers in de opmerkelijke muziektheaterproductie ‘De Noces’ (Stravinsky – Tsjechov). Ook de samenwerking met auteur en theaterman Eric Devolder, met werk van Vlaamse componisten, van Kagel en Schönberg, werd zeer enthousiast onthaald. Het Spectra Ensemble wordt ondersteund door de Vlaamse Overheid, de Provincie Oost-Vlaanderen en de stad Gent en is een partner van Muziekcentrum De Bijloke in Gent. Filip Rathé Filip Rathé (1966) studeerde piano en directie aan het Koninklijk Conservatorium van Gent. Hij vervolmaakte zich verder als dirigent bij Laszlo Heltay en Pierre Cao en studeerde compositie bij Lucien Goethals. Aan de Universiteit van Gent behaalde hij een Meestergraad Musicologie bij Professor Herman Sabbe. Met het koor “De Tweede Adem” bracht hij tussen 1992 en 2001 tal van hedendaagse werken en creaties. Sinds 1993 is Filip Rathé artistiek leider en dirigent van het SPECTRA Ensemble waarmee hij concerteerde doorheen Europa en Zuid-Amerika en meer dan 60 nieuwe werken creëerde. Hij was gastdirigent van o.m. het Symfonieorkest van Vlaanderen, het Vlaams Radio Koor en verschillende ensembles (o.a. I Solisti del Vento, Hermes Ensemble, Aquarius Ensemble). Filip Rathé schreef o.m. ‘Canção do Caminho’ (SSAATTBB; 1998), ‘O ultimo poema’ (ensemble; 2001), ‘Das Utopias’ (17 string players; 2003), ‘Canção de vidro’ (16 voices; 2004) en ‘La velocidad de las Tinieblas’. Op dit ogenblik schrijft hij een nieuwe compositie in opdracht van het Nederlands ensemble De Volharding. Zijn werken werden gecreëerd door o.m. het Vlaams Radio Koor, ASKO (NL), SPECTRA Ensemble en Collegium Instrumentale Brugense. Filip Rathé is leraar analyse en hedendaagse kamermuziek aan de Conservatoria van Gent en Antwerpen.

WWW.DEBIJLOKE.BE

HUISMEDEDELINGEN seizoen 2010-2011: seizoensbrochure + start ticketverkoop

Het einde van het concertseizoen 2009-2010 komt stilaan in zicht. Tijd dus om de blik te richten op het komende seizoen! Indien u de nieuwe seizoensbrochure nog niet ontvangen heeft, dan kan u ze telefonisch of per email aanvragen. U kan ze ook meenemen aan de ticketbalie. U kan nu reeds uw abonnement vernieuwen of nieuwe abonnementen aankopen. De verkoop van losse tickets start op dinsdag 1 juni. Wist u trouwens dat u bij aankoop van een abonnement een podiumhopper ontvangt? Deze podiumhopper is een geschenkbon ter waarde van € 5 die u kan gebruiken bij een van onze cultuurburen: NTGent, Vooruit, Handelsbeurs en Vlaamse Opera. En ook voor de jazzliefhebbers is er goed nieuws! Bij aankoop van een jazzabonnement ontvangt u twee gratis tickets voor het eerste deel van het Gent Jazz Festival (naar keuze op 8, 9, 10 of 11 juli). Niet te missen dus!

18-22 juli: sint-baafsabdijconcerten

Tijdens de Gentse Feesten organiseren Muziekcentrum De Bijloke Gent en de Dienst Feestelijkheden van de Stad Gent een unieke concertreeks in de historische refter van de SintBaafsabdij. Speciaal voor de Sint-Baafsabdijconcerten vroeg het Muziekcentrum aan vijf internationaal gerenommeerde topsolisten om het podium te delen met jonge talenten waarin ze 200% geloven. Het resultaat mag er zijn! Vijf concerten waarin vijf ‘meesters’ een muzikaal gesprek voeren met vijf ‘leerlingen’. Een ware ontdekkingsreis! Ontdek op onze website het volledige programma! Reserveer nu uw plaats voor een van de Sint-Baafsabdijconcerten in het bespreekbureau, via 09 269 92 92 of via www. debijloke.be. Voor uw reservatie betaalt u slechts 5 euro. Dit bedrag krijgt u meteen als korting terug bij uw eerstvolgende boeking voor een concert uit het nieuwe seizoen van Muziekcentrum De Bijloke!

09 269 92 92 - tickets@debijloke.be

BiNNENKORT VR | 14.05.10 20:00 |

ZO | 06.06.10 20:00 |

Symfonisch 1 / 1+

Symfonisch 3 / 3+

deFilharmonie, Pinchas Steinberg

Brussels Philharmonic, Michel Ta-

(dirigent), Mischa Maisky (cello)

bachnik (dirigent), Herbert Schuch

Sjostakovitsj, Tsjaikovski

(piano) Korngold, Bruckner

ZA | 15.05.10 20:00 | Musica Antiqua 1

DO | 10.06.10 20:00 | MA.XS

Ars Antiqua Austria, Markus Forster

FranĂ§ois Fernarndez (viool), Rainer

(altus), Gunar Letzbor (viool & muzi-

Zipperling (cello), Bojan Vodenitsja-

kale leiding)

rov (pianoforte)

Virtuoze Italiaanse vroegbarok

Speelplezier bij Haydn

DO | 20.05.10 20:00 |

ZA | 12.06.10 20:00 | MA.XS

Symfonisch 3+

deFilharmonie, Jaap van Zweden

Silke Avenhaus (piano), Antje

(dirigent)

Weithaas (viool), Quirine Viersen

Laureatenconcert Koningin Elisabeth

(cello)

Wedstrijd piano

Beethoven, Ravel, Brahms Z0 | 18.07.10 15:00 | VR | 21.05.10 20:00 |

Sint-Baafsabdijconcerten

Miry / Miry +

Pascal Schumacher (vibrafoon),

Keller Quartett

Francesco SchlimĂŠ (piano)

Beethoven, Ligeti

Dialogues

ZA | 22.05.10 20:00 |

MA | 19.07.10 15:00 |

East of Eden / East of Eden +

Sint-Baafsabdijconcerten

Ensemble Sarband

Ustad Sayeeduddin Dagar (zang),

Geboorte en hemelvaart van de pro-

Bert Cornelis (surbahar)

feet Mohammed

Drupad

VR | 28.05.10 20:00 | Exploration

DI | 20.07.10 15:00 |

Daan Vandewalle (piano)

Sint-Baafsabdijconcerten

Graupner, Stravinski, Busoni, Sorabji

Christine Busch (viool), Olivier Marron (cello) Schulhoff, Britten, Glaser, Ravel